०३ ३ मघदेवसुत्तम्

३०८. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा मिथिलायं विहरति मघदेवअम्बवने [मखादेवअम्बवने (सी॰ पी॰), मग्घदेवअम्बवने (क॰)]। अथ खो भगवा अञ्ञतरस्मिं पदेसे सितं पात्वाकासि। अथ खो आयस्मतो आनन्दस्स एतदहोसि – ‘‘को नु खो हेतु, को पच्चयो भगवतो सितस्स पातुकम्माय? न अकारणेन तथागता सितं पातुकरोन्ती’’ति। अथ खो आयस्मा आनन्दो एकंसं चीवरं कत्वा येन भगवा तेनञ्जलिं पणामेत्वा भगवन्तं एतदवोच – ‘‘को नु खो, भन्ते, हेतु, को पच्चयो भगवतो सितस्स पातुकम्माय? न अकारणेन तथागता सितं पातुकरोन्ती’’ति। ‘‘भूतपुब्बं, आनन्द, इमिस्सायेव मिथिलायं राजा अहोसि मघदेवो नाम धम्मिको धम्मराजा धम्मे ठितो महाराजा; धम्मं चरति ब्राह्मणगहपतिकेसु नेगमेसु चेव जानपदेसु च; उपोसथञ्च उपवसति चातुद्दसिं पञ्चदसिं अट्ठमिञ्च पक्खस्स। अथ खो, आनन्द, राजा मघदेवो बहूनं वस्सानं बहूनं वस्ससतानं बहूनं वस्ससहस्सानं अच्चयेन कप्पकं आमन्तेसि – ‘यदा मे, सम्म कप्पक, पस्सेय्यासि सिरस्मिं पलितानि जातानि, अथ मे आरोचेय्यासी’ति। ‘एवं, देवा’ति खो, आनन्द, कप्पको रञ्ञो मघदेवस्स पच्चस्सोसि। अद्दसा खो, आनन्द, कप्पको बहूनं वस्सानं बहूनं वस्ससतानं बहूनं वस्ससहस्सानं अच्चयेन रञ्ञो मघदेवस्स सिरस्मिं पलितानि जातानि। दिस्वान राजानं मघदेवं एतदवोच – ‘पातुभूता खो देवस्स देवदूता, दिस्सन्ति सिरस्मिं पलितानि जातानी’ति। ‘तेन हि, सम्म कप्पक, तानि पलितानि साधुकं सण्डासेन उद्धरित्वा मम अञ्जलिस्मिं पतिट्ठापेही’ति। ‘एवं, देवा’ति खो, आनन्द, कप्पको रञ्ञो मघदेवस्स पटिस्सुत्वा तानि पलितानि साधुकं सण्डासेन उद्धरित्वा रञ्ञो मघदेवस्स अञ्जलिस्मिं पतिट्ठापेसि।
३०९. ‘‘अथ खो, आनन्द, राजा मघदेवो कप्पकस्स गामवरं दत्वा जेट्ठपुत्तं कुमारं आमन्तापेत्वा एतदवोच – ‘पातुभूता खो मे, तात कुमार, देवदूता; दिस्सन्ति सिरस्मिं पलितानि जातानि; भुत्ता खो पन मे मानुसका कामा; समयो दिब्बे कामे परियेसितुम्। एहि त्वं, तात कुमार, इमं रज्जं पटिपज्ज। अहं पन केसमस्सुं ओहारेत्वा कासायानि वत्थानि अच्छादेत्वा अगारस्मा अनगारियं पब्बजिस्सामि। तेन हि, तात कुमार, यदा त्वम्पि पस्सेय्यासि सिरस्मिं पलितानि जातानि, अथ कप्पकस्स गामवरं दत्वा जेट्ठपुत्तं कुमारं साधुकं रज्जे समनुसासित्वा केसमस्सुं ओहारेत्वा कासायानि वत्थानि अच्छादेत्वा अगारस्मा अनगारियं पब्बजेय्यासि। येन मे इदं कल्याणं वत्तं निहितं अनुप्पवत्तेय्यासि, मा खो मे त्वं अन्तिमपुरिसो अहोसि। यस्मिं खो, तात कुमार, पुरिसयुगे वत्तमाने एवरूपस्स