२९. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तत्र खो भगवा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘भिक्खवो’’ति। ‘‘भदन्ते’’ति ते भिक्खू भगवतो पच्चस्सोसुम्। भगवा एतदवोच –
‘‘धम्मदायादा मे, भिक्खवे, भवथ, मा आमिसदायादा। अत्थि मे तुम्हेसु अनुकम्पा – ‘किन्ति मे सावका धम्मदायादा भवेय्युं, नो आमिसदायादा’ति। तुम्हे च मे, भिक्खवे, आमिसदायादा भवेय्याथ नो धम्मदायादा, तुम्हेपि तेन आदिया [आदिस्सा (सी॰ स्या॰ पी॰)] भवेय्याथ – ‘आमिसदायादा सत्थुसावका विहरन्ति, नो धम्मदायादा’ति; अहम्पि तेन आदियो भवेय्यं – ‘आमिसदायादा सत्थुसावका विहरन्ति, नो धम्मदायादा’ति। तुम्हे च मे, भिक्खवे, धम्मदायादा भवेय्याथ, नो आमिसदायादा, तुम्हेपि तेन न आदिया भवेय्याथ – ‘धम्मदायादा सत्थुसावका विहरन्ति, नो आमिसदायादा’ति; अहम्पि तेन न आदियो भवेय्यं – ‘धम्मदायादा सत्थुसावका विहरन्ति, नो आमिसदायादा’ति। तस्मातिह मे, भिक्खवे, धम्मदायादा भवथ, मा आमिसदायादा। अत्थि मे तुम्हेसु अनुकम्पा – ‘किन्ति मे सावका धम्मदायादा भवेय्युं, नो आमिसदायादा’ति।
३०. ‘‘इधाहं, भिक्खवे, भुत्तावी अस्सं पवारितो परिपुण्णो परियोसितो सुहितो यावदत्थो; सिया च मे पिण्डपातो अतिरेकधम्मो छड्डनीयधम्मो [छड्डियधम्मो (सी॰ स्या॰ पी॰)]। अथ द्वे भिक्खू आगच्छेय्युं जिघच्छादुब्बल्य- [जिघच्छादुब्बल्ल (सी॰ पी॰)] परेता । त्याहं एवं वदेय्यं – ‘अहं खोम्हि, भिक्खवे, भुत्तावी पवारितो परिपुण्णो परियोसितो सुहितो यावदत्थो; अत्थि च मे अयं पिण्डपातो अतिरेकधम्मो छड्डनीयधम्मो। सचे आकङ्खथ, भुञ्जथ, नो चे तुम्हे भुञ्जिस्सथ [सचे तुम्हे न भुञ्जिस्सथ (सी॰ स्या॰ पी॰)], इदानाहं अप्पहरिते वा छड्डेस्सामि, अप्पाणके वा उदके ओपिलापेस्सामी’ति। तत्रेकस्स भिक्खुनो एवमस्स – ‘भगवा खो भुत्तावी पवारितो परिपुण्णो परियोसितो सुहितो यावदत्थो; अत्थि चायं भगवतो पिण्डपातो अतिरेकधम्मो छड्डनीयधम्मो। सचे मयं न भुञ्जिस्साम, इदानि भगवा अप्पहरिते वा छड्डेस्सति, अप्पाणके वा उदके ओपिलापेस्सति’ । वुत्तं खो पनेतं भगवता – ‘धम्मदायादा मे, भिक्खवे, भवथ, मा आमिसदायादा’ति। आमिसञ्ञतरं खो पनेतं, यदिदं पिण्डपातो। यंनूनाहं इमं पिण्डपातं अभुञ्जित्वा इमिनाव जिघच्छादुब्बल्येन एवं इमं रत्तिन्दिवं [रत्तिदिवं (क॰)] वीतिनामेय्य’’न्ति। सो तं पिण्डपातं अभुञ्जित्वा तेनेव जिघच्छादुब्बल्येन एवं तं रत्तिन्दिवं वीतिनामेय्य। अथ दुतियस्स भिक्खुनो एवमस्स – ‘भगवा खो भुत्तावी पवारितो परिपुण्णो परियोसितो सुहितो यावदत्थो; अत्थि चायं भगवतो पिण्डपातो अतिरेकधम्मो छड्डनीयधम्मो। सचे मयं न भुञ्जिस्साम, इदानि भगवा अप्पहरिते वा छड्डेस्सति, अप्पाणके वा उदके ओपिलापेस्सति। यंनूनाहं इमं पिण्डपातं भुञ्जित्वा जिघच्छादुब्बल्यं पटिविनोदेत्वा [पटिविनेत्वा (सी॰ स्या॰ पी॰)] एवं इमं रत्तिन्दिवं वीतिनामेय्य’न्ति। सो तं पिण्डपातं भुञ्जित्वा जिघच्छादुब्बल्यं पटिविनोदेत्वा एवं तं रत्तिन्दिवं वीतिनामेय्य। किञ्चापि सो, भिक्खवे, भिक्खु