सञ्जयः-
सञ्जयः-
सैन्धवे निहते राजन्पुत्रस्तव सुयोधनः
ततो दुर्योधनो राजा द्रोणेनैवं प्रचोदितः
अश्रुक्लिन्नमुखो दीनो निरुत्साहो द्विषज्जये
अमर्षवशमापन्नो युद्धायैव मनो दधे
अमन्यतार्जुनसमो न योद्धाऽस्तीति मारिष
अब्रवीच्च तदा कर्णं पुत्रो दुर्योधनस्तव
दुर्योधनः-
न द्रोणो न च राधेयो नाश्वत्थामा कृपो न च
पश्य कृष्णसहायेन पाण्डवेन किरीटिना
पार्थस्य सम्मुखे स्थातुं पर्याप्ता इति मारिष
आचार्यविहितं व्यूहं भित्त्वा देवैस्सुदुर्भिदम्
निर्जित्य हि रणे पार्थस्सर्वान्मम महारथान्
तव व्यायच्छमानस्य द्रोणस्य च महात्मनः
अवधीत्सैन्धवं सङ्ख्ये न च कश्चिदवारयत्
मिषतां योधमुख्यानां सैन्धवो विनिपातितः
सर्वथा हतमेवैतत्कौरवाणां महद्बलम्
पश्य राधेय राजानः पृथिव्यां प्रवरा युधि
न ह्यस्य विद्यते त्राता साक्षादपि पुरन्दरः
पार्थेनैकेन निहतास्सिंहेनेवेतरे मृगाः
यमुपाश्रित्य सङ्ग्रामे कृतश्शस्त्रसमुद्यमः
मम व्यायच्छमानस्य समरे शत्रुसूदन
स कर्णो निर्जितस्सङ्ख्ये हतश्चैव जयद्रथः
अल्पावशेषं सैन्यं मे कृतं शक्रात्मजेन ह
परुषाणि सभामध्ये प्रोक्तवान्यो हि पाण्डवान्
कथं वै युध्यमानस्य द्रोणस्य युधि फल्गुनः
स कर्णो निर्जितस्सङ्ख्ये सैन्धवश्च निपातितः
भिन्द्यात्सुदुर्भिदं व्यूहं यतमानोऽपि संयुगे
यस्य वीर्यं समाश्रित्य शमं याचन्तमच्युतम्
प्रियो हि फल्गुनो नित्यमाचार्यस्य महात्मनः
तृणवत्तमहं मन्ये स कर्णो निर्जितो युधि
ततोऽस्य दत्तवान्द्वारमयुद्धेनैव सूतज
एवं क्लान्तमना राजन्नुपायाद्रोणमीक्षितुम्
अभयं सिन्धुराजाय दत्त्वा द्रोणः प्रतापवान्
आगस्कृत्सर्वलोकस्य पुत्रस्ते भरतर्षभ
प्रादात्किरीटिने द्वारं पश्यन्निर्गुणतां मयि
ततस्तत्सर्वमाचख्यौ कुरूणां वैशसं महत्
यद्यदास्यदनुजानाद्वै पूर्वमेव गृहान्प्रति
परान्विजयतश्चापि धार्तराष्ट्रान्निमज्जतः
सिन्धुराजस्य समरान्न भवेज्जीवितक्षयः
दुर्योधनः-
पश्य मूर्धाभिषिक्तानामाचार्य कदनं महत्
जयद्रथो जीवितार्थी गच्छमानो गृहान्प्रति
कृत्वा प्रमुखतश्शूरं भीष्मं मम पितामहम्
मयाऽनार्येण संरुद्धो द्रोणात्प्राप्याभयं रणे
तं निहत्य प्रलुब्धोऽयं शिखण्डी पूर्णमानसः
रक्षामि सैन्धवं युद्धे नैनं प्राप्स्यति फल्गुनः
पाञ्चाल्यैस्सहितस्सर्वैस्सेनाग्रमभिवर्तते
मम सैन्यविनाशाय रुद्धो विप्रेण सैन्धवः
अर्जुनेन च दुर्धर्षश्शिष्येण तव धन्विना
तस्य मे मन्दभाग्यस्य यतमानस्य संयुगे
अक्षौहिणीस्सप्त हत्वा हतो राजा जयद्रथः
हतानि सर्वसैन्यानि हतो राजा जयद्रथः
अस्मद्विजयकामानां सुहृदामुपकारिणाम्
