१. मग्गसुत्तम्
८३३. सावत्थिनिदानम्। ‘‘पुब्बेव मे, भिक्खवे, सम्बोधा अनभिसम्बुद्धस्स बोधिसत्तस्सेव सतो एतदहोसि – ‘को नु खो मग्गो, का पटिपदा इद्धिपादभावनाया’ति ? तस्स मय्हं, भिक्खवे, एतदहोसि – ‘इध भिक्खु छन्दसमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति – इति मे छन्दो न च अतिलीनो भविस्सति, न च अतिप्पग्गहितो भविस्सति, न च अज्झत्तं संखित्तो भविस्सति, न च बहिद्धा विक्खित्तो भविस्सति। पच्छापुरेसञ्ञी च विहरति – यथा पुरे तथा पच्छा, यथा पच्छा तथा पुरे; यथा अधो तथा उद्धं, यथा उद्धं तथा अधो; यथा दिवा तथा रत्तिं, यथा रत्तिं तथा दिवा। इति विवटेन चेतसा अपरियोनद्धेन सप्पभासं चित्तं भावेति । वीरियसमाधि…पे॰… चित्तसमाधि…पे॰… वीमंसासमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति – इति मे वीमंसा न च अतिलीना भविस्सति, न च अतिप्पग्गहिता भविस्सति, न च अज्झत्तं संखित्ता भविस्सति, न च बहिद्धा विक्खित्ता भविस्सति। पच्छापुरेसञ्ञी च विहरति – यथा पुरे तथा पच्छा, यथा पच्छा तथा पुरे; यथा अधो तथा उद्धं, यथा उद्धं तथा अधो; यथा दिवा तथा रत्तिं यथा रत्तिं तथा दिवा’ – इति विवटेन चेतसा अपरियोनद्धेन सप्पभासं चित्तं भावेति।
‘‘एवं भावितेसु खो, भिक्खवे, भिक्खु चतूसु इद्धिपादेसु एवं बहुलीकतेसु अनेकविहितं इद्धिविधं पच्चनुभोति – एकोपि हुत्वा बहुधा होति, बहुधापि हुत्वा एको होति…पे॰… याव ब्रह्मलोकापि कायेन वसं वत्तेति। एवं भावितेसु खो, भिक्खवे, भिक्खु चतूसु इद्धिपादेसु एवं बहुलीकतेसु, आसवानं खया अनासवं चेतोविमुत्तिं पञ्ञाविमुत्तिं दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्ज विहरती’’ति। पठमम्।
(छपि अभिञ्ञायो वित्थारेतब्बा)।
२. अयोगुळसुत्तम्
८३४. सावत्थिनिदानम्। अथ खो आयस्मा आनन्दो येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नो खो आयस्मा आनन्दो भगवन्तं एतदवोच – ‘‘अभिजानाति नु खो, भन्ते, भगवा इद्धिया मनोमयेन कायेन ब्रह्मलोकं उपसङ्कमिता’’ति? ‘‘अभिजानामि ख्वाहं, आनन्द, इद्धिया मनोमयेन कायेन ब्रह्मलोकं उपसङ्कमिता’’ति। ‘‘अभिजानाति पन, भन्ते, भगवा इमिना चातुमहाभूतिकेन कायेन इद्धिया ब्रह्मलोकं उपसङ्कमिता’’ति ? ‘‘अभिजानामि ख्वाहं, आनन्द, इमिना चातुमहाभूतिकेन [चातुम्महाभूतिकेन (सी॰ स्या॰ कं॰)] कायेन इद्धिया ब्रह्मलोकं उपसङ्कमिता’’ति।
‘‘यञ्च खो, ओमाति, भन्ते, भगवा इद्धिया मनोमयेन कायेन ब्रह्मलोकं उपसङ्कमितुं, यञ्च खो अभिजानाति, भन्ते, भगवा इमिना चातुमहाभूतिकेन कायेन इद्धिया ब्रह्मलोकं उपसङ्कमिता , तयिदं, भन्ते, भगवतो अच्छरियञ्चेव अब्भुतञ्चा’’ति। ‘‘अच्छरिया चेव, आनन्द, तथागता अच्छरियधम्मसमन्नागता च, अब्भुता चेव, आनन्द, तथागता अब्भुतधम्मसमन्नागता च’’।
‘‘यस्मिं, आनन्द, समये तथागतो कायम्पि चित्ते समोदहति [समादहति (सी॰ स्या॰ पी॰)] चित्तम्पि काये समोदहति, सुखसञ्ञञ्च लहुसञ्ञञ्च काये ओक्कमित्वा विहरति; तस्मिं, आनन्द, समये तथागतस्स कायो लहुतरो चेव होति मुदुतरो च कम्मनियतरो च पभस्सरतरो च।
