Kavi traya bh Aratam

कवित्रय महभारतमु (सङ्ग्रह वचनं) रचन डा. अद्दङ्कि श्रीनिवास् प्रकाशकुलु चल्ला साम्बिरॆड्डि B.A., LL.B., अध्यक्षुलु श्री पावनि सेवासमिति हैदराबादु कवित्रय महभारतमु (सङ्ग्रह वचनं) रचन : डा. अद्दङ्कि श्रीनिवास् इमॆयिल् : addankidr@gmail.com प्रथम मुद्रण : 2019 द्वितीय मुद्रण : 2021 प्रतुलु : 1000 हक्कुलु : प्रकाशकुलवि प्रकाशकुलु अध्यक्षुलु : चल्ला साम्बिरॆड्डि श्री पावनि सेवासमिति इं.नं. 3-499 ऎ रोड् नं.7, हिमायत् नगर् हैदराबाद् - 500 029. sripavanisevasamithi@gmail.com प्रिण्टिङ्ग् & बैण्डिङ्ग् वै.वि. रॆड्डि. प्रिण्टर्स् & बैण्डर्स्, दिल्सुक्नगर्, हैदराबाद् - 500036. सॆल् : 9391015317 yvr.postpresssolutions@gmail.com मूल्यं : अमूल्यं ना माट महभारतान्नि ‘पञ्चमवेदं’ अनि पिलुस्तारु. भारतंलोनि कॊन्नि अंशालु इप्पटि दृष्टितो चूस्ते चालामन्दिकि नम्मशक्यङ्गा उण्डवु. अयिना अन्दुलोनि सन्देशालु नेटिकी परमसत्यालुगा, प्रामाणिकालुगा विलसिल्लुतू उन्नायि. आ सत्याले स्थिरङ्गा इप्पटिकी मन जीवितंलो कलिसिपोयायि. मन वॆण्ट नडुस्तुन्नायि. मनल्नि जाग्रत्तगा नडिपिस्तुन्नायि.अयिते वाटिलो कॊन्नि अमानुषालू, अतिमानुषालू कावच्चुगाक. कानी धर्माधर्मालकू, न्यायान्यायालकू मञ्चिचॆड्डलकू मात्रं अवि मुम्मूर्तुला करदीपिकले. महभारतंलो उन्नवि केवलं विन्त विन्त कथलु मात्रमे कावु. उद्रेकान्नि रेकॆत्तिञ्चे घट्टालू कावु. सत्यासत्य विवेचनतो मानवजीवनानिकि कावलसिन अन्नि शास्र्ताल सारांशान्नी अन्दिञ्चे गॊप्प गॊप्प इतिवृत्तालु. अन्दुके धर्मशास्र्तवेत्तलु महभारतान्नि धर्मशास्र्तङ्गा, आध्यात्मिकवेत्तलु वेदान्तङ्गा, नीतिशास्र्तज्ञुलु नीतिशास्र्तङ्गा, कवीन्द्रुलु महकाव्यङ्गा इला ऎवरिकि वाळ्ळु भारतान्नि तम ग्रन्थं गाने भाविस्तारनि अन्नाडु नन्नय. आ माट नित्यसत्यं. ‘ए पट्टुन" बूज्यमूर्तियगु भारतसंहित’अन्न तिक्कन्न अभिप्रायमू नन्नय माटने वक्काणिस्तोन्दि. कवित्रयभारतंलो पात्रपोषण पूर्तिगा स्वतन्त्रमैनदि. देश, काल प्रान्तालकु अनुगुणङ्गा कवित्रयं कवुलु चेसिन कल्पनलु शिल्पधर्मानिकि पराकाष्ठलु. दानिकि कॊलमानं मन अनुभवमे. ई पात्र इला तप्प वेरेला तीर्चिदिद्दडानिकि वील्लेदु, ई कवि तप्प वेरे कवि तीर्चिदिद्दलेडु अन्नट्लुगा रससिद्धि पॊन्दिमरी कवित्रयं वाळ्ळु रचिञ्चारु. अवुनु निजङ्गा वाळ्ळु ऋषुले. ‘ऋषिवण्टि नन्नय रॆण्डव वाल्मीकि’ अनि विश्वनाथवारु ऊरिके अण्टारा! ई सन्निवेशं इलागे उण्डालि. इला उण्टे बावुण्टुन्दि ई सन्दर्भं इला परिणमिञ्चडं न्यायं, सहजं - अनि निर्णयिञ्चडानिकि मन अनुभवमो, दानिवल्ल एर्पडिन भावनाशक्तो साधनं कावच्चु. अयिते अवि समुद्रंलाण्टि भारतान्नि पॊदिविपट्टुकोलेनि रॆण्डु दोसिळ्ळलाण्टिवे. ‘विण्टे भारतं विनालि तिण्टे गारॆले तिनालि’ अन्नदि नानुडि. भारतंलो अन्त गॊप्पदनं एमुन्दि? अण्टे चदिवितेने अदि तॆलुस्तुन्दि. महभारतं कथलकु पॆट्टिन्दि पेरु. प्रति कथ ऒक मञ्चि सन्देशान्नि इस्तुन्दि. प्रधानमैन कथ अन्दरिकी तॆलिसिनदे! अदि काकुण्डा आया सन्दर्भाललो वच्चे कथलू, वाटिलोनि नीतुलू मनकु प्रस्तुत जीवनानिकि कावलसिन ऎन्नो सूचनल्नि अन्दिस्तायि. काबट्टि कथ चॆप्तू, नेटि तरानिकि अवसरमैन सूक्तुल्नि विडिचिपॆट्टकुण्डा, मरी सङ्ग्रहङ्गानू काकुण्डा, अला अनि विस्त ृतङ्गानू रायकुण्डा कवित्रय महभारतं लोकानिकि मञ्चि वचनंलो अन्दिञ्चालनि श्री चल्ला साम्बिरॆड्डिगारि कोरिक. इप्पटिके वीरु रामायण भारत भागवतालनु विविध स्थायिललो रायिञ्चि, मुद्रिञ्चि लोकानिकि अन्दिञ्चारु. इण्टिण्टिकी अन्दिस्ताननि कङ्कणं कट्टुकॊन्नारु. इदि महॆूपकारं. सागरंलाण्टि महभारतान्नि इला 310 पुटल्लो निबन्धिञ्चडं असिधाराव्रतमे! ऎन्तवरकू कृतकृत्युण्णय्यानो पाठकुलु मीरे चॆप्पालि! अन्दुकु मीकु सादर स्वागतं. मी अद्दङ्कि श्रीनिवास् वरप्रसादं इन्दुलो उन्नदे लोकंलो उन्दि. इन्दुलो लेनिदि लोकंलो ऎक्कडा लेदु. धर्म, अर्थ, काम, मोक्षालु अने पुरुषार्थालनु साधिञ्चेन्दुकु अवसरमैन मार्गान्नि भारतं अन्दिस्तुन्दण्टू वैशम्पायनुडु जनमेजयुडिकि चॆप्पिन माट अन्दरिकी शिरोधार्यं. डाक्टर् अद्दङ्कि श्रीनिवास्गारु अनायासङ्गा अर्थमय्ये रीतिलो महभारतान्नि सरळमैन, सुन्दरमैन वचनंलो रायडं आधुनिक युगंलो बालबालिकलकू, युवतीयुवकुलकू वरप्रसादं. महभारतन्तो पाटु भागवत, रामायण ग्रन्थालनु सैतं अद्दङ्किवारि सहकारन्तो मूडु दशल परिज्ञानं, ग्राह्यशक्ति कलिगिन वारिकोसं मूडु पाकाललो वण्डिञ्चि वड्डिञ्चडं मित्रुलु चल्ला साम्बिरॆड्डिगारि वास्तविक दृक्पथानिकि निदर्शनं. तिरुमल तिरुपति देवस्थानं प्रचुरिञ्चिन ग्रन्थालू, तॆलुगु अकाडॆमी वेयिञ्चिन पुस्तकालू, तॆलुगु विश्वविद्यालयं वॆलुवरिञ्चिन रचनलू ऎन्तमन्दिकि अन्दुबाटुलो उन्नायन्नदी, ऎन्तमन्दिकि अर्थं अवुतुन्नायन्नदी अनुमानमे. ई सूक्ष्मं ग्रहिञ्चिन साम्बिरॆड्डिगारि नायकत्वंलोनि श्रीपावनि सेवा समिति मूडु रकाल पाठकुलनु रञ्जिम्पजेसे विधङ्गा मूडु स्थायिललो रचनलु प्रचुरिञ्चडमे काकुण्डा वाटिनि वेलादिमन्दिकि अन्दजेयडं भारतीय संस्कृतिकी, इतिहसानिकी चेस्तुन्न महॆूपकारं. अप्पुडप्पुडे भाषपैन पट्टु साधिस्तुन्न बालबालिकलकोसं अतिसरळङ्गा द्राक्षापाकंलो ऒक दश, तॆलुगुपैन ऎन्तोकॊन्त अधिकारं सम्पादिञ्चिन युवतीयुवकुलकोसं कदळीपाकंलो रॆण्डो दश, कष्टतरमैनप्पटिकी प्रयत्निञ्चि अर्थं चेसुकोवडंलो आनन्दं पॊन्देवारिकोसं नारिकेळपाकंलो मूडो दश वचन रचन नडिपिञ्चडं विशेषं. प्रभुत्व आर्थिक सहयन्तो ऎन्तोमन्दि पण्डितुलु समष्टिगा चेयवलसिन बृहत्कार्यान्नि ऒक स्वच्छन्द संस्थ तलकॆत्तुकोवडं, स्वयङ्गा निर्देशिञ्चुकुन्न बाध्यतनु समर्थङ्गा निर्वर्तिञ्चडं सहस्रधा अभिनन्दनीयं. मुख्यमैन घट्टाललो वचनं, मध्यलो अक्कडक्कडा तॆलुगु भारतंलोनि पद्यालु उटङ्किञ्चडं, वाटि तात्पर्यं स्थूलङ्गा चॆप्पडं वल्ल पद्यालपट्ल अनुरक्ति, तॆलुगुलो पाण्डित्यं सम्पादिञ्चालन्न आसक्ति बालबालिकललो, युवतीयुवकुललो विधिगा कलुगुतायि. ई कारणङ्गा तॆलुगुभाषकू, तॆलुगुजातिकी ऎनलेनि सेव चेस्तुन्नारु श्री पावनि सेवासमिति सभ्युलु. निगूढङ्गा, निर्लज्जगा, अमानवीयङ्गा सागुतुन्न वर्तमान राजकीयालनु अर्थं चेसुकोवडानिकी, कार्यकारण सम्बन्धालु तॆलुसुकोवडानिकी महभारत परिज्ञानं चाला दोहदं चेस्तुन्दि. ए राजकीय नायकुडि म्याहं एमिटो, लक्ष्यं एमिटो ऊहिञ्चडानिकी, विश्लेषिञ्चडानिकी उपकरिस्तुन्दि. कलियुगंलो धर्मं ऒके पादं मीद नडुस्तुन्नदनि अनुकुन्नप्पटिकी मनं चूस्तुन्न समाजंलो धृतराष्र्टुडु, विदुरुडु, भीष्मुडु, धर्मराजु, दुर्योधनुडु, भीमुडु, शकुनि वण्टि व्यक्तुलु राजकीय रङ्गस्थलिनि रक्ति कट्टिस्तुन्नारु. घटनाघटन समर्थुलु कॊन्दरु कृष्णुडि पात्रनु तलपिस्तारु. अप्रतिहतङ्गा, अवलीलगा राजकीय चक्रम्याहन्नि छेदिञ्चेवारु अर्जुनुडिनि गुर्तुचेस्तारु. मन राजकीय नायकुलु वारिकि तॆलियकुण्डाने भारतंलोनि पात्रल तरहलो व्यवहरिस्तू उण्टारु. भागवतं, रामायणं, भारतं चदिविनवारिकि भारतीयतत्त्वं बोधपडुतुन्दि. धर्मवर्तनं, प्रापञ्चिक दृक्पथं, विजयसोपानंलो पुरोगमिञ्चेन्दुकु अवसरमैन म्याहरचनासामर्थ्यं अलवडतायि. नित्यजीवितंलो समस्यलनु परिष्करिञ्चुकुण्टू नॆग्गुकुरावडानिकी, अवरोधालनु अधिगमिञ्चि विजयालु साधिञ्चडानिकी सामान्य मानवुलकु सैतं तोड्पडतायि. समाज श्रेयस्सुकु इदि अमृतङ्गा पनिचेस्तुन्दनडंलो ऎटुवण्टि सन्देहं लेदु. मूडु काव्येतिहसालनू तॆलुगुवारिकि सुलभग्राह्यङ्गा अन्दिञ्चे महसङ्कल्पसिद्धिकोसं अहरहं श्रमिस्तुन्न श्रीपावनि सेवा समिति सारथुलकु हृदयपूर्वकङ्गा अभिनन्दनलु तॆलियजेस्तुन्नानु. ई पुस्तकं चदवडं आरम्भिञ्चिनवारु चिवरि पुटवरकू आगकुण्डा चदुवुतारु. इन्दुकु असाधारणमैन कथासंविधानन्तो पाटु परिष्कर्तल आचरणात्मकमैन दृष्टि कूडा कारणं. ई साहित्य प्रयोगंलो कीलकपात्रलु पोषिस्तुन्न डा.अद्दङ्कि श्रीनिवास्गारिकी, श्रीमान् चल्ला साम्बिरॆड्डिगारिकी प्रत्येकङ्गा तॆलुगुजाति तरफुन कृतज्ञतलु. ई नालुगु माटलू रासे महदवकाशं कलगडं ना पुराकृत शुभाधिक्यं.

  • कॊण्डुभट्ल रामचन्द्रमूर्ति (कॆ.रामचन्द्रमूर्ति) छीफ् ऎडिटर्, साक्षि डैली व्यासप्रबोधं न जातु कामा न्न भया न्न लोभात् त्यजेद्धर्मं जीवितस्यापि हेतोः । धर्मो नित्यः सुखदुःखे त्वनित्ये जीवो नित्यो हेतुरस्य त्वनित्यः ॥ (भारत सावित्रि - 4) ए जातिनैना दानि स्वभावानिकि तगिन विधङ्गा सङ्घटितं चेसि कापाडेदि धर्मं. मानवुडु एवो कोरिकलवल्लनो, एवेवो भयालवल्लनो, एवैना अत्याशलवल्लनो, चिवरिकि तन प्राणालकोसमैना सरे, धर्मान्नि वदलि पॆट्टकूडदु. ऎन्दुकण्टे, धर्मं शाश्वतमैनदि. सुखदुःखालु वस्तू पोतू वुण्टायि. (इङ्का लोतुगा आलोचिस्ते, लोपल उन्न जीवुडु शाश्वतमैनवाडु. वाडिनि व्यक्तपरचे शरीरादुलु अशाश्वतमैनवि. शाश्वतुडैन जीवुडु शाश्वतमैन धर्मान्ने गट्टिगा पट्टुकोवालि गानी, अशाश्वतपदार्थालनु कादु.) व्यासुनि निर्वेदं ऊर्ध्वबाहु र्विरौम्येष न च कश्चित् शृणोति माम्, धर्मा दर्थश्च कामश्च स किमर्थं न सेव्यते? (महभारतम्) प्रतिवाडू सम्पदलु (अर्थं) कावालनी, कोरिकलु (कामं) तीरालनी आराट पडुतुन्नाडु. ऎवरि धर्मान्नि वाळ्ळु आचरिस्तू उण्टे, आ धर्ममे वारिकि सम्पदलु इस्तुन्दि. न्यायमैन कोरिकलन्नी तीरुस्तुन्दि. नेनु चेतुलॆत्तुकॊनि ई विषयान्ने अरिचि गोल पॆडुतुण्टे ना माट ऎवरू विनरेमिटि? अनि वापोयाडु व्यासमहर्षि. काबट्टि मनमन्ता तप्पक धर्मबद्धङ्गाने नडुचुकुन्दां! आ महर्षि आशयान्नि नॆरवेरुद्दां! विषय सूचिक अवतारिक 1
  1. आदिपर्वं 27
  2. सभापर्वं 69
  3. अरण्यपर्वं 97
  4. विराटपर्वं 159
  5. उद्योगपर्वं 169
  6. भीष्मपर्वं 203
  7. द्रोणपर्वं 213
  8. कर्णपर्वं 223
  9. शल्यपर्वं 227
  10. सौप्तिकपर्वं 231
  11. स्र्तीपर्वं 237
  12. शान्तिपर्वं 249
  13. आनुशासनिकपर्वं 267
  14. अश्वमेधपर्वं 275
  15. आश्रमवासपर्वं 279
  16. मौसलपर्वं 295
  17. महप्रस्थानिकपर्वं 299
  18. स्वर्गारोहणपर्वं 303 1 कवित्रय महभारतमु अवतारिक अदि राजमहेन्द्रवरं. आ नगरान्नि राजधानिगा चेसुकॊनि राजराजनरेन्द्रुडु अने ऒक महराजु परिपालिस्तुन्नाडु. भारतीय धर्मं अन्ना, वैदिक आचारालन्ना, भारतीयवाङ्मयं अन्ना अतडिकि ऎन्त इष्टमो चॆप्पलें. अलाण्टि राजुगारि आस्थानंलो ऒक महकवि उन्नाडु. अतडि पेरु नन्नयभट्टु. ऒकरोजु राजराजनरेन्द्रुडु नन्नयभट्टुनु पिलिचि - चं. विमलमतिं बुराणमुलु विण्टि ननेकमु लर्थधर्मशा स्र्तमुलतॆऱं गॆऱिङ्गिति नुदात्तरसान्वितकाव्यनाटक क्रममुलु पॆक्कु सूचिति जगत्परिपूज्यमुलैन यीश्वरा गममुलयन्दु निल्पिति" ब्रकाशमुगा हृदयम्बु भक्तितोन् (आदि-1-10) ‘महत्मा! नेनु विमलमतितो अनेक पुराणाल्नि विन्नानु. ऎन्नो शास्र्ताल्नि अध्ययनं चेशानु. काव्यनाटकाल्नी, ईश्वर आगमालनू भक्तितो चदिवानु. नाकु कॊन्नि इष्टालु उन्नायि. अवि एमिटो तॆलुसा.. म. इवि येनुन् सततम्बु नायॊड" गरं बिष्टम्बु लै युण्डु" बा यवु भूदेवकुलाभितर्पणमहीयःप्रीतियुन् भारत श्रवणासक्तियु" बार्वतीपतिपदाब्जध्यानपूजामहॆू त्सवमुन् सन्ततदानशीलतयु शश्वत्साधुसाङ्गत्यमुन् (आदि-1-12) 2 कवित्रय महभारतमु ऎल्लप्पुडू ब्राह्मणुल्नि सेविञ्चडं, भारतं विनडं, शिवुण्णि पूजिञ्चटं, दानं चेयडं, सज्जनुलतो गडपडं. ई अयिदिण्टिलो महभारतं विनडं अण्टे नाकु मरी इष्टं. दानिकि मरो कारणमू उन्दि. चं. हिमकरु" दॊट्टि पूरुभरतेशकुरुप्रभुपाण्डुभूपतुल् क्रममुन वंशकर्त लन"गा महि नॊप्पिन यस्मदीयवं शमुन" ब्रसिद्धुलै विमलसद्गुणशोभितुलैन पाण्डवो त्तमुल चरित्र नाकु सततम्बु विनङ्ग नभीष्ट मॆन्तयुन् (आदि-1-14) मादि चन्द्रवंशं. पूरुडु, भरतुडु, कुरुवु, पाण्डवुलु मॊदलैन चक्रवर्तुलु मा पूर्विकुलु. अन्दुवल्ल पाण्डवुलू माकु पूर्विकुले काबट्टि वाळ्ळ चरित्र विनालनि नाकु ऎन्तो कुतूहलङ्गा उन्दि. चं. अमलसुवर्णशृङ्गखुरमै कपिलम्बगु गोशतम्बु नु त्तमबहुवेदविप्रुलकु दानमु सेसिन तत्फलम्बु त थ्यम समकूरु भारतकथाश्रवणाभिरतिन् मदीयचि त्तमु ननिशम्बु भारतकथाश्रवणप्रवणम्ब कावुनन् (आदि-1-15) कॊम्मुलकू, गिट्टलकू बङ्गारु तॊडुगुलु तॊडिगिन वन्द कपिल वर्णं गल आवुल्नि उत्तम ब्राह्मणुलकु दानं चेस्ते ए फलं वस्तुन्दो महभारतान्नि विण्टे आ फलं वस्तुन्दट. अन्तेकादु - कं. बहुभाषल बहुविधमुल बहुजनमुलवलन विनुचु भारतबद्ध स्पृहुलगु वारिकि नॆप्पुडु बहुयागम्बुलफलम्बु परमार्थ मिलन् (आदि-1-17) अनेक भाषललो, अनेक विधालुगा, अनेकुलु चॆप्पगा भारतान्नि श्रद्धगा विन्नवारिकि अनेक यागालु चेसिन पुण्यमू लभिस्तुन्दिट’ अन्नाडु अञ्जलि घटिस्तू. नन्नय अतडि माटलु विन्नाडु. विनि इला अन्नाडु - ‘प्रभू! 3 चं. अमलिनतारकासमुदयम्बुल नॆन्ननु, सर्ववेदशा स्र्तमुल यशेषसारमु मुदम्बुन" बॊन्दनु, बुद्धिबाहुवि क्रममुन दुर्गमार्थजलगौरव भारतभारतीसमु द्रमु" दऱियङ्ग नी"दनु विधातृनकैननु नेर" बोलुने (आदि-1-19) आकाशंलोनि चुक्कल्नि लॆक्कपॆट्टडं, सर्ववेदशास्र्ताललोनि सारान्नि अर्थं चेसुकोवडं, बुद्धि अने भुजशक्तितो भारतं अने समुद्रान्नि ईदडं (भारतान्नि अर्थं चेसुकॊनि तॆलुगुलोनिकि रायडं) ब्रह्मदेवुडिकैना साध्यं कादु. अयिना तमरु आदेशिञ्चारु काबट्टि प्रयत्निस्तानु’ अन्नाडु. अन्नमाट प्रकारं भारत रचन प्रारम्भिञ्चाडु. मुन्दुगा इष्टदेवतल्नि स्तुतिञ्चाडु संस्कृतंलो भारतान्नि ‘जयमु’ अने पेरुतो रचिञ्चिन महर्षि वेदव्यासुडु. उ. भारतभारतीशुभगभस्तिचयम्बुल" जेसि घोरसं सारविकारसन्तमसजालविजृम्भमु" बापि सूरिचे तोरुचिराब्जबोधनरतुण्डगु दिव्यु" बराशरात्मजां भोरुहमित्रु" गॊल्चि मुनिपूजितु भूरियशोविराजितुन् (आदि-1-22) भारतंलोनि वाक्कुलु सूर्यकिरणाललाण्टिवि. वाटितो संसारंलोनि दुर्गुणालु अने चीकट्लनु पोगॊट्टि पण्डितुल हृदयालु अने पद्मालनु विकसिम्पजेसिन महनुभावुडु व्यासुडु. अलाण्टि वेदव्यासुडु अने सूर्युडिनि कॊलिचि, उ. पायक पाकशासनिकि भारतघोररणम्बुनन्दु ना रायणुनट्लु वानस धरामरवंशविभूषणुण्डु ना रायणभट्टु वाङ्मयधुरन्धरु"डुं दन किष्टु"डुन् सह ध्यायु"डु नैनवा" डभिमतम्बुग" दोडयि निर्वहिम्प"गन् (आदि-1-25) भारतयुद्धंलो अर्जुनुडिकि श्रीकृष्णुडु ऎलाण्टि सहयं अन्दिञ्चाडो तनकु भारतरचनलो अलाण्टि सहयं अन्दिञ्चिनवाडू, ब्राह्मणवंशानिकि अलङ्कारमैनवाडू, वाङ्मयधुरन्धरुडू, मित्रुडू, सहध्यायुडू अयिन नारायणभट्टु तोडै निर्वहिस्तू उण्डगा नन्नय भारतरचन चेशाडु. अवतारिक 4 कवित्रय महभारतमु उ. सारमतिं गवीन्द्रुलु प्रसन्नकथाकलितार्थयुक्ति लो नारसि मेलु ना नितरु लक्षररम्यत नादरिम्प ना नारुचिरार्थसूक्तिनिधि नन्नयभट्टु तॆनुङ्गुनन् मह भारतसंहितारचनबन्धुरु" डय्यॊ जगद्धितम्बुगन् (आदि- 1-26) लोकं रकरकालुगा उण्टुन्दि. कवीन्द्रुलु - महभारतंलोनि कथल्नि चक्कगा चॆप्ते आनन्दिस्तारु. इतरुलकु अक्षरालनु रम्यङ्गा प्रयोगिस्ते इष्टं. मरिकॊन्दरु मञ्चि मञ्चि सूक्तुल्नि एर्चिकूर्चि रचिस्ते मॆच्चुकुण्टारु. इला ई मूडु गुणालु तन कवित्वंलो उण्डेला जाग्रत्त पड्डाडु नन्नय. आ तरुवात कॊन्तकालानिकि 12व शताब्दिलो तिक्कन महकवि उद्योगपर्वं मॊदलुकॊनि चिवरिदाका महभारतान्नि रचिञ्चाडु. अरण्यपर्वंलो मिगिलिन भागान्नि (अरण्यपर्वशेषं) मरिकॊन्त कालं तरुवात 13व शताब्दिलो ऎर्राप्रगड पूर्ति चेशाडु. इला ई मुग्गुरु कवुलू (कवित्रयं) तॆलुगु महभारतान्नि पूर्ति चेसि लोकानिकि अन्दिञ्चारु. आन्ध्रमहभारत प्रणाळिक कवित्रयं वारि महभारतंलोनू 18 पर्वालु उण्टायि. अवि - आदि पर्वमु- अवतारिक, कुरुवंशं कथ, राकुमारुल जननं, विद्याभ्यासं मॊदलैनवि. सभा पर्वमु- सभारङ्गं, मयसभ, जूदं, पाण्डवुल ओटमि, राज्यं कोल्पोवडं. अरण्य पर्वमु- पाण्डवुल 12 संवत्सराल अरण्यवासं. विराट पर्वमु- विराटराजु कॊलुवुलो ऒक संवत्सरं पाटु पाण्डवुल अज्ञातवासं. 5 उद्योग पर्वमु- कौरव पाण्डव सङ्ग्रामानिकि सन्नाहलू, रायबारालू. भीष्म पर्वमु- भीष्मुडु सेनापतिगा सागिन युद्धं. द्रोण पर्वमु- द्रोणुनि नायकत्वंलो सागिन युद्धं. कर्ण पर्वमु- कर्णुडि नायकत्वंलो सागिन युद्धं. शल्य पर्वमु- शल्युडु सारथिगा, तरुवात नायकुडिगा सागिन युद्धं. दुर्योधनुडि मरणं. सौप्तिक पर्वमु- निद्रपोतुन्न उपपाण्डवुलनु अश्वत्थाम हतमार्चडं. स्र्ती पर्वमु- गान्धारि मॊदलैन कौरव स्र्तीलु, मरणिञ्चिनवारिकोसं रोदिञ्चडं. शान्ति पर्वमु- युधिष्ठिरुडिकि राज्याभिषेकं चॆय्यडं, भीष्मुडि धर्मबोध. आनुशासनिक पर्वमु- भीष्मुडि उपदेशालु (अनुशासनालु). अश्वमेध पर्वमु- युधिष्ठिरुडि अश्वमेधयागं निर्वहण. आश्रमवास पर्वमु- धृतराष्र्टुडु, गान्धारि, कुन्तीदेवि मॊदलैनवाळ्ळन्ता चिवरि रोजुललो आश्रमंलो जीविञ्चडं. मौसल पर्वमु- यदुवंशंलो मुसलं पुट्टि, अन्तःकलहलतो यादववंशं नाशनं कावडं. महप्रस्थानिक पर्वमु- पाण्डवुलु मरण पर्यन्तं सुदूर प्रयाणं चेयडं. स्वर्गारोहण पर्वमु- पाण्डवुलु स्वर्गान्नि चेरडं. वीटिलो मॊदटि अयिदु पर्वालनु ‘आदिपञ्चकमु’ अनी, तरुवात आरु पर्वालनु ‘युद्धषट्कमु’ अनी, आ तरुवात एडु पर्वालनु ‘शान्तिसप्तकमु’ अनी अण्टारु. श्रीकृष्णुडि जीवितगाथ कूडा महभारतंलो भागमे. हरिवंशं रचिस्तेने महभारतं पूर्ति अयिनट्लु लॆक्क. अन्दुके तॆलुगु महभारतान्नि अरण्यपर्वशेषङ्गा रचिञ्चिन ऎर्रन महकवे हरिवंशपुराणान्नि कूडा तॆलुगुलो रचिञ्चि महभारतरचननु पूर्ति चेसि लोकानिकि अन्दिञ्चाडु. अवतारिक 6 कवित्रय महभारतमु कथा प्रारम्भं अदि नैमिशारण्यं. अक्कड शौनकमहर्षि 12 संवत्सरालु नडिचे सत्र्तयागं ऒकटि चेस्तुन्नाडु. अप्पुडु अक्कडिकि सूतमहर्षि वच्चाडु. इतडि पेरु उग्रश्रवसुडु. ईयन रोमहर्षणुडि कुमारुडु. शौनकादि मुनुलु विनयङ्गा चेतुलु जोडिञ्चि - कं. एयदि हृद्य मपूर्वं बेयदि यॊद्दानि विनिन नॆऱुक समग्रं बै युण्डु नघनिबर्हण मेयदि यक्कथय विन"ग निष्टमु माकुन् (आदि-1-30) ‘सूतमहर्षी! ए कथ मनोहरमो, एदि इन्तकुमुन्दॆन्नडू जरगलेदो, देन्नि विण्टे समग्रमैन ज्ञानं लभिस्तुन्दो, एदि पापालनि तॊलगिञ्चेदो आ कथ विनटं अण्टे माकु चाला इष्टं’ अनि वेडुकुन्नारु. वाळ्ळु अला कोरिन मीदट सूतमहर्षि इला चॆप्पडं मॊदलुपॆट्टाडु. ‘‘पूर्वं वेदालु नालुगू ऒकटिगाने उण्डेवि. वाटिनि ऋग्वेदं, यजुर्वेदं, सामवेदं, अथर्वणवेदं अनि कृष्णद्वैपायन महर्षि विभजिञ्चाडु. वेदाल्नि व्यसनं (विभागं) चेशाडु काबट्टि आयनकु वेदव्यासुडु अने पेरु वच्चिन्दि. वाटिकि तन शिष्युलैन पैलुडु, वैशम्पायनुडु, सुमन्तुडु, जैमिनि अने वारि चेत सूत्रालु रायिञ्चाडु वेदव्यासुडु. तरुवात ब्रह्मगारि आदेशन्तो 18 पुराणालू रचिञ्चाडु. आ तरुवात वेदंलोनि सारान्नन्तटिनी सामान्य जनुलकु कूडा अन्देला संस्कृतंलो महभारतान्नि रचिञ्चाडु. दीनिकि ‘जयसंहित’ अनि पेरुपॆट्टाडु. इदि मॊदट 8,800 श्लोकालु कलदि मात्रमे. तरुवात लक्ष श्लोकाल वरकू विस्तरिञ्चि महभारतं अय्यिन्दि. ई महभारतान्नि - 7 सी. धर्मतत्त्वज्ञुलु धर्मशास्र्तं बनि, यध्यात्मविदुलु वेदान्त मनियु नीतिविचक्षणुल् नीतिशास्र्तं बनि कविवृषभुलु महकाव्य मनियु लाक्षणिकुलु सर्वलक्ष्यसङ्ग्रह मनि यैतिहसिकु लितिहस मनियु" बरमपौराणिकुल् बहुपुराणसमुच्च यं बनि महि" गॊनियाडुचुण्ड आ.वॆ. विविधवेद तत्त्ववेदि वेदव्यासु" डादिमुनि पराशरात्मजुण्डु विष्णुसन्निभुण्डु विश्वजनीनमै पर"गुचुण्ड" जेसॆ भारतम्बु (आदि-1-32) धर्मशास्र्तं तॆलिसिनवाळ्ळु इदि धर्मशास्र्त ग्रन्थं अनी, आध्यात्मिकवेत्तलु वेदान्त ग्रन्थं अनी, नीतिशास्र्तज्ञुलु नीतिशास्र्तं अनी, कवीन्द्रुलु महकाव्यं अनी, लाक्षणिकुलु चक्कनि लक्षण ग्रन्थं अनी, इतिहस निपुणुलु इदि मञ्चि इतिहसग्रन्थमनी, पौराणिकुलेमो पुराण ग्रन्थमनी अण्टुण्टारु. अलाण्टि महभारतान्नि वेदवेत्त, साक्षात्तु विष्णुस्वरूपुडु अयिन वेदव्यासुडु सकल जनुलकु मेलु चेकूर्चेदिगा (विश्वस्मै जनाय हितं) रचिञ्चाडु. व्यासुडु रचिञ्चिन भारतंलो 100 पर्वालु उन्नायि. दीनिनि व्यासुडु मूडु संवत्सराललो रचिञ्चाडु. दीनिनि व्याप्ति चेयडानिकि नारदमहर्षिनि स्वर्गलोकानिकी, देवलुण्णि पित ृलोकानिकी, तन कुमारुडैन शुकमहर्षिनि गरुड- गन्धर्व-यक्ष-राक्षस लोकालकू, सुमन्तुण्णि सर्पलोकानिकी, वैशम्पायनुण्णि भूलोकानिकी पम्पिञ्चाडु. महभारत युद्धं 18 रोजुलु जरिगिन्दि. दानिकि भीष्मुडु 10, द्रोणुडु 5, कर्णुडु 2, शल्युडु सगं रोजु युद्धं चेयगा, मिगिलिन सगं रोजुलो भीमुडु - दुर्योधनुडु गदायुद्धं चेशारु. अवतारिक 8 कवित्रय महभारतमु ई युद्धंलो पाण्डवुल पक्षंलो एडु अक्षौहिणुल सैन्यं, कौरवुल पक्षंलो पदकॊण्डु अक्षौहिणुल सैन्यं पाल्गॊन्दि. शमन्तपञ्चकं अने प्रदेशंलो जरिगिन ई युद्धंलो इन्त सैन्यमू नशिञ्चिन्दि. पूर्वं तन तण्ड्रिनि चम्पिनन्दुकु परशुरामुडु इरवै ऒक्कसार्लु क्षत्रियवंशाल्नि निर्मूलिञ्चाडु. आ राजुल रक्तं पारिन प्रदेशमे शमन्त पञ्चकं. 1 रथं, 1 एनुगु, 3 गुर्रालु, 5 मन्दि सैनिकुलु ग????ल सैन्यानिकि ‘पत्ति’ अनि पेरु. 3 पत्तुलु ऒक ‘सेनामुखं’. 3 सेनामुखालु - ऒक गुल्मं. 3 गुल्मालु ऒक गणं. 3 गणालु ऒक वाहिनि. 3 वाहिनुलु ऒक पृतन. 3 पृतनलु ऒक चमुवु. 3 चमुवुलु ऒक अनीकिनि. 10 अनीकिनुलु ऒक अक्षौहिणि. अण्टे 21,870 रथालु, 21,870 एनुगुलु, 65,610 गुर्रालु, 1,09,350 सैनिकुलु. इलाण्टि 18 अक्षौहिणुल सैन्यन्तो कुरुक्षेत्र युद्धं जरिगिन्दि. सरम शापं पाण्डवुललो मध्यमुडु अर्जुनुडि कुमारुडैन अभिमन्युडु कुरुक्षेत्र युद्धंलो मरणिञ्चाडु. आ अभिमन्युडि भार्य उत्तर. वीरि कुमारुडु परीक्षित्तु. आ परीक्षित्तु कुमारुडु जनमेजयुडु. अर्जुनुडि मुनिमनुमडू, अभिमन्युडि मनुमडू, परीक्षित्तु महराजु कॊडुकू अयिन आ जनमेजयुडु ऒक यागं चेस्तुन्नाडु. सरम अने देवतल कुक्क ऒकटि उन्दि. दानि कुमारुडु सारमेयुडु. जनमेजयुडु यागं चेसे प्रान्तानिकि वच्चि आडुकुण्टुन्नाडु. जनमेजयुडि तम्मुळ्ळु श्रुतसेनुडु, भीमसेनुडु, उग्रसेनुडु आ कुक्क पिल्लनु तरिमिकॊट्टारु. सारमेयुडु एडुस्तू तल्लि वद्दकु पोयि आ विषयं चॆप्पडन्तो सरम जनमेजयुडि वद्दकु वच्चि - ‘जनमेजया! नी तम्मुळ्ळु जालि लेकुण्डा ना कुमारुडिनि कॊट्टारु. इदि अधर्मं. 9 कं. तगु निदि तगदनि यॊदलो वगवक साधुलकु" बेदवारल कॆग्गुल् मॊगि" जेयु दुर्विनीतुल कगु ननिमित्तागमम्बु लयिन भयम्बुल् (आदि- 1-85) इदि तगिनदि, इदि तगनिदि अने युक्तायुक्तविचक्षण लेकुण्डा मञ्चि वारिकि गानी पेदलकु गानि अपकारं चेस्ते अला चेसिन नीतिहीनुलकु अनुकोनि आपदलु वच्चिपडतायि’ अनि पलिकि अक्कडि नुण्डि वॆळ्ळिपोयिन्दि. यज्ञं पूर्तिचेसि जनमेजयुडु हस्तिनापुरानिकि वॆळ्ळिपोयाडु. वॆळ्ळाडुकानी सरम माटलु अतडि चॆवुल्लो मार्मोगुतुन्नायि. जरिगिन अपराधानिकि परिहरं चेसुकोकपोते समस्यलु ऎदुरवुतायनि भाविञ्चिन जनमेजयुडु शान्ति जरिपिञ्चडानिकि तगिन मुनि कोसं अन्वेषिञ्चाडु. आ प्रयत्नंलोने श्रुतश्रवसुडु अने ऒक महर्षिनि कलुसुकुन्नाडु. अतडिकि नमस्करिञ्चि ‘अय्या! मी कुमारुडैन सोमश्रवसुण्णि नाकु ऋत्विक्कुगा पम्पिञ्चण्डि’ अनि प्रार्थिञ्चाडु. अन्दुकु श्रुतश्रवसुडु अङ्गीकरिञ्चि, तन कुमारुडिनि जनमेजयुनि वद्दकु पम्पाडु. जनमेजयुडु अतडि सायन्तो अनेक पुण्यकार्यालु चेशाडु. उदङ्कोपाख्यानं व्यासमहर्षि शिष्युडैन पैलुडि शिष्युडु उदङ्कुडु अने ऒक मुनिकुमारुडु गुरुकुलंलो विद्यनु अभ्यसिञ्चाडु. उदङ्कुडु गुरुवुलनु भक्तितो सेविञ्चि, अणिम, महिम, गरिम, लघिम, प्राप्ति, प्राकाम्यं, ईशत्वं, वशित्वं अने अष्टसिद्धुलु पॊन्दाडु. ऒक रोजु उदङ्कुडु गुरुवु दग्गरकु वॆळ्ळि गुरुदक्षिण इव्वालनुकुन्नट्लु चॆप्पाडु. अप्पुडु गुरुपत्नि गुरुदक्षिणगा पौष्युडि भार्य कुण्डलालु तॆच्चि इम्मनि अडिगिन्दि. उदङ्कुडु अन्दुकु अङ्गीकरिञ्चाडु. वॆण्टने पौष्यमहराजु वद्दकु बयलुदेराडु. अला वॆळ्तुन्न समयंलो ऒक दिव्यपुरुषुडु अतडिकि अवतारिक 10 कवित्रय महभारतमु कनिपिञ्चि गोमयं (आवुपेड) तिनमनि सूचिञ्चाडु. उदङ्कुडु मारुमाट्लाडकुण्डा अलागे चेशाडु. आ तरुवात उदङ्कुडु पौष्युडि वद्दकु वॆळ्ळि ‘नेनु ना गुरुपत्निकि गुरुदक्षिणगा मी भार्य कुण्डलालनु तॆच्चि इस्ताननि माट इच्चानु. अवि नाकु इप्पिञ्चारण्टे नेनु तीसुकॊनि वॆळ्ळिपोतानु’ अनि अडिगाडु. उदङ्कुडि कोरिकनु मन्निञ्चिन महराजु ‘महत्मा ! ना भार्य वद्दकु वॆळ्ळि आमॆनु अडिगि आ कुण्डलालनु आवश्यं तीसुकु वॆळ्ळण्डि’ अनि बदुलिच्चाडु. उदङ्कुडु अलागे पौष्यमहराणि वद्दकु वॆळ्ळाडु. कानी अक्कड आमॆ कनिपिञ्चक तिरिगि महराजु वद्दकु वच्चि ‘महराजा! नाकु आमॆ कनिपिञ्च लेदु. काबट्टि मीरु वॆळ्ळि तॆच्चि इव्वण्डि’ अन्नाडु. पौष्यमहराजु ‘महत्मा! आमॆ महपतिव्रत, चाला पवित्रुरालु, आमॆ कनिपिञ्चालण्टे शौचं पाटिञ्चालि’ अनि चॆप्पाडु. उदङ्कुडिकि अप्पुडु तानु गोमयं तिन्नाक स्नानं चॆय्यनि विषयं गुर्तुकु वच्चिन्दि. काळ्ळु चेतुलु कडुगुकॊनि आचमनं चेसि तिरिगि वॆळ्ळाडु. अप्पुडु अतडिकि पौष्यमहदेवि कनिपिञ्चिन्दि. आमॆ उदङ्कुडि कोरिक मीद कुण्डलालनु इस्तू ‘मुनिकुमारा! आ तक्षकुडु ऒक सर्प जातिवाडु. ई कुण्डलालनु दॊङ्गिलिञ्चालनि चाला कालङ्गा काचुकॊनि उन्नाडु. अतडु मायावि. जाग्रत्त. नुव्वु ई कुण्डलालु अतडि कण्ट बडकुण्डा जाग्रत्तगा तीसुकुनि पो’ अनि चॆप्पिन्दि. पौष्युडि अभ्यर्थनपै उदङ्कुडु भोजनानिकि कूर्चुन्नाडु. आहरंलो ऒक वॆण्ट्रुक वच्चिन्दि. अन्दुवल्ल आहरं अपवित्रं अयिन्दनि कोपन्तो पौष्युण्णि गुड्डिवाडिवि कम्मनि शपिञ्चाडु उदङ्कुडु. ‘नीकु सन्तानं कलुगकपोवुगाक’ अनि प्रतिशापं इच्चाडु पौष्युडु. उदङ्कुडु वॆण्टने - ‘राजा! नाकु सन्तानं कावालि. शापं उपसंहरिञ्चुको’ अनि वेडुकुन्नाडु. अप्पुडु राजु - 11 उ. निण्डुमनम्बु नव्यनवनीतसमानमु, पल्कु दारुणा खण्डल शस्र्ततुल्यमु जगन्नुत! विप्रुलयन्दु, निक्कमी रॆण्डुनु राजुलन्दु विपरीतमु गावुन विप्रु" डोपु, नो पं डतिशान्तु" डय्यु नरपालु"डु शापमु ग्रम्मऱिम्पगन् (आदि-1-100) उदङ्का! ब्राह्मणुल मनसु अप्पुडे चिलिकि तीसिन वॆन्नपूसलागा मृदुवुगा उण्टुन्दि. माट वज्रायुधंला कठिनङ्गा उण्टुन्दि. क्षत्रियुलकु मनसु कर्कशं. माट सौम्यं. काबट्टि कोमल हृदयं गल नुव्वु शापान्नि वॆनक्कि तीसुकोगलवु. कठिन हृदयं गल नेनु अला वॆनक्कि तीसुकोलेनु’ अन्नाडु. अप्पुडु उदङ्कुडु ‘ना शापं कॊद्दि कालमे उण्टुन्दि ले!’ अनि चॆप्पि बयलुदेराडु. दारिलो ऒक सरस्सु कनिपिञ्चिन्दि. आ कुण्डलालनु अक्कडे ऒक शुभ्रमैन प्रदेशंलो उञ्चि, आचमनं चेसुकोवडानिकि वॆळ्ळाडु. तक्षकुडु नग्नङ्गा वच्चि वाटिनि तीसुकॊनि नागलोकानिकि पारिपोयाडु. उदङ्कुडु वॆण्टपड्डाडु. नागलोकंलो उदङ्कुडिकि मॊदट आदिशेषुडु कन्पिञ्चाडु. चं. बहुवन पादपाब्धिकुल पर्वत पूर्ण सरस्सरस्वती सहित महमहीभर मजस्र सहस्र फणाळि" दाल्चि दु स्सहतरमूर्तिकिन् जलधिशायिकि" बायक शय्ययैन य य्यहिपति दुष्कृतान्तकु" डनन्तु"डु माकु" ब्रसन्नु"डय्यॊडुन् (आदि-1-104) ‘अनेक वनालु, वृक्षालु, समुद्रालु, कुलपर्वतालु, नदुलू मॊदलैन वाटितो कूडिन भूभारान्नि निरन्तरमू तन वेयिपडगलपै धरिस्तू भरिम्प शक्यं कानिवाडू, श्रीमहविष्णुवुनकु निरन्तरं पान्पुगा उण्डेवाडू, सर्पराजू, पापालनु पोगॊट्टेवाडू अयिन अनन्तुडु माकु प्रसन्नुडगुगाक’ अण्टू स्तुतिञ्चाडु. अवतारिक 12 कवित्रय महभारतमु आ तरुवात वासुकिनी, ऐरावतुलने सर्पराजुलनू, तक्षकुण्णी स्तुतिञ्चि, वीरन्दरू नापट्ल अनुग्रहन्नि चूपिञ्चुदुरु गाक’ अनि वेडुकॊन्नाडु. अक्कड तॆलुपु नलुपु दारालतो वस्र्तालनु नेस्तुन्न इद्दरु स्र्तीलु, 12 आकुल चक्रान्नि तिप्पुतुन्नारु. वीरिकि आरुगुरु कुमारुलु उन्नारु. अलागे ऒक पॆद्द गुर्रम्पै ऒक दिव्यपुरुषुडु कनिपिञ्चाडु. वीळ्ळन्दरिनी चूशाडु उदङ्कुडु. उदङ्कुडु आ दिव्यपुरुषुण्णि ‘नाकु ई नागुलु वशमै उण्डालि. अनुग्रहिञ्चु’ अन्नाडु. दानिकि दिव्य पुरुषुडु ‘अयिते ई गुर्रं चॆविलो गट्टिगा ऊदु’ अन्नाडु. उदङ्कुडु ऊदाडु. अप्पुडा गुर्रं नुण्डि भयङ्करमैन अग्निज्वाललु पुट्टुकॊच्चायि. नागुलन्नी भयन्तो वणिकिपोयायि. तक्षकुडु भयपडि कुण्डलालु तॆच्चि इच्चाडु. वाटिनि तॆच्चि गुरुपत्निकि इच्चाडु उदङ्कुडु. ‘पक्कने उन्न पौष्युडि दग्गरकि वॆळ्ळि रावडानिकि इन्त आलस्यमा?’ अन्नाडु गुरुवुगारु. उदङ्कुडु जरिगिनदन्ता चॆप्पाडु. अप्पुडु गुरुवुगारु - ‘उदङ्का! आ दिव्य पुरुषुडु इन्द्रुडु. आ ऎद्दु- ऐरावतं. नुव्वु तिन्न आवुपेड - अमृतं. नागलोकंलो नुव्वु चूसिन स्र्तीलु - धात, विधात. तॆलुपु, नलुपु दाराल वस्र्तालु - रात्रि, पगलु. 12 आकुल चक्रं - संवत्सरं. आरुगुरु कुमारुलु - ऋतुवुलु. आ गुर्रम्पै वच्चिन वाडु - इन्द्रुडि मित्रुडु पर्जन्युडु. अनि तॆलियजेसि नुव्वु गुरुदक्षिण चॆल्लिञ्चुकुन्नावु. इङ्क नुव्वु वॆळ्ळवच्चु’ अनि पम्पिवेशाडु. उदङ्कुडु जनमेजय महराजु वद्दकु वच्चि तक्षकुडि मीद कोपन्तो अतण्णि ऎलागैना चम्पालनि इला अन्नाडु. राजा! उ. कादन किट्टिपाटि यपकारमु" दक्षकु" डेकविप्र सं बोधन" जेसि चेसॆ नृपपुङ्गव! नीवु ननेक भूसुरा पादित सर्पयागमुन भस्ममु सेयुमु तक्षकादि का कोदर संहतिं हुतवहॆूग्र समग्र शिखाचयम्बुलन् (आदि-1-124) 13 आ तक्षकुडु ऒक ब्राह्मणुडि प्रेरणवल्ल, कादनकुण्डा नी तण्ड्रिनि चम्पि इन्तटि महपकारान्नि चेशाडु.काबट्टि नुव्वु कूडा अनेक ब्राह्मणुलतो सर्पयागं चेयिञ्चि आ यागंलो चॆलरेगे महॆूग्रमैन अग्निशिखललो आ तक्षकुडितोबाटु सर्पजाति नन्तटिनी भस्मं चॆय्यि, अण्टू उदङ्कुडु जनमेजयुडिनि सर्पयागानिकि उसिगॊल्पाडु. ऒक्क तक्षकुडु चेसिन तप्पुकि सर्पजाति अन्ता ऎन्दुकय्या बलिकावडं? अनि अडुगुतावेमो. ‘ओ राजा! इदी विनु. उ. प्रल्लदुडैन यॊक्क कुलपांसनु चेसिन दान दत्कुलं बॆल्लनु दूषितं बगुट येमि यपूर्वमु? कावुनन् मही वल्लभ तक्षकाधमु नॆपम्बुन सर्पमुलॆल्ल नग्निलो द्रॆळ्ळग सर्पयाग मतिधीयुत चेयुमु विप्रसन्निधिन् (आदि-1-125) कुलनाशकुडैन ऒक्क दुर्मार्गुडिवल्ल आ कुलमन्ता दूषिम्पबडटं कॊत्त विषयमेमी कादु कदा. अलागे ऒक्क तक्षकुडि वल्ल सर्पजातिकन्तटिकी आ दोषं चुट्टुकुन्दि. काबट्टि आ पामुलन्नी अग्निलो माडिपोयेट्टुगा नुव्वु सर्पयागान्नि तप्पकुण्डा चॆय्यि’ अन्नाडु. जनमेजयुडु अङ्गीकरिञ्चाडु. अप्पुडु वॆण्टने शौनकादि महर्षुलु आश्चर्यङ्गा ‘महर्षी! असलु जनमेजयुडु चेसिन आ सर्पयागंलो सर्पजाति मॊत्तं भस्मं कावडानिकि कारणं एमिटि? माकु तॆलुसुकोवालनि उन्दि. विवरङ्गा सॆलविय्यण्डि.’ अनि वेडुकुन्नारु. अप्पुडु सूतुडु ‘अन्दुकु कारणं सर्पाल तल्लि कद्रुव. आमॆ सर्पालकु इच्चिन शापंवल्लने अवि भस्मं अय्यायि’ अण्टू इला प्रारम्भिञ्चाडु. भृगुवंशकीर्तनं महर्षुलारा! पूर्वं भृगुवु अने महमुनि उण्डेवाडु. अतडि भार्य पुलोम. आमॆ निण्डु गर्भवतिगा उन्न समयंलो भृगुवु स्नानानिकि वॆळ्तू अवतारिक 14 कवित्रय महभारतमु भार्यनि हॆूमाग्निनि सिद्धं चेयमन्नाडु. अप्पुडु पुलोमुडु अने ऒक राक्षसुडु वच्चि पुलोमनु चूशाडु. अन्ते. अतडिकि ई पुलोम मीद मोहं कलिगिन्दि. अप्पुडा पुलोमुडु अग्निदेवुडि दग्गरकु वॆळ्ळि आमॆ ऎवरनि अडिगाडु. अग्निदेवुडु इरकाटंलो पड्डाडु. ऎन्दुकण्टे ई पुलोमुडे ऒकप्पुडु पुलोमनु पॆळ्ळि चेसुकोवालनि अनुकुन्नाडु. अयिते पुलोम तण्ड्रि आमॆनु भृगुवुकु इच्चि विवाहं चेशाडु. इप्पडु निजं चॆप्ते पुलोमुडु पुलोमनु एमि चेस्ताडो एमो.. ऒकवेळ वाडु एमैना चेस्ते अन्दुकु कारणं ताने अवुताडु. काबट्टि भृगुवु तननु शपिञ्चकमानडु. कानी निजं चॆप्पकपोते तनकु असत्य दोषं अण्टुकुण्टुन्दि. इला आलोचिञ्चि सरे. मुनि शपिस्ते शपिञ्चाडु कानी तानु असत्यं आडननि निश्चयिञ्चुकॊन्नाडु. ते.गी. अन"ग नग्निदेवु" डनृतम्बुनकु विप्र शापमुनकु वॆऱचि ‘शापभयमु दीर्चुकॊन"ग" बोलु" दीर्परा दनृताभि भाषणमुन नैन पापभयमु’ (1-2-129) अला असत्य दोषानिकि भयपडि ‘आमॆ भृगुवु भार्य’ अनि निजं चॆप्पाडु. अदि विनगाने पुलोमुडु पुलोमनु गुर्तु पट्टाडु. तानु चेसुकोवालनुकुन्न पुलोमनु भृगुवु विवाहं चेसुकुन्नाडु काबट्टि वाळ्ळमीद प्रतीकारं तीर्चुकॊने अवकाशं इन्नाळ्ळकु तनकु कलिगिन्दनि सम्बरपड्डाडु पुलोमुडु. वॆण्टने वराहरूपंलो वच्चि पुलोमनु ऎत्तुकुनि वॆळ्ळाडु. अला तीसुकु वॆळ्ळेटप्पुडु आ कुदुपुलकु पुलोमगर्भंलोनि शिशुवु जारि किन्द पड्डाडु. अला किन्द पडिनन्दुवल्ल अतडिकि च्यवनुडु अने पेरु वच्चिन्दि. च्यवनुडु कळ्ळु तॆरचि चूशाडु. अतडि तेजस्सुकु पुलोमुडु दग्धं अयिपोयाडु. तरुवात पुलोम कुमारुडितो सह भर्त दग्गरकु चेरिन्दि. आ समयंलो पुलोम कण्टि नुण्डि कन्नीरु प्रवहिञ्चिन्दि. अला जालुवारिन कन्नीरे ऒक नदिगा मारि प्रवहिञ्च सागिन्दि. आ नदिकि ब्रह्मदेवुडु वधूसर अनि पेरु 15 पॆट्टाडु. नदी स्नानानिकि वॆळ्ळिन भृगुवु आश्रमानिकि तिरिगि वच्चि तेजस्वन्तुडैन कुमारुडिनि चूशाडु. अप्पुडु पुलोम जरिगिनदन्ता भर्तकु चॆप्पिन्दि. अप्पुडु भृगुवु कोपिञ्चि अग्निदेवुडितो ‘आ राक्षसुडु ना भार्यकु अपकारं चेस्ताडनि तॆलिसी नुव्वु ना भार्य गुरिञ्चि चॆप्पावु काबट्टि नुव्वु क्रूरुडिवी, सर्वभक्षकुडिवी अगुगाक!’ अनि अग्निदेवुडिनि शपिञ्चाडु. दानिकि अग्निदेवुडु ‘महर्षी! असत्यं पलिकिन वाडु नरकानिकि पोताडनि नीकु तॆलियदा! नेनु असत्यदोषानिकि भयपडे अला चॆप्पानु. कर्मसाक्षिनि अयिन नेनु असत्यं पलुकगलना! ना अपराधं एमी लेकुण्डाने नाकु नुव्वु शापं इच्चावु. नेनू नीकु प्रतिशापं इव्वगलनु. अयिना, परुषोक्तुलु पलिकिना, कॊट्टिना, तिट्टिना उत्तम ब्राह्मणुलु पूजनीयुले! नेनु ऎल्लप्पुडू ब्राह्मणुलनु पूजिस्तानु. ब्राह्मणुल मीद कोपिञ्चडानिकि भयपडतानु. नुव्वु उत्तम ब्राह्मणुडिवि. काबट्टि नेनु निन्नु शपिञ्चनु. समस्त लोकालकु हितं चेसे नन्नु शपिञ्चि लोकालकु अपकारं चेशावु. नित्य नैमित्तिक पूजलो भागङ्गा अग्निलो वेसे हॆूमद्रव्यालनु (हविस्सुलनु) तीसुकु वॆळ्ळि देवतलकु, पितरुलकु इस्तानु. अन्दु वल्ल नन्नु हव्यवाहनुडु अनि अण्टारु. नी शापकारणङ्गा नेनिक अपवित्रुडिनि औतानु काबट्टि ने ना पनि चॆय्यलेनु. ने ना पनि चेयकपोते लोकालु स्तम्भिस्तायि’ अनि चॆप्पाडु. असत्यदोषानिकि भयपडि निजं चॆप्पिन तनकु वच्चिन शापानिकि कलत चॆन्दाडु अग्निदेवुडु. सर्वभक्षकुडैन तानु पितृकार्यानिकि, देवकार्यानिकि पनिकि राननि तन ज्वाललनु तानु उपसंहरिञ्चाडु. लोकंलो देवक्रतुवुलु, यज्ञयागालु अन्नी आगि पोयायि. देवतार्चनल्लो दीपालु आरिपोयायि. पितरुलकु चेसे पिण्डप्रदानालू आगि पोयायि. प्रजलु हहकारालु चेस्तू महर्षुल वद्दकु वॆळ्ळारु. वारन्ता देवतल वद्दकु वॆळ्ळारु. देवतलु ब्रह्मदेवुनि वद्दकु वॆळ्ळारु. अवतारिक 16 कवित्रय महभारतमु ब्रह्मदेवुडु अग्निदेवुनि अनुनयिञ्चि ‘अग्निदेवा! समस्त प्राणुलकू नुव्वु यजमानिवि. चराचर सृष्टिकि नुव्वे कारणं. समस्त देवतलकु नुव्वु मुखंलाण्टि वाडिवि. नुव्वु इला चॆय्यडं धर्मं कादु. भृगुवु वाक्कु असत्यं कादु. सर्वभक्षकुडिवि अयिना नुव्वे सर्व कार्याललो प्रथमुडिवि. नुव्वु ऎप्पटिकी पवित्रुडिवे. शुचुललो शुचिवि, पूजिम्प तगिन वारिलो अग्रपूज्युडिवि. काबट्टि नी तेजस्सुनु तिरिगि प्रज्वलिम्प चॆय्यि. ब्राह्मणुल सहयन्तो देवतलकु हविस्सुनु अन्दिञ्चु’ अनि अर्थिञ्चाडु. अन्दुकु अग्निदेवुडु सम्मतिञ्चाडु. रुरुडु - प्रमद्वर आ च्यवनुडिकि शर्याति कुमार्तॆ सुकन्यकू विवाहमय्यिन्दि. वारिकि प्रमति अने कुमारुडु उन्नाडु. प्रमतिकि क्षीरसागर मथन समयंलो अमृत कलशन्तो पुट्टिन ‘घृताचि’ अने अप्सरसतो विवाहं जरिगिन्दि. प्रमतिकी घृताचिकी पुट्टिन कुमारुडे रुरुडु. रुरुडु स्थूलकेशुडु अने महर्षि आश्रमंलो पॆरुगुतुन्न प्रमद्वरनु विवाहं चेसुकोवालनि अनुकुन्नाडु. आ प्रमद्वर - विश्वावसुवु अने गन्धर्वराजुकू मेनककू पुट्टिन कुमार्तॆ. आमॆ ऒक रोजु पामुकाटुतो मरणिञ्चिन्दि. प्रमद्वर मरणानिकि आश्रमवासुलु बाधपडुतू उण्टे अदि विन्न रुरुडु रोदिस्तू अरण्यंलोकि परुगु परुगुन वॆळ्ळाडु. रुरुडु एडुस्तू प्रमद्वरनु ब्रतिकिञ्चमनि ‘ओ देवतलारा! ओ ब्राह्मणुलारा! नेनु देवयज्ञालु, वेदाध्ययनं, व्रतालु, पुण्यकार्यालू चेसिन वाडिनि अयिते, नेनु ना गुरुवुलनु भक्तितो सेविञ्चिन वाडिने अयिते, नेनु घोरमैन तपस्सु चेसिन वाडिने अयिते ना प्रेयसि प्रमद्वरकु मी दय वल्ल विषं नुण्डि विमुक्ति कलुगु गाक’ अनि प्रार्थिञ्चाडु. 17 अलागे ‘मन्त्र तन्त्रालु, विषं विरुगुडु वैद्यं तॆलिसिन वाळ्ळु ऎवरैना प्रमद्वर विषान्नि हरिस्ते अतडिकि ना तपः फलान्ने कादु, अध्ययनफलान्नि कूडा धारपोस्तानु’ अनि रोदिञ्चाडु. अप्पडु आकाशं नुण्डि ऒक देवदूत ‘ब्राह्मणोत्तमा! प्रमद्वर कालवशात्तू मरणिञ्चिन्दि. आयुष्षु तीरिपोते आपडं ऎवरि तरं? अयिना दानिकि नेनु ऒक उपायं चॆप्तानु. ऎवरैना तम आयुष्षुलो सगं इस्ते आमॆ ब्रतुकुतुन्दि’ अनि चॆप्पाडु.रुरुडु अन्दुकु अङ्गीकरिञ्चि, तन आयुर्दायंलो सगं इच्चि आमॆनु ब्रतिकिञ्चुकॊनि विवाहं चेसुकुन्नाडु. अप्पटिनुण्डी सर्पाल मीद रुरुडिकि पग. कनिपिञ्चडं पापं. पामुलनु कर्रतो कॊट्टि मरी चम्पडं प्रारम्भिञ्चाडु. चॆट्ल वॆण्टा पुट्टल वॆण्टा तिरुगुतू कनिपिञ्चिन पामुलनु चम्पेस्तुन्नाडु. अला चम्पुतू ऒक रोजु डुण्डुभं अने ऒक पामुनु चम्पडानिकि कर्रनु पैकि ऎत्ताडु. आ पामु भयपडि ‘अय्या! नुव्वु ब्राह्मणुडिवि. अन्दुलोनू नी मुखंलो तेजस्सु कॊट्टॊच्चिनट्लु कनिपिस्तोन्दि. इला पामुलनु चम्पडानिकि कारणं एमिटि? अनि अडिगिन्दि. दानिकि रुरुडु ‘ना पेरु रुरुडु. नेनु प्रमद्वर अने आमॆनु प्रेमिञ्चानु. नेनु प्राणप्रदङ्गा प्रेमिञ्चिन प्रमद्वरनु ऒक पामु काटु वेसिन्दि. अन्दु वल्ल नेनु पामुलनु चम्पुतुन्नानु. निन्नु कूडा चम्पुतानु’ अनि चॆप्पि कर्रनु पैकॆत्ताडु. वॆण्टने आ पामु ऒक महर्षिगा मारि इला चॆप्पसागिन्दि. ‘नेनु सहस्रपादुडु अने मुनीश्वरुडिनि. ना सहचरुडु खगमुडु. अतडु ऒक रोजु अग्नि कार्यं चेस्तुन्नाडु. आसमयंलो नेनु अतडि मीद परिहसङ्गा गड्डितो चेसिन पामुनि वेशानु. अतडु नापै कोपिञ्चि नन्नु विषं लेनि पामुगा पडि उण्डमनि शपिञ्चाडु’. ‘एदो सरदाकि चेस्ते नन्नु इला शपिस्तावा! क्षमिञ्चलेवा?’ अनि प्रार्थिञ्चानु. ना प्रार्थन मन्निञ्चि खगमुडु - ‘मित्रमा! ना माट जरिगि तीरुतुन्दि. अयिना नुव्वु पामुगा पडि उन्न अवतारिक 18 कवित्रय महभारतमु तरुणंलो रुरुडु अने भृगुवंशीयुडु वस्ताडु. अतडिनि चूडगाने नीकु नी रूपं वस्तुन्दि’ अनि चॆप्पाडु. ‘अय्या! मीरु ब्राह्मणुलु. दयागुणं कलवाळ्ळु. पूर्वं नी तण्ड्रि शिष्युडैन आस्तीकुडु कद्रुवशाप कारणङ्गा सर्पयागंलो आहुति अवुतुन्न पामुलनु कापाडाडु. नुव्वु कूडा पामुलनु चम्पडं आपलेवा?’ अन्नाडु. अदि विन्न रुरुडु अप्पटिनुण्डि पामुलनु चम्पडं आपिवेशाडु’’ अन्नाडु सूत महर्षि. ई कथनु विण्टुन्न महर्षुलु ‘महर्षी! असलु कन्नतल्लि ऎक्कडैना कॊडुकुलकु शापं इस्तुन्दा? चाला आश्चर्यङ्गा उन्दे! माकु सविस्तरङ्गा चॆप्पण्डि’अनि वेडुकुन्नारु कुतूहलङ्गा. दानिकि सूतमहर्षि चिरुनव्वु चिन्दिस्तू सुपर्णोपाख्यानान्नि प्रारम्भिञ्चाडु. सुपर्णोपाख्यानं कद्रुव, विनत कश्यपप्रजापति भार्यलु. इद्दरू गर्भं धरिञ्चारु. कद्रुवकु वॆय्यि अण्डालु, विनतकु रॆण्डु अण्डालु कलिगायि. कॊन्नाळ्लकु कद्रुव अण्डालु पगिलि अन्दुलो नुण्डि वासुकि, शेषुडु, तक्षकुडु मॊदलैन सर्पालु बयटकु वच्चायि. तनकिङ्का सन्तानं कलगलेदनि उक्रोषन्तो विनत ऒक अण्डान्नि बलवन्तङ्गा चिदिमिन्दि. अन्दुलो नुञ्चि तॊडलु वरके शरीरं उन्नवाडु ऒकडु पुट्टाडु. अतडे अरुणुडु (अनूरुडु). तॊन्दरपडि अण्डान्नि पगलगॊट्टि तन अङ्गवैकल्यानिकि कारणमैनन्दुकु अरुणुडु तल्लिनि ‘नुव्वु नी सवतिकि दासीवौतावु’ अनि शपिञ्चि, मळ्ली तल्लिपै जालितो ‘कनीसं रॆण्डो अण्डान्नैना जाग्रत्तगा चूसुको! अन्दुलो नुण्डि ऒक महबलवन्तुडु पुडताडु. अतडे नी दास्यान्नि पोगॊडताडु’ अनि चॆप्पि तानु सूर्युडिकि रथसारथिगा वॆळ्ळिपोयाडु. 19 ऒकरोजु देवेन्द्रुडि वाहनमैन ‘उच्चैश्र्शवं’ अने तॆल्लनि गुर्रं समुद्रं ऒड्डुन तिरुगुतोन्दि. दानिनि कद्रुव, विनत इद्दरू चूशारु. आ गुर्रं तॆल्लगा उन्दनी दानि तोक मात्रं नल्लगा उन्दनी अन्दि कद्रुव. विनत कादन्दि. ‘सरे! दानि तोक नल्लगा उण्टे नुव्वु नाकु दासिवि कावालि. लेकपोते नेने नीकु दासिनवुतानु. पन्दॆमा?’ अन्दि कद्रुव. विनत ऒप्पुकुन्दि. अप्पटिके चीकटि पडिन्दि. ‘रेपु वच्चि चूद्दां’ अनि इद्दरू वॆळ्ळिपोयारु. तरुवाति रोजु वच्चि चूस्ते निजङ्गाने दानि तोक नल्लगा उन्दि. दानिकि कारणं कद्रुव पन्नागं. कद्रुव तन पुत्रुलैन सर्पालनु पिलिचि ‘मीरु आ गुर्रं तोकनु चुट्टुकॊनि उण्डालि. दानि तोक नल्लगा कनबडालि’ अनि चॆप्पिन्दि. वासुकि मॊदलैन चालामन्दि अन्दुकु ऒप्पुकोलेदु. दानिकि कोपन्तो कद्रुव ‘मीरु जनमेजयुडु चेसे सर्पयागंलो माडि मसैपोण्डि’ अनि शपिञ्चिन्दि. कर्कोटकुडु अने पामु कद्रुव चॆप्पिनट्ले चेशाडु. अन्दुके गुर्रं तोक नल्लगा कनबडिन्दि. विनत कद्रुवकु दासि अय्यिन्दि. कॊन्तकालानिकि विनतकु रॆण्डो अण्डं नुञ्चि गरुत्मन्तुडु पुट्टाडु. तल्लितो पाटे तनु कूडा कद्रुवकू, आमॆ पुत्रुलकू दास्यं चॆय्यक तप्पलेदु गरुत्मन्तुडिकि. अमृतान्नि तॆच्चि इस्ते मी तल्लीकॊडुकुल दास्यं पोगॊडतानन्दि कद्रुव. महबलवन्तुडैन गरुत्मन्तुडु बयलुदेराडु. अतडिकि बागा आकलिगा उन्दि. अतडि तण्ड्रि कश्यप प्रजापति- ‘दारिलो नीकु ऒक पॆद्द एनुगु, पॆद्द ताबेलू कनिपिस्तायि. वाळ्ळु निजानिकि विभावसुडु, सुप्रतीकुडु अने इद्दरन्नदम्मुलु. आस्तिकोसं तगादापड्डारु. ऒकरिनॊकरु शपिञ्चुकॊनि इला गजकच्छपालुगा पडि उन्नारु. वाळ्ळनु तिनु. नी आकलि तीरुतुन्दि’ अनि चॆप्पाडु. अवतारिक 20 कवित्रय महभारतमु गरुडुडु वाटिनि तिनि, स्वर्गानिकि वॆळ्ळि, अमृत भाण्डान्नि तीसुकॊनि गालिलोनिकि ऎगिराडु. विष्णुमूर्ति अतडि उत्साहनिकी, बलानिकी, वेगानिकी, चेतिकि अन्दिवच्चिन अमृतान्नि कूडा तागालने आसक्ति लेकपोवटानिकी मुच्चटपडि मॆच्चुकुन्नाडु. अमृतं तागकपोयिना मुसलितनं, चामा राकुण्डा उण्डेट्लू, तनकु सदा भक्तुडै उण्डेट्लू गरुडुनिकि वरालिच्चि अतण्णि तन वाहनङ्गानू, ध्वजङ्गानू चेसुकुन्नाडु. इन्द्रुडु गरुडुडिपै वज्रायुधान्नि वेशाडु. अदि अतडिनि एमी चेयलेक पोयिन्दि. दानिनि गौरविञ्चडं कोसं तन शरीरंलोनि ऒक ईकनु विदिलिञ्चाडु गरुडुडु. इन्द्रुडु अतडि बलानिकि आश्चर्यपोयि, गरुडुडितो स्नेहं चेसुकॊनि अमृतान्नि क्रूरुलैन सर्पालकु इव्ववद्दनि वेडुकुन्नाडु. अप्पुडु गरुडुडु ‘पामुलकु अमृतान्नि इव्वडं वरके ना पनि. नेनु इच्चाक मळ्ळी दानिनि नुव्वु तॆच्चुको! नेनु अड्डुरानु’ अन्नाडु. गरुडुडु अमृतकलशान्नि दर्भलपै उञ्चि ‘सर्पाल्लारा! शुचिगा स्नानं चेसि वच्चि ई अमृतान्नि तागण्डि’ अनि चॆप्पि दास्यविमुक्तुडै तल्लिनि तीसुकॊनि वॆळ्ळिपोयाडु. इन्तलो इन्द्रुडु वच्चि अमृतकलशान्नि तीसुकॊनि वॆळ्ळिपोयाडु. सर्पालु, तीरा स्नानं चेसि वच्चि चूस्ते अमृतं लेदु. अमृतं तॊणिकिन दर्भल्नि अवि आशगा नाकायि. अन्दुवल्ल वाटि नालुकलु रॆण्डुगा चीलिपोयायि. आनाटि नुण्डि नागुलु द्विजिह्वुलु अय्यारु. अमृतं पॆट्टिन कारणङ्गा दर्भलु पवित्रं अय्यायि. इदन्ता चूसिन आदिशेषुडु तल्लिनी, तम्मुळ्ळनू असह्यिञ्चुकॊनि, वारिनि विडिचि वॆळ्ळिपोयाडु. ब्रह्मनु गुरिञ्चि तपस्सु चेशाडु. अतडि तपस्सुकू, सत्यसन्धतकू, धर्मनिष्ठकू मॆच्चिन ब्रह्मदेवुडु भूभारान्नि मोसे वरान्नि आदिशेषुडिकि प्रसादिञ्चाडु. 21 नागरक्षण आदिशेषुवु वॆळ्ळिपोयाडु. इक तक्किन कद्रुवकुमारुलकु सर्पयागं भयं पट्टुकुन्दि.वासुकि नागुलनु पिलिचि - ‘ब्रह्मदेवुडु क्षीरसागरमथन सन्दर्भंलो सहयपडिनन्दुकु नाकु चिरञ्जीवत्वं अनुग्रहिञ्चारु. काबट्टि नाकु प्राणभयं लेदु. कानी तक्किन नागुलनु रक्षिञ्चे प्रयत्नं चेयालि’ अन्नाडु. अदि विनि एलापुत्रुडु अने सर्पं अम्म शापं इच्चे समयंलो नेनु अम्म ऒडिलो पडुकुनि देवतल माटलु विन्नानु. देवतलु - ‘ब्रह्मदेवा! ऎन्तमात्रमू दय लेकुण्डा कद्रुव तन कन्न कुमारुलके शापं इच्चिन्दि. दीनिकि विमुक्ति लेदा?’ अनि अडिगारु. अप्पुडु ब्रह्मदेवुडु देवतलतो - ‘सर्पालु लोकानिकि हनि चेस्तायि काबट्टि ई शापं मञ्चिदे! अयिना मञ्चि सर्पालनु रक्षिञ्चे प्रयत्नमू जरुगुतुन्दि. जरत्कारुडु, जरत्कारुवु अने पेर्लुगल दम्पतुलकु पुट्टिन आस्तीकुडु आ पनि चेस्ताडु’ अन्नाडु. इदन्ता विन्न एलापुत्रुडु इप्पुडु नागुलकु चॆप्पाडु.. आ तरुवात वासुकि तन सोदरि जरत्कारुवु विवाहमाडे जरत्कारुडि कोसं ऎदुरु चूस्तुन्नाडु. जरत्कारुवु ऒक मुनि. अतडु विवाहं चेसुकोकुण्डा ब्रह्मचर्य व्रतान्नि पाटिस्तुन्नाडु. ऒक रोजु ऒक मडुगु समीपंलो ऎलुकलु कॊरकगा मिगिलिन रॆल्लु दुब्बुलनु चूशाडु. वाटिनि आधारं चेसुकुनि कॊन्दरु ऋषुलु वेलाडुतुन्नारु. आ ऋषुलनु चूसि ‘महत्मुलारा! इला तलकिन्दुलुगा ऎन्दुकु वेलाडुतुन्नारु?’ अनि अडिगाडु. अन्दुकु वारन्ता ‘मा वंशंलो पुट्टिन जरत्कारुवु अने ऒक पापात्मुडु विवाहं चेसुकोवडं लेदु. मा वंशाभिवृद्धि आगिपोयिन्दि. मेमु अतडि पितृदेवतलं. अन्दुवल्ल माकु उत्तमगतुलु कलगलेदु. नीकु अतडु कनिपिस्ते मा सङ्गति विवरिञ्चि माकु उत्तमगतुलु कलिगिञ्चमनि चॆप्पु’ अनि वेडुकुन्नारु. अवतारिक 22 कवित्रय महभारतमु अदि विनि जरत्कारुवु पितृरुणं तीर्चुकोवडं कोसं विवाहनिकि अङ्गीकरिञ्चि तनपेरुलाण्टि पेरु कलिगिन कन्य कोसं वॆतुकुतुन्नाडु. कानी अतडिकि अलाण्टि कन्य दॊरकलेदु. अदि तॆलुसुकुन्न वासुकि तन चॆल्लॆलिनि तीसुकुनि जरत्कारुडि दग्गरकु वॆळ्ळाडु. वासुकि जरत्कारुडितो ‘महत्मा! ईमॆ नी पेरु कलिगिन कन्य. ईमॆनु विवाहं चेसुकोण्डि’ अन्नाडु.अन्दुकु सम्मतिञ्चि जरत्कारुवुनु विवाहं चेसुकुन्नाडु जरत्कारुडु. पॆळ्ळि अय्याक अतडु तन भार्यतो ‘नुव्वु नाकु ऎदुरु चॆप्पिन रोजुन नेनु निन्नु विडिचि तपस्सु चेसुकोवडानिकि वॆळ्ळिपोतानु’ अन्नाडु. आमॆ अन्दुकु अङ्गीकरिञ्चिन्दि. जरत्कारुवु गर्भवति अयिन्दि. ऒकरोजु भर्त तन ऒडिलो तलपॆट्टुकॊनि निद्रपोतुन्नाडु. अप्पुडु सन्ध्यावन्दनं चेसुकुने समयं अय्यिन्दि. आ विषयान्नि चॆप्पालनि भर्तनु निद्र लेपि चॆप्पिन्दि. अन्दुकु जरत्कारुडु कोपन्तो ‘नन्नु निद्र लेपि अवमानिञ्चावु. काबट्टि मन ऒप्पन्दं प्रकारं नेनु निन्नु विडिचि तपस्सुकु वॆळ्तानु. नुव्वु नी अन्न वासुकि दग्गरकु वॆळ्ळु’अन्नाडु. जरत्कारुवु वासुकि इण्टिकि वॆळ्ळिन्दि. वासुकि इण्टिकि चेरिन जरत्कारुवु ऒक पुत्रुडिकि जन्म इच्चिन्दि. अतडे आस्तीकुडु. आस्तीकुडु च्यवनमहर्षि कुमारुडैन प्रमति वद्द विद्याभ्यासं चेशाडु. परीक्षित्तु शापं तक्षकुडि मीद पग पट्टिन उदङ्कुडु जनमेजयुडिकि अतनि तण्ड्रि परीक्षित्तु मरणवृत्तान्तं चॆप्पि सर्पयागानिकि प्रोत्सहिञ्चाडु. 23 जनमेजयुडु तन मन्त्रुलनु पिलिचि तन तण्ड्रि मरणवृत्तान्तं विवरिञ्चमनि कोराडु. अप्पुडु मन्त्रुलु इला चॆप्पारु. राजा मी तण्ड्रिगारैन परीक्षित्तु महराजु वेटकै अडविलोकि वॆळ्ळि ऒक मृगान्नि वेटाडुतू शमीकुनि आश्रमंलोकि वॆळ्ळाडु. अक्कड तपस्सुलो उन्नाडु शमीकुडु. अतडिनि चूसि ‘अय्या! नेनु वेटाडुतुन्न मृगं इटुगानी वच्चिन्दा?’’ अनि अडिगाडु. ध्यानंलो उन्न कारणङ्गा शमीकमहर्षि बदुलिव्वलेदु. आग्रहिञ्चाडु परीक्षित्तु. अक्कडे चच्चि पडि उन्न ऒक पामुनि तीसि अतनि मॆडलो वेसि हस्तिनापुरानिकि वॆळ्ळिपोयाडु. शमीकुडि शिष्युडु कृशुडु इदि चूशाडु. आ समयंलो शमीकुडि कुमारुडैन शृङ्गि अक्कड लेडु. कृशुडु शृङ्गि दग्गरकु वॆळ्ळि जरिगिन्दि चॆप्पाडु. अदि विन्न शृङ्गि ‘अडविलो तपस्सु चेसुकुण्टुन्न ना तण्ड्रिनि अवमानिञ्चिन परीक्षित्तु ई रोजु नुण्डि एडु रोजुललो तक्षकुडु अने सर्पराजुवल्ल मरणिञ्चु गाक’ अनि शपिञ्चाडु. तरुवात जरिगिनदन्ता शृङ्गि द्वारा तॆलुसुकुन्न शमीकुडु ऎन्तगानो बाधपडि- कुमारा! कं. क्रोधम तपमुं जॆऱुचुनु ग्रोधम यणिमादुलैन गुणमुल बापुं ग्रोधम धर्मक्रियलकु बाध यगुं ग्रोधिगा" दपस्विकि" जन्ने! (आदि-2-173) कोपं तपस्सुनु पाडुचेस्तुन्दि.तपस्सु वल्ल लभिञ्चिन अणिमादि गुणालनु पोगॊडुतुन्दि. कोपं धर्मानिकि हनि कलिगिस्तुन्दि. कोपं तपस्विकि तगदु. कं. क्षम लेनि तपसितपमुनु, ब्रमत्तुसम्पदयु, धर्मबाह्य प्रभु रा ज्यमु, भिन्नकुम्भमुन तो यमु लट्टुल यध्रुवम्बुलगु निवि यॊल्लन् (आदि-2-174) अवतारिक 24 कवित्रय महभारतमु क्षमागुणं लेनि तपस्वि चेसिन तपस्सु, अजाग्रत्तपरुडि सम्पद, धर्मान्नि पाटिञ्चनि पालकुडि राज्यं, पगिलिन कुण्डलोनि नीटिला अस्थिरालु. अयिते तपस्सु व्यर्थमयिपोयिन्दनि कादु ना बाध! लोकान्नि परिपालिञ्चे राजु दैवन्तो समानं. काबट्टि अलाण्टि राजुकु शापमिव्वडं तगदु ‘राजु लेकपोते बाधपडेदि प्रजले कादु. मनं कूडा.मनं निश्चिन्तगा तपस्सु चेसुकॊण्टुन्नामण्टे अदि राजु दयवल्ले कदा! परीक्षित्तु धर्मरक्षकुडु. आकलि दप्पुलकु आगलेक विसुगुलो ई पनि चेसि उण्टाडु. नी शापान्नि उपसंहरिञ्चु’ अन्नाडु. अन्दुकु शृङ्गि अङ्गीकरिञ्चलेदु. शमीकुडु गौरमुखुडु अने शिष्युडिनि पिलिचाडु. परीक्षित्तुनि कलिसि जरिगिनदि विवरिञ्चि आपद तॊलगे उपायं आलोचिञ्चमनि चॆप्पि पम्पाडु. गौरमुखुडि द्वारा विषयं तॆलुसुकुन्न परीक्षित्तु तगिन जाग्रत्तलु तीसुकुन्नाडु. पामुलन्नी लोकानिकि हनि चेस्तुण्टे ब्रह्मदेवुडु पामु काटुकु मरणिञ्चिन वारिनि रक्षिञ्चे विद्यनु ऒकटि कश्यपुडु अने ऒक मुनिकि उपदेशिञ्चाडु. आ कश्यपुडु परीक्षित्तुनि रक्षिञ्चडानिकि बयलुदेराडु. अटुवैपु शापान्नि अमलु चेयडानिकि बयलुदेराडु तक्षकुडु. कश्यपुडु, तक्षकुडु मार्गमध्यंलो कलुसुकुन्नारु. कश्यपुडु परीक्षित्तुनि रक्षिञ्चडानिकि वॆळुतुन्नाडनि तक्षकुडु तॆलुसुकुनि - ‘परीक्षित्तुनि रक्षिञ्चडं असम्भवं’ अन्नाडु. कश्यपुडु सम्भवमेनन्नाडु. तक्षकुडु वॆण्टने पक्कन उन्न ऒक वृक्षान्नि काटु वेसि दीन्नि बतिकिञ्चु चूद्दां’ अन्नाडु. कश्यपुडु आ बूडिदनु मन्त्रिञ्चाडु. अन्ते! आ चॆट्टु नवनवलाडुतू पूर्वस्थितिकि वच्चिन्दि. तक्षकुडु कश्यपुनितो ‘महत्मा! शृङ्गि इच्चिन शापं तिरुगु लेनिदि. महराजु इच्चेवाटिकन्ना नेनु अधिकं इस्तानु. तिरिगि वॆळ्ळु’ अन्नाडु. कश्यपुडु जरगबोये दानिनि दिव्यदृष्टितो ग्रहिञ्चि, तक्षकुडु इच्चिन कानुकलु तीसुकुनि वॆळ्ळिपोयाडु. 25 इदन्ता आ चॆट्टुपैन उन्न कट्टॆलु कॊट्टे वाडॊकडु चूसि, हस्तिनापुरानिकि वच्चि चॆप्पाडु. तक्षकुडु ऒक पथकं पन्नाडु. नागकुमारुलतो ब्राह्मणवेषालु वेयिञ्चाडु. वाळ्ळु वॆळ्ळि परीक्षित्तुकु पण्ड्लु समर्पिञ्चारु. आ पण्ड्ललो तानु पुरुगुला मारि लोपलिकि वॆळ्ळाडु. अला परीक्षित्तु दग्गरकु चेरिन तक्षकुडु, बयटकु वच्चि विषाग्नुलु चिम्मुतू काटु वेशाडु. अन्ते, परीक्षित्तु मरणिञ्चाडु. सर्पयागमु इदन्ता जनमेजयुडिकि चॆप्पिन मन्त्रुलु ‘महराजा! इदि तगदनि अनुकोकुण्डा तक्षकुडु ऒक ब्राह्मणुडि प्रेरणतो नी तण्ड्रि मरणानिकि कारणमय्याडु. काबट्टि नुव्वु कूडा सर्पयागं चेसि, तक्षकुडितो सह पामुलन्निण्टिनी अन्तं चॆय्यि’ अन्नारु. ई उदन्तं विन्न जनमेजयुडु आग्रहिञ्चि ऋत्विक्कुलनु पिलिचाडु. सर्पयागानिकि एर्पाट्लु सागुतुन्नायि. आ सन्दर्भंलोने वास्तु शास्र्त निपुणुडु ऒकडु वच्चि जनमेजयुनितो ‘राजा! सर्पयागं मञ्चिदे कानी ई यागं पूर्तिकादु. मध्यलो आगिपोतुन्दि’ अनि चॆप्पाडु. अयिना जनमेजयुडु आगकुण्डा तन भार्य वपुष्टमतो कलिसि सर्पयागं मॊदलुपॆट्टाडु. ऋत्विक्कुलु मन्त्रालु चदुवुतुण्टे सर्पालन्नी वच्चि हॆूमगुण्डंलो पडुतुन्नायि. तक्षकुडु भयन्तो इन्द्रुण्णि आश्रयिञ्चाडु. अदि गमनिञ्चिन ऋत्विक्कुलु ‘इन्द्रुडितो सह तक्षकुडु वच्चुगाक!’ अनि मन्त्रं चदिवारु. इन्द्रुडु भयपडि तक्षकुण्णि विडिचिपॆट्टाडु. एं चॆय्यालो तॆलियक आकाशंलो तिरुगुतुन्नाडु तक्षकुडु. अप्पुडु वासुकि तन चॆल्लॆलिनि प्रार्थिञ्चडन्तो आमॆ कॊडुकु आस्तीकुडु बयलुदेराडु. जनमेजयुडिकि हितबोध चेसि यागान्नि आपिञ्चाडु. तक्षकुडु आपद नुञ्चि बयटपड्डाडु. अवतारिक 26 कवित्रय महभारतमु ई यागानिकि व्यासमहर्षि, वैशम्पायनुडु मॊदलैन महर्षुलॆन्दरो वच्चारु. जनमेजयुडु अन्दरिनी सत्करिञ्चाडु. व्यासमहर्षिकि नमस्करिञ्चि, कौरव पाण्डवुल कथनु विनालनि उन्दनि दयचेसि विवरिञ्चमनि जनमेजयुडु कोराडु. अप्पुडु वेदव्यासुडु वैशम्पायनुण्णि आदेशिञ्चडन्तो वैशम्पायनुडु - शा. आयुष्यं बितिहसवस्तुसमुदायं बैहिकामुष्मिक श्रेयःप्राप्तिनिमित्त, मुत्तमसभासेव्यम्बु, लोकागम न्यायैकान्तगृहम्बुना" बरगि नानावेदवेदान्तवि द्यायुक्तम्बगुदानि" जॆप्प"दॊड"गॆं दद्भारताख्यानमुन् (आदि- 3-11) आयुवुनु पॆञ्चेदी, इतिहसाल कथासमुदायं अयिनदी, ईलोकानिकि परलोकालकू सम्बन्धिञ्चिन परमानन्दान्नि मानवुडु पॊन्दटानिकि कारणमैनदी, लोकालकु सम्बन्धिञ्चिन आगमालकू, न्यायालकू नॆलवु अनदगिनदी, अनेक वेदवेदान्त विद्यलतो कूडिनट्टिदी अयिन महभारतमने कथनु वैशम्पायनुडु जनमेजयुनिकि चॆप्पाडु अण्टू उग्रश्रवसुडु चॆप्पडं प्रारम्भिञ्चाडु. b 27 आदिपर्वं ‘अत्रि महर्षि ब्रह्ममानस पुत्रुडु. इतडि कॊडुकु चन्द्रुडु. चन्द्रुडि कॊडुकु बुधुडु. ई बुधुडु वैवस्वतमनुवु कुमार्तॆ अयिन ‘इल’ नु पॆळ्ळि चेसुकुन्नाडु. वीरिकि पुरूरवुडु पुट्टाडु. पुरूरवुडि भार्य देवनर्तकि अयिन ऊर्वशि. वीरिकि - आयुवु, अमावसुवु, धीमन्तुडु, दृढायुवु, वनायुवु, शतायुवु अने आरुगुरु कॊडुकुलु. आयुवु भार्य स्वर्भानवि. वीरिकि नहुषुडु, वृद्धशर्म, गयुडु, अनेनसुडु कॊडुकुलु. आयुवु तरुवात ‘नहुषुडु’ चक्रवर्ति अय्याडु. वृत्रासुरुण्णि चम्पिन कारणङ्गा इन्द्रुडिकि ब्रह्महत्या पातकं चुट्टुकुन्दि. दान्तो इन्द्र पदवि ऊडिपोयिन्दि. पारिपोयि ऎक्कडो तलदाचुकोवलसि वच्चिन्दि. अप्पुडु देवतलन्ता आलोचिञ्चि नहुषुण्णि इन्द्र सिंहसनं ऎक्किञ्चारु. पदवीगर्वं नहुषुण्णी वदललेदु. अहङ्कारन्तो इन्द्रुडि भार्य अयिन शचीदेविने कामिञ्चाडु. तन कोरिक तीर्चमन्नाडु. शचीदेवि बृहस्पतिनि आश्रयिञ्चिन्दि. बृहस्पति सूचनतो ‘नुव्वु सप्तर्षुले बोयीलुगा मोस्तुन्न पल्लकि ऎक्कि वस्ते नेनु नी कोरिक तीरुस्तानु’ अन्दि. नहुषुडु अलागे चेसि महर्षुल कोपानिकि गुरय्याडु. अगस्त्य महर्षि नहुषुण्नि कॊण्डचिलुवगा पडि उण्डमनि शपिञ्चाडु. नहुषुडिकि यति, ययाति, संयाति, अयाति, आयति, ध्रुवुडु अनि आरुगुरु कॊडुकुलु. यति, राज्यम्पै विरक्तितो तपस्सुकु वॆळ्ळिपोयाडु. 28 कवित्रय महभारतमु ययाति राजय्याडु. इतडि भार्य देवयानि. ईमॆ राक्षसुल गुरुवैन शुक्राचार्युडि कूतुरु. देवयानि - शर्मिष्ठ ययाति - देवयानुल कलयिक, पॆळ्ळि विचित्रङ्गा जरिगिन्दि. अन्तकुमुन्दु देवयानि कचुण्णि इष्टपडिन्दि. इतडु बृहस्पति कुमारुडु. शुक्राचार्युडिकि मृतसञ्जीवनि विद्य तॆलुसु. दानिनि नेर्चुकोवडानिकि शिष्युडिगा वच्चाडु कचुडु. अतण्णि देवयानि इष्टपडिन्दि. राक्षसुलु असूयतो कचुण्णि चालासार्लु चम्पुतू वच्चारु. चम्पिनप्पुडल्ला देवयानि कोसं शुक्राचार्युडु अतण्णि बतिकिस्तू वच्चाडु. ईसारि इला कादनि राक्षसुलु कचुण्णि चम्पि, काल्चि, बूडिद चेसि शुक्राचार्युडु तागे मद्यंलोने कलिपेशारु. आ विषयं तॆलिसिन शुक्राचार्युडु मद्यं तागडं वल्ल वच्चे अनर्थालु अन्नी इन्नी कावनि इला बाधपड्डाडु. आ.वॆ. मॊदलि पॆक्कु जन्ममुल" बुण्यकर्ममुल् पर"ग" बॆक्कुसेसि पडय" बडिन यट्टि यॊऱुक जनुल काक्षण मात्रन चॆऱुचु मद्यसेव सेय नगुनॆ? कं. भूसुरुलादिग" गल जनु ली सुर सेविञ्चिरेनि यिदि मॊदलुग" बा पासक्ति" बतितु लगुदुरु चेसिति मर्याद, दीनि चेकॊनु"डु जनुल् (आदि-3-120, 121) ‘पूर्वं ऎन्नो जन्मल्लो पुण्यालु चेसि पॊन्दिन ज्ञानं मद्यपानं वल्ल क्षणंलो नशिस्तुन्दि. ब्राह्मणुलु मॊदलैन जनुलु ई सुरनु सेविञ्चिनट्लयिते वारिकि पापं अण्टुकुण्टुन्दि. पतितुलै पोतारु. इदि ना तीर्मानं’ अण्टू मद्यपानं चेसिनवाळ्ळु नरकानिकि पोतारनि शपिञ्चाडु. चिवरिकि मृतसञ्जीवनि विद्य द्वारा तन पॊट्टलो उन्न कचुण्णि बतिकिञ्चाडु. कचुडु बयटकु वस्ते 29 तानु मरणिस्ताडु काबट्टि, मुन्दुगा अतडिकि आ विद्यनु नेर्पि, बयटकु वच्चाक तननु बतिकिञ्चमनि चॆप्पाडु. कचुडु अलागे चेशाडु. देवयानि तननु पॆळ्ळाडमनि कचुण्णि कोरिन्दि. अप्पुडु कचुडु ‘देवयानी! नुव्वु गुरुपुत्रिवि. अण्टे नाकु सोदरितो समानं’ अण्टू आमॆ कोरिकनु तोसिपुच्चाडु. देवयानि कोपन्तो ‘नीकु मृतसञ्जीवनि विद्य पनिकिराकुण्डा पोतुन्दि’ अनि शपिञ्चिन्दि. सरे! नाकु पनिकिराकपोयिना नेनु ऎवरिकैना नेर्पिते उपयोगपडुतुन्दि कदा! अनुकॊनि ‘देवयानी! नुव्वु धर्मं तप्पावु काबट्टि ब्राह्मण कन्यवैन नीकु ब्राह्मणुडितो विवाहं कादु’ अनि शपिञ्चाडु. अन्दुवल्ल ययाति महराजुतो देवयानिकि विवाहं अय्यिन्दि. अदि ऎला अण्टे - राक्षसुलकु राजु वृषपर्वुडु. अतडि कूतुरु शर्मिष्ठ. ऒकरोजु देवयानि, शर्मिष्ठ मरिकॊन्दरु चॆलिकत्तॆलु (वॆय्यिमन्दि) कॊलनुलो स्नानानिकि दिगारु. वारु ऒड्डुन विडिचिन बट्टलु गालिकि कलिसिपोयायि. स्नानं अय्याक शर्मिष्ठ पॊरपाटुन देवयानि बट्टलु कट्टुकुन्दि. अन्ते! देवयानिकि कोपं वच्चिन्दि. माटामाटा पॆरिगिन्दि. चिवरिकि देवयानिनि ऒक नूतिलोनिकि तोसि शर्मिष्ठ वॆळ्ळिपोयिन्दि. ययाति महराजु वेट कोसमनि अटुवैपे वच्चाडु. नूतिलो पडिपोयिन देवयानिनि चूसि जालिपडि बयटकु तीसि, तन नगरानिकि तानु वॆळ्ळिपोयाडु. देवयानि वृषपर्वुडि राज्यंलो कालुपॆट्टननि भीष्मिञ्चुकॊनि कूर्चुन्दि. अप्पुडु शुक्राचार्युडु वच्चि ‘अम्मा! देवयानी! नीकु कोपं तगदम्मा! ऎन्नो यज्ञालू, यागालू चेसिन वारिकण्टे कोपं लेनिवाडे गॊप्पवाडम्मा! कं. अलिगिन नलुगक, यॊग्गुलु पलिकिन मऱि विननियट्लु प्रतिवचनम्बुल् वलुकक, बन्नमु वडि यॊड" दलपक युन्नत"डु चूवॆ! धर्मज्ञु"डिलन् (आदि- 3-147) आदिपर्वं 30 कवित्रय महभारतमु ऎवरु ऎन्नि चेसिना कोपगिञ्चकुण्डा वारितो स्नेहङ्गा उण्डटमे गॊप्प धर्मं’ अनि नच्चचॆप्पाडु. देवयानि ससेमिरा अन्दि. तन कूतुरु लेकुण्डा तानू आ नगरंलो उण्डकूडदनि निर्णयिञ्चुकुन्नाडु शुक्रुडु. ई विषयालन्नी तॆलिशायि वृषपर्वुडिकि. परुगुपरुगुन वच्चाडु. ‘गुरुदेवा! मी दय लेकुण्डा में बतकलें. करुणिञ्चण्डि’ अनि प्राधेयपड्डाडु. चिवरिकि तन कुमार्तॆ शर्मिष्ठनू, आमॆ वॆय्यि मन्दि परिचारिकलनू देवयानिकि दासीलुगा चेस्ताननि वाळ्ळनु तन नगरानिकि तीसुकुवॆळ्ळाडु. नूतिलो नुञ्चि बयटकु तीसेटप्पुडु पाणिग्रहणं जरिगिपोयिन्दि. काबट्टि तननु पॆळ्ळाडमनि देवयानि कोरडन्तो ययाति आमॆनु पॆळ्ळि चेसुकुन्नाडु. देवयानि शर्मिष्ठनू, चॆलिकत्तॆल्नी तीसुकॊनि अत्तवारिण्टिकि वॆळ्ळिन्दि. देवयानिकी ययातिकी यदुवु, तुर्वसुडु अनि इद्दरु पुत्रुलु कलिगारु. ययाति शर्मिष्ठनु कूडा रहस्यङ्गा पॆळ्ळि चेसुकॊनि, आमॆ द्वारा द्रुह्युडु, अनुवु, पूरुडु अने मुग्गुरु कुमारुल्नि पॊन्दाडु. कॊन्नाळ्ळकि ई विषयं बयटपडिन्दि. शुक्राचार्युडु कोपन्तो ययातिनि मुसलिवाडिवि कम्मनि शपिञ्चाडु. तरुवात कॊन्त शान्तिञ्चि ‘नी पुत्रुललो ऎवरैना तन यौवनान्नि नीकु इच्चि नी मुसलितनान्नि तीसुकॊण्टे - नीकु मळ्ळी यौवनं वस्तुन्दि’ अनि अन्नाडु. अन्दुकु ऒक्क पूरुडु तप्प ऎवरू मुन्दुकु रालेदु. ययाति पूरुडि यौवनान्नि तीसुकुन्नाडु. कॊन्तकालं तरुवात ई कोरिकलु ऎप्पटिकी तृप्तिनि इव्ववनि तॆलुसुकॊनि पूरुडि यौवनान्नि अतडिकि तिरिगि इच्चि अतडिने राजुनु चेशाडु ययाति. 31 पॆद्द कॊडुकु यदुवु उण्डगाने पूरुण्णि ऎन्दुकु राजुनु चेशाडो प्रजलकु विवरङ्गा इला चॆप्पाडु. कं. तनयुण्डु दल्लिदण्ड्रुलु पनिचिन पनि सेयडेनि पलु कॆदलो" जे कॊन"डेनि वाडु तनयुं डन"बडुने? पितृधनमुन कर्हुण्डगुने? (आदि- 3-199) तल्लिदण्ड्रुलु चॆप्पिन पनि चेयनिवाडु, वाळ्ळ माट लॆक्क चेयनिवाडु कॊडुकॆला अवुताडु? अलाण्टि वाडु तण्ड्रि आस्तिकि वारसुडॆला अवुताडु? अण्टू पूरुण्णि पिलिचि ‘नायना! गॊप्पवाळ्ळ चरित्रलु चदुवु. मञ्चिवाळ्ळतो उण्टू धर्मं गुरिञ्चि तॆलुसुको. तॆलुसुकॊनि मरिचिपोकुण्डा दानिनि आचरिञ्चु. योग्यतकु तगिन धनं इव्वालि. सभल्लो क्लुप्तङ्गा, अन्दङ्गा, तगिनट्लु माट्लाडालि’ अण्टू नीतुलु चॆप्पि अडविकि वॆळ्ळिपोयाडु ययाति. शकुन्तलोपाख्यानं पूरुडि वंशंलो कॊन्नि तराल तर्वात दुष्यन्तुडु अने ऒक महराजु जन्मिञ्चाडु. ऒकसारि आयन वेटकु बयलुदेराडु. अडविलो ऒक मुनि आश्रमं कनिपिञ्चिन्दि. अदि कण्वमुनि आश्रमं. अप्पुडु कण्वुडु आश्रमंलो लेडु. ऒक अन्दमैन मुनिकन्य उन्दि. आमॆ पेरु शकुन्तल. शकुन्तल मेनककू विश्वामित्रुडिकी कलिगिन कूतुरु. विश्वामित्रुडि तपस्सुनु भग्नं चेयडानिकि वच्चिन्दि मेनक. आमॆ वल्ल विश्वामित्रुडि तपस्सु चॆडिन्दि. आमॆकू विश्वामित्रुडिकी पुट्टिन कुमार्तॆ शकुन्तल. मेनक ई शकुन्तलनु कनि स्वर्गानिकि वॆळ्ळिपोयिन्दि. अप्पुडु आ पसिपापनु शकुन्तालु (पक्षुलु) रक्षिस्तू उण्टे अदि चूसिन कण्वमहर्षि तन आश्रमानिकि तीसुकुवच्चि शकुन्तल अनि पेरु पॆट्टि, अल्लारुमुद्दुगा पॆञ्चि पॆद्द चेशाडु. दुष्यन्तमहराजु शकुन्तलनु गान्धर्व पद्धतिलो अप्पटिकप्पुडे विवाहं चेसुकॊनि, कॊन्तसेपु गडिपि तन नगरानिकि वॆळ्ळिपोयाडु. आदिपर्वं 32 कवित्रय महभारतमु सायन्त्रं आश्रमानिकि वच्चिन कण्वुडु जरिगिन्दि तॆलुसुकुन्नाडु. कॊन्नाळ्ळकु शकुन्तलकु दुष्यन्त महराजु वल्ल ऒक कॊडुकु पुट्टाडु. अतडि पेरु भरतुडु. अडविलो उण्डे अन्नि जन्तुवुल्नी तन महबलन्तो अणचिवेस्तुन्न आ बालुण्णि चूसि, अक्कडि मुनुलु अतडिनि ‘सर्वदमनुडु’ अने पेरुतो पिलिचेवाळ्ळु. आ बालुडु क्रमङ्गा पॆरिगि पॆद्दवाडय्याडु. ऒकरोजु कण्वमहर्षि शकुन्तलनु पिलिचि ‘अम्मा! आ.वॆ. ऎट्टि साध्वुलकुनु बुट्टिन यिण्ड्लनु बॆद्दकाल मुनिकि तद्द तगदु पतुल कडन युनिकि सतुलकु धर्मुवु सतुल केडुगडयु" बतुल चूवॆ (आदि- 4-66) ऎन्त गॊप्प स्र्तीलैना पुट्टिण्ट्लो ऎक्कुवकालं उण्डकूडदु. भार्य - भर्त दग्गर उण्डटमे धर्मं. भार्यकु भर्ते दिक्कु (एडुगड)’. अनि पलिकि कॊन्दरु शिष्युलतो दुष्यन्तुडि वद्दकु आमॆनु पुत्रुडितो सह पम्पाडु. दुष्यन्तुडु लोकापवादानिकि भयपड्डाडु. नुव्वॆवरो तॆलियदन्नाडु. दानिकि शकुन्तल तल्लडिल्लिपोयिन्दि. आवेदनतो इला अन्दि. चं. विमलयशोनिधी! पुरुषवृत्त मॆऱुङ्गुचुनुण्डु" जूवॆ वे दमुलुनु बञ्चभूतमुलु धर्मुवु सन्ध्यलु नन्तरात्मयुन् यमु"डुनु जन्द्रसूर्युलु नहम्बुनु रात्रियु नन्महपदा र्थमु लिवियुण्ड"गा नरु"डु दक्कॊननेर्चुनॆ तन्नु म्रुच्चिलन् (आदि- 4-80) स्वच्छमैन कीर्तिकि निलयमैन वाडा! वेदालु, पञ्चभूतालु, धर्मं, मूडु सन्ध्यलु, आन्तरात्म, यमुडु, चन्द्रुडु, सूर्युडु, पगलु, रात्रि अने महपदार्थालु पुरुषुडि प्रवर्तननु चूस्तूने उण्टायि. इवि उण्डगा नरुडु तननु तानु दाचुकोलेडु. 33 ‘राजा! नीला ऎवरैना इल्लालिनि दूरं चेसुकुण्टारा? नालुगु पुरुषार्थालनू भर्तकु साधिञ्चिपॆट्टेदि भार्ये. वंशानिकी, गौरवानिकी, गृहविद्यकू मूलमैनदी भार्ये. भार्यापुत्रुल्नि चक्कगा चूसुकॊनेवाडिकि ए आपदा उण्डदु. चं. नुतजल पूरितम्बुलगु नूतुलु नूरिटिकण्टॆ सूनृत व्रत! यॊक बावि मेलु, मऱि बावुलु नूऱिटिकण्टॆ नॊक्क स त्र्कतुवदि मेलु, तत्र्कतु शतम्बुन कण्टॆ सुतुण्डु मेलु, त त्सुतशतकम्बु कण्टॆ नॊक सूनृतवाक्यमु मेलु सूडगन् (आदि- 4-94) महराजा! मञ्चिनीळ्ळतो निण्डिन वन्द नूतुल कण्टे ऒक बावि, अलाण्टि वन्दबावुल कण्टे ऒक क्रतुवु (यज्ञं), अलाण्टि वन्द क्रतुवुल कण्टे ऒक कॊडुकु, वन्दमन्दि कॊडुकुल कण्टे ऒके ऒक्क सत्यवाक्यं मेलु. दयचेसि निजं चॆप्पण्डि! नेनु मीकु तॆलीदू?!’ अन्दि. इन्तलो आकाशवाणि ‘राजा! ईमॆ नी भार्य! अतडु नी कुमारुडु’ अनि चॆप्पिन्दि. दुष्यन्तुडु आमॆनु स्वीकरिञ्चाडु. वीळ्ळ पुत्रुडे भरतुडु. अप्पटि नुण्डि चन्द्रवंशानिकि भरतवंशं अने पेरू वच्चिन्दि. भरतुडि वंशंलो ‘हस्ति’ अने चक्रवर्ति उण्डेवाडु. इतडे तन पेरु मीद हस्तिनापुरान्नि निर्मिञ्चाडु. इदे भरतवंश राजुलकु राजधानि. हस्ति पुत्रुडु अजामीढुडु. इतडि पुत्रुडु ऋक्षुडु. इतडि पुत्रुडु संवरणुडु. इतडि भार्य तपति. वीळ्ळ पुत्रुडु कुरुवु. इतडु तपस्सु चेसिन प्रदेशमे कुरुक्षेत्रङ्गा प्रसिद्धि चॆन्दिन्दि. अला कुरुवु वंशंलो पुट्टिनवाळ्ळु कौरवुलय्यारु. कुरुवु सन्तानंलो जह्नुडु अनि ऒक राजु उन्नाडु. अतडि कॊडुकु प्रतीपुडु. ‘महभिषुडु’ अने इक्ष्वाकुचक्रवर्ति- ऒक शापं वल्ल मरुसटि जन्मलो ई प्रतीपुडिकि कॊडुकुगा पुट्टाडु. अतडे शन्तनुमहराजु. आदिपर्वं 34 कवित्रय महभारतमु शन्तनु महराजु ऒकरोजु शन्तनुडु वेटकु वॆळ्ळि अक्कड गङ्गादेविनि चूसि इष्टपड्डाडु. आमॆ कॊन्नि षरतुलु विधिञ्चिन्दि. आमॆ माटनु कादनकूडदु. एदिकोरिना इव्वालि. तिट्टकूडदु. ऎदुरु प्रश्निञ्चकूडदु. इला षरतुलु पॆट्टिन्दि. शन्तनुडु अङ्गीकरिञ्चाडु. विवाहं जरिगिन्दि. कॊन्तकालानिकि वारिकि ऒक कुमारुडु पुट्टाडु. पुट्टगाने वाण्णि तीसुकुवॆळ्ळि नदिलो पडवेसि वच्चिन्दि गङ्ग. शन्तनुडु एमी अनलेदु. अण्टे वॆळ्ळिपोतुन्देमोननि भयं. तरुवात मरो आरुगुरु कॊडुकुलु पुट्टारु. वाळ्ळनी अलागे चेसिन्दि. तरुवात ऎनिमिदो कुमारुडु. वाण्णी अलागे चेस्तुन्दनि शन्तनुडु आमॆनु वारिञ्चाडु. अप्पुडु आमॆ - ‘राजा! नेनु जह्नुमहर्षि कुमार्तॆनु. गङ्गानदिनि. शापं वल्ल भूलोकानिकि वच्चि नी भार्यनय्यानु. ई ऎनिमिदिमन्दि कॊडुकुलू ऎवरो कादु. अष्टवसुवुलु. वसिष्ठ महर्षि शापं वल्ल वाळ्ळु इला पुट्टारु. वीडु ऎनिमिदो वसुवु. वीडिकि देवव्रतुडु अनि पेरु पॆडुतुन्नानु. पॆञ्चि पॆद्द चेसि नीकु अप्पगिस्तानु’ अण्टू तीसुकुवॆळ्ळि पॆद्दवाण्णि चेसि तिरिगि अप्पगिञ्चिन्दि. कॊन्तकालं तरुवात शन्तनुमहराजु वेटकि वॆळ्ळि अक्कड ऒक अन्दमैन स्र्तीनि चूशाडु. आमॆ पेरु सत्यवति. ईमॆ उपरिचरवसुवुकु, अद्रिक अने अप्सरसकू पुट्टिन्दि. ईमॆनु दाशराजु पॆञ्चि पॆद्द चेशाडु काबट्टि दाशकन्य अनी, चेपल वासन कलदि काबट्टि मत्स्यगन्धि अनी ईमॆनु पिलुस्तारु. ईमॆ पडवनडुपुतू उण्टे पराशरुडु अने महर्षि चूसि वरिञ्चाडु. वीळ्ळिद्दरिकी पुट्टिनवाडे वेदव्यास महर्षि. इतडु कृष्णद्वीपंलो पुट्टाडु काबट्टि कृष्णद्वैपायनुडु. पराशरुडि कॊडुकु काबट्टि पाराशर्युडु. पुट्टगाने वेदव्यासुडु ‘अम्मा! नेनु तपस्सुकु वॆळ्तुन्नानु. नीकु अवसरमैनप्पुडु नन्नु तलुचुको! नी मुन्दु प्रत्यक्षमवुतानु’ अनि वॆळ्ळिपोयाडु. पराशरुडू तपस्सुकु वॆळ्ळिपोयाडु. 35 अला पराशरुडू, कुमारुडु वेदव्यासुडू दूरङ्गा उन्न आ सत्यवतिनि चूसिन शन्तनुडु आमॆ नुण्डि ऒक योजनं वरकू सुवासन रावडान्नि गमनिञ्चाडु. अदि पराशरुडु आमॆकु इच्चिन वरं. चेपल वासन कास्ता सुवासनगा मारि, आ परिमळं ऒक योजनं दाका व्यापिस्तुन्दनि वरं इच्चाडु. अप्पटि नुण्डि आमॆ योजनगन्धि अय्यिन्दि. शन्तनुडु आमॆतो माट्लाडि आमॆ द्वारा दाशराजुनु कलिसि आमॆनु विवाहं चेसुकोवालनि उन्दनि अडिगाडु. दानिकि दाशराजु ‘सरे! ना कुमार्तॆकु पुट्टिनवाडिके राज्यं इस्ताननि नुव्वु वाग्दानं चेस्ते नाकु सम्मतमे!’ अन्नाडु. शन्तनुडु ऒप्पुकोलेदु. इण्टिकि तिरिगि वच्चाडु. विचारङ्गा उन्न तण्ड्रिनि चूशाडु देवव्रतुडु. विषयं तॆलुसुकॊनि, दाशराजु दग्गरकु वॆळ्ळाडु. भीष्मुडु ‘दाशराजा! नेनु राज्यं चेपट्टनु. नी कुमार्तॆकु कलिगे पुत्रुडिके राज्याधिकारं!’ अन्नाडु. अप्पुडु दाशराजु ‘नुव्वु धर्मात्मुडिवे! नी पुत्रुलु नी माटनु गौरविस्तारा? तरुवात मेमे वारसुलं अनि गॊडवकु दिगिते,मा परिस्थितेङ्गानु?’ अन्नाडु. दानिकि देवव्रतुडु - ‘नेनु असलु विवाहमे चेसुकोनु. ब्रह्मचर्यान्नि चच्चेवरकू पाटिस्तानु’ अनि प्रतिज्ञ चेशाडु. अला भीषणमैन प्रतिज्ञ चेशाडु काबट्टि अप्पटि नुण्डी देवव्रतुडिकि भीष्मुडु अने पेरु एर्पडिन्दि. शन्तनुडिकी सत्यवतिकी विवाहं जरिगिन्दि. वीरिकि चित्राङ्गदुडु, विचित्रवीर्युडु अने इद्दरु कॊडुकुलु जन्मिञ्चारु. शन्तनुडु मरणिञ्चाडु. चित्राङ्गदुडु ऒक गन्धर्वुडि चेतिलो मरणिञ्चाडु. इक मिगिलिन विचित्रवीर्युण्णे भीष्मुडु राजुनु चेशाडु. आदिपर्वं 36 कवित्रय महभारतमु अम्ब, अम्बिक, अम्बालिक काशी राजुकु अम्ब, अम्बिक, अम्बालिक अनि मुग्गुरु कूतुळ्ळु. वाळ्ळ कोसं स्वयंवरं प्रकटिञ्चाडु काशीराजु. भीष्मुडु अक्कडिकि वॆळ्ळि राजुलन्दर्नी ओडिञ्चि आ मुग्गुरु कन्यल्नी तीसुकॊनि वच्चाडु. भीष्मुडु ओडिञ्चिनवारिलो साळ्वुडु अने राजु कूडा उन्नाडु. साळ्वुण्णि काशीराजु पॆद्द कुमार्तॆ अम्ब प्रेमिञ्चिन्दि. आमॆ कोरिकपै अम्बनु वॆनक्कि पम्पि तक्किन इद्दर्नी विचित्रवीर्युडिकि इच्चि पॆळ्ळि चेशाडु. तीरा वॆळ्ते साळ्वुडु अम्बनु तिरस्करिञ्चाडु. अदला उण्डगा कॊन्तकालानिकि सन्तानं कलगकुण्डाने विचित्रवीर्युडु कूडा मरणिञ्चाडु. अप्पुडु सत्यवति वेदव्यासुडिनि पिलिचि, देवरन्यायं द्वारा तन कोडळ्ळकु पुत्रभिक्ष पॆट्टमन्दि. (एदैना कारणंवल्ल सन्तान विच्छित्ति कलिगिते ऒक स्र्ती तन भर्त सोदरुडि द्वारा सन्तानं पॊन्दडान्नि देवरन्यायं अण्टारु). अला वेदव्यासुडि द्वारा अम्बिककु धृतराष्र्टुडु, अम्बालिककु पाण्डुराजु, विचित्रवीर्युडि मरो शूद्र भार्यकु विदुरुडु जन्मिञ्चारु. ई विदुरुडु ऎवरो कादु. माण्डव्यमुनि शापं वल्ल जन्मिञ्चिन यमधर्मराजे! अन्दुके विदुरुडु गॊप्प नीतिकोविदुडय्याडु. द्रोणाचार्युडु गङ्गातीरंलो भरद्वाज महर्षि तपस्सु चेसुकॊण्टू उण्डेवाडु. अतडिकि ऒक कुमारुडु. अतडि पेरु द्रोणुडु. ई भरद्वाजुडिकि पृषतुडु अने पाञ्चाल राजु मञ्चि स्नेहितुडु. इतडि कॊडुकु द्रुपदुडु. पृषतुडु तन कॊडुकुनु भरद्वाजुडि आश्रमंलोने उञ्चाडु. काबट्टि द्रोणुडु, द्रुपदुडु स्नेहितुलय्यारु. चक्कगा चदुवुकॊण्टुन्नारु. कॊन्नाळ्ळकु पृषतुडु मरणिञ्चडन्तो द्रुपदुडु राजय्याडु. द्रोणुडु ‘अग्निवेशुडु’ अने महर्षि द्वारा विलुविद्यलो नैपुण्यान्नि पॊन्दाडु. 37 कृपाचार्युडु गौतममहर्षि कुमारुडु शरद्वन्तुडु. इतडु विलुविद्यलो गॊप्पवाडु. इतडिकि ऒक बालुडु, बालिक जन्मिञ्चारु. वीरिनि अडविलो ऒक रॆल्लु पॊदलो विडिचि वॆळ्ळि पोयाडु शरद्वन्तुडु. वाळ्ळनु शन्तनुमहराजु पॆञ्चि पॆद्द चेशाडु. वाळ्ळ पेर्ले कृपुडु, कृपि. तरुवात शरद्वन्तुडु वच्चि वीळ्ळकु धनुर्वेदान्नि बोधिञ्चाडु. द्रोणुडु कृपिनि विवाहं चेसुकुन्नाडु. वीळ्ळकु ऒक पुत्रुडु. अतडि पेरु अश्वत्थाम. द्रोणुडु परशुरामुडि नुण्डि कूडा चाला अस्र्तालनु पॊन्दाडु. कानी आर्थिकमैन इब्बन्दुलु तलॆत्तडन्तो सहयं कोसं तन चिन्ननाटि स्नेहितुडैन द्रुपदुडि वद्दकु वॆळ्ळाडु. कानी द्रुपदुडु अवमानिञ्चि पम्पाडु. कर्णुडु यदुवंशानिकि चॆन्दिन ‘शूरुडु’ अने राजुकु वसुदेवुडु मॊदलैन पदि मन्दि कॊडुकुलु, पृथ मॊदलैन एडुगुरु कूतुळ्ळु उन्नारु. इतडि मेनत्त कॊडुकु कुन्तिभोजुडु पृथनु तीसुकुवॆळ्ळि पॆञ्चुकुन्नाडु. दान्तो पृथ कुन्तीदेविगा प्रसिद्धुरालय्यिन्दि. ईमॆ सूर्युडि अनुग्रहं वल्ल कवचकुण्डलालतो प्रकाशिञ्चे ऒक पुत्रुण्णि पॊन्दिन्दि. अयिते आ पुत्रुण्णि ऒक पॆट्टॆलो पॆट्टि गङ्गानदिलो विडिचिपॆट्टिन्दि. आ पॆट्टॆ अतिरथुडु - राध अने सूतदम्पतुलकु दॊरिकिन्दि. वाळ्ळु ई बालुण्णि पॆञ्चि पॆद्द चेशारु. अतडे कर्णुडु. पाण्डुराजु - धृतराष्र्टुडु धृतराष्र्टुडु गान्धार देश राजकुमार्तॆ अयिन गान्धारिनि पॆण्ड्लाडाडु. पाण्डुराजु कुन्तीदेविनी, मद्रदेशराजकुमार्तॆ माद्रिनी पॆळ्ळाडाडु. पाण्डुराजु दिग्विजययात्र चेसि ऎन्दरो राजुल्नि ओडिञ्चाडु. अपारमैन धनराशुल्नि हस्तिनापुरानिकि तरलिञ्चाडु. धृतराष्र्टुडिकि राज्यं अप्पगिञ्चाडु. कॊन्तकालं तरुवात ऒकसारि वेटकु वॆळ्ळाडु. अक्कड कलिसिमॆलिसि उन्न रॆण्डु आदिपर्वं 38 कवित्रय महभारतमु जिङ्कल्नि चूसि अयिदु बाणालु वेशाडु. अवि निजानिकि जिङ्कलु कावु. किन्दमुडु अने महर्षि, अतडि भार्य. जिङ्क रूपंलो उन्न महर्षि इला अन्नाडु ‘राजा! वेट राजधर्ममे! कानी आयासन्तो परिगॆत्तलेनि वाटिनी, अन्योन्यङ्गा उन्नवाटिनी, प्रसविञ्चडानिकि सिद्धङ्गा उन्नवाटिनी, रोगालतो उन्नवाटिनी कर्कोटकुल्लाण्टि वेटगाळ्ळु कूडा वेटाडरे! अलाण्टिदि भरतवंशंलो पुट्टिन नुव्वे इला चेशावु. काबट्टि नुव्वु कूडा नी भार्यतो कलिशावो मरुक्षणं मरणिस्तावु. नीतो पाटु नी भार्यकूडा मरणिस्तुन्दि’ अनि शपिञ्चि प्राणालु वदिलाडु. अप्पुडु तॆलिसिवच्चिन्दि पाण्डुराजुकि. कं. ऎट्टि विशिष्टकुलम्बुन" बुट्टियु, सदसद्विवेकमुलु गल्गियु, मुन् गट्टिन कर्मफलम्बुलु नॆट्टन भोगिम्पकुण्ड नेर्तुरॆ मनुजुल् (आदि- 5-58) ‘ऎन्त उन्नतमैन वंशंलो पुट्टिना, मञ्चीचॆडु तॆलिसिना, पूर्व जन्मलो चेसिन कर्मफलान्नि ऎन्तटिवारैना अनुभविञ्चाल्सिन्दे!’ अनि बाधपडि, अन्नी सेवकुलकु दानं चेशाडु. भार्यलतो कलिसि शतशृङ्ग पर्वतं मीद तपस्सु चेसुकॊण्टू कालं गडुपुतुन्नाडु. ‘मानवुडु पुडुतूने नालुगु (देव - ऋषि - पितृ - मनुष्य) ऋणालतो पुडताडु. यज्ञं - तपस्सु, स्वाध्यायं, श्राद्धं, अतिथि सेव द्वाराने वाटिनि तीर्चुकोवालि. मिगिलिन मूडू तीरिपोयायि. शापं वल्ल नाकु सन्तानं कलुगदु. काबट्टि पितृऋणं तीरे अवकाशमे लेदु’. अनि बाधपडुतुन्नाडु. पाण्डवुलु - कौरवुलु अप्पुडु पाण्डुराजु कोरिकतो कुन्तीदेवि तनकु दुर्वासमहर्षि इच्चिन वरं द्वारा देवतल्नि आह्वनिञ्चिन्दि. यमधर्मराजु अंशन्तो धर्मराजु, वायुदेवुडि अंशन्तो भीमुडु, इन्द्रुडि अंशन्तो अर्जुनुडु अने पुत्रुल्नि पॊन्दिन्दि. 39 पाण्डुराजु कोरिन मीदट माद्रि कूडा अश्विनीदेवतलनु आराधिञ्चिन्दि. वारिवल्ल नकुलुडु, सहदेवुडु अने इद्दरु पुत्रुल्नि पॊन्दिन्दि. अक्कड हस्तिनापुरंलो गान्धारि कूडा गर्भं धरिञ्चिन्दि. संवत्सरं अयिना प्रसवं कालेदु. ईलोगा कुन्तीदेविकि धर्मराजु पुट्टाडु. अदि तॆलिसि असूयतो तन कडुपु बादुकुन्दि. दानिवल्ल लोपलि पिण्डं जारि बयटपडिन्दि. अप्पुडु वेदव्यासुडु वच्चि दानिनि 101 भागालु चेसि नेतिकुण्डललो पॆट्टि रक्षिञ्चाडु. कुन्तीदेविकि भीमुडु पुट्टिन समयानिकि मॊदटि कुण्डनुण्डि कलि अंशतो ऒक पुत्रुडु पुट्टाडु. अतडे दुर्योधनुडु. धृतराष्र्टुडिकि मरो वैश्य भार्य उन्दि. आमॆकु ऒक कॊडुकु पुट्टाडु. अतडि पेरु युयुत्सुडु. आ तरुवात रोजुकॊकरुगा आ कुण्डल नुण्डि 99 मन्दि पुट्टुकॊच्चारु. चिवरि कुण्ड नुण्डि दुस्सल अने अम्मायि पुट्टिन्दि. दुर्योधनुडु पुट्टिनपुडु अपशकुनालु कनिपिञ्चायि. अतडि वल्ल वंशानिकि तीव्रमैन नष्टं कलुगुतुन्दि काबट्टि आ ऒक्क बिड्डनी ऎक्कडैना वदिलि वेयमनि पण्डितुलु सलह इच्चारु. कानी पुत्र व्यामोहं! धृतराष्र्टुडु आ पनि चेयलेदु. कॊन्तकालानिकि पाण्डुराजु, माद्री मरणिञ्चारु. कुन्तीदेवि तन बिड्डलु ऐदुगुरिनी तीसुकॊनि हस्तिनापुरानिकि वच्चिन्दि. कालं गडुस्तोन्दि. ऒकरोजु वेदव्यासुडु वच्चि सत्यवतितो इला अन्नाडु. कं. मति" दल"प"ग संसारं बतिचञ्चल मॆण्डमावु लट्टुल सम्प त्र्पततु लतिक्षणिकम्बुलु गतकालमु मेलु वच्चुकालमु कण्टॆन् (आदि- 5-159) ‘अम्मा! ई संसारं ऒक ऎण्डमावि. चञ्चलमैनदि. ई सम्पदलन्नी कूडा क्षणिकाले! काबट्टि आलोचिस्ते वच्चेकालं कण्टे गडिचिन कालमे आदिपर्वं 40 कवित्रय महभारतमु मञ्चिदनिपिस्तोन्दि. ऎन्दुकु चॆप्तुन्नानण्टे - धृतराष्र्टुडि कॊडुकुलु मञ्चिवाळ्ळु कारु. मुन्दु मुन्दु चाला घोरालु जरुगुतायि. नुव्वु चूडलेवु. काबट्टि कोडळ्ळनु तीसुकॊनि अडवुलकि वॆळ्ळि तपस्सु चेसुकॊण्टू प्रशान्तङ्गा उण्डु’ अन्नाडु. सत्यवति अलागे चेसिन्दि. कॊन्नाळ्ळकु अम्बिक, अम्बालिकलतो सह तनुवु चालिञ्चि स्वर्गानिकि चेरुकुन्दि. धृतराष्र्टुडि पुत्रुलु धार्तराष्र्टुलु. वीरिके कौरवुलु अनि प्रसिद्धि. पाण्डुराजु पुत्रुलु पाण्डवुलु. अन्दरू पॆरुगुतुन्नारु. पाण्डवुलण्टे दुर्योधनुडिकि मॊदट्नुञ्ची कण्टगिम्पुगा उण्डेदि. भीमुडण्टे मरीनु. ऒकसारि भीमुण्णि ताळ्ळतो कट्टि नदिलो पडवेयिञ्चाडु. भीमुडु तेरुकॊनि कट्लु तॆञ्चुकॊनि बयटपड्डाडु. मरोसारि विषं कलिपिन अन्नं पॆट्टि चम्पबोयाडु. आ विषं भीमुडिनि एमी चेयलेदु. चक्कगा जीर्णमैपोयिन्दि. वीळ्ळकु गुरुवु कृपाचार्युडु. द्रोणुण्णि कूडा विलुविद्य नेर्पडानिकि नियमिञ्चाडु भीष्मुडु. अर्जुनुडिलो उन्न आत्मविश्वासं द्रोणुडिनि आकर्षिञ्चिन्दि. अर्जुनुडु द्रोणाचार्युडिकि प्रियशिष्युडय्याडु. द्रोणुडि कुमारुडु अश्वत्थाम. अतडु कूडा वीळ्ळतो पाटे विद्याभ्यासं चेस्तुन्नाडु. अर्जुनुडु चीकट्लो कूडा बाणालु गुरि चूसि वॆय्यडं नेर्चुकुन्नाडु. अदि चूसि, अतडि साधनकु मॆच्चिन द्रोणाचार्युडु ‘निन्नु साटिलेनि मेटि विलुकाण्णि चेस्तानु’ अनि माट इच्चाडु. एकलव्युडु हस्तिनापुरानिकि पक्कने ऒक अडवि उन्दि. अन्दुलो हिरण्यधन्वुडु अने किरातराजु उन्नाडु. अतडि कॊडुकु एकलव्युडु. इतडिकी विलुविद्य अण्टे पञ्चप्राणालु. द्रोणुडि वद्दकु वच्चि तनकु आ विद्य नेर्पमनि अडिगाडु. 