(१२) २. केसिवग्गो
१. केसिसुत्तं
१११. अथ खो केसि अस्सदम्मसारथि येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नं खो केसिं अस्सदम्मसारथिं भगवा एतदवोच – ‘‘त्वं खोसि, केसि, पञ्ञातो अस्सदम्मसारथीति [सञ्ञातो अस्सदम्मसारथि (सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰)]। कथं पन त्वं, केसि, अस्सदम्मं विनेसी’’ति? ‘‘अहं खो, भन्ते, अस्सदम्मं सण्हेनपि विनेमि, फरुसेनपि विनेमि , सण्हफरुसेनपि विनेमी’’ति। ‘‘सचे ते, केसि, अस्सदम्मो सण्हेन विनयं न उपेति, फरुसेन विनयं न उपेति, सण्हफरुसेन विनयं न उपेति, किन्ति नं करोसी’’ति? ‘‘सचे मे, भन्ते, अस्सदम्मो सण्हेन विनयं न उपेति, फरुसेन विनयं न उपेति, सण्हफरुसेन विनयं न उपेति; हनामि नं, भन्ते। तं किस्स हेतु? मा मे आचरियकुलस्स अवण्णो अहोसी’’ति।
‘‘भगवा पन, भन्ते, अनुत्तरो पुरिसदम्मसारथि। कथं पन, भन्ते, भगवा पुरिसदम्मं विनेती’’ति? ‘‘अहं खो, केसि, पुरिसदम्मं सण्हेनपि विनेमि, फरुसेनपि विनेमि, सण्हफरुसेनपि विनेमि। तत्रिदं, केसि, सण्हस्मिं – इति कायसुचरितं इति कायसुचरितस्स विपाको, इति वचीसुचरितं इति वचीसुचरितस्स विपाको, इति मनोसुचरितं इति मनोसुचरितस्स विपाको, इति देवा, इति मनुस्साति। तत्रिदं, केसि, फरुसस्मिं – इति कायदुच्चरितं इति कायदुच्चरितस्स विपाको, इति वचीदुच्चरितं इति वचीदुच्चरितस्स विपाको, इति मनोदुच्चरितं इति मनोदुच्चरितस्स विपाको, इति निरयो, इति तिरच्छानयोनि, इति पेत्तिविसयो’’ति।
‘‘तत्रिदं, केसि, सण्हफरुसस्मिं – इति कायसुचरितं इति कायसुचरितस्स विपाको, इति कायदुच्चरितं इति कायदुच्चरितस्स विपाको, इति वचीसुचरितं इति वचीसुचरितस्स विपाको, इति वचीदुच्चरितं इति वचीदुच्चरितस्स विपाको, इति मनोसुचरितं इति मनोसुचरितस्स विपाको, इति मनोदुच्चरितं इति मनोदुच्चरितस्स विपाको, इति देवा, इति मनुस्सा, इति निरयो, इति तिरच्छानयोनि, इति पेत्तिविसयो’’ति।
‘‘सचे ते, भन्ते, पुरिसदम्मो सण्हेन विनयं न उपेति, फरुसेन विनयं न उपेति, सण्हफरुसेन विनयं न उपेति, किन्ति नं भगवा करोती’’ति? ‘‘सचे मे, केसि, पुरिसदम्मो सण्हेन विनयं न उपेति, फरुसेन विनयं न उपेति, सण्हफरुसेन विनयं न उपेति, हनामि नं, केसी’’ति। ‘‘न खो, भन्ते, भगवतो पाणातिपातो कप्पति। अथ च पन भगवा एवमाह – ‘हनामि, नं केसी’’’ति! ‘‘सच्चं, केसि! न तथागतस्स पाणातिपातो कप्पति। अपि च यो पुरिसदम्मो सण्हेन विनयं न उपेति, फरुसेन विनयं न उपेति, सण्हफरुसेन विनयं न उपेति, न तं तथागतो वत्तब्बं अनुसासितब्बं मञ्ञति, नापि विञ्ञू सब्रह्मचारी वत्तब्बं अनुसासितब्बं मञ्ञन्ति। वधो हेसो, केसि, अरियस्स विनये – यं न तथागतो वत्तब्बं अनुसासितब्बं मञ्ञति, नापि विञ्ञू सब्रह्मचारी वत्तब्बं अनुसासितब्बं मञ्ञन्ती’’ति।