तं पिण्डपातं भुञ्जित्वा जिघच्छादुब्बल्यं पटिविनोदेत्वा एवं तं रत्तिन्दिवं वीतिनामेय्य, अथ खो असुयेव मे पुरिमो भिक्खु पुज्जतरो च पासंसतरो च। तं किस्स हेतु? तञ्हि तस्स, भिक्खवे, भिक्खुनो दीघरत्तं अप्पिच्छताय सन्तुट्ठिया सल्लेखाय सुभरताय वीरियारम्भाय संवत्तिस्सति। तस्मातिह मे, भिक्खवे, धम्मदायादा भवथ, मा आमिसदायादा। अत्थि मे तुम्हेसु अनुकम्पा – ‘किन्ति मे सावका धम्मदायादा भवेय्युं, नो आमिसदायादा’’’ति।
इदमवोच भगवा। इदं वत्वान [वत्वा (सी॰ पी॰) एवमीदिसेसु ठानेसु] सुगतो उट्ठायासना विहारं पाविसि।
३१. तत्र खो आयस्मा सारिपुत्तो अचिरपक्कन्तस्स भगवतो भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘आवुसो भिक्खवे’’ति। ‘‘आवुसो’’ति खो ते भिक्खू आयस्मतो सारिपुत्तस्स पच्चस्सोसुम्। आयस्मा सारिपुत्तो एतदवोच –
‘‘कित्तावता नु खो, आवुसो, सत्थु पविवित्तस्स विहरतो सावका विवेकं नानुसिक्खन्ति, कित्तावता च पन सत्थु पविवित्तस्स विहरतो सावका विवेकमनुसिक्खन्ती’’ति? ‘‘दूरतोपि खो मयं, आवुसो, आगच्छाम आयस्मतो सारिपुत्तस्स सन्तिके एतस्स भासितस्स अत्थमञ्ञातुम्। साधु वतायस्मन्तंयेव सारिपुत्तं पटिभातु एतस्स भासितस्स अत्थो; आयस्मतो सारिपुत्तस्स सुत्वा भिक्खू धारेस्सन्ती’’ति। ‘‘तेन हावुसो, सुणाथ, साधुकं मनसि करोथ, भासिस्सामी’’ति। ‘‘एवमावुसो’’ति खो ते भिक्खू आयस्मतो सारिपुत्तस्स पच्चस्सोसुम्। आयस्मा सारिपुत्तो एतदवोच –
‘‘कित्तावता नु खो, आवुसो, सत्थु पविवित्तस्स विहरतो सावका विवेकं नानुसिक्खन्ति? इधावुसो, सत्थु पविवित्तस्स विहरतो सावका विवेकं नानुसिक्खन्ति, येसञ्च धम्मानं सत्था पहानमाह, ते च धम्मे नप्पजहन्ति, बाहुलिका [बाहुल्लिका (स्या॰)] च होन्ति, साथलिका, ओक्कमने पुब्बङ्गमा, पविवेके निक्खित्तधुरा। तत्रावुसो, थेरा भिक्खू तीहि ठानेहि गारय्हा भवन्ति। ‘सत्थु पविवित्तस्स विहरतो सावका विवेकं नानुसिक्खन्ती’ति – इमिना पठमेन ठानेन थेरा भिक्खू गारय्हा भवन्ति। ‘येसञ्च धम्मानं सत्था पहानमाह ते च धम्मे नप्पजहन्ती’ति – इमिना दुतियेन ठानेन थेरा भिक्खू गारय्हा भवन्ति। ‘बाहुलिका च, साथलिका, ओक्कमने पुब्बङ्गमा, पविवेके निक्खित्तधुरा’ति – इमिना ततियेन ठानेन थेरा भिक्खू गारय्हा भवन्ति। थेरा, आवुसो, भिक्खू इमेहि तीहि ठानेहि गारय्हा भवन्ति। तत्रावुसो, मज्झिमा भिक्खू…पे॰… नवा भिक्खू तीहि ठानेहि गारय्हा भवन्ति। ‘सत्थु पविवित्तस्स विहरतो सावका विवेकं नानुसिक्खन्ती’ति – इमिना पठमेन ठानेन नवा भिक्खू गारय्हा भवन्ति। ‘येसञ्च धम्मानं सत्था पहानमाह ते च धम्मे नप्पजहन्ती’ति – इमिना दुतियेन ठानेन नवा भिक्खू गारय्हा भवन्ति। ‘बाहुलिका च होन्ति, साथलिका, ओक्कमने पुब्बङ्गमा, पविवेके निक्खित्तधुरा’ति – इमिना ततियेन ठानेन नवा भिक्खू गारय्हा भवन्ति। नवा, आवुसो, भिक्खू इमेहि तीहि ठानेहि गारय्हा भवन्ति। एत्तावता खो, आवुसो, सत्थु पविवित्तस्स विहरतो सावका विवेकं नानुसिक्खन्ति।