पश्य योधवरान्कर्ण शतशोऽथ सहस्रशः
गन्ताऽस्मि कथमानृण्यं गतानां यमसादनम्
पार्थनामाङ्कितैर्बाणैस्सर्वे नीता यमक्षयम्
ये मदर्थं परीप्सन्ते वसुधां वसुधाधिपाः
कथमेकरथेनाजौ बहूनां नः प्रपश्यताम्
ते हित्वा वसु चैश्वर्यं वसुधामधिशेरते
विपन्नस्सैन्धवो राजा योधाश्चैव सहस्रशः
सोऽहं कापुरुषः कृत्वा मित्राणां क्षयमीदृशम्
अद्य मे भ्रातरः क्षीणाश्चित्रसेनादयो युधि
अश्वमेधसहस्रेण पातुमात्मानमुत्सहे
भीमसेनं समासाद्य पश्यतां नो दुरात्मनाम्
कर्णः-
मम लुब्धस्य पापस्य तथा धर्मापचायिनः
आचार्यं मा विगर्हिष्ठाश्शक्त्या युध्यत्यसौ द्विजः
व्यायामेन जिगीषन्तः प्राप्ता वैवस्वतक्षयम्
अजय्यान्पाण्डवान्मध्ये द्रोणेनास्त्रविदा मृधे
कथं पतितवृत्तस्य पृथिवी सुहृदां द्रुहः
तथा ह्येनमतिक्रम्य प्रविष्टश्श्वेतवाहनः
विवरं नाशकत्कर्तुं मम पार्थिवसंसदि
योऽहं मूर्धावसिक्तानां राज्ञां मध्ये पितामहम्
सततं चेष्टमानानां निकृत्या विक्रमेण च
शयानं नाशकं त्रातुं भीष्ममायोधने हतम्
दैवदृष्टोऽन्यथाभावो न मन्ये विद्यते क्वचित्
तं मामनार्यपुरुषं मित्रद्रुहमधार्मिकम्
यतो नो युध्यमानानां परं शक्त्या सुयोधन
किं वक्ष्यति हि दुर्धर्षस्समेत्य परलोकजित्
सैन्धवो निहतो राजा दैवमत्र परं स्मृतम्
जलसन्धं महेष्वासं पश्य सात्यकिना हतम्
परं यत्नं कुर्वतां च त्वया सार्धं रणाजिरे
मदर्थमुद्यतं शूरं प्राणांस्त्यक्त्वा महारथम्
हत्वाऽस्माकं पौरुषं हि दैवं पश्चात्करोति नः
काम्भोजं निहतं दृष्ट्वा तथाऽलम्बुसमेव च
सततं चेष्टमानानां निकृत्या विक्रमेण च
अन्याश्च सुहृदस्सर्वान्जीवितार्थोऽद्य को मम
निहत्य यत्नं चास्माकं दैवं याति स्वकार्यतः
व्यायच्छन्तो हताश्शूरा मदर्थे ये पराङ्मुखाः
नूनमेतेन मार्गेण गन्तव्यो जनसङ्क्षयः
यतमानाः परं शक्त्या विजेतुमहितान्मम
ततो व्यायच्छमानानां दैवं प्श्चा्करोति नः
तेषां कृत्वाऽहमानृण्यमद्य शक्त्या परन्तप
दैवोपसृष्टपुरुषो यत्कर्म कुरुते क्वचित्
तर्पयिष्यामि तानेव जलेन यमुनामनु
कृतं कृतं हि तत्तस्य दैवेन विनिपात्यते
सत्यं ते प्रतिजानामि सर्वशस्त्रभृतां वर
यत्कर्तव्यं मनुष्येण व्यवसायवता सदा
इष्टापूर्तेन च शपे वीर्येण च सुतैरपि
तत्कार्यमविशङ्केन र्दैवे सिद्धिः प्रतिष्ठिता
निहत्य तान्रणे सर्वान्पाञ्चालान्पाण्डवैस्सह
निकृत्या वञ्चिताः पार्था विषयोगैश्च भारत
शान्तिं गन्ताऽस्मि तेषां वा रणे गन्ता सलोकताम्
दग्धा जतुगृहे चापि द्यूतेन च पराजिताः
निहता हि सहाया मे परैस्सत्यपुरस्कृताः
