०५. पञ्चकनिपातो

५. पञ्चकनिपातो
१. मणिकुण्डलवग्गो

३५१. मणिकुण्डलजातकं (५-१-१)
१.
जीनो रथस्सं मणिकुण्डले च, पुत्ते च दारे च तथेव जीनो।
सब्बेसु भोगेसु असेसकेसु [असेसितेसु (सी॰ पी॰), असेसिकेसु (क॰)], कस्मा न सन्तप्पसि सोककाले॥
२.
पुब्बेव मच्चं विजहन्ति भोगा, मच्चो वा ते [च ने (पी॰), धने (क॰)] पुब्बतरं जहाति।
असस्सता भोगिनो कामकामि, तस्मा न सोचामहं सोककाले॥
३.
उदेति आपूरति वेति [पूरेति खीयति (स्या॰)] चन्दो, अत्थं तपेत्वान [अन्धं तपेत्वान (क॰), अत्थङ्गमेत्वान (स्या॰), एत्थ ‘‘तपेत्वान अत्थं पलेती’’ति सम्बन्धो] पलेति सूरियो।
विदिता [विजिता (स्या॰)] मया सत्तुक लोकधम्मा, तस्मा न सोचामहं सोककाले॥
४.
अलसो गिही कामभोगी न साधु, असञ्ञतो पब्बजितो न साधु।
राजा न साधु अनिसम्मकारी, यो पण्डितो कोधनो तं न साधु॥
५.
निसम्म खत्तियो कयिरा, नानिसम्म दिसम्पति।
निसम्मकारिनो राज [रञ्ञो (सी॰ स्या॰)], यसो कित्ति च वड्ढतीति॥
मणिकुण्डलजातकं पठमम्।

३५२. सुजातजातकं (५-१-२)
६.
किं नु सन्तरमानोव, लायित्वा हरितं तिणम्।
खाद खादाति लपसि, गतसत्तं जरग्गवं॥
७.
न हि अन्नेन पानेन, मतो गोणो समुट्ठहे।
त्वञ्च तुच्छं विलपसि, यथा तं दुम्मती तथा॥
८.
तथेव तिट्ठति सीसं, हत्थपादा च वालधि।
सोता तथेव तिट्ठन्ति [सो तात तथेव तिट्ठति (क॰)], मञ्ञे गोणो समुट्ठहे॥
९.
नेवय्यकस्स सीसञ्च [सीसं वा (सी॰ स्या॰ पी॰)], हत्थपादा च दिस्सरे।
रुदं मत्तिकथूपस्मिं, ननु त्वञ्ञेव दुम्मति॥
१०.
आदित्तं वत मं सन्तं, घतसित्तंव पावकम्।
वारिना विय ओसिञ्चं [ओसिञ्चि (क॰)], सब्बं निब्बापये दरं॥
११.
अब्बही [अब्बूळ्हं (सी॰ स्या॰), अब्भूळ्हं (क॰)] वत मे सल्लं, यमासि हदयस्सितं [सोकं हदयनिस्सितं (सी॰ स्या॰)]।
यो मे सोकपरेतस्स, पितु सोकं अपानुदि॥
१२.
सोहं अब्बूळ्हसल्लोस्मि, वीतसोको अनाविलो।
न सोचामि न रोदामि, तव सुत्वान माणव॥
१३.
एवं करोन्ति सप्पञ्ञा, ये होन्ति अनुकम्पका।
विनिवत्तेन्ति सोकम्हा, सुजातो पितरं यथाति॥
सुजातजातकं दुतियम्।

३५३. वेनसाखजातकं (५-१-३)
१४.
नयिदं निच्चं भवितब्बं ब्रह्मदत्त, खेमं सुभिक्खं सुखता च काये।
अत्थच्चये मा अहु सम्पमूळ्हो, भिन्नप्लवो सागरस्सेव मज्झे॥
१५.
यानि करोति पुरिसो, तानि अत्तनि पस्सति।
कल्याणकारी कल्याणं, पापकारी च पापकम्।
यादिसं वपते बीजं, तादिसं हरते फलं॥
१६.
इदं तदाचरियवचो, पारासरियो यदब्रवि।
मा सु [मा स्सु (सी॰ स्या॰ पी॰)] त्वं अकरि पापं, यं त्वं पच्छा कतं तपे॥
१७.
अयमेव सो पिङ्गिय [सो पिङ्गियो (स्या॰), सोपि भिय्यो (क॰)] वेनसाखो, [धोनसाखो (क॰ सी॰ पी॰)] यम्हि घातयिं खत्तियानं सहस्सम्।
अलङ्कते चन्दनसारानुलित्ते, तमेव दुक्खं पच्चागतं ममं॥
१८.
सामा च [सामापि (सी॰ स्या॰)] खो चन्दनलित्तगत्ता [गत्ती (क॰ सी॰ स्या॰ पी॰)], लट्ठीव सोभञ्जनकस्स उग्गता।
अदिस्वा [अदिस्वाव (सी॰)] कालं करिस्सामि उब्बरिं, तं मे इतो दुक्खतरं भविस्सतीति॥
वेनसाखजातकं [धोनसाखजातकं (क॰ सी॰ पी॰)] ततियम्।

