१३. तेरसमवग्गो
(१२६) १. कप्पट्ठकथा
६५४. कप्पट्ठो कप्पं तिट्ठेय्याति? आमन्ता। कप्पो च सण्ठाति बुद्धो च लोके उप्पज्जतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…। कप्पट्ठो कप्पं तिट्ठेय्याति? आमन्ता। कप्पो च सण्ठाति सङ्घो च भिज्जतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… कप्पट्ठो कप्पं तिट्ठेय्याति? आमन्ता। कप्पो च सण्ठाति कप्पट्ठो च कप्पट्ठियं कम्मं करोतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… कप्पट्ठो कप्पं तिट्ठेय्याति? आमन्ता। कप्पो च सण्ठाति कप्पट्ठो च पुग्गलो कालं करोतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
६५५. कप्पट्ठो कप्पं तिट्ठेय्याति? आमन्ता। अतीतं कप्पं तिट्ठेय्य, अनागतं कप्पं तिट्ठेय्याति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… कप्पट्ठो कप्पं तिट्ठेय्याति? आमन्ता। द्वे कप्पे तिट्ठेय्य… तयो कप्पे तिट्ठेय्य… चत्तारो कप्पे तिट्ठेय्याति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
६५६. कप्पट्ठो कप्पं तिट्ठेय्याति? आमन्ता। कप्पट्ठो कप्पे डय्हन्ते कत्थ गच्छतीति? अञ्ञं लोकधातुं गच्छतीति। मतो गच्छति, वेहासं गच्छतीति? मतो गच्छतीति। कप्पट्ठियं कम्मं अपरापरियवेपक्कन्ति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… [वेहासं गच्छतीति (?) अयं हि परवादिस्स पटिञ्ञायेव, कथा॰ ६२१-६२३ नवमपन्तियं विय] वेहासं गच्छतीति? आमन्ता [वेहासं गच्छतीति (?) अयं हि परवादिस्स पटिञ्ञायेव, कथा॰ ६२१-६२३ नवमपन्तियं विय]। कप्पट्ठो इद्धिमाति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… कप्पट्ठो इद्धिमाति? आमन्ता। कप्पट्ठेन छन्दिद्धिपादो भावितो वीरियिद्धिपादो भावितो चित्तिद्धिपादो भावितो वीमंसिद्धिपादो भावितोति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
६५७. न वत्तब्बं – ‘‘कप्पट्ठो कप्पं तिट्ठेय्या’’ति? आमन्ता। ननु वुत्तं भगवता –
‘‘आपायिको नेरयिको, कप्पट्ठो सङ्घभेदको।
वग्गरतो अधम्मट्ठो, योगक्खेमा पधंसति।
सङ्घं समग्गं भेत्वान [भिन्दित्वा (सी॰ क॰)], कप्पं निरयम्हि पच्चती’’ति [चूळव॰ ३५४; अ॰ नि॰ १०.३९; इतिवु॰ १८]॥
अत्थेव सुत्तन्तोति? आमन्ता। तेन हि कप्पट्ठो कप्पं तिट्ठेय्याति।
कप्पट्ठकथा निट्ठिता।
१३. तेरसमवग्गो
(१२७) २. कुसलपटिलाभकथा
६५८. कप्पट्ठो कुसलं चित्तं न पटिलभेय्याति? आमन्ता। कप्पट्ठो दानं ददेय्याति? आमन्ता। हञ्चि कप्पट्ठो दानं ददेय्य, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘कप्पट्ठो कुसलं चित्तं न पटिलभेय्या’’ति।