कल्याणस्स वत्तस्स समुच्छेदो होति सो तेसं अन्तिमपुरिसो होति। तं ताहं, तात कुमार, एवं वदामि – येन मे इदं कल्याणं वत्तं निहितं अनुप्पवत्तेय्यासि, मा खो मे त्वं अन्तिमपुरिसो अहोसी’ति। अथ खो, आनन्द, राजा मघदेवो कप्पकस्स गामवरं दत्वा जेट्ठपुत्तं कुमारं साधुकं रज्जे समनुसासित्वा इमस्मिंयेव मघदेवअम्बवने केसमस्सुं ओहारेत्वा कासायानि वत्थानि अच्छादेत्वा अगारस्मा अनगारियं पब्बजि। सो मेत्तासहगतेन चेतसा एकं दिसं फरित्वा विहासि, तथा दुतियं, तथा ततियं, तथा चतुत्थं; इति उद्धमधो तिरियं सब्बधि सब्बत्तताय सब्बावन्तं लोकं मेत्तासहगतेन चेतसा विपुलेन महग्गतेन अप्पमाणेन अवेरेन अब्याबज्झेन [अब्यापज्झेन (सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰), अब्यापज्जेन (क॰)] फरित्वा विहासि। करुणासहगतेन चेतसा… मुदितासहगतेन चेतसा… उपेक्खासहगतेन चेतसा एकं दिसं फरित्वा विहासि, तथा दुतियं, तथा ततियं, तथा चतुत्थं; इति उद्धमधो तिरियं सब्बधि सब्बत्तताय सब्बावन्तं लोकं उपेक्खासहगतेन चेतसा विपुलेन महग्गतेन अप्पमाणेन अवेरेन अब्याबज्झेन फरित्वा विहासि।
‘‘राजा खो पनानन्द, मघदेवो चतुरासीतिवस्ससहस्सानि कुमारकीळितं कीळि, चतुरासीतिवस्ससहस्सानि ओपरज्जं कारेसि, चतुरासीतिवस्ससहस्सानि रज्जं कारेसि, चतुरासीतिवस्ससहस्सानि इमस्मिंयेव मघदेवअम्बवने अगारस्मा अनगारियं पब्बजितो ब्रह्मचरियमचरि। सो चत्तारो ब्रह्मविहारे भावेत्वा कायस्स भेदा परं मरणा ब्रह्मलोकूपगो अहोसि।
३१०. ‘‘अथ खो रञ्ञो, आनन्द, मघदेवस्स पुत्तो बहूनं वस्सानं बहूनं वस्ससतानं बहूनं वस्ससहस्सानं अच्चयेन कप्पकं आमन्तेसि – ‘यदा मे, सम्म कप्पक, पस्सेय्यासि सिरस्मिं पलितानि जातानि, अथ खो आरोचेय्यासी’ति। ‘एवं, देवा’ति खो, आनन्द, कप्पको रञ्ञो मघदेवस्स पुत्तस्स पच्चस्सोसि। अद्दसा खो, आनन्द, कप्पको बहूनं वस्सानं बहूनं वस्ससतानं बहूनं वस्ससहस्सानं अच्चयेन रञ्ञो मघदेवस्स पुत्तस्स सिरस्मिं पलितानि जातानि। दिस्वान रञ्ञो मघदेवस्स पुत्तं एतदवोच – ‘पातुभूता खो देवस्स देवदूता; दिस्सन्ति सिरस्मिं पलितानि जातानी’ति। ‘तेन हि, सम्म कप्पक, तानि पलितानि साधुकं सण्डासेन उद्धरित्वा मम अञ्जलिस्मिं पतिट्ठापेही’ति। ‘एवं, देवा’ति खो, आनन्द, कप्पको रञ्ञो मघदेवस्स पुत्तस्स पटिस्सुत्वा तानि पलितानि साधुकं सण्डासेन उद्धरित्वा रञ्ञो मघदेवस्स पुत्तस्स अञ्जलिस्मिं पतिट्ठापेसि।
