(६) १. पुञ्ञाभिसन्दवग्गो

(६) १. पुञ्ञाभिसन्दवग्गो

१. पठमपुञ्ञाभिसन्दसुत्तं

५१. सावत्थिनिदानं । चत्तारोमे , भिक्खवे, पुञ्ञाभिसन्दा कुसलाभिसन्दा सुखस्साहारा सोवग्गिका सुखविपाका सग्गसंवत्तनिका इट्ठाय कन्ताय मनापाय हिताय सुखाय संवत्तन्ति। कतमे चत्तारो? यस्स, भिक्खवे, भिक्खु चीवरं परिभुञ्जमानो अप्पमाणं चेतोसमाधिं उपसम्पज्ज विहरति, अप्पमाणो तस्स पुञ्ञाभिसन्दो कुसलाभिसन्दो सुखस्साहारो सोवग्गिको सुखविपाको सग्गसंवत्तनिको इट्ठाय कन्ताय मनापाय हिताय सुखाय संवत्तति।
‘‘यस्स, भिक्खवे, भिक्खु पिण्डपातं परिभुञ्जमानो अप्पमाणं चेतोसमाधिं उपसम्पज्ज विहरति, अप्पमाणो तस्स पुञ्ञाभिसन्दो कुसलाभिसन्दो सुखस्साहारो सोवग्गिको सुखविपाको सग्गसंवत्तनिको इट्ठाय कन्ताय मनापाय हिताय सुखाय संवत्तति।
‘‘यस्स , भिक्खवे, भिक्खु सेनासनं परिभुञ्जमानो अप्पमाणं चेतोसमाधिं उपसम्पज्ज विहरति, अप्पमाणो तस्स पुञ्ञाभिसन्दो कुसलाभिसन्दो सुखस्साहारो सोवग्गिको सुखविपाको सग्गसंवत्तनिको इट्ठाय कन्ताय मनापाय हिताय सुखाय संवत्तति।
‘‘यस्स, भिक्खवे, भिक्खु गिलानप्पच्चयभेसज्जपरिक्खारं परिभुञ्जमानो अप्पमाणं चेतोसमाधिं उपसम्पज्ज विहरति, अप्पमाणो तस्स पुञ्ञाभिसन्दो कुसलाभिसन्दो सुखस्साहारो सोवग्गिको सुखविपाको सग्गसंवत्तनिको इट्ठाय कन्ताय मनापाय हिताय सुखाय संवत्तति। इमे खो, भिक्खवे, चत्तारो पुञ्ञाभिसन्दा कुसलाभिसन्दा सुखस्साहारा सोवग्गिका सुखविपाका सग्गसंवत्तनिका इट्ठाय कन्ताय मनापाय हिताय सुखाय संवत्तन्ति।
‘‘इमेहि च पन, भिक्खवे, चतूहि पुञ्ञाभिसन्देहि कुसलाभिसन्देहि समन्नागतस्स अरियसावकस्स न सुकरं पुञ्ञस्स पमाणं गहेतुं [गणेतुं (क॰)] – ‘एत्तको पुञ्ञाभिसन्दो कुसलाभिसन्दो सुखस्साहारो सोवग्गिको सुखविपाको सग्गसंवत्तनिको इट्ठाय कन्ताय मनापाय हिताय सुखाय संवत्तती’ति। अथ खो असङ्ख्येय्यो [असङ्खेय्यो (सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰)] अप्पमेय्यो महापुञ्ञक्खन्धोत्वेव सङ्ख्यं [सङ्खं (सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰)] गच्छति।
‘‘सेय्यथापि, भिक्खवे, महासमुद्दे न सुकरं उदकस्स पमाणं गहेतुं – ‘एत्तकानि उदकाळ्हकानीति वा, एत्तकानि उदकाळ्हकसतानीति वा, एत्तकानि उदकाळ्हकसहस्सानीति वा, एत्तकानि उदकाळ्हकसतसहस्सानीति वा’, अथ खो असङ्ख्येय्यो अप्पमेय्यो महाउदकक्खन्धोत्वेव सङ्ख्यं गच्छति; एवमेवं खो, भिक्खवे, इमेहि चतूहि पुञ्ञाभिसन्देहि कुसलाभिसन्देहि समन्नागतस्स अरियसावकस्स न सुकरं पुञ्ञस्स पमाणं गहेतुं – ‘एत्तको पुञ्ञाभिसन्दो कुसलाभिसन्दो सुखस्साहारो सोवग्गिको सुखविपाको सग्गसंवत्तनिको इट्ठाय कन्ताय मनापाय हिताय सुखाय संवत्तती’ति। अथ खो असङ्ख्येय्यो अप्पमेय्यो महापुञ्ञक्खन्धोत्वेव सङ्ख्यं गच्छती’’ति।
‘‘महोदधिं अपरिमितं महासरं,
बहुभेरवं रतनवरानमालयं [रतनगणानमालयं (सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰)]।
नज्जो यथा नरगणसङ्घसेविता [मच्छगणसंघसेविता (स्या॰ कं॰)],
पुथू सवन्ती उपयन्ति सागरं॥
‘‘एवं नरं अन्नदपानवत्थदं [अन्नपानवत्थं (क॰)],
सेय्यानिसज्जत्थरणस्स दायकं।
पुञ्ञस्स धारा उपयन्ति पण्डितं,
नज्जो यथा वारिवहाव सागर’’न्ति॥ पठमं।