कप्पट्ठो कुसलं चित्तं न पटिलभेय्याति? आमन्ता। कप्पट्ठो चीवरं ददेय्य…पे॰… पिण्डपातं ददेय्य…पे॰… सेनासनं ददेय्य…पे॰… गिलानपच्चयभेसज्जपरिक्खारं ददेय्य … खादनीयं ददेय्य… भोजनीयं ददेय्य… पानीयं ददेय्य… चेतियं वन्देय्य… चेतिये मालं आरोपेय्य… गन्धं आरोपेय्य… विलेपनं आरोपेय्य…पे॰… चेतियं अभिदक्खिणं [पदक्खिणं (पी॰)] करेय्याति? आमन्ता। हञ्चि कप्पट्ठो चेतियं अभिदक्खिणं करेय्य, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘कप्पट्ठो कुसलं चित्तं न पटिलभेय्या’’ति…पे॰…।
६५९. कप्पट्ठो कुसलं चित्तं पटिलभेय्याति? आमन्ता। ततो वुट्ठानं कुसलं चित्तं पटिलभेय्याति? आमन्ता। रूपावचरं…पे॰… अरूपावचरं…पे॰… लोकुत्तरं कुसलं चित्तं पटिलभेय्याति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
कुसलपटिलाभकथा निट्ठिता।
१३. तेरसमवग्गो
(१२८) ३. अनन्तरापयुत्तकथा
६६०. अनन्तरापयुत्तो पुग्गलो सम्मत्तनियामं ओक्कमेय्याति? आमन्ता। मिच्छत्तनियामञ्च सम्मत्तनियामञ्च उभो ओक्कमेय्याति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… अनन्तरापयुत्तो पुग्गलो सम्मत्तनियामं ओक्कमेय्याति? आमन्ता। ननु तं कम्मं पयुत्तं कुक्कुच्चं उप्पादितं विप्पटिसारियं जनितन्ति? आमन्ता। हञ्चि तं कम्मं पयुत्तं कुक्कुच्चं उप्पादितं विप्पटिसारियं जनितं, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘अनन्तरापयुत्तो पुग्गलो सम्मत्तनियामं ओक्कमेय्या’’ति।
६६१. अनन्तरापयुत्तो पुग्गलो अभब्बो सम्मत्तनियामं ओक्कमितुन्ति? आमन्ता। माता जीविता वोरोपिता… पिता जीविता वोरोपितो… अरहा जीविता वोरोपितो… दुट्ठेन चित्तेन तथागतस्स लोहितं उप्पादितं… सङ्घो भिन्नोति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
अनन्तरापयुत्तो पुग्गलो तं कम्मं पटिसंहरित्वा कुक्कुच्चं पटिविनोदेत्वा विप्पटिसारियं पटिविनेत्वा [पटिविनोदेत्वा (सी॰ पी॰ क॰)] अभब्बो सम्मत्तनियामं ओक्कमितुन्ति? आमन्ता। माता जीविता वोरोपिता… पिता जीविता वोरोपितो…पे॰… सङ्घो भिन्नोति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
अनन्तरापयुत्तो पुग्गलो तं कम्मं पटिसंहरित्वा कुक्कुच्चं पटिविनोदेत्वा विप्पटिसारियं पटिविनेत्वा अभब्बो सम्मत्तनियामं ओक्कमितुन्ति? आमन्ता। ननु तं कम्मं पटिसंहटं कुक्कुच्चं पटिविनोदितं विप्पटिसारियं पटिविनीतन्ति? आमन्ता। हञ्चि तं कम्मं पटिसंहटं कुक्कुच्चं पटिविनोदितं विप्पटिसारियं पटिविनीतं, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘अनन्तरापयुत्तो पुग्गलो तं कम्मं पटिसंहरित्वा कुक्कुच्चं पटिविनोदेत्वा विप्पटिसारियं पटिविनेत्वा अभब्बो सम्मत्तनियामं ओक्कमितु’’न्ति।
६६२. अनन्तरापयुत्तो पुग्गलो सम्मत्तनियामं ओक्कमेय्याति? आमन्ता। ननु तं कम्मं पयुत्तो आसीति? आमन्ता। हञ्चि तं कम्मं पयुत्तो आसि, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘अनन्तरापयुत्तो पुग्गलो सम्मत्तनियामं ओक्कमेय्या’’ति।