‘‘अथ खो, आनन्द, रञ्ञो मघदेवस्स पुत्तो कप्पकस्स गामवरं दत्वा जेट्ठपुत्तं कुमारं आमन्तापेत्वा एतदवोच – ‘पातुभूता खो, मे, तात कुमार, देवदूता; दिस्सन्ति सिरस्मिं पलितानि जातानि; भुत्ता खो पन मे मानुसका कामा; समयो दिब्बे कामे परियेसितुम्। एहि त्वं, तात कुमार, इमं रज्जं पटिपज्ज। अहं पन केसमस्सुं ओहारेत्वा कासायानि वत्थानि अच्छादेत्वा अगारस्मा अनगारियं पब्बजिस्सामि। तेन हि, तात कुमार, यदा त्वम्पि पस्सेय्यासि सिरस्मिं पलितानि जातानि, अथ कप्पकस्स गामवरं दत्वा जेट्ठपुत्तं कुमारं साधुकं रज्जे समनुसासित्वा केसमस्सुं ओहारेत्वा कासायानि वत्थानि अच्छादेत्वा अगारस्मा अनगारियं पब्बजेय्यासि। येन मे इदं कल्याणं वत्तं निहितं अनुप्पवत्तेय्यासि, मा खो मे त्वं अन्तिमपुरिसो अहोसि। यस्मिं खो, तात कुमार, पुरिसयुगे वत्तमाने एवरूपस्स कल्याणस्स वत्तस्स समुच्छेदो होति सो तेसं अन्तिमपुरिसो होति। तं ताहं, तात कुमार, एवं वदामि – येन मे इदं कल्याणं वत्तं निहितं अनुप्पवत्तेय्यासि, मा खो मे त्वं अन्तिमपुरिसो अहोसी’ति। अथ खो, आनन्द, रञ्ञो मघदेवस्स पुत्तो कप्पकस्स गामवरं दत्वा जेट्ठपुत्तं कुमारं साधुकं रज्जे समनुसासित्वा इमस्मिंयेव मघदेवअम्बवने केसमस्सुं ओहारेत्वा कासायानि वत्थानि अच्छादेत्वा अगारस्मा अनगारियं पब्बजि। सो मेत्तासहगतेन चेतसा एकं दिसं फरित्वा विहासि, तथा दुतियं, तथा ततियं, तथा चतुत्थं; इति उद्धमधो तिरियं सब्बधि सब्बत्तताय सब्बावन्तं लोकं मेत्तासहगतेन चेतसा विपुलेन महग्गतेन अप्पमाणेन अवेरेन अब्याबज्झेन फरित्वा विहासि। करुणासहगतेन चेतसा… मुदितासहगतेन चेतसा… उपेक्खासहगतेन चेतसा एकं दिसं फरित्वा विहासि, तथा दुतियं, तथा ततियं, तथा चतुत्थं; इति उद्धमधो तिरियं सब्बधि सब्बत्तताय सब्बावन्तं लोकं उपेक्खासहगतेन चेतसा विपुलेन महग्गतेन अप्पमाणेन अवेरेन अब्याबज्झेन फरित्वा विहासि। रञ्ञो खो पनानन्द, मघदेवस्स पुत्तो चतुरासीतिवस्ससहस्सानि कुमारकीळितं कीळि, चतुरासीतिवस्ससहस्सानि ओपरज्जं कारेसि, चतुरासीतिवस्ससहस्सानि रज्जं कारेसि, चतुरासीतिवस्ससहस्सानि इमस्मिंयेव मघदेवअम्बवने अगारस्मा अनगारियं पब्बजितो ब्रह्मचरियमचरि। सो चत्तारो ब्रह्मविहारे भावेत्वा कायस्स भेदा परं मरणा ब्रह्मलोकूपगो अहोसि।
३११. ‘‘रञ्ञो खो पनानन्द, मघदेवस्स पुत्तपपुत्तका तस्स परम्परा चतुरासीतिराजसहस्सानि [चतुरासीतिखत्तियसहस्सानि (सी॰ पी॰), चतुरासीतिसहस्सानि (स्या॰ कं॰)] इमस्मिंयेव मघदेवअम्बवने केसमस्सुं ओहारेत्वा कासायानि वत्थानि अच्छादेत्वा अगारस्मा अनगारियं पब्बजिंसु। ते मेत्तासहगतेन चेतसा एकं दिसं फरित्वा विहरिंसु, तथा दुतियं, तथा ततियं, तथा चतुत्थं; इति उद्धमधो