१२. महापरिवारवग्गो
१. महापरिवारकत्थेरअपदानम्
१.
‘‘विपस्सी नाम भगवा, लोकजेट्ठो नरासभो।
अट्ठसट्ठिसहस्सेहि, पाविसि बन्धुमं तदा॥
२.
‘‘नगरा अभिनिक्खम्म, अगमं दीपचेतियम्।
अद्दसं विरजं बुद्धं, आहुतीनं पटिग्गहं॥
३.
‘‘चुल्लासीतिसहस्सानि, यक्खा मय्हं उपन्तिके।
उपट्ठहन्ति सक्कच्चं [मं निच्चं (क॰)], इन्दंव तिदसा गणा॥
४.
‘‘भवना अभिनिक्खम्म, दुस्सं पग्गय्हहं तदा।
सिरसा अभिवादेसिं, तञ्चादासिं महेसिनो॥
५.
‘‘अहो बुद्धो अहो धम्मो, अहो नो सत्थु सम्पदा।
बुद्धस्स आनुभावेन, वसुधायं पकम्पथ॥
६.
‘‘तञ्च अच्छरियं दिस्वा, अब्भुतं लोमहंसनम्।
बुद्धे चित्तं पसादेमि, द्विपदिन्दम्हि तादिने॥
७.
‘‘सोहं चित्तं पसादेत्वा, दुस्सं दत्वान सत्थुनो।
सरणञ्च उपागच्छिं, सामच्चो सपरिज्जनो॥
८.
‘‘एकनवुतितो कप्पे, यं कम्ममकरिं तदा।
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं॥
९.
‘‘इतो पन्नरसे कप्पे, सोळसासुं सुवाहना [सोळसासिंसु वाहनो (स्या॰)]।
सत्तरतनसम्पन्ना, चक्कवत्ती महब्बला॥
१०.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो, विमोक्खापि च अट्ठिमे।
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासनं’’॥
इत्थं सुदं आयस्मा महापरिवारको थेरो इमा गाथायो अभासित्थाति।
महापरिवारकत्थेरस्सापदानं पठमम्।
२. सुमङ्गलत्थेरअपदानम्
११.
‘‘अत्थदस्सी जिनवरो, लोकजेट्ठो नरासभो।
विहारा अभिनिक्खम्म, तळाकं उपसङ्कमि॥
१२.
‘‘न्हत्वा पित्वा च सम्बुद्धो, उत्तरित्वेकचीवरो।
अट्ठासि भगवा तत्थ, विलोकेन्तो दिसोदिसं॥
१३.
‘‘भवने उपविट्ठोहं, अद्दसं लोकनायकम्।
हट्ठो हट्ठेन चित्तेन, अप्फोटेसिं अहं तदा॥
१४.
‘‘सतरंसिंव जोतन्तं, पभासन्तंव कञ्चनं [इमिना पादद्वयेन पुरिमपादद्वयस्स पुरतो भवितब्बं]।
नच्चगीते पयुत्तोहं, पञ्चङ्गतूरियम्हि च॥
१५.
‘‘यं यं योनुपपज्जामि, देवत्तं अथ मानुसम्।
सब्बे सत्ते अभिभोमि, विपुलो होति मे यसो [अयञ्च गाथा परिग्गहेतिगाथाय अनन्तरमेव ठातुं युत्ता]॥
१६.
‘‘नमो ते पुरिसाजञ्ञ, नमो ते पुरिसुत्तम।
अत्तानं तोसयित्वान, परे तोसेसि त्वं मुनि॥
१७.
‘‘परिग्गहे [परिग्गय्ह (सी॰), परिग्गहित्वा (स्या॰), परिग्गहेन (क॰)] निसीदित्वा, हासं कत्वान सुब्बते।
उपट्ठहित्वा सम्बुद्धं, तुसितं उपपज्जहं॥
१८.