अनन्तरापयुत्तकथा निट्ठिता।
१३. तेरसमवग्गो
(१२९) ४. नियतस्स नियामकथा
६६३. नियतो नियामं ओक्कमतीति? आमन्ता। मिच्छत्तनियतो सम्मत्तनियामं ओक्कमति, सम्मत्तनियतो मिच्छत्तनियामं ओक्कमतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
नियतो नियामं ओक्कमतीति? आमन्ता। पुब्बे मग्गं भावेत्वा पच्छा नियामं ओक्कमतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… पुब्बे सोतापत्तिमग्गं भावेत्वा पच्छा सोतापत्तिनियामं ओक्कमतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… पुब्बे सकदागामि…पे॰… अनागामि…पे॰… अरहत्तमग्गं भावेत्वा पच्छा अरहत्तनियामं ओक्कमतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
पुब्बे सतिपट्ठानं…पे॰… सम्मप्पधानं… इद्धिपादं… इन्द्रियं… बलं… बोज्झङ्गं भावेत्वा पच्छा नियामं ओक्कमतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
६६४. न वत्तब्बं – ‘‘नियतो नियामं ओक्कमती’’ति? आमन्ता। भब्बो बोधिसत्तो ताय जातिया धम्मं नाभिसमेतुन्ति? न हेवं वत्तब्बे। तेन हि नियतो नियामं ओक्कमतीति।
नियतस्स नियामकथा निट्ठिता।
१३. तेरसमवग्गो
(१३०) ५. निवुतकथा
६६५. निवुतो नीवरणं जहतीति? आमन्ता। रत्तो रागं जहति, दुट्ठो दोसं जहति, मूळ्हो मोहं जहति, किलिट्ठो किलेसे जहतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… रागेन रागं जहति, दोसेन दोसं जहति, मोहेन मोहं जहति, किलेसेहि किलेसे जहतीति ? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
रागो चित्तसम्पयुत्तो, मग्गो चित्तसम्पयुत्तोति? आमन्ता। द्विन्नं फस्सानं…पे॰… द्विन्नं चित्तानं समोधानं होतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… रागो अकुसलो, मग्गो कुसलोति? आमन्ता। कुसलाकुसला सावज्जानवज्जा हीनपणीता कण्हसुक्कसप्पटिभागा धम्मा सम्मुखीभावं आगच्छन्तीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
६६६. कुसलाकुसला सावज्जानवज्जा हीनपणीता कण्हसुक्कसप्पटिभागा धम्मा सम्मुखीभावं आगच्छन्तीति? आमन्ता। ननु वुत्तं भगवता – ‘‘चत्तारिमानि, भिक्खवे, सुविदूरविदूरानि! कतमानि चत्तारि? नभञ्च, भिक्खवे, पथवी च – इदं पठमं सुविदूरविदूरं…पे॰… तस्मा सतं धम्मो असब्भि आरका’’ति। अत्थेव सुत्तन्तोति? आमन्ता। तेन हि न वत्तब्बं – ‘‘कुसलाकुसला…पे॰… सम्मुखीभावं आगच्छन्ती’’ति।
निवुतो नीवरणं जहतीति? आमन्ता। ननु वुत्तं भगवता – ‘‘सो एवं समाहिते चित्ते परिसुद्धे परियोदाते अनङ्गणे विगतूपक्किलेसे मुदुभूते कम्मनिये ठिते आनेञ्जप्पत्ते आसवानं खयञाणाय चित्तं अभिनिन्नामेती’’ति! अत्थेव सुत्तन्तोति? आमन्ता। तेन हि न वत्तब्बं – ‘‘निवुतो नीवरणं जहती’’ति…पे॰…।