तिरियं सब्बधि सब्बत्तताय सब्बावन्तं लोकं मेत्तासहगतेन चेतसा विपुलेन महग्गतेन अप्पमाणेन अवेरेन अब्याबज्झेन फरित्वा विहरिंसु। करुणासहगतेन चेतसा… मुदितासहगतेन चेतसा… उपेक्खासहगतेन चेतसा एकं दिसं फरित्वा विहरिंसु, तथा दुतियं, तथा ततियं, तथा चतुत्थं; इति उद्धमधो तिरियं सब्बधि सब्बत्तताय सब्बावन्तं लोकं उपेक्खासहगतेन चेतसा विपुलेन महग्गतेन अप्पमाणेन अवेरेन अब्याबज्झेन फरित्वा विहरिंसु। चतुरासीतिवस्ससहस्सानि कुमारकीळितं कीळिंसु, चतुरासीतिवस्ससहस्सानि ओपरज्जं कारेसुं, चतुरासीतिवस्ससहस्सानि रज्जं कारेसुं, चतुरासीतिवस्ससहस्सानि इमस्मिंयेव मघदेवअम्बवने अगारस्मा अनगारियं पब्बजिता ब्रह्मचरियमचरिंसु। ते चत्तारो ब्रह्मविहारे भावेत्वा कायस्स भेदा परं मरणा ब्रह्मलोकूपगा अहेसुम्। निमि तेसं राजा [राजानं (सी॰ पी॰)] पच्छिमको अहोसि धम्मिको धम्मराजा धम्मे ठितो महाराजा; धम्मं चरति ब्राह्मणगहपतिकेसु नेगमेसु चेव जानपदेसु च; उपोसथञ्च उपवसति चातुद्दसिं पञ्चदसिं अट्ठमिञ्च पक्खस्स।
३१२. ‘‘भूतपुब्बं, आनन्द, देवानं तावतिंसानं सुधम्मायं सभायं सन्निसिन्नानं सन्निपतितानं अयमन्तराकथा उदपादि – ‘लाभा वत, भो, विदेहानं, सुलद्धं वत, भो, विदेहानं, येसं निमि राजा धम्मिको धम्मराजा धम्मे ठितो महाराजा; धम्मं चरति ब्राह्मणगहपतिकेसु नेगमेसु चेव जानपदेसु च; उपोसथञ्च उपवसति चातुद्दसिं पञ्चदसिं अट्ठमिञ्च पक्खस्सा’ति। अथ खो, आनन्द, सक्को देवानमिन्दो देवे तावतिंसे आमन्तेसि – ‘इच्छेय्याथ नो तुम्हे, मारिसा, निमिं राजानं दट्ठु’न्ति? ‘इच्छाम मयं, मारिस, निमिं राजानं दट्ठु’न्ति। तेन खो पन, आनन्द, समयेन निमि राजा तदहुपोसथे पन्नरसे सीसंन्हातो [ससीसं नहातो (सी॰), सीसन्हातो (स्या॰ कं॰)] उपोसथिको उपरिपासादवरगतो निसिन्नो होति। अथ खो, आनन्द, सक्को देवानमिन्दो – सेय्यथापि नाम बलवा पुरिसो समिञ्जितं वा बाहं पसारेय्य, पसारितं वा बाहं समिञ्जेय्य, एवमेव – देवेसु तावतिंसेसु अन्तरहितो निमिस्स रञ्ञो पमुखे पातुरहोसि। अथ खो, आनन्द, सक्को देवानमिन्दो निमिं राजानं एतदवोच – ‘लाभा ते, महाराज, सुलद्धं ते, महाराज। देवा, महाराज, तावतिंसा सुधम्मायं सभायं कित्तयमानरूपा सन्निसिन्ना – ‘‘लाभा वत, भो, विदेहानं, सुलद्धं वत, भो, विदेहानं, येसं निमि राजा धम्मिको धम्मराजा धम्मे ठितो महाराजा; धम्मं चरति ब्राह्मणगहपतिकेसु नेगमेसु चेव जानपदेसु च; उपोसथञ्च उपवसति चातुद्दसिं पञ्चदसिं अट्ठमिञ्च पक्खस्सा’’ति। देवा ते, महाराज, तावतिंसा दस्सनकामा। तस्स ते अहं, महाराज, सहस्सयुत्तं आजञ्ञरथं पहिणिस्सामि; अभिरुहेय्यासि, महाराज, दिब्बं यानं अविकम्पमानो’ति। अधिवासेसि खो, आनन्द, निमि राजा तुण्हीभावेन।
