२. सुमेधपत्थनाकथा
१.
कप्पे च सतसहस्से, चतुरो च असङ्खिये।
अमरं नाम नगरं, दस्सनेय्यं मनोरमं॥
२.
दसहि सद्देहि अविवित्तं, अन्नपानसमायुतम्।
हत्थिसद्दं अस्ससद्दं, भेरिसङ्खरथानि च।
खादथ पिवथ चेव, अन्नपानेन घोसितं॥
३.
नगरं सब्बङ्गसम्पन्नं, सब्बकम्ममुपागतम्।
सत्तरतनसम्पन्नं, नानाजनसमाकुलम्।
समिद्धं देवनगरंव, आवासं पुञ्ञकम्मिनं॥
४.
नगरे अमरवतिया, सुमेधो नाम ब्राह्मणो।
अनेककोटिसन्निचयो, पहूतधनधञ्ञवा॥
५.
अज्झायको मन्तधरो, तिण्णं वेदान पारगू।
लक्खणे इतिहासे च, सधम्मे पारमिं गतो॥
६.
रहोगतो निसीदित्वा, एवं चिन्तेसहं तदा।
‘‘दुक्खो पुनब्भवो नाम, सरीरस्स च भेदनं॥
७.
‘‘जातिधम्मो जराधम्मो, ब्याधिधम्मो सहं [चहं (सी॰ स्या॰)] तदा।
अजरं अमतं खेमं, परियेसिस्सामि निब्बुतिं॥
८.
‘‘यंनूनिमं पूतिकायं, नानाकुणपपूरितम्।
छड्डयित्वान गच्छेय्यं, अनपेक्खो अनत्थिको॥
९.
‘‘अत्थि हेहिति सो मग्गो, न सो सक्का न हेतुये।
परियेसिस्सामि तं मग्गं, भवतो परिमुत्तिया॥
१०.
‘‘यथापि दुक्खे विज्जन्ते, सुखं नामपि विज्जति।
एवं भवे विज्जमाने, विभवोपि इच्छितब्बको॥
११.
‘‘यथापि उण्हे विज्जन्ते, अपरं विज्जति सीतलम्।
एवं तिविधग्गि विज्जन्ते, निब्बानं इच्छितब्बकं॥
१२.
‘‘यथापि पापे विज्जन्ते, कल्याणमपि विज्जति।
एवमेव जाति विज्जन्ते, अजातिपिच्छितब्बकं॥
१३.
‘‘यथा गूथगतो पुरिसो, तळाकं दिस्वान पूरितम्।
न गवेसति तं तळाकं, न दोसो तळाकस्स सो॥
१४.
‘‘एवं किलेसमलधोव, विज्जन्ते अमतन्तळे।
न गवेसति तं तळाकं, न दोसो अमतन्तळे॥
१५.
‘‘यथा अरीहि परिरुद्धो, विज्जन्ते गमनम्पथे।
न पलायति सो पुरिसो, न दोसो अञ्जसस्स सो॥
१६.
‘‘एवं किलेसपरिरुद्धो, विज्जमाने सिवे पथे।
न गवेसति तं मग्गं, न दोसो सिवमञ्जसे॥
१७.
‘‘यथापि ब्याधितो पुरिसो, विज्जमाने तिकिच्छके।
न तिकिच्छापेति तं ब्याधिं, न दोसो सो तिकिच्छके॥
१८.
‘‘एवं किलेसब्याधीहि, दुक्खितो परिपीळितो।
न गवेसति तं आचरियं, न दोसो सो विनायके॥
१९.
‘‘यथापि कुणपं पुरिसो, कण्ठे बन्धं जिगुच्छिय।
मोचयित्वान गच्छेय्य, सुखी सेरी सयंवसी॥
२०.
‘‘तथेविमं पूतिकायं, नानाकुणपसञ्चयम्।
छड्डयित्वान गच्छेय्यं, अनपेक्खो अनत्थिको॥
२१.
‘‘यथा उच्चारट्ठानम्हि, करीसं नरनारियो।
छड्डयित्वान गच्छन्ति, अनपेक्खा अनत्थिका॥
२२.
‘‘एवमेवाहं इमं कायं, नानाकुणपपूरितम्।
छड्डयित्वान गच्छिस्सं, वच्चं कत्वा यथा कुटिं॥
२३.
‘‘यथापि जज्जरं नावं, पलुग्गं उदगाहिनिं [उदकगाहिणिं (सी॰), उदकगाहिनिं (स्या॰)]।
सामी छड्डेत्वा गच्छन्ति, अनपेक्खा अनत्थिका॥
२४.