‘‘सेय्यथापि, आनन्द, अयोगुळो दिवसं सन्तत्तो लहुतरो चेव होति मुदुतरो च कम्मनियतरो च पभस्सरतरो च; एवमेव खो, आनन्द, यस्मिं समये तथागतो कायम्पि चित्ते समोदहति, चित्तम्पि काये समोदहति, सुखसञ्ञञ्च लहुसञ्ञञ्च काये ओक्कमित्वा विहरति; तस्मिं, आनन्द, समये तथागतस्स कायो लहुतरो चेव होति मुदुतरो च कम्मनियतरो च पभस्सरतरो च।
‘‘यस्मिं, आनन्द, समये तथागतो कायम्पि चित्ते समोदहति, चित्तम्पि काये समोदहति, सुखसञ्ञञ्च लहुसञ्ञञ्च काये ओक्कमित्वा विहरति; तस्मिं, आनन्द, समये तथागतस्स कायो अप्पकसिरेनेव पथविया वेहासं अब्भुग्गच्छति, सो अनेकविहितं इद्धिविधं पच्चनुभोति – एकोपि हुत्वा बहुधा होति, बहुधापि हुत्वा एको होति…पे॰… याव ब्रह्मलोकापि कायेन वसं वत्तेति।
‘‘सेय्यथापि , आनन्द, तूलपिचु वा कप्पासपिचु वा लहुको वातूपादानो अप्पकसिरेनेव पथविया वेहासं अब्भुग्गच्छति; एवमेव खो, आनन्द, यस्मिं समये तथागतो कायम्पि चित्ते समोदहति, चित्तम्पि काये समोदहति, सुखसञ्ञञ्च लहुसञ्ञञ्च काये ओक्कमित्वा विहरति; तस्मिं, आनन्द, समये तथागतस्स कायो अप्पकसिरेनेव पथविया वेहासं अब्भुग्गच्छति, सो अनेकविहितं इद्धिविधं पच्चनुभोति – एकोपि हुत्वा बहुधा होति…पे॰… याव ब्रह्मलोकापि कायेन वसं वत्तेती’’ति। दुतियम्।
३. भिक्खुसुत्तम्
८३५. ‘‘चत्तारोमे , भिक्खवे, इद्धिपादा। कतमे चत्तारो? इध, भिक्खवे, भिक्खु छन्दसमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति, वीरियसमाधि…पे॰… चित्तसमाधि …पे॰… वीमंसासमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति – इमे खो, भिक्खवे, चत्तारो इद्धिपादा। इमेसं खो, भिक्खवे, चतुन्नं इद्धिपादानं भावितत्ता बहुलीकतत्ता भिक्खु आसवानं खया अनासवं चेतोविमुत्तिं पञ्ञाविमुत्तिं दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्ज विहरती’’ति। ततियम्।
४. सुद्धिकसुत्तम्
८३६. ‘‘चत्तारोमे, भिक्खवे, इद्धिपादा। कतमे चत्तारो? इध, भिक्खवे, भिक्खु छन्दसमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति, वीरियसमाधि…पे॰… चित्तसमाधि…पे॰… वीमंसासमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति – इमे खो, भिक्खवे, चत्तारो इद्धिपादा’’ति। चतुत्थम्।
५. पठमफलसुत्तम्
८३७. ‘‘चत्तारोमे , भिक्खवे, इद्धिपादा। कतमे चत्तारो? इध, भिक्खवे, भिक्खु छन्दसमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति, वीरियसमाधि…पे॰… चित्तसमाधि …पे॰… वीमंसासमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति – इमे खो, भिक्खवे, चत्तारो इद्धिपादा। इमेसं खो, भिक्खवे, चतुन्नं इद्धिपादानं भावितत्ता बहुलीकतत्ता भिक्खुना द्विन्नं फलानं अञ्ञतरं फलं पाटिकङ्खं – दिट्ठेव धम्मे अञ्ञा, सति वा उपादिसेसे अनागामिता’’ति। पञ्चमम्।
६. दुतियफलसुत्तम्
८३८. ‘‘चत्तारोमे , भिक्खवे, इद्धिपादा। कतमे चत्तारो? इध, भिक्खवे, भिक्खु छन्दसमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति, वीरियसमाधि…पे॰… चित्तसमाधि …पे॰… वीमंसासमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति – इमे खो, भिक्खवे, चत्तारो इद्धिपादा। इमेसं खो, भिक्खवे, चतुन्नं इद्धिपादानं भावितत्ता बहुलीकतत्ता सत्त फला सत्तानिसंसा पाटिकङ्खा।