२. दुतियपुञ्ञाभिसन्दसुत्तं

५२. ‘‘चत्तारोमे , भिक्खवे, पुञ्ञाभिसन्दा कुसलाभिसन्दा सुखस्साहारा सोवग्गिका सुखविपाका सग्गसंवत्तनिका इट्ठाय कन्ताय मनापाय हिताय सुखाय संवत्तन्ति। कतमे चत्तारो? इध, भिक्खवे, अरियसावको बुद्धे अवेच्चप्पसादेन समन्नागतो होति – ‘इतिपि सो भगवा अरहं सम्मासम्बुद्धो विज्जाचरणसम्पन्नो सुगतो लोकविदू अनुत्तरो पुरिसदम्मसारथि सत्था देवमनुस्सानं बुद्धो भगवा’ति। अयं, भिक्खवे, पठमो पुञ्ञाभिसन्दो कुसलाभिसन्दो सुखस्साहारो सोवग्गिको सुखविपाको सग्गसंवत्तनिको इट्ठाय कन्ताय मनापाय हिताय सुखाय संवत्तति।
‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, अरियसावको धम्मे अवेच्चप्पसादेन समन्नागतो होति – ‘स्वाक्खातो भगवता धम्मो सन्दिट्ठिको अकालिको एहिपस्सिको ओपनेय्यिको पच्चत्तं वेदितब्बो विञ्ञूही’ति। अयं, भिक्खवे, दुतियो पुञ्ञाभिसन्दो कुसलाभिसन्दो सुखस्साहारो सोवग्गिको सुखविपाको सग्गसंवत्तनिको इट्ठाय कन्ताय मनापाय हिताय सुखाय संवत्तति।
‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, अरियसावको सङ्घे अवेच्चप्पसादेन समन्नागतो होति – ‘सुप्पटिपन्नो भगवतो सावकसङ्घो, उजुप्पटिपन्नो भगवतो सावकसङ्घो, ञायप्पटिपन्नो भगवतो सावकसङ्घो, सामीचिप्पटिपन्नो भगवतो सावकसङ्घो, यदिदं चत्तारि पुरिसयुगानि अट्ठ पुरिसपुग्गला, एस भगवतो सावकसङ्घो आहुनेय्यो पाहुनेय्यो दक्खिणेय्यो अञ्जलिकरणीयो अनुत्तरं पुञ्ञक्खेत्तं लोकस्सा’ति। अयं, भिक्खवे, ततियो पुञ्ञाभिसन्दो कुसलाभिसन्दो सुखस्साहारो सोवग्गिको सुखविपाको सग्गसंवत्तनिको इट्ठाय कन्ताय मनापाय हिताय सुखाय संवत्तति।
‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, अरियसावको अरियकन्तेहि सीलेहि समन्नागतो होति अखण्डेहि अच्छिद्देहि असबलेहि अकम्मासेहि भुजिस्सेहि विञ्ञुप्पसत्थेहि अपरामट्ठेहि समाधिसंवत्तनिकेहि। अयं, भिक्खवे, चतुत्थो पुञ्ञाभिसन्दो कुसलाभिसन्दो सुखस्साहारो सोवग्गिको सुखविपाको सग्गसंवत्तनिको इट्ठाय कन्ताय मनापाय हिताय सुखाय संवत्तति । इमे खो, भिक्खवे, चत्तारो पुञ्ञाभिसन्दा कुसलाभिसन्दा सुखस्साहारा सोवग्गिका सुखविपाका सग्गसंवत्तनिका इट्ठाय कन्ताय मनापाय हिताय सुखाय संवत्तन्ती’’ति।
[अ॰ नि॰ ५.४७] ‘‘यस्स सद्धा तथागते, अचला सुप्पतिट्ठिता।
सीलञ्च यस्स कल्याणं, अरियकन्तं पसंसितं॥
‘‘सङ्घे पसादो यस्सत्थि, उजुभूतञ्च दस्सनं।
अदलिद्दोति तं आहु, अमोघं तस्स जीवितं॥
‘‘तस्मा सद्धञ्च सीलञ्च, पसादं धम्मदस्सनं।
अनुयुञ्जेथ मेधावी, सरं बुद्धान सासन’’न्ति॥ दुतियं।

