२७६. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन आयस्मा आनन्दो उपट्ठानसालायं भिक्खूनं धम्मिया कथाय सन्दस्सेति समादपेति समुत्तेजेति सम्पहंसेति, भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्च भासति।
अथ खो भगवा सायन्हसमयं पटिसल्लाना वुट्ठितो येनुपट्ठानसाला तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा पञ्ञत्ते आसने निसीदि। निसज्ज खो भगवा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘को नु खो, भिक्खवे, उपट्ठानसालायं भिक्खूनं धम्मिया कथाय सन्दस्सेसि समादपेसि समुत्तेजेसि सम्पहंसेसि, भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्च अभासी’’ति? ‘‘आयस्मा, भन्ते, आनन्दो उपट्ठानसालायं भिक्खूनं धम्मिया कथाय सन्दस्सेसि समादपेसि समुत्तेजेसि सम्पहंसेसि, भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्च अभासी’’ति।
अथ खो भगवा आयस्मन्तं आनन्दं आमन्तेसि – ‘‘यथा कथं पन त्वं, आनन्द, भिक्खूनं धम्मिया कथाय सन्दस्सेसि समादपेसि समुत्तेजेसि सम्पहंसेसि , भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्च अभासी’’ति? ‘‘एवं खो अहं, भन्ते, भिक्खूनं धम्मिया कथाय सन्दस्सेसिं समादपेसिं समुत्तेजेसिं सम्पहंसेसिं, भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्च अभासिं –
‘‘अतीतं नान्वागमेय्य, नप्पटिकङ्खे अनागतम्।
यदतीतं पहीनं तं, अप्पत्तञ्च अनागतं॥
‘‘पच्चुप्पन्नञ्च यो धम्मं, तत्थ तत्थ विपस्सति।
असंहीरं असंकुप्पं, तं विद्वा मनुब्रूहये॥
‘‘अज्जेव किच्चमातप्पं, को जञ्ञा मरणं सुवे।
न हि नो सङ्गरं तेन, महासेनेन मच्चुना॥
‘‘एवं विहारिं आतापिं, अहोरत्तमतन्दितम्।
तं वे भद्देकरत्तोति, सन्तो आचिक्खते मुनि’’॥
२७७. ‘‘कथञ्च, आवुसो, अतीतं अन्वागमेति? एवंरूपो अहोसिं अतीतमद्धानन्ति तत्थ नन्दिं समन्वानेति, एवंवेदनो अहोसिं अतीतमद्धानन्ति तत्थ नन्दिं समन्वानेति, एवंसञ्ञो अहोसिं अतीतमद्धानन्ति तत्थ नन्दिं समन्वानेति, एवंसङ्खारो अहोसिं अतीतमद्धानन्ति तत्थ नन्दिं समन्वानेति, एवंविञ्ञाणो अहोसिं अतीतमद्धानन्ति तत्थ नन्दिं समन्वानेति – एवं खो, आवुसो, अतीतं अन्वागमेति।
‘‘कथञ्च, आवुसो, अतीतं नान्वागमेति? एवंरूपो अहोसिं अतीतमद्धानन्ति तत्थ नन्दिं न समन्वानेति, एवंवेदनो अहोसिं अतीतमद्धानन्ति तत्थ नन्दिं न समन्वानेति, एवंसञ्ञो अहोसिं अतीतमद्धानन्ति तत्थ नन्दिं न समन्वानेति, एवंसङ्खारो अहोसिं अतीतमद्धानन्ति तत्थ नन्दिं न समन्वानेति, एवंविञ्ञाणो अहोसिं अतीतमद्धानन्ति तत्थ नन्दिं न समन्वानेति – एवं खो, आवुसो, अतीतं नान्वागमेति।
‘‘कथञ्च, आवुसो, अनागतं पटिकङ्खति? एवंरूपो सियं अनागतमद्धानन्ति तत्थ नन्दिं समन्वानेति, एवंवेदनो सियं…पे॰… एवंसञ्ञो सियं… एवंसङ्खारो सियं… एवंविञ्ञाणो सियं अनागतमद्धानन्ति तत्थ नन्दिं समन्वानेति – एवं खो, आवुसो, अनागतं पटिकङ्खति।