‘‘सो हि नून, भन्ते, सुहतो होति – यं न तथागतो वत्तब्बं अनुसासितब्बं मञ्ञति, नापि विञ्ञू सब्रह्मचारी वत्तब्बं अनुसासितब्बं मञ्ञन्तीति। अभिक्कन्तं, भन्ते, अभिक्कन्तं, भन्ते…पे॰… उपासकं मं, भन्ते, भगवा धारेतु अज्जतग्गे पाणुपेतं सरणं गत’’न्ति। पठमं।
२. जवसुत्तं
११२. ‘‘चतूहि , भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतो रञ्ञो भद्रो अस्साजानीयो राजारहो होति राजभोग्गो, रञ्ञो अङ्गन्तेव सङ्खं गच्छति। कतमेहि चतूहि? अज्जवेन, जवेन, खन्तिया, सोरच्चेन – इमेहि खो, भिक्खवे, चतूहि अङ्गेहि समन्नागतो रञ्ञो भद्रो अस्साजानीयो राजारहो होति, राजभोग्गो, रञ्ञो अङ्गन्तेव सङ्खं गच्छति।
‘‘एवमेवं खो, भिक्खवे, चतूहि धम्मेहि समन्नागतो भिक्खु आहुनेय्यो होति…पे॰… अनुत्तरं पुञ्ञक्खेत्तं लोकस्स। कतमेहि चतूहि? अज्जवेन, जवेन, खन्तिया, सोरच्चेन – इमेहि खो, भिक्खवे, चतूहि धम्मेहि समन्नागतो भिक्खु आहुनेय्यो होति…पे॰… अनुत्तरं पुञ्ञक्खेत्तं लोकस्सा’’ति। दुतियं।
३. पतोदसुत्तं
११३. ‘‘चत्तारोमे , भिक्खवे, भद्रा अस्साजानीया सन्तो संविज्जमाना लोकस्मिं। कतमे चत्तारो? इध, भिक्खवे, एकच्चो भद्रो अस्साजानीयो पतोदच्छायं दिस्वा संविज्जति संवेगं आपज्जति – ‘किं नु खो मं अज्ज अस्सदम्मसारथि कारणं कारेस्सति, किमस्साहं [कथमस्साहं (क॰)] पटिकरोमी’ति! एवरूपोपि, भिक्खवे, इधेकच्चो भद्रो अस्साजानीयो होति। अयं, भिक्खवे, पठमो भद्रो अस्साजानीयो सन्तो संविज्जमानो लोकस्मिं।
‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, इधेकच्चो भद्रो अस्साजानीयो न हेव खो पतोदच्छायं दिस्वा संविज्जति संवेगं आपज्जति, अपि च खो लोमवेधविद्धो संविज्जति संवेगं आपज्जति – ‘किं नु खो मं अज्ज अस्सदम्मसारथि कारणं कारेस्सति, किमस्साहं पटिकरोमी’ति! एवरूपोपि, भिक्खवे, इधेकच्चो भद्रो अस्साजानीयो होति। अयं, भिक्खवे, दुतियो भद्रो अस्साजानीयो सन्तो संविज्जमानो लोकस्मिं।
‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, इधेकच्चो भद्रो अस्साजानीयो न हेव खो पतोदच्छायं दिस्वा संविज्जति संवेगं आपज्जति नापि लोमवेधविद्धो संविज्जति संवेगं आपज्जति, अपि च खो चम्मवेधविद्धो संविज्जति संवेगं आपज्जति – ‘किं नु खो मं अज्ज अस्सदम्मसारथि कारणं कारेस्सति, किमस्साहं पटिकरोमी’ति! एवरूपोपि, भिक्खवे, इधेकच्चो भद्रो अस्साजानीयो होति। अयं, भिक्खवे, ततियो भद्रो अस्साजानीयो सन्तो संविज्जमानो लोकस्मिं।
‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, इधेकच्चो भद्रो अस्साजानीयो न हेव खो पतोदच्छायं दिस्वा संविज्जति संवेगं आपज्जति नापि लोमवेधविद्धो संविज्जति संवेगं आपज्जति नापि चम्मवेधविद्धो संविज्जति संवेगं आपज्जति, अपि च खो अट्ठिवेधविद्धो संविज्जति संवेगं आपज्जति – ‘किं नु खो मं अज्ज अस्सदम्मसारथि कारणं कारेस्सति, किमस्साहं पटिकरोमी’ति ! एवरूपोपि, भिक्खवे, इधेकच्चो भद्रो अस्साजानीयो होति। अयं, भिक्खवे, चतुत्थो भद्रो अस्साजानीयो सन्तो संविज्जमानो लोकस्मिं। इमे खो, भिक्खवे, चत्तारो भद्रा अस्साजानीया सन्तो संविज्जमाना लोकस्मिं।
‘‘एवमेवं खो, भिक्खवे, चत्तारोमे भद्रा पुरिसाजानीया सन्तो संविज्जमाना लोकस्मिं। कतमे चत्तारो? इध, भिक्खवे, एकच्चो भद्रो पुरिसाजानीयो सुणाति – ‘अमुकस्मिं नाम गामे वा निगमे वा इत्थी वा पुरिसो वा दुक्खितो वा कालङ्कतो [कालकतो (सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰)] वा’ति। सो तेन संविज्जति, संवेगं आपज्जति। संविग्गो योनिसो पदहति। पहितत्तो कायेन चेव परमसच्चं [परमत्थसच्चं (क॰) म॰ नि॰ २.१८३ पस्सितब्बं] सच्छिकरोति, पञ्ञाय च अतिविज्झ पस्सति। सेय्यथापि सो, भिक्खवे, भद्रो अस्साजानीयो पतोदच्छायं दिस्वा संविज्जति संवेगं आपज्जति; तथूपमाहं, भिक्खवे, इमं भद्रं पुरिसाजानीयं वदामि। एवरूपोपि, भिक्खवे, इधेकच्चो भद्रो पुरिसाजानीयो होति। अयं, भिक्खवे, पठमो भद्रो पुरिसाजानीयो सन्तो संविज्जमानो लोकस्मिं।
‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, इधेकच्चो भद्रो पुरिसाजानीयो न हेव खो सुणाति – ‘अमुकस्मिं नाम गामे वा निगमे वा इत्थी वा पुरिसो वा दुक्खितो वा कालङ्कतो वा’ति, अपि च खो सामं पस्सति इत्थिं वा पुरिसं वा दुक्खितं वा कालङ्कतं वा। सो तेन संविज्जति, संवेगं आपज्जति। संविग्गो योनिसो पदहति। पहितत्तो कायेन चेव परमसच्चं सच्छिकरोति, पञ्ञाय च अतिविज्झ पस्सति। सेय्यथापि सो, भिक्खवे, भद्रो अस्साजानीयो लोमवेधविद्धो संविज्जति संवेगं आपज्जति; तथूपमाहं, भिक्खवे, इमं भद्रं पुरिसाजानीयं वदामि। एवरूपोपि, भिक्खवे, इधेकच्चो भद्रो पुरिसाजानीयो होति। अयं, भिक्खवे, दुतियो भद्रो पुरिसाजानीयो सन्तो संविज्जमानो लोकस्मिं।
‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, इधेकच्चो भद्रो पुरिसाजानीयो न हेव खो सुणाति – ‘अमुकस्मिं नाम गामे वा निगमे वा इत्थी वा पुरिसो वा दुक्खितो वा कालङ्कतो वा’ति, नापि सामं पस्सति इत्थिं वा पुरिसं वा दुक्खितं वा कालङ्कतं वा, अपि च ख्वस्स ञाति वा सालोहितो वा दुक्खितो वा होति कालङ्कतो वा। सो तेन संविज्जति, संवेगं आपज्जति। संविग्गो योनिसो पदहति। पहितत्तो कायेन चेव परमसच्चं सच्छिकरोति, पञ्ञाय च अतिविज्झ पस्सति। सेय्यथापि सो, भिक्खवे, भद्रो अस्साजानीयो चम्मवेधविद्धो संविज्जति संवेगं आपज्जति; तथूपमाहं, भिक्खवे, इमं भद्रं पुरिसाजानीयं वदामि। एवरूपोपि, भिक्खवे, इधेकच्चो भद्रो पुरिसाजानीयो होति। अयं, भिक्खवे, ततियो भद्रो पुरिसाजानीयो सन्तो संविज्जमानो लोकस्मिं।
‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, इधेकच्चो भद्रो पुरिसाजानीयो न हेव खो सुणाति – ‘अमुकस्मिं नाम गामे वा निगमे वा इत्थी वा पुरिसो वा दुक्खितो वा कालङ्कतो वा’ति, नापि सामं पस्सति इत्थिं वा पुरिसं वा दुक्खितं वा कालङ्कतं वा, नापिस्स ञाति वा सालोहितो वा दुक्खितो वा होति कालङ्कतो वा, अपि च खो सामञ्ञेव फुट्ठो होति सारीरिकाहि वेदनाहि दुक्खाहि तिब्बाहि [तिप्पाहि (सी॰ पी॰)] खराहि कटुकाहि असाताहि अमनापाहि पाणहराहि। सो तेन संविज्जति, संवेगं आपज्जति। संविग्गो योनिसो पदहति। पहितत्तो कायेन चेव परमसच्चं सच्छिकरोति, पञ्ञाय च अतिविज्झ पस्सति। सेय्यथापि सो, भिक्खवे, भद्रो अस्साजानीयो अट्ठिवेधविद्धो संविज्जति संवेगं आपज्जति; तथूपमाहं, भिक्खवे, इमं भद्रं पुरिसाजानीयं वदामि। एवरूपोपि, भिक्खवे, इधेकच्चो भद्रो पुरिसाजानीयो होति। अयं, भिक्खवे, चतुत्थो भद्रो पुरिसाजानीयो सन्तो संविज्जमानो लोकस्मिं। इमे खो, भिक्खवे, चत्तारो भद्रा पुरिसाजानीया सन्तो संविज्जमाना लोकस्मि’’न्ति। ततियं।
४. नागसुत्तं
११४. ‘‘चतूहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतो रञ्ञो नागो राजारहो होति राजभोग्गो, रञ्ञो अङ्गन्तेव सङ्खं गच्छति। कतमेहि चतूहि? इध, भिक्खवे, रञ्ञो नागो सोता च होति, हन्ता च, खन्ता च, गन्ता च।
‘‘कथञ्च, भिक्खवे, रञ्ञो नागो सोता होति? इध, भिक्खवे, रञ्ञो नागो यमेनं हत्थिदम्मसारथि कारणं कारेति – यदि वा कतपुब्बं यदि वा अकतपुब्बं – तं अट्ठिं कत्वा [अट्ठिकत्वा (सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰) अ॰ नि॰ ५.१४०] मनसि कत्वा सब्बचेतसा [सब्बं चेतसो (सब्बत्थ)] समन्नाहरित्वा ओहितसोतो सुणाति। एवं खो, भिक्खवे, रञ्ञो नागो सोता होति।
‘‘कथञ्च, भिक्खवे, रञ्ञो नागो हन्ता होति? इध, भिक्खवे, रञ्ञो नागो सङ्गामगतो हत्थिम्पि हनति, हत्थारुहम्पि हनति, अस्सम्पि हनति, अस्सारुहम्पि हनति , रथम्पि हनति, रथिकम्पि हनति, पत्तिकम्पि हनति। एवं खो, भिक्खवे, रञ्ञो नागो हन्ता होति।