६६७. न वत्तब्बं – ‘‘निवुतो नीवरणं जहती’’ति? आमन्ता। ननु वुत्तं भगवता – ‘‘तस्स एवं जानतो एवं पस्सतो कामासवापि चित्तं विमुच्चति…पे॰… अविज्जासवापि चित्तं विमुच्चती’’ति! अत्थेव सुत्तन्तोति ? आमन्ता। तेन हि निवुतो नीवरणं जहतीति।
निवुतकथा निट्ठिता।
१३. तेरसमवग्गो
(१३१) ६. सम्मुखीभूतकथा
६६८. सम्मुखीभूतो संयोजनं जहतीति? आमन्ता। रत्तो रागं जहति, दुट्ठो दोसं जहति, मूळ्हो मोहं जहति, किलिट्ठो किलेसे जहतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… रागेन रागं जहति, दोसेन दोसं जहति, मोहेन मोहं जहति, किलेसेहि किलेसे जहतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
रागो चित्तसम्पयुत्तो, मग्गो चित्तसम्पयुत्तोति? आमन्ता। द्विन्नं फस्सानं…पे॰… द्विन्नं चित्तानं समोधानं होतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… रागो अकुसलो, मग्गो कुसलोति? आमन्ता। कुसलाकुसला सावज्जानवज्जा हीनपणीता कण्हसुक्कसप्पटिभागा धम्मा सम्मुखीभावं आगच्छन्तीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
६६९. कुसलाकुसला…पे॰… सम्मुखीभावं आगच्छन्तीति? आमन्ता। ननु वुत्तं भगवता – ‘‘चत्तारिमानि, भिक्खवे, सुविदूरविदूरानि! कतमानि चत्तारि? नभञ्च, भिक्खवे, पथवी च – इदं पठमं सुविदूरविदूरं…पे॰… तस्मा सतं धम्मो असब्भि आरका’’ति। अत्थेव सुत्तन्तोति? आमन्ता। तेन हि न वत्तब्बं – ‘‘कुसलाकुसला…पे॰… सम्मुखीभावं आगच्छन्ती’’ति।
सम्मुखीभूतो संयोजनं जहतीति? आमन्ता। ननु वुत्तं भगवता – ‘‘सो एवं समाहिते चित्ते…पे॰… आसवानं खयञाणाय चित्तं अभिनिन्नामेती’’ति! अत्थेव सुत्तन्तोति? आमन्ता। तेन हि न वत्तब्बं – ‘‘सम्मुखीभूतो संयोजनं जहती’’ति।
६७०. न वत्तब्बं – ‘‘सम्मुखीभूतो संयोजनं जहती’’ति? आमन्ता। ननु वुत्तं भगवता – ‘‘तस्स एवं जानतो एवं पस्सतो कामासवापि चित्तं विमुच्चति…पे॰… अविज्जासवापि चित्तं विमुच्चती’’ति! अत्थेव सुत्तन्तोति? आमन्ता। तेन हि सम्मुखीभूतो संयोजनं जहतीति।
सम्मुखीभूतकथा निट्ठिता।
१३. तेरसमवग्गो
(१३२) ७. समापन्नो अस्सादेतिकथा
६७१. समापन्नो अस्सादेति, झाननिकन्ति झानारम्मणाति? आमन्ता। तं झानं तस्स झानस्स आरम्मणन्ति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… तं झानं तस्स झानस्स आरम्मणन्ति? आमन्ता। तेन फस्सेन तं फस्सं फुसति, ताय वेदनाय तं वेदनं वेदेति, ताय सञ्ञाय तं सञ्ञं सञ्जानाति, ताय चेतनाय तं चेतनं चेतेति, तेन चित्तेन तं चित्तं चिन्तेति, तेन वितक्केन तं वितक्कं वितक्केति, तेन विचारेन तं विचारं विचारेति , ताय पीतिया तं पीति पियायति, ताय सतिया तं सतिं सरति, ताय पञ्ञाय तं पञ्ञं पजानातीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