41 आनाटि धर्मशास्र्तं प्रकारं धनुर्वेदान्नि नेर्चुकॊने अर्हत एकलव्युडिकि लेदु. अन्दुकनि चॆप्पनन्नाडु. अयिना एकलव्युडु पट्टुदलगा मट्टितो द्रोणुडि बॊम्मनु ऒकटि चेसुकॊनि दानि मुन्दु कूर्चॊनि साधन चेशाडु. नैपुण्यान्नि सम्पादिञ्चाडु. ऒकरोजु कौरव पाण्डवुलन्दरू वेटकु वॆळ्ळारु. दारि तप्पारु. अक्कड एकलव्युडि गुरिञ्चि तॆलिसिन्दि. ऒक वेट कुक्क मॊरुगुतू उण्टे - दानिकि गुच्चुकोकुण्डा, अदि अरवलेकुण्डा एडु बाणालु वेसि दानि नोरु मूयिञ्चाडु एकलव्युडु. अदि चूसि आश्चर्यपोयारु वीळ्ळन्ता. एकलव्युडु तन गुरुवु द्रोणाचार्युलेनण्टू अतनि विग्रहन्नि चूपिञ्चाडु. वीळ्ळन्दरू हस्तिनापुरानिकि तिरिगि वच्चि द्रोणुडिकि आ विषयं चॆप्पारु. द्रोणुडु आश्चर्यपोयि एकलव्युडि दग्गरकु वॆळ्ळाडु. एकलव्युडु भक्तितो द्रोणुण्णि पूजिञ्चि ‘गुरुदेवा! मी अनुग्रहं वल्ल नाकु ई विद्य वच्चिन्दि. काबट्टि मीकु गुरुदक्षिणगा एं कावालो चॆप्पण्डि. सन्तोषङ्गा इस्तानु’ अन्नाडु. बॊटनवेलु लेकपोते बाण प्रयोगं चेयलेडनी, दानिवल्ल अर्जुनुडिकि तानिच्चिन माट वम्मुकादनी भाविञ्चि द्रोणुडु एकलव्युडि बॊटनवेलुनु गुरुदक्षिणगा अडिगाडु. एकलव्युडु ऎन्त मात्रं सङ्कोचं लेकुण्डा सन्तोषङ्गा समर्पिञ्चाडु. अस्र्त विद्या प्रदर्शन कौरवुलू पाण्डवुलू तामु नेर्चुकॊन्न विद्यल्नि प्रदर्शिस्तुन्नारु. अर्जुनुडु चूपिञ्चिन धनुर्विद्या नैपुण्यानिकि अन्दरू आश्चर्यपोयारु. अदे समयंलो कर्णुडु वच्चि अर्जुनुडु चूपिञ्चिन विद्यलन्नी तानू चेसि चूपिञ्चाडु. अन्दरू आश्चर्यपोयारु. दुर्योधनुडु मुग्धुडै कर्णुण्णि कौगिलिञ्चुकॊन्नाडु. अङ्गराज्यं इच्चि तनकु स्नेहितुण्णि चेसुकुन्नाडु. आदिपर्वं 42 कवित्रय महभारतमु विद्याभ्यासं पूर्तय्यिन्दि. द्रोणाचार्युडि कोरिक मेरकु द्रुपदुण्णि बन्धिञ्चि तॆच्चि द्रोणुडि काळ्ळ दग्गर पडवेशाडु अर्जुनुडु. द्रुपदुण्णि तानू परिहसालाडि, अवमानिञ्चि विडिचि पॆट्टाडु द्रोणुडु. कॊन्तकालं तरुवात भीष्मुडु धर्मराजुनु युवराजुगा चेशाडु. भीमार्जुनुलू, नकुलसहदेवुलू नालुगु दिक्कुलकू वॆळ्ळि अन्दर्नी जयिस्तुन्नारु. द्रोणुडु तन प्रियशिष्युडैन अर्जुनुडिकि ब्रह्मशिरोनामकास्र्तान्नि इच्चाडु. पाण्डवुल वैभवं चूस्तुण्टे दुर्योधनुडिकि कडुपु रगिलिपोतोन्दि. कर्णुण्णी, शकुनिनी, दुश्शासनुडू मॊदलैन तन वाळ्ळनन्दरिनी समावेशपरिचाडु. अप्पुडु शकुनि कणिकुडु अने राजनीतिज्ञुण्णि पिलिपिञ्चाडु. कणिक नीति आ कणिकुडु इला हितवु पलिकाडु. तरुवोज. धरणीशु" डुद्यतदण्डु" डै युचित दण्डविधानम्बु" दप्पक धर्म चरितुल"गा महीजनुल रक्षिञ्चि सद्व ृत्तु" डगुनदि; सर्ववर्णमुलु वरुसन तमतम वर्णधर्ममुल वर्तिल्लुदुरु गडवक दण्डभीति नरिमित्रवर्जितु" डै समबुद्धि यगु महीवल्लभु ननुशासनमुन (आदि- 6-102) प्रभुवु गॊप्प अधिकारं कलवाडै, तगिन विधङ्गा दण्डनीतिनि अवलम्बिस्तू, प्रजलनु धर्म मार्गान नडिपिञ्चालि. मञ्चि प्रवर्तन कलवाडै उण्डालि. दण्डनीतिलो स्वपरभेदालु चूपिञ्च कूडदु. समबुद्धितो प्रवर्तिञ्चालि. अला उण्टे प्रजलु कूड तम जातिधर्मालु उल्लङ्घिञ्चरु. इवि चेयदगिन पनुलु, इवि चेयकूडनि पनुलनि राजु तॆलुसुकोवालि. चॆडु नडवडिकतो, प्रजल मेलु कोरनिवाडु ऎवडैना राजु वाडिनि शिक्षिञ्चालि. आ शिक्ष प्रजलन्दरिकी तॆलिसेला अमलु चेयालि. 43 ए पनि चेसिना, बुद्धिमन्तुलतो आलोचिञ्चि चेयालि. मुन्दुगा विचारिञ्चि चेसिन पनि ऎप्पुडू चॆडि पोदु. राजु नेर्पुतो ऎवरिनी नॊप्पिञ्चनि पनि चेत कानी, भयङ्करमयिन पनि चेत कानी मॊदट तननि तानु कापाडु कोवालि. तनकु प्रमादं लेकुण्डा चूसुकुनि तरुवात राजधर्मालु नडपालि. स्वच्छमयिन बुद्धितो तन लोपालु इतरुलु तॆलुसुकोकुण्डा, इतरुल लोपालनु तानु तॆलुसुकुण्टू, देशकाल परिस्थितुलनु गमनिस्तू मित्र बलान्नि समकूर्चुकुण्टू राजु तन राजधर्मालु निर्वर्तिञ्चालि. शत्रुवु बलहीनमयिनप्पुडे चम्पडं राजनीति. वाळ्ळु अधिकबलन्तो. मित्रुलनु कूडदीसुकुण्टे वारिनि चम्पडं साध्यं कादु सुमा! राजु! ऎप्पुडू दूतल वल्ल अन्नि विषयालू तॆलुसुकुण्टू उण्डालि. विसुक्को कूडदु. तन पनुल गुरिञ्चे काक, शत्रुवुल पनुलनु गुरिञ्चि कूड तॆलुसुकुण्टू उण्डालि. शत्रु देश विषयाल कोसं ऎक्कुव सङ्ख्यलो पाषण्डुलनु (वेदबाह्युलनु) पम्पालि. राजु चाला चोट्लकु वॆळ्तू उण्टाडु. अन्दुकनि राजु ऎक्कडिकि वॆळ्ळबोतुन्ना, मुन्दुगा आ प्रदेशालनि क्षुण्णङ्गा परिशीलिञ्चेला चेयालि. आया प्रदेशालु परिशीलिञ्चि, राजुकि आपद कलिगिञ्चे व्यक्तुलु कानी, आयुधालु कानी उण्टे मुन्दुगाने तॊलिगिञ्चेला चर्यलु तीसुकोवालि. ते. वीरु नम्मङ्ग" दगुदुरु वीरु नम्म" दगरु नाकु ना वलवदु; तत्त्वबुद्धि नॆव्वरिनि विश्वसिम्पक यॊल्ल प्रॊद्दु नात्मरक्षापरुं डगु नदि विभुण्डु (आदि- 6-110) राजैन वाडु ‘वीडु नम्मदगिन वाडु’, ‘वीडु नम्मरानि वाडु’ अनि भाविञ्चकूडदु. निश्चयबुद्धितो तन रक्षण ताने प्रधानङ्गा चूसुकोवालि. ऎवरिनी अन्तगा नम्म कूडदु. मरो विषयं. राजु तननि तानु कापाडु आदिपर्वं 44 कवित्रय महभारतमु कोवडमे कादु - तन रहस्यपुटालोचनलनी कूड जाग्रत्तगा कापाडु कोवालि. रहस्यपुटालोचनल्नि राजु ऎन्तगा कापाडुकुण्टाडो अन्तगा अतडिकि विजयं. रहस्यालनु कापाडु कोलेकपोते आ बृहस्पति पनुलु कूड फलवन्तालु कावु सुमा! इक मनुषुल नैजं गुरिञ्चि चॆबुतानु. चॆड्ड वाळ्ळु माटि माटिकी ऒट्लु पॆडुतू उण्टारु. चेतुलुजोडिञ्चि दण्डालु पॆडुतू उण्टारु. तिय्यगा माट्लाडुतू उण्टारु. नक्क विनयालु चूपिस्तू उण्टारु.दुर्मार्गुडु तनकु अनुकूलमय्ये वरकू मित्रुडिला नटिस्ताडु. अनुकूलत एर्पडिन वॆण्टने काटु वेस्ताडु. पिडुगु पडडं, गालि वीचडं - इवि प्रजलकु ऎप्पुडु तॆलुस्तायि? अवि जरिगि नप्पुडे कदा? अलागे कोपं कानी, स्नेहं कानी इतरुलकु वाटि अनुभव कालानिके तॆलियालि. राजु अला मसलुकोवालि. राजु, तनकु इन्तकु मुन्दु अपकारं चेसिन वाडिनि अल्पुडे कदा अनि आदरिञ्च कूडदु. मुल्लु चिन्नदे कावच्चु. अदि गुच्चुकुण्टे नडव गलमा?शत्रुवुनि ऎप्पुडू तक्कुव अञ्चना वॆय्य कूडदु. बालुडनि चुलकन भावन्तो अतनितो कलिसि उण्ड कूडदु. भयङ्करमयिन पर्वतालनु, अरण्यालनु काल्चिपारॆय्यडानिकि ऒक चिन्न निप्पु कणिकॆ चालदू? तनकि अपकारं चेसिन वाडिनि चेर दीसि, दग्गर उञ्चुकुने वाडु बुद्धि हीनुडु. वाडॆलाण्टि वाडण्टे, ऎत्तयिन चॆट्टु कॊम्म मीद एमरुपाटुतो निद्रिञ्चे वाडितो समानं! मरो मुख्य विषयं… राजा! अपकारालु चेसे वाळ्ळनि, साम दानभेद दण्डोपायाल चेत कानी, दय चूपडं चेत कानी, वारिकि नम्मकं कलिगेला चेयि. अला माटलाडि वारिनि नम्मिञ्चु. कावालण्टे ऒट्टु पॆट्टु. वारिकि नम्मकं कलिगिञ्चि, तर्वात एमात्रं आलस्यं चेकुण्डा चम्पॆय्यि. शुक्रुडु कूड इदे चॆप्पाडु. अन्दु चेत ए विधङ्गानयिना राजनीतितो शत्रुवुलनु हतमार्चालि. 45 कं. तन कपकारमु मदि" जे सिन जनु" डल्पु"डनि नम्मि चेकॊनियुण्डं जन दॊक यिञ्चुक मुल्लयि ननु बादतलमुन नुन्न नडवगनगुने? (आदि- 6 -115) ‘राजा! मनकु कीडु चेसिन वाडु अल्पुडे अयिना उपेक्षिञ्चकूडदु सुमा! मुल्लु चिन्नदे! कानी कालिलो गुच्चुकॊनि उण्टे नडवगलमा? अलाण्टि वाण्णि चम्पि आत्मरक्षण चेसुकोवडमे राजधर्मं’ अन्नाडु. आ माटलु बागाने पनि चेशायि. दुर्योधनुडु तण्ड्रि वद्दकु वॆळ्ळि पाण्डवुल्नि ऎलागैना वारणावतानिकि पम्पिवेयमनी लेकपोते मनकु पेरु प्रतिष्ठलु रावनी गॊडव पॆट्टेवाडु. धृतराष्र्टुडु मॊदट अङ्गीकरिञ्चकपोयिना पुत्रव्यामोहं वल्ल अतडिकि तप्पिन्दि कादु. लक्कयिल्लु पाण्डवुलु अतडि माट मन्निञ्चि बयलुदेरारु. दीनिलो एदो कुट्र उन्दनि विदुरुडु हॆच्चरिञ्चाडु. अतडु हॆच्चरिञ्चिनट्लुगाने ऒक प्रमादं जरिगिन्दि. वारणावतंलो पाण्डवुल कोसं नॆय्यि, नूनॆ, बङ्क, लक्क कलगलिपि ऒक भवनान्नि पुरोचनुडु अने शिल्पितो कट्टिञ्चाडु दुर्योधनुडु. वाळ्ळु आ इण्टिलो उण्डगा निप्पु पॆट्टि चम्पालन्नदि अतडि आलोचन. पाण्डवुलु अदि ग्रहिञ्चारु. ईलोगा विदुरुडु ऎवरिकी तॆलियकुण्डा ऒक कन्दकालु तव्वे सेवकुण्णि पम्पि लक्क इण्टिलो नुण्डि ऒक सॊरङ्गं तव्विञ्चाडु. आनाडु कृष्ण चतुर्दशि. कुन्तीदेवि नगरंलोनि ब्राह्मण स्र्तीलु अन्दरिनी पिलिचि भोजनं पॆट्टिन्दि. अप्पुडे कुन्तीदेवि सेवकुरालैन ऒक निषादस्र्ती तन अयिदुगुरु कॊडुकुलतो वच्चिन्दि. पीकलदाका तिनि, मद्यं तागि पुत्रुलतो कलिसि अक्कडे पडि निद्रपोयिन्दि. आदिपर्वं 46 कवित्रय महभारतमु आ रात्रे लक्क इण्टिकि निप्पु पॆट्टालनि निश्चयिञ्चुकुन्नाडु पुरोचनुडु. अदि तॆलिसिन भीमुडु मुन्दुगाने पुरोचनुडि भवनानिकि निप्पु पॆट्टि, तम लक्क यिण्टिकि कूडा निप्पुपॆट्टि, सॊरङ्गमार्गं द्वारा तल्लिनी, सोदरुल्नी तीसुकॊनि बयटपड्डाडु. तॆल्लवारिन्दि. लक्क यिण्ट्लो मद्यन्तागि पडिपोयिन निषादस्र्ती आमॆ कॊडुकुल शवालु कनिपिञ्चायि. वाटिनि चूसि अन्दरू कुन्तीदेवी पाण्डवुलू मरणिञ्चारनि अनुकुन्नारु. हिडिम्बासुरुडु भीमुडु अडविलो तनवाळ्ळकु कापलागा उन्नाडु. तक्किन वाळ्ळन्दरू निद्रपोतुन्नारु. अप्पुडु अक्कडिकि हिडिम्बासुरुडु अने राक्षसुडु वच्चाडु. तन वाळ्ळकु निद्राभङ्गं कलगनिव्वकुण्डा वाण्णि दूरङ्गा तीसुकुवॆळ्ळि चम्पाडु भीमुडु. आ राक्षसुडि चॆल्लॆलु हिडिम्ब भीमुण्णि चूसि मनसु पडिन्दि. आमॆ राक्षसस्र्ती. काबट्टि नम्मलेदु भीमुडु. अप्पुडु धर्मराजु कलुगजेसुकॊनि - ‘भीमसेना वधिञ्चडानिकि अर्हुडैन हिडिम्बासुरुण्णि संहरिञ्चावु नुव्वु. अदि धर्ममे! नुव्वु वाण्णि चम्पडन्तो ईमॆ अबल अय्यिन्दि. काबट्टि ईमॆनु स्वीकरिञ्चवलसिन बाध्यत नीपैने उन्दि. राक्षसस्र्ती अनि उपेक्षिञ्चकु. कं. आपदयैननु धर्मुव प्रापुग रक्षिम्पवलयु" बरमार्थमु ध र्मापायम धार्मिकुलकु नापद, जन्मान्तरमुन ननुगतमगुटन् (आदि- 6-221) आपद कलिगे परिस्थिति उन्ना धर्मान्ने आधारङ्गा ग्रहिञ्चि मानवुडु दानिनि रक्षिञ्चालि. इदि परमार्थं. धर्मान्नि निष्ठतो आचरिञ्चेवारिकि धर्मं दॆब्बतिनटमे गॊप्प आपद. ऎन्दुकण्टे इदि तरुवात जन्मललो कूडा वॆण्ट वस्तुन्दि, अन्नाडु. तरुवात कुन्तीदेवि आदेशन्तो आमॆनु स्वीकरिञ्चाडु भीमुडु. 47 अन्दरू कलिसि अरण्यंलो मुन्दुकु सागिपोयारु. दारिलो वेदव्यास महर्षि कनिपिञ्चाडु. पाण्डवुल्नि ओदार्चाडु. ‘एकचक्रपुरंलो ब्राह्मण वेषाल्लो उण्टू कालं गडपण्डि. त्वरलो मी कष्टालन्नी गट्टॆक्कुतायि’ अनि चॆप्पि वॆळ्ळिपोयाडु. भीमुडिकी हिडिम्बकु ऒक कुमारुडु जन्मिञ्चाडु. अतडे घटोत्कचुडु. पुट्टगाने यौवनवन्तुडै ‘ए अवसरं वच्चिना नन्नु तलुचुकोण्डि. वॆण्टने वस्तानु’ अनि तण्ड्रुलकु चॆप्पि तल्लिनि तीसुकॊनि वॆळ्ळिपोयाडु. पाण्डवुलु एकचक्रपुरंलो ब्राह्मण वेषाल्लो उण्टू भिक्षाटन द्वारा जीविस्तुन्नारु. वण्डिन दाण्ट्लो सगं भीमुडिकि, मिगिलिनदि अन्दरिकी. बकासुर वध आ ऊरि पॊलिमेरल्लो बकासुरुडु उण्डेवाडु. रोजू वाडि दग्गरकु ऒक बण्डॆडु अन्नं, ऒक मनिषिनि आहरङ्गा पम्पालि. आ रोजु पाण्डवुलु उण्टुन्न इण्टि यजमानि वन्तु वच्चिन्दि. आ यजमानि विलपिस्तुन्नाडु. अदि चूसि कुन्तीदेवि भीमुडितो - कं. ‘कृत मॆऱुगुट पुण्यमु, स न्मति दानिकि सममु से"त मध्यमु, मऱि त त्कृतमुन कग्गलमुग स त्कृति सेयुट युत्तमम्बु कृतबुद्धुलकुन् (आदि- 6-244) नायना! भीमसेना! चेसिन मेलुनु गुर्तुञ्चुकॊण्टे पुण्यं वस्तुन्दि. दानिकि प्रतिगा वाळ्ळकु मेलु चेस्ते मध्यमं. चेसिन दानिकण्टे ऎक्कुव मेलु चेस्ते अदि अन्निण्टिकण्टे उत्तमं. काबट्टि आ बकासुरुण्णि चम्पि ई ऊरिनि कापाडु’ अन्दि. सरेनन्नाडु भीमुडु. कानी अतडिकि बागा आकलिगा उन्दि. कडुपुनिण्डा तिनि चाला रोजुलय्यिन्दि. अन्दुके आ इण्टि यजमानिनि तनकु तृप्तिगा आदिपर्वं 48 कवित्रय महभारतमु भोजनं पॆट्टमन्नाडु. वॆण्टने आ ब्राह्मणुडु रकरकाल पिण्डिवण्टलतो गॊप्प विन्दु एर्पाटु चेशाडु. भीमुडु कडुपुनिण्डा तिनि, बण्डि निण्डा आहर पदार्थालु निम्पुकॊनि, बकासुरुडि दग्गरकु वॆळ्ळाडु. गट्टिगा अरिचिमरी बकासुरुण्णि पिलिचाडु. वाडु गुहलोञ्चि बयटकु वच्चेलोगा तानु तॆच्चिन आहर पदार्थालनु तिनि वेशाडु. अदि चूसिन बकासुरुडिकि अरिकालिमण्ट नॆत्तिकॆक्किन्दि. भीमुडि मीदिकि वेगङ्गा दूकाडु. ऎन्तवेगङ्गा दूकाडो अन्ते वेगङ्गा भीमुडि चेतुल्लो चच्चाडु. द्रौपदि जननं भीमुडु बकासुरुण्णि चम्पिन तरुवात, पाण्डवुलू कुन्तीदेवि एकचक्रपुरंलो कॊन्त कालं निवसिञ्चारु. ऒकरोजु ऒक ब्राह्मणुडु वारि इण्टिकि वच्चाडु. धर्मराजु अतिथि सत्कारालु चेसि ‘ब्राह्मणोत्तमा! तमरु ए ए देशालु तिरिगारु? अक्कड विशेषालु एमिटि? अनि अडिगाडु. दानिकि आ ब्राह्मणुडु - ‘नेनु ऎन्नो देशालु चूशानु, कानी द्रुपदराजु पालिञ्चे पाञ्चालदेशान्नि मिञ्चिन देशान्निमात्रं ऎक्कडा चूडलेदु. आ द्रुपद महराजुकु अग्निगुण्डं नुण्डि ऒक कूतुरु पुट्टिन्दट. आमॆ पेरु द्रौपदि. आमॆकु विवाहं चेयालनुकुण्टुन्नाडु द्रुपदुडु’ अन्नाडु. धर्मराजु आश्चर्यङ्गा ‘ब्राह्मणोत्तमा! आमॆ ऎन्दुकु अन्दरिला जन्मिञ्चलेदु?’ अन्नाडु. ‘द्रोणुडु, द्रुपदुडु मञ्चि स्नेहितुलु. वारिद्दरू ऒके गुरुवु गारि दग्गर वेदालु चदुवुकुन्नारु. अग्निवेशुडि वद्द धनुर्विद्यनु नेर्चुकुन्नारु. तरुवात वारिकि विरोधं वच्चिन्दि. द्रोणुडु हस्तिनापुरं वॆळ्ळिपोयाडु. अक्कड कुरु कुमारुलकु अस्र्तविद्य नेर्पिञ्चि,गुरुदक्षिणगा द्रुपदुण्णि बन्धिञ्चि तॆम्मनि कोराडु. अर्जुनुडु द्रोणुडि प्रियशिष्युडु काबट्टि द्रुपदुण्णि बन्धिञ्चि तॆच्चि, गुरुवुगारि काळ्लमीदे पडेला चेशाडु. द्रोणुडु द्रुपदुण्णि अवमानिञ्चि विडिचि पॆट्टाडु.आ 49 अवमानान्नि भरिञ्चलेक द्रुपदुडु ऎलागैना द्रोणुण्णि चम्पे कॊडुकुनू, अर्जुनुण्णि विवाहमाडे कूतुरिनी पॊन्दालनि निश्चयिञ्चुकुन्नाडु. याजुडु अने ब्राह्मणोत्तमुण्णि याज्ञिकुडिगा चेसुकॊनि यज्ञं मॊदलुपॆट्टाडु. द्रुपदुण्णि, अतडि भार्य कोकिलादेविनि कूर्चोपॆट्टि याजुडु वारि चेत यज्ञं चेयिञ्चाडु. अप्पुडु यज्ञकुण्डंलोनुण्डि भयङ्करमैन शरीरन्तो चेतिलो पॆद्दविल्लुतो ऒक महपुरुषुडु उद्भविञ्चाडु. तरुवात ऒक अद्भुत सौन्दर्यराशि बयटकु वच्चिन्दि. अप्पुडु आकाशवाणि वारिकि धृष्टद्युम्नुडु, कृष्ण (नल्लनि शरीरमु कलदि) अनि नामकरणं चेसिन्दि. (आ कृष्णके द्रुपदुडि कुमार्तॆ काबट्टि द्रौपदि अनि पेरु). इप्पुडु आ कन्यकु पॆळ्लीडु वच्चिन्दि. द्रुपदुडु आमॆकु अर्जुनुडितो विवाहं चेयालनुकुन्नाडु कानी अर्जुनुडु, तन सोदरुलतो सह लक्क इण्टिलो चनिपोयाडनि तॆलिसि चाला दुःखिञ्चाडु. कानी द्रुपदुडि पुरोहितुडु मात्रं ‘पाण्डवुलकु अन्नी शुभशकुनाले गोचरिस्तुन्नायि काबट्टि वाळ्ळु मरणिञ्चि उण्डरु’ अनि चॆप्पडन्तो ऎलागैना अर्जुनुण्णि रप्पिञ्चालनि ऒक उपायं आलोचिञ्चाडु द्रुपदुडु. ऒक बलमैन धनुवुनु तयारु चेयिञ्चि,अक्कडे ऒक मत्स्ययन्त्रान्नि निर्मिञ्चि, आ धनुवुनु ऎक्कुबॆट्टि आ मत्स्ययन्त्रं कॊट्टिनवाडिके तन कुमार्तॆनु इच्चि विवाहं चेस्ताननि स्वयंवरं प्रकटिञ्चाडु. अन्दुकनि राजुलन्ता वॆळुतुन्नारु’ अन्नाडु ब्राह्मणुडु. अन्ता विण्टोन्दि कुन्तीदेवि. वॆण्टने धर्मराजुतो ‘धर्मजा! मनं चाला कालङ्गा ई ब्राह्मणुनि इण्टिलो उण्टुन्नां. इतरुल इळ्ळलो ऎक्कुव कालं उण्डटं उचितं कादु. अन्दुवल्ल मनं कूडा पाञ्चाल देशानिकि वॆळ्दां’ अन्दि. तल्लिगारि आज्ञ. अन्दरू पाञ्चाल देशानिकि बयलुदेरारु. दारिलो व्यासमहर्षि आश्रमं उन्दि. दानिनि सन्दर्शिञ्चारु. अप्पुडु व्यासमुनि वारिनि आदिपर्वं 50 कवित्रय महभारतमु आशीर्वदिञ्चि नायना! धर्मजा! ऒक राजकन्य पूर्वजन्मलो भर्त कोसं तपस्सु चेसिन्दि. शिवुडु प्रत्यक्षमय्याडु. आ कङ्गारुलो ‘नाकु भर्तनु प्रसादिञ्चु’ अनि अयिदुसार्लु अडिगिन्दि. ‘नी कोरिक वच्चे जन्मलो तीरुतुन्दि’ अनि चॆप्पि शिवुडु वॆळ्ळिपोयाडु. आ राजकन्य इप्पुडु द्रुपदुडिकि कूतुरुगा जन्मिञ्चिन्दि. मीरु पाञ्चालराज्यानिकि वॆळ्ळण्डि. शुभं कलुगुतुन्दि’ अनि अशीर्वदिञ्चि पम्पाडु. अङ्गारपर्णुडि गर्वभङ्गं पाण्डवुलु नडुस्तुन्नारु. रात्रिळ्ळु, पगळ्ळु प्रयाणं चेस्तू ऒक अर्धरात्रि गङ्गातीरानिकि चेरुकुन्नारु. अक्कड सोमश्रव तीर्थं उन्दि. अन्दुलो स्नानं चेद्दामनुकॊन्नारु. ईलोगा अदे समयानिकि अक्कडिकि अङ्गारपर्णुडु अने गन्धर्वुडु तन भार्यलतो विहरानिकि वच्चाडु. पाण्डवुलनु चूसि अङ्गारपर्णुडिकि कोपं वच्चिन्दि. ‘मानवुलारा! इदि अर्धरात्रि. यक्ष, राक्षस, गन्धर्वुलु तिरिगे समयं. ई वेळलो मानवुलु सञ्चरिञ्चकूडदु. नेनु अङ्गारपर्णुडु अने गन्धर्वुडिनि. ई अडवि, गङ्गातीरं ना अधीनंलोनिवे. वॆण्टने मीरु इक्कड नुण्डि वॆळ्ळिपॊण्डि. लेकपोते अनवसरङ्गा ना बाणालकु बलैपोतारु’ अन्नाडु गर्वङ्गा. दानिकि अर्जुनुडु ‘नुव्वु चॆप्पिन माटलु विनि बलहीनुलैन मानवुलु भयपडतारेमो! कानी मालाण्टि महवीरुलु कादु. ई भूमि मीद उन्न नदुलु अन्दरिवीनु. पैगा ई पवित्र गङ्गानदि अन्दरिकी चॆन्दिन पुण्यनदि. इदि ए ऒक्करि सॊन्तमू कादु’ अन्नाडु आवेशङ्गा. ऒक मानवमात्रुडु तनकु माटकु माट ऎदुरु चॆप्ताडा! अनि अङ्गारपर्णुडिकि ऎक्कडलेनि कोपं वच्चिन्दि. अर्जुनुडि मीद पदुनैन बाणालु कुरिपिञ्चाडु. अर्जुनुडु ऊरुकोलेदु. आ बाणालनु, तन चेतिलोनि कॊरिवितो अड्डुकॊनि ‘ओरी गन्धर्वा! इदुगो! काचुको! इदि आग्नेयास्र्तं. दीनिनि पूर्वं अग्निदेवुडि 51 नुञ्चि बृहस्पति, भरद्वाजुडु, परशुरामुडु द्रोणुडु वरुसगा ऒकरिनुञ्चि ऒकरु पॊन्दारु. ना गुरुवैन द्रोणाचार्युलवारु नाकु प्रसादिञ्चारु’ अण्टू आग्नेयास्र्तान्नि प्रयोगिञ्चाडु. वॆण्टने अङ्गारपर्णुडि रथं कालिपोयिन्दि. अतडु नेलमीद पड्डाडु. नेलमीदपड्ड अङ्गारपर्णुडिनि अर्जुनुडु, धर्मराजु वद्दकु तीसुकॊनि वच्चाडु. ‘अर्जुना, ओडिपोयिन वाडिनी, शौर्यं कोल्पोयिन वाडिनी शिक्षिञ्चकूडदु. विडिचिपॆट्टु’ अन्नाडु धर्मराजु. अप्पुडु अङ्गारपर्णुडु अर्जुनुनि चूसि, ‘अर्जुना, नी पराक्रमानिकि मॆच्चानु. नीतो स्नेहं चॆय्यालनि उन्दि. नीकु चाक्षुषी विद्यनू, महवेगं कल गुऱ्ऱालनु इस्तानु. नाकु नी वद्द उन्न आग्नेयास्र्तान्नि इव्वु’ अनि अडिगाडु. दानिकि अर्जुनुडु ‘गन्धर्वा!मनं ऎन्त स्नेहितुलमैना, नी वद्द नुण्डि विद्यलनू, धनान्नि स्वीकरिञ्चलेनु. नीकु आग्नेयास्र्तान्नि इस्तानु. नी वद्द नुण्डि गुऱ्ऱालनु स्वीकरिस्तानु’ अनि अन्नाडु. दानिकि गन्धर्वुडु सम्मतिञ्चाडु. अर्जुनुडु गन्धर्वुनि चूसि ‘गन्धर्वा! मेमु धर्मबुद्धि कलवाळ्ळं. मम्मल्नि चूसि नुव्वु ऎन्दुकु अला गर्वङ्गा माट्लाडावो चॆप्पु?’ अनि अडिगाडु. ‘अर्जुना! मीरु ऎवरो नाकु तॆलुसु. कानी पक्कन आडवाळ्ळु उण्टे ऎन्त विवेकवन्तुडैना अहङ्कारिस्ताडु. अलाण्टि समयंलोने ऎवरैना ऒक ब्राह्मणुडु पुरोहितुडुगा उण्टे, अतडु मनकु मञ्ची चॆडू बोधिस्ताडु. मनल्नि तप्पु चॆय्यकुण्डा निवारिस्ताडु. काबट्टि ओ तापत्या! मीरु पुरोहितुडु लेकुण्डा इला सञ्चरिञ्चडं भाव्यं कादु. काबट्टि मीरू ऒक उत्तम ब्राह्मणुडिनि पुरोहितुडिगा चेसुकोण्डि’ अनि अन्नाडु. अप्पुडु अर्जुनुडिकि ऒक सन्देहं कलिगिन्दि. ‘गन्धर्वा! मेमु कुन्तीपुत्रुलमैते, नुव्वु ‘तापत्या’ अनि पिलुस्तुन्नवेमिटि? अनि अडिगाडु. आदिपर्वं 52 कवित्रय महभारतमु दानिकि आ गन्धर्वुडु इला चॆप्पसागाडु - ‘सूर्युडिकि ऒक कूतुरु उण्डेदि. आमॆ सावित्रिकि चॆल्लॆलु. पेरु तपति. आ कन्य महसौन्दर्यवति. अजामीढुडि कॊडुकु संवरणुडु. अतडु सूर्युडिगुरिञ्चि तपस्सु चेस्तुन्नाडु. इदि तॆलिसिन सूर्युडु, संवरणुडे तन कूतुरु तपतिकि तगिन भर्त अनुकुन्नाडु. ऒकरोजु संवरणुडु अडविकि वेटकु वॆळ्ळि अक्कड विहरिस्तुन्न तपतिनि चूसि आमॆ सौन्दर्यानिकि मुग्धुडय्याडु. ‘ओ अबला!ऎवरु नुव्वु? ई अरण्यंलो ऒण्टरिगा ऎन्दुकु तिरुगुतुन्नावु?’अनि अडिगाडु. तपति बदुलु चॆप्पलेदु. मौनङ्गा वॆळ्ळिपोयिन्दि. संवरणुडु आमॆ मीद मोहन्तो, पिच्चिवाडिला आमॆ कोसं वॆदुकुतुन्नाडु. तपतिकि कूडा संवरणुडण्टे इष्टमे! अतडि दग्गरकु वच्चि ‘ओ राजा! नन्नु चूसि ऎन्दुकु इष्टपड्डावु?’ अनि अडिगिन्दि. दानिकि संवरणुडु ‘ओ सौन्दर्यवती! नेनु ऎवरिकी भयपडलेदु. कानी नी सौन्दर्यं चूसि नुव्वु नाकु दक्कवेमो अनि भयपडुतुन्नानु. निन्नु गान्धर्वविवाहं चेसुकुण्टानु’अनि अडिगाडु. तपति ‘तन विवरालु चॆप्पि, नाकु निर्णयं तीसुकॊने स्वातन्त्र्यं लेदु. नीकु नापै प्रेम उण्टे, ना तण्ड्रिनि अडुगु. मन विवाहं जरुगुतुन्दि’अनि चॆप्पि वॆळ्ळिपोयिन्दि. अप्पटि नुण्डि संवरणुडु अक्कडे उण्डि सूर्युण्णि पट्टुदलतो आराधिस्तुन्नाडु. ऒकरोजु वसिष्ठुडु संवरणुडि दग्गरकु वच्चाडु. अतनि बाधनु तॆलुसुकॊनि, वॆण्टने सूर्युनि वद्दकु वॆळ्ळि - ‘पूरुवंशंलो पुट्टिनवाडु, धर्मात्मुडु, सद्गुण सम्पन्नुडु अयिन संवरणुडु नी कुमार्तॆ तपतिनि चूसि मोहिञ्चाडु. नुव्वु नी कुमार्तॆनु अतनिकि इच्चि विवाहं चॆय्यालि’ अनि चॆप्पाडु. 53 सूर्युडु सन्तोषङ्गा अङ्गीकरिञ्चाडु. वसिष्ठुडु इद्दरिकी विवाहं जरिपिञ्चाडु. तरुवात कॊन्नाळ्ळकि संवरणुडिकी, तपतिकी कुरु महराजु जन्मिञ्चाडु. मीरु कुरु वंशजुलु काबट्टि, मीरु तापत्युलु अय्यारय्या!’ अनि विवरिञ्चाडु अङ्गारपर्णुडु. कल्माषपादुनि वृत्तान्तं अप्पुडु अर्जुनुडु अङ्गारपर्णुडितो ‘गन्धर्वा! मा पूर्वुलकु गुरुवुलु, पुरोहितुलु अयिन वसिष्ठुडि गुरिञ्चि इङ्का विनालनि उन्दि’ अनि अडगडन्तो अङ्गारपर्णुडु इला चॆप्तुन्नाडु. पूर्वं कन्याकुब्ज नगरान्नि विश्वामित्रुडु अने महराजु परिपालिस्तुण्डेवाडु. अतडु ऒक रोजु वेटकु वॆळ्ळाडु. वेटाडि वेटाडि अलसिपोयाडु. समीपंलोने वशिष्ठमहर्षि आश्रमं उन्दि. वसिष्ठुडु विश्वामित्र महराजुकू, अतडि सैन्यानिकी अथितिसत्कारालु चेशाडु. वशिष्ठुडि वद्द नन्दिनि अनि ऒक धेनुवु उन्दि. आ धेनुवु सहयन्तो विश्वामित्रुडिकी, अतडिसैन्यानिकी अद्भुतमैन विन्दु एर्पाटु चेशाडु. अदि चूसि विश्वामित्रुडु आश्चर्यपोयाडु. आ धेनुवुपै अतडिकि कन्नुपडिन्दि. लक्ष पाडि आवुलु इस्तानु आ धेनुवुनु इम्मनि वशिष्ठुनि अडिगाडु विश्वामित्रुडु. वसिष्ठुडु निराकरिञ्चाडु. बलवन्तङ्गा आ धेनुवुनु तीसुकुरम्मनि तन सैन्यानिकि आज्ञापिञ्चाडु विश्वामित्रुडु. नन्दिनि वसिष्ठुडिवैपु चूसिन्दि. वसिष्ठुडु मौनङ्गा उन्नाडु. अन्ते! नन्दिनि विजृम्भिञ्चिन्दि, तन शरीरं नुण्डि अनेक सैन्यालनु पुट्टिञ्चिन्दि. अवि विश्वामित्रुनि सैन्यालनु चिटिकॆलो मट्टि करिपिञ्चायि. विश्वामित्रुनिकि अप्पटिकिगानी ज्ञानोदयं कालेदु. क्षात्रबलं कन्ना तपोबलं गॊप्पदि अनि तॆलुसुकॊनि, राज्यान्नि विडिचिपॆट्टि तपस्सुकु वॆळ्ळिपोयाडु. दिव्यशक्तुलनु पॊन्दाडु. कानी वसिष्ठुडि मीद मात्सर्यं मात्रं पोलेदु.वसिष्ठुडु आदिपर्वं 54 कवित्रय महभारतमु कल्माषपादुडु अने महराजुकु याजकुडु (यज्ञालु चेयिञ्चे पुरोहितुडु). कल्माषपादुडिकि तानू याजकुडु कावालनि विश्वामित्रुडू प्रयत्निस्तुन्नाडु. ऒकरोजु कल्माषपादुडु वेटकु वॆळ्ळि अलसिपोयि वसिष्ठुडि आश्रमानिकि वॆळ्तुन्नाडु. दारिलो वसिष्ठुडि नूरुगुरु कुमारुललो पॆद्दवाडैन शक्ति ऎदुरु वच्चाडु. कल्माषपादुडु - गर्वन्तो ‘नाके ऎदुरु वस्तावा तप्पुको. नाकु दारि इव्वु’ अन्नाडु. ‘राजा! ऎन्तटि गॊप्प वारैना, ब्राह्मणुलु ऎदुरु वच्चिनपुडु तप्पुकॊनि दारि इस्तारु. इदि धर्मं’ अनि अन्नाडु शक्ति. आ माटलकु कोपन्तो कल्माषपादुडु तन चेतिकर्रतो शक्तिनि कॊट्टाडु. शक्तिकि कोपं वच्चिन्दि. ‘नन्नु राक्षसबुध्धितो अवमानिञ्चावु काबट्टि नुव्वु राक्षसुडिवै नरमांसं तिण्टू जीविञ्चु’ अनि शपिञ्चाडु. कल्माषपादुडु राक्षसुडिगा मारिपोयाडु. अला सञ्चरिस्तू नरमांसभक्षकुडै चिवरिकि शक्तिनी अतडि सोदरुलनू चम्पि तिन्नाडु. तन नूर्गुरु पुत्रुलू राक्षसुनिकि आहरं कावडं चूसिन वसिष्ठुडु तट्टुकोलेक पुत्रशोकन्तो आत्महत्य चेसुकोवालनुकुन्नाडु. वसिष्ठुडि अवस्थनु शक्ति भार्य अदृश्यन्ति चूस्तूने उन्दि. अप्पुडु आमॆ गर्भवति. आमॆ कडुपुलो उन्न बिड्ड वेदालु सुस्वरन्तो वल्लॆ वेस्तुन्नाडु. अदि विनि वसिष्ठुडु आश्चर्यपोयाडु. तन मनुमडिनि चूडालन्न कोरिकतो आत्महत्या यत्नं विरमिञ्चाडु. कॊन्नाळ्ळ तरुवात ऒकरोजु राक्षसरूपंलो उन्न कल्माषपादुडु अदृश्यन्तिनी चम्पपोयाडु. वसिष्ठुडु अदि गमनिञ्चि अतडिपै मन्त्रिञ्चिन नीळ्ळु जल्लडन्तो कल्माषपादुडिकि शापविमोचनं कलिगिन्दि. कल्माषपादुडु वसिष्ठुडिकि नमस्करिञ्चि ‘महमुनी! नी दयवल्ल नाकु शापविमोचनं अय्यिन्दि’ अन्नाडु.अप्पुडु वसिष्ठुडु ‘ब्राह्मणुलनु अवमानिस्ते ऎलाण्टि अनर्थालु वस्तायो चूशावुगा! इकनैना ब्राह्मणुलनु पूजिञ्चु’ 55 अनि हितबोध चेशाडु. वसिष्ठुडिवद्द सॆलवु तीसुकॊनि कल्माषपादुडु अयोध्यानगरानिकि वॆळ्लिपोयाडु. अला वॆळ्ळि राज्यपालन चेस्तुन्नाडु. अयिते अतडु राक्षसुडिगा उन्नप्पुडु ऒक सङ्घटन जरिगिन्दि. ऒक ब्राह्मण दम्पतुलु कामक्रीडललो उन्नप्पुडु, आ ब्राह्मणुडिनि चम्पि तिन्नाडु. दानिकि कोपिञ्चिन आ ब्राह्मण वनित ‘नुव्वु स्र्तीतो कलिशावण्टे ना भर्तलागा मरणिस्तावु’ अनि शपिञ्चिन्दि. अन्दुवल्ल आ भयन्तो कल्माषपादुडु भार्यतो कलवलेकपोयाडु. सन्तानं पॊन्दलेकपोयाडु. सन्तानं कावालने कोरिक मात्रं अतडिकि बागा उन्दि. दानितो, वसिष्ठुण्णि आश्रयिञ्चाडु. अतडि अनुग्रहन्तो कल्माषपादुडि भार्य मदयन्ति गर्भं दाल्चिन्दि. पन्नॆण्डेळ्लु गडिचायि. ऎन्तकू प्रसवं कालेदु. अन्दुकनि ऒक पदुनैन रातिमुक्कतो आमॆ तन गर्भं चील्चुकुन्दि. अप्पुडु आमॆकु पुट्टिनवाडे अश्मकुडु अने राजर्षि. अदे समयानिकि वसिष्ठुडिकोडलु अदृश्यन्तिकी ऒक पुत्रुडु कलिगाडु. अतडे पराशरुडु. पराशरुडु पॆरिगि पॆद्दवाडु अय्याडु. तन तण्ड्रि शक्तिनि ऒक राक्षसुडु चम्पाडनि तन तल्लि वल्ल तॆलुसुकॊनि तन तपश्शक्तितो लोकालन्नी भस्मं चेस्ताननि शपथं चेशाडु. तात वशिष्ठुडु अतडिनि वारिस्तू - पराशरा! अदि धर्मविरुद्धं. पूर्वं कृतवीर्युडु अने महराजु भृगुवंश ब्राह्मणुलनु याज्ञिकुलुगा चेसुकुनि ऎन्नो यागालु चेशाडु. कृतवीर्युडु वारिकि साटिलेनि धनान्नि इच्चाडु. दानिनि वारु दाचुकुन्नारु. तरुवात कॊन्तकालानिकि कॊन्तमन्दि क्षत्रियुलु ‘ई भृगुवंश ब्राह्मणुले कृतवीर्युडि धनान्नि अपहरिञ्चारु’ अनि पुकारु पुट्टिञ्चारु.