३१३. ‘‘अथ खो, आनन्द, सक्को देवानमिन्दो निमिस्स रञ्ञो अधिवासनं विदित्वा – सेय्यथापि नाम बलवा पुरिसो समिञ्जितं वा बाहं पसारेय्य, पसारितं वा बाहं समिञ्जेय्य, एवमेव – निमिस्स रञ्ञो पमुखे अन्तरहितो देवेसु तावतिंसेसु पातुरहोसि। अथ खो, आनन्द, सक्को देवानमिन्दो मातलिं सङ्गाहकं आमन्तेसि – ‘एहि त्वं, सम्म मातलि, सहस्सयुत्तं आजञ्ञरथं योजेत्वा निमिं राजानं उपसङ्कमित्वा एवं वदेहि – अयं ते, महाराज, सहस्सयुत्तो आजञ्ञरथो सक्केन देवानमिन्देन पेसितो; अभिरुहेय्यासि, महाराज, दिब्बं यानं अविकम्पमानो’ति। ‘एवं, भद्दन्तवा’ति खो, आनन्द, मातलि सङ्गाहको सक्कस्स देवानमिन्दस्स पटिस्सुत्वा सहस्सयुत्तं आजञ्ञरथं योजेत्वा निमिं राजानं उपसङ्कमित्वा एतदवोच – ‘अयं ते, महाराज, सहस्सयुत्तो आजञ्ञरथो सक्केन देवानमिन्देन पेसितो; अभिरुह, महाराज, दिब्बं यानं अविकम्पमानो। अपि च, महाराज, कतमेन तं नेमि, येन वा पापकम्मा पापकानं कम्मानं विपाकं पटिसंवेदेन्ति, येन वा कल्याणकम्मा कल्याणकम्मानं विपाकं पटिसंवेदेन्ती’ति? ‘उभयेनेव मं, मातलि, नेही’ति। सम्पवेसेसि [सम्पापेसि (सी॰ पी॰)] खो, आनन्द, मातलि, सङ्गाहको निमिं राजानं सुधम्मं सभम्। अद्दसा खो, आनन्द, सक्को देवानमिन्दो निमिं राजानं दूरतोव आगच्छन्तम्। दिस्वान निमिं राजानं एतदवोच – ‘एहि खो, महाराज। स्वागतं, महाराज। देवा ते दस्सनकामा, महाराज, तावतिंसा सुधम्मायं सभायं कित्तयमानरूपा सन्निसिन्ना – ‘‘लाभा वत, भो, विदेहानं, सुलद्धं वत, भो, विदेहानं, येसं निमि राजा धम्मिको धम्मराजा धम्मे ठितो महाराजा; धम्मं चरति ब्राह्मणगहपतिकेसु नेगमेसु चेव जानपदेसु च; उपोसथञ्च उपवसति चातुद्दसिं पञ्चदसिं अट्ठमिञ्च पक्खस्सा’’ति। देवा ते, महाराज, तावतिंसा दस्सनकामा । अभिरम, महाराज, देवेसु देवानुभावेना’ति। ‘अलं, मारिस, तत्थेव मं मिथिलं पटिनेतु। तथाहं धम्मं चरिस्सामि ब्राह्मणगहपतिकेसु नेगमेसु चेव जानपदेसु च; उपोसथञ्च उपवसामि चातुद्दसिं पञ्चदसिं अट्ठमिञ्च पक्खस्सा’ति।
३१४. ‘‘अथ खो, आनन्द, सक्को देवानमिन्दो मातलिं सङ्गाहकं आमन्तेसि – ‘एहि त्वं, सम्म मातलि, सहस्सयुत्तं आजञ्ञरथं योजेत्वा निमिं राजानं तत्थेव मिथिलं पटिनेही’ति। ‘एवं, भद्दन्तवा’ति खो, आनन्द, मातलि सङ्गाहको सक्कस्स देवानमिन्दस्स पटिस्सुत्वा सहस्सयुत्तं आजञ्ञरथं योजेत्वा निमिं राजानं तत्थेव मिथिलं पटिनेसि। तत्र सुदं, आनन्द, निमि