३. पठमसंवाससुत्तं

५३. एकं समयं भगवा अन्तरा च मधुरं अन्तरा च वेरञ्जं अद्धानमग्गप्पटिपन्नो होति। सम्बहुलापि खो गहपती च गहपतानियो च अन्तरा च मधुरं अन्तरा च वेरञ्जं अद्धानमग्गप्पटिपन्ना होन्ति। अथ खो भगवा मग्गा ओक्कम्म अञ्ञतरस्मिं रुक्खमूले ( ) [(पञ्ञत्ते आसने) (पी॰ क॰)] निसीदि। अद्दसंसु खो गहपती च गहपतानियो च भगवन्तं अञ्ञतरस्मिं रुक्खमूले निसिन्नं। दिस्वा येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। एकमन्तं निसिन्ने खो ते गहपती च गहपतानियो च भगवा एतदवोच –
‘‘चत्तारोमे, गहपतयो, संवासा। कतमे चत्तारो? छवो छवाय सद्धिं संवसति, छवो देविया सद्धिं संवसति, देवो छवाय सद्धिं संवसति, देवो देविया सद्धिं संवसति।
‘‘कथञ्च, गहपतयो, छवो छवाय सद्धिं संवसति? इध , गहपतयो, सामिको होति पाणातिपाती अदिन्नादायी कामेसुमिच्छाचारी मुसावादी सुरामेरयमज्जपमादट्ठायी दुस्सीलो पापधम्मो मच्छेरमलपरियुट्ठितेन चेतसा अगारं अज्झावसति अक्कोसकपरिभासको समणब्राह्मणानं ; भरियापिस्स होति पाणातिपातिनी अदिन्नादायिनी कामेसुमिच्छाचारिनी मुसावादिनी सुरामेरयमज्जपमादट्ठायिनी दुस्सीला पापधम्मा मच्छेरमलपरियुट्ठितेन चेतसा अगारं अज्झावसति अक्कोसिकपरिभासिका समणब्राह्मणानं। एवं खो, गहपतयो, छवो छवाय सद्धिं संवसति।
‘‘कथञ्च , गहपतयो, छवो देविया सद्धिं संवसति? इध, गहपतयो, सामिको होति पाणातिपाती अदिन्नादायी कामेसुमिच्छाचारी मुसावादी सुरामेरयमज्जपमादट्ठायी दुस्सीलो पापधम्मो मच्छेरमलपरियुट्ठितेन चेतसा अगारं अज्झावसति अक्कोसकपरिभासको समणब्राह्मणानं; भरिया ख्वस्स होति पाणातिपाता पटिविरता अदिन्नादाना पटिविरता कामेसुमिच्छाचारा पटिविरता मुसावादा पटिविरता सुरामेरयमज्जपमादट्ठाना पटिविरता सीलवती कल्याणधम्मा विगतमलमच्छेरेन चेतसा अगारं अज्झावसति अनक्कोसिकपरिभासिका समणब्राह्मणानं। एवं खो, गहपतयो, छवो देविया सद्धिं संवसति।