राजनीतिं समाश्रित्य प्रहिताश्चैव काननम्
श्रेयो हि पाण्डून्मन्यन्ते न तथाऽस्मान्महाभुज
यत्नेन च कृतं तत्तद्दैवेन विनिपातितम्
युध्यस्व यत्नमास्थाय दैवं कृत्वा निवर्तनम्
स्वयं हि मृत्युर्विहितस्सत्यसन्धेन संयुगे
यततस्तव तेषां च दैवं मार्गेण यास्यति
भवानुपेक्षां कुरुते शिष्यत्वादर्जुनस्य वै
न तेषां मतिपूर्वं हि सुकृतं दृश्यते क्वचित्
अतो विनिहतास्सर्वे येऽस्मज्जयचिकीर्षवः
दुष्कृतं तव वा वीर बुद्ध्या हीनं कुरूद्वह
कर्णमेव तु पश्यामि सम्प्रत्यस्मज्जयैषिणम्
यो ह्यमित्रमविज्ञाय याथातथ्येन मन्दधीः
दैवं प्रमाणं सर्वस्य सुकृतस्येतरस्य वा
मित्रार्थे योजयत्येनं तस्य सोऽर्थोऽवसीदति
अनन्यकर्म दैवं हि जागर्ति स्वपतामपि
तेन युक्तो हि पुरुषः कार्याकार्ये नियुज्यते
तादृग्रूपं कृतमिदं मम कार्यं सुहृद्ध्रुवैः
बहूनि तव सैन्यानि योधाश्च बहवस्तव
मोहाल्लुब्धस्य पापस्य जिह्माचारैस्ततस्ततः
न तथा पाण्डुपुत्राणामेवं युद्धमवर्तत
यौ मे युद्धस्य कृत्यस्य जिह्माचारैस्समीयतुः
तैरल्पैर्बहवो यूयं क्षयं नीताः प्रहारिणः
हतो जयद्रथश्चैव सौमदत्तिश्च विर्यवान्
शङ्के दैवस्य तत्कर्म पौरुषं येन नाशितम्
सञ्जयः
एवं सम्भाषमाणानां बहु तत्तज्जनाधिप
अभीषाहाश्शूरसेनाश्शिबयोऽथ वसातयः
पाण्डवानामनीकानि समदृश्यन्त संयुगे
सोऽहमद्य गमिष्यामि यत्र ते पुरुषर्षभाः
ततः प्रववृते युद्धं व्यतिषक्तरथद्विपम्
हता मदर्थे सङ्ग्रामे युध्यमानाः किरीटिना
तावकानां परैः सार्धं राजन्दुर्मन्त्रिते तव
न हि मे जीवितेनार्थस्तानृते पुरुषर्षभान्
तदुदीर्णरथाश्वेभं बलं तव जनाधिप
आचार्यः पाण्डुपुत्राणामनुजानातु मा भवान्
पाण्डुसेनामतिक्रम्य योधयामास सर्वतः
धृतराष्ट्रः-
सिन्धुराजे हते तात समरे सव्यसाचिना
पाञ्चालाः कुरवश्चैव योधयन्तः परस्परम्
तथैव भूरिश्रवसि किमासीद्वो मनस्तदा
यमलोकाय महते परलोकाय दीक्षिताः
दुर्योधनेन च द्रोणस्तथोक्तः कुरसंसदि
शूराश्शूरैस्समासाद्य शरतोमरशक्तिभिः
किमुक्तवान्परं तस्मात्तन्ममाचक्ष्व सञ्जय
विव्यधुस्समरे तूर्णं निन्युश्चैव यमक्षयम्
सञ्जयः
निष्टानको महानासीत्सैन्यानां तव भारत
रथिनां रथिभिस्सार्धं रुधिरस्रावि दारुणम्
सैन्धवं निहतं दृष्ट्वा भूरिश्रवसमेव च
प्रावर्तत महद्युद्धं निघ्नतामितरेतरम्
अवमेनिरे च ते सर्वे पुत्रस्य तव मन्त्रितम्
वारणा वारणैरेव समासाद्य परस्परम्
येन मन्त्रेण निहताश्शतशः क्षत्रियर्षभाः
विषाणैरर्दयामासुस्सन्निपत्य मुहुर्मुहुः
द्रोणस्तु तद्वश्श्रुत्वा पुत्रस्य तव दुर्मनाः
हयारोहान्हयारोहैः प्रासशक्तिपरश्वथैः