‘‘कथञ्च, भिक्खवे, रञ्ञो नागो खन्ता होति? इध भिक्खवे, रञ्ञो नागो सङ्गामगतो खमो होति सत्तिप्पहारानं असिप्पहारानं उसुप्पहारानं फरसुप्पहारानं [‘‘फरसुप्पहारान’’न्ति इदं पदं स्यामपोत्थके नत्थि। म॰ नि॰ ३.२१७ पस्सितब्बं] भेरिपणवसङ्खतिणवनिन्नादसद्दानं। एवं खो, भिक्खवे, रञ्ञो नागो खन्ता होति।
‘‘कथञ्च, भिक्खवे, रञ्ञो नागो गन्ता होति? इध, भिक्खवे, रञ्ञो नागो यमेनं हत्थिदम्मसारथि दिसं पेसेति – यदि वा गतपुब्बं यदि वा अगतपुब्बं – तं खिप्पमेव गन्ता होति। एवं खो, भिक्खवे, रञ्ञो नागो गन्ता होति। इमेहि खो, भिक्खवे, चतूहि अङ्गेहि समन्नागतो रञ्ञो नागो राजारहो होति राजभोग्गो, रञ्ञो अङ्गन्तेव सङ्खं गच्छति।
‘‘एवमेवं खो, भिक्खवे, चतूहि धम्मेहि समन्नागतो भिक्खु आहुनेय्यो होति …पे॰… अनुत्तरं पुञ्ञक्खेत्तं लोकस्स। कतमेहि चतूहि? इध, भिक्खवे, भिक्खु सोता च होति, हन्ता च, खन्ता च, गन्ता च।
‘‘कथञ्च, भिक्खवे, भिक्खु सोता होति? इध, भिक्खवे, भिक्खु तथागतप्पवेदिते धम्मविनये देसियमाने अट्ठिं कत्वा मनसि कत्वा सब्बचेतसा समन्नाहरित्वा ओहितसोतो धम्मं सुणाति। एवं खो, भिक्खवे, भिक्खु सोता होति।
‘‘कथञ्च, भिक्खवे, भिक्खु हन्ता होति? इध, भिक्खवे, भिक्खु उप्पन्नं कामवितक्कं नाधिवासेति पजहति विनोदेति (हनति) [( ) नत्थि सी॰ स्या॰ पी॰ पोत्थकेसु। अ॰ नि॰ ४.१६४ पटिपदावग्गे चतुत्थसुत्ते पन ‘‘समेती’’ति पदं सब्बत्थपि दिस्सति] ब्यन्तीकरोति अनभावं गमेति, उप्पन्नं ब्यापादवितक्कं…पे॰… उप्पन्नं विहिंसावितक्कं…पे॰… उप्पन्नुप्पन्ने पापके अकुसले धम्मे नाधिवासेति पजहति विनोदेति हनति ब्यन्तीकरोति अनभावं गमेति। एवं खो, भिक्खवे, भिक्खु हन्ता होति।
‘‘कथञ्च, भिक्खवे, भिक्खु खन्ता होति? इध, भिक्खवे, भिक्खु खमो होति सीतस्स उण्हस्स जिघच्छाय पिपासाय, डंसमकसवातातपसरीसपसम्फस्सानं दुरुत्तानं दुरागतानं वचनपथानं उप्पन्नानं सारीरिकानं वेदनानं दुक्खानं तिब्बानं खरानं कटुकानं असातानं अमनापानं पाणहरानं अधिवासकजातिको होति। एवं खो, भिक्खवे, भिक्खु खन्ता होति।
‘‘कथञ्च, भिक्खवे, भिक्खु गन्ता होति? इध, भिक्खवे, भिक्खु यायं दिसा अगतपुब्बा इमिना दीघेन अद्धुना यदिदं सब्बसङ्खारसमथो सब्बूपधिपटिनिस्सग्गो तण्हाक्खयो विरागो निरोधो निब्बानं, तं खिप्पञ्ञेव गन्ता होति। एवं खो, भिक्खवे, भिक्खु गन्ता होति। इमेहि खो, भिक्खवे, चतूहि धम्मेहि समन्नागतो भिक्खु आहुनेय्यो होति…पे॰… अनुत्तरं पुञ्ञक्खेत्तं लोकस्सा’’ति। चतुत्थं।
५. ठानसुत्तं