‘‘कथञ्च, गहपतयो, देवो छवाय सद्धिं संवसति? इध, गहपतयो, सामिको होति पाणातिपाता पटिविरतो अदिन्नादाना पटिविरतो कामेसुमिच्छाचारा पटिविरतो मुसावादा पटिविरतो सुरामेरयमज्जपमादट्ठाना पटिविरतो सीलवा कल्याणधम्मो विगतमलमच्छेरेन चेतसा अगारं अज्झावसति अनक्कोसकपरिभासको समणब्राह्मणानं; भरिया ख्वस्स होति पाणातिपातिनी…पे॰… सुरामेरयमज्जपमादट्ठायिनी दुस्सीला पापधम्मा मच्छेरमलपरियुट्ठितेन चेतसा अगारं अज्झावसति अक्कोसिकपरिभासिका समणब्राह्मणानं। एवं खो, गहपतयो, देवो छवाय सद्धिं संवसति।
‘‘कथञ्च, गहपतयो, देवो देविया सद्धिं संवसति? इध, गहपतयो, सामिको होति पाणातिपाता पटिविरतो…पे॰… सीलवा कल्याणधम्मो विगतमलमच्छेरेन चेतसा अगारं अज्झावसति अनक्कोसकपरिभासको समणब्राह्मणानं; भरियापिस्स होति पाणातिपाता पटिविरता…पे॰… सुरामेरयमज्जपमादट्ठाना पटिविरता सीलवती कल्याणधम्मा विगतमलमच्छेरेन चेतसा अगारं अज्झावसति अनक्कोसिकपरिभासिका समणब्राह्मणानं। एवं खो, गहपतयो, देवो देविया सद्धिं संवसति। इमे खो, गहपतयो, चत्तारो संवासा’’ति।
‘‘उभो च होन्ति दुस्सीला, कदरिया परिभासका।
ते होन्ति जानिपतयो, छवा संवासमागता॥
‘‘सामिको होति दुस्सीलो, कदरियो परिभासको।
भरिया सीलवती होति, वदञ्ञू वीतमच्छरा।
सापि देवी संवसति, छवेन पतिना सह॥
‘‘सामिको सीलवा होति, वदञ्ञू वीतमच्छरो।
भरिया होति दुस्सीला, कदरिया परिभासिका।
सापि छवा संवसति, देवेन पतिना सह॥
‘‘उभो सद्धा वदञ्ञू च, सञ्ञता धम्मजीविनो।
ते होन्ति जानिपतयो, अञ्ञमञ्ञं पियंवदा॥
‘‘अत्थासं पचुरा होन्ति, फासुकं [फासत्तं (सी॰), वासत्थं (पी॰)] उपजायति।
अमित्ता दुम्मना होन्ति, उभिन्नं समसीलिनं॥
‘‘इध धम्मं चरित्वान, समसीलब्बता उभो।
नन्दिनो देवलोकस्मिं, मोदन्ति कामकामिनो’’ति॥ ततियं।

