चतुत्थो परिच्छेदो
४. वीथिपरिकम्मकथा
१२६.
पठमावज्जनं पञ्च-दसन्नं परतो भवे।
दुतियावज्जनं होति, एकवीसतितो परं॥
१२७.
एकम्हा पञ्चविञ्ञाणं, पञ्चम्हा सम्पटिच्छनम्।
सुखसन्तीरणं होति, पञ्चवीसतितो परं॥
१२८.
सत्ततिंसतितो होति, उपेक्खातीरणद्वयम्।
वोट्ठब्बनसरूपानं, द्विन्नं कामजवा परं॥
१२९.
मग्गाभिञ्ञा परं द्विन्नं, तिण्णन्नं लोकियप्पना।
फला चतुन्नं पञ्चन्नं, उपरिट्ठफलद्वयं॥
१३०.
भवन्ति चत्तालीसम्हा, सुखपाका द्विहेतुका।
तथेकचत्तालीसम्हा, उपेक्खाय समायुता॥
१३१.
होन्ति सत्ततितो कामे, सुखपाका तिहेतुका।
द्वासत्ततिम्हा जायन्ति, उपेक्खासहिता पन॥
१३२.
एकूनसट्ठितो रूप-पाका पाका अरूपिनो।
कमाट्ठचत्तालीसम्हा, तथेकद्वितिहीनतो॥
१३३.
पुब्बसङ्गहमिच्चेवं, विगणेत्वा विचक्खणो।
परसङ्गहसङ्ख्यादिं, विभावेय्य विसारदो॥
१३४.
पञ्चद्वारावज्जनतो, दस चित्तानि दीपये।
सेसावज्जनतो पञ्चचत्तालीसन्ति भासितं॥
१३५.
पञ्चविञ्ञाणतो पापविपाका सम्पटिच्छना।
परमेकं द्वयं पुञ्ञविपाका सम्पटिच्छना॥
१३६.
सन्तीरणा द्विहेतुम्हा, पाका द्वादस जायरे।
तिहेतुकामपाकम्हा, एकवीसति लब्भरे॥
१३७.
रूपावचरपाकम्हा, परमेकूनवीसति।
नवट्ठारूपपाकम्हा, सत्त छापि यथाक्कमं॥
१३८.
पटिघम्हा तु सत्तेव, सितम्हा तेरसेरिता।
पापपुञ्ञद्विहेतुम्हा, एकवीसति भावये॥
१३९.
द्विहेतुकामक्रियतो , अट्ठारस उपेक्खका।
सत्तरस सुखोपेता, विभावेय्य विचक्खणो॥
१४०.
कामपुञ्ञतिहेतुम्हा, तेत्तिंसेव उपेक्खका।
तेपञ्ञास सुखोपेता, भवन्तीति पकासितं॥
१४१.
तिहेतुकामक्रियतो, चतुवीसतिपेक्खका।
सुखितम्हा तु दीपेय्य, पञ्चवीसति पण्डितो॥
१४२.
दसरूपजवम्हेका-दसद्वादस तेरस।
यथाक्कमं पञ्चदस, आरुप्पा परिदीपये॥
१४३.
फलम्हा चुद्दसेवाहु, मग्गम्हा तु सकं फलम्।
परं सङ्गहमिच्चेवं, विगणेय्य विसारदो॥
१४४.
पुब्बापरसमोधान-मिति ञत्वा ततो परम्।
वत्थुवीथिसमोधानं, यथासम्भवमुद्दिसे॥
१४५.
पञ्च वत्थूनि निस्साय, कमतो पञ्चमानसा।
तेत्तिंस पन निस्साय, हदयं मानसा सियुं॥
१४६.
कामपाकमनोधातु-हसितुप्पादमानसा।
दोसमूलानि मग्गो च, रूपज्झानाव सब्बथा॥
१४७.
दसावसेसापुञ्ञानि, कामपुञ्ञमहाक्रिया।
वोट्ठब्बारूपजवनं, सत्त लोकुत्तरानि च॥
१४८.
द्वेचत्तालीस चित्तानि, पञ्चवोकारभूमियम्।
निस्साय हदयं होन्ति, अरूपे निस्सयं विना॥
१४९.
आरुप्पपाका चत्तारो, अनिस्सायेति सब्बथा।
वित्थारेनट्ठधा भिन्नं, सङ्खेपा तिविधं भवे॥
१५०.
तेचत्तालीस निस्साय, अनिस्साय चतुब्बिधम्।
निस्सितानिस्सिता सेसा, द्वेचत्तालीस मानसा॥
१५१.
पञ्च चित्तप्पना होन्ति, कमेनेकेकवीथियम्।
मनोधातुत्तिकं नाम, पञ्चद्वारिकमीरितं॥
१५२.
सुखतीरणवोट्ठब्ब-परित्तजवना पन।
एकतिंसापि जायन्ते, छसु वीथीसु सम्भवा॥
१५३.