‘‘एवमेवाहं इमं कायं, नवच्छिद्दं धुवस्सवम्।
छड्डयित्वान गच्छिस्सं, जिण्णनावंव सामिका॥
२५.
‘‘यथापि पुरिसो चोरेहि, गच्छन्तो भण्डमादिय।
भण्डच्छेदभयं दिस्वा, छड्डयित्वान गच्छति॥
२६.
‘‘एवमेव अयं कायो, महाचोरसमो विय।
पहायिमं गमिस्सामि, कुसलच्छेदना भया’’॥
२७.
एवाहं चिन्तयित्वान, नेककोटिसतं धनम्।
नाथानाथानं दत्वान, हिमवन्तमुपागमिं॥
२८.
हिमवन्तस्साविदूरे, धम्मिको नाम पब्बतो।
अस्समो सुकतो मय्हं, पण्णसाला सुमापिता॥
२९.
चङ्कमं तत्थ मापेसिं, पञ्चदोसविवज्जितम्।
अट्ठगुणसमूपेतं, अभिञ्ञाबलमाहरिं॥
३०.
साटकं पजहिं तत्थ, नवदोसमुपागतम्।
वाकचीरं निवासेसिं, द्वादसगुणमुपागतं॥
३१.
अट्ठदोससमाकिण्णं , पजहिं पण्णसालकम्।
उपागमिं रुक्खमूलं, गुणे दसहुपागतं॥
३२.
वापितं रोपितं धञ्ञं, पजहिं निरवसेसतो।
अनेकगुणसम्पन्नं, पवत्तफलमादियिं॥
३३.
तत्थप्पधानं पदहिं, निसज्जट्ठानचङ्कमे।
अब्भन्तरम्हि सत्ताहे, अभिञ्ञाबलपापुणिं॥
३४.
एवं मे सिद्धिप्पत्तस्स, वसीभूतस्स सासने।
दीपङ्करो नाम जिनो, उप्पज्जि लोकनायको॥
३५.
उप्पज्जन्ते च जायन्ते, बुज्झन्ते धम्मदेसने।
चतुरो निमित्ते नाद्दसं, झानरतिसमप्पितो॥
३६.
पच्चन्तदेसविसये, निमन्तेत्वा तथागतम्।
तस्स आगमनं मग्गं, सोधेन्ति तुट्ठमानसा॥
३७.
अहं तेन समयेन, निक्खमित्वा सकस्समा।
धुनन्तो वाकचीरानि, गच्छामि अम्बरे तदा॥
३८.
वेदजातं जनं दिस्वा, तुट्ठहट्ठं पमोदितम्।
ओरोहित्वान गगना, मनुस्से पुच्छि तावदे॥
३९.
‘‘तुट्ठहट्ठो पमुदितो, वेदजातो महाजनो।
कस्स सोधीयति मग्गो, अञ्जसं वटुमायनं’’॥
४०.
ते मे पुट्ठा वियाकंसु, ‘‘बुद्धो लोके अनुत्तरो।
दीपङ्करो नाम जिनो, उप्पज्जि लोकनायको।
तस्स सोधीयति मग्गो, अञ्जसं वटुमायनं’’॥
४१.
बुद्धोतिवचनं [बुद्धोति मम (सी॰ स्या॰ क॰)] सुत्वान, पीति उप्पज्जि तावदे।
बुद्धो बुद्धोति कथयन्तो, सोमनस्सं पवेदयिं॥
४२.
तत्थ ठत्वा विचिन्तेसिं, तुट्ठो संविग्गमानसो।
‘‘इध बीजानि रोपिस्सं, खणो वे मा उपच्चगा॥
४३.
‘‘यदि बुद्धस्स सोधेथ, एकोकासं ददाथ मे।
अहम्पि सोधयिस्सामि, अञ्जसं वटुमायनं’’॥
४४.
अदंसु ते ममोकासं, सोधेतुं अञ्जसं तदा।
बुद्धो बुद्धोति चिन्तेन्तो, मग्गं सोधेमहं तदा॥
४५.
अनिट्ठिते ममोकासे, दीपङ्करो महामुनि।
चतूहि सतसहस्सेहि, छळभिञ्ञेहि तादिहि।
खीणासवेहि विमलेहि, पटिपज्जि अञ्जसं जिनो॥
४६.
पच्चुग्गमना वत्तन्ति, वज्जन्ति भेरियो बहू।
आमोदिता नरमरू, साधुकारं पवत्तयुं॥
४७.
देवा मनुस्से पस्सन्ति, मनुस्सापि च देवता।
उभोपि ते पञ्जलिका, अनुयन्ति तथागतं॥
४८.