४. दुतियसंवाससुत्तं

५४. ‘‘चत्तारोमे, भिक्खवे, संवासा। कतमे चत्तारो? छवो छवाय सद्धिं संवसति, छवो देविया सद्धिं संवसति, देवो छवाय सद्धिं संवसति, देवो देविया सद्धिं संवसति।
‘‘कथञ्च , भिक्खवे, छवो छवाय सद्धिं संवसति। इध, भिक्खवे, सामिको होति पाणातिपाती अदिन्नादायी कामेसुमिच्छाचारी मुसावादी पिसुणवाचो फरुसवाचो सम्फप्पलापी अभिज्झालु ब्यापन्नचित्तो मिच्छादिट्ठिको दुस्सीलो पापधम्मो मच्छेरमलपरियुट्ठितेन चेतसा अगारं अज्झावसति अक्कोसकपरिभासको समणब्राह्मणानं; भरियापिस्स होति पाणातिपातिनी अदिन्नादायिनी कामेसुमिच्छाचारिनी मुसावादिनी पिसुणवाचा फरुसवाचा सम्फप्पलापिनी अभिज्झालुनी ब्यापन्नचित्ता मिच्छादिट्ठिका दुस्सीला पापधम्मा मच्छेरमलपरियुट्ठितेन चेतसा अगारं अज्झावसति अक्कोसिकपरिभासिका समणब्राह्मणानं। एवं खो, भिक्खवे, छवो छवाय सद्धिं संवसति।
‘‘कथञ्च, भिक्खवे, छवो देविया सद्धिं संवसति? इध, भिक्खवे, सामिको होति पाणातिपाती…पे॰… मिच्छादिट्ठिको दुस्सीलो पापधम्मो मच्छेरमलपरियुट्ठितेन चेतसा अगारं अज्झावसति अक्कोसकपरिभासको समणब्राह्मणानं; भरिया ख्वस्स होति पाणातिपाता पटिविरता अदिन्नादाना पटिविरता कामेसुमिच्छाचारा पटिविरता मुसावादा पटिविरता पिसुणाय वाचाय पटिविरता फरुसाय वाचाय पटिविरता सम्फप्पलापा पटिविरता अनभिज्झालुनी अब्यापन्नचित्ता सम्मादिट्ठिका सीलवती कल्याणधम्मा विगतमलमच्छेरेन चेतसा अगारं अज्झावसति अनक्कोसिकपरिभासिका समणब्राह्मणानं। एवं खो, भिक्खवे, छवो देविया सद्धिं संवसति।
‘‘कथञ्च, भिक्खवे, देवो छवाय सद्धिं संवसति? इध, भिक्खवे, सामिको होति पाणातिपाता पटिविरतो अदिन्नादाना पटिविरतो कामेसुमिच्छाचारा पटिविरतो मुसावादा पटिविरतो पिसुणाय वाचाय पटिविरतो फरुसाय वाचाय पटिविरतो सम्फप्पलापा पटिविरतो अनभिज्झालु अब्यापन्नचित्तो सम्मादिट्ठिको सीलवा कल्याणधम्मो विगतमलमच्छेरेन चेतसा अगारं अज्झावसति अनक्कोसकपरिभासको समणब्राह्मणानं; भरिया ख्वस्स होति पाणातिपातिनी…पे॰… मिच्छादिट्ठिका दुस्सीला पापधम्मा मच्छेरमलपरियुट्ठितेन चेतसा अगारं अज्झावसति अक्कोसिकपरिभासिका समणब्राह्मणानं। एवं खो, भिक्खवे, देवो छवाय सद्धिं संवसति।
‘‘कथञ्च, भिक्खवे, देवो देविया सद्धिं संवसति? इध, भिक्खवे, सामिको होति पाणातिपाता पटिविरतो…पे॰… सम्मादिट्ठिको सीलवा कल्याणधम्मो विगतमलमच्छेरेन चेतसा अगारं अज्झावसति अनक्कोसकपरिभासको समणब्राह्मणानं; भरियापिस्स होति पाणातिपाता पटिविरता…पे॰… सम्मादिट्ठिका सीलवती कल्याणधम्मा विगतमलमच्छेरेन चेतसा अगारं अज्झावसति अनक्कोसिकपरिभासिका समणब्राह्मणानं। एवं खो, भिक्खवे, देवो देविया सद्धिं संवसति। इमे खो, भिक्खवे, चत्तारो संवासा’’ति।
‘‘उभो च होन्ति दुस्सीला, कदरिया परिभासका।
ते होन्ति जानिपतयो, छवा संवासमागता॥
‘‘सामिको होति दुस्सीलो, कदरियो परिभासको।
भरिया सीलवती होति, वदञ्ञू वीतमच्छरा।
सापि देवी संवसति, छवेन पतिना सह॥
‘‘सामिको सीलवा होति, वदञ्ञू वीतमच्छरो।
भरिया होति दुस्सीला, कदरिया परिभासिका।
सापि छवा संवसति, देवेन पतिना सह॥
‘‘उभो सद्धा वदञ्ञू च, सञ्ञता धम्मजीविनो।
ते होन्ति जानिपतयो, अञ्ञमञ्ञं पियंवदा॥
‘‘अत्थासं पचुरा होन्ति, फासुकं उपजायति।
अमित्ता दुम्मना होन्ति, उभिन्नं समसीलिनं॥
‘‘इध धम्मं चरित्वान, समसीलब्बता उभो।
नन्दिनो देवलोकस्मिं, मोदन्ति कामकामिनो’’ति॥ चतुत्थं।