३५४. उरगजातकं (५-१-४)
१९.
उरगोव तचं जिण्णं, हित्वा गच्छति सं तनुम्।
एवं सरीरे निब्भोगे, पेते कालङ्कते सति॥
२०.
डय्हमानो न जानाति, ञातीनं परिदेवितम्।
तस्मा एतं न सोचामि, गतो सो तस्स या गति॥
२१.
अनव्हितो ततो आगा, अननुञ्ञातो [नानुञ्ञातो (क॰)] इतो गतो।
यथागतो तथा गतो, तत्थ का परिदेवना॥
२२.
डय्हमानो न जानाति, ञातीनं परिदेवितम्।
तस्मा एतं न सोचामि, गतो सो तस्स या गति॥
२३.
सचे रोदे किसा [किसी (पी॰)] अस्सं, तस्सा मे किं फलं सिया।
ञातिमित्तसुहज्जानं , भिय्यो नो अरती सिया॥
२४.
डय्हमानो न जानाति, ञातीनं परिदेवितम्।
तस्मा एतं न सोचामि, गतो सो तस्स या गति॥
२५.
यथापि दारको चन्दं, गच्छन्तमनुरोदति।
एवं सम्पदमेवेतं, यो पेतमनुसोचति॥
२६.
डय्हमानो न जानाति, ञातीनं परिदेवितम्।
तस्मा एतं न सोचामि, गतो सो तस्स या गति॥
२७.
यथापि उदककुम्भो, भिन्नो अप्पटिसन्धियो।
एवं सम्पदमेवेतं, यो पेतमनुसोचति॥
२८.
डय्हमानो न जानाति, ञातीनं परिदेवितम्।
तस्मा एतं न सोचामि, गतो सो तस्स या गतीति॥
उरगजातकं चतुत्थम्।

३५५. घटजातकं (५-१-५)
२९.
अञ्ञे सोचन्ति रोदन्ति, अञ्ञे अस्सुमुखा जना।
पसन्नमुखवण्णोसि, कस्मा घट [घत (सी॰ पी॰)] न सोचसि॥
३०.
नाब्भतीतहरो सोको, नानागतसुखावहो।
तस्मा धङ्क [वंक (पी॰)] न सोचामि, नत्थि सोके दुतीयता [सोको दुतीयका (क॰)]॥
३१.
सोचं पण्डु किसो होति, भत्तञ्चस्स न रुच्चति।
अमित्ता सुमना होन्ति, सल्लविद्धस्स रुप्पतो॥
३२.
गामे वा यदि वारञ्ञे, निन्ने वा यदि वा थले।
ठितं मं नागमिस्सति, एवं दिट्ठपदो अहं॥
३३.
यस्सत्ता नालमेकोव, सब्बकामरसाहरो।
सब्बापि पथवी तस्स, न सुखं आवहिस्सतीति॥
घटजातकं पञ्चमम्।

३५६. कोरण्डियजातकं (५-१-६)
३४.
एको अरञ्ञे गिरिकन्दरायं, पग्गय्ह पग्गय्ह सिलं पवेच्छसि [पवेज्झसि (स्या॰ सी॰ अट्ठ॰)]।
पुनप्पुनं सन्तरमानरूपो, कोरण्डिय [कारण्डिय (सी॰ स्या॰ पी॰)] को नु तव यिधत्थो॥
३५.
अहञ्हिमं सागर सेवितन्तं, समं करिस्सामि यथापि पाणि।
विकिरिय सानूनि च पब्बतानि च, तस्मा सिलं दरिया पक्खिपामि॥
३६.
नयिमं महिं अरहति पाणिकप्पं, समं मनुस्सो करणाय मेको।
मञ्ञामिमञ्ञेव दरिं जिगीसं [जिगिंसं (सी॰ स्या॰ पी॰)], कोरण्डिय हाहसि [हायसि (स्या॰ क॰)] जीवलोकं॥
३७.
सचे अहं [अयं (सी॰ स्या॰ पी॰)] भूतधरं न सक्का [सक्को (स्या॰ क॰)], समं मनुस्सो करणाय मेको।
एवमेव त्वं ब्रह्मे इमे मनुस्से, नानादिट्ठिके नानयिस्ससि ते [ने (क॰)]॥
३८.
सङ्खित्तरूपेन भवं ममत्थं, अक्खासि कोरण्डिय एवमेतम्।
यथा न सक्का पथवी समायं, कत्तुं मनुस्सेन तथा मनुस्साति॥
कोरण्डियजातकं छट्ठम्।

