२०. सट्ठिनिपातो

२०. सट्ठिनिपातो

१. महामोग्गल्लानत्थेरगाथा

११४९.
‘‘आरञ्ञिका पिण्डपातिका, उञ्छापत्तागते रता।
दालेमु मच्चुनो सेनं, अज्झत्तं सुसमाहिता॥
११५०.
‘‘आरञ्ञिका पिण्डपातिका, उञ्छापत्तागते रता।
धुनाम मच्चुनो सेनं, नळागारंव कुञ्जरो॥
११५१.
‘‘रुक्खमूलिका साततिका, उञ्छापत्तागते रता।
दालेमु मच्चुनो सेनं, अज्झत्तं सुसमाहिता॥
११५२.
‘‘रुक्खमूलिका साततिका, उञ्छापत्तागते रता।
धुनाम मच्चुनो सेनं, नळागारंव कुञ्जरो॥
११५३.
‘‘अट्ठिकङ्कलकुटिके, मंसन्हारुपसिब्बिते।
धिरत्थु पुरे दुग्गन्धे, परगत्ते ममायसे॥
११५४.
‘‘गूथभस्ते तचोनद्धे, उरगण्डिपिसाचिनि।
नव सोतानि ते काये, यानि सन्दन्ति सब्बदा॥
११५५.
‘‘तव सरीरं नवसोतं, दुग्गन्धकरं परिबन्धम्।
भिक्खु परिवज्जयते तं, मीळ्हं च यथा सुचिकामो॥
११५६.
‘‘एवञ्चे तं जनो जञ्ञा, यथा जानामि तं अहम्।
आरका परिवज्जेय्य, गूथट्ठानंव पावुसे’’॥
११५७.
‘‘एवमेतं महावीर, यथा समण भाससि।
एत्थ चेके विसीदन्ति, पङ्कम्हिव जरग्गवो॥
११५८.
‘‘आकासम्हि हलिद्दिया, यो मञ्ञेथ रजेतवे।
अञ्ञेन वापि रङ्गेन, विघातुदयमेव तं॥
११५९.
‘‘तदाकाससमं चित्तं, अज्झत्तं सुसमाहितम्।
मा पापचित्ते आसादि, अग्गिखन्धंव पक्खिमा॥
११६०.
‘‘पस्स चित्तकतं बिम्बं, अरुकायं समुस्सितम्।
आतुरं बहुसङ्कप्पं, यस्स नत्थि धुवं ठिति॥
११६१.
‘‘पस्स चित्तकतं रूपं, मणिना कुण्डलेन च।
अट्ठिं तचेन ओनद्धं, सह वत्थेहि सोभति॥
११६२.
‘‘अलत्तककता पादा, मुखं चुण्णकमक्खितम्।
अलं बालस्स मोहाय, नो च पारगवेसिनो॥
११६३.
‘‘अट्ठपदकता केसा, नेत्ता अञ्जनमक्खिता।
अलं बालस्स मोहाय, नो च पारगवेसिनो॥
११६४.
‘‘अञ्जनीव नवा चित्ता, पूतिकायो अलङ्कतो।
अलं बालस्स मोहाय, नो च पारगवेसिनो॥
११६५.
‘‘ओदहि मिगवो पासं, नासदा वागुरं मिगो।
भुत्वा निवापं गच्छाम, कद्दन्ते मिगबन्धके॥
११६६.
‘‘छिन्नो पासो मिगवस्स, नासदा वागुरं मिगो।
भुत्वा निवापं गच्छाम, सोचन्ते मिगलुद्दके॥
११६७.
‘‘तदासि यं भिंसनकं, तदासि लोमहंसनम्।
अनेकाकारसम्पन्ने, सारिपुत्तम्हि निब्बुते॥
११६८.
[दी॰ नि॰ २.२२१, २७२; सं॰ नि॰ १.१८६; २.१४३; अप॰ थेर १.२.११५; जा॰ १.१.९५] ‘‘अनिच्चा वत सङ्खारा उप्पादवय धम्मिनो॥
उपज्जित्वा निरुज्झन्ति, तेसं वूपसमो सुखो॥
११६९.
‘‘सुखुमं ते पटिविज्झन्ति, वालग्गं उसुना यथा।
ये पञ्चक्खन्धे पस्सन्ति, परतो नो च अत्ततो॥
११७०.
‘‘ये च पस्सन्ति सङ्खारे, परतो नो च अत्ततो।
पच्चब्याधिंसु निपुणं, वालग्गं उसुना यथा॥
११७१.
[सं॰ नि॰ १.२१, ९७] ‘‘सत्तिया विय ओमट्ठो, डय्हमानोव मत्थके।
कामरागप्पहानाय, सतो भिक्खु परिब्बजे॥
११७२.
[सं॰ नि॰ १.२१, ९७]‘‘सत्तिया विय ओमट्ठो, डय्हमानोव मत्थके।
भवरागप्पहानाय, सतो भिक्खु परिब्बजे’’॥
११७३.