अदि विनि कॊन्तमन्दि ब्राह्मणुलु तम वद्द उन्न धनान्नि आ क्षत्रियुलकु इच्चारु. मरिकॊन्तमन्दि आदिपर्वं 56 कवित्रय महभारतमु ब्राह्मणुलु आ धनान्नि भूमिलो पातिपॆट्टारु. क्षत्रियुलु इदि चूसि, आ ब्राह्मणुलनु चम्पि आ धनं तीसुकुनि वॆळ्लारु. भृगुवंश ब्राह्मणुलनन्दरिनी, गर्भंलो उन्न बिड्डलतो सह चम्पेशारु. आडवाळ्ळु वीळ्ळकु भयपडि हिमालयालकु वॆळ्लिपोयारु. अन्दुलो ऒक ब्राह्मणुडि भार्य तन तॊडलो गर्भं धरिञ्चिन्दि. आमॆ तॊडलो नुण्डि और्वुडु अने अत्यन्त तेजस्वियैन कुमारुडु जन्मिञ्चाडु. अतडि तेजस्सुकु, कृतवीर्युडि वंशंलोनि क्षत्रियुलन्दरू दृष्टि कोल्पोयि गुड्डि वाळ्लय्यारु.तरुवात और्वुडु तन तण्ड्रि, मिगिलिन बन्धुवुलू ऒक्कसारे चनिपोयारनि तॆलुसुकॊनि, लोकालन्निण्टिनी नाशनं चॆय्यालनि सङ्कल्पिञ्चि, घोरमैन तपस्सु चॆय्यालनि सङ्कल्पिञ्चाडु. अतडि पितृदेवतलु और्वुडिनि चूसि ‘में असमर्थुलमै क्षत्रियुलचेतितो चनिपोलेदु. में धनानिकि आशपडि धनान्नि दाचलेदु. में ऎन्तो तपस्सु चेशां. मा तपोमहिम वल्ल माकु मरणं रावडं लेदु. आत्महत्य चेसुकुन्दामण्टे अदि पापं कदा! ई मनुष्यलोकंलो ऎक्कुव कालं उण्डलेक, कावालने क्षत्रियुलतो वैरं तॆच्चुकुनि वारि चेतिलो मरणिञ्चां. अन्ते! काबट्टि नुव्वु लोकालनु नाशनं चेॆस्ताननडं धर्मं कादु’ अन्नारु. वाळ्ळ माटलु विनि, और्वुडु तन प्रयत्नं विरमिञ्चाडु.काबट्टि पराशरा! कोपन्तो नुव्वु चॆय्यबोये तपस्सु मञ्चिदि कादु. काबट्टि शान्तं वहिञ्चु’’ अन्नाडु वसिष्ठुडु. तातगारि माटनु मन्निञ्चाडु पराशरुडु.कानी तन तण्ड्रि शक्तिनी, पिन तण्ड्रुलनु चम्पिन राक्षसुडि मीद मात्रं कोपं पोलेदु. राक्षसविनाशनानिकि सत्रयागं सङ्कल्पिञ्चाडु. दानिकि मात्रं वसिष्ठुडू अड्डु चॆप्पलेदु. आ सत्रयागंलो पडि राक्षसजाति अन्तरिञ्चिपोतू उण्टे अदि चूसि, पुलस्त्युडु, पुलहुडु, क्रतुवु अनेवाळ्ळु वच्चि वसिष्ठुण्णि आ यागं आपिञ्चमनि वेडुकुन्नारु. अप्पुडुगानी पराशरुडु तन सत्रयागान्नि आपलेदु अन्नाडु अङ्गारपर्णुडु.अप्पुडु अर्जुनुडु आ विवरालन्निण्टिकी आनन्दिञ्चि ‘मित्रमा! 57 इक्कड माकु ऎव्वरू तॆलियदु. नुव्वे माकु दारि चूपिञ्चालि. मञ्चि पुरोहितुडु ऎवरु दॊरुकुतारो कूडा नुव्वे चॆप्पालि सुमा!’अन्नाडु. अप्पुडा अङ्गारपर्णुडु ‘अर्जुना! इक्कडिकि दग्गरलो धौम्युडु अने ब्राह्मणुडु तपस्सु चेसुकुण्टुन्नाडु. मीरु अतडिनि पुरोहितुनिगा चेसुकोण्डि’ अनि चॆप्पाडु. वॆण्टने पाण्डवुलु धौम्युण्णि कलिसि अभ्यर्थिञ्चि, अतण्णि तमकु पुरोहितुडिगा चेसुकुन्नारु. द्रौपदि स्वयंवरं मळ्ळी पाञ्चाल देशानिकि प्रयाणं मॊदलय्यिन्दि. दारिलो कलिसिन ब्राह्मणुलद्वारा द्रौपदि स्वयंवरं गुरिञ्चि तॆलुसुकॊनि द्रुपदनगरंवैपु सागिपोयारु. आ ब्राह्मणुलतोने कलिसि प्रयाणिञ्चि, द्रुपदनगरं चेरुकुनि अक्कड ऒक कुम्मरि इण्टिलो विडिदि चेशारु. मत्स्ययन्त्रं द्रौपदी स्वयंवरं. ऎन्दरॆन्दरो राजकुमारुलु, उत्साहङ्गा वच्चारु. मत्स्ययन्त्रान्नि कॊट्टिनवारिनि वरिञ्चडानिकि पुष्पमालिकचेतिलो पट्टुकॊनि द्रौपदि सिद्धङ्गा उन्दि. धृष्टद्युम्नुडु, स्वयंवरानिकि वच्चिन राजुलन्दरिकी मत्स्ययन्त्रं गुरिञ्चि विवरिञ्चाडु. द्रौपदिकी, स्वयंवरानिकि वच्चिन राजुल गुरिञ्चि चॆप्पाडु. दुर्योधनुडु, दुश्शासनुडु वारि सोदरुलु, वारि पक्कने कर्ण, अश्वत्थाम, सोमदत्त, श्रुतसेनादि वीरुलू शल्युडु, विराटुडु, जरासन्धुडु, गान्धार राजुलू, सारणुडु, सात्यकि, साम्बुडु, सङ्कर्षणुडु,प्रद्युम्नुडु, कृतवर्म, अनिरुद्धुडु, युयुधानुडु मॊदलैन वारू, सुमित्रुडु, सुकुमारुडु, सुशर्म, सुदक्षिणुडु, सुषेणुडु, सेनाबिन्दुडु, चन्द्रसेनुडु, समुद्रसेनुडु, औशीनरुडु, चेकितानुडु, शिशुपालुडु, जनमेजयुडु, आदिपर्वं 58 कवित्रय महभारतमु जयद्रथुडु, बृहद्रथुडु, सत्यव्रतुडु, चित्राङ्गदुडु, शुभाङ्गदुडु, भगीरथुडु, भगदत्तुडु, पौण्ड्रक वासुदेवुडु, वत्सराजु मॊदलैन राजुलु, इङ्का यदु, वृष्णि, भोज, अन्धक वंश राजुलू विच्चेशारु. आ राजुलतो सभाभवनं क्रिक्किरिसि उन्दि. ‘महवीरुलारा! अदिगो! विल्लु. इदुगो! मत्स्ययन्त्रं. अन्दुकोण्डि!ई यन्त्रान्नि ऎवरु पडगॊडतारो वारिने ना कूतुरु वरिस्तुन्दि’ अन्नाडु द्रुपदुडु. ऒकटे कोलाहलं. राजकुमारुलु पोटी पड्डारु. कानी कनीसं विल्लुनु ऎत्तनैना ऎत्तलेकपोयारु. श्रीकृष्णुडू, तन अन्न बलरामुडितो स्वयंवरानिकि वच्चाडु. वच्चिन वारिनन्दरिनी तेरिपारा चूशाडु श्रीकृष्णुडु. ब्राह्मण समूहंलो, निवुरु कप्पिन निप्पुकणिकल्ला उन्न पाण्डवुलनु गुर्तिञ्चाडु. (महभारतंलो श्रीकृष्णुडि प्रस्तावन मॊदटिसारि वच्चेदि ई घट्टंलोने. श्रीकृष्णपाण्डवमैत्रिकि इक्कडे नान्दि). ऒक्क कनुसैगतो, यदुवीरुल नॆव्वरिनी स्वयंवरंलो पाल्गोवद्दनि आदेशिञ्चाडु श्रीकृष्णुडु. स्वयंवरं मॊदलैन्दि. ऒक्कॊक्करे वस्तुन्नारु कानी ऎव्वरू आ विल्लुनु ऎक्कुपॆट्टलेकपोयारु. शिशुपालुडु, कर्णुडु, शल्युडु लाण्टि कॊन्दरु वीरुलु ऎक्कुपॆट्टारु. कानी मत्स्ययन्त्रान्नि भेदिञ्चलेकपोयारु. अन्ता चूस्तुन्नाडु अर्जुनुडु. अन्नगारि वैपु चूशाडु. कनुसैगतोने धर्मराजु आज्ञ लभिञ्चिन्दि. अर्जुनुडु कदिलाडु. सभास्थलि वैपु वॆळ्लाडु. अदि चूसि अक्कड उन्न ब्राह्मणुलु आश्चर्यन्तो ‘मह मह वीरुले ऎक्कुपॆट्टलेकपोयारु, इतडिवल्ल अवुतुन्दनेना? वच्चिन वाडु वच्चिनट्टे सम्भावन पुच्चुकॊनि वॆळ्ळिपोवालिगानी ऎन्दुकी तॆलिवितक्कुवपनुलु? ब्राह्मणुलनु नव्वुलपालु चॆय्यडानिकि काकपोते!’ अनि ऒकटे चॆवुलु कॊरुक्कुण्टुन्नारु. 59 कॊन्दरु ब्राह्मणुलु मात्रं ‘मन परुवु निलबॆट्टालि. नीकु शुभं जरुगुतुन्दि’ अनि आशीर्वदिञ्चारु. अर्जुनुडु विल्लु दग्गरकु वॆळ्लाडु. दानिकि मूडुसार्लु प्रदक्षिणं चेसि, नमस्कारं चेशाडु. अलवाटैन वाळ्ळु ऎत्तिनट्टुगा धनुस्सुनु अवलीलगा ऎत्ति सन्धिञ्चाडु. ऐदु बाणालतो मत्स्ययन्त्रान्नि पडगॊट्टाडु. वच्चिन राजुलन्दरू आश्चर्यपोयारु, वारिकि नोटमाट रालेदु. ब्राह्मणुलन्दरू तम तम उत्तरीयालनु, चॆम्बुलनू गालिलो ऊपुतू ऒकटे केरिन्तलु. वॆण्टने धर्मराजु, भीमुडिनि अर्जुनुडिकि सहयङ्गा उञ्चि, नकुल सहदेवुलतो तन विडिदिकि वॆळ्लिपोयाडु. द्रुपदराजपुत्रि द्रौपदि मन्दगमनन्तो वच्चि, अर्जुनुडि मॆडलो वरमाल वेसिन्दि.इदि चूसि स्वयंवरानिकि वच्चिन राजुलन्दरिकी कोपं भग्गुमन्दि. अक्कडे उन्न दुर्योधनुडु कलुगजेसुकॊनि द्रुपदुडितो ‘तन विद्यापटिमतो, मत्स्ययन्त्रान्नि भेदिञ्चि, द्रौपदिनि गॆल्चुकुन्न ई ब्राह्मणुडिदें तप्पुलेदु. कानी इन्तमन्दि राजुलनु स्वयंवरानिकि ऎन्दुकु पिलवालि? ऎन्दुकु मर्यादलु चॆय्यालि? ऎन्दुकु अवमानिञ्चालि? दीनिकन्तटिकी कारकुडु ई द्रुपदुडे. इतनि बलान्नि अणचालि’ अनि अन्नाडु कोपङ्गा. द्रुपदुडु अर्जुनुडि पक्कन निलबड्डाडु. अक्कड उन्न ब्राह्मणुलन्ता ‘ओहॆू! अलागा! अयिते रण्डि तेल्चुकुन्दां’ अण्टू तम उत्तरीयालनु ऎगुरवेस्तू आ राजुलनु कव्विञ्चारु. अर्जुनुडु नव्वुतू भीमुडिकि सैग चेयगा इद्दरू विजृम्भिञ्चारु. भीमुडु पक्कने उन्न वृक्षालनू, स्तम्भालनु पॆकलिञ्चि वारि मीदकि विसिराडु. इदन्ता चूसि श्रीकृष्णुडु आश्चर्यपोयाडु. तन अन्न बलरामुण्णि चूसि ‘अन्नय्य! चूशावा? वाळ्ळे पाण्डवुलु. अडुगो! चेतिलो विल्लु उन्दे अतडे! आदिपर्वं 60 कवित्रय महभारतमु अर्जुनुडु. चूडु आ पक्कने चॆट्टुनु पॆकलिस्तुन्नवाडे भीमुडु! इन्दाक सभ नुण्डि वॆळ्लिपोयारे वाळ्ळे धर्मराज नकुल सहदेवुलु’अनि परिचयं चेशाडु. बलरामुडु आश्चर्यपोयाडु. ऎप्पुडो लक्क इण्टिलो चनिपोयारु अनुकुन्न पाण्डवुलु इक्कड ई विधङ्गा प्रत्यक्षं कावडं ऎन्तो आनन्दं कलिगिञ्चिन्दि बलरामुनिकि. कर्णुडु अर्जुनुडितो युध्धं चेस्तुन्नाडु. ऒक ब्राह्मणुडिकि इन्त विलुविद्या नैपुण्यमा! ऎला वच्चिन्दब्बा! अनुकुण्टू कर्णुडु - ‘ओरी! ब्राह्मणा! ना मुन्दु ऒक्क परशुरामुडु, देवेन्द्रुडु, अर्जुनुडु तप्प वेरेवाळ्ळु निलवलेरु. असलु नुव्वु ऎवरु?’ अनि अडिगाडु. अर्जुनुडु नव्वुतू ‘नेनु वीरिलो ऎव्वरिनी कानुले. मुन्दु नातो युद्धं चॆय्यि’ अन्नाडु. भीमुडु शल्युण्णि मल्लयुद्धंलो ओडिञ्चाडु. ई ब्राह्मणुलतो युद्धं एमिटनि राजुलन्दरू वॆनक्कु तिरिगि वॆळ्लिपोयारु. कानी दुर्योधनुडु मात्रं ‘ई ब्राह्मणुलु ऎवरु? एमिटि? ऎक्कड उण्टारु? ऎक्कड नुण्डि वच्चारु?’ अनि आरालु तीयडं मॊदलुपॆट्टाडु. अदि गमनिञ्चिन श्रीकृष्णुडु - ‘सुयोधना! इतरुलु ऎव्वरू चॆय्यलेनि कार्यान्नि आ ब्राह्मणुडु चेशाडु. द्रौपदिनि भार्यगा पॊन्दाडु, अन्ते कदा! अतनि गुरिञ्चि मनकॆन्दुकु? वॆळ्दां पद’ अण्टू पक्ककु तीसुकु वॆळ्ळाडु. चिवरिकि दुर्योधनुडू मिगिलिन राजुलू सरे! अनि वॆळ्लिपोयारु. भीमार्जुनुलु द्रौपदिनि तमतो तीसुकुवॆळ्ळारु. विडिदि इण्ट्लो उन्न कुन्तीदेवि स्वयंवरोत्सवान्नि चूडटानिकि वॆळ्लिन तन कॊडुकुलु इङ्का ऎन्दुकु रालेदोननि कङ्गारु पडुतोन्दि. ऒकवेळ कौरवुलु एमैना चेशारेमोननि आविड अनुमानं. इला रकरकालुगा आलोचिस्तू उण्टे धर्मराजु, नकुल सहदेवुलु मुन्दुगा वच्चारु. आ तरुवात कॊञ्चॆंसेपटिकि भीमार्जुनुलु वच्चारु. 61 रागाने अर्जुनुडु ‘‘अम्मा, मेमु ऒक भिक्ष तीसुकॊनि वच्चां’’ अनि अन्नाडु. दानिकि कुन्तीदेवि सन्तोषिञ्चिन्दि. ‘‘नायना! मीरु ऐदुगुरू दानिनि उपयोगिञ्चण्डि’’ अन्दि. कानी कॊडुकु तॆच्चिन आ भिक्ष ऒक कन्य अनि तर्वात तॆलिसिन्दामॆकु. तानु चॆय्यमन्नट्लु चेस्ते अदि अधर्मं अवुतुन्देमोननि भयपडुतू - ‘‘नायना धर्मराजा! मीरु एं तॆच्चारो तॆलीक नेनु अला अन्नानु कानी निजानिकि अदि अधर्मं कदा! काबट्टि धर्मराजा! इप्पुडु कर्तव्यं एमिटो नुव्वे आलोचिञ्चु’’ अन्दि. अप्पुडु धर्मराजु अर्जुनुण्णि चूसि ‘‘अर्जुना! ईमॆनु स्वयंवरंलो गॆलिचिनवाडिवि नुव्वे काबट्टि अग्निसाक्षिगा नुव्वे विवाहमाडु’’अन्नाडु. दानिकि अर्जुनुडु ‘‘पॆद्दवारु मीरुण्डगा नेनु विवाहं चेसुकोवडं उचितमा चॆप्पण्डि? काबट्टि ईमॆनु मीरे विवाहं चेसुकोण्डि’’ अन्नाडु. धर्मराजु सोदरुलन्दरिनी परिशीलिञ्चाडु. पैकि चॆप्पलेकपोतुन्नारु गानी अन्दरिकी आमॆनु पॆळ्ळाडालनि उन्दि. अला वाळ्ळ मनसु ग्रहिञ्चिन धर्मराजु ‘सरे ! मनं ऐदुगुरमू द्रौपदिनि विवाहं चेसुकुन्दां’ अनि अन्नाडु. अला द्रौपदि ऐदुगुरिकी भार्य अय्यिन्दि. अदे समयानिकि बलरामकृष्णुलू वच्चारु. वारिनि अभिनन्दिञ्चि वॆळ्ळिपोयारु. मत्स्ययन्त्रान्नि कॊट्टि तन कूतुर्नि चेपट्टिन आ ब्राह्मणुडु अर्जुनुडेननि तॆलुसुकॊनि द्रुपदुडू आनन्दिञ्चाडु.

अक्कड हस्तिनापुरंलो दुर्योधनुडु - ‘नान्नगारू! मनं चेसिन प्रयत्नं व्यर्थं अय्यिन्दि. पैगा इप्पुडु द्रुपदुडु पाण्डवुलकु आदिपर्वं 62 कवित्रय महभारतमु बन्धुवय्याडु. यादवुलू पाण्डवुलकु तोडुगा उण्टारु. इला अयिते कष्टं. ऎला अयिना द्रुपदुण्णी पाण्डवुल्नी इक्कडिकि रप्पिञ्चालि’ अन्नाडु. ध ृतराष्र्टुडु पॆद्दलन्दरिनी पिलिचि दुर्योधनुडि आलोचन गुरिञ्चि चॆप्पाडु. दानिकि भीष्मुडु ‘दुर्योधना! नी आलोचन मञ्चिदि कादु. नाकु मीरू पाण्डवुलू ऒक्कटे! ई राज्यम्पै इद्दरिकी अधिकारं उन्दि. सॊन्त अन्नदम्मुले राज्यं कोसं कॊट्लाडुकुण्टे मन वंशप्रतिष्ठ दॆब्बतिण्टुन्दि. आ.वॆ. कीर्ति लेनि वानिकिनि जीवनम्बु नि रर्थकम्ब सूवॆ! यवनि मीद नित्यमयिन धनमु निर्मलकीर्तिय यट्टिकीर्ति पडयुट श्रमम्बॆ! (आदि-8-31) ‘नायना! पेरू प्रतिष्ठा लेनिवाडि बतुकु ऎन्दुकु? ई भूमिपै कीर्ते शाश्वतमैन धनं. दान्नि पॊन्दटं चाला कष्टं सुमा! कीर्ति लेकपोते गौरवं उण्डदु. कीर्ति वल्ल स्वर्गं. अपकीर्ति वल्ल नरकं. काबट्टि कीर्तिनि पॊन्दे पनि चॆय्यालि’ अनि हितवु पलिकाडु. भीष्मुडि माटल्नि द्रोणुडु समर्थिञ्चाडु. कर्णुडु खण्डिञ्चाडु. अन्तलो विदुरुडु वच्चि अन्दरिनी शान्तिम्प जेशाडु. तानू धृतराष्र्टुडिकि हितवु पलिकाडु. वीळ्ळन्दरि माटल्नी विन्न धृतराष्र्टुडु, कुन्तीदेविनी, पाण्डवुल्नी पिलिपिञ्चाडु. अन्दरि समक्षंलो अर्धराज्यं इच्चि धर्मराजुकु पट्टाभिषेकं कूडा चेशाडु. पाण्डवुलु खाण्डवप्रस्थं अने चोट श्रीकृष्णुडि सहयन्तो विश्वकर्म द्वारा ऒक अन्दमैन नगरान्नि कट्टिञ्चुकुन्नारु. अदि इन्द्रुडि स्वर्गान्नि तलदन्नेला उन्दि. दानिके इन्द्रप्रस्थं अनि पेरु वच्चिन्दि. 63 श्रीकृष्णुडु चालाकालं अक्कडे वारितो उण्डि, तर्वात द्वारककु वॆळ्ळिपोयाडु. सुन्दोपसुन्दुल वृत्तान्तं ऒक रोजु इन्द्रप्रस्थानिकि नारदमहर्षि वच्चाडु. धर्मराजु आयननु सादरङ्गा आह्वनिञ्चि ‘महर्षी! मापूर्व जन्म सुकृतङ्गा मी दर्शनभाग्यं लभिञ्चिन्दि’ अन्नाडु. नारदुडु पाण्डवुलनु एकान्तानिकि पिलिचि - ‘पाण्डुपुत्रुलारा! मीकु तॆलियनि धर्मं अण्टू एदी लेदु. द्रौपदि मी ऐदुगुरिकी भार्य. इदि लोक विरुद्धं, शास्र्त विरुद्धं कूडा. काबट्टि ईमॆ वल्ल मीलो मीकु गॊडवलु राकूडदु. स्र्तीवल्ल मनस्पर्धलु रावडं सहजं. इला ऒक गॊडवपडिन सुन्दोप सुन्दुल वृत्तान्तं चॆबुतानु विनण्डि. वीळ्ळु ऒक स्र्ती वल्ल विवादं वच्चि वाळ्ळलो वाळ्ळु कॊट्टुकुनि मरणिञ्चारु. निकुम्भुडु अने राक्षसुडिकि सुन्दुडु, उपसुन्दुडु अने इद्दरु कुमारुलु उन्नारु. वाळ्ळिद्दरू ब्रह्मनु गुरिञ्चि घोरमैन तपस्सु चेसि काम गमनं, काम रूपं, मरणं राकुण्डा वरालु इम्मनि कोरारु. ब्रह्मदेवुडु मिगिलिन वरालु इच्चि, मरणमे राकुण्डा वरमिव्वडं मात्रं साध्यं कादनि चॆप्पाडु. अप्पुडु वाळ्ळु तमकु इतरुल चेतिलो चावु राकूडदनि कोरारु. ब्रह्मदेवुडु अङ्गीकरिञ्चाडु. आ वर बलन्तो वाळ्ळु तापसुलनु, राजुलनु वेधिञ्चडं मॊदलुपॆट्टारु. वाळ्ळन्ता ब्रह्मदेवुडि दग्गर मॊर पॆट्टुकुन्नारु. ब्रह्मदेवुडु वारिकि इतरुल चेतिलो मरणं लेदु, कानी ऒकरि चेतिलो ऒकरु मरणिञ्च वच्चु कदा! अनुकुनि विश्वकर्मनि पिलिचि लोकोत्तरमैन ऒक सुन्दरिनि सृष्टिञ्चमनि अडिगाडु. आदिपर्वं 64 कवित्रय महभारतमु विश्वकर्म अप्पुडु ‘तिलोत्तम’ अने सुन्दरिनि सृष्टिञ्चाडु. आ तिलोत्तम ब्रह्मदेवुडिनि तननु ऎन्दुकु सृष्टिञ्चारनि अडिगिन्दि. ब्रह्मदेवुडु आमॆतो सुन्दोपसुन्दुल वृत्तान्तं चॆप्पि वारिद्दरू ऒकरितो ऒकरु कलहिञ्चुकुनि इद्दरू मरणिञ्चेला चॆय्यमनि चॆप्पाडु. तिलोत्तम अलागेननि ब्रह्मदेवुडिकि भक्तितो प्रदक्षिण चेसिन्दि. ब्रह्मदेवुडु आमॆ अन्दानिकि मुग्धुडै नलुपक्कला मुखं तिप्पाडु. दानिवल्ल अतडु अप्पटि नुण्डि चतुर्मुखुडय्याडु. तिलोत्तम अन्दानिकि देवेन्द्रुडिकि रॆण्डु कळ्ळु चाललेदु. वळ्ळन्ता कळ्ळु पॆट्टुकुनि चूशाडु. अप्पटि नुण्डि अतडु वेयिकळ्ळवाडय्याडु. तिलोत्तम सुन्दोपसुन्दुल कण्ट पडिन्दि. पडगाने वाळ्ळु कामन्तो तिलोत्तम नादि अण्टे नादि अनि चॆरो चॆय्यि पट्टुकुनि लागुतू ‘नीकु ऎवरु कावालि?’ अनि अडिगारु तिलोत्तमनु. तिलोत्तम वगलुपोतू ‘मीलो ऎवरु बलवन्तुलैते वारिने नेनु प्रेमिस्तानु’ अनि चॆप्पिन्दि. वॆण्टने विचक्षण कोल्पोयिन वारिद्दरू युद्धं मॊदलु पॆट्टारु. अला युद्धं चेसि ऒकरिनॊकरु चम्पुकॊनि इद्दरू मरणिञ्चारु. काबट्टि ऎन्त बलवन्तुलकैना, धैर्यवन्तुलकैना स्र्ती कारणङ्गा विरोधं रावच्चु. अन्दुके चॆबुतुन्ना! द्रौपदि ऒक्कॊक्क संवत्सरं ऒक्कॊक्करि इण्टिलो उण्डेला नियमं पॆट्टुकोण्डि. आमॆ ऎवरितो उण्टुन्दो आ इण्ट्लोकि तक्किनवाळ्ळु वॆळ्ळकूडदु. आ नियमान्नि तप्पिनवाळ्ळु ऒक संवत्सरं तीर्थयात्रलु चेसि रावालि’ अन्नाडु. पाण्डवुलु अलागेनण्टू नारदुडि ऎदुट प्रतिज्ञ चेशारु. प्रतिज्ञ चेसिनट्लुगाने नडुचुकॊण्टुन्नारु कूडा. 65 ऒक रोजु ऒक सङ्घटन जरिगिन्दि. ऎवरो ऒक ब्राह्मणुडु वच्चाडु. अतडि आवुनु ऎवरो दॊङ्गिलिञ्चारट! आ ब्राह्मणुडु अर्जुनुडि वद्दकु वच्चि दॊङ्गलनु शिक्षिञ्चि, तन गोवुनु तनकु तॆच्चि इव्वमनि अडिगाडु. अप्पुडु अर्जुनुडि धनुस्सु आयुधशाललो उन्दि. दान्नि तीसुकोवालण्टे धर्मराजु द्रौपदितो निवासं उन्न भवनंवैपुनुण्डि वॆळ्ळालि. अक्कडिकि वॆळिते नियमभङ्गं औतुन्दि. कानी ब्राह्मणुडि बाधनु निवारिञ्चडं तन धर्मं. इला अलोचिञ्चि चिवरिकि आयुधशालकि वॆळ्ळि धनुस्सु तॆच्चुकुन्नाडु. आ दॊङ्गलनु चम्पि गोवुनु तॆच्चि ब्राह्मणुडिकि इच्चाडु. ब्राह्मणुडि कोरिकनैते तीर्चाडु कानी मॊत्तानिकि नियमभङ्गं अय्यिन्दि. काबट्टि ऒप्पन्दं प्रकारं अर्जुनुडु तीर्थयात्रलकु बयलुदेराडु. धर्मराजु मात्रं ‘अर्जुना! नुव्वु वच्चिन्दि सत्कार्यङ्कोसमे काबट्टि नियमं तप्पिनट्लु कादुले!’ अन्नाडु. अयिना अर्जुनुडु ‘अन्नय्या! एदो ऒक साकु चॆप्पि धर्मान्नि तप्पडं भाव्यं कादु. काबट्टि तीर्थयात्र चेयडानिकि नाकु अनुमति इव्वण्डि’ अनि वेडुकुन्नाडु. धर्मराजु तन तम्मुडि धर्मनिरतिकि पॊङ्गिपोतू ‘वॆळ्ळिरा नायना’ अण्टू पम्पिञ्चाडु. ब्राह्मणुलतोनू, पौराणिकुलतोनू कलिसि अर्जुनुडु तीर्थयात्रलकु बयलुदेराडु. मुन्दुगा गङ्गातीरं चेरुकुन्नाडु. अक्कडिकि ऒकरोजु उलूचि अने नागकन्य वच्चिन्दि. अमॆ अर्जुनुनि चूसि मोहिञ्चिन्दि. अर्जुनुडु तानु ब्रह्मचर्य व्रतंलो उन्नाननि अन्नगारि आदेशन्तो तीर्थयात्र चेस्तुन्नाननी अला पवित्रकार्यंलो उन्न नन्नु इला कोरडं भाव्यं कादनी वारिञ्चाडु. अप्पुडु उलूचि अर्जुनुडितो ‘मी गुरिञ्चि अन्ता नाकु तॆलुसु. इन्तमात्रानिके व्रत भङ्गं कादु लॆण्डि! ना कोरिक तीर्चकुण्टे आत्महत्य चेसुकुण्टानु. अला जरिगिते ऎन्नि दानधर्मालु चेसिना आ पापं पोदु’ अन्दि. आदिपर्वं 66 कवित्रय महभारतमु अर्जुनुडु अङ्गीकरिञ्चाडु. अला अर्जुनुडिकी उलूचिकी ‘इरावन्तुडु’ अने पुत्रुडु जन्मिञ्चाडु. तरुवात अर्जुनुडु गय, गङ्गासागरसङ्गमं मॊदलैन क्षेत्रालु सन्दर्शिस्तू मणिपुरं अने नगरानिकि वॆळ्ळाडु. आ देशपुराजु चित्रवाहनुडु. अतडि कुमार्तॆ चित्राङ्गदनु अर्जुनुडु प्रेमिञ्चाडु. चित्रवाहनुडु अर्जुनुडितो ‘अर्जुना! ना कुमार्तॆनु नीकु इव्वडानिकि नाकु ए अभ्यन्तरं लेदु. कानी मा वंशंलो अन्दरिकि ऒक कुमारुडे पुडुतू वच्चाडु. नाकु मात्रं कुमार्तॆ पुट्टिन्दि काबट्टि ना राज्यानिकि वारसुडु लेडु. चित्राङ्गदकु पुट्टबोये कुमारुडु नाकु वारसुडुगा कावालि. अन्दुकु अङ्गीकरिस्ते ई विवाहनिकि अङ्गीकरिस्तानु’ अन्नाडु. अर्जुनुडु अन्दुकु अङ्गीकरिञ्चि चित्राङ्गदनु विवाहं चेसुकुन्नाडु. वारिकि बब्रुवाहनुडु पुट्टाडु. अर्जुनुडु अक्कडि नुण्डि द्वारककु बयलुदेराडु. चित्रवाहनुडि कोरिकपै तन कॊडुकुनु अतडिके अप्पगिञ्चि प्रभासतीर्थानिकि चेरुकुन्नाडु अर्जुनुडु. अक्कडिकि दग्गरलोने उन्दि द्वारकानगरं. सुभद्रापरिणयं यतिवेषंलो द्वारकानगरानिकि वच्चाडु अर्जुनुडु. श्रीकृष्णुडु अतडि राकनु मुन्दे तॆलुसुकॊनि अर्जुनुण्णि रैवतकाद्रिपै उञ्चाडु. तरुवात रोजु ‘रैवतकाद्रिकि पूजलु चॆय्यण्डि’ अनि नगरंलो चाटिम्पु वेयिञ्चाडु श्रीकृष्णुडु. अन्दरू वॆळ्ळारु. वारिलो श्रीकृष्णुडि चॆल्लॆलु सुभद्र कूडा उन्दि. आमॆ अर्जुनुण्णि प्रेमिञ्चिन्दि. अतडितो तन पॆळ्ळि जरगालनि कोरुकुण्टू आ पर्वतान्नि पूजिञ्चिन्दि. बलरामुडु कूडा वच्चाडु. अक्कड यतिरूपंलो उन्न अर्जुनुण्णि चूशाडु. तम इण्टिकि आह्वनिञ्चाडु. अतडिकि सेवलु चेयडानिकि सुभद्रने नियमिञ्चाडु. 67 सुभद्र अतडिकि सेव चेस्तू ऒकरोजु ‘स्वामी! मीरु तीर्थयात्रलु चेस्तू उण्टारु कदा! मा बाव अर्जुनुडु कूडा तीर्थयात्रलकु वॆळ्ळाडु. इङ्का तिरिगि रालेदु. नाकॆन्दुको दिगुलुगा उन्दि. मीकेमैना कनिपिञ्चाडा?’ अनि तन मनसुलो माट चॆप्पिन्दि. अर्जुनुडु यतिवेषान्नि तॊलगिञ्चाडु. सुभद्र आश्चर्यपोयिन्दि. श्रीकृष्णुडु इक आलस्यं चॆय्यकूड दनुकुन्नाडु. ऒक मञ्चि मुहूर्तंलो अद्भुतमैन पथकं वेसि वाळ्ळकु पॆळ्ळि चेसि सुभद्रनु अर्जुनुडितो रथम्पै पम्पिञ्चाडु. तरुवात विषयं तॆलिसिन बलरामुडु मॊदट आग्रहिञ्चिना श्रीकृष्णुडि माटलु विनि शान्तिञ्चाडु. कॊन्तकालं तरुवात सुभद्रकू अर्जुनुडिकी अभिमन्युडु अने पुत्रुडु जन्मिञ्चाडु. द्रौपदिकी धर्मराजु द्वारा प्रतिविन्ध्युडु, भीमुडि द्वारा श्रुतसोमुडु, अर्जुनुडि द्वारा श्रुतकीर्ति, नकुल सहदेवुल द्वारा शतानीक श्रुतसेनुलने कॊडुकुलु कलिगारु. वीळ्ळके उपपाण्डवुलनि पेरु. खाण्डव वन दहनं पूर्वं श्वेतकि अने महर्षि दीर्घसत्रयागान्नि चेशाडु. वन्द संवत्सराल पाटु सागिन्दि आ यागं. अन्दुलो समर्पिञ्चिन नॆय्यिनि तागिन अग्निदेवुडिकि अजीर्ति रोगं पट्टुकुन्दि. अदि पोवालण्टे वनमूलिकलतो उन्न खाण्डववनान्नि दहिञ्चमनि ब्रह्मदेवुडु चॆप्पाडु. अग्नि आ वनान्नि दहिञ्चडं मॊदलु पॆट्टाडु. इन्तलो दट्टमैन मेघालु वच्चि वर्षं कुरिपिस्तुन्नायि. मळ्ळी ब्रह्मदेवुडि दग्गर मॊरपॆट्टुकुन्नाडु अग्निदेवुडु. आदिपर्वं 68 कवित्रय महभारतमु अप्पुडु ब्रह्मदेवुडु ‘अन्दुक्कारणं आ वनंलो तक्षकुडु उन्नाडु. आ तक्षकुडु इन्द्रुडिकि मित्रुडु. काबट्टि नुव्वु कॊन्तकालं अक्कडे वेचि उण्डु. कृष्णार्जुनुलु वस्तारु’ अनि चॆप्पाडु. अन्दुके वेचि उन्नाडु अग्निदेवुडु. ऒकरोजु श्रीकृष्णार्जुनुलु खाण्डववनं वद्दकु वच्चारु. अग्निदेवुडु वाळ्ळकु तन बाध गुरिञ्चि चॆप्पि रक्षिञ्चमनि वेडुकॊन्नाडु. इन्द्रुडितो युद्धं चेयडानिकि अर्जुनुडु अवसरमैन रथान्नी, विण्टिनी, अक्षयतूणीरान्नी इव्वमनि अडिगाडु. अग्निदेवुडु वॆण्टने वरुणुण्णि पिलिचि वाटन्निण्टिनी इप्पिञ्चाडु. अलागे श्रीकृष्णुडिकि सुदर्शनमने दिव्यचक्रान्नि, कौमोदकि अने गदनू समर्पिञ्चाडु. श्रीकृष्णार्जुनुल अण्डतो अग्निदेवुडु खाण्डववनान्नि दहिञ्चि वेशाडु. मॊदट इन्द्रुडु वीळ्ळतो युद्धं चेशाडु. कानी श्रीकृष्णार्जुनुले नरनारायणुलनि तॆलुसुकॊनि युद्धं विरमिञ्चाडु. अयिते ई वनंलो अश्वसेनुडु अने सर्पं, मयुडु अने राक्षसुडु, मन्दपालमहर्षि भार्य जरित, आमॆ नलुगुरु पिल्ललू मात्रं कालिपोकुण्डा सुरक्षितङ्गा बयटपड्डारु. b 69 सभापर्वं मयुडु देवशिल्पि. वृषपर्वुडु अने राजु मयुण्णि ऒक भवनं निर्मिञ्चि इम्मनि अडिगाडु. अन्दुकु कावलसिन परिकरालन्निण्टिनी सिद्धं चेसुकॊनि वाटिनि बिन्दुसरोवरंलो उञ्चाडु. मयसभा वैभवं कृष्णार्जुनुलु मयुडिनि वॆण्ट पॆट्टुकुनि इन्द्रप्रस्थानिकि वॆळ्ळारु. धर्मराजुतो जरिगिनदि चॆप्पि मयुण्णि परिचयं चेशारु. अर्जुनुडितो मयुडु ‘अर्जुना! नी दय वल्ल नेनु अग्निकि आहुति काकुण्डा ब्रतिकानु. नेनु दानव शिल्पिनि. चित्र विचित्रमैन निर्माणालु चेयगलनु. मीकु इष्टमैनदि एदो चॆप्पण्डि चेस्तानु’ अन्नाडु. अर्जुनुडु श्रीकृष्णुडि वङ्क चूशाडु. श्रीकृष्णुडु ‘कुरुवंश महराजु धर्मराजु वैभवानिकि तगिनट्लु ऒक भवनं निर्मिञ्चि इव्वु’ अनि मयुडितो अन्नाडु. मयुडु ‘ई भूमिपै धर्मराजुनि मिञ्चिन राजु लेडु. अन्दुकनि प्रजलु मॆच्चेला चित्र विचित्रमैन भवनान्नि निर्मिञ्चि इस्तानु. वृषपर्वुडने राक्षसराजुकु ऒक सभ निर्मिञ्चडानिकि अन्नी समकूर्चुकुन्नानु. कारणान्तराल वल्ल निर्मिञ्चलेकपोयानु. आ उपकरणालनु बिन्दुसरोवरंलो दाचि उञ्चानु. वाटिनि तॆच्चि भवननिर्माणं चेस्तानु. ना वद्द भौमादित्युडु दाचिन गद, शङ्खं उन्नायि. गदनु भीमसेनुडिकी, देवदत्तं अने शङ्खान्नि अर्जुनुडिकी इस्तानु’ अन्नाडु. 70 कवित्रय महभारतमु मयुडु बिन्दुसरस्सुलो उन्न दूलालू, स्तम्भालू उपयोगिञ्चि चित्रमैन ऒक भवनान्नि निर्मिञ्चाडु. इन्द्रनील मणुलतो नीटिनी, पद्मराग मणुलतो ऎर्रनि पद्मालनू, वॆण्डितो तॆल्ल तामरलनु, राजहंसलनु, वज्रालतो चेपलनु, मुत्यालतो नुरुगुनू, मरकत मणुलतो नीटिलोनि नाचुनी तयारु चेशाडु. अवि निजमनि भ्रमिञ्चेला निर्मिञ्चाडु. नीटि यन्त्रालु, चॆट्लु, नीटि पक्षुलु, पक्षिगूळ्ळु मॊदलैनवि, विविध रत्न कान्तुलतो शोभिल्ले आ भवनं 14 नॆलल्लो निर्मिञ्चाडु. दानिनि ऎनिमिदि वेल मन्दि बलिष्ठुलतो आकाशमार्गान तॆच्चि धर्मराजुकु बहूकरिञ्चाडु. धर्मराजु ऒक शुभमुहूर्तान पुरोहितुडैन धौम्युडि आशीर्वादन्तो भार्यतो तम्मुळ्ळतो मयसभलोनिकि प्रवेशिञ्चाडु. सामन्तराजुलु धर्मराजुनि दर्शिञ्चि कानुकलु समर्पिञ्चारु. मयसभलो धर्मराजु देवेन्द्रुडिला वॆलिगिपोतुन्नाडु. ऒकरोजु नारदमहर्षि अक्कडिकि विच्चेशाडु. नारदुडि हितबोध धर्मराजु नारदमहर्षिकि अर्घ्यपाद्यादुलु इच्चि, सत्करिञ्चि, राजनीति गुरिञ्चि चॆप्पमनि अडिगाडु. अप्पुडु नारदुडु - धर्मराजा! नुव्वु धर्म मार्गान्ने अनुसरिस्तुन्नावु कदा!राजकार्यालनु धर्मनिष्ठतो , स्वबुद्धितो अर्धरात्रि दाटिन तरुवात कूडा आलोचिस्तुन्नावु कदा! राजोद्योगाललो योग्युलनू, स्थिरचित्तुलनू नियमिञ्चावु कदा! समर्थुलैन ब्राह्मणुलनू, शास्र्त नियमालु तॆलिसिन वारिनी मन्त्रुलुगा नियमिञ्चावु कदा! विजयानिकि कारणं मन्त्राङ्गमे. दानिनि ऎवरिकि तॆलियकुण्डा रक्षिस्तुन्नावु कदा! नीतो यज्ञालु चेयिञ्चिन याज्ञिकुडु यज्ञालु सक्रमङ्गा निर्वहिस्तुन्नाडु कदा! ऎल्लवेळला नी मेलु कोरेवारिनी, विश्वासपात्रुलनू सैन्याध्यक्षुलुगा नियमिञ्चावु कदा!मञ्चि पलुकुबडि उन्न मन्त्रि नीकु व्यतिरेक कार्याललो 71 सभापर्वं दिगि नीकु द्रोहं तलपॆट्टडं लेदु कदा! ऎन्दु कण्टे धनं, अधिकारं ऎलाण्टि वारिकैना गर्वं, दुराशनु कलिगिस्तायि.