भृगुः-
असृजद्ब्राह्मणानेव पूर्वं ब्रह्मा प्रजापतीन्
आत्मतेजोभिनिर्वृत्तान्भास्कराग्निसमप्रभान्
ततस्सत्यं च धर्मं च तपो ब्रह्म च शाश्वतम्
आचारं चैव शौचं च सर्गादौ विदधे प्रभुः
देवदानवगन्धर्वा दैत्यासुरमहोरगाः
यक्षराक्षसनागाश्च पिशाचा मनुजास्तथा
ब्राह्मणाः क्षत्रिया वैश्याश्शूद्राश्च द्विजसत्तम
ये चान्ये भूतसङ्घानां सङ्घातास्तांश्च निर्ममे
ब्राह्मणानां सितो वर्णः क्षत्रियाणां तु लोहितः
वैश्यानां पीतको वर्णश्शूद्राणामसितस्तथा
भरद्वाजः-
चातुर्वर्ण्यस्य वर्णेन यदि वर्णो विभज्यते
सर्वेषां खलु वर्णानां दृश्यते वर्णसङ्करः
कामः क्रोधो भयं लोभः शोकश्चिन्ता क्षुधा श्रमः
सर्वेषां नः प्रभवति कस्माद्वर्णो विभज्यते
स्वेदमूत्रपुरीषाणि श्लेष्मा पित्तं सशोणितम्
तनोः क्षरति सर्वेषां कस्माद्वर्णो विभज्यते
जङ्गमानामसङ्ख्येयास्स्थावराणां च जातयः
तेषां विविधवर्णानां कुतो वर्णविनिश्चयः
भृगुः-
न विशेषोऽस्ति वर्णानां सर्वं ब्राह्ममिदं जगत्
ब्राह्मणाः पूर्वसृष्टा हि कर्मभिर्वर्णतां गताः
कामभोगप्रियास्तीक्ष्णाः क्रोधनाः प्रियसाहसाः
त्यक्तस्वधर्मा रक्ताङ्गास्ते द्विजाः क्षत्रतां गताः
गोषु वृत्तिं समाधाय पीताः कृष्युपजीविनः
स्वधर्मान्नानुतिष्ठन्ति ते द्विजा वैश्यतां गताः
हिंसानृतप्रिया लुब्धास्सर्वकर्मोपजीविनः
कृष्णाश्शौचपरिभ्रष्टास्ते द्विजाश्शूद्रतां गताः
इत्येतैः कर्मभिर्व्यस्ता द्विजा वर्णान्तरं गताः
धर्मो यज्ञक्रिया चैषां नित्यं न प्रतिषिध्यते
वर्णाश्चतुर एते हि येषां ब्राह्मी सरस्वती
विहिता ब्रह्मणा पूर्वं लोभात्त्वज्ञानतां गताः
ब्राह्मणा ब्रह्मतन्त्रस्थास्तपस्तेषां न नश्यति
ब्रह्म धारयतां नित्यं व्रतानि नियमांस्तथा
ब्रह्म चैतत्पुरा सृष्टं ये तु जानन्ति ते द्विजाः
तेषां बहुविधास्त्वन्यास्तत्र तत्र द्विजातयः
पिशाचा राक्षसाः प्रेता विविधा म्लेच्छजातयः
प्रनष्टज्ञानविज्ञानास्स्वच्छन्दाचारचेष्टिताः
प्रजा ब्राह्मणसंस्कारास्स्वकर्मकृतनिश्चयाः
ऋषिभिस्स्वेन तपसा सृज्यन्ते च परावरैः
आदिदेवसमुद्भूता ब्रह्ममूलाऽक्षयाव्यया
सा सृष्टिर्मानसी नाम धर्मतन्त्रपरायणा