मुहूर्तमिव च ध्यात्वा भृशमार्तोऽभ्यभाषत
विरेदुस्तुमुले युद्धे प्रार्थयन्तो महद्यशः
द्रोणः-
दुर्योधन किमेवं मां वाक्छल्यैरुपकृन्तसि
पत्तयश्च महाबाहो शतशश्शस्त्रपाणयः
अजय्यं सततं सङ्ख्ये ब्रुवाणं सव्यसाचिनम्
अन्योन्यं घातयाञ्चक्रुर्नित्ययुक्ताः पराक्रमे
एतेनैवार्जुनं ज्ञातुमलं कौरव संयुगे
गोत्राणि नामधेयानि कुलानां चैव मारिष
यच्छिखण्ड्यवधीद्भीष्मं पाल्यमानः किरीटिना
श्रवयित्वा विजानानाः पाञ्चालान्कुरुभिस्सह
अवध्यं निहतं दृष्ट्वा संयुगे देवमानुषैः
तेऽन्योन्यं समरे योधाश्शरशक्तिपरश्वथैः
तदैवाज्ञासिषमहं नेयमस्तीति भारती
प्रैषयन्परलोकाय विचरन्तो ह्यभीतवत्
यं पुम्मांसं त्रिलोकेषु सर्वशूरममंस्महि
शरैर्दश दिशो राजंस्तेषां मुक्तैस्सहस्रशः
तस्मिन्निपतिते भीष्मे किं शेषं पर्युपास्महे
न भ्राजन्ते यथापूर्वं भास्करस्य च नाशनात्
यान्स्म तान्ग्लहते तात शकुनिः कुरुसंसदि
तथा प्रवर्तमानेषु पाण्डवेयेषु निर्भयः
अक्षान्न तेऽक्षा निशिता बाणास्ते शत्रुतापनाः
दुर्योधनो महाराज विजगाहे द्विषद्बलम्
अक्षांस्तु मन्यसे बाणाञ्छोभमानाञ्छिताञ्शरान्
त एते घ्नन्ति नस्तात विशिखाः पार्थचोदिताः
सैन्धवस्य वधादेव भृशं दुःखसमन्वितः
यांस्तदाऽऽख्याप्यमानांस्तु विदुरेण न बुद्ध्यसे
मर्तव्यमिति निश्चिन्त्य प्राविशत्तन्महाबलम्
यास्ता विलपतश्चापि विदुरस्य महात्मनः
नादयन्रथघोषेण कम्पयंश्चैव मेदिनीम्
धीरस्य वाचो नाश्रौषीः क्षेमाय वदतश्शुभाः
अभ्यवर्तत पुत्रस्ते पाण्डवानां महाचमूम्
तदिदं वर्तते घोरमायातं वैशसं महत्
स सन्निपातस्तुमुलस्तस्य तेषां च भारत
तस्यावमानाद्वाक्यस्य दुश्शासनकृतेन च
अभवत्सर्वसैन्यानामभावकरणो महान्
धृतराष्ट्रः-
यच्च नः प्रेक्षमाणानां कृष्णामानाययत् सभाम्
तथा हतेषु सैन्येषु तथा कृच्छ्रगतेषु च
अनर्हन्तीं कुले जातां सर्वधर्मोपचायिनीम्
कच्चिद्दुर्योधनस्सूत नाकार्षीत्पृष्ठतो रणम्
तस्याधर्मस्य गान्धारे फलं प्राप्तमिदं महत्
एकस्य च बहूनां च सन्निपातो महानभूत्
नेह वै परलोकाय पापमिच्छेत पार्थिवः
विशेषतो हि नृपतेर्विषमं प्रतिभाति मे
यच्च तान्पाण्डवान्द्यूते विषमेण विजित्य ह
सोऽत्यन्तसुखसंवृद्धो रक्ष्यो लोकस्य चेश्वरः
प्राव्राजयस्तदाऽरण्ये रौरवाजिनवाससः
एको बहून्समासाद्य कच्चिन्नासीत्पराङ्मुखः
पुत्राणामिव चैतेषां धर्ममाचरतां सदा
द्रोणः कर्णः कृपश्चैव कृतवर्मा च सात्वतः
द्रुह्येत्को नु नरो लोके मदन्यो ब्राह्मणब्रुवः
नावारयन्कथं युद्धे राजानं राज्यकाङ्क्षिणः
पाण्डवानामयं कोपस्त्वया शकुनिना सह