राजा धम्मं चरति ब्राह्मणगहपतिकेसु नेगमेसु चेव जानपदेसु च, उपोसथञ्च उपवसति चातुद्दसिं पञ्चदसिं अट्ठमिञ्च पक्खस्साति। अथ खो, आनन्द, निमि राजा बहूनं वस्सानं बहूनं वस्ससतानं बहूनं वस्ससहस्सानं अच्चयेन कप्पकं आमन्तेसि – ‘यदा मे, सम्म कप्पक, पस्सेय्यासि सिरस्मिं पलितानि जातानि, अथ मे आरोचेय्यासी’ति। ‘एवं, देवा’ति खो, आनन्द, कप्पको निमिस्स रञ्ञो पच्चस्सोसि। अद्दसा खो, आनन्द, कप्पको बहूनं वस्सानं बहूनं वस्ससतानं बहूनं वस्ससहस्सानं अच्चयेन निमिस्स रञ्ञो सिरस्मिं पलितानि जातानि। दिस्वान निमिं राजानं एतदवोच – ‘पातुभूता खो देवस्स देवदूता; दिस्सन्ति सिरस्मिं पलितानि जातानी’ति। ‘तेन हि, सम्म कप्पक, तानि पलितानि साधुकं सण्डासेन उद्धरित्वा मम अञ्जलिस्मिं पतिट्ठापेही’ति। ‘एवं, देवा’ति खो, आनन्द, कप्पको निमिस्स रञ्ञो पटिस्सुत्वा तानि पलितानि साधुकं सण्डासेन उद्धरित्वा निमिस्स रञ्ञो अञ्जलिस्मिं पतिट्ठापेसि। अथ खो, आनन्द, निमि राजा कप्पकस्स गामवरं दत्वा जेट्ठपुत्तं कुमारं आमन्तापेत्वा एतदवोच – ‘पातुभूता खो मे, तात कुमार, देवदूता; दिस्सन्ति सिरस्मिं पलितानि जातानि; भुत्ता खो पन मे मानुसका कामा; समयो दिब्बे कामे परियेसितुम्। एहि त्वं, तात कुमार, इमं रज्जं पटिपज्ज। अहं पन केसमस्सुं ओहारेत्वा कासायानि वत्थानि अच्छादेत्वा अगारस्मा अनगारियं पब्बजिस्सामि। तेन हि, तात कुमार, यदा त्वम्पि पस्सेय्यासि सिरस्मिं पलितानि जातानि, अथ कप्पकस्स गामवरं दत्वा जेट्ठपुत्तं कुमारं साधुकं रज्जे समनुसासित्वा केसमस्सुं ओहारेत्वा कासायानि वत्थानि अच्छादेत्वा अगारस्मा अनगारियं पब्बजेय्यासि। येन मे इदं कल्याणं वत्तं निहितं अनुप्पवत्तेय्यासि, मा खो मे त्वं अन्तिमपुरिसो अहोसि। यस्मिं खो, तात कुमार, पुरिसयुगे वत्तमाने एवरूपस्स कल्याणस्स वत्तस्स समुच्छेदो होति सो तेसं अन्तिमपुरिसो होति। तं ताहं, तात कुमार, एवं वदामि – ‘येन मे इदं कल्याणं वत्तं निहितं अनुप्पवत्तेय्यासि, मा खो मे त्वं अन्तिमपुरिसो अहोसी’ति।
३१५. ‘‘अथ खो, आनन्द, निमि राजा कप्पकस्स गामवरं दत्वा जेट्ठपुत्तं कुमारं साधुकं रज्जे समनुसासित्वा इमस्मिंयेव मघदेवअम्बवने केसमस्सुं ओहारेत्वा कासायानि वत्थानि अच्छादेत्वा अगारस्मा अनगारियं पब्बजि। सो मेत्तासहगतेन चेतसा एकं दिसं फरित्वा विहासि, तथा दुतियं , तथा ततियं, तथा चतुत्थं; इति उद्धमधो तिरियं सब्बधि सब्बत्तताय सब्बावन्तं लोकं मेत्तासहगतेन चेतसा विपुलेन महग्गतेन अप्पमाणेन अवेरेन अब्याबज्झेन फरित्वा विहासि। करुणासहगतेन