५. पठमसमजीवीसुत्तं

५५. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा भग्गेसु विहरति सुसुमारगिरे [सुंसुमारगिरे (सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰)] भेसकळावने [भेसकलावने (सी॰ पी॰ क॰)] मिगदाये। अथ खो भगवा पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय येन नकुलपितुनो गहपतिस्स निवेसनं तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा पञ्ञत्ते आसने निसीदि। अथ खो नकुलपिता च गहपति नकुलमाता च गहपतानी येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। एकमन्तं निसिन्नो खो नकुलपिता गहपति भगवन्तं एतदवोच –
‘‘यतो मे, भन्ते, नकुलमाता गहपतानी दहरस्सेव दहरा आनीता, नाभिजानामि नकुलमातरं गहपतानिं मनसापि अतिचरिता, कुतो पन कायेन! इच्छेय्याम मयं, भन्ते, दिट्ठे चेव धम्मे अञ्ञमञ्ञं पस्सितुं अभिसम्परायञ्च अञ्ञमञ्ञं पस्सितु’’न्ति। नकुलमातापि खो गहपतानी भगवन्तं एतदवोच – ‘‘यतोहं, भन्ते, नकुलपितुनो गहपतिस्स दहरस्सेव दहरा आनीता, नाभिजानामि नकुलपितरं गहपतिं मनसापि अतिचरिता, कुतो पन कायेन! इच्छेय्याम मयं, भन्ते , दिट्ठे चेव धम्मे अञ्ञमञ्ञं पस्सितुं अभिसम्परायञ्च अञ्ञमञ्ञं पस्सितु’’न्ति।
‘‘आकङ्खेय्युं चे, गहपतयो, उभो जानिपतयो दिट्ठे चेव धम्मे अञ्ञमञ्ञं पस्सितुं अभिसम्परायञ्च अञ्ञमञ्ञं पस्सितुं उभोव [उभो च (सी॰ पी॰)] अस्सु समसद्धा समसीला समचागा समपञ्ञा, ते दिट्ठे चेव धम्मे अञ्ञमञ्ञं पस्सन्ति अभिसम्परायञ्च अञ्ञमञ्ञं पस्सन्ती’’ति [पस्सिस्सन्तीति (क॰)]।
‘‘उभो सद्धा वदञ्ञू च, सञ्ञता धम्मजीविनो।
ते होन्ति जानिपतयो, अञ्ञमञ्ञं पियंवदा॥
‘‘अत्थासं पचुरा होन्ति, फासुकं उपजायति।
अमित्ता दुम्मना होन्ति, उभिन्नं समसीलिनं॥
‘‘इध धम्मं चरित्वान, समसीलब्बता उभो।
नन्दिनो देवलोकस्मिं, मोदन्ति कामकामिनो’’ति॥ पञ्चमं।