सर्वोपायैर्हि युद्धेषु रक्षितव्यो महीपतिः
आहृतो धृतराष्ट्रस्य सम्मते कुरु संसदि
एषा नीतिः परा युद्धे दृष्टा तत्र महर्षिभिः
दुश्शासनेन संयुक्तः कर्णेन परिरक्षितः
प्रविष्टे वा मम सुते परेषां वै महद्बलम्
क्षत्तुर्वाक्यमनादृत्य त्वयाऽभ्यस्तः पुनः पुनः
मामका रथिनां श्रेष्ठाः किमकुर्वत सञ्जय
सञ्जयः-
स हि नः क्रोधवृक्षश्च कृतमूलो महात्मनाम्
राजन्सङ्ग्राममाश्चर्यं पुत्रस्य तव भारत
तस्य पुष्पफले राजन्नुपभुङ्क्ष्व महाबल
एकस्य च बहूनां च शृणु मे ब्रुवतोऽद्भुम्
यस्तु शारद्वरं लब्ध्वा पर्यवारयतार्जुनम्
द्रोणेन वार्यमाणोऽसौ कर्णेन च कृपेण च
सिन्धुराजस्समाश्रित्य स वो मध्ये कथं हतः
प्राविशत्पाण्डवीं सेनां मकरस्सागरं यथा
कथं त्वयि च कर्णे च कृपे शल्ये च जीवति
किरन्निषुसहस्राणि तत्र तत्र तदा तदा
अश्वत्थामनि च कौरव्य सैन्धवो निधनं गतः
पाञ्चालान्पाण्डवांश्चैव विव्याध निशितैश्शरैः
यत्तास्सर्वे च राजानस्तेजस्विन उपासते
यथोद्यन्विततं सूर्यो रश्मिभिर्नाशयेत्तमः
सिन्धुराजं परित्रातुं स वो मध्ये कथं हतः
तथा पुत्रस्तव बलं नाशयत्तन्महाबलः
मय्येव हि विशेषेण तथा दुर्योधन त्वयि
मध्यन्दिनगतं सूर्यं प्रतपन्तमिवंशुभिः
आशंसत परित्राणमर्जुनात्स महीपतिः
न शेकुर्भारतं युद्धे पाण्डवाः समुदीक्षितुम्
ततस्तस्मिन्परित्राणमलब्धवति फल्गुनात्
पलायनकृतोत्साहा निरुत्साहा द्विषज्जये
न किञ्चिदनुपश्यामि जीवितस्थानमात्मनः
पर्यधावन्त पाञ्चाला हन्यमाना महात्मना
मज्जन्तमिव चात्मानं धृष्टद्युम्नस्य संयुगे
रुक्मपुङ्खैः प्रसन्नाग्रैस्तव पुत्रेण धन्विना
पश्याम्यहं वै पाञ्चालं सह तेन शिखण्डिना
हन्यमानाश्शरैस्तूर्णं भ्रमराणां व्रजैरिव
तं मां किमभितप्यन्तं वाक्शरैरुपकृन्तसि
व्यद्रवंश्च भयाद्योधा दृष्ट्वा तं परमाहवे
अशक्तस्सिन्धुराजस्य भूत्वा त्राणाय भारत
व्यात्ताननमिव प्राप्तमन्तकं प्राणहारिणम्
सौवर्णं सत्यसन्धस्य ध्वजमक्लिष्टकर्मणः
न तादृशं रणे कर्म कृतवन्तस्स्म तावकाः
अपश्यन्युधि भीष्मस्य कथमाशंससे जयम्
यादृशं कृतवान्राजन्पुत्रस्तव विशाम्पते
मध्ये महारथानां च यत्राहन्यत सैन्धवः
पुत्रेण तव सा सेना मथिता पाण्डवी रणे
हतो भूरिश्रवाश्चैव किं शेषं तत्र मन्यसे
नलिनी द्विरदेनेव समन्ताद्विप्रलोलिता
कृपमेकं पश्ंसामि यदि तत्र च जीवति
क्षीणतोयानिलार्काभ्यां हतशोभेव पद्मिनी
पापस्य सिन्धुराजस्य वधं तं पूजयाम्यहम्
बभूव पाण्डवी सेना तव पुत्रस्य तेजसा
यच्चापश्यं हतं भीष्मं पश्यतस्तेऽनुजस्य वै
पाण्डुसेनां हतां दृष्ट्वा तव पुत्रेण मारिष
