०९ ९ अचेलकस्सपसुत्तम्

३५१. तेन खो पन समयेन अचेलो कस्सपो मच्छिकासण्डं अनुप्पत्तो होति चित्तस्स गहपतिनो पुराणगिहिसहायो। अस्सोसि खो चित्तो गहपति – ‘‘अचेलो किर कस्सपो मच्छिकासण्डं अनुप्पत्तो अम्हाकं पुराणगिहिसहायो’’ति। अथ खो चित्तो गहपति येन अचेलो कस्सपो तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा अचेलेन कस्सपेन सद्धिं सम्मोदि। सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नो खो चित्तो गहपति अचेलं कस्सपं एतदवोच – ‘‘कीवचिरं पब्बजितस्स, भन्ते, कस्सपा’’ति? ‘‘तिंसमत्तानि खो मे, गहपति, वस्सानि पब्बजितस्सा’’ति। ‘‘इमेहि पन ते, भन्ते, तिंसमत्तेहि वस्सेहि अत्थि कोचि उत्तरिमनुस्सधम्मा [उत्तरिमनुस्सधम्मो (स्या॰ कं॰)] अलमरियञाणदस्सनविसेसो अधिगतो फासुविहारो’’ति? ‘‘इमेहि खो मे, गहपति, तिंसमत्तेहि वस्सेहि पब्बजितस्स नत्थि कोचि उत्तरिमनुस्सधम्मा अलमरियञाणदस्सनविसेसो अधिगतो फासुविहारो, अञ्ञत्र नग्गेय्या च मुण्डेय्या च पावळनिप्फोटनाय चा’’ति। एवं वुत्ते, चित्तो गहपति अचेलं कस्सपं एतदवोच – ‘‘अच्छरियं वत, भो, अब्भुतं वत, भो! धम्मस्स स्वाक्खातता [सब्बत्थपि एवमेव दिस्सति] यत्र हि नाम तिंसमत्तेहि वस्सेहि न कोचि उत्तरिमनुस्सधम्मा अलमरियञाणदस्सनविसेसो अधिगतो अभविस्स फासुविहारो, अञ्ञत्र नग्गेय्या च मुण्डेय्या च पावळनिप्फोटनाय चा’’ति!
‘‘तुय्हं पन, गहपति, कीवचिरं उपासकत्तं उपगतस्सा’’ति? ‘‘मय्हम्पि खो पन, भन्ते, तिंसमत्तानि वस्सानि उपासकत्तं उपगतस्सा’’ति। ‘‘इमेहि पन ते, गहपति, तिंसमत्तेहि वस्सेहि अत्थि कोचि उत्तरिमनुस्सधम्मा अलमरियञाणदस्सनविसेसो अधिगतो फासुविहारो’’ति? ‘‘गिहिनोपि सिया, भन्ते। अहञ्हि, भन्ते, यावदेव आकङ्खामि, विविच्चेव कामेहि विविच्च अकुसलेहि धम्मेहि सवितक्कं सविचारं विवेकजं पीतिसुखं पठमं झानं उपसम्पज्ज विहरामि। अहञ्हि, भन्ते, यावदेव आकङ्खामि, वितक्कविचारानं वूपसमा …पे॰… दुतियं झानं उपसम्पज्ज विहरामि। अहञ्हि, भन्ते, यावदेव आकङ्खामि, पीतिया च विरागा…पे॰… ततियं झानं उपसम्पज्ज विहरामि। अहञ्हि, भन्ते, यावदेव आकङ्खामि, सुखस्स च पहाना…पे॰… चतुत्थं झानं उपसम्पज्ज विहरामि। सचे खो पनाहं, भन्ते, भगवतो [भगवता (स्या॰ कं॰)] पठमतरं कालं करेय्यं, अनच्छरियं खो पनेतं यं मं भगवा एवं ब्याकरेय्य – ‘नत्थि तं संयोजनं येन संयोजनेन संयुत्तो चित्तो गहपति पुन इमं लोकं आगच्छेय्या’’’ति। एवं वुत्ते, अचेलो कस्सपो चित्तं गहपतिं एतदवोच – ‘‘अच्छरियं वत भो, अब्भुतं वत भो! धम्मस्स स्वाक्खातता, यत्र हि नाम गिही ओदातवसनो [गिही ओदातवसना (सी॰ पी॰)] एवरूपं उत्तरिमनुस्सधम्मा अलमरियञाणदस्सनविसेसं अधिगमिस्सति [अधिगमिस्सन्ति (सी॰ पी॰)] फासुविहारम्। लभेय्याहं, गहपति , इमस्मिं धम्मविनये पब्बज्जं, लभेय्यं उपसम्पद’’न्ति।
अथ खो चित्तो गहपति अचेलं कस्सपं आदाय येन थेरा भिक्खू तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा थेरे भिक्खू एतदवोच – ‘‘अयं, भन्ते, अचेलो कस्सपो अम्हाकं पुराणगिहिसहायो। इमं थेरा पब्बाजेन्तु उपसम्पादेन्तु। अहमस्स उस्सुक्कं करिस्सामि चीवरपिण्डपातसेनासनगिलानप्पच्चयभेसज्जपरिक्खारान’’न्ति। अलत्थ खो अचेलो कस्सपो इमस्मिं धम्मविनये पब्बज्जं, अलत्थ उपसम्पदम्। अचिरूपसम्पन्नो च पनायस्मा कस्सपो एको वूपकट्ठो अप्पमत्तो आतापी पहितत्तो विहरन्तो नचिरस्सेव – यस्सत्थाय कुलपुत्ता सम्मदेव अगारस्मा अनगारियं पब्बजन्ति, तदनुत्तरं ब्रह्मचरियपरियोसानं दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्ज विहासि। ‘‘खीणा जाति, वुसितं ब्रह्मचरियं, कतं करणीयं, नापरं इत्थत्ताया’’ति अब्भञ्ञासि। अञ्ञतरो च पनायस्मा कस्सपो अरहतं अहोसीति। नवमम्।