देवा दिब्बेहि तुरियेहि, मनुस्सा मानुसेहि च [मानुस्सकेहि च मानुसकेहि च (स्या॰ क॰)]।
उभोपि ते वज्जयन्ता, अनुयन्ति तथागतं॥
४९.
दिब्बं मन्दारवं पुप्फं, पदुमं पारिछत्तकम्।
दिसोदिसं ओकिरन्ति, आकासनभगता मरू॥
५०.
दिब्बं चन्दनचुण्णञ्च, वरगन्धञ्च केवलम्।
दिसोदिसं ओकिरन्ति, आकासनभगता [आकासे नभगा (स्या॰)] मरू॥
५१.
चम्पकं सरलं नीपं, नागपुन्नागकेतकम्।
दिसोदिसं उक्खिपन्ति, भूमितलगता नरा॥
५२.
केसे मुञ्चित्वाहं तत्थ, वाकचीरञ्च चम्मकम्।
कलले पत्थरित्वान, अवकुज्जो निपज्जहं॥
५३.
‘‘अक्कमित्वान मं बुद्धो, सह सिस्सेहि गच्छतु।
मा नं कलले अक्कमित्थ, हिताय मे भविस्सति’’॥
५४.
पथवियं निपन्नस्स, एवं मे आसि चेतसो।
‘‘इच्छमानो अहं अज्ज, किलेसे झापये मम॥
५५.
‘‘किं मे अञ्ञातवेसेन, धम्मं सच्छिकतेनिध।
सब्बञ्ञुतं पापुणित्वा, बुद्धो हेस्सं सदेवके॥
५६.
‘‘किं मे एकेन तिण्णेन, पुरिसेन थामदस्सिना।
सब्बञ्ञुतं पापुणित्वा, सन्तारेस्सं सदेवकं॥
५७.
‘‘इमिना मे अधिकारेन, कतेन पुरिसुत्तमे।
सब्बञ्ञुतं पापुणित्वा, तारेमि जनतं बहुं॥
५८.
‘‘संसारसोतं छिन्दित्वा, विद्धंसेत्वा तयो भवे।
धम्मनावं समारुय्ह, सन्तारेस्सं सदेवकं’’॥
५९.
मनुस्सत्तं लिङ्गसम्पत्ति, हेतु सत्थारदस्सनम्।
पब्बज्जा गुणसम्पत्ति, अधिकारो च छन्दता।
अट्ठधम्मसमोधाना, अभिनीहारो समिज्झति॥
६०.
दीपङ्करो लोकविदू, आहुतीनं पटिग्गहो।
उस्सीसके मं ठत्वान, इदं वचनमब्रवि॥
६१.
‘‘पस्सथ इमं तापसं, जटिलं उग्गतापनम्।
अपरिमेय्यितो कप्पे, बुद्धो लोके भविस्सति॥
६२.
‘‘अहु कपिलव्हया रम्मा, निक्खमित्वा तथागतो।
पधानं पदहित्वान, कत्वा दुक्करकारिकं॥
६३.
‘‘अजपालरुक्खमूलस्मिं, निसीदित्वा तथागतो।
तत्थ पायासं पग्गय्ह, नेरञ्जरमुपेहिति॥
६४.
‘‘नेरञ्जराय तीरम्हि, पायासं अद सो जिनो।
पटियत्तवरमग्गेन, बोधिमूलमुपेहिति॥
६५.
‘‘ततो पदक्खिणं कत्वा, बोधिमण्डं अनुत्तरो [अनुत्तरं (स्या॰ कं॰)]।
अस्सत्थरुक्खमूलम्हि, बुज्झिस्सति महायसो॥
६६.
‘‘इमस्स जनिका माता, माया नाम भविस्सति।
पिता सुद्धोदनो नाम, अयं हेस्सति गोतमो॥
६७.
‘‘अनासवा वीतरागा, सन्तचित्ता समाहिता।
कोलितो उपतिस्सो च, अग्गा हेस्सन्ति सावका।
आनन्दो नामुपट्ठाको, उपट्ठिस्सतिमं [उपट्ठिस्सति तं (सी॰)] जिनं॥
६८.
‘‘खेमा उप्पलवण्णा च, अग्गा हेस्सन्ति साविका।
अनासवा वीतरागा, सन्तचित्ता समाहिता।
बोधि तस्स भगवतो, अस्सत्थोति पवुच्चति॥
६९.
‘‘चित्तो च हत्थाळवको [हत्थालवको (सी॰)], अग्गा हेस्सन्तुपट्ठका।
उत्तरा नन्दमाता च, अग्गा हेस्सन्तुपट्ठिका’’॥
७०.