‘‘कतमे सत्त फला सत्तानिसंसा? दिट्ठेव धम्मे पटिकच्च [पटिगच्च (सी॰), पटिहच्च (पी॰)] अञ्ञं आराधेति नो चे दिट्ठेव धम्मे पटिकच्च अञ्ञं आराधेति; अथ मरणकाले अञ्ञं आराधेति, नो चे दिट्ठेव धम्मे पटिकच्च अञ्ञं आराधेति, नो चे मरणकाले अञ्ञं आराधेति; अथ पञ्चन्नं ओरम्भागियानं संयोजनानं परिक्खया अन्तरापरिनिब्बायी होति, उपहच्चपरिनिब्बायी होति, असङ्खारपरिनिब्बायी होति, ससङ्खारपरिनिब्बायी होति, उद्धंसोतो होति अकनिट्ठगामी। इमेसं खो, भिक्खवे, चतुन्नं इद्धिपादानं भावितत्ता बहुलीकतत्ता इमे सत्त फला सत्तानिसंसा पाटिकङ्खा’’ति। छट्ठम्।
७. पठमआनन्दसुत्तम्
८३९. सावत्थिनिदानम्। अथ खो आयस्मा आनन्दो येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नो खो आयस्मा आनन्दो भगवन्तं एतदवोच –
‘‘कतमा नु खो, भन्ते , इद्धि, कतमो इद्धिपादो, कतमा इद्धिपादभावना, कतमा इद्धिपादभावनागामिनी पटिपदा’’ति? ‘‘इधानन्द, भिक्खु अनेकविहितं इद्धिविधं पच्चनुभोति – एकोपि हुत्वा बहुधा होति, बहुधापि हुत्वा एको होति…पे॰… याव ब्रह्मलोकापि कायेन वसं वत्तेति – अयं वुच्चतानन्द, इद्धि’’।
‘‘कतमो चानन्द, इद्धिपादो? यो, आनन्द, मग्गो या पटिपदा इद्धिलाभाय इद्धिपटिलाभाय संवत्तति – अयं वुच्चतानन्द, इद्धिपादो।
‘‘कतमा चानन्द, इद्धिपादभावना? इधानन्द, भिक्खु छन्दसमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति, वीरियसमाधि…पे॰… चित्तसमाधि…पे॰… वीमंसासमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति – अयं वुच्चतानन्द, इद्धिपादभावना।
‘‘कतमा चानन्द, इद्धिपादभावनागामिनी पटिपदा? अयमेव अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि…पे॰… सम्मासमाधि – अयं वुच्चतानन्द, इद्धिपादभावनागामिनी पटिपदा’’ति। सत्तमम्।
८. दुतियआनन्दसुत्तम्
८४०. एकमन्तं निसिन्नं खो आयस्मन्तं आनन्दं भगवा एतदवोच – ‘‘कतमा नु खो, आनन्द, इद्धि, कतमो इद्धिपादो, कतमा इद्धिपादभावना, कतमा इद्धिपादभावनागामिनी पटिपदा’’ति? भगवंमूलका नो, भन्ते, धम्मा भगवंनेत्तिका…पे॰…।
‘‘इधानन्द, भिक्खु अनेकविहितं इद्धिविधं पच्चनुभोति – एकोपि हुत्वा बहुधा होति…पे॰… याव ब्रह्मलोकापि कायेन वसं वत्तेति – अयं वुच्चतानन्द, इद्धि।
‘‘कतमो चानन्द, इद्धिपादो? यो, आनन्द, मग्गो या पटिपदा इद्धिलाभाय इद्धिपटिलाभाय संवत्तति – अयं वुच्चतानन्द, इद्धिपादो।
‘‘कतमा चानन्द, इद्धिपादभावना? इधानन्द, भिक्खु छन्दसमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति, वीरियसमाधि…पे॰… चित्तसमाधि…पे॰… वीमंसासमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति – अयं वुच्चतानन्द, इद्धिपादभावना।
‘‘कतमा चानन्द, इद्धिपादभावनागामिनी पटिपदा? अयमेव अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि…पे॰… सम्मासमाधि – अयं वुच्चतानन्द, इद्धिपादभावनागामिनी पटिपदा’’ति। अट्ठमम्।
९. पठमभिक्खुसुत्तम्
८४१. अथ खो सम्बहुला भिक्खू येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। एकमन्तं निसिन्ना खो ते भिक्खू भगवन्तं एतदवोचुं – ‘‘कतमा नु खो, भन्ते, इद्धि, कतमो इद्धिपादो, कतमा इद्धिपादभावना, कतमा इद्धिपादभावनागामिनी पटिपदा’’ति?