६. दुतियसमजीवीसुत्तं

५६. ‘‘आकङ्खेय्युं चे, भिक्खवे, उभो जानिपतयो दिट्ठे चेव धम्मे अञ्ञमञ्ञं पस्सितुं अभिसम्परायञ्च अञ्ञमञ्ञं पस्सितुं उभोव अस्सु समसद्धा समसीला समचागा समपञ्ञा, ते दिट्ठे चेव धम्मे अञ्ञमञ्ञं पस्सन्ति अभिसम्परायञ्च अञ्ञमञ्ञं पस्सन्ती’’ति।
‘‘उभो सद्धा वदञ्ञू च, सञ्ञता धम्मजीविनो।
ते होन्ति जानिपतयो, अञ्ञमञ्ञं पियंवदा॥
‘‘अत्थासं पचुरा होन्ति, फासुकं उपजायति।
अमित्ता दुम्मना होन्ति, उभिन्नं समसीलिनं॥
‘‘इध धम्मं चरित्वान, समसीलब्बता उभो।
नन्दिनो देवलोकस्मिं, मोदन्ति कामकामिनो’’ति॥ छट्ठं।

७. सुप्पवासासुत्तं

५७. एकं समयं भगवा कोलियेसु विहरति पज्जनिकं [सज्जनेलं (सी॰ पी॰), पज्जनेलं (स्या॰ कं॰)] नाम कोलियानं निगमो। अथ खो भगवा पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय येन सुप्पवासाय कोलियधीतुया निवेसनं तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा पञ्ञत्ते आसने निसीदि। अथ खो सुप्पवासा कोलियधीता भगवन्तं पणीतेन खादनीयेन भोजनीयेन सहत्था सन्तप्पेसि सम्पवारेसि। अथ खो सुप्पवासा कोलियधीता भगवन्तं भुत्ताविं ओनीतपत्तपाणिं एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नं खो सुप्पवासं कोलियधीतरं भगवा एतदवोच –
‘‘भोजनं , सुप्पवासे, देन्ती अरियसाविका पटिग्गाहकानं चत्तारि ठानानि देति। कतमानि चत्तारि? आयुं देति, वण्णं देति, सुखं देति, बलं देति। आयुं खो पन दत्वा आयुस्स भागिनी होति दिब्बस्स वा मानुसस्स वा। वण्णं दत्वा वण्णस्स भागिनी होति दिब्बस्स वा मानुसस्स वा। सुखं दत्वा सुखस्स भागिनी होति दिब्बस्स वा मानुसस्स वा। बलं दत्वा बलस्स भागिनी होति दिब्बस्स वा मानुसस्स वा। भोजनं, सुप्पवासे, देन्ती अरियसाविका पटिग्गाहकानं इमानि चत्तारि ठानानि देती’’ति।
‘‘सुसङ्खतं भोजनं या ददाति,
सुचिं पणीतं [सुपणीतं (क॰)] रससा उपेतं।
सा दक्खिणा उज्जुगतेसु दिन्ना,
चरणूपपन्नेसु महग्गतेसु।
पुञ्ञेन पुञ्ञं संसन्दमाना,
महप्फला लोकविदून वण्णिता॥
‘‘एतादिसं यञ्ञमनुस्सरन्ता,
ये वेदजाता विचरन्ति लोके।
विनेय्य मच्छेरमलं समूलं,
अनिन्दिता सग्गमुपेन्ति ठान’’न्ति॥ सत्तमं।