३५७. लटुकिकजातकं (५-१-७)
३९.
वन्दामि तं कुञ्जर सट्ठिहायनं, आरञ्ञकं यूथपतिं यसस्सिम्।
पक्खेहि तं पञ्जलिकं करोमि, मा मे वधी पुत्तके दुब्बलाय॥
४०.
वन्दामि तं कुञ्जर एकचारिं, आरञ्ञकं पब्बतसानुगोचरम्।
पक्खेहि तं पञ्जलिकं करोमि, मा मे वधी पुत्तके दुब्बलाय।
४१.
वमिस्सामि ते लटुकिके पुत्तकानि, किं मे तुवं काहसि दुब्बलासि।
सतं सहस्सानिपि तादिसीनं, वामेन पादेन पपोथयेय्यं॥
४२.
न हेव सब्बत्थ बलेन किच्चं, बलञ्हि बालस्स वधाय होति।
करिस्सामि ते नागराजा अनत्थं, यो मे वधी पुत्तके दुब्बलाय॥
४३.
काकञ्च पस्स लटुकिकं, मण्डूकं नीलमक्खिकम्।
एते नागं अघातेसुं, पस्स वेरस्स वेरिनम्।
तस्मा हि वेरं न कयिराथ, अप्पियेनपि केनचीति॥
लटुकिकजातकं सत्तमम्।

३५८. चूळधम्मपालजातकं (५-१-८)
४४.
अहमेव दूसिया भूनहता, रञ्ञो महापतापस्स।
एतं मुञ्चतु धम्मपालं, हत्थे मे देव छेदेहि॥
४५.
अहमेव दूसिया भूनहता, रञ्ञो महापतापस्स।
एतं मुञ्चतु धम्मपालं, पादे मे देव छेदेहि॥
४६.
अहमेव दूसिया भूनहता, रञ्ञो महापतापस्स।
एतं मुञ्चतु धम्मपालं, सीसं मे देव छेदेहि॥
४७.
न हि [नह (सी॰ स्या॰ पी॰) एत्थ ह-कारो खेदे] नूनिमस्स रञ्ञो, मित्तामच्चा च विज्जरे सुहदा।
ये न वदन्ति राजानं, मा घातयि ओरसं पुत्तं॥
४८.
न हि [नह (सी॰ स्या॰ पी॰) एत्थ ह-कारो खेदे] नूनिमस्स रञ्ञो, ञाती मित्ता च विज्जरे सुहदा।
ये न वदन्ति राजानं, मा घातयि अत्रजं पुत्तं॥
४९.
चन्दनसारानुलित्ता , बाहा छिज्जन्ति धम्मपालस्स।
दायादस्स पथब्या, पाणा मे देव रुज्झन्तीति॥
चूळधम्मपालजातकं अट्ठमम्।

३५९. सुवण्णमिगजातकं (५-१-९)
५०.
विक्कम रे हरिपाद [महामिग (सी॰ स्या॰ पी॰)], विक्कम रे महामिग [हरीपद (सी॰ स्या॰ पी॰)]।
छिन्द वारत्तिकं पासं, नाहं एका वने रमे॥
५१.
विक्कमामि न पारेमि, भूमिं सुम्भामि वेगसा।
दळ्हो वारत्तिको पासो, पादं मे परिकन्तति॥
५२.
अत्थरस्सु पलासानि, असिं निब्बाह लुद्दक।
पठमं मं वधित्वान, हन पच्छा महामिगं॥
५३.
न मे सुतं वा दिट्ठं वा, भासन्तिं मानुसिं मिगिं [न मे सुता वा दिट्ठा वा, भासन्ती मानुसिं मिगी (टीका)]।
त्वञ्च भद्दे सुखी होहि, एसो चापि महामिगो॥
५४.
एवं लुद्दक नन्दस्सु, सह सब्बेहि ञातिभि।
यथाहमज्ज नन्दामि, मुत्तं दिस्वा महामिगन्ति॥
सुवण्णमिगजातकं नवमम्।