‘‘चोदितो भावितत्तेन, सरीरन्तिमधारिना।
मिगारमातुपासादं, पादङ्गुट्ठेन कम्पयिं॥
११७४.
‘‘नयिदं सिथिलमारब्भ, नयिदं अप्पेन थामसा।
निब्बानमधिगन्तब्बं, सब्बगन्थ-पमोचनं॥
११७५.
‘‘अयञ्च दहरो भिक्खु, अयमुत्तमपोरिसो।
धारेति अन्तिमं देहं, जेत्वा मारं सवाहिनिं [सवाहनं (क॰)]॥
११७६.
‘‘विवरमनुपभन्ति विज्जुता, वेभारस्स च पण्डवस्स च।
नगविवरगतो झायति, पुत्तो अप्पटिमस्स तादिनो॥
११७७.
‘‘उपसन्तो उपरतो, पन्तसेनासनो मुनि।
दायादो बुद्धसेट्ठस्स, ब्रह्मुना अभिवन्दितो॥
११७८.
‘‘उपसन्तं उपरतं, पन्तसेनासनं मुनिम्।
दायादं बुद्धसेट्ठस्स, वन्द ब्राह्मण कस्सपं॥
११७९.
‘‘यो च जातिसतं गच्छे, सब्बा ब्राह्मणजातियो।
सोत्तियो वेदसम्पन्नो, मनुस्सेसु पुनप्पुनं॥
११८०.
‘‘अज्झायकोपि चे अस्स, तिण्णं वेदान पारगू।
एतस्स वन्दनायेतं, कलं नाग्घति सोळसिं॥
११८१.
‘‘यो सो अट्ठ विमोक्खानि, पुरेभत्तं अफस्सयि [अपस्सयि (सी॰ क॰), अफुस्सयि (स्या॰)]।
अनुलोमं पटिलोमं, ततो पिण्डाय गच्छति॥
११८२.
‘‘तादिसं भिक्खुं मासादि [मा हनि (सी॰)], मात्तानं खणि ब्राह्मण।
अभिप्पसादेहि मनं, अरहन्तम्हि तादिने।
खिप्पं पञ्जलिको वन्द, मा ते विजटि मत्थकं॥
११८३.
‘‘नेसो पस्सति सद्धम्मं, संसारेन पुरक्खतो।
अधोगमं जिम्हपथं, कुम्मग्गमनुधावति॥
११८४.
‘‘किमीव मीळ्हसल्लित्तो, सङ्खारे अधिमुच्छितो।
पगाळ्हो लाभसक्कारे, तुच्छो गच्छति पोट्ठिलो॥
११८५.
‘‘इमञ्च पस्स आयन्तं, सारिपुत्तं सुदस्सनम्।
विमुत्तं उभतोभागे, अज्झत्तं सुसमाहितं॥
११८६.
‘‘विसल्लं खीणसंयोगं, तेविज्जं मच्चुहायिनम्।
दक्खिणेय्यं मनुस्सानं, पुञ्ञक्खेत्तं अनुत्तरं॥
११८७.
‘‘एते सम्बहुला देवा, इद्धिमन्तो यसस्सिनो।
दस देवसहस्सानि, सब्बे ब्रह्मपुरोहिता।
मोग्गल्लानं नमस्सन्ता, तिट्ठन्ति पञ्जलीकता॥
११८८.
‘‘‘नमो ते पुरिसाजञ्ञ, नमो ते पुरिसुत्तम।
यस्स ते आसवा खीणा, दक्खिणेय्योसि मारिस’॥
११८९.
‘‘पूजितो नरदेवेन, उप्पन्नो मरणाभिभू।
पुण्डरीकंव तोयेन, सङ्खारेनुपलिप्पति॥
११९०.
‘‘यस्स मुहुत्तेन सहस्सधा लोको, संविदितो सब्रह्मकप्पो वसि।
इद्धिगुणे चुतुपपाते काले, पस्सति देवता स भिक्खु॥
११९१.
‘‘सारिपुत्तोव पञ्ञाय, सीलेन उपसमेन च।
योपि पारङ्गतो भिक्खु, एतावपरमो सिया॥
११९२.
‘‘कोटिसतसहस्सस्स, अत्तभावं खणेन निम्मिने।
अहं विकुब्बनासु कुसलो, वसीभूतोम्हि इद्धिया॥
११९३.
‘‘समाधिविज्जावसिपारमीगतो, मोग्गल्लानगोत्तो असितस्स सासने।
धीरो समुच्छिन्दि समाहितिन्द्रियो, नागो यथा पूतिलतंव बन्धनं॥
११९४.
‘‘परिचिण्णो मया सत्था, कतं बुद्धस्स सासनम्।
ओहितो गरुको भारो, भवनेत्ति समूहता॥
११९५.
‘‘यस्स चत्थाय पब्बजितो, अगारस्मानगारियम्।
सो मे अत्थो अनुप्पत्तो, सब्बसंयोजनक्खयो॥
११९६.
[म॰ नि॰ १.५१३] ‘‘कीदिसो निरयो आसि, यत्थ दुस्सी अपच्चथ।
विधुरं सावकमासज्ज, ककुसन्धञ्च ब्राह्मणं॥
११९७.
