१. वातसुत्तम्
२२४. सावत्थिनिदानम्। ‘‘किस्मिं नु खो, भिक्खवे, सति, किं उपादाय, किं अभिनिविस्स एवं दिट्ठि उप्पज्जति – ‘न वाता वायन्ति, न नज्जो सन्दन्ति, न गब्भिनियो विजायन्ति, न चन्दिमसूरिया उदेन्ति वा अपेन्ति वा, एसिकट्ठायिट्ठिता’’’ति? भगवंमूलका नो, भन्ते, धम्मा…पे॰… ‘‘रूपे खो, भिक्खवे, सति, रूपं उपादाय, रूपं अभिनिविस्स एवं दिट्ठि उप्पज्जति – ‘न वाता वायन्ति…पे॰… एसिकट्ठायिट्ठिता’ति। वेदनाय सति…पे॰… सञ्ञाय सति…पे॰… सङ्खारेसु सति… विञ्ञाणे सति, विञ्ञाणं उपादाय, विञ्ञाणं अभिनिविस्स एवं दिट्ठि उप्पज्जति – ‘न वाता वायन्ति…पे॰… एसिकट्ठायिट्ठिता’’’ति।
‘‘तं किं मञ्ञथ, भिक्खवे, रूपं निच्चं वा अनिच्चं वा’’ति? ‘‘अनिच्चं , भन्ते’’…पे॰… विपरिणामधम्मं, अपि नु तं अनुपादाय एवं दिट्ठि उप्पज्जेय्य – न वाता वायन्ति…पे॰… एसिकट्ठायिट्ठिता’’ति? ‘‘नो हेतं, भन्ते’’। ‘‘इति खो, भिक्खवे, दुक्खे सति, दुक्खं उपादाय, दुक्खं अभिनिविस्स एवं दिट्ठि उप्पज्जति – ‘न वाता वायन्ति…पे॰… एसिकट्ठायिट्ठिता’’’ति। ‘‘वेदना… सञ्ञा… सङ्खारा… विञ्ञाणं निच्चं वा अनिच्चं वा’’ति? ‘‘अनिच्चं, भन्ते’’…पे॰… विपरिणामधम्मं, अपि नु तं अनुपादाय एवं दिट्ठि उप्पज्जेय्य ‘न वाता वायन्ति…पे॰… एसिकट्ठायिट्ठिता’’’ति? ‘‘नो हेतं, भन्ते’’। ‘‘इति खो, भिक्खवे, दुक्खे सति, दुक्खं उपादाय, दुक्खं अभिनिविस्स एवं दिट्ठि उप्पज्जेय्य – ‘न वाता वायन्ति, न नज्जो सन्दन्ति, न गब्भिनियो विजायन्ति, न चन्दिमसूरिया उदेन्ति वा अपेन्ति वा, एसिकट्ठायिट्ठिता’’’ति। पठमम्।
२२५-२४०. (पुरिमवग्गे विय अट्ठारस वेय्याकरणानि वित्थारेतब्बानीति ।) सत्तरसमम्।
१८. नेवहोतिननहोतिसुत्तम्
२४१. सावत्थिनिदानम्। ‘‘किस्मिं नु खो, भिक्खवे, सति, किं उपादाय, किं अभिनिविस्स एवं दिट्ठि उप्पज्जति – ‘नेव होति न न होति तथागतो परं मरणा’’’ति? भगवंमूलका नो, भन्ते, धम्मा…पे॰… ‘‘रूपे खो, भिक्खवे, सति, रूपं उपादाय, रूपं अभिनिविस्स एवं दिट्ठि उप्पज्जति – ‘नेव होति, न न होति तथागतो परं मरणा’ति। वेदनाय सति… सञ्ञाय सति… सङ्खारेसु सति… विञ्ञाणे सति, विञ्ञाणं उपादाय, विञ्ञाणं अभिनिविस्स एवं दिट्ठि उप्पज्जति – ‘नेव होति, न न होति तथागतो परं मरणा’’’ति।
