१. सुद्धिकसुत्तम्
४७१. सावत्थिनिदानम्। ‘‘पञ्चिमानि, भिक्खवे, इन्द्रियानि। कतमानि पञ्च? सद्धिन्द्रियं, वीरियिन्द्रियं, सतिन्द्रियं, समाधिन्द्रियं, पञ्ञिन्द्रियं – इमानि खो, भिक्खवे, पञ्चिन्द्रियानी’’ति। पठमम्।
२. पठमसोतापन्नसुत्तम्
४७२. ‘‘पञ्चिमानि, भिक्खवे, इन्द्रियानि। कतमानि पञ्च? सद्धिन्द्रियं, वीरियिन्द्रियं, सतिन्द्रियं, समाधिन्द्रियं, पञ्ञिन्द्रियम्। यतो खो, भिक्खवे, अरियसावको इमेसं पञ्चन्नं इन्द्रियानं अस्सादञ्च [समुदयञ्च अत्थङ्गमञ्च अस्सादञ्च (स्या॰ कं॰ पी॰ क॰) सं॰ नि॰ २.१७५] आदीनवञ्च निस्सरणञ्च यथाभूतं पजानाति – अयं वुच्चति, भिक्खवे, अरियसावको सोतापन्नो अविनिपातधम्मो नियतो सम्बोधिपरायणो’’ति। दुतियम्।
३. दुतियसोतापन्नसुत्तम्
४७३. ‘‘पञ्चिमानि, भिक्खवे, इन्द्रियानि। कतमानि पञ्च? सद्धिन्द्रियं, वीरियिन्द्रियं, सतिन्द्रियं, समाधिन्द्रियं, पञ्ञिन्द्रियम्। यतो खो, भिक्खवे, अरियसावको इमेसं पञ्चन्नं इन्द्रियानं समुदयञ्च अत्थङ्गमञ्च अस्सादञ्च आदीनवञ्च निस्सरणञ्च यथाभूतं पजानाति – अयं वुच्चति, भिक्खवे, अरियसावको सोतापन्नो अविनिपातधम्मो नियतो सम्बोधिपरायणो’’ति। ततियम्।
४. पठमअरहन्तसुत्तम्
४७४. ‘‘पञ्चिमानि, भिक्खवे, इन्द्रियानि। कतमानि पञ्च? सद्धिन्द्रियं, वीरियिन्द्रियं, सतिन्द्रियं, समाधिन्द्रियं, पञ्ञिन्द्रियम्। यतो खो, भिक्खवे, अरियसावको इमेसं पञ्चन्नं इन्द्रियानं अस्सादञ्च [समुदयञ्च अत्थङ्गमञ्च अस्सादञ्च (स्या॰ कं॰ पी॰ क॰) सं॰ नि॰ २.१७५] आदीनवञ्च निस्सरणञ्च यथाभूतं विदित्वा अनुपादाविमुत्तो होति – अयं वुच्चति, भिक्खवे, भिक्खु अरहं खीणासवो वुसितवा कतकरणीयो ओहितभारो अनुप्पत्तसदत्थो परिक्खीणभवसंयोजनो सम्मदञ्ञा विमुत्तो’’ति। चतुत्थम्।
५. दुतियअरहन्तसुत्तम्
४७५. ‘‘पञ्चिमानि, भिक्खवे, इन्द्रियानि। कतमानि पञ्च? सद्धिन्द्रियं, वीरियिन्द्रियं, सतिन्द्रियं, समाधिन्द्रियं, पञ्ञिन्द्रियम्। यतो खो, भिक्खवे, भिक्खु इमेसं पञ्चन्नं इन्द्रियानं समुदयञ्च अत्थङ्गमञ्च अस्सादञ्च आदीनवञ्च निस्सरणञ्च यथाभूतं विदित्वा अनुपादाविमुत्तो होति – अयं वुच्चति, भिक्खवे, भिक्खु अरहं खीणासवो वुसितवा कतकरणीयो ओहितभारो अनुप्पत्तसदत्थो परिक्खीणभवसंयोजनो सम्मदञ्ञा विमुत्तो’’ति। पञ्चमम्।
६. पठमसमणब्राह्मणसुत्तम्
४७६. ‘‘पञ्चिमानि, भिक्खवे, इन्द्रियानि। कतमानि पञ्च? सद्धिन्द्रियं…पे॰… पञ्ञिन्द्रियम्। ये हि केचि, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा इमेसं पञ्चन्नं इन्द्रियानं अस्सादञ्च आदीनवञ्च निस्सरणञ्च यथाभूतं नप्पजानन्ति, न मे ते, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा समणेसु वा समणसम्मता ब्राह्मणेसु वा ब्राह्मणसम्मता, न च पनेते आयस्मन्तो सामञ्ञत्थं वा ब्रह्मञ्ञत्थं वा दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्ज विहरन्ति।