‘‘इध, भिक्खवे, भिक्खु अनेकविहितं इद्धिविधं पच्चनुभोति – एकोपि हुत्वा बहुधा होति…पे॰… याव ब्रह्मलोकापि कायेन वसं वत्तेति – अयं वुच्चति, भिक्खवे, इद्धि।
‘‘कतमो च, भिक्खवे, इद्धिपादो? यो, भिक्खवे, मग्गो, या पटिपदा इद्धिलाभाय इद्धिपटिलाभाय संवत्तति – अयं वुच्चति, भिक्खवे, इद्धिपादो।
‘‘कतमा च, भिक्खवे, इद्धिपादभावना? इध, भिक्खवे, भिक्खु छन्दसमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति, वीरियसमाधि…पे॰… चित्तसमाधि…पे॰… वीमंसासमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति – अयं वुच्चति, भिक्खवे, इद्धिपादभावना।
‘‘कतमा च, भिक्खवे, इद्धिपादभावनागामिनी पटिपदा? अयमेव अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि…पे॰… सम्मासमाधि – अयं वुच्चति, भिक्खवे, इद्धिपादभावनागामिनी पटिपदा’’ति। नवमम्।
१०. दुतियभिक्खुसुत्तम्
८४२. अथ खो सम्बहुला भिक्खू येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु…पे॰… एकमन्तं निसिन्ने खो ते भिक्खू भगवा एतदवोच – ‘‘कतमा नु खो, भिक्खवे, इद्धि, कतमो इद्धिपादो, कतमा इद्धिपादभावना, कतमा इद्धिपादभावनागामिनी पटिपदा’’ति? भगवंमूलका नो, भन्ते, धम्मा भगवंनेत्तिका…पे॰…।
‘‘कतमा च, भिक्खवे, इद्धि? इध, भिक्खवे, भिक्खु अनेकविहितं इद्धिविधं पच्चनुभोति – एकोपि हुत्वा बहुधा होति…पे॰… याव ब्रह्मलोकापि कायेन वसं वत्तेति – अयं वुच्चति, भिक्खवे, इद्धि।
‘‘कतमो च, भिक्खवे, इद्धिपादो? यो, भिक्खवे, मग्गो, या पटिपदा इद्धिलाभाय इद्धिपटिलाभाय संवत्तति – अयं वुच्चति, भिक्खवे, इद्धिपादो।
‘‘कतमा च, भिक्खवे, इद्धिपादभावना? इध, भिक्खवे, भिक्खु छन्दसमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति, वीरियसमाधि…पे॰… चित्तसमाधि…पे॰… वीमंसासमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति – अयं वुच्चति, भिक्खवे, इद्धिपादभावना।
‘‘कतमा च, भिक्खवे, इद्धिपादभावनागामिनी पटिपदा? अयमेव अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि…पे॰… सम्मासमाधि। अयं वुच्चति, भिक्खवे, इद्धिपादभावनागामिनी पटिपदा’’ति। दसमम्।
११. मोग्गल्लानसुत्तम्
८४३. तत्र खो भगवा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘तं किं मञ्ञथ, भिक्खवे, कतमेसं धम्मानं भावितत्ता बहुलीकतत्ता मोग्गल्लानो भिक्खु एवंमहिद्धिको एवंमहानुभावो’’ति? भगवंमूलका नो, भन्ते, धम्मा भगवंनेत्तिका…पे॰… ‘‘चतुन्नं खो, भिक्खवे, इद्धिपादानं भावितत्ता बहुलीकतत्ता मोग्गल्लानो भिक्खु एवंमहिद्धिको एवंमहानुभावो’’।
‘‘कतमेसं चतुन्नं? इध, भिक्खवे, मोग्गल्लानो भिक्खु छन्दसमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति – ‘इति मे छन्दो न च अतिलीनो भविस्सति, न च अतिप्पग्गहितो भविस्सति, न च अज्झत्तं संखित्तो भविस्सति, न च बहिद्धा विक्खित्तो भविस्सति’। पच्छापुरेसञ्ञी च विहरति – ‘यथा पुरे तथा पच्छा, यथा पच्छा तथा पुरे; यथा अधो तथा उद्धं, यथा उद्धं तथा अधो; यथा दिवा तथा रत्तिं, यथा रत्तिं तथा दिवा’। इति विवटेन चेतसा अपरियोनद्धेन सप्पभासं चित्तं भावेति। वीरियसमाधि…पे॰… चित्तसमाधि…पे॰… वीमंसासमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति – ‘इति मे वीमंसा न च अतिलीना भविस्सति, न च अतिप्पग्गहिता भविस्सति, न च अज्झत्तं संखित्ता भविस्सति, न च बहिद्धा विक्खित्ता भविस्सति’…पे॰… इति विवटेन चेतसा अपरियोनद्धेन सप्पभासं चित्तं भावेति। इमेसं खो, भिक्खवे, चतुन्नं इद्धिपादानं भावितत्ता बहुलीकतत्ता मोग्गल्लानो भिक्खु एवंमहिद्धिको एवंमहानुभावो।
