१७. सत्तरसमो परिच्छेदो

१७. सत्तरसमो परिच्छेदो

अभिञ्ञारम्मणनिद्देसो

११०४.
अनागतंसञाणञ्च , यथाकम्मुपगम्पि च।
पञ्च इद्धिविधादीनि, सत्ताभिञ्ञा इमा पन॥
११०५.
एतासं पन सत्तन्नं, अभिञ्ञानमितो परम्।
पवक्खामि समासेन, आरम्मणविनिच्छयं॥
११०६.
आरम्मणत्तिका वुत्ता, ये चत्तारो महेसिना।
सत्तन्नमेत्थ ञाणानं, सम्पवत्तिं सुणाथ मे॥
११०७.
तत्थ इद्धिविधञाणं, परित्तादीसु सत्तसु।
आरम्मणविभागेसु, पवत्तति कथं पन॥
११०८.
कायेनादिस्समानेन, गन्तुकामो यदाभवे।
चित्तसन्निस्सितं कत्वा, कायं चित्तवसेन तं॥
११०९.
महग्गते च चित्तस्मिं, समारोपेति सो तदा।
कायारम्मणतो ञाणं, परित्तारम्मणं सिया॥
१११०.
दिस्समानेन कायेन, गन्तुकामो यदा भवे।
कायसन्निस्सितं कत्वा, चित्तं कायवसेन तं॥
११११.
पादकज्झानचित्तं तं, काये रोपेति सो तदा।
झानारम्मणतो ञाणं, तं महग्गतगोचरं॥
१११२.
अनागतमतीतञ्च, करोति विसयं यदा।
अतीतारम्मणं होति, तदानागतगोचरं॥
१११३.
कायेन दिस्समानेन, गमने पन भिक्खुनो।
पच्चुप्पन्नो भवे तस्स, गोचरोति विनिद्दिसे॥
१११४.
कायं चित्तवसेनापि, चित्तं कायवसेन वा।
परिणामनकालस्मिं, अज्झत्तारम्मणं सिया॥
१११५.
बहिद्धारम्मणं होति, बहिद्धारूपदस्सने।
एवमिद्धिविधं ञाणं, सम्पवत्तति सत्तसु॥
१११६.
पच्चुप्पन्ने परित्ते च, बहिद्धज्झत्तिकेसुपि।
चतूस्वेतेसु धम्मेसु, दिब्बसोतं पवत्तति॥
१११७.
पच्चुप्पन्नो परित्तो च, सद्दो आरम्मणं यतो।
परित्तारम्मणं पच्चु-प्पन्नारम्मणतं गतं॥
१११८.
अत्तनो कुच्छिसद्दस्स, सवनेपि परस्स च।
अज्झत्तारम्मणञ्चेव, बहिद्धारम्मणम्पि च॥
१११९.
चेतोपरियञाणम्पि, परित्तादीसु अट्ठसु।
आरम्मणविभागेसु, पवत्तति कथं पन॥
११२०.
परित्तारम्मणं होति, परित्तानं पजानने।
जानने मज्झिमानं तु, तं महग्गतगोचरं॥
११२१.
जानने पन मग्गस्स, फलस्सापि पजानने।
तदा पनस्स ञाणस्स, अप्पमाणोव गोचरो॥
११२२.
तं मग्गारम्मणं होति, मग्गचित्तस्स जानने।
परियायेनेवेतस्स, मग्गारम्मणता मता॥
११२३.
अतीते सत्तदिवस-ब्भन्तरे च यदा पन।
अनागते तथा सत्त-दिवसब्भन्तरेपि च॥
११२४.
परेसं पन चित्तस्स, जानने समुदीरितम्।
अतीतारम्मणञ्चेव, तदानागतगोचरं॥
११२५.
कथञ्च पन तं पच्चुप्पन्नगोचरतं गतम्।
पच्चुप्पन्नं तिधा वुत्तं, खणसन्ततिअद्धतो॥
११२६.