नी राज्यंलोनि शास्र्तज्ञुलु - राबोये उत्पातालनु मुन्दुगाने कनिपॆट्टि शान्तिप्रक्रियलु चेपडुतुन्नारु कदा! आयुर्वेद वैद्युलु प्रजलकु प्रेमतोने सेव चेस्तुन्नारा! आर्थिक कार्याललो नैपुण्यं कलवारिनी, मञ्चि चरित्र कलवारिनी, नीति नियमालु कलवारिनी, धर्म परीक्षलो नॆग्गिन वारिनी नियमिञ्चावा लेदा? योग्युलनु उद्योगाललो नियमिस्तुन्नावा? नी उद्योगुलकु सकालंलो जीतभत्यालु इस्तुन्नावा? लेकपोते राजुकु अदे पॆद्द कीडु. वंशपारम्पर्यङ्गा नीकु सेव चेस्तू प्राणालु अर्पिञ्चटानिकि सिद्धङ्गा उन्न उद्योगुलनु गुर्तिञ्चि सत्कारालु चेस्तुन्नावु कदा! नी राज्यंलो नी कोसं प्राणालु अर्पिञ्चिन वारि कुटुम्बालकु तिण्डि, बट्ट, नीड कल्पिस्तुन्नावु कदा! लोभबुद्धि कलवाळ्ळनु, दॊङ्गलनु, शत्रुवुलतो स्नेहङ्गा उण्डेवाळ्ळनू, पिरिकिवाळ्ळनू, दुर्मार्गुलनू राजकार्यालनु निर्वहिञ्चडानिकि पम्पडं लेदु कदा! नी राज्यंलो अनावृष्टि लेदु कदा! चॆरुवुलन्नी निण्डि उन्नायि कदा! पेद रैतुलकु उचितङ्गा वित्तनालू अवी इस्तुन्नावु कदा! पौरुलकु नूटिकि ऒकटि चॊप्पुन वड्डीकि ऋणसौकर्यं कल्पिस्तुन्नावु कदा! नी राज्यंलोनि विकलाङ्गुलु, अनाथलु, दिक्कुलेनि वारिनि दयतो पोषिस्तुन्नावु कदा! युद्धंलो शरणन्न वारिनि कापाडुतुन्नावु कदा! नीकु मेलु चेसिन वारिनि तगिनविधङ्गा सत्करिस्तुन्नावु कदा! नीकु वच्चिन आदायंलो नालुगु लेदा रॆण्डु लेदा मूडो भागान्नि मात्रमे खर्चु चेस्तुन्नावु कदा! आयुधागारानिकि, धनागारानिकि समर्थुलू, नीति मन्तुलू अयिन वाळ्ळने नियमिञ्चावु कदा! 72 कवित्रय महभारतमु वृद्धशिल्पुलनू, गुरुवुलनू, वर्तकुलनू पोषिस्तुन्नावु कदा! बयट उन्न वारि वल्ल कानी, लोपल उन्न वारि वल्ल कानी, शत्रुराजुल वल्ल कानी मुप्पु राकुण्डा वेगुलनु नियमिञ्चि कापाडुकुण्टुन्नावु कदा! मञ्चि विद्वत्तु कलिगिन प्रमुखुलतो रागद्वेषालु लेकुण्डा धर्मं पाटिस्तू व्यवहरालु चक्कपॆडुतुन्नावु कदा! नी परिरक्षणलो उन्न प्रान्तालु, कोटलु, राज्यालु अन्नी धनधान्यालतो समृद्धिगा उन्नायि कदा! उप्पु, पुलुपु, कारं कलिगिन आहर पदार्थालु विविध पानीयालु, वण्टसामग्रि,वण्टचॆरुकु समृद्धिगा उन्नायि कदा! नी कोटलन्नी शत्रुवुलकु अभेद्यङ्गा उन्नायि कदा! नुव्वु नी अन्तःशत्रुवुलनु जयिञ्चि पालिस्तुन्नावु कदा! मदान्धुलैन शत्रुवुलनु जयिस्तुन्नावु कदा! नी शत्रुराजुलु नीपै दण्डॆत्तकुण्डा वारिपै साम, दान, भेद, दण्डोपायालनु उपयोगिस्तुन्नावु कदा! अनि रकरकालुगा नारदमहर्षि राजुलकु उपयोगपडे विधुलन्नी प्रस्ताविञ्चि, धर्मजा! राजु चेयकूडनि पनुलु चॆप्तानु विनु, अण्टू चॆप्पडं प्रारम्भिञ्चाडु. राजुलु चेयकूडनि पनुलु राजु नास्तिकुडिगा उण्डकूडदु. अबद्धं आडकूडदु. प्रमादालनु आलस्यङ्गा गुर्तिञ्च कूडदु. तॆलिवि तक्कुव वाळ्ळतो समालोचन चॆय्यकूडदु. ऎक्कुवगा कोपगिञ्चुकोकूडदु. चेयवलसिन पनुलनु नान्चकूडदु. आलस्यं चेयकूडदु. तॆलिवैनवारिनि आलस्यङ्गा गुर्तिञ्चकूडदु. प्रयोजनकरमैन विषयाले आलोचिञ्चालि तप्प अप्रयोजकमैन आलोचनलु चेयकूडदु. निर्णयिञ्चिन पनुलु आपकूडदु. प्रभुत्वं तालूकू रहस्यालनु बयटपडनीयकूडदु. प्रजाहितकार्यालु चेयकुण्डा आलस्यं चेयकूडदु. इन्द्रियसुखालकु प्रामुख्यं इव्वकूडदु. सोमरितनं, निर्लिप्तत, निष्र्कियापरत्वं राचकार्याललो तगदु’ अन्नाडु नारदमहर्षि. 73 आ माटलनु श्रद्धगा आलकिञ्चिन धर्मराजु - ‘महर्षी! ना यथाशक्ति धर्म मार्गंलो पालन सागिस्तुन्नानु. तमरु मयसभनु चूशारा ऎला उन्दि?’ अनि अडिगाडु.दानिकि नारदुडु ‘धर्मराजा! नेनु देवेन्द्र, यम, वरुण, कुबेर, ब्रह्मदेवुल दिव्यसभले काक इङ्का ऎन्नो सभलु चूसानु. अन्निण्टि कन्ना मयसभ अपूर्वङ्गा उन्दि’अन्नाडु. ऒकसारि नेनु ब्रह्म सभनु चूसानु. अदि ऎन्त अद्भुतङ्गा उन्दो चॆप्पलेनु. मरीचि, मनुवु, सूर्यचन्द्र ग्रहलु, देवगणालु,वसुवुलु, रुद्रुलु, सिद्धुलु, साध्युलु, महर्षुलु, अश्विनी देवतलु, विश्वकर्म, पितृदेवतलु, धर्मार्थ, काममोक्षालु, शब्द, गन्ध, रूपालु, तपस्सु, दमं, धृति, स्मृति, मेध, क्षम, बुद्धि, कीर्ति, सङ्कल्पं, विकल्पं, प्रणवं, क्षवं, लवं, तृटि, काष्ठ, मुहूर्तं, पगलु,रात्रि, पक्षं, मासं मॊदलैन विभागालतो कूडिन कालचक्रं, चतुर्वेदालु, वेदाङ्गालु, पुराणेतिहसालु, साकारङ्गा ब्रह्मदेवुण्णि सेविस्तुण्टे सरस्वतीसमेतुडै पद्मासनम्पै कूर्चुनि जीवसृष्टि चेस्तुण्टाडु. धर्मराजुकु वॆण्टने ऒक सन्देहं कलिगिन्दि. नारदुडु विविध सभलनु वर्णिस्तू कृतवीर्युडु, जनमेजयुडु, पाण्डुराजु यमसभलो उन्नट्लु चॆप्पाडु. कानी महराजु हरिश्चन्द्रुडु इन्द्रसभलो उन्नट्लु चॆप्पाडु. ‘महर्षी! परम धर्मात्मुडैन ना तण्ड्रिगारु यमसभलो उण्डगा हरिश्चन्द्रुडु मात्रं इन्द्रसभलो ऎन्दुकु उन्नाडु. दीनिकि कारणं एमिटि?’अनि अडिगाडु. धर्मराजा! त्रिशङ्कुमहराजु पुत्रुडैन हरिश्चन्द्रुडु राजसूय यागं चेशाडु. अन्दुवल्ल इन्द्रसभलो उन्नाडु. नी तण्ड्रि यमसभलो उन्नाडु. नेनु यमसभनु सन्दर्शिञ्चिनप्पुडु पाण्डुराजु नातो ‘राजसूययागं चेसिन राजुलु इन्द्रसभलो उण्टारु. काबट्टि ना कुमारुडु धर्मराजुनि राजसूययागं चेयमनि आज्ञापिञ्चाननि चॆप्पण्डि’ अनि अन्नाडु. काबट्टि ‘धर्मराजा! अद्भुतं! नुव्वु राजसूययागं चॆय्यि. इदि मी तण्ड्रि पाण्डुराजु कोरिक. नन्नु चॆप्पमनि पम्पाडु. नी तण्ड्रि यमसभलो उन्नाडु. मीरु सभापर्वं 74 कवित्रय महभारतमु राजसूययागं चेस्ते अप्पुडतडु इन्द्रसभकु वॆळ्ळे अर्हत वस्तुन्दि. नेनु इन्दुके वच्चानु’ अनि आशीर्वदिञ्चि वॆळ्ळिपोयाडु. जरासन्धुडु ‘राजसूयं चॆय्यालण्टे मुन्दु जरासन्धुण्णि चम्पालि’ अन्नाडु श्रीकृष्णुडु. अप्पुडु भीमुडु - कं. आरम्भरहितु" बॊन्दुनॆ यारय सम्पदलु? हीनु"डय्युनु बुरुषुं डारम्भशीलु"डयि यकृ तारम्भुल नोर्चु नॆन्त यधिकुल नयिनन् (सभा- 1-123) ‘अन्नय्या! ए प्रयत्नमू चेयनि वाडिकि सम्पद लॆला वस्तायि? ऒक बलहीनुडु गट्टिगा प्रयत्नं चेस्ते, ऎलाण्टि प्रयत्नमू चेयनि बलवन्तुण्णैना जयिञ्चवच्चु. श्रीकृष्णुडि दय, अर्जुनुडि तोडु उण्टे नेनु आ जरासन्धुण्णि वधिस्तानु’ अन्नाडु. आ तरुवात धर्मराजु तन पुरोहितुडु धौम्युडु इतर मन्त्रुलतो राजसूययागं गुरिञ्चि चर्चिञ्चाडु. अन्दुकु धौम्युडु ‘धर्मराजा! नी तण्ड्रि कोरिक तीर्चडं नीकर्तव्यं. ई यागं वल्ल समस्त राजुलू नीकु सामन्तुलु औतारु. नुव्वु सम्पदलु समकूर्चुकोवडानिकि इदे तगिन समयं. आलस्यं चॆय्यकु’ अनि हितवु पलिकाडु. धर्मराजु तन तम्मुळ्ळतो कूडा चर्चिञ्चि राजसूययागं चेयडानिके निर्णयं तीसुकुन्नाडु. ई याग निर्वहणकु श्रीकृष्णुडे तगिन समर्थुडु अनि श्रीकृष्णुण्णि तीसुकु वच्चेन्दुकु द्वारककु आप्तुलैन कॊन्दरिनि पम्पाडु. धर्मराजु सन्देशं अन्दुकुनि श्रीकृष्णुडु इन्द्रप्रस्थानिकि वच्चाडु. धर्मराजु श्रीकृष्णुनि तगिन रीतिनि सत्करिञ्चाडु. श्रीकृष्णुडु ऎन्तो सन्तोषिञ्चि धर्मराजुतो ‘धर्मनन्दना! 75 नी निर्णयं मञ्चिदे! पूर्वं जमदग्नि कुमारुडैन परशुरामुडु क्षत्रिय वंशालन्निण्टिनी निर्मूलिञ्चाडु. अप्पुडु ऎलागो इक्ष्वाकु, इल अने रॆण्डु वंशालु मिगिलायि. अवि रॆण्डे सहजमैन वंशालु. मिगिलिनवि मिश्रम वंशाले. आ रॆण्डु वंशालु नूटॊक्क वंशालुगा वृद्धि चॆन्दायि. ययाति, भोज, वंशाल वल्ल मरो पदुनालुगु वंशालु एर्पड्डायि. ई राजवंशाल नन्निण्टिनी जरासन्धुडु जयिञ्चाडु. चेदिदेशानिकि राजैन शिशुपालुडु जरासन्धुडिकि सैन्याधिपति. हंसडिभकुलु अने महबलवन्तुलु कूडा जरासन्धुनिकि आप्तुले. कौशिक चित्रसेनुलु जरासन्धुडिकि कुडि ऎडम भुजालु. चेदि राजुललो पुरुषोत्तमुडु, अङ्ग, वङ्ग, पुण्ड्र, किरात राजुलु, इङ्का पौण्ड्रक वासुदेवुडु जरासन्धुण्णि सेविस्तुन्नारु. तूर्पु दक्षिणदेशाल राजुलु पुरुजितुडु, करूशुडु, कलभ, नकुल, सङ्कर्षण, मनोदत्त, चक्र, साल्वेय, यवनुलु कूडा जरासन्धुण्णि कॊलुस्तुन्नारु. उत्तर दिक्कुन पद्दॆनिमिदि मन्दि राजवंशालु भयन्तो जरासन्धुण्णि कॊलुस्तुन्नारु. नेनु वधिञ्चिन कंसुडि भार्य जरासन्धुनि कुमार्तॆ. अन्दु वल्ल जरासन्धुडु ना पै पगतो उन्नाडु. धर्मराजा! आ हंसडिभकुलू जरासन्धुडू कलिस्ते मूडु लोकालनू जयिञ्चगलरु. ऒकसारि हंसडिभकुलतो मधुरमीद दण्डॆत्ताडु. ऒक उपायन्तो हंसडिभकुलनु चम्पां. इप्पुडु जरासन्धुडु निस्सहयुडु. मेमु जरासन्धुडितो विरोधं वल्ल रैवतकाद्रिलो कोट कट्टुकुनि उण्टुन्नां. मनं मुन्दु जरासन्धुडिनि वधिञ्चालि. अप्पुडे राजसूयं चेयडं साध्यं. नी राज्यं सुस्थिरमवुतुन्दि. जरासन्धुडु ऎन्तटि बलवन्तुडैना दुर्मार्गुडु काबट्टि पतनं तप्पदु’ अन्नाडु श्रीकृष्णुडु. सभापर्वं 76 कवित्रय महभारतमु अप्पुडु भीमुडु धर्मराजुतो ‘अन्नय्या! प्रयत्नं चेस्ते विजयं तप्पक लभिस्तुन्दि. श्रीकृष्णुडि दय, अर्जुनुडि सहयं, नी अनुमति उण्टे जरासन्धुण्णि नेनु संहरिस्तानु’ अन्नाडु. अर्जुनुडु ‘अन्नय्या! राजुलन्दरिनी जयिस्तां. राजसूयं निर्वहिस्तां. लेनिपक्षंलो ई गाण्डीवं ऎन्दुकु’ अनि अन्नाडु कोपङ्गा. भीमार्जुनुल माटलु विनि श्रीकृष्णुडु सन्तोषिञ्चाडु. धर्मराजु ‘श्रीकृष्णा! असलु जरासन्धुडु अन्तटि बलवन्तुडु ऎला अय्याडु?’ अन्नाडु. दानिकि श्रीकृष्णुडु ‘धर्मनन्दना! मगधराजैन बृहध्रथुडु काशीराजु पुत्रिकलनु विवाहमाडाडु. वारिकि सन्तानं कलुगलेदु. अतडु भार्यलिद्दरितो अरण्यालकु पोयि चण्डकौशिकुडु अने मुनिनि भक्तितो सेविञ्चाडु. वारि सेवलकु चण्डकौशिकुडु सन्तोषिञ्चि ‘एमि वरं कावालि कोरुको’ अन्नाडु. अन्दुकु ब ृहद्रथुडु ‘महत्मा! नाकु पुत्रसन्तानं प्रसादिञ्चण्डि’ अनि कोराडु. अप्पुडु ऒक मामिडि चॆट्टु मीद नुण्डि ऒक मामिडि पण्डु आ महर्षि तॊडमीद पडिन्दि. महर्षि आ पण्डुनु मन्त्रिञ्चि, बृहद्रथुडिकि इच्चाडु. ‘ई पण्डु तिन्नवारिकि सन्तानं कलुगुतुन्दि’ अनि चॆप्पाडु. सन्तोषन्तो आ पण्डुनु इद्दरु भार्यलकु कोसि इच्चाडु बृहद्रथुडु. इद्दरु गर्भं धरिञ्चि प्रसविञ्चारु. इरुवुरिकी निलुवुगा सगं चीलिन शरीरन्तो इद्दरु शिशुवुलु जन्मिञ्चारु. आ शिशुखण्डालनु चूसि भार्यलिद्दरू भयपडि, बृहद्रथुडिकि चूपिञ्चटानिकि सिग्गुपडि परिचारिकलकु इच्चि बयट पारेयिञ्चारु. अर्धरात्रि जर अने राक्षसि वाटिनि तिनालनि रॆण्डु मुक्कलनु पट्टुकुन्दि. आश्चर्यङ्गा रॆण्डू कलिसि ऒक बालुनि रूपङ्गा मारिन्दि. आ बालुनि एडुपु विनि अन्तःपुरं लोनि स्र्तीलु परुगॆत्तुकु वच्चारु. वारिनि चूसि राक्षसि पारि पोयिन्दि. इन्तलो अक्कडिकि वच्चिन बृहद्रथुडु बालुण्णि चूसि सन्तोषिञ्चाडु. इदि गमनिञ्चिन राक्षसि बृहद्रथुडि वद्दकु वच्चि - ‘महराजा! नेनु जर अने 77 राक्षसिनि. आ शिशुखण्डालु ना चेतिलोने कलिसि बालुडुगा मारायि. इतडु वज्रशरीरं कलवाडु’ अनि बालुण्णि अन्दिञ्चिन्दि. इतनिनि स्वीकरिञ्चु’. बृहध्रथुडु जरतो ‘नी दय वल्ल ना वंशं उद्दरिम्पबडिन्दि. काबट्टि ई बालुडिकि जरासन्धुडु अनि नामकरणं चेस्तानु. नुव्वु नापालिट पुण्य देवतवु’ अन्नाडु. ऒकसारि चण्डकौशिकुडु बृहद्रथुनि वद्दकु वच्चाडु. बृहद्रथुडु आ महर्षिनि पूजिञ्चि तन कुमारुडिनि चूपिञ्चाडु. चण्डकौशिकुडु बृहद्रथुनितो ‘वीडु पराक्रमवन्तुडौताडु. ऎलाण्टि आयुधालु, अस्र्तालु, इतडिनि चम्पलेवु. इतडु राजुलन्दरिनी जयिस्ताडु. आ राजुल सम्पदलन्नी पॊन्दुताडु. आ परमशिवुडिनि प्रत्यक्षं चेसुकुण्टाडु’ अन्नाडु. अन्दुवल्ल जरासन्धुडु असमान बलाढ्युडु अय्याडु. बृहद्रथुडु जरासन्धुडिकि राज्यं अप्पगिञ्चि तपोवनालकु वॆळ्ळाडु. ‘धर्मराजा! भीमसेनुडु ऒकडे जरासन्धुण्णि चम्पगल समर्थुडु. अन्दुकनि भीमार्जुनुलनु नातो पम्पु’ अन्नाडु. ‘श्रीकृष्णा! नी अण्ड उण्डगा माकु पॊन्दलेनिदि एमुण्टुदि? इक जरासन्धुडु मरणिञ्चिनट्ले! राजसूयं निर्विघ्नङ्गा नॆरवेर्चिनट्ले!’ अनि भीमार्जुनुलनु दीविञ्चि श्रीकृष्णुनितो पम्पाडु. श्रीकृष्णुडु भीमार्जुनुलतो कलसि कपट ब्राह्मणरूपाललो जरासन्धुडि नगरमैन गिरिव्रजपुरं समीपिञ्चाडु. आ पुरं चुट्टू उन्न पर्वतालु प्राकारालला आ पुरान्नि रक्षिस्तुन्नायि. पक्कने चैत्यकमने कॊण्ड उन्दि. दानिपै मूडु ढक्कलु उन्नायि. श्रीकृष्णुडु भीमार्जुनुलकु आ ढक्कलनु चूपिञ्चि ‘भीमा! नगरंलोकि ऎवरन्ना कॊत्त वाळ्ळु प्रवेशिस्ते आ ढक्कलु मोगुतायि’ अनि चॆप्पाडु. भीमार्जुनुलु आ ढक्कलनु पगुलकॊट्टि चैत्यकपर्वत मार्गंलो नगरंलो प्रवेशिञ्चारु. श्रीकृष्णुडु भीमार्जुनुलु सिगलो पूलु अलङ्करिञ्चुकुन्नारु. सभापर्वं 78 कवित्रय महभारतमु स्नातकुल लागा गोशाललो प्रवेशिञ्चारु. जरासन्धुडिकि ब्राह्मणुलण्टे भक्ति प्रपत्तुलु ऎक्कुव. काबट्टि ब्राह्मणुलु राजमन्दिरंलोकि ऎप्पुडैना वॆळ्ळवच्चु. ब्राह्मणवेषाललो उन्न श्रीकृष्णुडु, भीमार्जुनुलकु अर्घ्यपाद्यालनु इच्चाडु जरासन्धुडु.वाळ्ळु वाटिनि पुच्चुकोलेदु. जरासन्धुडु सन्देहपडि वारिनि ‘मीरु गन्धपुष्पालु धरिञ्चिना स्नातकुलुगा लेरु. मी आकारालु क्षत्रियुल्ला उन्नायि. मीरु ऎवरु? ऎन्दुकु वच्चारु?’’ अनि अडिगाडु. अन्दुकु श्रीकृष्णुडु ‘मेमु क्षत्रियुलमे! मुखद्वारंलोञ्चि मित्रुल इण्टिकि,वॆनुक द्वारंलोञ्चि शत्रुवुल इण्टिकि प्रवेशिञ्चडं क्षत्रिय धर्मं’ अन्नाडु.जरासन्धुडु ‘नेनु ऎवरिकी अपकारं चेयलेदु. नेनु ब्राह्मणुलकु, देवतलकु, मुनुलकु भक्तुडिनि. उत्तम क्षत्रिय धर्मालु आचरिस्तुन्नानु. मीकु नेनॆला शत्रुवुनय्यानु’ अन्नाडु. ‘ओ जरासन्धा! धर्मराजु आज्ञपै शत्रुसंहरानिकि वच्चां. उत्तम क्षत्रियुडिनि अनि चॆप्पुकुण्टुन्न नुव्वु क्षत्रियुलनु पट्टि बन्धिञ्चि शिवुडिकि बलि इच्चि शिवपूजलु ऎला निर्वहिस्तावु? उत्तम क्षत्रियुलु इला चेस्तारा? निष्कारणङ्गा साधुहिंस चेसे वाळ्ळु, जनुलनु हिंसिञ्चे वाळ्ळु अन्दरिकि शत्रुवुलु कारा? निर्दोषुलैन साटि कुलं वारिनि चम्पडं पापं कादा! अलाण्टि पूजलु फलिस्ताया? नीलाण्टि पापुलनु विडिचि पॆडिते माकु पापं वस्तुन्दि. काबट्टि नीतो युद्धानिकि वच्चां. नेनु कृष्णुण्णि, इतडु भीमुडु, अतडु अर्जुनुडु. इप्पटिकैना चॆरलो उन्न राजुलनु विडिचिपॆडिते सरे! लेकपोते वीरु नी गर्वमणचि वारिनि विडिपिस्तारु’ अन्नाडु श्रीकृष्णुडु. जरासन्धुडु कोपन्तो ‘पराक्रमन्तो राजुलनु जयिञ्चडं नेरमा? परमशिवुडिकि बलि इव्वडानिकि तॆच्चिन वारिनि नेनु ऎन्दुकु वदिलि पॆडतानु? सैन्यन्तो वस्ते सैन्यन्तो युद्धं चेस्तानु. लेकपोते मी मुग्गुरितो कानी, इद्दरितो कानी, ऒक्करितो कानी युद्धं चेस्तानु. मीकु एदि इष्टमो चॆप्पण्डि’ अन्नाडु. 79 श्रीकृष्णुडु ‘मुग्गुरू नीतो युद्धं चेयडं धर्मङ्कादु. मा मुग्गुरिलो नीकु सरिजोडुनि कोरुको. अतनु मल्ल युद्धंलो निन्नु जयिस्ताडु’ अनि अन्नाडु. जरासन्धुडु ‘नाकु सरिजोडु भीमुडे. काबट्टि अतनितो युद्धं चेस्तानु’ अनि चॆप्पाडु. जयापजयालु दैवाधीनं काबट्टि जरासन्धुडु मुन्दुगा तन कुमारुडु सहदेवुडिकि राज्याभिषेकं चेशाडु. भीमुडू जरासन्धुडू घोरङ्गा तलपड्डारु. ऒकरिनि ऒकरु जयिञ्चालन्न कोरिकतो ऒकरिनि मिञ्चि ऒकरु भीकरङ्गा पोराडुतुन्नारु. इला कार्तिक शुद्ध पाड्यमि नुण्डि त्रयोदशि वरकु सागिन्दि युद्धं. अप्पटिकि जरासन्धुडु अलसिपोयाडु. श्रीकृष्णुडु ‘भीमा! जरासन्धुडु अलसिपोयाडु. इदि तगिन समयं. अतण्णि संहरिञ्चु’ अन्नाडु. भीमसेनुडु तन तण्ड्रि वायुदेवुडिनि तलुचुकुन्नाडु. युद्धं मल्ल युद्धं. जब्बलु चरुचुकुण्टू भयङ्करङ्गा सागिन्दि. चिवरिकि भीमुडु जरासन्धुण्णि नेल मीद चाचि कॊट्टि ऎमुकलु विरिचि पारवेशाडु. अन्ते! जरासन्धुडि मुक्कुल नुण्डि चॆवुल नुण्डि रक्तं धारलै प्रवहिञ्चिन्दि. जरासन्धुण्णि गिरा गिरा तिप्पि नूरुसार्लु विसिरि वेशाडु. अतडि ऎमुकलु विरिचि घोरङ्गा संहरिञ्चाडु. जरासन्धुनि मृतदेहन्नि अतनि मुखद्वारं मुन्दु पडवेशाडु. श्रीकृष्णुडु मगधवासुलकु अभयं इच्चाडु. जरासन्धुडि चॆरलो उन्न राजुलनु विडिपिञ्चाडु. जरासन्धुडि कुमारुडैन सहदेवुडिकि धैर्यं चॆप्पाडु. तरुवात वाळ्ळु इन्द्रप्रस्थानिकि बयलुदेरारु. धर्मराजुकु जरिगिनदि चॆप्पि विडिपिञ्चिन राजुलनु चूपिञ्चाडु. राजुलन्ता वारि वारि राज्यालकु पयनमय्यारु. श्रीकृष्णुडु द्वारककु चेरुकुन्नाडु. सभापर्वं 80 कवित्रय महभारतमु राजसूययागं राजसूय यागानिकि सन्नाहलु प्रारम्भमय्यायि. तम्मुळ्ळनु जैत्रयात्र कोसं तला ऒक दिक्कुकू पम्पिञ्चाडु धर्मराजु. वॆळ्ळिन वाळ्ळु अपारमैन धनराशुलतो तिरिगिवच्चारु. यागं प्रारम्भमय्यिन्दि. ध ृतराष्र्ट, भीष्म, द्रोण, कृपाचार्य, अश्वत्थाम, सोमदत्त, भूरिश्रव, शकुनि, कर्ण, दुर्योधन, सैन्धव, दुश्शासन, विकर्णादि प्रमुखुलन्ता वच्चारु. धर्मराजु अन्दरिकी तला ऒक बाध्यत अप्पगिञ्चाडु. दुर्योधनुडिकि विविध देशाल राजुलु तॆच्चे बहुमानालनु अन्दुकॊने बाध्यत अप्पगिञ्चाडु. भीष्मुडु धर्मराजुतो ‘धर्मजा! ई यागंलो ऒक महत्मुण्णि पूजिञ्चालि. अला पूजिञ्चडानिकि अन्निविधाला तगिनवाडु श्रीकृष्णुडे’ सी. रोदसीकुहरम्बु रुचिरांशुतति जेसि यर्कुण्डु वॆलिगिञ्चुनट्टु; लमृत सन्दोहनिष्यन्दचन्द्रिक जेसि शी तांशु" डानन्दिञ्चुनट्टु सकल जनुलकु दनदैन सदमलद्युति" जेसि तनरङ्ग" देजम्बु" दनुपुदान चेयुचुनुन्न सत्सेव्युण्डु पुण्डरी काक्षुण्डु कृष्णु" डनादिनिधनु" आ.वॆ. डब्जनाभु" डुण्ड नर्घ्यम्बुनकु निन्दु नर्हु लॊरुलु गलरॆ? यज्ञपुरुषु नखिललोकपूज्यु नच्युतु" बूजिम्पु मधिप! यदिय चूवॆ यज्ञफलमु (सभा- 2-6) 81 सूर्युडु तन किरणालतो भूम्याकाशाल मध्यभागान्नि वॆलिगिञ्चिनट्लु, अमृतं जालुवारे वॆन्नॆलतो चन्द्रुडु सन्तोषपॆट्टेविधङ्गानू, सकलजनुलकू तन निर्मलमैन कान्तितो वॆलुगुनू, तृप्तिनी कलिगिस्तुन्नाडी महपुरुषुडैन श्रीकृष्णुडु. अतडु मञ्चिवारिकि सेविम्पदगिनवाडु, तॆल्लतामरल्लाण्टि कन्नुलु कलवाडु. पुट्टुक, मरणं लेनिवाडु. अतडि नाभि ब्रह्मपुट्टुककु कारणं. अतडु साक्षात्तुगा इक्कड उण्डगा अर्घ्यं अन्दुकोवडानिकि इङ्कॆव्वरिकी अर्हत ऎला उण्टुन्दि? अलाण्टि यज्ञपुरुषुडु, अखिललोकपूज्युडू अयिन अच्युतुण्णि पूजिञ्चु अदे यज्ञफलं’ अन्नाडु. धर्मराजु आनन्दङ्गा श्रीकृष्णुडिकि अर्घ्यान्नि समर्पिञ्चि पूजिञ्चाडु. अदि शिशुपालुडिकि नच्चलेदु. पूजिञ्चिन धर्मराजुनी, पूजिञ्चमनि चॆप्पिन भीष्मुण्णि, गौरवान्नि अन्दुकुन्न श्रीकृष्णुण्णी नानामाटलु अन्नाडु. अयिना धर्मराजु शान्तङ्गाने - कं. भूरि गुणोन्नतु लनदगु वारिकि धीरुलकु धरणिवल्लभुलकु वा क्पारुष्यमु चन्नॆ? मह दारुणमदि विषमुकण्टॆ दहनमु कण्टॆन् (सभा- 2-17) ‘शिशुपाला! गॊप्प गुणवन्तुलकू, धीरुलकू, राजुलकू नोटिदुरुसु पनिकिरादु. अदि विषं कन्ना अग्नि कन्ना दारुणमैनदि’ अण्टू नच्चचॆप्पबोतुण्टे भीष्मुडु कलुगजेसुकॊनि - ‘श्रीकृष्णुडु ज्ञानि. बालुडैना ज्ञानं कलवाडैते पूजिम्पदगिनवाडे’ अण्टू श्रीकृष्णुडि गॊप्पतनान्नि चॆप्पाडु. सहदेवुडु चिवालुन लेचाडु. ‘श्रीकृष्णुडे तगिनवाडनि ई यागंलो अतण्णि पूजिस्तुन्नां. दीनिकि आक्षेपिञ्चे वाळ्ळॆवरैना उण्टे रण्डि! वाळ्ळ तलपै ना कालु उञ्चुतानु’ अन्नाडु. सभापर्वं 82 कवित्रय महभारतमु अप्पुडु शिशुपालुडु भीष्मुडितो - आ.वॆ. अन्यकीर्तनम्बु नन्यनिन्दयु" दन्नु बर"ग बॊगडिकोलु" ब्रब्बिकोलु नापगातनूज! यार्यवृत्तमुलु गा वनिरि वीनि नाद्युलयिन मुनुलु (सभा- 2-49) ‘भीष्मा! इतरुलनु पॊगडडं गानी, तिट्टडं कानी, तननु तानु पॊगडु कोवडङ्गानी, तिट्टुकोवडं कानी आर्युलु चॆय्यवलसिनवि कावन्नारु मन महर्षुलु. इदि तॆलुसुको’ अण्टू तिट्टिपोशाडु. भीमुडू आवेशङ्गा गद पैकॆत्ताडु. भीष्मुडु अतण्णि वारिञ्चि ‘ई शिशु पालुडि चावु श्रीकृष्णुडि चेतुल्लोने उन्दि. शिशुपालुडि तल्लि सात्वति. तन कॊडुकुनु वन्द तप्पुल वरकू क्षमिञ्चमनि श्रीकृष्णुण्णि कोरिन्दि. अन्दुके नेनु आगानु. लेकपोतेना?’ अन्नाडु. श्रीकृष्णुडु सभासदुलन्दरिकी शिशुपालुडि अराचकाल्नि तॆलियजॆप्पि वॆण्टने सुदर्शनचक्रन्तो अतडि तल खण्डिञ्चाडु. यागं मुगिसिन्दि. कौरवुलकु इङ्का असूय पॆरिगिपोयिन्दि. ऒकरोजु मयसभनु चूडडानिकि लोपलिकि वच्चाडु दुर्योधनुडु. अन्ता माय. तलुपु मूसिनट्लु उन्दि. तीरा वॆळ्ते तॆरिचे उन्दि. मरोचोट तॆरिचिनट्लु उन्दि. सरेननि वॆळ्ते तलुपु मूसि उण्डि तलकु तगिलि बॊप्पि कट्टिन्दि. ऒकचोट जलाशयं कन्पिञ्चिन्दि. तीरा चूस्ते अदि नीलपुराळ्ळतो तीर्चिदिद्दिन प्रान्तं. मरोचोट निजमैन जलाशयं उन्दि. अदी अलाण्टिदे! अनुकॊनि दिगि तटालुन नीळ्ळलो पड्डाडु दुर्योधनुडु. सरिग्गा अप्पुडे अक्कडिकि वच्चिन द्रौपदि, पाण्डवुलु अतडि अवस्थ चूसि आगलेक नव्वुकुन्नारु. अदि दुर्योधनुडिनि तीव्रङ्गा कलचिवेसिन्दि.अतडि अवस्थ चूसि धर्मराजु सुयोधनुडिकि नूतन वस्र्तालु इच्चाडु. कानी दुर्योधनुडु 83 अदि तनकु जरिगिन अवमानङ्गा भाविञ्चाडु. आ अवमानभारन्तोने हस्तिनकु बयलुदेराडु. मयसभा वैभवं अतडिलो असूय अने अग्निज्वालनु रगिलिञ्चिन्दि. दानिवल्ल दुर्योधनुडु रोजुरोजुकू कृशिञ्चि पोसागाडु. शकुनि इदि गमनिञ्चि, ‘सुयोधना! नीकु एमैन्दि?’अनि अडिगाडु. दुर्योधनुडु ‘मामा! मयसभ चूशावु कदा. अन्तटि मयसभ कलिगिन धर्मराजु ऎन्तटि अदृष्ट वन्तुडु! धर्मराजु चक्रवर्ति अय्याडु. राजुलन्ता धर्मराजुकु अमूल्यमैन कानुकलु समर्पिञ्चारु. श्रीकृष्णुडु शिशुपालुण्णि वधिञ्चिना राजुलु पॊगिडारे कानी निन्दिञ्चलेदु. पाण्डवुल ऐश्वर्यं सहिञ्चरानिदिगा उन्दि. अभिमानधनुडु दायादुल वैभवान्नि सहिस्ताडा?’ अनि दुर्योधनुडु पग, प्रतीकारं, असूय, अवमानालतो रगिलिपोतू अन्नाडु. अप्पुडु शकुनि - ‘सुयोधना! बाधपडकु. आ धर्मराजु ऐश्वर्यं मॊत्तान्नी मायाजूदं आडि नीकु वच्चेला चेस्तानु. पद’ अण्टू दुर्योधनुण्णि तीसुकॊनि धृतराष्र्टुडि वद्दकु वच्चाडु. राजा!‘नी कुमारुडु क्रुशिञ्चि पोतुन्नाडु चूडु!’ अन्नाडु. अदि विनि धृतराष्र्टुडु ‘नायना सुयोधना! सम्पदनन्ता नीके इच्चानु कदा! देवेन्द्रुडितो समानमैन भोगभाग्यालु नीकु उन्नायि. नीकें लोटु? कृशिञ्चडं ऎन्दुकु?’अनि अडिगाडु. ‘तण्ड्री! पाण्डवुल ऐश्वर्यं देवेन्द्रुनि कण्टे गॊप्पदि. वारि कीर्ति नलुदिशला व्यापिञ्चिन्दि. वारितो पोल्चडानिकि मूडु लोकाललोनि राजुलू सरिपोरु. हरिश्चन्द्रुडु चेसिन राजसूययागं कण्टे पाण्डवुलु चेसिन राजसूय यागं चाला गॊप्पदण्टू सामन्तुलु अशेषरत्नाभरणालु इस्तुन्नारु. धर्मराजुकु सात्यकि मुत्याल गॊडुगु पट्टाडु. भीमुडु चामरं वीचाडु. राजुलन्दरि चेत श्रीकृष्णुडु धर्मराजुकु मॊक्किञ्चाडु. ‘साटि राजकुमारुडुगा नेनिदि भरिञ्चलेकपोतुन्नानु’ अन्नाडु. वॆण्टने अन्दुकॊनि शकुनि दुर्योधनुनितो ‘धर्मराजु जूदप्रियुडु. अक्षविद्यलो नन्नु कॊट्टिनवाडु लेडु. जूदंलो सभापर्वं 84 कवित्रय महभारतमु धर्मराजुनि अक्रमङ्गा ओडिञ्चि अतनि सम्पद अन्ता सुयोधनुनि हस्तगतं चेस्तानु’ अन्नाडु. सुयोधनुडु सन्तोषिञ्चि ‘तण्ड्री! इन्दुकु मीरु अङ्गीकरिञ्चण्डि’ अन्नाडु. धृतराष्र्टुडु ‘विदुरुडु चाला दूरदृष्टि कलवाडु. नीतिकोविदुडु. मी इरुवुरि क्षेमं कोरेवाडु. अतनितो चर्चिञ्चि निर्णयं तीसुकुण्टानु’ अनि अन्नाडु. दुर्योधनुडु ‘तण्ड्री!विदुरुडु पाण्डवपक्षपाति. मीरु ऒप्पुकोकपोते नेनु अग्निप्रवेशं चेस्तानु मीरु विदुरुडु सन्तोषङ्गा उण्डण्डि’ अन्नाडु. जूदं तगदनि संशयिस्तूने उन्नाडु धृतराष्र्टुडु. अयिना कुमारुण्णि सन्तोषपॆट्टडानिकि जूदं कोसं ऒक सभानिर्माणानिकि एर्पाट्लु चॆय्यमनि चॆप्पाडु. ऒकरोजु विदुरुडितो सुयोधनुडि अभिप्रायं चॆप्पाडु. अप्पुडु विदुरुडु ‘राजा पाण्डवुलकु कौरवुलकु विरोधं कलगडानिकि पुनादि वॆय्यद्दु. ऎन्तटि शान्तस्वभावुलनैना जूदं रॆच्चगॊडुतुन्दि. पाण्डवुलू कौरवुलू कलसि उण्डेला चूडु’ अन्नाडु. धृतराष्र्टुडु दुर्योधनुण्णि पिलिचि ‘दुर्योधना! जूदं मञ्चिदि कादनि विदुरुडु कच्चितङ्गा चॆप्तुन्नाडु. नीकु सम्पद कावालण्टे नुव्वु कूडा यागं चॆय्यि. मीरिद्दरू राज्यान्नि पालिञ्चण्डि’ अन्नाडु. दुर्योधनुडु ‘महराजा! धर्मराजु जूदं आडुतुण्टे चूडटं ऒक यज्ञं. नेनु सकलैश्वर्यालू पॊन्दडानिकि अदि मार्गं. शत्रुवुल अभिवृद्धिनि उपेक्षिस्ते मनल्नि अदि नाशनं चेस्तुन्दि. पाण्डवुल ऐश्वैर्यान्नि कॊल्लगॊडिते कानी नाकु उपशमनं लेदु ’’ अन्नाडु. वॆण्टने शकुनि ‘सुयोधना! ऎलाण्टि सैन्यं लेकुण्डा युद्धं रक्त पातं लेकुण्डा पाचिकलाडिञ्चि पाण्डव राज्यलक्ष्मिनि नीकु इस्तानु. जूदं काक वेरे ए विधङ्गानैना पाण्डवुलनु जयिञ्चडं ऎवरि तरमू कादु’ अन्नाडु. 85 धृतराष्र्टुडि मनसु जूदानिकि अङ्गीकरिञ्चलेदु. ‘मीरु ऎन्नि चॆप्पिना नेनु विननु. विदुरुडु जूदं अनर्थ हेतुवनि चॆप्पाडु. अतडु नीतिकोविदुडु. नेनु अतडि माट मीरनु. जूदं माट वदिलॆय्यि. ऎप्पटिला उण्डु’ अन्नाडु. दुर्योधनुडु ‘तण्ड्री! विदुरुडु मनकु आप्तुडु काडु. जूदं आडवच्चनि पुराणाल्लो कूडा उन्दि. स्नेहन्तो आडुकुने जूदं हनि कादु. काबट्टि शकुनितो जूदं आडडानिकि अनुमति इव्वण्डि’ अन्नाडु. द्रौपदि वस्र्तापहरणं अला दुर्योधनुडु अडिगेसरिकि तप्पनिसरि परिस्थितिलो धृतराष्र्टुडु विदुरुनितो ‘विदुरा! मनं ऒक सभ निर्मिञ्चां कदा! दानिनि चूडटानिकि धर्मराजुनी अतडि तम्मुळ्ळनी आह्वनिञ्चि नीतो तीसुकुनि रा! कालक्षेपानिकि धर्मराजु दुर्योधनुडितो जूदं आडुताडुले!’ अन्नाडु. विदुरुडु जूदं अनर्थमनि चॆप्पि चूशाडु. कानी प्रयोजनं लेक पोयिन्दि. इक तप्पदनि इन्द्रप्रस्थानिकि वॆळ्ळाडु. तानु वच्चिन विषयं चॆप्पाडु. धर्मराजु विदुरुण्णि सादरङ्गा आह्वनिञ्चि ‘विदुरा! मा तण्ड्रिगारि आह्वनं मन्निञ्चि नी वॆण्ट वस्तां. सभनु चूस्तां. कानी जूदं आडडं तगिनदेना? जूदं वल्ल ऎन्नो गॊडवलु वस्तायि. अयिना धृतराष्र्टुडि आज्ञ माकु शिरोधार्यं. अन्दुकनि मीतो वस्तां’ अन्नाडु.