३६०. सुयोनन्दीजातकं (५-१-१०)
५५.
वाति गन्धो तिमिरानं, कुसमुद्दो च [व (स्या॰ पी॰)] घोसवा।
दूरे इतो सुयोनन्दी [इतो हि सुसन्दी (सी॰ स्या॰), इतोपि सुस्सोन्दी (पी॰)], तम्बकामा तुदन्ति मं॥
५६.
कथं समुद्दमतरि, कथं अद्दक्खि सेदुमं [सेरुमं (सी॰ स्या॰ पी॰)]।
कथं तस्सा च तुय्हञ्च, अहु सग्ग [अग्ग (सी॰ स्या॰)] समागमो॥
५७.
कुरुकच्छा [भरुकच्छा (सी॰ स्या॰ पी॰)] पयातानं, वाणिजानं धनेसिनम्।
मकरेहि अभिदा [मकरेहिब्भिदा (सी॰), मकरेहि’भिदा (स्या॰), मकरेहि भिन्ना (पी॰)] नावा, फलकेनाहमप्लविं॥
५८.
सा मं सण्हेन मुदुना, निच्चं चन्दनगन्धिनी।
अङ्गेन [अङ्केन (पी॰ क॰)] उद्धरी भद्दा, माता पुत्तंव ओरसं॥
५९.
सा मं अन्नेन पानेन, वत्थेन सयनेन च।
अत्तनापि च मन्दक्खी, एवं तम्ब विजानाहीति॥
सुयोनन्दीजातकं दसमम्।
मणिकुण्डलवग्गो पठमो।
तस्सुद्दानं –
अथ जिनवरो हरितं तिणको, अथ भिन्नप्लवो उरगोव घटो।
दरिया पुन कुञ्जर भूनहता, मिगमुत्तमसग्गवरेन दसाति॥
२. वण्णारोहवग्गो

३६१. वण्णारोहजातकं (५-२-१)
६०.
वण्णारोहेन जातिया, बलनिक्कमनेन च।
सुबाहु न मया सेय्यो, सुदाठ इति भाससि॥
६१.
वण्णारोहेन जातिया, बलनिक्कमनेन च।
सुदाठो न मया सेय्यो, सुबाहु इति भाससि॥
६२.
एवं चे मं विहरन्तं, सुबाहु सम्म दुब्भसि।
न दानाहं तया सद्धिं, संवासमभिरोचये॥
६३.
यो परेसं वचनानि, सद्दहेय्य [सद्दहेथ (सी॰ स्या॰ पी॰)] यथातथम्।
खिप्पं भिज्जेथ मित्तस्मिं, वेरञ्च पसवे बहुं॥
६४.
न सो मित्तो यो सदा अप्पमत्तो, भेदासङ्की रन्धमेवानुपस्सी।
यस्मिञ्च सेती उरसीव पुत्तो, स वे मित्तो यो अभेज्जो परेहीति॥
वण्णारोहजातकं पठमम्।

३६२. सीलवीमंसजातकं (५-२-२)
६५.
सीलं सेय्यो सुतं सेय्यो, इति मे संसयो अहु।
सीलमेव सुता सेय्यो, इति मे नत्थि संसयो॥
६६.
मोघा जाति च वण्णो च, सीलमेव किरुत्तमम्।
सीलेन अनुपेतस्स, सुतेनत्थो न विज्जति॥
६७.
खत्तियो च अधम्मट्ठो, वेस्सो चाधम्मनिस्सितो।
ते परिच्चज्जुभो लोके, उपपज्जन्ति दुग्गतिं॥
६८.
खत्तिया ब्राह्मणा वेस्सा, सुद्दा चण्डालपुक्कुसा।
इध धम्मं चरित्वान, भवन्ति तिदिवे समा॥
६९.
न वेदा सम्परायाय, न जाति नापि [नोपि (पी॰)] बन्धवा।
सकञ्च सीलं संसुद्धं, सम्परायाय सुखाय चाति [सुखावहन्ति (सी॰ स्या॰)]॥
सीलवीमंसजातकं दुतियम्।