‘‘सतं आसि अयोसङ्कू, सब्बे पच्चत्तवेदना।
ईदिसो निरयो आसि, यत्थ दुस्सी अपच्चथ।
विधुरं सावकमासज्ज, ककुसन्धञ्च ब्राह्मणं॥
११९८.
‘‘यो एतमभिजानाति, भिक्खु बुद्धस्स सावको।
तादिसं भिक्खुमासज्ज, कण्ह दुक्खं निगच्छसि॥
११९९.
‘‘मज्झेसरस्मिं [सरस्स (सी॰), सागरस्मिं (क॰)] तिट्ठन्ति, विमाना कप्पठायिनो।
वेळुरियवण्णा रुचिरा, अच्चिमन्तो पभस्सरा।
अच्छरा तत्थ नच्चन्ति, पुथु नानत्तवण्णियो॥
१२००.
‘‘यो एतमभिजानाति…पे॰… कण्ह दुक्खं निगच्छसि॥
१२०१.
‘‘यो वे बुद्धेन चोदितो, भिक्खुसङ्घस्स पेक्खतो।
मिगारमातुपासादं, पादङ्गुट्ठेन कम्पयि॥
१२०२.
‘‘यो एतमभिजानाति…पे॰… कण्ह दुक्खं निगच्छसि॥
१२०३.
‘‘यो वेजयन्तपासादं, पादङ्गुट्ठेन कम्पयि।
इद्धिबलेनुपत्थद्धो, संवेजेसि च देवता॥
१२०४.
‘‘यो एतमभिजानाति…पे॰… कण्ह दुक्खं निगच्छसि॥
१२०४.
‘‘यो एतमभिजानाति…पे॰… कण्ह दुक्खं निगच्छसि॥
१२०५.
‘‘यो वेजयन्तपासादे, सक्कं सो परिपुच्छति।
अपि आवुसो जानासि, तण्हक्खयविमुत्तियो।
तस्स सक्को वियाकासि, पञ्हं पुट्ठो यथातथं॥
१२०६.
‘‘यो एतमभिजानाति…पे॰… कण्ह दुक्खं निगच्छसि॥
१२०७.
‘‘यो ब्रह्मानं परिपुच्छति, सुधम्मायं ठितो [सुधम्माया’भितो (स्या॰)] सभम्।
अज्जापि त्यावुसो सा दिट्ठि, या ते दिट्ठि पुरे अहु।
पस्ससि वीतिवत्तन्तं, ब्रह्मलोके पभस्सरं॥
१२०८.
‘‘तस्स ब्रह्मा वियाकासि, पञ्हं पुट्ठो यथातथम्।
न मे मारिस सा दिट्ठि, या मे दिट्ठि पुरे अहु॥
१२०९.
‘‘पस्सामि वीतिवत्तन्तं, ब्रह्मलोके पभस्सरम्।
सोहं अज्ज कथं वज्जं, अहं निच्चोम्हि सस्सतो॥
१२१०.
‘‘यो एतमभिजानाति…पे॰… कण्ह दुक्खं निगच्छसि॥
१२११.
‘‘यो महानेरुनो कूटं, विमोक्खेन अफस्सयि [अपस्सयि (सी॰ क॰)]।
वनं पुब्बविदेहानं, ये च भूमिसया नरा॥
१२१२.
‘‘यो एतमभिजानाति, भिक्खु बुद्धस्स सावको।
तादिसं भिक्खुमासज्ज, कण्ह दुक्खं निगच्छसि॥
१२१३.
‘‘न वे अग्गि चेतयति, अहं बालं डहामीति।
बालोव जलितं अग्गिं, आसज्ज नं पडय्हति॥
१२१४.
‘‘एवमेव तुवं मार, आसज्ज नं तथागतम्।
सयं डहिस्ससि अत्तानं, बालो अग्गिंव सम्फुसं॥
१२१५.
‘‘अपुञ्ञं पसवी मारो, आसज्ज नं तथागतम्।
किं नु मञ्ञसि पापिम, न मे पापं विपच्चति॥
१२१६.
‘‘करतो ते चीयते [मिय्यते (सब्बत्थ) म॰ नि॰ १.५१३ पस्सितब्बं] पापं, चिररत्ताय अन्तक।
मार निब्बिन्द बुद्धम्हा, आसं माकासि भिक्खुसु॥
१२१७.
‘‘इति मारं अतज्जेसि, भिक्खु भेसकळावने।
ततो सो दुम्मनो यक्खो, तत्थेवन्तरधायथा’’ति॥
इत्थं सुदं आयस्मा महामोग्गल्लानो [महामोग्गलानो (क॰)] थेरो गाथायो अभासित्थाति।
सट्ठिनिपातो निट्ठितो।
तत्रुद्दानं –
सट्ठिकम्हि निपातम्हि, मोग्गल्लानो महिद्धिको।
एकोव थेरगाथायो, अट्ठसट्ठि भवन्ति ताति॥