झाननिकन्ति चित्तसम्पयुत्ता, झानं चित्तसम्पयुत्तन्ति? आमन्ता। द्विन्नं फस्सानं…पे॰… द्विन्नं चित्तानं समोधानं होतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
झाननिकन्ति अकुसलं, झानं कुसलन्ति? आमन्ता। कुसलाकुसला सावज्जानवज्जा हीनपणीता कण्हसुक्कसप्पटिभागा धम्मा सम्मुखीभावं आगच्छन्तीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
६७२. कुसलाकुसला सावज्जानवज्जा हीनपणीता कण्हसुक्कसप्पटिभागा धम्मा सम्मुखीभावं आगच्छन्तीति? आमन्ता। ननु वुत्तं भगवता – ‘‘चत्तारिमानि, भिक्खवे, सुविदूरविदूरानि! कतमानि चत्तारि? नभञ्च, भिक्खवे, पथवी च – इदं पठमं सुविदूरविदूरं…पे॰… तस्मा सतं धम्मो असब्भि आरका’’ति। अत्थेव सुत्तन्तोति? आमन्ता। तेन हि न वत्तब्बं – ‘‘कुसलाकुसला सावज्जानवज्जा हीनपणीता कण्हसुक्कसप्पटिभागा धम्मा सम्मुखीभावं आगच्छन्ती’’ति।
६७३. न वत्तब्बं – ‘‘समापन्नो अस्सादेति, झाननिकन्ति झानारम्मणा’’ति? आमन्ता। ननु वुत्तं भगवता – ‘‘इध, भिक्खवे, भिक्खु विविच्चेव कामेहि विविच्च अकुसलेहि धम्मेहि पठमं झानं उपसम्पज्ज विहरति, सो तं अस्सादेति तं निकामेति तेन च वित्तिं आपज्जति; वितक्कविचारानं वूपसमा…पे॰… दुतियं झानं…पे॰… ततियं झानं…पे॰… चतुत्थं झानं उपसम्पज्ज विहरति , सो तं अस्सादेति तं निकामेति तेन च वित्तिं आपज्जती’’ति [अ॰ नि॰ ४.१२३]! अत्थेव सुत्तन्तोति? आमन्ता। तेन हि समापन्नो अस्सादेति, झाननिकन्ति झानारम्मणाति।
समापन्नो अस्सादेतिकथा निट्ठिता।
१३. तेरसमवग्गो
(१३३) ८. असातरागकथा
६७४. अत्थि असातरागोति? आमन्ता। दुक्खाभिनन्दिनो सत्ता, अत्थि केचि दुक्खं पत्थेन्ति पिहेन्ति एसन्ति गवेसन्ति परियेसन्ति, दुक्खं अज्झोसाय तिट्ठन्तीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… ननु सुखाभिनन्दिनो सत्ता, अत्थि केचि सुखं पत्थेन्ति पिहेन्ति एसन्ति गवेसन्ति परियेसन्ति, सुखं अज्झोसाय तिट्ठन्तीति? आमन्ता। हञ्चि सुखाभिनन्दिनो सत्ता, अत्थि केचि सुखं पत्थेन्ति पिहेन्ति एसन्ति गवेसन्ति परियेसन्ति, सुखं अज्झोसाय तिट्ठन्ति, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘अत्थि असातरागो’’ति।
अत्थि असातरागोति? आमन्ता। दुक्खाय वेदनाय रागानुसयो अनुसेति, सुखाय वेदनाय पटिघानुसयो अनुसेतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… ननु सुखाय वेदनाय रागानुसयो अनुसेति, दुक्खाय वेदनाय पटिघानुसयो अनुसेतीति? आमन्ता। हञ्चि सुखाय वेदनाय रागानुसयो अनुसेति, दुक्खाय वेदनाय पटिघानुसयो अनुसेति, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘अत्थि असातरागो’’ति।
