२६. कस्सपबुद्धवंसो
१.
कोणागमनस्स अपरेन, सम्बुद्धो द्विपदुत्तमो।
कस्सपो नाम गोत्तेन, धम्मराजा पभङ्करो॥
२.
सञ्छड्डितं कुलमूलं, बह्वन्नपानभोजनम्।
दत्वान याचके दानं, पूरयित्वान मानसम्।
उसभोव आळकं भेत्वा, पत्तो सम्बोधिमुत्तमं॥
३.
धम्मचक्कं पवत्तेन्ते, कस्सपे लोकनायके।
वीसकोटिसहस्सानं, पठमाभिसमयो अहु॥
४.
चतुमासं यदा बुद्धो, लोके चरति चारिकम्।
दसकोटिसहस्सानं, दुतियाभिसमयो अहु॥
५.
यमकं विकुब्बनं कत्वा, ञाणधातुं पकित्तयि।
पञ्चकोटिसहस्सानं, ततियाभिसमयो अहु॥
६.
सुधम्मा देवपुरे रम्मे, तत्थ धम्मं पकित्तयि।
तीणिकोटिसहस्सानं, देवानं बोधयी जिनो॥
७.
नरदेवस्स यक्खस्स, अपरे धम्मदेसने।
एतेसानं अभिसमया, गणनातो असङ्खिया॥
८.
तस्सापि देवदेवस्स, एको आसि समागमो।
खीणासवानं विमलानं, सन्तचित्तान तादिनं॥
९.
वीसभिक्खुसहस्सानं, तदा आसि समागमो।
अतिक्कन्तभवन्तानं, हिरिसीलेन तादिनं॥
१०.
अहं तदा माणवको, जोतिपालोति विस्सुतो।
अज्झायको मन्तधरो, तिण्णं वेदान पारगू॥
११.
लक्खणे इतिहासे च, सधम्मे पारमिं गतो।
भूमन्तलिक्खकुसलो, कतविज्जो अनावयो॥
१२.
कस्सपस्स भगवतो, घटिकारो नामुपट्ठाको।
सगारवो सप्पतिस्सो, निब्बुतो ततिये फले॥
१३.
आदाय मं घटीकारो, उपगञ्छि कस्सपं जिनम्।
तस्स धम्मं सुणित्वान, पब्बजिं तस्स सन्तिके॥
१४.
आरद्धवीरियो हुत्वा, वत्तावत्तेसु कोविदो।
न क्वचि परिहायामि, पूरेसिं जिनसासनं॥
१५.
यावता बुद्धभणितं, नवङ्गं जिनसासनम्।
सब्बं परियापुणित्वान, सोभयिं जिनसासनं॥
१६.
मम अच्छरियं दिस्वा, सोपि बुद्धो वियाकरि।
‘‘इमम्हि भद्दके कप्पे, अयं बुद्धो भविस्सति॥
१७.
‘‘अहु कपिलव्हया रम्मा, निक्खमित्वा तथागतो।
पधानं पदहित्वान, कत्वा दुक्करकारिकं॥
१८.
‘‘अजपालरुक्खमूले, निसीदित्वा तथागतो।
तत्थ पायासं पग्गय्ह, नेरञ्जरमुपेहिति॥
१९.
‘‘नेरञ्जराय तीरम्हि, पायासं परिभुञ्जिय।
पटियत्तवरमग्गेन, बोधिमूलमुपेहिति॥
२०.
‘‘ततो पदक्खिणं कत्वा, बोधिमण्डं अनुत्तरो।
अपराजितट्ठानम्हि [अपराजितनिसभट्ठाने (क॰)], बोधिपल्लङ्कमुत्तमे।
पल्लङ्केन निसीदित्वा, बुज्झिस्सति महायसो॥
२१.
‘‘इमस्स जनिका माता, माया नाम भविस्सति।
पिता सुद्धोदनो नाम, अयं हेस्सति गोतमो॥
२२.
‘‘अनासवा वीतरागा, सन्तचित्ता समाहिता।
कोलितो उपतिस्सो च, अग्गा हेस्सन्ति सावका।
आनन्दो नामुपट्ठाको, उपट्ठिस्सतिमं जिनं॥
२३.
‘‘खेमा उप्पलवण्णा च, अग्गा हेस्सन्ति साविका।
अनासवा सन्तचित्ता, वीतरागा समाहिता।
बोधि तस्स भगवतो, अस्सत्थोति पवुच्चति॥
२४.
‘‘चित्तो हत्थाळवको च, अग्गा हेस्सन्तुपट्ठका।
नन्दमाता च उत्तरा, अग्गा हेस्सन्तुपट्ठिका’’॥
२५.
इदं सुत्वान वचनं, अस्समस्स महेसिनो।
आमोदिता नरमरू, बुद्धबीजं किर अयं॥
२६.