‘‘सोळसेतो कप्पसते, द्विनवएकचिन्तिता।
सत्तरतनसम्पन्ना, चक्कवत्ती महब्बला॥
१९.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे॰… कतं बुद्धस्स सासनं’’॥
इत्थं सुदं आयस्मा सुमङ्गलो थेरो इमा गाथायो अभासित्थाति।
सुमङ्गलत्थेरस्सापदानं दुतियम्।
३. सरणगमनियत्थेरअपदानम्
२०.
‘‘उभिन्नं देवराजूनं, सङ्गामो समुपट्ठितो।
अहोसि समुपब्यूळ्हो [समुपब्बूळ्हो (सी॰)], महाघोसो अवत्तथ [पवत्तथ (सी॰)]॥
२१.
‘‘पदुमुत्तरो लोकविदू, आहुतीनं पटिग्गहो।
अन्तलिक्खे ठितो सत्था, संवेजेसि महाजनं॥
२२.
‘‘सब्बे देवा अत्तमना, निक्खित्तकवचावुधा।
सम्बुद्धं अभिवादेत्वा, एकग्गासिंसु तावदे॥
२३.
‘‘मय्हं [अम्हं (सी॰)] सङ्कप्पमञ्ञाय, वाचासभिमुदीरयि।
अनुकम्पको लोकविदू, निब्बापेसि महाजनं॥
२४.
‘‘पदुट्ठचित्तो मनुजो, एकपाणं विहेठयम्।
तेन चित्तप्पदोसेन, अपायं उपपज्जति॥
२५.
‘‘सङ्गामसीसे नागोव, बहू पाणे विहेठयम्।
निब्बापेथ सकं चित्तं, मा हञ्ञित्थो पुनप्पुनं॥
२६.
‘‘द्विन्नम्पि यक्खराजूनं, सेना सा विम्हिता अहु [सेनायो विम्हिता अहू (सी॰), सेनापि समिता अहु (स्या॰)]।
सरणञ्च उपागच्छुं, लोकजेट्ठं सुतादिनं॥
२७.
‘‘सञ्ञापेत्वान जनतं, पदमुद्धरि [उद्धरि पन (सी॰ स्या॰)] चक्खुमा।
पेक्खमानोव देवेहि, पक्कामि उत्तरामुखो॥
२८.
‘‘पठमं सरणं गच्छिं, द्विपदिन्दस्स तादिनो।
कप्पानं सतसहस्सं, दुग्गतिं नुपपज्जहं॥
२९.
‘‘महादुन्दुभिनामा च, सोळसासुं रथेसभा।
तिंसकप्पसहस्सम्हि, राजानो चक्कवत्तिनो॥
३०.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे॰… कतं बुद्धस्स सासनं’’॥
इत्थं सुदं आयस्मा सरणगमनियो थेरो इमा गाथायो अभासित्थाति।
सरणगमनियत्थेरस्सापदानं ततियम्।
४. एकासनियत्थेरअपदानम्
३१.
‘‘वरुणो नाम नामेन, देवराजा अहं तदा।
उपट्ठहेसिं सम्बुद्धं, सयोग्गबलवाहनो॥
३२.
‘‘निब्बुते लोकनाथम्हि, अत्थदस्सीनरुत्तमे।
तूरियं सब्बमादाय, अगमं बोधिमुत्तमं॥
३३.
‘‘वादितेन च नच्चेन, सम्मताळसमाहितो।
सम्मुखा विय सम्बुद्धं, उपट्ठिं बोधिमुत्तमं॥
३४.
‘‘उपट्ठहित्वा तं बोधिं, धरणीरुहपादपम्।
पल्लङ्कं आभुजित्वान, तत्थ कालङ्कतो अहं॥
३५.
‘‘सककम्माभिरद्धोहं, पसन्नो बोधिमुत्तमे।
तेन चित्तप्पसादेन, निम्मानं उपपज्जहं॥
३६.
‘‘सट्ठितूरियसहस्सानि, परिवारेन्ति मं सदा।
मनुस्सेसु च देवेसु, वत्तमानं भवाभवे॥
३७.