‘‘तं किं मञ्ञथ, भिक्खवे, रूपं निच्चं वा अनिच्चं वा’’ति? ‘‘अनिच्चं, भन्ते’’…पे॰… विपरिणामधम्मं, अपि नु तं अनुपादाय एवं दिट्ठि उप्पज्जेय्य – ‘नेव होति, न न होति तथागतो परं मरणा’’’ति? ‘‘नो हेतं, भन्ते’’। ‘‘इति खो, भिक्खवे, दुक्खे सति, दुक्खं उपादाय, दुक्खं अभिनिविस्स एवं दिट्ठि उप्पज्जति – ‘नेव होति, न न होति तथागतो परं मरणा’’’ति। ‘‘वेदना… सञ्ञा … सङ्खारा… विञ्ञाणं निच्चं वा अनिच्चं वा’’ति? ‘‘अनिच्चं, भन्ते’’…पे॰… विपरिणामधम्मं, अपि नु तं अनुपादाय एवं दिट्ठि उप्पज्जेय्य – ‘नेव होति, न न होति तथागतो परं मरणा’’’ति? ‘‘नो हेतं, भन्ते’’। ‘‘इति खो, भिक्खवे, दुक्खे सति, दुक्खं उपादाय दुक्खं अभिनिविस्स एवं दिट्ठि उप्पज्जति – ‘नेव होति, न न होति तथागतो परं मरणा’’’ति। अट्ठारसमम्।
१९. रूपीअत्तासुत्तम्
२४२. सावत्थिनिदानम्। ‘‘किस्मिं नु खो, भिक्खवे, सति, किं उपादाय , किं अभिनिविस्स एवं दिट्ठि उप्पज्जति – ‘रूपी अत्ता होति, अरोगो परं मरणा’’’ति? भगवंमूलका नो, भन्ते, धम्मा…पे॰… ‘‘रूपे खो, भिक्खवे, सति, रूपं उपादाय, रूपं अभिनिविस्स एवं दिट्ठि उप्पज्जति – ‘रूपी अत्ता होति, अरोगो परं मरणा’ति। वेदनाय सति…पे॰… सञ्ञाय सति… सङ्खारेसु सति… विञ्ञाणे सति, विञ्ञाणं उपादाय, विञ्ञाणं अभिनिविस्स एवं दिट्ठि उप्पज्जति – ‘रूपी अत्ता होति, अरोगो परं मरणा’’’ति।
‘‘तं किं मञ्ञथ, भिक्खवे, रूपं निच्चं वा अनिच्चं वा’’ति? ‘‘अनिच्चं, भन्ते’’…पे॰… विपरिणामधम्मं, अपि नु तं अनुपादाय एवं दिट्ठि उप्पज्जेय्य – ‘रूपी अत्ता होति, अरोगो परं मरणा’’’ति? ‘‘नो हेतं, भन्ते’’। ‘‘इति खो, भिक्खवे, दुक्खे सति, दुक्खं उपादाय, दुक्खं अभिनिविस्स एवं दिट्ठि उप्पज्जति – ‘रूपी अत्ता होति, अरोगो परं मरणा’’’ति? ‘‘वेदना…पे॰… ‘‘नो हेतं, भन्ते’’। ‘‘इति खो, भिक्खवे, दुक्खे सति, दुक्खं उपादाय, दुक्खं अभिनिविस्स एवं दिट्ठि उप्पज्जति – ‘रूपी अत्ता होति, अरोगो परं मरणा’’’ति। एकूनवीसतिमम्।
२०. अरूपीअत्तासुत्तम्
२४३. सावत्थिनिदानम्। ‘‘किस्मिं नु खो, भिक्खवे, सति, किं उपादाय, किं अभिनिविस्स एवं दिट्ठि उप्पज्जति – ‘अरूपी अत्ता होति अरोगो परं मरणा’’’ति? (पेय्यालो) वीसतिमम्।
२१. रूपीचअरूपीचअत्तासुत्तम्
२४४. सावत्थिनिदानम्। ‘‘रूपी च अरूपी च अत्ता होति अरोगो परं मरणा’’ति…पे॰…। एकवीसतिमम्।