६७५. न वत्तब्बं – ‘‘अत्थि असातरागो’’ति? आमन्ता। ननु वुत्तं भगवता – ‘‘सो एवं अनुरोधविरोधं समापन्नो यं किञ्चि वेदनं वेदयति सुखं वा दुक्खं वा अदुक्खमसुखं वा, सो तं वेदनं अभिनन्दति अभिवदति अज्झोसाय तिट्ठती’’ति [म॰ नि॰ ३.४०९ महातण्हासङ्खये]! अत्थेव सुत्तन्तोति? आमन्ता। तेन हि अत्थि असातरागोति।
असातरागकथा निट्ठिता।
१३. तेरसमवग्गो
(१३४) ९. धम्मतण्हा अब्याकतातिकथा
६७६. धम्मतण्हा अब्याकताति? आमन्ता। विपाकाब्याकता किरियाब्याकता रूपं निब्बानं चक्खायतनं…पे॰… फोट्ठब्बायतनन्ति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
धम्मतण्हा अब्याकताति? आमन्ता। रूपतण्हा अब्याकताति? न हेवं वत्तब्बे …पे॰… धम्मतण्हा अब्याकताति? आमन्ता। सद्दतण्हा…पे॰… गन्धतण्हा…पे॰… रसतण्हा…पे॰… फोट्ठब्बतण्हा अब्याकताति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
रूपतण्हा अकुसलाति? आमन्ता। धम्मतण्हा अकुसलाति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… सद्दतण्हा…पे॰… फोट्ठब्बतण्हा अकुसलाति? आमन्ता। धम्मतण्हा अकुसलाति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
६७७. धम्मतण्हा अब्याकताति? आमन्ता। ननु तण्हा अकुसला वुत्ता भगवताति? आमन्ता। हञ्चि तण्हा अकुसला वुत्ता भगवता, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘धम्मतण्हा अब्याकता’’ति।
धम्मतण्हा अब्याकताति? आमन्ता। ननु लोभो अकुसलो वुत्तो भगवता, धम्मतण्हा लोभोति? आमन्ता। हञ्चि लोभो अकुसलो वुत्तो भगवता, धम्मतण्हा लोभो, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘धम्मतण्हा अब्याकता’’ति।
६७८. धम्मतण्हा लोभो अब्याकतोति? आमन्ता । रूपतण्हा लोभो अब्याकतोति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… धम्मतण्हा लोभो अब्याकतोति? आमन्ता। सद्दतण्हा…पे॰… फोट्ठब्बतण्हा लोभो अब्याकतोति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
रूपतण्हा लोभो अकुसलोति? आमन्ता। धम्मतण्हा लोभो अकुसलोति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… सद्दतण्हा…पे॰… फोट्ठब्बतण्हा लोभो अकुसलोति? आमन्ता। धम्मतण्हा लोभो अकुसलोति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
६७९. धम्मतण्हा अब्याकताति? आमन्ता। ननु वुत्तं भगवता – ‘‘यायं तण्हा पोनोब्भविका नन्दीरागसहगता तत्रतत्राभिनन्दिनी, सेय्यथिदं – कामतण्हा, भवतण्हा, विभवतण्हा’’ति [महाव॰ १४; दी॰ नि॰ २.४००]! अत्थेव सुत्तन्तोति ? आमन्ता। तेन हि न वत्तब्बं – ‘‘धम्मतण्हा अब्याकता’’ति।
६८०. न वत्तब्बं – ‘‘धम्मतण्हा अब्याकता’’ति? आमन्ता। ननु सा धम्मतण्हाति? आमन्ता। हञ्चि सा धम्मतण्हा, तेन वत रे वत्तब्बे – ‘‘धम्मतण्हा अब्याकता’’ति।
धम्मतण्हा अब्याकतातिकथा निट्ठिता।
१३. तेरसमवग्गो
(१३५) १०. धम्मतण्हा न दुक्खसमुदयोतिकथा