इदं सुत्वान वचनं, असमस्स महेसिनो।
आमोदिता नरमरू, बुद्धबीजं किर [बुद्धबीजङ्कुरो (सी॰ स्या॰)] अयं॥
७१.
उक्कुट्ठिसद्दा वत्तन्ति, अप्फोटेन्ति [अप्फोठेन्ति (सी॰)] हसन्ति च।
कतञ्जली नमस्सन्ति, दससहस्सी सदेवका॥
७२.
‘‘यदिमस्स लोकनाथस्स, विरज्झिस्साम सासनम्।
अनागतम्हि अद्धाने, हेस्साम सम्मुखा इमं॥
७३.
‘‘यथा मनुस्सा नदिं तरन्ता, पटितित्थं विरज्झिय।
हेट्ठातित्थे गहेत्वान, उत्तरन्ति महानदिं॥
७४.
‘‘एवमेव मयं सब्बे, यदि मुञ्चामिमं जिनम्।
अनागतम्हि अद्धाने, हेस्साम सम्मुखा इमं’’॥
७५.
दीपङ्करो लोकविदू, आहुतीनं पटिग्गहो।
मम कम्मं पकित्तेत्वा, दक्खिणं पादमुद्धरि॥
७६.
ये तत्थासुं जिनपुत्ता, पदक्खिणमकंसु [सब्बे पदक्खिणमकंसु (स्या॰ क॰)] मम्।
देवा मनुस्सा असुरा च, अभिवादेत्वान पक्कमुं॥
७७.
दस्सनं मे अतिक्कन्ते, ससङ्घे लोकनायके।
सयना वुट्ठहित्वान, पल्लङ्कं आभुजिं तदा॥
७८.
सुखेन सुखितो होमि, पामोज्जेन पमोदितो।
पीतिया च अभिस्सन्नो, पल्लङ्कं आभुजिं तदा॥
७९.
पल्लङ्केन निसीदित्वा, एवं चिन्तेसहं तदा।
‘‘वसीभूतो अहं झाने, अभिञ्ञासु पारमिंगतो [अभिञ्ञापारमिं गतो (सी॰)]॥
८०.
‘‘सहस्सियम्हि लोकम्हि, इसयो नत्थि मे समा।
असमो इद्धिधम्मेसु, अलभिं ईदिसं सुखं॥
८१.
‘‘पल्लङ्काभुजने मय्हं, दससहस्साधिवासिनो।
महानादं पवत्तेसुं, ‘धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
८२.
‘‘‘या पुब्बे बोधिसत्तानं, पल्लङ्कवरमाभुजे।
निमित्तानि पदिस्सन्ति, तानि अज्ज पदिस्सरे॥
८३.
‘‘‘सीतं ब्यपगतं होति, उण्हञ्च उपसम्मति।
तानि अज्ज पदिस्सन्ति, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
८४.
‘‘‘दससहस्सी लोकधातू, निस्सद्दा होन्ति निराकुला।
तानि अज्ज पदिस्सन्ति, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
८५.
‘‘‘महावाता न वायन्ति, न सन्दन्ति सवन्तियो।
तानि अज्ज पदिस्सन्ति, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
८६.
‘‘‘थलजा दकजा पुप्फा, सब्बे पुप्फन्ति तावदे।
तेपज्ज पुप्फिता [पुप्फितानि (अट्ठ॰)] सब्बे, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
८७.
‘‘‘लता वा यदि वा रुक्खा, फलभारा होन्ति तावदे।
तेपज्ज फलिता सब्बे, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
८८.
‘‘‘आकासट्ठा च भूमट्ठा, रतना जोतन्ति तावदे।
तेपज्ज रतना जोतन्ति, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
८९.
‘‘‘मानुस्सका च दिब्बा च, तुरिया वज्जन्ति तावदे।
तेपज्जुभो अभिरवन्ति, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
९०.
‘‘‘विचित्रपुप्फा गगना, अभिवस्सन्ति तावदे।
तेपि अज्ज पवस्सन्ति, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
९१.
‘‘‘महासमुद्दो आभुजति, दससहस्सी पकम्पति।
तेपज्जुभो अभिरवन्ति, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
९२.
‘‘‘निरयेपि दससहस्से, अग्गी निब्बन्ति तावदे।
तेपज्ज निब्बुता अग्गी, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
९३.
‘‘‘विमलो होति सूरियो, सब्बा दिस्सन्ति तारका।
तेपि अज्ज पदिस्सन्ति, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
९४.