‘‘तिविधग्गी निब्बुता मय्हं, भवा सब्बे समूहता।
धारेमि अन्तिमं देहं, सम्मासम्बुद्धसासने [अयञ्च गाथा पटिसम्भिदा चतस्सेतिगाथाय एकसम्बन्धा भवितं युत्ता]॥
३८.
‘‘सुबाहू नाम नामेन, चतुत्तिंसासु खत्तिया।
सत्तरतनसम्पन्ना, पञ्चकप्पसते इतो॥
३९.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे॰… कतं बुद्धस्स सासनं’’॥
इत्थं सुदं आयस्मा एकासनियो थेरो इमा गाथायो अभासित्थाति।
एकासनियत्थेरस्सापदानं चतुत्थम्।
५. सुवण्णपुप्फियत्थेरअपदानम्
४०.
‘‘विपस्सी नाम भगवा, लोकजेट्ठो नरासभो।
निसिन्नो जनकायस्स, देसेसि अमतं पदं॥
४१.
‘‘तस्साहं धम्मं सुत्वान, द्विपदिन्दस्स तादिनो।
सोण्णपुप्फानि चत्तारि, बुद्धस्स अभिरोपयिं॥
४२.
‘‘सुवण्णच्छदनं आसि, यावता परिसा तदा।
बुद्धाभा च सुवण्णाभा, आलोको विपुलो अहु॥
४३.
‘‘उदग्गचित्तो सुमनो, वेदजातो कतञ्जली।
वित्तिसञ्जननो तेसं, दिट्ठधम्मसुखावहो॥
४४.
‘‘आयाचित्वान सम्बुद्धं, वन्दित्वान च सुब्बतम्।
पामोज्जं जनयित्वान, सकं भवनुपागमिं॥
४५.
‘‘भवने उपविट्ठोहं, बुद्धसेट्ठं अनुस्सरिम्।
तेन चित्तप्पसादेन, तुसितं उपपज्जहं॥
४६.
‘‘एकनवुतितो कप्पे, यं पुप्फमभिरोपयिम्।
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धपूजायिदं फलं॥
४७.
‘‘सोळसासिंसु राजानो, नेमिसम्मतनामका।
तेतालीसे इतो कप्पे, चक्कवत्ती महब्बला॥
४८.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे॰… कतं बुद्धस्स सासनं’’॥
इत्थं सुदं आयस्मा सुवण्णपुप्फियो थेरो इमा गाथायो अभासित्थाति।
सुवण्णपुप्फियत्थेरस्सापदानं पञ्चमम्।
६. चितकपूजकत्थेरअपदानम्
४९.
‘‘वसामि राजायतने, सामच्चो सपरिज्जनो।
परिनिब्बुते भगवति, सिखिनो लोकबन्धुनो॥
५०.
‘‘पसन्नचित्तो सुमनो, चितकं अगमासहम्।
तूरियं तत्थ वादेत्वा, गन्धमालं समोकिरिं॥
५१.
‘‘चितम्हि पूजं कत्वान, वन्दित्वा चितकं अहम्।
पसन्नचित्तो सुमनो, सकं भवनुपागमिं॥
५२.
‘‘भवने उपविट्ठोहं, चितपूजं अनुस्सरिम्।
तेन कम्मेन द्विपदिन्द, लोकजेट्ठ नरासभ॥
५३.
‘‘अनुभोत्वान सम्पत्तिं, देवेसु मानुसेसु च।
पत्तोम्हि अचलं ठानं, हित्वा जयपराजयं॥
५४.
‘‘एकत्तिंसे इतो कप्पे, यं पुप्फमभिरोपयिम्।
दुग्गतिं नाभिजानामि, चितपूजायिदं फलं॥
५५.
‘‘एकूनतिंसकप्पम्हि, इतो सोळस राजानो।
उग्गता नाम नामेन, चक्कवत्ती महब्बला॥
५६.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे॰… कतं बुद्धस्स सासनं’’॥
इत्थं सुदं आयस्मा चितकपूजको थेरो इमा गाथायो अभासित्थाति।
चितकपूजकत्थेरस्सापदानं छट्ठम्।
७. बुद्धसञ्ञकत्थेरअपदानम्
५७.
