७० एकूनतिंसतिमो परिच्छेदो

एकूनतिंसतिमो परिच्छेदो

२९. नामपञ्ञत्तिकथा

१११४.
नामवोहारसङ्केतकारणोपनिबन्धना।
यथावुत्तत्थसद्दानं, अन्तरा चिन्तना गता॥
१११५.
नामपञ्ञत्ति नामायं, अत्थसद्दविनिस्सटा।
तंद्वयाबद्धसङ्केतञेय्याकारोपलक्खिता॥
१११६.
या गय्हति नामघोसगोचरुप्पन्नवीथिया।
पवत्तानन्तरुप्पन्न-मनोद्वारिकवीथिया॥
१११७.
मञ्चपीठादिसद्दं हि, सोतविञ्ञाणवीथिया।
सुत्वा तमेव चिन्तेत्वा, मनोद्वारिकवीथिया॥
१११८.
ततो सङ्केतनिप्फन्नं, नामं चिन्ताय गय्हति।
नामपञ्ञत्तिअत्था तु, ततो गय्हन्ति सम्भवा॥
१११९.
सद्दनामत्थपञ्ञत्तिपरमत्थवसेन हि।
चतुधा तिविधा वाथ, चिन्तना तत्थ इच्छिता॥
११२०.
इत्थमट्ठकथामग्गं, वण्णेन्तेन हि दस्सितो।
नयो आचरियेनेति, विभागोयं पकासितो॥
११२१.
नत्थञ्ञा काचि विञ्ञत्ति, विकारसहितो पन।
सद्दोव नामपञ्ञत्ति, इच्चेकच्चेहि वण्णितं॥
११२२.
तदेतं नामपञ्ञत्तिभावेनेकविधम्पि च।
नेरुत्तिकयादिच्छकवसा नामं द्विधा भवे॥
११२३.
सञ्ञासु धातुरूपानि, पच्चयञ्च ततो परम्।
कत्वा वण्णागमादिञ्च, सद्दलक्खणसाधितं॥
११२४.
नेरुत्तिकमुदीरेन्ति , नामं यादिच्छकं पदम्।
यदिच्छाय कतमत्तं, ब्यञ्जनत्थविवज्जितं॥
११२५.
तिविधम्पि तदन्वत्थकादिमञ्चोपचारिमम्।
निब्बचनत्थसापेक्खं, तत्थान्वत्थमुदीरितं॥
११२६.
यदिच्छाकतसङ्केतं, कादिमञ्चोपचारिमम्।
अतम्भूतस्स तब्भाववोहारोति पवुच्चति॥
११२७.
तथा सामञ्ञनामञ्च, गुणनामञ्च कित्तिमम्।
ओपपातिकमिच्चेवं, नामं होति चतुब्बिधं॥
११२८.
महाजनसम्मतञ्च, अन्वत्थञ्चेव तादिसम्।
तीणि नामानि चन्दादिनामं तत्थोपपातिकं॥
११२९.
यादिच्छकमावत्थिकं, नेमित्तकमथापरम्।
लिङ्गिकं रुळ्हिकञ्चेति, नामं पञ्चविधं भवे॥
११३०.
यादिच्छकं यथावुड्ढं, वच्छदम्मादिकं पन।
आवत्थिकं नेमित्तकं, सीलवापञ्ञवादिकं॥
११३१.
लिङ्गिकं दिट्ठलिङ्गं तु, दण्डीछत्तीतिआदिकम्।
रुळ्हिकं लेसमत्तेन, रुळ्हं गोमहिंसादिकं॥
११३२.
विज्जमानाविज्जमान-पञ्ञत्तोभयमिस्सिता।
विभत्ता नामपञ्ञत्ति, छब्बिधा होति तत्थ हि॥
११३३.
विज्जमानपञ्ञत्तीति , विज्जमानत्थदीपिता।
वुच्चति खन्धायतन-धातुपञ्चिन्द्रियादिका॥
११३४.
अविज्जमानपञ्ञत्ति-नामिका परमत्थतो।
अविज्जमानमञ्चादि, अत्थपञ्ञत्तिदीपिता॥
११३५.
विज्जमानेन अविज्ज-मानपञ्ञत्तिनामिका।
तेविज्जो छळभिञ्ञो च, सीलवा पञ्ञवापि च॥
११३६.
अविज्जमानेन विज्ज-मानपञ्ञत्तिनामिका।
इत्थिरूपं इत्थिसद्दो, इत्थिचित्तन्तिआदिका॥
११३७.
विज्जमानेन तु विज्ज-मानपञ्ञत्तिनामिका।
चक्खुविञ्ञाणं च चक्खु-सम्फस्सो चेवमादिका॥
११३८.
अविज्जमानेनाविज्ज-मानपञ्ञत्तिनामिका।
खत्तियपुत्तो ब्राह्मण-पुत्तो इच्चेवमादिका॥
११३९.
इति वुत्तानुसारेन, नामपञ्ञत्तिया बुधो।
सरूपं विसयञ्चेव, विभागञ्च विभावये॥
११४०.
इच्चेवं परमत्था च, यथावुत्ता चतुब्बिधा।
पञ्ञत्ति दुविधा चेति, ञेय्यत्था छब्बिधा मताति॥
इति पञ्ञत्तिविभागे नामपञ्ञत्तिकथा निट्ठिता।
एकूनतिंसतिमो परिच्छेदो।
निट्ठितो च सब्बथापि पञ्ञत्तिविभागो।

निगमनकथा

११४१.
सेट्ठे कञ्चिवरे रट्ठे, कावेरिनगरे वरे।
कुले सञ्जातभूतेन, बहुस्सुतेन ञाणिना॥
११४२.
अनुरुद्धेन थेरेन, अनिरुद्धयसस्सिना।
तम्बरट्ठे वसन्तेन, नगरे तञ्जनामके॥
११४३.
तत्थ सङ्घविसिट्ठेन, याचितेन अनाकुलम्।
महाविहारवासीनं, वाचनामग्गनिस्सितं॥
११४४.
परमत्थं पकासेन्तं, परमत्थविनिच्छयम्।

पकरणं कतं तेन, परमत्थत्थवेदिनाति॥
इति अनुरुद्धाचरियेन रचितो
परमत्थविनिच्छयो निट्ठितो।
॥ नमो तस्स भगवतो अरहतो सम्मासम्बुद्धस्स॥