१६ सेदमोचनगाथा

सेदमोचनगाथा

१. अविप्पवासपञ्हा

४७९.
असंवासो भिक्खूहि च भिक्खुनीहि च।
सम्भोगो एकच्चो तहिं न लब्भति।
अविप्पवासेन अनापत्ति।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
अविस्सज्जियं अवेभङ्गियम्।
पञ्च वुत्ता महेसिना।
विस्सज्जन्तस्स परिभुञ्जन्तस्स अनापत्ति।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
दस पुग्गले न वदामि, एकादस विवज्जिय।
वुड्ढं वन्दन्तस्स आपत्ति, पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
न उक्खित्तको न च पन पारिवासिको।
न सङ्घभिन्नो न च पन पक्खसङ्कन्तो।
समानसंवासकभूमिया ठितो।
कथं नु सिक्खाय असाधारणो सिया।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
उपेति धम्मं परिपुच्छमानो, कुसलं अत्थूपसञ्हितम्।
न जीवति न मतो न निब्बुतो, तं पुग्गलं कतमं वदन्ति बुद्धा।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
उब्भक्खके न वदामि, अधो नाभिं विवज्जिय।
मेथुनधम्मपच्चया, कथं पाराजिको सिया।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
भिक्खु सञ्ञाचिकाय कुटिं करोति।
अदेसितवत्थुकं पमाणातिक्कन्तम्।
सारम्भं अपरिक्कमनं अनापत्ति।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
भिक्खु सञ्ञाचिकाय कुटिं करोति।
देसितवत्थुकं पमाणिकम्।
अनारम्भं सपरिक्कमनं आपत्ति।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
न कायिकं किञ्चि पयोगमाचरे।
न चापि वाचाय परे भणेय्य।
आपज्जेय्य गरुकं छेज्जवत्थुम्।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
न कायिकं वाचसिकञ्च किञ्चि।
मनसापि सन्तो न करेय्य पापम्।
सो नासितो किन्ति सुनासितो भवे।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
अनालपन्तो मनुजेन केनचि।
वाचागिरं नो च परे भणेय्य।
आपज्जेय्य वाचसिकं न कायिकम्।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
सिक्खापदा बुद्धवरेन वण्णिता।
सङ्घादिसेसा चतुरो भवेय्युम्।
आपज्जेय्य एकपयोगेन सब्बे।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
उभो एकतो उपसम्पन्ना।
उभिन्नं हत्थतो चीवरं पटिग्गण्हेय्य।
सिया आपत्तियो नाना।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
चतुरो जना संविधाय।
गरुभण्डं अवाहरुम्।
तयो पाराजिका एको न पाराजिको।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥

२. पाराजिकादिपञ्हा

४८०.
इत्थी च अब्भन्तरे सिया,
भिक्खु च बहिद्धा सिया।
छिद्दं तस्मिं घरे नत्थि।
मेथुनधम्मपच्चया।
कथं पाराजिको सिया।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
तेलं मधुं फाणितञ्चापि सप्पिम्।
सामं गहेत्वान निक्खिपेय्य।
अवीतिवत्ते सत्ताहे।
सति पच्चये परिभुञ्जन्तस्स आपत्ति।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
निस्सग्गियेन आपत्ति।
सुद्धकेन पाचित्तियम्।
आपज्जन्तस्स एकतो।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
भिक्खू सिया वीसतिया समागता।
कम्मं करेय्युं समग्गसञ्ञिनो।
भिक्खु सिया द्वादसयोजने ठितो।
कम्मञ्च तं कुप्पेय्य वग्गपच्चया।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
पदवीतिहारमत्तेन वाचाय भणितेन च।
सब्बानि गरुकानि सप्पटिकम्मानि।
चतुसट्ठि आपत्तियो आपज्जेय्य एकतो।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
निवत्थो अन्तरवासकेन।
दिगुणं सङ्घाटिं पारुतो।
सब्बानि तानि निस्सग्गियानि होन्ति।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
न चापि ञत्ति न च पन कम्मवाचा।
न चेहि भिक्खूति जिनो अवोच।
सरणगमनम्पि न तस्स अत्थि।
उपसम्पदा चस्स अकुप्पा।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
इत्थिं हने न मातरं, पुरिसञ्च न पितरं हने।
हनेय्य अनरियं मन्दो, तेन चानन्तरं फुसे।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
इत्थिं हने च मातरं, पुरिसञ्च पितरं हने।
मातरं पितरं हन्त्वा, न तेनानन्तरं फुसे।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
अचोदयित्वा अस्सारयित्वा।
असम्मुखीभूतस्स करेय्य कम्मम्।
कतञ्च कम्मं सुकतं भवेय्य।
कारको च सङ्घो अनापत्तिको सिया।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
चोदयित्वा सारयित्वा।
सम्मुखीभूतस्स करेय्य कम्मम्।
कतञ्च कम्मं अकतं भवेय्य।
कारको च सङ्घो सापत्तिको सिया।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
छिन्दन्तस्स आपत्ति, छिन्दन्तस्स अनापत्ति।
छादेन्तस्स आपत्ति, छादेन्तस्स अनापत्ति।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
सच्चं भणन्तो गरुकं, मुसा च लहु भासतो।
मुसा भणन्तो गरुकं, सच्चञ्च लहु भासतो।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥

३. पाचित्तियादिपञ्हा

४८१.
अधिट्ठितं रजनाय रत्तम्।
कप्पकतम्पि सन्तम्।
परिभुञ्जन्तस्स आपत्ति।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
अत्थङ्गते सूरिये भिक्खु मंसानि खादति।
न उम्मत्तको न च पन खित्तचित्तो।
न चापि सो वेदनाट्टो भवेय्य।
न चस्स होति आपत्ति।
सो च धम्मो सुगतेन देसितो।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
न रत्तचित्तो न च पन थेय्यचित्तो।
न चापि सो परं मरणाय चेतयि।
सलाकं देन्तस्स होति छेज्जम्।
पटिग्गण्हन्तस्स थुल्लच्चयम्।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
न चापि आरञ्ञकं सासङ्कसम्मतम्।
न चापि सङ्घेन सम्मुति दिन्ना।
न चस्स कथिनं अत्थतं तत्थेव।
चीवरं निक्खिपित्वा गच्छेय्य अड्ढयोजनम्।
तत्थेव अरुणं उग्गच्छन्तस्स अनापत्ति।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
कायिकानि न वाचसिकानि।
सब्बानि नानावत्थुकानि।
अपुब्बं अचरिमं आपज्जेय्य एकतो।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
वाचसिकानि न कायिकानि।
सब्बानि नानावत्थुकानि।
अपुब्बं अचरिमं आपज्जेय्य एकतो।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
तिस्सित्थियो मेथुनं तं न सेवे।
तयो पुरिसे तयो अनरियपण्डके।
न चाचरे मेथुनं ब्यञ्जनस्मिम्।
छेज्जं सिया मेथुनधम्मपच्चया।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
मातरं चीवरं याचे, नो च सङ्घे [नो संघस्स (क॰), नो च संघस्स (स्या॰), नो चे संघस्स (सी॰)] परिणतम्।
केनस्स होति आपत्ति, अनापत्ति च ञातके।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
कुद्धो आराधको होति, कुद्धो होति गरहियो।
अथ को नाम सो धम्मो, येन कुद्धो पसंसियो।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
तुट्ठो आराधको होति, तुट्ठो होति गरहियो।
अथ को नाम सो धम्मो, येन तुट्ठो गरहियो।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
सङ्घादिसेसं थुल्लच्चयम्।
पाचित्तियं पाटिदेसनीयम्।
दुक्कटं आपज्जेय्य एकतो।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
उभो परिपुण्णवीसतिवस्सा।
उभिन्नं एकुपज्झायो।
एकाचरियो एका कम्मवाचा।
एको उपसम्पन्नो एको अनुपसम्पन्नो।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
अकप्पकतं नापि रजनाय रत्तम्।
तेन निवत्थो येन कामं वजेय्य।
न चस्स होति आपत्ति।
सो च धम्मो सुगतेन देसितो।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
न देति न पटिग्गण्हाति, पटिग्गहो तेन न विज्जति।
आपज्जति गरुकं न लहुकं, तञ्च परिभोगपच्चया।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
न देति न पटिग्गण्हाति, पटिग्गहो तेन न विज्जति।
आपज्जति लहुकं न गरुकं, तञ्च परिभोगपच्चया।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
आपज्जति गरुकं सावसेसम्।
छादेति अनादरियं पटिच्च।
न भिक्खुनी नो च फुसेय्य वज्जम्।
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता॥
सेदमोचनगाथा निट्ठिता।
तस्सुद्दानं –
असंवासो अविस्सज्जि, दस च अनुक्खित्तको।
उपेति धम्मं उब्भक्खकं, ततो सञ्ञाचिका च द्वे॥
न कायिकञ्च गरुकं, न कायिकं न वाचसिकं [न कायिकं सुनासितं (स्या॰)]।
अनालपन्तो सिक्खा च, उभो च चतुरो जना॥
इत्थी तेलञ्च निस्सग्गि, भिक्खु च पदवीतियो।
निवत्थो च न च ञत्ति, न मातरं पितरं हने॥
अचोदयित्वा चोदयित्वा, छिन्दन्तं सच्चमेव च।
अधिट्ठितञ्चत्थङ्गते, न रत्तं न चारञ्ञकं॥
कायिका वाचसिका च, तिस्सित्थी चापि मातरम्।
कुद्धो आराधको तुट्ठो, सङ्घादिसेसा च उभो॥
अकप्पकतं न देति, न देतापज्जती गरुम्।
सेदमोचनिका गाथा, पञ्हा विञ्ञूहि विभाविताति [विञ्ञूविभाविता (सी॰ स्या॰)]॥