‘‘ये च खो केचि [ये च खो ते (स्या॰ कं॰ क॰) सं॰ नि॰ २.१७४], भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा इमेसं पञ्चन्नं इन्द्रियानं समुदयञ्च अत्थङ्गमञ्च अस्सादञ्च आदीनवञ्च निस्सरणञ्च यथाभूतं पजानन्ति, ते खो मे, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा समणेसु चेव समणसम्मता ब्राह्मणेसु च ब्राह्मणसम्मता; ते च पनायस्मन्तो सामञ्ञत्थञ्च ब्रह्मञ्ञत्थञ्च दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्ज विहरन्ती’’ति। छट्ठम्।
७. दुतियसमणब्राह्मणसुत्तम्
४७७. ‘‘ये हि केचि, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा सद्धिन्द्रियं नप्पजानन्ति, सद्धिन्द्रियसमुदयं नप्पजानन्ति, सद्धिन्द्रियनिरोधं नप्पजानन्ति, सद्धिन्द्रियनिरोधगामिनिं पटिपदं नप्पजानन्ति; वीरियिन्द्रियं नप्पजानन्ति…पे॰… सतिन्द्रियं नप्पजानन्ति …पे॰… समाधिन्द्रियं नप्पजानन्ति…पे॰… पञ्ञिन्द्रियं नप्पजानन्ति, पञ्ञिन्द्रियसमुदयं नप्पजानन्ति, पञ्ञिन्द्रियनिरोधं नप्पजानन्ति, पञ्ञिन्द्रियनिरोधगामिनिं पटिपदं नप्पजानन्ति, न मे ते, भिक्खवे समणा वा ब्राह्मणा वा समणेसु वा समणसम्मता ब्राह्मणेसु वा ब्राह्मणसम्मता, न च पनेते आयस्मन्तो सामञ्ञत्थं वा ब्रह्मञ्ञत्थं वा दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्ज विहरन्ति।
‘‘ये च खो केचि, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा सद्धिन्द्रियं पजानन्ति, सद्धिन्द्रियसमुदयं पजानन्ति, सद्धिन्द्रियनिरोधं पजानन्ति, सद्धिन्द्रियनिरोधगामिनिं पटिपदं पजानन्ति; वीरियिन्द्रियं पजानन्ति, वीरियिन्द्रियसमुदयं पजानन्ति, वीरियिन्द्रियनिरोधं पजानन्ति, वीरियिन्द्रियनिरोधगामिनिं पटिपदं पजानन्ति; सतिन्द्रियं पजानन्ति…पे॰… समाधिन्द्रियं पजानन्ति…पे॰… पञ्ञिन्द्रियं पजानन्ति, पञ्ञिन्द्रियसमुदयं पजानन्ति, पञ्ञिन्द्रियनिरोधं पजानन्ति, पञ्ञिन्द्रियनिरोधगामिनिं पटिपदं पजानन्ति , ते खो मे, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा समणेसु चेव समणसम्मता ब्राह्मणेसु च ब्राह्मणसम्मता, ते च पनायस्मन्तो सामञ्ञत्थञ्च ब्रह्मञ्ञत्थञ्च दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्ज विहरन्ती’’ति। सत्तमम्।
८. दट्ठब्बसुत्तम्