‘‘यदा विपस्सी लोकग्गो, आयुसङ्खारमोस्सजि।
पथवी सम्पकम्पित्थ, मेदनी जलमेखला॥
५८.
‘‘ओततं वित्थतं [ओततं विततं (स्या॰)] मय्हं, सुविचित्तवटंसकं [सुचिचित्तं पपञ्चकं (स्या॰)]।
भवनम्पि पकम्पित्थ, बुद्धस्स आयुसङ्खये॥
५९.
‘‘तासो मय्हं समुप्पन्नो, भवने सम्पकम्पिते।
उप्पादो [उप्पातो (?)] नु किमत्थाय, आलोको विपुलो अहु॥
६०.
‘‘वेस्सवणो इधागम्म, निब्बापेसि महाजनम्।
पाणभूते [पाणभुतं (स्या॰), पाणभूनं (सी॰ क॰)] भयं नत्थि, एकग्गा होथ संवुता [सगारवा (स्या॰)]॥
६१.
‘‘अहो बुद्धो अहो धम्मो, अहो नो सत्थु सम्पदा।
यस्मिं उप्पज्जमानम्हि, पथवी [पठवी (सी॰ स्या॰)] सम्पकम्पति॥
६२.
‘‘बुद्धानुभावं कित्तेत्वा, कप्पं सग्गम्हि मोदहम्।
अवसेसेसु कप्पेसु, कुसलं चरितं [करितं (सी॰ स्या॰), कारितं (क॰)] मया॥
६३.
‘‘एकनवुतितो कप्पे, यं सञ्ञमलभिं तदा।
दुग्गतिं नाभिजानामि, बुद्धसञ्ञायिदं फलं॥
६४.
‘‘इतो चुद्दसकप्पम्हि, राजा आसिं पतापवा।
समितो नाम नामेन, चक्कवत्ती महब्बलो॥
६५.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे॰… कतं बुद्धस्स सासनं’’॥
इत्थं सुदं आयस्मा बुद्धसञ्ञको थेरो इमा गाथायो अभासित्थाति।
बुद्धसञ्ञकत्थेरस्सापदानं सत्तमम्।
८. मग्गसञ्ञकत्थेरअपदानम्
६६.
‘‘पदुमुत्तरबुद्धस्स, सावका वनचारिनो।
विप्पनट्ठा ब्रहारञ्ञे, अन्धाव अनुसुय्यरे [अनुसुयरे (सी॰)]॥
६७.
‘‘अनुस्सरित्वा सम्बुद्धं, पदुमुत्तरनायकम्।
तस्स ते मुनिनो पुत्ता, विप्पनट्ठा महावने॥
६८.
‘‘भवना ओरुहित्वान, अगमिं भिक्खुसन्तिकम्।
तेसं मग्गञ्च आचिक्खिं, भोजनञ्च अदासहं॥
६९.
‘‘तेन कम्मेन द्विपदिन्द, लोकजेट्ठ नरासभ।
जातिया सत्तवस्सोहं, अरहत्तमपापुणिं॥
७०.
‘‘सचक्खू नाम नामेन, द्वादस चक्कवत्तिनो।
सत्तरतनसम्पन्ना, पञ्चकप्पसते इतो॥
७१.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे॰… कतं बुद्धस्स सासनं’’॥
इत्थं सुदं आयस्मा मग्गसञ्ञको थेरो इमा गाथायो अभासित्थाति।
मग्गसञ्ञकत्थेरस्सापदानं अट्ठमम्।
९. पच्चुपट्ठानसञ्ञकत्थेरअपदानम्
७२.
‘‘अत्थदस्सिम्हि सुगते, निब्बुते समनन्तरा।
यक्खयोनिं उपपज्जिं, यसं पत्तो चहं तदा॥
७३.