‘‘‘अनोवट्ठेन [अनोवुट्ठेन (स्या॰ क॰)] उदकं, महिया उब्भिज्जि तावदे।
तम्पज्जुब्भिज्जते महिया, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
९५.
‘‘‘तारागणा विरोचन्ति, नक्खत्ता गगनमण्डले।
विसाखा चन्दिमा युत्ता, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
९६.
‘‘‘बिलासया दरीसया, निक्खमन्ति सकासया।
तेपज्ज आसया छुद्धा, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
९७.
‘‘‘न होन्ति अरती सत्तानं, सन्तुट्ठा होन्ति तावदे।
तेपज्ज सब्बे सन्तुट्ठा, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
९८.
‘‘‘रोगा तदुपसम्मन्ति, जिघच्छा च विनस्सति।
तानि अज्ज पदिस्सन्ति, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
९९.
‘‘‘रागो तदा तनु होति, दोसो मोहो विनस्सति।
तेपज्ज विगता सब्बे, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
१००.
‘‘‘भयं तदा न भवति, अज्जपेतं पदिस्सति।
तेन लिङ्गेन जानाम, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
१०१.
‘‘‘रजोनुद्धंसति उद्धं, अज्जपेतं पदिस्सति।
तेन लिङ्गेन जानाम, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
१०२.
‘‘‘अनिट्ठगन्धो पक्कमति, दिब्बगन्धो पवायति।
सोपज्ज वायति गन्धो, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
१०३.
‘‘‘सब्बे देवा पदिस्सन्ति, ठपयित्वा अरूपिनो।
तेपज्ज सब्बे दिस्सन्ति, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
१०४.
‘‘‘यावता निरया नाम, सब्बे दिस्सन्ति तावदे।
तेपज्ज सब्बे दिस्सन्ति, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
१०५.
‘‘‘कुट्टा [कुड्डा (सी॰)] कवाटा सेला च, न होन्तावरणा तदा।
आकासभूता तेपज्ज, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
१०६.
‘‘‘चुती च उपपत्ति च, खणे तस्मिं न विज्जति।
तानिपज्ज पदिस्सन्ति, धुवं बुद्धो भविस्ससि॥
१०७.
‘‘‘दळ्हं पग्गण्ह वीरियं, मा निवत्त अभिक्कम।
मयम्पेतं विजानाम, धुवं बुद्धो भविस्ससि’’’॥
१०८.
बुद्धस्स वचनं सुत्वा, दससहस्सीनचूभयम्।
तुट्ठहट्ठो पमोदितो, एवं चिन्तेसहं तदा॥
१०९.
‘‘अद्वेज्झवचना बुद्धा, अमोघवचना जिना।
वितथं नत्थि बुद्धानं, धुवं बुद्धो भवामहं॥
११०.
‘‘यथा खित्तं नभे लेड्डु, धुवं पतति भूमियम्।
तथेव बुद्धसेट्ठानं, वचनं धुवसस्सतम्।
वितथं नत्थि बुद्धानं, धुवं बुद्धो भवामहं॥
१११.
‘‘यथापि सब्बसत्तानं, मरणं धुवसस्सतम्।
तथेव बुद्धसेट्ठानं, वचनं धुवसस्सतम्।
वितथं नत्थि बुद्धानं, धुवं बुद्धो भवामहं॥
११२.
‘‘यथा रत्तिक्खये पत्ते, सूरियुग्गमनं धुवम्।
तथेव बुद्धसेट्ठानं, वचनं धुवसस्सतम्।
वितथं नत्थि बुद्धानं, धुवं बुद्धो भवामहं॥
११३.
‘‘यथा निक्खन्तसयनस्स, सीहस्स नदनं धुवम्।
तथेव बुद्धसेट्ठानं, वचनं धुवसस्सतम्।
वितथं नत्थि बुद्धानं, धुवं बुद्धो भवामहं॥
११४.
‘‘यथा आपन्नसत्तानं, भारमोरोपनं धुवम्।
तथेव बुद्धसेट्ठानं, वचनं धुवसस्सतम्।
वितथं नत्थि बुद्धानं, धुवं बुद्धो भवामहं॥
११५.
‘‘हन्द बुद्धकरे धम्मे, विचिनामि इतो चितो।
उद्धं अधो दस दिसा, यावता धम्मधातुया’’॥
११६.
विचिनन्तो तदा दक्खिं, पठमं दानपारमिम्।
पुब्बकेहि महेसीहि, अनुचिण्णं महापथं॥
११७.