४७८. ‘‘पञ्चिमानि, भिक्खवे, इन्द्रियानि। कतमानि पञ्च? सद्धिन्द्रियं…पे॰… पञ्ञिन्द्रियम्। कत्थ च, भिक्खवे, सद्धिन्द्रियं दट्ठब्बं? चतूसु सोतापत्तियङ्गेसु – एत्थ सद्धिन्द्रियं दट्ठब्बम्। कत्थ च, भिक्खवे, वीरियिन्द्रियं दट्ठब्बं? चतूसु सम्मप्पधानेसु – एत्थ वीरियिन्द्रियं दट्ठब्बम्। कत्थ च, भिक्खवे, सतिन्द्रियं दट्ठब्बं? चतूसु सतिपट्ठानेसु – एत्थ सतिन्द्रियं दट्ठब्बम्। कत्थ च, भिक्खवे, समाधिन्द्रियं दट्ठब्बं? चतूसु झानेसु – एत्थ समाधिन्द्रियं दट्ठब्बम्। कत्थ च, भिक्खवे, पञ्ञिन्द्रियं दट्ठब्बं? चतूसु अरियसच्चेसु – एत्थ पञ्ञिन्द्रियं दट्ठब्बम्। इमानि खो, भिक्खवे, पञ्चिन्द्रियानी’’ति। अट्ठमम्।
९. पठमविभङ्गसुत्तम्
४७९. ‘‘पञ्चिमानि, भिक्खवे, इन्द्रियानि। कतमानि पञ्च? सद्धिन्द्रियं…पे॰… पञ्ञिन्द्रियम्। कतमञ्च, भिक्खवे, सद्धिन्द्रियं? इध, भिक्खवे, अरियसावको सद्धो होति, सद्दहति तथागतस्स बोधिं – ‘इतिपि सो भगवा अरहं सम्मासम्बुद्धो विज्जाचरणसम्पन्नो सुगतो लोकविदू अनुत्तरो पुरिसदम्मसारथि सत्था देवमनुस्सानं बुद्धो भगवा’ति – इदं वुच्चति, भिक्खवे, सद्धिन्द्रियम्।
‘‘कतमञ्च, भिक्खवे, वीरियिन्द्रियं? इध, भिक्खवे, अरियसावको आरद्धवीरियो विहरति अकुसलानं धम्मानं पहानाय, कुसलानं धम्मानं उपसम्पदाय, थामवा दळ्हपरक्कमो अनिक्खित्तधुरो कुसलेसु धम्मेसु – इदं वुच्चति, भिक्खवे, वीरियिन्द्रियम्।
‘‘कतमञ्च, भिक्खवे, सतिन्द्रियं? इध, भिक्खवे, अरियसावको सतिमा होति परमेन सतिनेपक्केन समन्नागतो चिरकतम्पि चिरभासितम्पि सरिता अनुस्सरिता – इदं वुच्चति, भिक्खवे, सतिन्द्रियम्।
‘‘कतमञ्च, भिक्खवे, समाधिन्द्रियं? इध, भिक्खवे, अरियसावको वोस्सग्गारम्मणं करित्वा लभति समाधिं, लभति चित्तस्स एकग्गतं – इदं वुच्चति, भिक्खवे, समाधिन्द्रियम्।
‘‘कतमञ्च, भिक्खवे, पञ्ञिन्द्रियं? इध, भिक्खवे, अरियसावको पञ्ञवा होति उदयत्थगामिनिया पञ्ञाय समन्नागतो अरियाय निब्बेधिकाय, सम्मा दुक्खक्खयगामिनिया – इदं वुच्चति, भिक्खवे, पञ्ञिन्द्रियम्। इमानि खो, भिक्खवे, पञ्चिन्द्रियानी’’ति। नवमम्।
१०. दुतियविभङ्गसुत्तम्
४८०. ‘‘पञ्चिमानि, भिक्खवे, इन्द्रियानि। कतमानि पञ्च? सद्धिन्द्रियं…पे॰… पञ्ञिन्द्रियम्। कतमञ्च, भिक्खवे, सद्धिन्द्रियं? इध, भिक्खवे, अरियसावको सद्धो होति, सद्दहति तथागतस्स बोधिं – ‘इतिपि सो भगवा अरहं सम्मासम्बुद्धो विज्जाचरणसम्पन्नो सुगतो लोकविदू अनुत्तरो पुरिसदम्मसारथि सत्था देवमनुस्सानं बुद्धो भगवा’ति – इदं वुच्चति, भिक्खवे, सद्धिन्द्रियम्।