‘‘इमेसञ्च पन, भिक्खवे, चतुन्नं इद्धिपादानं भावितत्ता बहुलीकतत्ता मोग्गलानो भिक्खु एवं अनेकविहितं इद्धिविधं पच्चनुभोति – एकोपि हुत्वा बहुधा होति, बहुधापि हुत्वा एको होति…पे॰… याव ब्रह्मलोकापि कायेन वसं वत्तेति। इमेसञ्च पन, भिक्खवे, चतुन्नं इद्धिपादानं भावितत्ता बहुलीकतत्ता मोग्गल्लानो भिक्खु आसवानं खया अनासवं चेतोविमुत्तिं पञ्ञाविमुत्तिं दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्ज विहरती’’ति। एकादसमम्।
१२. तथागतसुत्तम्
८४४. तत्र खो भगवा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘तं किं मञ्ञथ, भिक्खवे, कतमेसं धम्मानं भावितत्ता बहुलीकतत्ता तथागतो एवंमहिद्धिको एवंमहानुभावो’’ति? भगवंमूलका नो, भन्ते, धम्मा…पे॰… ‘‘चतुन्नं खो, भिक्खवे, इद्धिपादानं भावितत्ता बहुलीकतत्ता तथागतो एवंमहिद्धिको एवंमहानुभावो’’।
‘‘कतमेसं चतुन्नं? इध, भिक्खवे, तथागतो छन्दसमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति – ‘इति मे छन्दो न च अतिलीनो भविस्सति, न च अतिप्पग्गहितो भविस्सति, न च अज्झत्तं संखित्तो भविस्सति, न च बहिद्धा विक्खित्तो भविस्सति’। पच्छापुरेसञ्ञी च विहरति – ‘यथा पुरे तथा पच्छा, यथा पच्छा तथा पुरे; यथा अधो तथा उद्धं, यथा उद्धं तथा अधो; यथा दिवा तथा रत्तिं, यथा रत्तिं तथा दिवा’। इति विवटेन चेतसा अपरियोनद्धेन सप्पभासं चित्तं भावेति। वीरियसमाधि…पे॰… चित्तसमाधि…पे॰… वीमंसासमाधिप्पधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति – ‘इति मे वीमंसा न च अतिलीना भविस्सति, न च अतिपग्गहिता भविस्सति, न च अज्झत्तं संखित्ता भविस्सति, न च बहिद्धा विक्खित्ता भविस्सति’। पच्छापुरेसञ्ञी च विहरति – ‘यथा पुरे तथा पच्छा, यथा पच्छा तथा पुरे; यथा अधो तथा उद्धं, यथा उद्धं तथा अधो; यथा दिवा तथा रत्तिं, यथा रत्तिं तथा दिवा’। इति विवटेन चेतसा अपरियोनद्धेन सप्पभासं चित्तं भावेति। इमेसं खो, भिक्खवे, चतुन्नं इद्धिपादानं भावितत्ता बहुलीकतत्ता तथागतो एवंमहिद्धिको एवंमहानुभावो।
‘‘इमेसञ्च पन, भिक्खवे, चतुन्नं इद्धिपादानं भावितत्ता बहुलीकतत्ता तथागतो अनेकविहितं इद्धिविधं पच्चनुभोति – एकोपि हुत्वा बहुधा होति…पे॰… याव ब्रह्मलोकापि कायेन वसं वत्तेति। इमेसञ्च पन, भिक्खवे, चतुन्नं इद्धिपादानं भावितत्ता बहुलीकतत्ता तथागतो आसवानं खया अनासवं चेतोविमुत्तिं पञ्ञाविमुत्तिं दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्ज विहरती’’ति। द्वादसमम्।
(छपि अभिञ्ञायो वित्थारेतब्बा)।
अयोगुळवग्गो ततियो।
तस्सुद्दानं –
मग्गो अयोगुळो भिक्खु, सुद्धिकञ्चापि द्वे फला।
द्वे चानन्दा दुवे भिक्खू, मोग्गल्लानो तथागतोति॥