‘‘दुल्लद्धं वत मे आसि, दुप्पभातं दुरुट्ठितम्।
यं मे भोगे विज्जमाने, परिनिब्बायि चक्खुमा॥
७४.
‘‘मम सङ्कप्पमञ्ञाय, सागरो नाम सावको।
ममुद्धरितुकामो सो, आगच्छि मम सन्तिकं॥
७५.
‘‘किं नु सोचसि मा भायि, चर धम्मं सुमेधस।
अनुप्पदिन्ना बुद्धेन, सब्बेसं बीजसम्पदा॥
७६.
‘‘सो चे पूजेय्य सम्बुद्धं, तिट्ठन्तं लोकनायकम्।
धातुं सासपमत्तम्पि, निब्बुतस्सापि पूजये॥
७७.
‘‘समे चित्तप्पसादम्हि, समं पुञ्ञं महग्गतम्।
तस्मा थूपं करित्वान, पूजेहि जिनधातुयो॥
७८.
‘‘सागरस्स वचो सुत्वा, बुद्धथूपं अकासहम्।
पञ्चवस्से परिचरिं, मुनिनो थूपमुत्तमं॥
७९.
‘‘तेन कम्मेन द्विपदिन्द, लोकजेट्ठ नरासभ।
सम्पत्तिं अनुभोत्वान, अरहत्तमपापुणिं॥
८०.
‘‘भूरिपञ्ञा च चत्तारो, सत्तकप्पसते इतो।
सत्तरतनसम्पन्ना, चक्कवत्ती महब्बला॥
८१.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे॰… कतं बुद्धस्स सासनं’’॥
इत्थं सुदं आयस्मा पच्चुपट्ठानसञ्ञको थेरो इमा गाथायो अभासित्थाति।
पच्चुपट्ठानसञ्ञकत्थेरस्सापदानं नवमम्।
१०. जातिपूजकत्थेरअपदानम्
८२.
‘‘जायन्तस्स विपस्सिस्स, आलोको विपुलो अहु।
पथवी च पकम्पित्थ, ससागरा सपब्बता॥
८३.
‘‘नेमित्ता च वियाकंसु, बुद्धो लोके भविस्सति।
अग्गो च सब्बसत्तानं, जनतं उद्धरिस्सति॥
८४.
‘‘नेमित्तानं सुणित्वान, जातिपूजमकासहम्।
एदिसा पूजना नत्थि, यादिसा जातिपूजना॥
८५.
‘‘सङ्खरित्वान [संहरित्वान (सी॰ स्या॰), सङ्करित्वान (क॰)]
कुसलं, सकं चित्तं पसादयिम्।
जातिपूजं करित्वान, तत्थ कालङ्कतो अहं॥
८६.
‘‘यं यं योनुपपज्जामि, देवत्तं अथ मानुसम्।
सब्बे सत्ते अभिभोमि, जातिपूजायिदं फलं॥
८७.
‘‘धातियो मं उपट्ठन्ति, मम चित्तवसानुगा।
न ता सक्कोन्ति कोपेतुं, जातिपूजायिदं फलं॥
८८.
‘‘एकनवुतितो कप्पे, यं पूजमकरिं तदा।
दुग्गतिं नाभिजानामि, जातिपूजायिदं फलं॥
८९.
‘‘सुपारिचरिया नाम, चतुत्तिंस जनाधिपा।
इतो ततियकप्पम्हि, चक्कवत्ती महब्बला॥
९०.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे॰… कतं बुद्धस्स सासनं’’॥
इत्थं सुदं आयस्मा जातिपूजको थेरो इमा गाथायो अभासित्थाति।
जातिपूजकत्थेरस्सापदानं दसमम्।
महापरिवारवग्गो द्वादसमो।
तस्सुद्दानं –
परिवारसुमङ्गला, सरणासनपुप्फिया।
चितपूजी बुद्धसञ्ञी, मग्गुपट्ठानजातिना।
गाथायो नवुति वुत्ता, गणितायो विभाविहि॥