‘‘कतमञ्च , भिक्खवे, वीरियिन्द्रियं? इध, भिक्खवे, अरियसावको आरद्धवीरियो विहरति अकुसलानं धम्मानं पहानाय, कुसलानं धम्मानं उपसम्पदाय, थामवा दळ्हपरक्कमो अनिक्खित्तधुरो कुसलेसु धम्मेसु। सो अनुप्पन्नानं पापकानं अकुसलानं धम्मानं अनुप्पादाय छन्दं जनेति वायमति वीरियं आरभति चित्तं पग्गण्हाति पदहति; उप्पन्नानं पापकानं अकुसलानं धम्मानं पहानाय छन्दं जनेति वायमति वीरियं आरभति चित्तं पग्गण्हाति पदहति; अनुप्पन्नानं कुसलानं धम्मानं उप्पादाय छन्दं जनेति वायमति वीरियं आरभति चित्तं पग्गण्हाति पदहति; उप्पन्नानं कुसलानं धम्मानं ठितिया [समापत्तिया (स्या॰ कं॰ क॰)] असम्मोसाय भिय्योभावाय वेपुल्लाय भावनाय पारिपूरिया छन्दं जनेति वायमति वीरियं आरभति चित्तं पग्गण्हाति पदहति – इदं वुच्चति, भिक्खवे, वीरियिन्द्रियम्।
‘‘कतमञ्च , भिक्खवे, सतिन्द्रियं? इध, भिक्खवे, अरियसावको सतिमा होति परमेन सतिनेपक्केन समन्नागतो, चिरकतम्पि चिरभासितम्पि सरिता अनुस्सरिता। सो काये कायानुपस्सी विहरति आतापी सम्पजानो सतिमा, विनेय्य लोके अभिज्झादोमनस्सं; वेदनासु…पे॰… चित्ते…पे॰… धम्मेसु धम्मानुपस्सी विहरति आतापी सम्पजानो सतिमा, विनेय्य लोके अभिज्झादोमनस्सं – इदं वुच्चति, भिक्खवे, सतिन्द्रियम्।
‘‘कतमञ्च, भिक्खवे, समाधिन्द्रियं? इध, भिक्खवे, अरियसावको वोस्सग्गारम्मणं करित्वा लभति समाधिं, लभति चित्तस्स एकग्गतम्। सो विविच्चेव कामेहि विविच्च अकुसलेहि धम्मेहि सवितक्कं सविचारं विवेकजं पीतिसुखं पठमं झानं उपसम्पज्ज विहरति। वितक्कविचारानं वूपसमा अज्झत्तं सम्पसादनं चेतसो एकोदिभावं अवितक्कं अविचारं समाधिजं पीतिसुखं दुतियं झानं उपसम्पज्ज विहरति। पीतिया च विरागा उपेक्खको च विहरति सतो च सम्पजानो सुखञ्च कायेन पटिसंवेदेति यं तं अरिया आचिक्खन्ति ‘उपेक्खको सतिमा सुखविहारी’ति ततियं झानं उपसम्पज्ज विहरति। सुखस्स च पहाना दुक्खस्स च पहाना पुब्बेव सोमनस्सदोमनस्सानं अत्थङ्गमा अदुक्खमसुखं उपेक्खासतिपारिसुद्धिं चतुत्थं झानं उपसम्पज्ज विहरति – इदं वुच्चति, भिक्खवे, समाधिन्द्रियम्।
‘‘कतमञ्च , भिक्खवे, पञ्ञिन्द्रियं? इध, भिक्खवे, अरियसावको पञ्ञवा होति उदयत्थगामिनिया पञ्ञाय समन्नागतो अरियाय निब्बेधिकाय, सम्मा दुक्खक्खयगामिनिया। सो ‘इदं दुक्ख’न्ति यथाभूतं पजानाति, ‘अयं दुक्खसमुदयो’ति यथाभूतं पजानाति, ‘अयं दुक्खनिरोधो’ति यथाभूतं पजानाति, ‘अयं दुक्खनिरोधगामिनी पटिपदा’ति यथाभूतं पजानाति – इदं वुच्चति, भिक्खवे, पञ्ञिन्द्रियम्। इमानि खो, भिक्खवे, पञ्चिन्द्रियानी’’ति। दसमम्।
सुद्धिकवग्गो पठमो।
तस्सुद्दानं –
सुद्धिकञ्चेव द्वे सोता, अरहन्ता अपरे दुवे।
समणब्राह्मणा दट्ठब्बं, विभङ्गा अपरे दुवेति॥