२२. नेवरूपीनारूपीअत्तासुत्तम्
२४५. ‘‘नेव रूपी नारूपी अत्ता होति अरोगो परं मरणा’’ति…पे॰…। बावीसतिमम्।
२३. एकन्तसुखीसुत्तम्
२४६. ‘‘एकन्तसुखी अत्ता होति अरोगो परं मरणा’’ति…पे॰…। तेवीसतिमम्।
२४. एकन्तदुक्खीसुत्तम्
२४७. ‘‘एकन्तदुक्खी अत्ता होति अरोगो परं मरणा’’ति…पे॰…। चतुवीसतिमम्।
२५. सुखदुक्खीसुत्तम्
२४८. ‘‘सुखदुक्खी अत्ता होति अरोगो परं मरणा’’ति…पे॰…। पञ्चवीसतिमम्।
२६. अदुक्खमसुखीसुत्तम्
२४९. ‘‘अदुक्खमसुखी अत्ता होति अरोगो परं मरणा’’ति? भगवंमूलका नो, भन्ते, धम्मा…पे॰… ‘‘रूपे खो, भिक्खवे, सति, रूपं उपादाय, रूपं अभिनिविस्स एवं दिट्ठि उप्पज्जति – ‘अदुक्खमसुखी अत्ता होति अरोगो परं मरणा’ति। वेदनाय सति… सञ्ञाय सति… सङ्खारेसु सति… विञ्ञाणे सति, विञ्ञाणं उपादाय, विञ्ञाणं अभिनिविस्स एवं दिट्ठि उप्पज्जति – ‘अदुक्खमसुखी अत्ता होति अरोगो परं मरणा’’’ति।
‘‘तं किं मञ्ञथ, भिक्खवे, रूपं निच्चं वा अनिच्चं वा’’ति? ‘‘अनिच्चं, भन्ते’’…पे॰… विपरिणामधम्मं, अपि नु तं अनुपादाय एवं दिट्ठि उप्पज्जेय्य – ‘अदुक्खमसुखी अत्ता होति अरोगो परं मरणा’’’ति? ‘‘नो हेतं, भन्ते’’। ‘‘इति खो, भिक्खवे, दुक्खे सति, दुक्खं उपादाय, दुक्खं अभिनिविस्स एवं दिट्ठि उप्पज्जति – ‘अदुक्खमसुखी अत्ता होति अरोगो परं मरणा’’’ति। ‘‘वेदना… सञ्ञा… सङ्खारा… विञ्ञाणं निच्चं वा अनिच्चं वा’’ति? ‘‘अनिच्चं, भन्ते’’…पे॰… विपरिणामधम्मं, अपि नु तं अनुपादाय एवं दिट्ठि उप्पज्जेय्य – ‘अदुक्खमसुखी अत्ता होति अरोगो परं मरणा’’’ति? ‘‘नो हेतं, भन्ते’’। ‘‘इति खो, भिक्खवे , दुक्खे सति, दुक्खं उपादाय, दुक्खं अभिनिविस्स एवं दिट्ठि उप्पज्जति – ‘अदुक्खमसुखी अत्ता होति अरोगो परं मरणा’’’ति। छब्बीसतिमम्।
दुतियपेय्यालो।
तस्सुद्दानं –
वातं एतं मम सो, अत्ता नो च मे सिया।
नत्थि करोतो हेतु च, महादिट्ठेन अट्ठमं॥
सस्सतो असस्सतो चेव, अन्तानन्तवा च वुच्चति।
तं जीवं अञ्ञं जीवञ्च, तथागतेन चत्तारो॥
रूपी अत्ता होति, अरूपी च अत्ता होति।
रूपी च अरूपी च अत्ता होति।
नेव रूपी नारूपी अत्ता होति, एकन्तसुखी अत्ता होति॥
एकन्तदुक्खी अत्ता होति, सुखदुक्खी अत्ता होति।
अदुक्खमसुखी अत्ता होति, अरोगो परं मरणाति।
इमे छब्बीसति सुत्ता, दुतियवारेन देसिता॥