३६३. हिरिजातकं (५-२-३)
७०.
हिरिं तरन्तं विजिगुच्छमानं, तवाहमस्मी इति भासमानम्।
सेय्यानि कम्मानि अनादियन्तं, नेसो ममन्ति इति नं विजञ्ञा॥
७१.
यञ्हि कयिरा तञ्हि वदे, यं न कयिरा न तं वदे।
अकरोन्तं भासमानं, परिजानन्ति पण्डिता॥
७२.
न सो मित्तो यो सदा अप्पमत्तो, भेदासङ्की रन्धमेवानुपस्सी।
यस्मिञ्च सेती उरसीव पुत्तो, स वे मित्तो यो अभेज्जो परेहि॥
७३.
पामोज्जकरणं ठानं, पसंसावहनं सुखम्।
फलानिसंसो भावेति, वहन्तो पोरिसं धुरं॥
७४.
पविवेकरसं पित्वा, रसं उपसमस्स च।
निद्दरो होति निप्पापो, धम्मप्पीतिरसं पिवन्ति॥
हिरिजातकं ततियम्।

३६४. खज्जोपनकजातकं (५-२-४)
७५.
को नु सन्तम्हि पज्जोते, अग्गिपरियेसनं चरम्।
अद्दक्खि रत्ति [रत्तिं (स्या॰)] खज्जोतं, जातवेदं अमञ्ञथ॥
७६.
स्वस्स गोमयचुण्णानि, अभिमत्थं तिणानि च।
विपरीताय सञ्ञाय, नासक्खि पज्जलेतवे॥
७७.
एवम्पि अनुपायेन, अत्थं न लभते मिगो [मूगो (स्या॰)]।
विसाणतो गवं दोहं, यत्थ खीरं न विन्दति॥
७८.
विविधेहि उपायेहि, अत्थं पप्पोन्ति माणवा।
निग्गहेन अमित्तानं, मित्तानं पग्गहेन च॥
७९.
सेनामोक्खपलाभेन [सेनी मोक्खूपलाभेन (स्या॰)], वल्लभानं नयेन च।
जगतिं जगतिपाला, आवसन्ति वसुन्धरन्ति॥
खज्जोपनकजातकं चतुत्थम्।

३६५. अहितुण्डिकजातकं (५-२-५)
८०.
धुत्तोम्हि सम्म सुमुख, जूते अक्खपराजितो।
हरेहि [सेवेहि (पी॰)] अम्बपक्कानि, वीरियं ते भक्खयामसे॥
८१.
अलिकं वत मं सम्म, अभूतेन पसंससि।
को ते सुतो वा दिट्ठो वा, सुमुखो नाम मक्कटो॥
८२.
अज्जापि मे तं मनसि [ते मं सरसि (क॰)], यं मं त्वं अहितुण्डिक।
धञ्ञापणं पविसित्वा, मत्तो [मुत्तो (क॰)] छातं हनासि मं॥
८३.
ताहं सरं दुक्खसेय्यं, अपि रज्जम्पि कारये।
नेवाहं याचितो दज्जं, तथा हि भयतज्जितो॥
८४.
यञ्च जञ्ञा कुले जातं, गब्भे तित्तं अमच्छरिम्।
तेन सखिञ्च मित्तञ्च, धीरो सन्धातुमरहतीति॥
अहितुण्डिकजातकं पञ्चमम्।

३६६. गुम्बियजातकं (५-२-६)
८५.
मधुवण्णं मधुरसं, मधुगन्धं विसं अहु।
गुम्बियो घासमेसानो, अरञ्ञे ओदही विसं॥
८६.
मधु इति मञ्ञमाना [मधूति मञ्ञमानाय (क॰)], ये तं विसमखादिसुं [विसमसायिसुं (सी॰ स्या॰)]।
तेसं तं कटुकं आसि, मरणं तेनुपागमुं॥
८७.
ये च खो पटिसङ्खाय, विसं तं परिवज्जयुम्।
ते आतुरेसु सुखिता, डय्हमानेसु निब्बुता॥
८८.
एवमेव मनुस्सेसु, विसं कामा समोहिता।
आमिसं बन्धनञ्चेतं, मच्चुवेसो [पच्चुवसो (सी॰ स्या॰)] गुहासयो॥
८९.
एवमेव इमे कामे, आतुरा परिचारिके [परिचारके (क॰)]।
ये सदा परिवज्जेन्ति, सङ्गं लोके उपच्चगुन्ति॥
गुम्बियजातकं छट्ठम्।