११५. ‘‘चत्तारिमानि, भिक्खवे, ठानानि। कतमानि चत्तारि? अत्थि, भिक्खवे, ठानं अमनापं कातुं; तञ्च कयिरमानं अनत्थाय संवत्तति। अत्थि, भिक्खवे, ठानं अमनापं कातुं; तञ्च कयिरमानं अत्थाय संवत्तति। अत्थि, भिक्खवे, ठानं मनापं कातुं; तञ्च कयिरमानं अनत्थाय संवत्तति। अत्थि, भिक्खवे, ठानं मनापं कातुं; तञ्च कयिरमानं अत्थाय संवत्तति।
‘‘तत्र, भिक्खवे, यमिदं [यदिदं (स्या॰ कं॰ क॰)] ठानं अमनापं कातुं; तञ्च कयिरमानं अनत्थाय संवत्तति – इदं, भिक्खवे, ठानं उभयेनेव न कत्तब्बं मञ्ञति [पञ्ञायति (?)]। यम्पिदं [यदिदं (क॰)] ठानं अमनापं कातुं; इमिनापि नं [तं (सी॰ पी॰) स्यामपोत्थके नत्थि] न कत्तब्बं मञ्ञति। यम्पिदं ठानं कयिरमानं अनत्थाय संवत्तति; इमिनापि नं [तं (पी॰) सी॰ स्या॰ पोत्थकेसु नत्थि] न कत्तब्बं मञ्ञति। इदं, भिक्खवे, ठानं उभयेनेव न कत्तब्बं मञ्ञति।
‘‘तत्र, भिक्खवे, यमिदं ठानं अमनापं कातुं; तञ्च कयिरमानं अत्थाय संवत्तति – इमस्मिं, भिक्खवे, ठाने बालो च पण्डितो च वेदितब्बो पुरिसथामे पुरिसवीरिये पुरिसपरक्कमे। न, भिक्खवे, बालो इति पटिसञ्चिक्खति – ‘किञ्चापि खो इदं ठानं अमनापं कातुं; अथ चरहिदं ठानं कयिरमानं अत्थाय संवत्तती’ति। सो तं ठानं न करोति। तस्स तं ठानं अकयिरमानं अनत्थाय संवत्तति। पण्डितो च खो, भिक्खवे, इति पटिसञ्चिक्खति – ‘किञ्चापि खो इदं ठानं अमनापं कातुं; अथ चरहिदं ठानं कयिरमानं अत्थाय संवत्तती’ति। सो तं ठानं करोति। तस्स तं ठानं कयिरमानं अत्थाय संवत्तति।
‘‘तत्र, भिक्खवे, यमिदं [यदिदं (स्या॰ कं॰)] ठानं मनापं कातुं; तञ्च कयिरमानं अनत्थाय संवत्तति – इमस्मिम्पि, भिक्खवे, ठाने बालो च पण्डितो च वेदितब्बो पुरिसथामे पुरिसवीरिये पुरिसपरक्कमे। न, भिक्खवे, बालो इति पटिसञ्चिक्खति – ‘किञ्चापि खो इदं ठानं मनापं कातुं; अथ चरहिदं ठानं कयिरमानं अनत्थाय संवत्तती’ति। सो तं ठानं करोति। तस्स तं ठानं कयिरमानं अनत्थाय संवत्तति। पण्डितो च खो, भिक्खवे, इति पटिसञ्चिक्खति – ‘किञ्चापि खो इदं ठानं मनापं कातुं; अथ चरहिदं ठानं कयिरमानं अनत्थाय संवत्तती’ति। सो तं ठानं न करोति। तस्स तं ठानं अकयिरमानं अत्थाय संवत्तति।
‘‘तत्र, भिक्खवे, यमिदं ठानं मनापं कातुं, तञ्च कयिरमानं अत्थाय संवत्तति – इदं, भिक्खवे, ठानं उभयेनेव कत्तब्बं मञ्ञति। यम्पिदं ठानं मनापं कातुं, इमिनापि नं कत्तब्बं मञ्ञति; यम्पिदं ठानं कयिरमानं अत्थाय संवत्तति, इमिनापि नं कत्तब्बं मञ्ञति। इदं, भिक्खवे, ठानं उभयेनेव कत्तब्बं मञ्ञति। इमानि खो, भिक्खवे, चत्तारि ठानानी’’ति। पञ्चमं।
६. अप्पमादसुत्तं