‘‘कथञ्च, आवुसो, अनागतं नप्पटिकङ्खति? एवंरूपो सियं अनागतमद्धानन्ति तत्थ नन्दिं न समन्वानेति, एवंवेदनो सियं…पे॰… एवंसञ्ञो सियं… एवंसङ्खारो सियं… एवंविञ्ञाणो सियं अनागतमद्धानन्ति तत्थ नन्दिं न समन्वानेति – एवं खो, आवुसो, अनागतं नप्पटिकङ्खति।
‘‘कथञ्च, आवुसो, पच्चुप्पन्नेसु धम्मेसु संहीरति? इध, आवुसो, अस्सुतवा पुथुज्जनो अरियानं अदस्सावी अरियधम्मस्स अकोविदो अरियधम्मे अविनीतो सप्पुरिसानं अदस्सावी सप्पुरिसधम्मस्स अकोविदो सप्पुरिसधम्मे अविनीतो रूपं अत्ततो समनुपस्सति, रूपवन्तं वा अत्तानं, अत्तनि वा रूपं, रूपस्मिं वा अत्तानं; वेदनं… सञ्ञं… सङ्खारे… विञ्ञाणं अत्ततो समनुपस्सति, विञ्ञाणवन्तं वा अत्तानं, अत्तनि वा विञ्ञाणं, विञ्ञाणस्मिं वा अत्तानं – एवं खो, आवुसो, पच्चुप्पन्नेसु धम्मेसु संहीरति।
‘‘कथञ्च , आवुसो, पच्चुप्पन्नेसु धम्मेसु न संहीरति? इध, आवुसो, सुतवा अरियसावको अरियानं दस्सावी अरियधम्मस्स कोविदो अरियधम्मे सुविनीतो सप्पुरिसानं दस्सावी सप्पुरिसधम्मस्स कोविदो सप्पुरिसधम्मे सुविनीतो न रूपं अत्ततो समनुपस्सति, न रूपवन्तं वा अत्तानं, न अत्तनि वा रूपं, न रूपस्मिं वा अत्तानं; न वेदनं… न सञ्ञं… न सङ्खारे… न विञ्ञाणं अत्ततो समनुपस्सति, न विञ्ञाणवन्तं वा अत्तानं, न अत्तनि वा विञ्ञाणं, न विञ्ञाणस्मिं वा अत्तानं – एवं खो, आवुसो, पच्चुप्पन्नेसु धम्मेसु न संहीरति।
‘‘अतीतं नान्वागमेय्य, नप्पटिकङ्खे अनागतम्।
यदतीतं पहीनं तं, अप्पत्तञ्च अनागतं॥
‘‘पच्चुप्पन्नञ्च यो धम्मं, तत्थ तत्थ विपस्सति।
असंहीरं असंकुप्पं, तं विद्वा मनुब्रूहये॥
‘‘अज्जेव किच्चमातप्पं, को जञ्ञा मरणं सुवे।
न हि नो सङ्गरं तेन, महासेनेन मच्चुना॥
‘‘एवं विहारिं आतापिं, अहोरत्तमतन्दितम्।
तं वे भद्देकरत्तोति, सन्तो आचिक्खते मुनी’’ति॥
‘‘एवं खो अहं, भन्ते, भिक्खूनं धम्मिया कथाय सन्दस्सेसिं समादपेसिं समुत्तेजेसिं सम्पहंसेसिं, भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्च अभासि’’न्ति।
२७८. ‘‘साधु , साधु, आनन्द! साधु खो त्वं, आनन्द, भिक्खूनं धम्मिया कथाय सन्दस्सेसि समादपेसि समुत्तेजेसि सम्पहंसेसि, भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्च अभासि –
‘‘अतीतं नान्वागमेय्य…पे॰…
तं वे भद्देकरत्तोति, सन्तो आचिक्खते मुनी’’ति॥
‘‘कथञ्च, आनन्द, अतीतं अन्वागमेति…पे॰… एवं खो, आनन्द, अतीतं अन्वागमेति। कथञ्च, आनन्द, अतीतं नान्वागमेति…पे॰… एवं खो, आनन्द, अतीतं नान्वागमेति। कथञ्च, आनन्द, अनागतं पटिकङ्खति…पे॰… एवं खो, आनन्द, अनागतं पटिकङ्खति। कथञ्च, आनन्द, अनागतं नप्पटिकङ्खति…पे॰… एवं खो, आनन्द, अनागतं नप्पटिकङ्खति। कथञ्च, आनन्द, पच्चुप्पन्नेसु धम्मेसु संहीरति…पे॰… एवं खो, आनन्द, पच्चुप्पन्नेसु धम्मेसु संहीरति। कथञ्च, आनन्द, पच्चुप्पन्नेसु धम्मेसु न संहीरति…पे॰… एवं खो, आनन्द, पच्चुप्पन्नेसु धम्मेसु न संहीरति।
‘‘अतीतं नान्वागमेय्य…पे॰…
तं वे भद्देकरत्तोति, सन्तो आचिक्खते मुनी’’ति॥
इदमवोच भगवा। अत्तमनो आयस्मा आनन्दो भगवतो भासितं अभिनन्दीति।
आनन्दभद्देकरत्तसुत्तं निट्ठितं दुतियम्।