३६७. साळियजातकं (५-२-७)
९०.
य्वायं साळिय [सालिय (सी॰ स्या॰ पी॰), साळिक (?)] छापोति, कण्हसप्पं अगाहयि।
तेन सप्पेनयं दट्ठो, हतो पापानुसासको॥
९१.
अहन्तार [अहनन्त (पी॰), अहरन्त (?)] महन्तारं, यो नरो हन्तुमिच्छति।
एवं सो निहतो सेति, यथायं पुरिसो हतो॥
९२.
अहन्तार [अहनन्त (सी॰ स्या॰ पी॰), अहरन्त (?)] मघातेन्तं, यो नरो हन्तुमिच्छति।
एवं सो निहतो सेति, यथायं पुरिसो हतो॥
९३.
यथा पंसुमुट्ठिं पुरिसो, पटिवातं पटिक्खिपे।
तमेव सो रजो हन्ति, तथायं पुरिसो हतो॥
९४.
यो अप्पदुट्ठस्स नरस्स दुस्सति, सुद्धस्स पोसस्स अनङ्गणस्स।
तमेव बालं पच्चेति पापं, सुखुमो रजो पटिवातंव खित्तोति॥
साळियजातकं सत्तमम्।

३६८. तचसारजातकं (५-२-८)
९५.
अमित्तहत्थत्थगता [हत्थत्तगता (कत्थचि, सी॰ निय्य)], तचसारसमप्पिता।
पसन्नमुखवण्णात्थ, कस्मा तुम्हे न सोचथ॥
९६.
न सोचनाय परिदेवनाय, अत्थोव लब्भो [अत्थो च लब्भा (सी॰ स्या॰), अत्थोध लब्भा (अ॰ नि॰ ५.४८)] अपि अप्पकोपि।
सोचन्तमेनं दुखितं विदित्वा, पच्चत्थिका अत्तमना भवन्ति॥
९७.
यतो च खो पण्डितो आपदासु, न वेधती अत्थविनिच्छयञ्ञू।
पच्चत्थिकास्स [पच्चत्थिका ते (क॰)] दुखिता भवन्ति, दिस्वा मुखं अविकारं पुराणं॥
९८.
जप्पेन मन्तेन सुभासितेन, अनुप्पदानेन पवेणिया वा।
यथा यथा यत्थ लभेथ अत्थं, तथा तथा तत्थ परक्कमेय्य॥
९९.
यतो च जानेय्य अलब्भनेय्यो, मया व [मया वा (स्या॰ क॰)] अञ्ञेन वा एस अत्थो।
असोचमानो अधिवासयेय्य, कम्मं दळ्हं किन्ति करोमि दानीति॥
तचसारजातकं अट्ठमम्।

३६९. मित्तविन्दकजातकं (५-२-९)
१००.
क्याहं देवानमकरं, किं पापं पकतं मया।
यं मे सिरस्मिं ओहच्च [उहच्च (क॰), उहच्च (पी॰)], चक्कं भमति मत्थके॥
१०१.
अतिक्कम्म रमणकं, सदामत्तञ्च दूभकम्।
ब्रह्मत्तरञ्च पासादं, केनत्थेन इधागतो॥
१०२.
इतो बहुतरा भोगा, अत्र मञ्ञे भविस्सरे।
इति एताय सञ्ञाय, पस्स मं ब्यसनं गतं॥
१०३.
चतुब्भि अट्ठज्झगमा, अट्ठाहिपि च [अट्ठाहि चापि (सी॰ स्या॰), अट्ठाभि चापि (क॰)] सोळस।
सोळसाहि च बात्तिंस, अत्रिच्छं चक्कमासदो।
इच्छाहतस्स पोसस्स, चक्कं भमति मत्थके॥
१०४.
उपरिविसाला दुप्पूरा, इच्छा विसटगामिनी [उपरि विसालं दुप्पूरं, इच्छाविसदगामिनी (सी॰)]।
ये च तं अनुगिज्झन्ति, ते होन्ति चक्कधारिनोति॥
मित्तविन्दकजातकं नवमम्।