‘‘इमं त्वं पठमं ताव, दळ्हं कत्वा समादिय।
दानपारमितं गच्छ, यदि बोधिं पत्तुमिच्छसि॥
११८.
‘‘यथापि कुम्भो सम्पुण्णो, यस्स कस्सचि अधो कतो।
वमते वुदकं निस्सेसं, न तत्थ परिरक्खति॥
११९.
‘‘तथेव याचके दिस्वा, हीनमुक्कट्ठमज्झिमे।
ददाहि दानं निस्सेसं, कुम्भो विय अधो कतो॥
१२०.
‘‘नहेते एत्तकायेव, बुद्धधम्मा भविस्सरे।
अञ्ञेपि विचिनिस्सामि, ये धम्मा बोधिपाचना’’॥
१२१.
विचिनन्तो तदा दक्खिं, दुतियं सीलपारमिम्।
पुब्बकेहि महेसीहि, आसेवितनिसेवितं॥
१२२.
‘‘इमं त्वं दुतियं ताव, दळ्हं कत्वा समादिय।
सीलपारमितं गच्छ, यदि बोधिं पत्तुमिच्छसि॥
१२३.
‘‘यथापि चमरी वालं, किस्मिञ्चि पटिलग्गितम्।
उपेति मरणं तत्थ, न विकोपेति वालधिं॥
१२४.
‘‘तथेव त्वं चतूसु भूमीसु, सीलानि परिपूरय।
परिरक्ख सब्बदा सीलं, चमरी विय वालधिं॥
१२५.
‘‘नहेते एत्तकायेव, बुद्धधम्मा भविस्सरे।
अञ्ञेपि विचिनिस्सामि, ये धम्मा बोधिपाचना’’॥
१२६.
विचिनन्तो तदा दक्खिं, ततियं नेक्खम्मपारमिम्।
पुब्बकेहि महेसीहि, आसेवितनिसेवितं॥
१२७.
‘‘इमं त्वं ततियं ताव, दळ्हं कत्वा समादिय।
नेक्खम्मपारमितं गच्छ, यदि बोधिं पत्तुमिच्छसि॥
१२८.
‘‘यथा अन्दुघरे पुरिसो, चिरवुत्थो दुखट्टितो।
न तत्थ रागं जनेसि, मुत्तिंयेव गवेसति॥
१२९.
‘‘तथेव त्वं सब्बभवे, पस्स अन्दुघरे विय।
नेक्खम्माभिमुखो होहि, भवतो परिमुत्तिया॥
१३०.
‘‘नहेते एत्तकायेव, बुद्धधम्मा भविस्सरे।
अञ्ञेपि विचिनिस्सामि, ये धम्मा बोधिपाचना’’॥
१३१.
विचिनन्तो तदा दक्खिं, चतुत्थं पञ्ञापारमिम्।
पुब्बकेहि महेसीहि, आसेवितनिसेवितं॥
१३२.
‘‘इमं त्वं चतुत्थं ताव, दळ्हं कत्वा समादिय।
पञ्ञापारमितं गच्छ, यदि बोधिं पत्तुमिच्छसि॥
१३३.
‘‘यथापि भिक्खु भिक्खन्तो, हीनमुक्कट्ठमज्झिमे।
कुलानि न विवज्जेन्तो, एवं लभति यापनं॥
१३४.
‘‘तथेव त्वं सब्बकालं, परिपुच्छं बुधं जनम्।
पञ्ञापारमितं गन्त्वा, सम्बोधिं पापुणिस्ससि॥
१३५.
‘‘नहेते एत्तकायेव, बुद्धधम्मा भविस्सरे।
अञ्ञेपि विचिनिस्सामि, ये धम्मा बोधिपाचना’’॥
१३६.
विचिनन्तो तदा दक्खिं, पञ्चमं वीरियपारमिम्।
पुब्बकेहि महेसीहि, आसेवितनिसेवितं॥
१३७.
‘‘इमं त्वं पञ्चमं ताव, दळ्हं कत्वा समादिय।
वीरियपारमितं गच्छ, यदि बोधिं पत्तुमिच्छसि॥
१३८.
‘‘यथापि सीहो मिगराजा, निसज्जट्ठानचङ्कमे।
अलीनवीरियो होति, पग्गहितमनो सदा॥
१३९.
‘‘तथेव त्वं [त्वंपि (सी॰)] सब्बभवे, पग्गण्ह वीरियं दळ्हम्।
वीरियपारमितं गन्त्वा, सम्बोधिं पापुणिस्ससि॥
१४०.
‘‘नहेते एत्तकायेव, बुद्धधम्मा भविस्सरे।
अञ्ञेपि विचिनिस्सामि, ये धम्मा बोधिपाचना’’॥
१४१.