११६. ‘‘चतूहि, भिक्खवे, ठानेहि अप्पमादो करणीयो। कतमेहि चतूहि? कायदुच्चरितं, भिक्खवे, पजहथ, कायसुचरितं भावेथ; तत्थ च मा पमादत्थ। वचीदुच्चरितं, भिक्खवे, पजहथ, वचीसुचरितं भावेथ; तत्थ च मा पमादत्थ। मनोदुच्चरितं, भिक्खवे, पजहथ, मनोसुचरितं भावेथ; तत्थ च मा पमादत्थ। मिच्छादिट्ठिं, भिक्खवे, पजहथ, सम्मादिट्ठिं भावेथ ; तत्थ च मा पमादत्थ।
‘‘यतो खो, भिक्खवे, भिक्खुनो कायदुच्चरितं पहीनं होति कायसुचरितं भावितं, वचीदुच्चरितं पहीनं होति वचीसुचरितं भावितं, मनोदुच्चरितं पहीनं होति मनोसुचरितं भावितं, मिच्छादिट्ठि पहीना होति सम्मादिट्ठि भाविता, सो न भायति सम्परायिकस्स मरणस्सा’’ति। छट्ठं।
७. आरक्खसुत्तं
११७. ‘‘चतूसु, भिक्खवे, ठानेसु अत्तरूपेन अप्पमादो सति चेतसो आरक्खो करणीयो। कतमेसु चतूसु? ‘मा मे रजनीयेसु धम्मेसु चित्तं रज्जी’ति अत्तरूपेन अप्पमादो सति चेतसो आरक्खो करणीयो; ‘मा मे दोसनीयेसु धम्मेसु चित्तं दुस्सी’ति अत्तरूपेन अप्पमादो सति चेतसो आरक्खो करणीयो; ‘मा मे मोहनीयेसु धम्मेसु चित्तं मुय्ही’ति अत्तरूपेन अप्पमादो सति चेतसो आरक्खो करणीयो; ‘मा मे मदनीयेसु धम्मेसु चित्तं मज्जी’ति अत्तरूपेन अप्पमादो सति चेतसो आरक्खो करणीयो।
‘‘यतो खो, भिक्खवे, भिक्खुनो रजनीयेसु धम्मेसु चित्तं न रज्जति वीतरागत्ता, दोसनीयेसु धम्मेसु चित्तं न दुस्सति वीतदोसत्ता, मोहनीयेसु धम्मेसु चित्तं न मुय्हति वीतमोहत्ता, मदनीयेसु धम्मेसु चित्तं न मज्जति वीतमदत्ता, सो न छम्भति न कम्पति न वेधति न सन्तासं आपज्जति, न च पन समणवचनहेतुपि गच्छती’’ति। सत्तमं।
८. संवेजनीयसुत्तं
११८. ‘‘चत्तारिमानि, भिक्खवे, सद्धस्स कुलपुत्तस्स दस्सनीयानि संवेजनीयानि ठानानि। कतमानि चत्तारि? ‘इध तथागतो जातो’ति, भिक्खवे, सद्धस्स कुलपुत्तस्स दस्सनीयं संवेजनीयं ठानं। ‘इध तथागतो अनुत्तरं सम्मासम्बोधिं अभिसम्बुद्धो’ति, भिक्खवे, सद्धस्स कुलपुत्तस्स दस्सनीयं संवेजनीयं ठानं। ‘इध तथागतो अनुत्तरं धम्मचक्कं पवत्तेसी’ति, भिक्खवे, सद्धस्स कुलपुत्तस्स दस्सनीयं संवेजनीयं ठानं। ‘इध तथागतो अनुपादिसेसाय निब्बानधातुया परिनिब्बुतो’ति , भिक्खवे, सद्धस्स कुलपुत्तस्स दस्सनीयं संवेजनीयं ठानं। इमानि खो, भिक्खवे, चत्तारि सद्धस्स कुलपुत्तस्स दस्सनीयानि संवेजनीयानि ठानानी’’ति। अट्ठमं।
९. पठमभयसुत्तं
११९. ‘‘चत्तारिमानि , भिक्खवे, भयानि। कतमानि चत्तारि? जातिभयं, जराभयं, ब्याधिभयं, मरणभयं – इमानि खो, भिक्खवे, चत्तारि भयानी’’ति। नवमं।
१०. दुतियभयसुत्तं
१२०. ‘‘चत्तारिमानि, भिक्खवे, भयानि। कतमानि चत्तारि? अग्गिभयं, उदकभयं, राजभयं, चोरभयं – इमानि खो, भिक्खवे, चत्तारि भयानी’’ति। दसमं।
केसिवग्गो दुतियो।
तस्सुद्दानं –
केसि जवो पतोदो च, नागो ठानेन पञ्चमं।
अप्पमादो च आरक्खो, संवेजनीयञ्च द्वे भयाति॥