दुश्शासनस्य कौरव्य कुर्वाणं कर्म दुष्करम्
भीमसेनपुरोगास्तु पाञ्चालास्समुपाद्रवन्
अवध्यकल्पं सङ्ग्रामे देवैरपि सवासवैः
स भीमसेनं दशभिर्माद्रीपुत्रौ त्रिभिस्त्रिभिः
न ते वसुन्धराऽस्तीति तदाहं चिन्तये नृप
विराटद्रुपदौ षड्भिश्शतेन च शिखण्डिनम्
इमानि पाण्डवानां च सृञ्जयानां च भारत
धृष्टद्युम्नं च सप्तत्या धर्मपुत्रं च पञ्चभिः
अनीकान्याद्रवन्ते मां सहितान्येव सर्वतः
केकयांश्चैव चेदींश्च बहुभिर्निशितैश्शरैः
नाहत्वा सर्वपाञ्चालान्कवचस्य विमोक्षणम्
सात्वतं पञ्चभिर्विद्ध्वा द्रौपदेयांस्त्रिभिस्त्रिभिः
कर्ताऽस्मि समरे कर्म धार्तराष्ट्र हितं तव
घटोत्कचं चतुष्षष्ट्या विद्ध्वा सिंह इवानदत्
राजन्ब्रूयास्सुतं मे त्वमश्वत्थामानमाहवे
शतशश्चापरान्योधान्सद्विपांश्वरथान्रणे
ब्राह्मणा नावमन्तव्या जीवितं परिरक्षता
शरैरवचकर्तोग्रैः क्रुद्धोऽन्तक इव प्रजाः
त्वं च पित्राद्विशिष्टोऽसि तद्वचः परिपालय
तस्य तान्निघ्नतश्शत्रून्रुक्मपृष्ठं महद्धनुः
आनृशंस्ये दमे सत्ये चार्जवे च स्थिरो भव
भल्लाभ्यां पाण्डवश्रेष्ठस्त्रिधा चिच्छेद मारिष
धर्मार्थकामकुशलो धर्मार्थावप्यपीडयन्
विव्याध चैनं दशभिस्सम्यगस्तैश्शितैश्शरैः
धर्मप्रधानकार्याणि कुर्वन्सर्वाणि सर्वशः
मर्माणि भित्त्वा ते सर्वे सम्भग्नाः क्षितिमाविशन्
चक्षुर्मनोभिस्ते विप्रास्सेव्यास्तोष्याश्च शक्तितः
ततः प्रमुदिता योधाः परिवव्रुर्युधिष्ठिरम्
न चैषां विप्रियं कार्यं ते हि वह्निशिखोपमाः
वृत्रेण सह युध्यन्तं यद्वद्देवाश्शतक्रतुम्
एष त्वहमनीकानि प्रविशाम्यरिसूदन
ततो युधिष्ठिरो राजा तव पुत्रस्य मारिष
रणाय महते राजंस्त्वया वाक्शरपीडितः
शरं परमदुर्वारं प्रेषयामास संयुगे
त्वं च दुर्योधन बलं यदि शक्नोऽसि धारय
स तेन भृशसंविद्धो निषसाद रथोत्तमे
रात्रावपि च योद्धव्यास्संरब्धाः कुरुसृञ्जयाः
सञ्जयः-
एवमुक्त्वा ततः प्रायाद्द्रोणः पाण्डवसृञ्जयान्
ततः पाञ्चाल्यसेनानां भृशमासीद्रणे ध्वनिः
मुष्णन्क्षत्रियतेजांसि नक्षत्राणामिवांशुमान्
हतो राजेति राजेन्द्र मुदितानां समन्ततः
बाणशब्दरवश्चोग्रश्शुश्रुवे तत्र मारिष
अथ द्रोणो द्रुतं तत्र प्रत्यदृश्यत संयुगे
हृष्टो दुर्योधनश्चापि दृढमादाय कार्मुकम्
तिष्ठ तिष्ठेति राजानं ब्रुवन्पाण्डवमभ्ययात्
प्रत्युद्ययुस्तं त्वरिताः पाञ्चाला जयगृद्धिनः
तान्द्रोणः प्रतिजग्राह परीप्सन्कुरुसत्तमम्
चण्डवातस्समुद्धूतो मेघानभिमुखो यथा
ततो राजन्महानासीत्सङ्ग्रामो भूरिवर्धनः
तावकानां परेषां च समेतानां युयुत्सया