विचिनन्तो तदा दक्खिं, छट्ठमं खन्तिपारमिम्।
पुब्बकेहि महेसीहि, आसेवितनिसेवितं॥
१४२.
‘‘इमं त्वं छट्ठमं ताव, दळ्हं कत्वा समादिय।
तत्थ अद्वेज्झमानसो, सम्बोधिं पापुणिस्ससि॥
१४३.
‘‘यथापि पथवी नाम, सुचिम्पि असुचिम्पि च।
सब्बं सहति निक्खेपं, न करोति पटिघं तया॥
१४४.
‘‘तथेव त्वम्पि सब्बेसं, सम्मानावमानक्खमो।
खन्तिपारमितं गन्त्वा, सम्बोधिं पापुणिस्ससि॥
१४५.
‘‘नहेते एत्तकायेव, बुद्धधम्मा भविस्सरे।
अञ्ञेपि विचिनिस्सामि, ये धम्मा बोधिपाचना’’॥
१४६.
विचिनन्तो तदा दक्खिं, सत्तमं सच्चपारमिम्।
पुब्बकेहि महेसीहि, आसेवितनिसेवितं॥
१४७.
‘‘इमं त्वं सत्तमं ताव, दळ्हं कत्वा समादिय।
तत्थ अद्वेज्झवचनो, सम्बोधिं पापुणिस्ससि॥
१४८.
‘‘यथापि ओसधी नाम, तुलाभूता सदेवके।
समये उतुवस्से वा, न वोक्कमति वीथितो॥
१४९.
‘‘तथेव त्वम्पि सच्चेसु, मा वोक्कम हि वीथितो।
सच्चपारमितं गन्त्वा, सम्बोधिं पापुणिस्ससि॥
१५०.
‘‘नहेते एत्तकायेव, बुद्धधम्मा भविस्सरे।
अञ्ञेपि विचिनिस्सामि, ये धम्मा बोधिपाचना’’॥
१५१.
विचिनन्तो तदा दक्खिं, अट्ठमं अधिट्ठानपारमिम्।
पुब्बकेहि महेसीहि, आसेवितनिसेवितं॥
१५२.
‘‘इमं त्वं अट्ठमं ताव, दळ्हं कत्वा समादिय।
तत्थ त्वं अचलो हुत्वा, सम्बोधिं पापुणिस्ससि॥
१५३.
‘‘यथापि पब्बतो सेलो, अचलो सुप्पतिट्ठितो।
न कम्पति भुसवातेहि, सकट्ठानेव तिट्ठति॥
१५४.
‘‘तथेव त्वम्पि अधिट्ठाने, सब्बदा अचलो भव।
अधिट्ठानपारमितं गन्त्वा, सम्बोधिं पापुणिस्ससि॥
१५५.
‘‘नहेते एत्तकायेव, बुद्धधम्मा भविस्सरे।
अञ्ञेपि विचिनिस्सामि, ये धम्मा बोधिपाचना’’॥
१५६.
विचिनन्तो तदा दक्खिं, नवमं मेत्तापारमिम्।
पुब्बकेहि महेसीहि, आसेवितनिसेवितं॥
१५७.
‘‘इमं त्वं नवमं ताव, दळ्हं कत्वा समादिय।
मेत्ताय असमो होहि, यदि बोधिं पत्तुमिच्छसि॥
१५८.
‘‘यथापि उदकं नाम, कल्याणे पापके जने।
समं फरति सीतेन, पवाहेति रजोमलं॥
१५९.
‘‘तथेव त्वं हिताहिते, समं मेत्ताय भावय।
मेत्तापारमितं गन्त्वा, सम्बोधिं पापुणिस्ससि॥
१६०.
‘‘नहेते एत्तकायेव, बुद्धधम्मा भविस्सरे।
अञ्ञेपि विचिनिस्सामि, ये धम्मा बोधिपाचना’’॥
१६१.
विचिनन्तो तदा दक्खिं, दसमं उपेक्खापारमिम्।
पुब्बकेहि महेसीहि, आसेवितनिसेवितं॥
१६२.
‘‘इमं त्वं दसमं ताव, दळ्हं कत्वा समादिय।
तुलाभूतो दळ्हो हुत्वा, सम्बोधिं पापुणिस्ससि॥
१६३.
‘‘यथापि पथवी नाम, निक्खित्तं असुचिं सुचिम्।
उपेक्खति उभोपेते, कोपानुनयवज्जिता॥
१६४.