उक्कुट्ठिसद्दा पवत्तन्ति, अप्फोटेन्ति हसन्ति च।
कतञ्जली नमस्सन्ति, दससहस्सी सदेवका॥
२७.
‘‘यदिमस्स लोकनाथस्स, विरज्झिस्साम सासनम्।
अनागतम्हि अद्धाने, हेस्साम सम्मुखा इमं॥
२८.
‘‘यथा मनुस्सा नदिं तरन्ता, पटितित्थं विरज्झिय।
हेट्ठा तित्थे गहेत्वान, उत्तरन्ति महानदिं॥
२९.
‘‘एवमेव मयं सब्बे, यदि मुञ्चामिमं जिनम्।
अनागतम्हि अद्धाने, हेस्साम सम्मुखा इमं’’॥
३०.
तस्सापि वचनं सुत्वा, भिय्यो चित्तं पसादयिम्।
उत्तरिं वतमधिट्ठासिं, दसपारमिपूरिया॥
३१.
एवमहं संसरित्वा, परिवज्जेन्तो अनाचरम्।
दुक्करञ्च कतं मय्हं, बोधियायेव कारणा॥
३२.
नगरं बाराणसी नाम, किकी नामासि खत्तियो।
वसते तत्थ नगरे, सम्बुद्धस्स महाकुलं॥
३३.
ब्राह्मणो ब्रह्मदत्तोव, आसि बुद्धस्स सो पिता।
धनवती नाम जनिका, कस्सपस्स महेसिनो॥
३४.
दुवे वस्ससहस्सानि, अगारं अज्झ सो वसि।
हंसो यसो सिरिनन्दो, तयो पासादमुत्तमा॥
३५.
तिसोळससहस्सानि, नारियो समलङ्कता।
सुनन्दा नाम सा नारी, विजितसेनो नाम अत्रजो॥
३६.
निमित्ते चतुरो दिस्वा, पासादेनाभिनिक्खमि।
सत्ताहं पधानचारं, अचरी पुरिसुत्तमो॥
३७.
ब्रह्मुना याचितो सन्तो, कस्सपो लोकनायको।
वत्ति चक्कं महावीरो, मिगदाये नरुत्तमो॥
३८.
तिस्सो च भारद्वाजो च, अहेसुं अग्गसावका।
सब्बमित्तो नामुपट्ठाको, कस्सपस्स महेसिनो॥
३९.
अनुळा उरुवेळा च, अहेसुं अग्गसाविका।
बोधि तस्स भगवतो, निग्रोधोति पवुच्चति॥
४०.
सुमङ्गलो घटिकारो च, अहेसुं अग्गुपट्ठका।
विचितसेना भद्दा [भद्रा (क॰)] च, अहेसुं अग्गुपट्ठिका॥
४१.
उच्चत्तनेन सो बुद्धो, वीसतिरतनुग्गतो।
विज्जुलट्ठीव आकासे, चन्दोव गहपूरितो॥
४२.
वीसतिवस्ससहस्सानि , आयु तस्स महेसिनो।
तावता तिट्ठमानो सो, तारेसि जनतं बहुं॥
४३.
धम्मतळाकं मापयित्वा, सीलं दत्वा विलेपनम्।
धम्मदुस्सं निवासेत्वा, धम्ममालं विभज्जिय॥
४४.
धम्मविमलमादासं, ठपयित्वा महाजने।
केचि निब्बानं पत्थेन्ता, पस्सन्तु मे अलङ्करं॥
४५.
सीलकञ्चुकं दत्वान, झानकवचवम्मितम्।
धम्मचम्मं पारुपित्वा, दत्वा सन्नाहमुत्तमं॥
४६.
सतिफलकं दत्वान, तिखिणञाणकुन्तिमम्।
धम्मखग्गवरं दत्वा, सीलसंसग्गमद्दनं॥
४७.
तेविज्जाभूसनं दत्वान, आवेळं चतुरो फले।
छळभिञ्ञाभरणं दत्वा, धम्मपुप्फपिळन्धनं॥
४८.
सद्धम्मपण्डरच्छत्तं, दत्वा पापनिवारणम्।
मापयित्वाभयं पुप्फं, निब्बुतो सो ससावको॥
४९.
एसो हि सम्मासम्बुद्धो, अप्पमेय्यो दुरासदो।
एसो हि धम्मरतनो, स्वाक्खातो एहिपस्सिको॥
५०.
एसो हि सङ्घरतनो, सुप्पटिपन्नो अनुत्तरो।
सब्बं तमन्तरहितं, ननु रित्ता सब्बसङ्खारा॥
५१.
महाकस्सपो जिनो सत्था, सेतब्यारामम्हि निब्बुतो।
तत्थेवस्स जिनथूपो, योजनुब्बेधमुग्गतोति॥
कस्सपस्स भगवतो वंसो चतुवीसतिमो।