३२. ‘‘कित्तावता च, पनावुसो, सत्थु पविवित्तस्स विहरतो सावका विवेकमनुसिक्खन्ति ? इधावुसो, सत्थु पविवित्तस्स विहरतो सावका विवेकमनुसिक्खन्ति – येसञ्च धम्मानं सत्था पहानमाह ते च धम्मे पजहन्ति; न च बाहुलिका होन्ति, न साथलिका ओक्कमने निक्खित्तधुरा पविवेके पुब्बङ्गमा। तत्रावुसो, थेरा भिक्खू तीहि ठानेहि पासंसा भवन्ति। ‘सत्थु पविवित्तस्स विहरतो सावका विवेकमनुसिक्खन्ती’ति – इमिना पठमेन ठानेन थेरा भिक्खू पासंसा भवन्ति। ‘येसञ्च धम्मानं सत्था पहानमाह ते च धम्मे पजहन्ती’ति – इमिना दुतियेन ठानेन थेरा भिक्खू पासंसा भवन्ति। ‘न च बाहुलिका, न साथलिका ओक्कमने निक्खित्तधुरा पविवेके पुब्बङ्गमा’ति – इमिना ततियेन ठानेन थेरा भिक्खू पासंसा भवन्ति। थेरा, आवुसो, भिक्खू इमेहि तीहि ठानेहि पासंसा भवन्ति । तत्रावुसो, मज्झिमा भिक्खू…पे॰… नवा भिक्खू तीहि ठानेहि पासंसा भवन्ति। ‘सत्थु पविवित्तस्स विहरतो सावका विवेकमनुसिक्खन्ती’ति – इमिना पठमेन ठानेन नवा भिक्खू पासंसा भवन्ति। ‘येसञ्च धम्मानं सत्था पहानमाह ते च धम्मे पजहन्ती’ति – इमिना दुतियेन ठानेन नवा भिक्खू पासंसा भवन्ति। ‘न च बाहुलिका, न साथलिका ओक्कमने निक्खित्तधुरा पविवेके पुब्बङ्गमा’ति – इमिना ततियेन ठानेन नवा भिक्खू पासंसा भवन्ति। नवा, आवुसो, भिक्खू इमेहि तीहि ठानेहि पासंसा भवन्ति। एत्तावता खो, आवुसो, सत्थु पविवित्तस्स विहरतो सावका विवेकमनुसिक्खन्ति।
३३. ‘‘तत्रावुसो, लोभो च पापको दोसो च पापको। लोभस्स च पहानाय दोसस्स च पहानाय अत्थि मज्झिमा पटिपदा चक्खुकरणी ञाणकरणी उपसमाय अभिञ्ञाय सम्बोधाय निब्बानाय संवत्तति। कतमा च सा, आवुसो, मज्झिमा पटिपदा चक्खुकरणी ञाणकरणी उपसमाय अभिञ्ञाय सम्बोधाय निब्बानाय संवत्तति? अयमेव अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो, सेय्यथिदं [सेय्यथीदं (सी॰ स्या॰ पी॰)] – सम्मादिट्ठि सम्मासङ्कप्पो सम्मावाचा सम्माकम्मन्तो सम्माआजीवो सम्मावायामो सम्मासति सम्मासमाधि। अयं खो सा, आवुसो, मज्झिमा पटिपदा चक्खुकरणी ञाणकरणी उपसमाय अभिञ्ञाय सम्बोधाय निब्बानाय संवत्तति।
‘‘तत्रावुसो, कोधो च पापको उपनाहो च पापको…पे॰… मक्खो च पापको पळासो च पापको, इस्सा च पापिका मच्छेरञ्च पापकं, माया च पापिका साठेय्यञ्च पापकं, थम्भो च पापको सारम्भो च पापको, मानो च पापको अतिमानो च पापको, मदो च पापको पमादो च पापको। मदस्स च पहानाय पमादस्स च पहानाय अत्थि मज्झिमा पटिपदा चक्खुकरणी ञाणकरणी उपसमाय अभिञ्ञाय सम्बोधाय निब्बानाय संवत्तति। कतमा च सा, आवुसो, मज्झिमा पटिपदा चक्खुकरणी ञाणकरणी उपसमाय अभिञ्ञाय सम्बोधाय निब्बानाय संवत्तति? अयमेव अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि सम्मासङ्कप्पो सम्मावाचा सम्माकम्मन्तो सम्माआजीवो सम्मावायामो सम्मासति सम्मासमाधि। अयं खो सा, आवुसो, मज्झिमा पटिपदा चक्खुकरणी ञाणकरणी उपसमाय अभिञ्ञाय सम्बोधाय निब्बानाय संवत्तती’’ति।
इदमवोचायस्मा सारिपुत्तो। अत्तमना ते भिक्खू आयस्मतो सारिपुत्तस्स भासितं अभिनन्दुन्ति।
धम्मदायादसुत्तं निट्ठितं ततियम्।