महापाका पनट्ठापि, उपेक्खातीरणद्वयम्।
छसु द्वारेसु जायन्ति, दस मुत्ता च वीथिया॥
१५४.
चुतिसन्धिभवङ्गानं, वसा पाका महग्गता।
नव वीथिविमुत्ताति, दसधा वीथिसङ्गहो॥
१५५.
एकद्वारिकचित्तानि , पञ्चछद्वारिका तथा।
छद्वारिकविमुत्ता च, विमुत्ताति च सब्बथा॥
१५६.
छत्तिंस तयेकतिंस, दस चेव नवेति च।
ञत्वा वीथिसमोधानं, गोचरञ्च समुद्दिसे॥
१५७.
कमतो पञ्चविञ्ञाणा, लोकुत्तरमहग्गता।
अभिञ्ञावज्जिता सब्बा, पञ्चतालीस मानसा॥
१५८.
यथासम्भवतो होन्ति, रूपादेकेकगोचरा।
पञ्चगोचरमीरेन्ति, मनोधातुत्तिकं पन॥
१५९.
सन्तीरणमहापाका, परित्तजवनानि च।
वोट्ठब्बनमभिञ्ञा च, तेचत्तालीस सम्भवा॥
१६०.
छारम्मणेसु होन्तीति, अट्ठधा तिविधा पुन।
एकारम्मणचित्तानि, पञ्चछारम्मणानि च॥
१६१.
सङ्खेपा मानसा पञ्च-चत्तालीस तयो तथा।
तेचत्तालीस चेवेति, सत्तधापि सियुं कथं॥
१६२.
कामपाकमनोधातु-हसितुप्पादमानसा।
पञ्चवीस यथायोगं, परित्तारम्मणा मता॥
१६३.
कसिणुग्घाटिमाकासं, पठमारुप्पमानसम्।
तस्सेव नत्थिभावं तु, ततियारुप्पकं तथा॥
१६४.
आलम्बित्वा पवत्तन्ति, आरुप्पा कमतो ततो।
दुतियञ्च चतुत्थञ्च, छ महग्गतगोचरा॥
१६५.
अप्पमाणसमञ्ञा ते, निब्बाने पन गोचरे।
अट्ठ लोकुत्तरा धम्मा, नियमेन ववत्थिता॥
१६६.
कसिणासुभकोट्ठासे,
आनापाने च योगिनो।
पटिभागनिमित्तम्हि ,
अप्पमञ्ञानुयुञ्जतो॥
१६७.
सत्तपण्णत्तियञ्चेव, रूपज्झानं पवत्तति।
यथावुत्तनिमित्तम्हि, सेसमारुप्पकन्ति च॥
१६८.
अभिञ्ञावज्जिता एकवीस महग्गता सब्बा।
सब्बे पण्णत्तिसङ्खाते, नवत्तब्बे पवत्तरे॥
१६९.
जायन्ताकुसला ञाणविप्पयुत्तजवा तथा।
अप्पमाणं विना वीस, परित्तादीसु तीसुपि॥
१७०.
तिहेतुकामपुञ्ञानि, पुञ्ञाभिञ्ञा च पञ्चिमे।
चतूसुपि पवत्तन्ति, अरहत्तद्वयं विना॥
१७१.
क्रियाभिञ्ञा च वोट्ठब्बं, क्रियाकामे तिहेतुका।
छ सब्बत्थापि होन्तीति, सत्तधा मानसा ठिता॥
१७२.
एकतिच्चतुकोट्ठासगोचरा तिविधा पन।
समसट्ठि तथा वीस, कमेनेकादसेति च॥
१७३.
पञ्चद्वारेसु पञ्चापि, पच्चुप्पन्नाव गोचरा।
तेकालिका नवत्तब्बा, मनोद्वारे यथारहं॥
१७४.
अज्झत्ता च बहिद्धा च, पञ्चद्वारेसु गोचरा।
मनोद्वारे नवत्तब्बो, नत्थिभावोपि लब्भति॥
१७५.
पञ्चद्वारेसु पञ्चन्न-मेकमेको च गोचरो।
छापि आरम्मणा होन्ति, मनोद्वारम्हि सब्बथा॥
१७६.
पञ्चद्वारेसु गहितं, तदञ्ञम्पि च गोचरम्।
मनोद्वारे ववत्थानं, गच्छतीति हि देसितं॥
१७७.
अतीता वत्तमाना च, सम्भवा कामसन्धिया।
छद्वारगहिता होन्ति, तिविधा तेपि गोचरा॥
१७८.
कम्मनिमित्तमेवेकं , मनोद्वारे उपट्ठितम्।
नवत्तब्बमतीतञ्च, धम्मारम्मणसङ्गहं॥
१७९.
आलम्बित्वा यथायोगं, पटिसन्धिमहग्गता।
अन्ते चुति भवे मज्झे, भवङ्गम्पि पवत्ततीति॥
इति चित्तविभागे वीथिपरिकम्मकथा निट्ठिता।
चतुत्थो परिच्छेदो।