तत्थ तिक्खणसम्पत्तं, पच्चुप्पन्नखणादिकम्।
एकद्वेसन्ततिवारपरियापन्नमिदं पन॥
११२७.
सन्ततिपच्चुप्पन्नन्ति, आहु सन्ततिकोविदा।
एकब्भवपरिच्छिन्नं, पच्चुप्पन्नन्ति पच्छिमं॥
११२८.
खणादिकत्तयं पच्चु-प्पन्नं तमाहु केचिध।
चेतोपरियञाणस्स, होति आरम्मणं इति॥
११२९.
यथा च पुप्फमुट्ठिम्हि, उक्खित्ते गगने पन।
अवस्सं एकमेकस्स, वण्टं वण्टेन विज्झति॥
११३०.
एवं महाजनस्सापि, चित्ते आवज्जिते पन।
एकस्स चित्तमेकेन, अवस्सं पन विज्झति॥
११३१.
येनावज्जति चित्तेन, येन जानाति चेतसा।
तेसं द्विन्नं सहट्ठाना-भावतो तं न युज्जति॥
११३२.
जवनावज्जनानं तु, नानारम्मणपत्तितो।
अनिट्ठे पन हि ठाने, अयुत्तन्ति पकासितं॥
११३३.
तस्मा सन्ततिअद्धान-पच्चुप्पन्नानमेव तु।
वसेन पच्चुप्पन्नं तं, होति आरम्मणं इदं॥
११३४.
पच्चुप्पन्नम्पि अद्धाख्यं, इदं जवनवारतो।
दीपेतब्बन्ति निद्दिट्ठं, तत्रायं दीपनानयो॥
११३५.
यदा परस्स चित्तञ्हि, ञातुमावज्जतिद्धिमा।
आवज्जनमनो तस्स, पच्चुप्पन्नखणव्हयं॥
११३६.
आरम्मणं तदा कत्वा, तेन सद्धिं निरुज्झति।
जवनानि हि जायन्ते, तस्स चत्तारि पञ्च वा॥
११३७.
एतेसं पच्छिमं चित्तं, इद्धिचित्तमुदीरितम्।
कामावचरचित्तानि, सेसानीति विनिद्दिसे॥
११३८.
एतेसं पन सब्बेसं, निरुद्धं तु तदेव च।
चित्तं आरम्मणं होति, तस्मा सब्बानि तानिपि॥
११३९.
एकारम्मणतं यन्ति, न नानारम्मणानि हि।
अद्धावसा भवे पच्चु-प्पन्नारम्मणतो पन॥
११४०.
एकारम्मणभावेपि, इद्धिमानसमेव च।
परस्स चित्तं जानाति, नेतरानि यथा पन॥
११४१.
चक्खुद्वारे तु विञ्ञाणं, रूपं पस्सति नेतरम्।
एवमेव च तं इद्धि-चित्तमेव च जानाति॥
११४२.
परचित्तारम्मणत्ता, बहिद्धारम्मणं सिया।
चेतोपरियञाणम्पि, अट्ठस्वेव पवत्तति॥
११४३.
पुब्बेनिवासञाणम्पि, परित्तादीसु अट्ठसु।
आरम्मणविभागेसु, पवत्तति कथं पन॥
११४४.
कामावचरखन्धानं, समनुस्सरणे पन।
परित्तारम्मणंयेव, होतीति परिदीपये॥
११४५.
रूपावचरिकारुप्पखन्धानुस्सरणे पन।
भवतीति हि ञातब्बं, तं महग्गतगोचरं॥
११४६.
अतीते अत्तना मग्गं, भावितं तु फलम्पि वा।
समनुस्सरतो एव-प्पमाणारम्मणं सिया॥
११४७.
समनुस्सरतो मग्गं, मग्गारम्मणमेव तम्।
अतीतारम्मणंयेव, होति एकन्ततो इदं॥
११४८.
चेतोपरियञाणम्पि , यथाकम्मुपगम्पि च।
अतीतारम्मणा होन्ति, किञ्चापि अथ खो पन॥
११४९.