३७०. पलासजातकं (५-२-१०)
१०५.
हंसो पलासमवच, निग्रोधो सम्म जायति।
अङ्कस्मिं [अङ्गस्मिं (क॰)] ते निसिन्नोव, सो ते मम्मानि छेच्छति [छिज्जति (क॰)]॥
१०६.
वड्ढतामेव [वद्धितमेव (क॰)] निग्रोधो, पतिट्ठस्स भवामहम्।
यथा पिता च माता च [पिता वा माता वा (पी॰), माता वा पिता वा (क॰)], एवं मे सो भविस्सति॥
१०७.
यं त्वं अङ्कस्मिं वड्ढेसि, खीररुक्खं भयानकम्।
आमन्त खो तं गच्छाम, वुड्ढि मस्स न रुच्चति॥
१०८.
इदानि खो मं भायेति, महानेरुनिदस्सनम्।
हंसस्स अनभिञ्ञाय, महा मे भयमागतं॥
१०९.
न तस्स वुड्ढि कुसलप्पसत्था, यो वड्ढमानो घसते पतिट्ठम्।
तस्सूपरोधं परिसङ्कमानो, पतारयी मूलवधाय धीरोति॥
पलासजातकं दसमम्।
वण्णारोहवग्गो दुतियो [इमस्सुद्दानं ततियवग्गपरियोसाने भविस्सति]।
३. अड्ढवग्गो

३७१. दीघीतिकोसलजातकं (५-३-१)
११०.
एवंभूतस्स ते राज, आगतस्स वसे [वसो (पी॰ क॰)] मम।
अत्थि नु कोचि परियायो, यो तं दुक्खा पमोचये॥
१११.
एवंभूतस्स मे तात, आगतस्स वसे तव।
नत्थि नो कोचि परियायो, यो मं दुक्खा पमोचये॥
११२.
नाञ्ञं सुचरितं राज, नाञ्ञं राज सुभासितम्।
तायते मरणकाले, एवमेवितरं धनं॥
११३.
अक्कोच्छि मं अवधि मं, अजिनि मं अहासि मे।
ये च तं उपनय्हन्ति, वेरं तेसं न सम्मति॥
११४.
अक्कोच्छि मं अवधि मं, अजिनि मं अहासि मे।
ये च तं नुपनय्हन्ति, वेरं तेसूपसम्मति॥
११५.
न हि वेरेन वेरानि, सम्मन्तीध कुदाचनम्।
अवेरेन च सम्मन्ति, एस धम्मो सनन्तनोति॥
दीघीतिकोसलजातकं पठमम्।

३७२. मिगपोतकजातकं (५-३-२)
११६.
अगारा पच्चुपेतस्स, अनगारस्स ते सतो।
समणस्स न तं साधु, यं पेतमनुसोचसि॥
११७.
संवासेन हवे सक्क, मनुस्सस्स मिगस्स वा।
हदये जायते पेमं, न तं सक्का असोचितुं॥
११८.
मतं मरिस्सं रोदन्ति, ये रुदन्ति लपन्ति च।
तस्मा त्वं इसि मा रोदि, रोदितं मोघमाहु सन्तो॥
११९.
रोदितेन हवे ब्रह्मे, मतो पेतो समुट्ठहे।
सब्बे सङ्गम्म रोदाम, अञ्ञमञ्ञस्स ञातके॥
१२०.
आदित्तं वत मं सन्तं, घतसित्तंव पावकम्।
वारिना विय ओसिञ्चं, सब्बं निब्बापये दरं॥
१२१.
अब्बहि वत मे सल्लं, यमासि हदयस्सितम्।
यो मे सोकपरेतस्स, पुत्तसोकं अपानुदि॥
१२२.
सोहं अब्बूळ्हसल्लोस्मि, वीतसोको अनाविलो।
न सोचामि न रोदामि, तव सुत्वान वासवाति॥
मिगपोतकजातकं दुतियम्।

३७३. मूसिकजातकं (५-३-३)
१२३.
कुहिं गता कत्थ गता, इति लालप्पती जनो।
अहमेवेको जानामि, उदपाने मूसिका हता॥
१२४.
यञ्चेतं [यथेतं (पी॰), यवेतं (क॰), यमेतं (कत्थचि)] इति चीति च, गद्रभोव निवत्तसि।
उदपाने मूसिकं हन्त्वा, यवं भक्खेतुमिच्छसि॥
१२५.
दहरो चासि दुम्मेध, पठमुप्पत्तिको [पठमुप्पत्तितो (सी॰ पी॰)] सुसु।
दीघञ्चेतं [दीघमेतं (पी॰)] समासज्ज [समापज्ज (स्या॰ क॰)], न ते दस्सामि जीवितं॥
१२६.
नान्तलिक्खभवनेन, नाङ्गपुत्तपिनेन [नाङ्गपुत्तसिरेन (सी॰ स्या॰ पी॰)] वा।
पुत्तेन हि पत्थयितो, सिलोकेहि पमोचितो॥
१२७.
सब्बं सुतमधीयेथ, हीनमुक्कट्ठमज्झिमम्।
सब्बस्स अत्थं जानेय्य, न च सब्बं पयोजये।
होति तादिसको कालो, यत्थ अत्थावहं सुतन्ति॥
मूसिकजातकं ततियम्।