‘‘तथेव त्वं सुखदुक्खे, तुलाभूतो सदा भव।
उपेक्खापारमितं गन्त्वा, सम्बोधिं पापुणिस्ससि॥
१६५.
‘‘एत्तकायेव ते लोके, ये धम्मा बोधिपाचना।
ततुद्धं नत्थि अञ्ञत्र, दळ्हं तत्थ पतिट्ठह’’॥
१६६.
इमे धम्मे सम्मसतो, सभावसरसलक्खणे।
धम्मतेजेन वसुधा, दससहस्सी पकम्पथ॥
१६७.
चलती रवती पथवी, उच्छुयन्तंव पीळितम्।
तेलयन्ते यथा चक्कं, एवं कम्पति मेदनी॥
१६८.
यावता परिसा आसि, बुद्धस्स परिवेसने।
पवेधमाना सा तत्थ, मुच्छिता सेति भूमियं॥
१६९.
घटानेकसहस्सानि, कुम्भीनञ्च सता बहू।
सञ्चुण्णमथिता तत्थ, अञ्ञमञ्ञं पघट्टिता॥
१७०.
उब्बिग्गा तसिता भीता, भन्ता ब्याथितमानसा।
महाजना समागम्म, दीपङ्करमुपागमुं॥
१७१.
‘‘किं भविस्सति लोकस्स, कल्याणमथ पापकम्।
सब्बो उपद्दुतो लोको, तं विनोदेहि चक्खुम’’॥
१७२.
तेसं तदा सञ्ञपेसि, दीपङ्करो महामुनि।
‘‘विसट्ठा होथ मा भेथ [भाथ (सब्बत्थ)], इमस्मिं पथविकम्पने॥
१७३.
‘‘यमहं अज्ज ब्याकासिं, बुद्धो लोके भविस्सति।
एसो सम्मसति धम्मं, पुब्बकं जिनसेवितं॥
१७४.
‘‘तस्स सम्मसतो धम्मं, बुद्धभूमिं असेसतो।
तेनायं कम्पिता पथवी, दससहस्सी सदेवके’’॥
१७५.
बुद्धस्स वचनं सुत्वा, मनो निब्बायि तावदे।
सब्बे मं उपसङ्कम्म, पुनापि अभिवन्दिसुं॥
१७६.
समादियित्वा बुद्धगुणं, दळ्हं कत्वान मानसम्।
दीपङ्करं नमस्सित्वा, आसना वुट्ठहिं तदा॥
१७७.
दिब्बं मानुसकं पुप्फं, देवा मानुसका उभो।
समोकिरन्ति पुप्फेहि, वुट्ठहन्तस्स आसना॥
१७८.
वेदयन्ति च ते सोत्थिं, देवा मानुसका उभो।
‘‘महन्तं पत्थितं तुय्हं, तं लभस्सु यथिच्छितं॥
१७९.
‘‘सब्बीतियो विवज्जन्तु, सोको रोगो विनस्सतु।
मा ते भवन्त्वन्तराया [भवत्वन्तरायो (सी॰ स्या॰)], फुस खिप्पं बोधिमुत्तमं॥
१८०.
‘‘यथापि समये पत्ते, पुप्फन्ति पुप्फिनो दुमा।
तथेव त्वं महावीर, बुद्धञाणेन पुप्फसि॥
१८१.
‘‘यथा ये केचि सम्बुद्धा, पूरयुं दस पारमी।
तथेव त्वं महावीर, पूरय दस पारमी॥
१८२.
‘‘यथा ये केचि सम्बुद्धा, बोधिमण्डम्हि बुज्झरे।
तथेव त्वं महावीर, बुज्झस्सु जिनबोधियं॥
१८३.
‘‘यथा ये केचि सम्बुद्धा, धम्मचक्कं पवत्तयुम्।
तथेव त्वं महावीर, धम्मचक्कं पवत्तय॥
१८४.
‘‘पुण्णमाये यथा चन्दो, परिसुद्धो विरोचति।
तथेव त्वं पुण्णमनो, विरोच दससहस्सियं॥
१८५.
‘‘राहुमुत्तो यथा सूरियो, तापेन अतिरोचति।
तथेव लोका मुञ्चित्वा, विरोच सिरिया तुवं॥
१८६.
‘‘यथा या काचि नदियो, ओसरन्ति महोदधिम्।
एवं सदेवका लोका, ओसरन्तु तवन्तिके’’॥
१८७.
तेहि थुतप्पसत्थो सो, दस धम्मे समादिय।
ते धम्मे परिपूरेन्तो, पवनं पाविसी तदाति॥
सुमेधपत्थनाकथा निट्ठिता।