६८१. धम्मतण्हा न दुक्खसमुदयोति? आमन्ता। रूपतण्हा न दुक्खसमुदयोति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… धम्मतण्हा न दुक्खसमुदयोति? आमन्ता। सद्दतण्हा…पे॰… गन्धतण्हा…पे॰… रसतण्हा…पे॰… फोट्ठब्बतण्हा न दुक्खसमुदयोति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
रूपतण्हा दुक्खसमुदयोति? आमन्ता। धम्मतण्हा दुक्खसमुदयोति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… सद्दतण्हा…पे॰… गन्धतण्हा…पे॰… रसतण्हा…पे॰… फोट्ठब्बतण्हा दुक्खसमुदयोति? आमन्ता। धम्मतण्हा दुक्खसमुदयोति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
६८२. धम्मतण्हा न दुक्खसमुदयोति? आमन्ता। ननु तण्हा दुक्खसमुदयो वुत्तो भगवताति? आमन्ता। हञ्चि तण्हा दुक्खसमुदयो वुत्तो भगवता, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘धम्मतण्हा न दुक्खसमुदयो’’ति। धम्मतण्हा न दुक्खसमुदयोति? आमन्ता। ननु लोभो दुक्खसमुदयो वुत्तो भगवता, धम्मतण्हा लोभोति? आमन्ता। हञ्चि लोभो दुक्खसमुदयो वुत्तो भगवता, धम्मतण्हा लोभो, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘धम्मतण्हा न दुक्खसमुदयो’’ति।
६८३. धम्मतण्हा लोभो, न दुक्खसमुदयोति? आमन्ता। रूपतण्हा लोभो, न दुक्खसमुदयोति ? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… धम्मतण्हा लोभो, न दुक्खसमुदयोति? आमन्ता। सद्दतण्हा…पे॰… गन्धतण्हा…पे॰… रसतण्हा…पे॰… फोट्ठब्बतण्हा लोभो, न दुक्खसमुदयोति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
रूपतण्हा लोभो दुक्खसमुदयोति? आमन्ता। धम्मतण्हा लोभो दुक्खसमुदयोति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… सद्दतण्हा…पे॰… फोट्ठब्बतण्हा लोभो दुक्खसमुदयोति? आमन्ता। धम्मतण्हा लोभो दुक्खसमुदयोति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
६८४. धम्मतण्हा न दुक्खसमुदयोति? आमन्ता। ननु वुत्तं भगवता – ‘‘यायं तण्हा पोनोब्भविका नन्दीरागसहगता तत्रतत्राभिनन्दिनी, सेय्यथिदं – कामतण्हा, भवतण्हा, विभवतण्हा’’ति! अत्थेव सुत्तन्तोति? आमन्ता। तेन हि न वत्तब्बं – ‘‘धम्मतण्हा न दुक्खसमुदयो’’ति।
६८५. न वत्तब्बं – ‘‘धम्मतण्हा न दुक्खसमुदयो’’ति? आमन्ता। ननु सा धम्मतण्हाति? आमन्ता। हञ्चि सा धम्मतण्हा, तेन वत रे वत्तब्बे – ‘‘धम्मतण्हा न दुक्खसमुदयो’’ति।
धम्मतण्हा न दुक्खसमुदयोतिकथा निट्ठिता।
तेरसमवग्गो।
तस्सुद्दानं –
कप्पट्ठो कप्पं तिट्ठेय्य, कप्पट्ठो कुसलं चित्तं न पटिलभेय्य, अनन्तरापयुत्तो पुग्गलो सम्मत्तनियामं ओक्कमेय्य, नियतो नियामं ओक्कमति, निवुतो नीवरणं जहति, सम्मुखीभूतो संयोजनं जहति, झाननिकन्ति, असातरागो, धम्मतण्हा अब्याकता, धम्मतण्हा न दुक्खसमुदयोति।