८. सुदत्तसुत्तं

५८. अथ खो अनाथपिण्डिको गहपति येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नं खो अनाथपिण्डिकं गहपतिं भगवा एतदवोच –
‘‘भोजनं , गहपति, ददमानो अरियसावको पटिग्गाहकानं चत्तारि ठानानि देति। कतमानि चत्तारि? आयुं देति, वण्णं देति, सुखं देति, बलं देति। आयुं खो पन दत्वा आयुस्स भागी होति दिब्बस्स वा मानुसस्स वा। वण्णं दत्वा… सुखं दत्वा… बलं दत्वा बलस्स भागी होति दिब्बस्स वा मानुसस्स वा। भोजनं, गहपति, ददमानो अरियसावको पटिग्गाहकानं इमानि चत्तारि ठानानि देती’’ति।
[महाव॰ २८२] ‘‘यो सञ्ञतानं परदत्तभोजिनं,
कालेन सक्कच्च ददाति भोजनं।
चत्तारि ठानानि अनुप्पवेच्छति,
आयुञ्च वण्णञ्च सुखं बलञ्च॥
‘‘सो आयुदायी वण्णदायी [सो आयुदायी बलदायी (सी॰ पी॰), आयुदायी बलदायी (स्या॰ कं॰)], सुखं बलं ददो [सुखं वण्णं ददो (सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰), सुखबलददो (क॰)] नरो।
दीघायु यसवा होति, यत्थ यत्थूपपज्जती’’ति॥ अट्ठमं।

९. भोजनसुत्तं

५९. ‘‘भोजनं , भिक्खवे, ददमानो दायको पटिग्गाहकानं चत्तारि ठानानि देति। कतमानि चत्तारि? आयुं देति, वण्णं देति, सुखं देति, बलं देति। आयुं खो पन दत्वा आयुस्स भागी होति दिब्बस्स वा मानुसस्स वा। वण्णं दत्वा… सुखं दत्वा… बलं दत्वा बलस्स भागी होति दिब्बस्स वा मानुसस्स वा। भोजनं, भिक्खवे, ददमानो दायको पटिग्गाहकानं इमानि चत्तारि ठानानि देती’’ति।
[महाव॰ २८२] ‘‘यो सञ्ञतानं परदत्तभोजिनं,
कालेन सक्कच्च ददाति भोजनं।
चत्तारि ठानानि अनुप्पवेच्छति,
आयुञ्च वण्णञ्च सुखं बलञ्च॥
‘‘सो आयुदायी वण्णदायी, सुखं बलं ददो नरो।
दीघायु यसवा होति, यत्थ यत्थूपपज्जती’’ति॥ नवमं।

१०. गिहिसामीचिसुत्तं

६०. अथ खो अनाथपिण्डिको गहपति येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नं खो अनाथपिण्डिकं गहपतिं भगवा एतदवोच –
‘‘चतूहि खो, गहपति, धम्मेहि समन्नागतो अरियसावको गिहिसामीचिपटिपदं पटिपन्नो होति यसोपटिलाभिनिं सग्गसंवत्तनिकं। कतमेहि चतूहि? इध, गहपति, अरियसावको भिक्खुसङ्घं पच्चुपट्ठितो होति चीवरेन, भिक्खुसङ्घं पच्चुपट्ठितो होति पिण्डपातेन, भिक्खुसङ्घं पच्चुपट्ठितो होति सेनासनेन , भिक्खुसङ्घं पच्चुपट्ठितो होति गिलानप्पच्चयभेसज्जपरिक्खारेन। इमेहि खो, गहपति, चतूहि धम्मेहि समन्नागतो अरियसावको गिहिसामीचिपटिपदं पटिपन्नो होति यसोपटिलाभिनिं सग्गसंवत्तनिक’’न्ति।
‘‘गिहिसामीचिपटिपदं, पटिपज्जन्ति पण्डिता।
सम्मग्गते सीलवन्ते, चीवरेन उपट्ठिता॥
पिण्डपातसयनेन, गिलानप्पच्चयेन च।
तेसं दिवा च रत्तो च, सदा पुञ्ञं पवड्ढति।
सग्गञ्च कमतिट्ठानं [सग्गञ्च सप्पतिट्ठानं (क॰)], कम्मं कत्वान भद्दक’’न्ति॥ दसमं।
पुञ्ञाभिसन्दवग्गो पठमो।
तस्सुद्दानं –
द्वे पुञ्ञाभिसन्दा द्वे च, संवासा समजीविनो।
सुप्पवासा सुदत्तो च, भोजनं गिहिसामिचीति॥