चेतोपरियञाणस्स, सत्तद्दिवसब्भन्तरम्।
अतीतं चित्तमेवस्स, आरम्मणमुदीरितं॥
११५०.
अतीते चेतनामत्तं, यथाकम्मुपगस्सपि।
पुब्बेनिवासञाणस्स, नत्थि किञ्चि अगोचरं॥
११५१.
अज्झत्तारम्मणं अत्त-खन्धानुस्सरणे सिया।
बहिद्धारम्मणं अञ्ञ-खन्धानुस्सरणे भवे॥
११५२.
सरणे नामगोत्तस्स, तं नवत्तब्बगोचरम्।
पुब्बेनिवासञाणम्पि, अट्ठस्वेव पवत्तति॥
११५३.
पच्चुप्पन्ने परित्ते च, बहिद्धज्झत्तिकेसुपि।
चतूस्वेतेसु धम्मेसु, दिब्बचक्खु पवत्तति॥
११५४.
दिब्बसोतसमं दिब्ब-चक्खुआरम्मणक्कमे।
रूपं सद्दोति द्विन्नं तु, अयमेव विसेसता॥
११५५.
अनागतंसञाणम्पि, परित्तादीसु अट्ठसु।
आरम्मणविभागेसु, पवत्तति कथं पन॥
११५६.
निब्बत्तिस्सति यं कामा-वचरेति पजानतो।
परित्तारम्मणं होति, रूपारूपेस्वनागते॥
११५७.
निब्बत्तिस्सति यञ्चापि, सिया महग्गतगोचरम्।
भावेस्सति अयं मग्गं, फलं सच्छिकरिस्सति॥
११५८.
एवं पजानने अप्प-माणारम्मणतं भवे।
मग्गं भावेस्सतिच्चेव, जानने मग्गगोचरं॥
११५९.
एकन्तेन इदं ञाणं, होतानागतगोचरम्।
चेतोपरियं तु किञ्चापि, होतानागतगोचरं॥
११६०.
अथ खो पन तं सत्त-दिवसब्भन्तरं पन।
चित्तमेव च जानाति, न हि तं अञ्ञगोचरं॥
११६१.
अनागतंसञाणस्स , अनागतंसगोचरम्।
‘‘अहं देवो भविस्सामि’’-च्चेवमज्झत्तगोचरं॥
११६२.
‘‘तिस्सो फुस्सो अमुत्रायं,
निब्बत्तिस्सतिनागते’’।
इच्चेवं जानने तस्स,
बहिद्धारम्मणं सिया॥
११६३.
जानने नामगोत्तस्स, यस्स कस्सचिनागते।
पुब्बेनिवासञाणंव, तं नवत्तब्बगोचरं॥
११६४.
यथाकम्मुपगञाणं , परित्तादीसु पञ्चसु।
आरम्मणविभागेसु, पवत्तति कथं पन॥
११६५.
जानने कामकम्मस्स, परित्तारम्मणं सिया।
तथा महग्गतकम्मस्स, तं महग्गतगोचरं॥
११६६.
अतीतमेव जानाति, तस्मा चातीतगोचरम्।
अज्झत्तारम्मणं होति, अत्तनो कम्मजानने॥
११६७.
बहिद्धारम्मणं होति, परकम्मपजानने।
एवं पवत्ति ञातब्बा, यथाकम्मुपगस्सपि॥
११६८.
सत्तन्नम्पि अभिञ्ञानं, वुत्तो आरम्मणक्कमो।
एत्थ वुत्तनयेनेव, वेदितब्बो विभाविना॥
११६९.
विविधत्थवण्णपदेहि सम्पन्नं,
मधुरत्थमतिनीहरं गन्थम्।
सोतुजनस्स हदयपीतिकरं,
सुणेय्य कोचि मनुजो सचेतनो॥
इति अभिधम्मावतारे अभिञ्ञारम्मणनिद्देसो नाम
सत्तरसमो परिच्छेदो।