३७४. चूळधनुग्गहजातकं (५-३-४)
१२८.
सब्बं भण्डं समादाय, पारं तिण्णोसि ब्राह्मण।
पच्चागच्छ लहुं खिप्पं, मम्पि तारेहि दानितो [दानिभो (स्या॰)]॥
१२९.
असन्थुतं मं चिरसन्थुतेन, निमीनि भोती अद्धुवं धुवेन।
मयापि भोती निमिनेय्य अञ्ञं, इतो अहं दूरतरं गमिस्सं॥
१३०.
कायं एळगलागुम्बे [एळगणगुम्बे (क॰)], करोति अहुहासियम्।
नयीध नच्चगीतं वा [नयिध नच्चं वा गीतं वा (सी॰ स्या॰ पी॰)], ताळं वा सुसमाहितम्।
अनम्हिकाले [अनम्हकाले (पी॰)] सुसोणि [सुस्सोणि (सी॰ स्या॰ पी॰)], किं नु जग्घसि सोभने [सोभणे (पी॰ क॰)]॥
१३१.
सिङ्गाल बाल दुम्मेध, अप्पपञ्ञोसि जम्बुक।
जीनो मच्छञ्च पेसिञ्च, कपणो विय झायसि॥
१३२.
सुदस्सं वज्जमञ्ञेसं, अत्तनो पन दुद्दसम्।
जीना पतिञ्च जारञ्च, मञ्ञे त्वञ्ञेव [मम्पि त्वञ्ञेव (सी॰ स्या॰), त्वम्पि मञ्ञेव (पी॰)] झायसि॥
१३३.
एवमेतं मिगराज, यथा भाससि जम्बुक।
सा नूनाहं इतो गन्त्वा, भत्तु हेस्सं वसानुगा॥
१३४.
यो हरे मत्तिकं थालं, कंसथालम्पि सो हरे।
कतञ्चेव [कतंयेव (सी॰ स्या॰ पी॰)] तया पापं, पुनपेवं करिस्ससीति॥
चूळधनुग्गहजातकं चतुत्थम्।

३७५. कपोतजातकं (५-३-५)
१३५.
इदानि खोम्हि सुखितो अरोगो, निक्कण्टको निप्पतितो कपोतो।
काहामि दानी हदयस्स तुट्ठिं, तथाहिमं मंससाकं बलेति॥
१३६.
कायं बलाका सिखिनो, चोरी लङ्घिपितामहा।
ओरं बलाके आगच्छ, चण्डो मे वायसो सखा॥
१३७.
अलञ्हि ते जग्घिताये, ममं दिस्वान एदिसम्।
विलूनं सूदपुत्तेन, पिट्ठमण्डेन [पिट्ठमद्देन (सी॰ स्या॰ पी॰)] मक्खितं॥
१३८.
सुन्हातो सुविलित्तोसि, अन्नपानेन तप्पितो।
कण्ठे च ते वेळुरियो, अगमा नु कजङ्गलं॥
१३९.
मा ते मित्तो अमित्तो वा, अगमासि कजङ्गलम्।
पिञ्छानि तत्थ लायित्वा, कण्ठे बन्धन्ति वट्टनं॥
१४०.
पुनपापज्जसी सम्म, सीलञ्हि तव तादिसम्।
न हि मानुसका भोगा, सुभुञ्जा होन्ति पक्खिनाति॥
कपोतजातकं पञ्चमम्।
अड्ढवग्गो ततियो।
तस्सुद्दानं –
अथ वण्ण ससील हिरि लभते, सुमुखा विस साळियमित्तवरो।
अथ चक्क पलास सराज सतो, यव बाल कपोतक पन्नरसाति॥
अथ वग्गुद्दानं –
जीनञ्च वण्णं असमंवगुप्परि, सुदेसिता जातकन्ति सन्ति वीसति [जातक पञ्चवीसति (?)]।
महेसिनो ब्रह्मचरित्तमुत्त-मवोच गाथा अत्थवती सुब्यञ्जनाति॥
पञ्चकनिपातं निट्ठितम्।