चेतसा… मुदितासहगतेन चेतसा… उपेक्खासहगतेन चेतसा एकं दिसं फरित्वा विहासि, तथा दुतियं, तथा ततियं, तथा चतुत्थं; इति उद्धमधो तिरियं सब्बधि सब्बत्तताय सब्बावन्तं लोकं उपेक्खासहगतेन चेतसा विपुलेन महग्गतेन अप्पमाणेन अवेरेन अब्याबज्झेन फरित्वा विहासि। निमि खो, पनानन्द, राजा चतुरासीतिवस्ससहस्सानि कुमारकीळितं कीळि, चतुरासीतिवस्ससहस्सानि ओपरज्जं कारेसि, चतुरासीतिवस्ससहस्सानि रज्जं कारेसि, चतुरासीतिवस्ससहस्सानि इमस्मिंयेव मघदेवअम्बवने अगारस्मा अनगारियं पब्बजितो ब्रह्मचरियमचरि। सो चत्तारो ब्रह्मविहारे भावेत्वा कायस्स भेदा परं मरणा ब्रह्मलोकूपगो अहोसि। निमिस्स खो पनाननन्द , रञ्ञो कळारजनको नाम पुत्तो अहोसि। न सो अगारस्मा अनगारियं पब्बजि। सो तं कल्याणं वत्तं समुच्छिन्दि। सो तेसं अन्तिमपुरिसो अहोसि।
३१६. ‘‘सिया खो पन ते, आनन्द, एवमस्स – ‘अञ्ञो नून तेन समयेन राजा मघदेवो अहोसि, येन तं कल्याणं वत्तं निहित’न्ति [यो तं कल्याणं वत्तं निहिनीति (सी॰)]। न खो पनेतं, आनन्द, एवं दट्ठब्बम्। अहं तेन समयेन राजा मघदेवो अहोसिम्। (अहं तं कल्याणं वत्तं निहिनिं,) [( ) नत्थि (क॰)] मया तं कल्याणं वत्तं निहितं; पच्छिमा जनता अनुप्पवत्तेसि। तं खो पनानन्द, कल्याणं वत्तं न निब्बिदाय न विरागाय न निरोधाय न उपसमाय न अभिञ्ञाय न सम्बोधाय न निब्बानाय संवत्तति, यावदेव ब्रह्मलोकूपपत्तिया। इदं खो पनानन्द, एतरहि मया कल्याणं वत्तं निहितं एकन्तनिब्बिदाय विरागाय निरोधाय उपसमाय अभिञ्ञाय सम्बोधाय निब्बानाय संवत्तति। कतमञ्चानन्द, एतरहि मया कल्याणं वत्तं निहितं एकन्तनिब्बिदाय विरागाय निरोधाय उपसमाय अभिञ्ञाय सम्बोधाय निब्बानाय संवत्तति? अयमेव अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि, सम्मासङ्कप्पो, सम्मावाचा, सम्माकम्मन्तो, सम्माआजीवो, सम्मावायामो , सम्मासति, सम्मासमाधि। इदं खो, आनन्द, एतरहि मया कल्याणं वत्तं निहितं एकन्तनिब्बिदाय विरागाय निरोधाय उपसमाय अभिञ्ञाय सम्बोधाय निब्बानाय संवत्तति। तं वो अहं, आनन्द, एवं वदामि – ‘येन मे इदं कल्याणं वत्तं निहितं अनुप्पवत्तेय्याथ, मा खो मे तुम्हे अन्तिमपुरिसा अहुवत्थ’। यस्मिं खो, आनन्द, पुरिसयुगे वत्तमाने एवरूपस्स कल्याणस्स वत्तस्स समुच्छेदो होति सो तेसं अन्तिमपुरिसो होति। तं वो अहं, आनन्द, एवं वदामि – ‘येन मे इदं कल्याणं वत्तं निहितं अनुप्पवत्तेय्याथ, मा खो मे तुम्हे अन्तिमपुरिसा अहुवत्था’’’ति।
इदमवोच भगवा। अत्तमनो आयस्मा आनन्दो भगवतो भासितं अभिनन्दीति।
मघदेवसुत्तं निट्ठितं ततियम्।