अन्दरू हस्तिनापुरं चेरुकुन्नारु. भीष्मुडु, द्रोणुडु, शल्युडु, शकुनि, अश्वत्थाम, सैन्धवुडु अक्कडे उन्नारु. पुत्रुलतो उन्न धृतराष्र्टुडिकी, भानुमति मॊदलैन कोडळ्ळतो उन्न गान्धारिकी धर्मराजादुलु नमस्करिञ्चारु. द्रौपदि सौन्दर्यान्नि चूसिन गान्धारि कोडळ्ळकु ऒकपक्क आश्चर्यं, मरो पक्क असूय कलिगायि. सभापर्वं 86 कवित्रय महभारतमु दुर्योधनुडितो कलसि पाण्डवुलु सभा भवनान्नि चूसि वच्चारु. आ समयंलो दुर्योधनुडु ‘धर्मजा! कॊञ्चॆं सेपु जूदं आडदां. नीकु जूदं अण्टे आसक्ति उन्दि कदा!’ अन्नाडु. धर्मराजु ‘सुयोधना! ते.गी. क्षत्रनीति विक्रममुलु गावु सूवॆ निकृतियुनु जूदमुनु; धर्मनित्युलैन वारि की रॆण्डु वर्जिम्पवलयु नॆन्दु" बापवृत्तम्बु जूदम्बु पार्थिवुलकु आ.वॆ. कुटिलमार्गु लयिन कुत्सितकितवुल तोड" गड"गि जूदमाड" जनदु दान"जेसि यर्थधर्मविवर्जितु लगुदु रॆट्टिवारु जगमुलोन (सभा- 2-166, 167) ‘दुर्योधना! मोसं, जूदं अने रॆण्डू राजनीतिलो गॊप्पवि कावु. धर्मान्नि पाटिञ्चेवाळ्ळु ई रॆण्डिण्टिनी विडिचिपॆट्टालि. ऎक्कडैना राजुलकु जूदं आडडं पापकार्यमे! अन्दुलो मोसन्तो आडे जूदं क्षत्रिय धर्मं कादु. कुटिलुलतो जूदं तगदु. दानि वल्ल ऎन्तटि वारैना सम्पद कोल्पोतारु. धर्म जूदंलो गॆलवडं पुण्यं, कपट जूदंलो गॆलवडं पापं’ अन्नाडु. वॆण्टने शकुनि कलुगजेसुकॊनि ‘धर्मजा! जूदंलो नेर्परुलू, लोकज्ञानं कलवारू, सुक्षत्रियुलू, राजनीति तॆलिसिनवारू अयिन मीलाण्टिवारे जूदान्नि निन्दिञ्चटं एमी बागालेदु. बलहीनुलु बलवन्तुलनु ओडिञ्चटानिकि मायलु पन्नडं परिपाटे कदा. अयिना नीकु भयमैते आडवद्दु. इन्दुलो बलवन्तं एमी लेदु सुमा’ अन्नाडु. धर्मराजु ‘बलवन्तङ्गा जूदानिकि आह्वनान्नि अन्दुकुन्नां. आडक तप्पुतुन्दा! इक माटलॆन्दुकु कानिव्वण्डि’ अन्नाडु. धर्मराजु ‘मीलो नातो ऎवरु जूदं आडतारु?’ अनि अडिगाडु. 87 दुर्योधनुडु ‘धर्मजा! ना तरफुन मा माम शकुनि नीतो जूदं आडताडु. अतडु ओडिपोते ना धनराशुलु अन्नी नीवे’ अन्नाडु. धर्मराजु ‘ऒकरि कोसं ऒकरु आडतारा? इदि अक्रमं’ अनुकुन्नाडु. अयिना चेसेदि लेक तन चेतिलो उन्न रत्नखचित कङ्कणान्नि मुन्दुगा प????णङ्गा पॆट्टाडु. जूदं स्नेहपूरितङ्गाने जरुगुतोन्दि. भीष्मुडु, द्रोणुडु, कृपाचार्युडु, विदुरुडु विकलमैन मनस्सुलतो चूस्तुन्नारु. शकुनि तनकोसं चेयिञ्चुकुन्न प्रत्येक पाचिकलतो जूदं आडि गॆलुस्तुन्नाडु. धर्मराजुलो पन्तं पॆरिगिन्दि. ऒकटि तरुवात ऒकटिगा ऒड्डुतू ओडिपोतुन्नाडु. बङ्गारु भाण्डागारालु, वज्राल भाण्डागारालु, रत्नभाण्डागारालु, बङ्गारु निधुलु, अश्वालु, एनुगुलु, सेवकुलु, दासदासी जनालु, गोवुलु, सेनावाहिनि, अन्निण्टिनी ओडि पोयाडु. इदि चूसि विदुरुडु धृतराष्र्टुडितो ‘दुर्योधनुडु पापात्मुडु. कुरु वंशं पापन्तो निण्डिपोतुन्दि. धर्मान्नि रक्षिञ्चु. विनाशनान्नि आपिञ्चु. दुर्योधनुनि बहिष्करिञ्चु. अतडु बलवन्तुलतो युद्धानिकि कालुदुव्वुतुन्नाडु. जूदान्नि आपु. उपेक्षिञ्चकु’ अन्नाडु कङ्गारुपडुतू. पुत्रुल मीद ममकारन्तो धृतराष्र्टुडु एमी माट्लाडलेदु. विदुरुडु ईसारि दुर्योधनुडितो ‘सुयोधना! नुव्वु शकुनि सहकारन्तो पाण्डवुलनु कपटजूदंलो कॊल्लगॊडुतुण्टे प्रजलु निन्नु छी कॊट्टरा? इला मोसं चॆय्यटं मञ्चिदा!’ अन्नाडु. अप्पुडु दुर्योधनुडु विदुरुडितो कोपङ्गा ‘नुव्वु ऎप्पुडू पाण्डवुलवैपे माट्लाडतावु. नुव्वु मा इण्ट्लो उण्टे विषसर्पं उन्नट्ले! शत्रुवुल सम्पदनु सुलभमार्गंलो अपहरिञ्चडं राजधर्मं. काबट्टि माकु सुद्दुलु चॆप्पवद्दु’ अनि दूषिञ्चाडु. सभापर्वं 88 कवित्रय महभारतमु अप्पुडु विदुरुडु ते. मॊदल नप्रियमय्युनु दुदि" गरम्बु पथ्यमगु पल्कु प्रियुलन्दु बलिमिनैन" बलुकवलयु मोमोडक यॊलसि, यट्टि वा"ड दगु सहयुण्डु भूवल्लभुनकु (सभा- 2-192) मॊदट अप्रियङ्गा कनिपिञ्चिना चिवरिकि मञ्चि चेसे माटलु इष्टमयिनवारिकि बलवन्तङ्गानैना मॊहमाटं लेकुण्डा चॆप्पालि. अला चॆप्पेवाडे राजुकु श्रेयोभिलाषि’ अनि मिन्नकुण्डिपोयाडु. वॆण्टने शकुनि धर्मराजुतो ‘धर्मजा! नुव्वु नी सम्पदनन्ता पन्दॆंलो ऒड्डि ओडिपोयावु. तरुवात पन्दॆं एमिटि?’ अन्नाडु. अप्पटिके धर्मराजु जूदानिकि बानिस अय्याडु. तन समस्त राज्यान्नी ऒड्डि ओडिपोयाडु. तरुवात ब्राह्मणुलकू, देवालयालकू इच्चिन भूमुलु तप्प मिगिलिन आस्तुलनु सैतं पन्दॆङ्गा ऒड्डाडु. आ तरुवात तन तम्मुळ्ळनु ऒड्डि ओडिपोयाडु. चिवरिकि तननु तानु ऒड्डुकुन्नाडु. अप्पुडु शकुनि ‘धर्मजा ! अदेमिटि निन्नु नुव्वु ऒड्डुकुन्नावु. नी वद्द मरो धनं उन्दि कदय्या! मरिचि पोयावा? अदे नी भार्य. द्रौपदि. अमॆ नी धनं कादा?’ अनि ऎत्ति पॊडिचाडु. अप्पुडु पाचिकलु अन्दुकुन्न धर्मराजु द्रौपदिनि पणङ्गा पॆट्टाडु. चिवरिकि अन्दुलोनू ओडिपोयाडु. आट मुगिसिन्दि. इदन्ता चूस्तुन्न भीष्मुनकु नोट माटरालेदु. विदुरुडु दुःखिस्तुन्नाडु. कर्णुडु, सैन्धवुडु आनन्दन्तो ऒकरि मुखालु ऒकरु चूसुकुन्नारु. अप्पडु धृतराष्र्टुनिकि तॆलिवि वच्चिन्दि. ‘विदुरा! एमैन्दि? ऎवरॆवरु ए पन्दालु ऒड्डारु?’ अनि अडिगाडु. अप्पुडु दुर्योधनुडु विदुरुण्णि चूसि ‘इक नुण्डि द्रौपदि ना दासि. अमॆनु पिलुचुकुरा’ अनि आज्ञापिञ्चाडु. विदुरुडु ‘छी नीलाण्टि मूर्खुडु 89 ई प्रपञ्चंलोने लेडु. इलाण्टि पनिकि नन्नु पम्पुतारा! द्रौपदि अण्टे ऎवरनुकुन्नावु? ई समस्त भूमण्डलानिकी पट्टमहिषि. आ साध्विनि अवमानिस्तारा!’ अनि अन्नाडु. सुयोधनुडु प्रातिगामि अने सूतनन्दनुण्णि पिलिचि ‘नुव्वु वॆळ्ळि द्रौपदिनि सभकु तीसुकॊनि रा’ अन्नाडु. प्रातिगामि द्रौपदि वद्दकु वॆळ्ळाडु. वॆळ्लि ‘अम्मा! धर्मराजु जूदंलो समस्त साम्राज्यान्नी, तम्मुळ्ळनू, तननू, निन्नू ओडिपोयाडु. दुर्योधनुडु निन्नु सभकु तीसुकुरम्मनि नन्नु पम्पाडु. पदम्मा!’ अन्नाडु. अप्पुडु द्रौपदि आ.वॆ. ए युगम्बुनन्दु नॆट्टि दुष्कितवुण्डु भार्य नॊड्डि योटुवडिन भर्त गल"डॆ? यिदि विनङ्ग" गडु नपूर्वं बय्यॊ निट्लु सेयुनॊक्कॊ! यिन्दुकुलुडु (सभा- 2-208) ते.गी. मुन्नु दन्नोटुवडि मऱि नन्नु नोटु वडियॊनो, नन्नु मुन्नोटुवडि विभुण्डु ग्रन्न" दन्नोटुवडियॊनो यन्न! नाकु नॆऱुग" जॆप्पुमु दीनि नी वॆऱुगुदेनि (सबा- 2-209) अय्या! ए युगंलोनैना इलाण्टि चॆड्ड जूदगाडु उण्टाडा? धर्मराजु इला चेसाडा? तननु कूडा ओडाडु अण्टुन्नावु. ‘तन्नोडि नन्नोडॆना? नन्नोडि तन्नोडॆना? तॆलुसुकुनि वच्चि नन्नु तीसुकु पो’ अन्दि. प्रातिगामि तिरिगि वच्चि इदे विषयं अडिगाडु. ‘इदि समाधानं चॆप्पडानिकि वीलुलेनि विषयं. इक्कडिके वच्चि अडगमनु. नुव्वु वॆळ्ळि द्रौपदिनि तीसुकु रा!’ अनि पम्पाडु सुयोधनुडु. प्रातिगामि द्रौपदि वद्दकु पोयि ‘अम्मा! नुव्वु अडिगिन विषयं तॆलुसुकोवडानिकैना निन्नु अक्कडिकि रम्मन्नारु’ अन्नाडु. चेसेदि लेक द्रौपदि एकवस्र्त अयि उण्डिकूडा सभकु वच्चिन्दि. वच्चि धृतराष्र्टुडि पक्कन निलबडिन्दि. द्रौपदि दुस्थितिनि चूडलेक पाण्डवुलु तललु दिञ्चुकुन्नारु. सभापर्वं 90 कवित्रय महभारतमु अप्पुडु दुर्योधनुडु दुश्शासनुडिनि चूसि ‘दुश्शासना! नुव्वु वॆळ्ळि आ द्रौपदिनि इक्कडिकि तीसुकु रा!’अनि हुकुं जारी चेशाडु. द्रौपदि ऒक्क परुगुन गान्धारि पक्ककु वॆळ्ळि निलबडिन्दि. दुश्शासनुडु द्रौपदितो - ‘पाञ्चाली! ऎक्कडिकि पोतावु. निन्नु जूदंलो गॆलुचुकुन्नां. इप्पुडु नुव्वु दुर्योधनुडि सॊत्तु अय्यावु’ अण्टू दग्गरिकि वच्चाडु. ‘अय्या! नेनु एकवस्र्तनु. नन्नु मुट्टुकोवद्दु. नेनु सभकु राकूडदु’ अन्दि. दुश्शासनुडु पकपका नव्वि ‘एकवस्र्तवैना विगतवस्र्तवैना राक तप्पदु. नेनु निन्नु तीसुकु पोतानु’ अण्टू द्रौपदि कुरुलु पट्टुकुनि ईड्चुकुण्टू सभकु तीसुकु वच्चाडु. द्रौपदि कुरुवंश पॆद्दलनु चूसि ‘अय्या! दुश्शासनुडु नन्नु ई सभकु ईड्चुकु वच्चाडु. मीरन्दरू चूस्तुण्डगाने मी कळ्लमुन्दे अवमानिञ्चाडु. अधर्मं पॆरिगिपोयिन्दि’ अण्टू भयन्तो मनसुलोने श्रीकृष्णुडिनि ध्यानिञ्चिन्दि. भीमुडु धर्मराजुनि चूसि ‘ओ धर्मजा! द्रुपदराजपुत्रिनि जूदंलो पॆट्टडं तगुना? अन्दुवल्ल द्रौपदि अवमानाल पालैन्दि. जरुगुतुन्नदि अधर्म जूदमनि तॆलिसी नुव्वु जूदं आडावु’ अन्नाडु. अर्जुनुडु कलुगजेसुकॊनि ‘अन्नय्या! स्नेहङ्गा आडुकुने जूदानिकिगानी, धर्मयुद्धानिकिगानी पिलिस्ते वॆळ्ळडं राजधर्मं. अन्दुकने धर्मराजु धर्मं पाटिञ्चि आडाडु. कानी विधि वैपरीत्यानिकि एमि चेस्तां?’ अन्नाडु. दुर्योधनुडि तम्मुडु विकर्णुडु अने वाडु चिवालुन लेचि ‘ई सभलो इन्तमन्दि कुरुवृद्धुलु, गुरुवुलु, पॆद्दलु उन्नारे. अन्दरू इला मौनङ्गा उण्टारा? मिगिलिन वारैना धर्मं चॆप्पण्डि. आलोचिञ्चण्डि. इक्कड जरुगुतुन्नदि धर्ममेना?’अन्नाडु. ऎवरू बदुलु चॆप्पलेदु. अप्पुडु मळ्ळी विकर्णुडे ‘नेने 91 इक्कड धर्मनिर्णयं चेस्तानु. जूदं, वेट, मद्यपानं, अतिगा तिनडं दुर्व्यसनालु. वीटि वल्ल मानवुलु धर्मं तप्पि प्रवर्तिस्तारु. अलाण्टि वाळ्ळु चेसे पनुलु लॆक्कलोकि रावु. ऒक जूदरि पिलिस्ते, व्यसनपरुडैन मरो जूदरि वस्ते अला वच्चिन धर्मराजु पाण्डवुल उम्मडि धनमैन द्रौपदिनि पणङ्गा पॆट्टि आडि ओडडं धर्मं कादु. पैगा एकवस्र्तनु सभकु तीसुकु रावडं अन्यायं इङ्का’अन्नाडु. कर्णुडु विकर्णुडिनि चूसि ‘विकर्णा! ऎन्दुकी अधिकप्रसङ्गं? चिन्नवाडिवि. धर्मं गुरिञ्चि नीकेमि तॆलुसु? इन्त मन्दि पॆद्दलु उण्डगा धर्मनिर्णयं चॆय्यडं नीकु तगदु. द्रौपदि धर्मराजु धनं. काबट्टि धर्मविजित. लेकुण्टे पाण्डवुलु अङ्गीकरिस्तारा? अनेक भर्तलु कलिगिन द्रौपदि बन्धकि. अलाण्टि वारिनि एकवस्र्तगाने कादु. विगत वस्र्तगा तॆच्चिना अधर्मं कादु’ अन्नाडु. सॆहभाष् कर्णा! कर्णुडु भले बागा चॆप्पाडु. ‘सोदरा! दुश्शासना! ई पाण्डवुल वस्र्तालू, आ द्रौपदि वस्र्तालु तॊलगिञ्चु’ अन्नाडु दुर्योधनुडु. पाण्डवुलु तम पैवस्र्तालनु तीसि किन्द उञ्चारु. दुश्शासनुडु द्रौपदि चीर पट्टुकॊनि लागाडु. द्रौपदि निस्सहयङ्गा श्रीकृष्णुण्णि - ‘‘कृष्णा! गोपीजनप्रिया! केशवा! कौरवुलु नन्निला पराभविस्तुण्टे नीकु तॆलियटं लेदा? प्रभू! रमावल्लभा! व्रजनाथा! आर्तिनाशका! महयोगी! विश्वात्मा! विश्वभावना! कौरवुल मध्य कलतपडुतू निन्नु शरणुगोरुतुन्नानु. नन्नु रक्षिञ्चु जनार्दना!’’ अण्टू मनसुलो ध्यानिञ्चिन्दि. दुश्शासनुडु लागुतूने उन्नाडु. ऎन्तकी चीर अयिपोदे! लागि लागि वाडु अलसिपोयाडु. लागलेक कुप्पकूलिपोयाडु. भीमुडु आ अवमानान्नि सहिञ्चलेक पोयाडु. म. कुरुवृद्धुल् गुरुवृद्धबान्धवु लनेकुल् सूचुचुण्डन् मदो द्धुरु"डै द्रौपदि निट्लु सेसिन खलुन् दुश्शासनुन् लोकभी करलीलन् वधियिञ्चि तद्विपुल वक्ष श्शैल रक्तौघनिर् झर मुर्वीपति सूचुचुण्ड ननि नास्वादिन्तु नुग्राकृतिन् (सभा- 2-233) सभापर्वं 92 कवित्रय महभारतमु ‘इन्तमन्दि पॆद्दलु चूस्तुण्डगा इन्तटि दारुणानिकि ऒडिगट्टिन आ दुश्शासनुण्णि चम्पि, वाडि गुण्डॆल्लोञ्चि पॊङ्गे वेडि रक्तान्नि तागुतानु’ अनि शपथं पट्टाडु. इन्तलो विदुरुडु सभलोनिकि वच्चि ‘अय्या! सभलो ऎवरैना धर्मसन्देहन्नि वॆलिबुच्चिते - अदि तॆलिसि कूडा चॆप्पकपोते असत्य दोषंलो सगं अण्टुकुण्टुन्दि. धर्मं तॆलिसिनप्पटिकी दानिनि दाचिपॆट्टि सॊन्तलाभं कोसमो, पक्षपातं वल्लनो लोभन्तोनो अधर्मान्नि चॆप्ते वाळ्ळु असत्यदोषान्नि पूर्तिगा पॊन्दुतारु’ अन्दरू शान्तङ्गा आलोचिञ्चण्डि. विकर्णुडु चिन्नवाडैना बृहस्पतिला धर्मं चॆप्पाडु. धर्मं तॆलिसि कूडा पक्षपातन्तो कानि,लोभन्तो कानी चॆप्पक पोते असत्यदोषं अण्टुकुण्टुन्दि. पूर्वं प्रह्लदुडि कॊडुकु विरोचनुडु, सुधन्वुडु अने ऒक ब्राह्मणुडु ऒक कन्य कोसं तगुवुलाडुकॊनि प्रह्लदुनि वद्दकु तीर्पु कोसं वॆळ्ळारु. कॊडुकु विषयंलो तीर्पु चॆप्पटानिकि प्रह्लदुडु भयपडि, कश्यपुण्णि सलह अडिगाडु. अप्पुडु कश्यपुडु ते.गी. साक्षियुनु धर्मदर्शियु साक्ष्यविधुलु तप्प" गादु, तप्पिननु नधर्मयुक्ति वरुणपाश सहस्रम्बु वानि" गट्टि पायु ने"टे"ट नॊक्कॊक्क" डायतमुग (सभा- 2-242) साक्षि, न्यायमूर्ति साक्ष्यं नियमाल्नि पाटिञ्चालि. नियमालनु तप्पकूडदु. अला तप्पिते आ अधर्मंवल्ल वेयिवरुणपाशालु वारिनि बन्धिस्तायि. संवत्सरानिकि ऒक पाशं चॊप्पुन वेयेळ्लकु कानी आ पाशालु वदलवु. अन्दुवल्ल धर्मान्नि अनुसरिञ्चि धर्म बद्धमैन तीर्पु चॆप्पालि. अला चॆय्यकपोते न्यायमूर्तिकि सभासदुलकु पापं वस्तुन्दि. काबट्टि कामक्रोधालकु अतीतङ्गा तीर्पु चॆप्पु’ अनि कश्यपुडु चॆप्पाडु. 93 प्रह्लदुडु सन्तोषिञ्चि तन कॊडुकु अनि आलोचिञ्चक सुधन्वुडिकि अनुकूलङ्गा तीर्पु चॆप्पाडु. काबट्टि मनं ई नाडु द्रौपदिकि न्यायं चेयकुण्टे अन्दरिकि पापं वस्तुन्दि’ अन्नाडु. दुर्योधनुडिकि भयपडि ऎवरू बदुलु चॆप्पलेदु. द्रौपदि सभासदुलनु चूसि ‘नेनु पाण्डवुल इल्लालिनि. श्रीकृष्णुडि सोदरिनि. इदुगो इप्पुडु इला अवमानान्नि पॊन्दानु. नेनु अडिगिन दानिकि समाधानं ऎक्कड? नेनु दासिना कादा चॆप्पण्डि!’ अनि दुःखन्तो अडिगिन्दि. भीष्मुडु ‘अम्मा! नी प्रश्नकु धर्मराजु ऒक्कडे समाधानं चॆप्पगलडु’ अनि अन्नाडु. कर्णुडु ‘तरुणी! ऐदुगुरु भर्तलकन्ना ऒक्क भर्त मेलु कदा ! जूदंलो भार्यनु ओडि पोनि व्यक्तिनि भर्तगा ऎञ्चुको’ अनि ऎगताळि चेशाडु. दुर्योधनुडु द्रौपदिनि तन तॊडपै कूर्चोमन्नट्लु सैग चेशाडु. अदि चूसिन भीमुडु कोपन्तो - उ. धारुणि राज्यसम्पदमदम्बुन गोमलि गृष्ण" जूचि रं भोरु निजोरुदेशमुन नुण्डग" बिल्चिन यिद्दुरात्मु दु र्वार मदीय बाहुपरिवर्तित चण्डगदाभिघात भ ग्नोरुतरोरु जेयुदु सुयोधनु नुग्ररणान्तरम्बुनन् (सभा- 2-249) ‘ई दुर्योधनुडु राज्यं उन्दन्न मदन्तो तन तॊडपै कूर्चोमनि द्रौपदिनि पिल्चिन दुरात्मुडु. अलाण्टि वीण्णि ना गदाघातालतो कॊट्टि, तॊडलु विरिचि चम्पुतानु’ अनि प्रतिज्ञ चेशाडु. भीष्मुडु, द्रोणुडु, विदुरुडु इदि तगिन समयं कादनि भीमुण्णि शान्तिम्प चेशारु. अप्पटिके चलिञ्चिपोयिन गान्धारि विदुरुडितो धृतराष्र्टुडि वद्दकु वच्चिन्दि. द्रौपदिकि जरिगिन अवमानान्नि विवरिञ्चिन्दि.दानिकि धृतराष्र्टुडु सभापर्वं 94 कवित्रय महभारतमु ‘नायना सुयोधना! पाण्डव पट्टमहिषिनि इला अवमानिञ्चडं तगुना? नी कारणङ्गा पाण्डवुलु चूडु ऎन्त बाधपडुतुन्नारो’ अन्नाडु. वॆण्टने द्रौपदिनि पिलिचि ‘अम्मा! द्रौपदी! कं. मनमुन वेरमि" दलपमि युनु सक्षमचित्तु" डगुटयुनु गुणमुल" गै कॊनि दोषम्बुलु विडुचुट युनु नुत्तमु"डयिन पुरुषु नुत्तमगुणमुल् (सभा-2-266) ‘मनसुलो शत्रुत्वं लेकुण्डा उण्डडं, ओर्पुतो उण्डडं, मञ्चिनि तीसुकॊनि चॆडुनु विडिचिपॆट्टडं उत्तमुडि लक्षणालु. काबट्टि ना कॊडुकु चेसिन तप्पुनु क्षमिञ्चु. मनसुलो पॆट्टुकोकु.ना कोडळ्ळलो नुव्वु चाला गॊप्पदानिवि. नीकु एं वरं कावालो कोरुको इस्तानु’ अन्नाडु. द्रौपदि ‘मुन्दु ना भर्तनु दास्यं नुण्डि विमुक्तुण्णि चेयण्डि’ अनि अडिगिन्दि. ‘इङ्को वरं कोरुको’ अन्नाडु. ‘धर्मराजुनू अतडिनलुगुरु तम्मुळ्ळनु दास्यविमुक्तुल्नि चेसि वारि वारि आयुधालनु वाळ्ळकु इप्पिञ्चण्डि’ अन्दि. ‘सरे!मरो वरं कोरुको’ अन्नाडु धृतराष्र्टुडु. ‘वैश्यसति ऒक वरं, क्षत्रिय सति रॆण्डु वरालु कोरुकोवालि. इदे धर्मं. काबट्टि इक वरालु चालु’ अन्दि. द्रौपदि धर्मनिरतिकि धृतराष्र्टुडु सन्तोषिञ्चि पाण्डवुलनु पिलिचि जूदंलो पोगॊट्टुकुन्न राज्यान्नी समस्त सम्पदनू तिरिगि इच्चि ‘नादे तप्पु. ना बुद्दि गड्डि तिनि जूदान्नि सागनिच्चानु. वृद्धुडिनि, पैगा अल्पबुद्धिनी. मी तल्लि गान्धारि मुखं चूसि दुर्योधनादुलु मीकु तलपॆट्टिन अवमानान्नि सहिञ्चण्डि. वाळ्ळनि क्षमिञ्चण्डि. मीरु इन्द्रप्रस्थानिकि वॆळ्ळि हयिगा जीविञ्चण्डि’ अनि दीविञ्चाडु. भीमुडु ‘भार्यवल्ल पाण्डवुलकु राज्यं वच्चिन्दि अनिपिञ्चुकोवडं कण्टे युद्धं चेसि सम्पादिञ्चडमे मेलु कदा’ अन्नाडु पौरुषङ्गा. धर्मराजु भीमुडिनि वारिञ्चि, इन्द्रप्रस्थानिकि तीसुकु वॆळ्ळाडु.


95 कॊन्तकालं गडिचिन्दि. दुर्योधनुडु कर्णुडितो, शकुनितो मन्तनालु जरिपि तिरिगि ध????ृतराष्र्टुडि वद्दकु वॆळ्ळि ‘तण्ड्री! शत्रुवुनु चम्पडं विवेकमनि देवगुरुवु बृहस्पति चॆप्पाडु. पाण्डवुलु मनकु शत्रुवुलु. ऎन्त चेसिना मनं वारिकि मञ्चि वाळ्ळं ऎला अवुतां? मनं वाळ्ळनु विडिचि पॆट्टि तप्पु चेशां. अर्जुनुडु गाण्डीवं, भीमुडु गदायुधं, धर्मराज, नकुल सहदेवुलु वारि वारि आयुधालु पडिते मनं वारिनि गॆलवडं साध्यं कादु. पाण्डवुलु इप्पुडु बुसकॊट्टे पामुल्ला उन्नारु. वाळ्ळनु चम्पकुण्डा विडिचिपॆट्टडं ऎन्त अविवेकं! मायोपायं द्वारा एदो विधङ्गा मट्टुपॆट्टकपोते मनल्नि बतकनिव्वरु’ अण्टू दुर्योधनुडु धृतराष्र्टुडिकि बागा नूरिपोशाडु. वाळ्ळ प्रोद्बलन्तो धृतराष्र्टुडु मळ्ळी जूदानिकि रम्मनि प्रातिगामिनि पम्पिञ्चाडु. तण्ड्रि माट जवदाटकूडदनि धर्मराजु जूदानिकि वच्चाडु. अदे सभामण्टपं. अदे शकुनि. पाचिकलतो सिद्धङ्गा उन्नाडु. ऎदुरुगा धर्मराजु.शकुनि ‘धर्मराजा! धृतराष्र्ट महराजु मीरु पोगॊट्टुकुन्न समस्त सम्पदलू राज्यान्नी तिरिगि इच्चाडु. इक अवि जूदंलो पॆट्टडं तगदु. इन्नि पन्दालु अक्कर्लेदु. ऒक्कटे पन्दॆं. ओडिनवाळ्ळु कट्टुबट्टलतो बयलुदेरि 12 एळ्ळु वनवासं, ऒक संवत्सरं अज्ञातवासं चॆय्यालि. अज्ञातवासंलो बयटपडिते तिरिगि वनवासं, अज्ञातवासं चॆय्यालि. नीकु सम्मतमेना?’ अन्नाडु शकुनि. धर्मराजुकु ‘सरे’ अनक तप्पलेदु मरि. शकुनि पाचिक वेशाडु. अतडि पाचिक पारिन्दि. धर्मराजु ओडिपोयाडु. कौरवुल पक्षंवाळ्ळु आनन्दन्तो विकटाट्टहसालु चेशारु. फलितङ्गा पाण्डवुलु द्रौपदितो सह वनवासानिकि बयलुदेरारु. भीष्मुडु, द्रोणुडु, कृपाचार्युल वद्द सॆलवु तीसुकुन्नारु. कुन्तीदेवि वद्दकु वच्चारु. कुन्तीदेवि हृदयं तल्लडिल्लिपोयिन्दि. आमॆ ‘पुत्रुलारा! इलाण्टि दुस्थिति वस्तुन्दनि मुन्दुगा ऊहिञ्चि मी तण्ड्री, माद्री स्वर्गानिकि वॆळ्ळिपोयारु. सभापर्वं 96 कवित्रय महभारतमु नेनो दुरदृष्टवन्तुरालिनि. ई दारुणं चूडडानिकि इङ्का बतिके उन्नानु. हे श्रीकृष्णा! ना कुमारुलनु कापाडु’ अनि प्रार्थिञ्चिन्दि. गुण्डॆ रायि चेसुकॊनि कॊडुकुलनू कोडलिनी दीविञ्चि पम्पिन्दि. अन्दरू अडविकि पयनमय्यारु. कोपन्तो निण्डिन तन चूपुलु पडिते जनुलु माडि मसैपोतारनि धर्मराजु मुखानिकि वस्र्तं अड्डं पॆट्टुकुनि बयलुदेराडु. ऎलागैतेनें चिवरिकि युद्धंलो तन वीरत्वं प्रदर्शिञ्चे अवकाशं वच्चिन्दनि भीमुडु रॊम्मु विरुचुकुण्टू नडिचि वॆळ्ळाडु. इन्त कण्टे ऎक्कुवगा अस्र्तालु वेसि शत्रुवुलनु संहरिस्ताननुकुण्टू अर्जुनुडु चेत्तो इसुक चल्लुकुण्टू वॆळ्ळाडु. तम अन्दचन्दालु चूसि जनुलु विलपिस्तारनि नकुलसहदेवुलु मलिनमैन वस्र्तालतो बयलुदेरारु. तडिसिन बट्टलतो विडिपोयिन कुरुलतो दुःखिस्तू युद्धंलो भर्तलनु पोगॊट्टुकुन्न कौरवुल भार्यलु इलागे राज्यं वदिलि वॆळतारनि सूचिस्तू द्रौपदि वॆळ्ळिन्दि. पाण्डवुलतो धौम्युडु, इङ्का वेलकॊद्दी ब्राह्मणुलू बयलु देरारु. कुन्तीदेविनि विदुरुडु ऎन्तो सादरङ्गा तन इण्टिकि तीसुकुवॆळ्ळाडु. b 97 अरण्यपर्वं अक्षयपात्र पाण्डवुलु अरण्यानिकि बयलु देरारु. उत्तर दिक्कुकु प्रयाणं सागिञ्चारु. वारि वॆण्ट वारि सेवकुलु पध्नालुगु वेल रथालतो तरलि वॆळ्ळारु. वारि वॆण्ट सुभद्र, अभिमन्युडु, उपपाण्डवुलू वॆळ्ळारु. आ दृश्यान्नि चूसि पुरजनुलु ‘ऎक्कडो उन्न पाण्डवुलनु पिलिपिञ्चि जूदं आडिञ्चि सर्वस्वं हरिञ्चि अडवुलकु पम्पडं भाव्यमा?’ अनुकुनि कण्ट तडि पॆट्टारु. ‘भीष्मुडु, द्रोणुडु, कृपाचार्युडु, विदुरुडु उण्डिकूडा ऎन्दुकु आपलेदु? इक्कड धर्मं ऎक्कडुन्दि? काबट्टि मेमु मीतो अरण्यालकु वस्तां’ अनि पौरुलु पाण्डवुल वॆण्ट बयलु देरारु. धर्मराजु ‘अय्यलारा! मीरु मा पट्ल चूपिस्तुन्न अभिमानानिकि में कृतज्ञुलं. मीरु मा वॆण्ट रावद्दु’ अन्नाडु. धर्मराजु माटनु मन्निञ्चि पौरुलु वॆनुककु वॆळ्ळारु. तरुवात पाण्डवुलु गङ्गातीरं चेरुकुन्नारु. कानी वारि वॆण्ट नित्याग्निहॆूत्रुलू, वारि शिष्युलू वच्चि चेरारु. धर्मराजु ‘ब्राह्मणोत्तमुलारा! मीरु पूज्युलु. में अडवुललो कन्दमूलालु तिण्टू ब्रतकालि. मीरु मा वॆण्ट वच्चि कष्ट पडटं ऎन्दुकु? मरलि वॆळ्ळण्डि’ अन्नाडु. अन्दुकु वाळ्ळु ‘अय्या! मीरु लेक मेमु ब्रतुकलें. मीला मेमू कन्दमूलालु तिण्टू उण्टां. मा आहरं में सम्पादिञ्चुकुण्टां. मीरु लेनि हस्तिनापुरंलो मेमु उण्डलें’ अन्नारु. अदि चूसिन धर्मराजु ‘मञ्चि भोजनं तिने वीळ्ळु कन्दमूलालनु ऎला तिनगलरु?’ अन्नाडु विलपिस्तू. 98 कवित्रय महभारतमु अन्ता विनि अक्कडे उन्न शौनकुडने ऋषि ‘धर्मराजा! विवेकुलु ऎन्दुकू दुःखिञ्चरु. ऎन्दुकिन्त बाधपडतावु? ई बन्धालु तात्कालिकालु. काबट्टि कलत चॆन्दवद्दु. बन्धंवल्ल अभिमानं, अभिमानं वल्ल कोरिक, कोरिक वल्ल कोपं, दानि वल्ल आश पुडतायि. आश समस्तदोषालकु मूलं. काबट्टि आशनु वदिलि पॆट्टु. कं. शारीर, मानस मह दारुण दुःखमुल" जेसि तऱि"गि शरीरुल् क्रूरतरबाध" बॊन्दुदु रारॆण्टिनि जॆऱतु रार्यु लमलिनबुद्धिन् (अरण्य- 1-21) विवेकवन्तुडु दुःखं वच्चिना, भयङ्कलिगिना कलत चॆन्दडु. ज्ञानं उन्नचोट ममकारालु उण्डवु. स्नेहं वल्ल प्रेम. प्रेम वल्ल कामं. कामं वल्ल कोपं. कोपं वल्ल अत्याश. दीनिनि मिञ्चिन दुःखं वेरॊकटि लेदु. नाशनं तप्पदु. काबट्टि ऐश्वर्यम्पैनुण्डि दृष्टि मरल्चु कं. अर्थम यनर्थमूलं बर्थम मायाविमोहनावहमु नरुं डर्थार्जनदुःखमुन न पार्थीकृतजन्मु" डगुट परमार्थ मिलन् (अरण्य-1-28) धनमे अन्नि अनर्थालकू मूलं. धनमे मायामोहलतो कूडि उण्टुन्दि. मानवुडु धनसम्पादनलो पडि,अन्दुलो उन्न दुःखन्तोने व्यर्थङ्गा कालान्नि गडुपुताडु. ई माट सत्यं. काबट्टि धनं मीद कोरिक कलवाडु पतनङ्काक तप्पदु. धनवन्तुडि चुट्टू बन्धुवुलु चेरि अतडिनि पीडिञ्चि धनान्नि हरिस्तारु. धनं वल्ल गर्वं, अहङ्कारं, भयं कलुगुतायि. काबट्टि धनार्जनकु पोवद्दु. तामराकु मीद नीटि बॊट्टुला उण्डु’ अनि हितवु चॆप्पाडु. अन्दुकु धर्मराजु ‘अय्या! धनं ना कोसं कादु. ई ब्राह्मणुलकु भोजनं पॆट्टालि कदा! वाळ्ळु मा अतिथुलु. गृहस्थुकु अतिथिपूज परम 99 धर्मं कदा! आर्तुडिकि शय्य, भयन्तो उन्नवाडिकि रक्षण, अलसिन वाडिकि आसनं इव्वडं गृहस्थु धर्मं. तनकोसं मात्रं वण्डुकॊनि तिनडं पापं. काबट्टि अतिथिसत्कारं चेयडं ना धर्मं’ अन्नाडु. अन्दुकु शौनकुडु ‘धर्मराजा! इन्द्रियालु सुखालनु कोरतायि. ऎन्तटि ज्ञानुलकैना इन्द्रियालु लॊङ्गवु. इन्द्रिय सुखालकु लोबडि देहधारुलु संसार चक्रंलो पडि तिरुगुतुण्टारु. कानी महनीयुलु प्रेम, असूयलनु विडिचिपॆट्टडं, इन्द्रियालनु निग्रहिञ्चडं, गुरुवुलनु सेविञ्चडं, नियमङ्गा आहरं तिनडं, विद्यनु अभ्यसिञ्चडं, फलितं मीद आश लेकुण्डा पनुलु चेयडं अने नियमालनु आचरिस्तारु. अलाण्टि वाळ्ळु संसारबन्धालनु अधिगमिस्तारु. काबट्टि धर्मराजा! नुव्वु कूडा गुरुसेव, पॆद्दलु चॆप्पिनदि विनडं, विन्नदानिनि अर्थं चेसुकोवडं, अर्थं चेसुकुन्नदानिनि मनसुलो निलुपुकोवडं, अवसरमैन दानिनि आचरिञ्चडं, अवसरं लेनिदानिनि वदिलिवेयडं चॆय्यि. वसुवुलु, रुद्रुलु, आदित्युलु, तपस्सु चेसि ऐश्वर्यान्नि पॊन्दारु. काबट्टि तपस्सु चेसि नी कोरिकलु तीर्चुको’ अन्नाडु. धर्मराजु धौम्युडितो ‘अय्या! इदेमो अडवि. ब्राह्मणुलु मा माट विनरु. वीरिकि मेमु आहरं ऎला समकूर्चगलनु’ अनि अडिगाडु. धौम्युडु धर्मराजुतो ‘धर्मराजा! जीवकोटिकि आहरान्नि, नीटिनि प्रसादिञ्चेवाडु सूर्यभगवानुडु. काबट्टि नुव्वु सूर्युडिनि प्रार्थिञ्चि नी कोरिक नॆरवेर्चुको’ अनि उपदेशिञ्चाडु. धर्मराजु निष्ठतो सूर्युनि पूजिञ्चाडु. सूर्युडु प्रत्यक्षमै धर्मराजुकु ऒक रागि पात्रनु इच्चि ‘धर्मराजा! ई पन्नॆण्डेळ्ळु अरण्यवासंलो मीरु अडविलो सेकरिञ्चिन दुम्पलु, पळ्लु, कायगूरलु मी भार्य द्रौपदिचे वण्डिञ्चिनपुडु, अवि नालुगु विधालैन वण्टकालुगा एर्पडतायि. अवि ऎप्पटिकी अक्षयङ्गा उण्टायि’ अनि वरं इच्चि वॆळ्ळि पोयाडु. अदे अक्षयपात्र. आ पात्रतो द्रौपदि अन्दरिकी वण्डि वड्डिञ्चेदि. ऎन्तमन्दिकि वड्डिञ्चिना पदार्थालु तरिगिपोवु. अदी आ पात्र गॊप्पदनं. कॊन्तकालं तरुवात काम्यक वनानिकि चेरुकुन्नारु पाण्डवुलु. अरण्यपर्वं 100 कवित्रय महभारतमु किम्मीर वध हस्तिनापुरंलो धृतराष्र्टुडु विदुरुडितो ‘विदुरा! पाण्डवुलु एमि चेस्तुण्टारु’अनि अडिगाडु. दानिकि विदुरुडु ‘पाण्डवुलु दैवांशसम्भूतुलु. जूदं वल्ल अन्नदम्मुलकु वैरं वस्तुन्दनि चॆप्पानु. नुव्वु विनलेदु. इप्पटिकैना ना माट विनि पाण्डवुलनु पिलिपिञ्चि, वारि राज्यं वारिकि इच्चि धर्मं निलबॆट्टु. कर्ण, शकुनि माटलु विनि चॆडिपोतुन्न नी कॊडुकु सुयोधनुडिनि विडिचि पॆट्टु. द्रौपदिकि, भीमुडिकि दुश्शासनुडितो क्षमापणलु चॆप्पिञ्चु’ अन्नाडु. आ माटलु धृतराष्र्टुडिकि कोपं तॆप्पिञ्चायि. ‘सुयोधनुडु ना कन्न कॊडुकु. वाडिनि ऎला वदलुकोमण्टावु? नीकु ना कॊडुकुलण्टे पडदु. वाळ्ळु उन्नतुलैते सहिञ्चलेवु. नी सायं नाकु अक्करलेदु. नुव्वु पाण्डवुल दग्गरिके वॆळतावो इङ्कॆक्कडि वॆळतावो नी इष्टं पो’ अनि पम्पिञ्चिवेशाडु. वॆण्टने विदुरुडु काम्यकवनंलो उन्न पाण्डवुल वद्दकु वच्चाडु. धर्मराजु तन तण्ड्रि गुरिञ्चि अडिगाडु. विदुरुडु जरिगिनदि चॆप्पाडु. धृतराष्र्टुडिकि विदुरुडु पाण्डवुलवद्द उन्नाडनि तॆलिसिन्दि. विदुरुनि विडिचि उण्डलेक अतडि कोसं सञ्जयुडिनि पम्पाडु. सञ्जयुडु काम्यकवनं वॆळ्ळि विदुरुडिकि नच्चचॆप्पि तीसुकु वच्चाडु. धृतराष्र्टुडु ‘विदुरा! नुव्वु नीतिमन्तुडिवि. नाकु बुद्धि लेदु. अन्दुके निन्नु वॆळ्ळगॊट्टानु. नन्नु क्षमिञ्चु’ अनि वेडुकुन्नाडु. विदुरुडु ‘धृतराष्र्टा! नुम्वा नी कॊडुकुलू धर्मं तप्पि नडुस्तुन्नप्पुडु मीकु धर्मं चॆप्पडं ना धर्मं. मह पराक्रमवन्तुलैन पाण्डवुलतो वैरं मञ्चिदि कादु’ अन्नाडु. विदुरुडु तिरिगि रावडं दुर्योधनुडिकि इष्टं लेदु. विदुरुडु तन तण्ड्रि मनसु मार्चेस्ताडनि अतडि अनुमानं. दुर्योधनुडु कर्ण, शकुनि, दुश्शासनुलतो चर्चिस्तू ‘पाण्डवुल दग्गरकु वॆळ्ळिन विदुरुडु मळ्ली वच्चाडु. मनकु मन्त्रि अय्याडु. ऒकवेळ विदुरुडु, धृतराष्र्टुडु कलसि पाण्डवुलनु तिरिगि रम्मण्टे एमि चेयालि?’ अन्नाडु. 101 अप्पुडा शकुनि ‘सत्यसन्धुलैन पाण्डवुलु ऎट्टि परिस्थितिलो तिरिगि रारु. आ भयं नीकु वद्दु’ अन्नाडु. कर्णुडु ‘ई अदनु चूसुकुनि वारि मीद युद्धं चेसि वारिनि हतमारुद्दां. शत्रुशेषं लेकुण्डा चेद्दां’ अन्नाडु. कर्णुडि माट विनि दुर्योधनुडु सैन्यं समीकरिस्तुन्नाडु. पाण्डवुलपै युद्धानिकि सन्नद्धं अय्याडु. इदि तॆलिसि व्यासुडु धृतराष्र्टुडि वद्दकु वच्चि ‘नी कुमारुडु पाण्डवुल मीदकु युद्धानिकि वॆळ्तुन्नाडु. पाण्डवुल अरण्य, अज्ञातवासाल तरुवात ऎलागू युद्धं तप्पदु. तॊन्दरॆन्दुकु?’ अन्नाडु. अप्पुडु धृतराष्र्टुडु ‘महत्मा! नन्नु एं चॆय्यमण्टारु? जूदं वल्ल चॆडु जरिगिन्दि. नेनु पुत्रवात्सल्यं वल्ल ना कॊडुकुनि विडुवलेनु’ अन्नाडु. व्यासुडु ‘धृतराष्र्टा! पुत्रवात्सल्यं उण्डवलसिन्दे कानी अडविलो उण्डे पाण्डवुल मीद दय चूपिञ्चु. नाकु इद्दरू समानुले. धर्मराजु स्नेहन्तो नी कॊडुकु सुयोधनुडु मारवच्चु’ अन्नाडु. धृतराष्र्टुडु ‘अय्या! वाडु ना माट विनडु. मीरे वाडिकि नच्च चॆप्पण्डि’ अन्नाडु. व्यासुडु ‘मैत्रेय महर्षि वच्चि नी कॊडुक्कु नच्च चॆबुताडुले!’ अनि वॆळ्ळि पोयाडु. व्यासुडु चॆप्पिनट्ले कॊन्नि रोजुल तरुवात मैत्रेयुडु वच्चाडु. मुन्दुगा पाण्डवुलनु चूसि आ तरुवात हस्तिनापुरं वच्चाडु. धृतराष्र्टुडु मैत्रेयुडिकि अर्घ्यपाद्यालु इच्चाडु. मैत्रेयुडु ‘नेनु काम्यक वनंलो उन्न पाण्डवुलनु चूसि वच्चानु. वाळ्ळु अडवुललो कन्दमूलालनु तिनि जीविस्तुन्नारु’ अन्नाडु. ‘पाण्डवुलु क्षेमङ्गा उन्नारा?’ अनि धृतराष्र्टुडु अडिगाडु. मैत्रेयुडु ‘ओ राजा! पाण्डवुलु धर्मबुद्धि कलवाळ्ळु. वारिकि महर्षुल दीवॆनलु उन्नायि. अन्दु वल्ल क्षेममे!’ अन्नाडु. अरण्यपर्वं 102 कवित्रय महभारतमु दुर्योधनुनि वैपु तिरिगि ‘कुमारा! पाण्डवुलतो वैरं वदुलुको. अला चेस्ते नुव्वु कुरुवंशानिकि मेलु चेसिन वाडिवि औतावु. पाण्डवुलु वज्र शरीरुलु. भीमुडु हिडिम्ब, बकासुर, जरासन्ध, किम्मीरादि वीरुलनु वधिञ्चिन बलाढ्युडु. अतडिनि वधिञ्चगल योधुलु लेरु. श्रीकृष्णुडु, धृष्टद्युम्नुडि बन्धुत्वं पाण्डवुलकु मरिन्त बलान्निच्चिन्दि. काबट्टि नुव्वु पाण्डवुलतो स्नेहं चेयटं मञ्चिदि’ अन्नाडु. आ माटलु विन्न दुर्योधनुडु कालिबॊटन वेलुतो नेलनु रास्तू हेळनगा नव्वाडु. तॊडल्नि गट्टिगा चरिचाडु. अतडि निर्लक्ष्यान्नि चूसि मैत्रेय महर्षिकि कोपं वच्चिन्दि. अन्दुकु मैत्रेयुडु आग्रहिञ्चि ‘सुयोधना! युद्धभूमिलो भीमुनि गदाघातन्तो नी तॊडलु बद्दलवुतायि’ अनि शपिञ्चाडु. ध ृतराष्र्टुडु भयपडि महर्षिनि शापविमोचनं इव्वमनि वेडुकुन्नाडु. मैत्रेयुडु ‘महराजा! नी कॊडुकु पश्चात्तापं चॆन्दि मञ्चि बुद्धि कलिगि उण्टे ई शापं वर्तिञ्चदु’ अन्नाडु. दुर्योधनुडिकि शापं इच्चिन तरुवात धृतराष्र्टुडु ‘महत्मा! किम्मीरुडने राक्षसुडु भीमुनि चेतिलो चनिपोयाडनि चॆप्पारु कदा! ऎला चनिपोयाडो विवरिस्तारा?’ अनि अडिगाडु. मैत्रेयुडु ‘ना माटनु नी कॊडुके विनलेदु. नेनॆन्दुकु चॆप्पालि? विदुरुण्णि अडिगि तॆलुसुको!’ अनि चॆप्पि वॆळ्ळि पोयाडु.अप्पुडु विदुरुडु किम्मीरुडि वृत्तान्तं इला प्रारम्भिञ्चाडु. ‘पाण्डवुलु अडविलो उण्डगा विकृताकारुडैन ऒक राक्षसुडु वच्चि पाण्डवुल दारिकि अड्डङ्गा निलिचाडु. आ राक्षसुण्णि चूसि द्रौपदि भयन्तो कळ्ळु मूसुकुन्दि. इन्तलो धौम्युडु तन मन्त्रशक्तितो आ राक्षसुनि मायनु भग्नं चेशाडु. आ राक्षसुण्णि चूसि धर्मराजु ‘नुव्वॆवरु? ई अडविलो ऎन्दुकु उन्नावु?’ अनि आडिगाडु. दानिका राक्षसुडु ‘नेनु बकुडु अने राक्षसुनि तम्मुडिनि. ना पेरु किम्मीरुडु. मनुष्युलनु चम्पि तिण्टू उण्टानु. नाकु भयपडि ऎवरू ई 103 अरण्यानिकि रारु. इन्तकी मीरु ऎवरु? ई अरण्यानिकि ऎन्दुकु वच्चारु?’अनि अडिगाडु. धर्मराजु ‘ना पेरु धर्मराजु. वीरु ना सोदरुलु. मेमु वनवासं चेस्तू इक्कडकु वच्चां’ अन्नाडु. इदि विनि आ किम्मीरुडु ‘ना अन्न बकुण्णि चम्पिन भीमुडु वीडेना? वीडिनि चम्पि ना आकलि तीर्चुकुण्टानु. नेनू वीडि कोसमे वॆतुकुतुन्नानु’ अनि विकटाट्टहसं चेशाडु. अर्जुनुडु गाण्डीवं ऎक्कु पॆट्टाडु कानी ईलोगा भीमुडु किम्मीरुण्णि ऎदुर्कॊन्नाडु. इद्दरू घोरङ्गा युद्धं चेशारु. चॆट्लतोनू राळ्ळतोनू कॊट्टुकुन्नारु. चिवरकु भीमुडु किम्मीरुण्णि कूडा अतनि अन्न बकुनि चम्पिनट्लु देहन्नि विरगदीसि चम्पाडु. ई विधङ्गा भीमुडु काम्यकवनंलो राक्षस भयं लेकुण्डा चेशाडु’ अनि चॆप्पाडु. इदि विनि धृतराष्र्टुडि कलत रॆट्टिम्पमय्यिन्दि. जरिगिनदन्ता तॆलुसुकुन्न श्रीकृष्णुडु यादवुलतो सह पाण्डवुल वद्दकु वच्चि - ‘धर्मजा! अन्दर्नी संहरिञ्चि निन्नु राजुनु चेस्तानु’ अन्नाडु आवेशङ्गा. अप्पुडु अर्जुनुडु अतण्णि शान्तिम्पजेशाडु. अन्तलो द्रौपदि वच्चि तनकु जरिगिन पराभवं गुरिञ्चि चॆप्पुकॊनि बाध पडिन्दि. श्रीकृष्णुडु आमॆनु ओदार्चाडु. पाण्डवुलु प्रतीकारं तीर्चुकुण्टारनि भरोसा इच्चाडु. साळ्वुनि वध अप्पुडु अर्जुनुडु श्रीकृष्णुण्णि चूसि ‘श्रीकृष्णा! नुव्वु पुराण पुरुषुडिवि. गन्धमादन पर्वतं मीद पदिवेल संवत्सरालु तपस्सु चेशावु. पुष्करंलो पदुकॊण्डु वेल संवत्सरालु तपस्सु चेशावु. सरस्वती तीरंलो पन्नॆण्डु संवत्सरालु व्रतं चेशावु. दिति कुमारुलनू दनुवु कुमारुलनू संहरिञ्चि इन्द्रपदवि सुस्थिरं चेशावु. नुव्वु अदिति कुमारुडिवि. इन्द्रुडि तम्मुडिवि. उपेन्द्रुडिवि. मॊदट वामनुडिगा तरुवात त्रिविक्रमुडिगा लोकालनु आक्रमिञ्चावु. लोक कण्टकुलैन शिशुपालुडिनी, कंसुडिनी वधिञ्चावु. नुव्वु अवतार मूर्तिवि. अनृतं, मदं, कोपं, मत्सरं नी दग्गरकैना रावु’ अनि अरण्यपर्वं 104 कवित्रय महभारतमु स्तुतिञ्चाडु. अप्पडु श्रीकृष्णुडु ‘अर्जुना! नुव्वु नरुडिवि. नेनु नारायणुडिनि. मनं ऒकरिकि ऒकरं मित्रुलं’’ अन्नाडु. अप्पुडु द्रौपदि श्रीकृष्णुनि चूसि ‘श्रीकृष्णा! नुव्वु यज्ञ पुरुषुडिवि. सर्वव्यापिवि. सज्जनुलकु नीवे दिक्कु. नीकु तॆलियनिदि लेदु. नाकु जरिगिन पराभवं चॆप्तानु - नेनु चक्रवर्ति अयिन पाण्डुराजु कोडलिनि. पाण्डवुल भार्यनु. महवीरुडैन धृष्टद्युम्नुडि सोदरिनि. अलाण्टि नन्नु दुश्शासनुडु जुट्टि पट्टि ईड्पिञ्चाडु. ना वलुवलु विप्पाडु. दारुणङ्गा निण्डु सभलो अवमानिञ्चाडु. भीमार्जुनुलु अक्कडे उन्ना ना मॊर आलकिञ्च लेदु. कर्णुडु नन्नु चूसि नव्वाडु. ऎन्दरु उण्डि एं लाभं? ऎवरू लेनिदानिनि अय्यानु. आ नव्वु ना मनस्सुनु कलचिवेस्तोन्दि. आ कौरवुलु भीमुडिकि विषं पॆट्टारु. पामुलतो करिपिञ्चारु. लक्क इण्ट्लो पॆट्टि काल्चालनुकुन्नारु. इप्पुडु जूदमाडि मा राज्यं लाक्कुन्नारु. पाण्डवुलु तम शौर्यं मरिचिपोयारु. कानी नेनु मर्चिपोलेदु. मर्चिपोलेनु अन्दि. श्रीकृष्णुडु अन्ता विनि ‘अम्मा! अर्जुनुडि बाणाल धाटिकि कौरवुलु चावडं तथ्यं. बाधपडकु’ अनि ओदार्चाडु. श्रीकृष्णुडु ‘धर्मराजा! जरिगिनदन्ता युयुधानुडु चॆप्पाडु. विनि चाला बाधपड्डानु. आसमयंलो नेनु मीदग्गर लेनु. उण्टे इन्त अनर्थं जरिगेदि कादु. नेनु आ समयंलो साल्वुडितो युद्धं चेस्तुन्नानु’ अन्नाडु. धर्मराजु वॆण्टने श्रीकृष्णुडितो ‘श्रीकृष्णा! आ वृत्तान्तं विवरिञ्चु’ अन्नाडु. श्रीकृष्णुडु इला चॆप्पसागाडु- ‘राजसूययागं समयंलो शिशुपालुडु ना चेतिलो मरणिञ्चिन विषयं मी अन्दरिकी तॆलुसु कदा! शिशुपालुनि तम्मुडु साळ्वुडु. अन्ननु चम्पिन दानिकि पग तीर्चुकोवडानिकि द्वारक मीदकु युद्धानिकि वच्चाडु. अप्पुडु नेनु मी वद्द उन्नानु. द्वारकापुरिनि मुट्टडिञ्चि नगरं वॆलुपलि वनालनु नाशनं चेशाडु. आ समयंलो द्वारकलो उन्न साम्बुडु, प्रद्युम्नुडु साळ्वुडितो घोरङ्गा युद्धं चेशारु. प्रद्युम्नुडु साळ्वुनिपै ब्रह्मस्र्तान्नि 105 प्रयोगिञ्चाडु. साळ्वुडु मूर्छपोयाडु. प्रद्युम्नुडु साळ्वुण्णि चम्पबोयाडु. इन्तलो नारदुडु अड्डुपडि ‘कुमारा! इतडिनि नुव्वु चम्पकूडदु. इतडु नारायणुडि चेतिलो हतुडु कावलसि उन्दि’ अन्नाडु. काबट्टि प्रद्युम्नुडु ऊरुकुन्नाडु. साळ्वुडु बतिकि पोयाडु. नेनु द्वारककु वॆळ्ळगाने साळ्वुडु ध्वंसं चेसिन वनालनु चूशाक नाकु कोपं वच्चिन्दि. साळ्वुडि मीदकु युद्धानिकि वॆळ्ळानु. घोरङ्गा युद्धं जरिगिन्दि. साळ्वुडु गॆलवलेक मायायुद्धं मॊदलु पॆट्टाडु. नेनु वाडि मायलु अरिकट्टि चिवरिकि साळु ्वनिपै चक्रायुधान्नि प्रयोगिञ्चि अतडिनि वधिञ्चानु’ अनि श्रीकृष्णुडु चॆप्पाडु. तरुवात श्रीकृष्णुडु तन चॆल्लॆलु सुभद्रनु तीसुकुनि द्वारककु वॆळ्ळिपोयाडु. धृष्टद्युम्नुडेमो उपपाण्डवुलनु तीसुकुनि पाञ्चालदेशं वॆळ्ळिपोयाडु. ब्राह्मणुलु तम मुख्य सेवकुडैन इन्द्रसेनुण्णि, धौम्युडु मॊदलैन ब्राह्मणुलनू तीसुकुनि द्वैतवनानिकि वॆळ्ळारु. धर्मराजु ‘ई अडविलो क्रूरमृगालु उन्नायि. राक्षसुलु उन्नारु. मनं जाग्रत्तगा उण्डालि’ अनि मिगिलिन वारितो अन्नाडु. वाळ्ळु अक्कड कुटीरालु निर्मिञ्चुकुनि सन्तोषङ्गा कालं गडुपुतुन्नारु. ऒकरोजु मार्कण्डेय महर्षि वच्चाडु. धर्मराजु आ महर्षिनि तगिनरीतिगा सत्करिञ्चाडु. अप्पुडु मार्कण्डेयुडु कॊन्नि हितवाक्यालु चॆप्तुन्नाडु. उ. धर्मम सल्पुचुं दगिलि धर्मपथम्बुन" जेसि यर्थमुं बेर्मियु गाञ्चि धर्मविधि" बॆण्डिलियै प्रजलन् सृजिञ्चि स त्कर्ममुलं ब्रशस्तमुलुगा" ग्रतुवुल् वॊनरिञ्चु सज्जनुल् धर्मज! यिन्दु नन्दुनु मुदम्बुन" गान्तु रभीष्टसौख्यमुल् (अरण्य- 4-177) धर्मतनया! मानवुडु धर्मान्ने आचरिस्तू उण्डालि. धर्ममार्गंलोने धनान्नि समुपार्जिञ्चालि. पॆण्ड्लि चेसुकोवालि. सन्तानं पॊन्दालि. मञ्चि यज्ञालनु चेस्तू उण्डालि. ईविधमैन जीवन विधानन्तो प्रवर्तिञ्चेवारु सज्जनुलु. अरण्यपर्वं 106 कवित्रय महभारतमु वारु मिक्किलि आनन्दन्तो ईलोकंलोनू, परलोकंलोनू कोरिन सौख्यालु पॊन्दुतारु. आ.वॆ. सत्यमुनु शमम्बुशौचम्बु लेक, ना स्तिक्यमुनु निषिद्धसेवनम्बु गलिगि तिरुगु दुष्टकष्टजनश्रेणि पॊलियुनुभयलोकमुलकु"गाक (अरण्य- 4-178) सत्यं, इन्द्रियनिग्रहं, पवित्रत लेकुण्डा, नास्तिकुलै शास्र्तालु वद्दन्न पनुलने आचरिस्तू उण्डे दुर्मार्गुलु, नीचुलु अयिन मनुष्युलु ईलोकानिकी, परलोकानिकी काकुण्डा नशिञ्चिपोतू उण्टारु. इक कलियुग धर्मालु कॊन्नि चॆबुतानु विनु. सी. सत्यम्बु नरुलकु सङ्क्षिप्तमगु, सत्य हनि नायुवु गडु नरिगिपोवु; नायुवु दरिगिन नल्पम्बुलगु विद्य लल्पविद्यलनु मोहम्बु मिगुलु मोहम्बुवल्ल बैमुसुरु लोभम्बु; लो भावेशमुन" गाम मग्गलिञ्चु" गामम्बु पॆम्पुन" गड"गु" ग्रोधम्बु; क्रो धम्बुन वैर मॆन्तयुनु बॆरुगु आ.वॆ. वैरमुन नशेषवर्णुलु नन्योन्य पीडसेयुचुनु विभिन्नबुद्धि नॊक्कडॊकनि मेर नुण्डक वर्णसं करमु सेयगलरु कलियुगमुन (आरण्य- 4-287) मानवुललो सत्यं तरिगिपोतुन्दि. सत्यानिकि हनि कलिगिते आयुवु क्षीणिस्तुन्दि. आयुवु क्षीणिस्ते विद्यलु क्षीणिस्तायि. अलाण्टि अल्पविद्यलवल्ल मोहं, दानिवल्ल लोभं, लोभंवल्ल कामं, दानिवल्ल क्रोधं एर्पडतायि. क्रोधन्तो 107 पग पॆम्पॊन्दुतुन्दि. आ पगतो अन्नि वर्णालवारू ऒकरिनॊकरु बाधिञ्चु- कुण्टारु. ऎवरि हद्दुल्लो वाळ्ळु उण्डरु. ‘धर्मराजा! नाडु तण्ड्रि आज्ञमेरकु अडवुलकु वॆळ्ळिन श्रीरामुण्णी, सीतनू, लक्ष्मणुण्णी चूशानु. तरुवात मिम्मल्नि चूस्तुन्नानु. पूर्वपु राजुलैन सगरुडु, नलुडु, भरतुडु, ययाति, वैन्युडु, नभागुडु मॊदलैन वाळ्ळु पाटिञ्चिन सत्य धर्मालु पाटिस्ते वाळ्ळु पॊन्दिनट्ले मीरू उत्तम लोकालु पॊन्दुतारु. मीकु शुभं कलुगुतुन्दि’अनि चॆप्पि आशीर्वदिञ्चि वॆळ्ळाडु. द्रौपदीपाण्डवुल संवादं ऒकरोजु द्रौपदि धर्मराजुतो ‘धृतराष्र्टुडु तन कॊडुकु माटलु विनि मिम्मल्नि राज्यं नुण्डि वॆळ्ळगॊट्टाडु. कानी अतनिकि मी मीद कोपं पोयिन्दा? पोदु. ऎन्दुकण्टे अतनि हृदयं पाषाणं. तन कॊडुकु मिम्मल्नि निष्ठूरङ्गा माट्लाडिनप्पुडु धृतराष्र्टुडु वारिञ्चनू लेदु. राजभोगालु अनुभविञ्चवलसिन मीरु अडवुललो इला कष्टालु पडुतुन्नारु. इदि नेनु चूस्तू भरिञ्चलेकपोतुन्नानु. आ धृतराष्र्टुडिलागा ब्रह्मदेवुडु कूडा मिम्मल्नि सकल सुखालनुञ्ची दूरं चेसि मीकु शत्रुवय्याडा एमिटि?’ मी तम्मुळ्लु मी माटमीद गौरवन्तो तम पराक्रमं विडिचिपॆट्टि उन्नारु. आनाडु सामन्तराजुल किरीटकान्तुलतो ऎर्रबड्ड मी पादालु नेडु बण्ड राळ्ळ मीद नडचि नडचि ऎर्रबड्डायि. ऎन्दरो ब्राह्मणुलकु भोजनं पॆट्टिन मीरे ई रोजु अडवुल्लो तिण्डिलेक कन्दमूलालु तिण्टुन्नारु. इलाण्टि दुर्दशलो कोपं विडिचि पॆट्टडं तगिनदेना? चूडण्डि!अमितबलशालियैन भीमसेनुडु कन्दमूलालु तिनि ऎला चिक्किपोयाडो! विलुविद्यलो मेटि अयिन अर्जुनुडु अडवि जन्तुवुल मध्य तिरुगुतुन्नाडु. मीरु इङ्का ओर्पु वहिस्तुन्नारा? क्षमनू तेजस्सुनू समयानुकूलङ्गा उपयोगिञ्चनि राजु प्रजल मन्नन पॊन्दलेडु. पूर्वं बलि चक्रवर्ति क्षम गॊप्पदा? तेजस्सु गॊप्पदा? अनि तन तात अयिन प्रह्लदुनि अडिगिते अन्दुकु प्रह्लदुडु - अरण्यपर्वं 108 कवित्रय महभारतमु ते.गी. क्षमय ताल्चियुण्ड" जन दॆल्लप्रॊद्दु दे जम्बु दाल्चियुण्ड जनदु पतिकि सन्ततक्षमुण्डु सन्तततेजुण्डु नगुट दोषमन्दु रनघ! जनुलु (अरण्य- 1-217) अन्नि समयाललो क्षम पनिकिरादु. अलागे सदा प्रतापं चूपकूडदु. रॆण्डू समपाळ्ळलो चूपालि. ऎप्पुडू क्षमिस्तुण्टे सेवकुलु पनिचेयरु. यजमानिनि गौरविञ्चरु. ऎक्कुव कर्कशङ्गा उण्टे राजु प्रजाकण्टकु डौताडु’ अनि प्रह्लदुडु चॆप्पाडु. ते.गी. आदि नपराध मॊक्कटियैन नदियु नल्पमैननु क्षमियिञ्चु नदियुगाक चॆनसि यपराधमुलु पॆक्कु सेयुचुन्न पापकौरव्युलकु सहिम्पङ्ग नेल (अरण्य- 1-219) ऒक तप्पु चेस्ते सरे क्षमिञ्चवच्चु. कानी अदेपनिगा तप्पुलु चेस्तुन्न कौरवुलनु क्षमिञ्चवच्चा? काबट्टि मनं मन पराक्रमं, तेजस्सु चूपिञ्च वलसिन समयं इदे’ अन्दि. अन्दुकु धर्मराजु ‘द्रौपदी! सी. क्रोधम्बु पापम्बु, ग्रोधम्बुनन चेसि यगु" जुव्वॆ धर्मकामार्थहनि गडु"ग्रोधि गर्जम्बु गानण्डु, क्रुद्धुण्डु गुरुनैन निन्दिञ्चु", ग्रुद्धु"डैन वा" डवध्युलनैन वधियिञ्चु, मऱि यात्म घातम्बु सेयङ्ग" गड"गु" ग्रुद्धु", डस्मादृशुलकु धर्मानुबन्धुल किट्टि क्रोधम्बु दाल्चुट गुणमॆ चॆपुम? 109 आ. यॊऱुक गल महत्मु" डॆऱुकय न्जलमुल नार्चु" ग्रोध मनु महनलम्बु" ग्रोधवर्जितुण्डु गुऱुकॊनि तेजम्बु दाल्चु देशकालतत्त्व मॆऱि"गि (अरण्य- 1-222) ‘क्रोधं महपापं. क्रोधंवल्ल धर्मकामार्थालकु हनि. कोपिष्ठिवाडु कार्यसाधकुडु काडु. गुरुवुनैना निन्दिस्ताडु. चम्पगूडनि वारिनैना वधिस्ताडु. आत्महत्यैना चेसुकुण्टाडु. काबट्टि मनलाण्टि वारिकि इलाण्टि क्रोधं पनिकि रादु. विवेकवन्तुडु क्रोधान्नि विडिचिपॆट्टि तेजस्वि अवुताडु. कं. क्षम गल वानिकि" बृथ्वी समुनकु नित्यम्बु विजयसंसिद्धि यगुन्; क्षमि यैनवानि भुजवि क्रममु गडुन् वॆलयु सर्वकार्यक्षममै (अरण्य- 1-223) भूदेविलाण्टि क्षम कलवाडिकि नित्यमू विजयं सिद्धिस्तुन्दि. क्षमागुणं उन्नवाडि पराक्रमं इङ्का प्रकाशिस्तुन्दि. दुर्योधनुनिकि क्षमागुणं लेदु काबट्टि अतडु पतनं काक तप्पदु’ अन्नाडु. अन्दुकु द्रौपदि ‘ओ अजातशत्रू! अन्दुके नुव्वु धर्मन्तो वर्धिल्लुतुन्नावु. कानी क्षम शत्रुवुल वद्द चूपिञ्चवच्चा? वञ्चकुल पट्ल वञ्चनतो प्रवर्तिञ्चालि. ओ ब्रह्मदेवा! नुव्वु वञ्चकुलकेमो सुखान्नि आनन्दान्नि अभ्युदयान्नी इच्चि, धर्मात्मुल सम्पदलु तीसुकॊनि वारिकि शोकान्नि मिगुलुस्तुन्नावा? वञ्चकुले नीकु बन्धुवुला? धर्मात्मुलु शत्रुवुला?’ अनि अन्दि बाधनु दिगमिङ्गुकुण्टू. धर्मराजु मळ्ळी‘द्रौपदी! नुव्वु नास्तिकुरालिला माट्लाडुतुन्नावु. अदि तप्पु. धर्मात्मुलैन मार्कण्डेय, व्यास, नारदादि महमुनुलु नन्नु धर्मात्मुडनण्टू गौरविस्तुन्नारु. इतरुलु ना पट्ल अधर्मङ्गा प्रवर्तिञ्चिना नेनु ऎन्दुकु धर्मं तप्पालि? पुण्यकार्यालकु फलितं तप्पकुण्डा उण्टुन्दि. लेकपोते मुनुलु वाटिनि ऎन्दुकु आचरिस्तारु चॆप्पु? नुम्वा धृष्टद्युम्नुडू अरण्यपर्वं 110 कवित्रय महभारतमु पुण्यफलङ्गाने पुट्टारुकदा!’ अन्नाडु. दानिकि द्रौपदि ‘कर्मफलानिकि विधि कारणं कादु अनि नेनननु. कानि कर्म चेयडं मानवधर्मं कदा? कर्मफलं पॊन्दालण्टे मानवप्रयत्नं उण्डालि. आ तरुवात दैवबलं. पुरुषुडु मॊदट सङ्कल्पिञ्चालि. आ तरुवात प्रयत्नं चेयालि. अप्पुडु दैवसाहय्यं तप्पक लभिस्तुन्दि. नुव्वु गिञ्जलो नूनॆ उन्ना, कर्रलो निप्पु उन्ना पुरुष प्रयत्नं लेकुण्डा ऎक्कडैना नूनॆ वस्तुन्दा? पुरुष प्रयत्नं लेकुण्डा दैवान्नी, धर्मान्नि नम्मुकुण्टे फलितं उण्टुन्दा? काबट्टि मी तम्मुळ्ळ पराक्रमन्तो ऒक लक्ष्यं पॆट्टुकॊनि प्रयत्निञ्चु.फलसिद्धिनि पॊन्दु. इदि ना विन्नपं’ अन्दि. द्रौपदि माटलकु भीमसेनुडु वन्तपाडुतू ‘अन्नय्या! राज्यं मन तण्ड्रि तातलदि. दानिनि नुव्वु इतरुल परं चेसि इक्कड धर्मवचनालु पलुकुतुन्नावे. चॆड्डवारिनि धर्मबुद्धितो जयिञ्चडं साध्यमेनण्टावा? पराक्रमन्तो शत्रुवुलनु जयिञ्चालि कानि धर्मं धर्मं अण्टू धर्मपन्नालु वल्लिस्तू कूर्चुण्टे ऎला? पराक्रमं लेनिवाडु क्रुङ्गि पोवालि कानी नीलाण्टि वारु कादन्नय्या! आनाडे शत्रुवुलनु चम्पिपारेसि उण्टे मनकु ई गति पट्टेदि कादु. ऒप्पन्दान्नि मीरु अतिक्रमिञ्चलेक पोवडं कौरवुलकु चुलकन अयिन्दि. अदि मन पिरिकितनं अनुकुण्टुन्नारु वारन्ता. नुव्वु अनुसरिस्तुन्नावे धर्मं! अदि मनकी,मन बन्धुवर्गालकी ऎन्त बाध कलिगिस्तोन्दो ऒक्कसारि आलोचिञ्चु. शत्रुवुलनु जयिञ्चडं, प्रजल भयान्नि पोगॊट्टडं, दानधर्मालु चेयडं, यज्ञयागादुलु निर्वहिस्तू ब्राह्मणुलनु पूजिञ्चडं- इवि क्षत्रियधर्मालु. केवलं धर्माचरणतो शत्रुवुलनु जयिञ्चगलमा! मोसान्नि मोसन्तो जयिञ्चालि. ऒप्पन्दान्नि पक्कन पॆट्टि कौरवुलनु ऒक पट्टुपडदां.राजुलन्ता मनकु सायं चेस्तारु. कौरव राज्यंलोनि प्रजलु कूडा नी पालन कोरुकुण्टुन्नारु’ अन्नाडु भीमुडु आवेशङ्गा. 111 अतडिमाटलकु धर्मराजु ‘भीमसेना! नी माटलु धर्मङ्गाने उन्नायि कानी नेनु सभलो पन्नॆण्डेळ्ळु अरण्यवासं ऒक एडु अज्ञातवासं चेस्ताननि माट इच्चानु. क्षणिकमैन सुखालकोसं इच्चिन माटनु तप्पि असत्यदोषानिकि पाल्पडलेनु. काबट्टि ऎट्टि परिस्थितुल्लोनू धर्मान्नि वदिले प्रसक्ते लेदु. मनकु मेलु जरिगे वरकू वेचि उण्टानु’ अन्नाडु. भीमुडु ‘अन्नय्या! मृत्युवु ऎप्पुडू मनवॆनुक पॊञ्चि उण्टुन्दि. ई जीवितं अशाश्वतं. काबट्टि वेचि उण्डडं तगदु. मरणिञ्चे लोपैना पग तीर्चुकोवालि कदा? ‘शत्रुवुलपै प्रतीकारं तीर्चुकोवालनि ना हृदयं परितपिस्तोन्दि. ना तम्मुळ्ल दुःखान्नी, द्रौपदि बाधनू तीर्चडं कूडा धर्ममे. दय दय अण्टू कूर्चोवडं मञ्चिदेना? नुव्वु अनुसरिञ्चे मार्गं ब्राह्मणुलकु सरिपोतुन्दि. क्षत्रियुलकु कादु. क्षात्रधर्मं प्रकारं युद्धं चेस्तां. अडविलो पन्नॆण्डेळ्ळु गडपवच्चु. कानी जनपदाललो पन्नॆण्डु नॆललु गडपडं असाध्यं. जगत्र्पसिद्धुलमैन मनं ऎवरिकी तॆलियकुण्डा बतकडं असम्भवं. काबट्टि तिरिगि अरण्यवासं, अज्ञातवासं. इला ऎन्नाळ्ळु? इप्पटिकि मनं पदमूडु नॆलल वनवासं पूर्तिचेसुकुन्नां. ई पदमूडु नॆलल्नि पदमूडेळ्ळुगा भाविञ्चडंलो तप्पेमी लेदु’ अन्नाडु भीमुडु मळ्ळी. धर्मराजु भीमुडितो ‘भीमा! नीकु पाण्डित्यं, पराक्रमं, दर्पं अन्नी उन्नायि. काबट्टि नेनु चॆप्पेदि आलोचिञ्चु. कौरवुलतो युद्धं सामान्यमैनदि कादु. धृतराष्र्टुडि कुमारुलु महवीरुलु. पैगा दुर्मार्गुलु. वारिकि कर्णुडु, भूरिश्रवुडु, शल्युल अण्ड उन्दि. राजसूययागंलो मनचेतिलो ओडिन राजुलन्ता मनपै कोपन्तो कौरव पक्षंलो चेरारु. कर्णुडु महवीरुडु, कवचकुण्डलधारि. भीष्मुडु, द्रोणुडु, क ृपाचार्युल लाण्टि मह योधुलु मरो पक्क उन्नारु. वाळ्ळकु मनतो विरोधं लेदु. अयिना वाळ्ळु धर्मान्नि अनुसरिञ्चि युद्धं चेस्तारु. वारिनि मुन्दुगा जयिस्ते कानी दुर्योधनुडिपै चॆय्यि वॆय्यलें. काबट्टि युद्धानिकि इदि तगिन समयं कादु’ अन्नाडु. अन्तलो व्यासमहर्षि अक्कडिकि अरण्यपर्वं 112 कवित्रय महभारतमु वच्चाडु.धर्मराजु व्यासुडिनि सादरङ्गा अर्चिञ्चाडु. अप्पुडा व्यासुडु इला अन्नाडु. ‘धर्मराजा! नी मनस्सु दिगुलु पडुतोन्दि. अदि गुर्तिञ्चे नेनु इक्कडकु वच्चानु. नेनु नीकु ‘प्रतिस्मृति’ अने विद्यनु नेर्पिस्तानु. दानिनि नुव्वु अर्जुनुडिकि उपदेशिञ्चु. दानि प्रभावन्तो अर्जुनुडु अधिकङ्गा तपस्सु चेसि देवतलनु मॆप्पिञ्चि, दिव्यास्र्तालनु सम्पादिस्ताडु. इक मीरु इक्कड उण्डण्डं मञ्चिदि कादु. ई अडविनि विडिचि वेरे अडविकि वॆळ्ळण्डि’ अनि चॆप्पाडु . व्यासुनि आज्ञ प्रकारं पाण्डवुलु काम्यकवनानिकि वॆळ्ळारु. धर्मराजु ऒकरोजु अर्जुनुडितो ‘अर्जुना! भीष्मुडु, द्रोणुडु दिव्यास्र्त सम्पन्नुलु. वारिनि गॆलवालण्टे मनकू दिव्यास्र्तालु कावालि. व्यासुडु अन्दुकु मार्गं चॆप्पि मन्त्रोपदेशं चेशाडु. नेनु नीकु आ मन्त्रं उपदेशिस्तानु. नुव्वु तपस्सु चेसि दिव्यास्र्तालु सम्पादिञ्चु. वृत्रासुरुडिकि भयपडि देवतलन्ता तमतम अस्र्तालनु इन्द्रुडिकि इच्चारु. अवि नीकू लभिस्तायि. परम शिवुडिनि आराधिञ्चु. अतडि अनुग्रहन्तो पाशुपतास्र्तं सम्पादिञ्चु. अन्ता नीकु मञ्चे जरुगुतुन्दि’ अनि चॆप्पि अर्जुनुडिकि व्यासुडु उपदेशिञ्चिन ‘प्रतिस्मृति’ अने विद्यनु उपदेशं चेशाडु. अन्न अनुमतितो अर्जुनुडु तपस्सु चेयडानिकि गन्धमादन पर्वतं चेरुकुन्नाडु. पाशुपतास्र्तं अर्जुनुडु आयुधालु धरिञ्चि नडुस्तुन्नाडु. इन्तलो हठात्तुगा ‘आगु’ अन्न गॊन्तु विनबडिन्दि. इन्द्रुडु ऒक वृद्धुडि वेषंलो वच्चि ‘इदि महर्षुलु तिरिगे प्रान्तं. इक्कड ऎवरू आयुधालु धरिञ्चकूडदु’ अन्नाडु. अर्जुनुडु ऎन्तमात्रमू चलिञ्चलेदु. अतडि स्थिरमैन मनस्सुकु मॆच्चिन इन्द्रुडु प्रत्यक्षमै ‘नेनु नीकु तण्ड्रिनि. नीकु स्वर्गभोगालु अन्दिस्तानु रा!’ अन्नाडु. दानिकि अर्जुनुडु ‘देवेन्द्रा! ना सोदरुलु कष्टाल्लो उण्टे नेनु दिव्यभोगाल्नि ऎला अनुभविस्तानु? नाकु मुन्दुगा दिव्यास्र्ताल्नि पॊन्दे मार्गं चॆप्पु’ अनि वेडुकुन्नाडु. 113 इन्द्रुडु मॆच्चि दिव्यास्र्तालकै शङ्करुण्णि आराधिञ्चमन्नाडु. तरुवात अर्जुनुडु शिवुडि गुरिञ्चि घोर तपस्सु चेशाडु. शिवुडु अर्जुनुडिनि परीक्षिञ्चालनि किरातरूपं धरिञ्चाडु. मूकासुरुडु ऒक पन्दिगा मारि अर्जुनुडिपै दूकाडु. अर्जुनुडु तप्पिञ्चुकॊनि दानिपैकि बाणं वेशाडु. शिवुडू अदे समयंलो बाणं वेशाडु. इद्दरि बाणालू ऒकेसारि गुच्चुकॊनि पन्दि नेलकॊरिगिन्दि. ई पन्दिनि नेनु कॊट्टानण्टे नेनु कॊट्टाननि इद्दरिकी गॊडव जरिगिन्दि. अदि युद्धं दाका दारि तीसिन्दि. अर्जुनुडि बाणालु आ किरातुण्णि एमी चेयलेक पोयायि. किरातुडि बाणालु मात्रं अर्जुनुण्णि गायपरिचायि. अर्जुनुडु वीरोचितङ्गा पोराडाडु गानी एमी चेयलेकपोयाडु. गायालतो नेलपै पड्डाडु. अप्पुडु शिवुडु निजरूपं धरिञ्चाडु. अर्जुनुडु साष्टाङ्गपडि, क्षमिञ्चमनि प्रार्थिञ्चि, पाशुपतास्र्तान्नि अनुग्रहिञ्चमनि वेडुकॊन्नाडु. शिवुडु अनुग्रहिस्तू आ अस्र्तान्नि अल्पुलमीद प्रयोगिञ्चवद्दनि चॆप्पि वॆळ्ळिपोयाडु. तरुवात तक्किन इन्द्रादिदेवतलु कूडा वच्चि विविध अस्र्तालनु अनुग्रहिञ्चारु. इन्द्रुडु अर्जुनुण्णि स्वर्गानिकि तीसुकुवॆळ्ळि, तन सिंहसनम्पै कूर्चोपॆट्टि कॊन्नाळ्ळु अक्कडे उण्डमन्नाडु. ऒकरोजु देवनर्तकि ऊर्वशि अर्जुनुण्णि चूसि मोहिञ्चिन्दि. तन कोरिक तीर्चमन्दि. अर्जुनुडु ‘ऊर्वशी! नुव्वु मा वंशानिकि मूल पुरुषुडैन पुरूरवुडिकि भार्यवि. नाकु तल्लितो समानं’ अनि तिरस्करिञ्चाडु. ‘देववेश्यलकु वाविवरसलु उण्डवु’ अन्दि ऊर्वशि. ‘अम्मा! नेनु कर्मभूमिलो पुट्टिन मानवुण्णि. धर्मान्नि तप्पलेनु’ अन्नाडु. दानिकि कोपगिञ्चिन ऊर्वशि ‘नुव्वु कॊन्नाळ्ळु स्र्तील मध्यलो नपुंसकुडिवै उण्टावु’ अनि शपिञ्चिन्दि.


अरण्यपर्वं 114 कवित्रय महभारतमु काम्यकवनंलो धर्मराजु आन्दोळनगा उन्नाडु. अर्जुनुडु इङ्का रालेदने आ आन्दोळन. इन्तलो बृहदश्व महर्षि वाळ्ळ दग्गरकु वच्चाडु. आ महर्षिनि चूसि धर्मराजु ‘महर्षी! नालाण्टि दीनुडॆवरैना लोकंलो उण्टाडा?’ अनि अडिगाडु. दानिका महर्षि ‘लेकें नायना! नलमहराजु उन्नाडु’ अण्टू नलचरित्र चॆप्पडं प्रारम्भिञ्चाडु. नलचरित्र नलुडु निषधदेशानिकि राजु. वीरसेनुडि कुमारुडु. दमयन्ति विदर्भराजु भीमुडि कुमार्तॆ. वीळ्ळिद्दरू ऒकरि गुरिञ्चि ऒकरु विनि इष्टपड्डारु. ऒक हंस वीळ्ळिद्दरिकी रायबारान्नि कूडा नडिपिन्दि. इन्तलो भीमुडु स्वयंवरान्नि प्रकटिञ्चाडु. इन्द्रुडु मॊदलैन दिक्पालकुलू स्वयंवरानिकि बयलुदेरारु. दारिलो नलुण्णि कलिसि ‘नलमहराजा! नुव्वु माकॊक सहयं चेसिपॆट्टालि’ अन्नारु. नलुडु चेस्ताननि माट इच्चाडु. अप्पुडु वाळ्ळु तामॆवरो चॆप्पि ‘दमयन्ति स्वयंवरानिकि वॆळ्तुन्नां. नुव्वु मुन्दुगा वॆळ्ळि मालो ऎवरो ऒकर्नि आमॆ वरिञ्चेला दमयन्तीदेविकि चॆप्पालि’ अन्नारु. नलुडु मनसु दिटवु चेसुकॊनि मुन्दुगाने दमयन्तिनि कलिसि तानु वच्चिन विषयं चॆप्पाडु. दमयन्ति आ वच्चिन वाडु नलुडेननि ग्रहिञ्चिन्दि. ‘तानु त्रिकरण शुद्धिगा नलुण्णे पतिगा वरिञ्चा’ननि तन मनसुलो उन्न माटनु कच्चितङ्गा चॆप्पिन्दि. नलुडु ऎन्त नच्चचॆप्पिना आमॆ विनलेदु. चिवरिकि नलुडु तिरिगिवच्चि जरिगिनदन्ता देवतलकु चॆप्पाडु. निस्स्वार्थङ्गा तन विधिनि तानु निर्वर्तिञ्चाडु.


स्वयंवरं मॊदलय्यिन्दि. इन्द्रादि देवतलू नलमहराजु रूपंलो वच्चि कूर्चुन्नारु. मॊत्तं ऐदुगुरु नलमहराजुलु. अप्पुडु आमॆ देवतल्नि 115 प्रार्थिञ्चिन्दि. वाळ्ळु अनुग्रहिञ्चारु. निजमैन नलुण्णि गुर्तिञ्चेला वाळ्ळु रॆप्पलु वेयकुण्डा, काळ्ळु नेलकु तगलकुण्डा निलबड्डारु. दमयन्ति नलुण्णि वरिञ्चिन्दि. देवतलु वरालु कुरिपिञ्चि बयलुदेरारु. कलिपुरुषुडु कूडा दमयन्ती स्वयंवरानिकि बयलुदेराडु. अप्पटिके दमयन्ति नलुण्णि वरिञ्चिन्दनि तॆलिसि मण्डिपड्डाडु. नलमहराजु दमयन्तितो कलिसि चक्कगा परिपालन चेस्तू, पुण्य कार्यालु निर्वर्तिस्तुन्नाडु. अतडु एदैना तप्पुचेयकपोताडा! अनि ऎदुरु चूस्तुन्नाडु कलिपुरुषुडु. ऒकरोजु नलुडु मूत्र विसर्जन चेसि काळ्ळु कडुक्कोकुण्डा सन्ध्यावन्दनं आचरिञ्चाडु. अन्ते! कलि पुरुषुडु नलुडिलो प्रवेशिञ्चाडु. आ प्रभावं वल्ल नलुडु तन दायादियैन पुष्कर महराजुतो जूदं आडाडु. प्रति आटलोनू ओडिपोतुन्नाडु. अदि चूसिन दमयन्ति - आ. ‘ऎन्त योटुवडिन नन्तिय जूदम्बु नन्दु" दगुलु", जलमु नतिशयिल्लु, नेमि सेयु दान ? निदि यॊग्गुनकु मूल’ मनि लताङ्गि दुःखितात्म यगुचु. (अरण्य- 2-63) ‘जूदंलो ओडिनकॊद्दी आसक्ति, पट्टुदल अधिकमौतुन्दि. मात्सर्यं इदि पतनानिकि कारणं’ अनि बाधपडिन्दि. नलुडु सर्वस्वमू कोल्पोयि भार्यतो कलिसि अडवुल पालय्याडु. तिनडानिकि तिण्डि लेदु. कॊन्नाळ्ळु नीळ्ळु तागि बतिकारु. आकाशंलो कॊन्नि पक्षुल्नि चूसि वाटि कोसं तन शरीरम्पै उन्न वस्र्तान्नि विसिराडु. आ पक्षुलु आ वस्र्तान्नि ऎगरेसुकुपोतू ‘राजा! मेमु निजमैन पक्षुलं कादु. नी सम्पदल्नि हरिञ्चिन पाचिकलं’ अण्टू ऎगिरिपोयायि. नलुडु दिगम्बरुडै पोयाडु. दमयन्ति तानु कट्टुकुन्न चीरनु चिञ्चि सगं मुक्क अतडिकि इच्चिन्दि. अरण्यपर्वं 116 कवित्रय महभारतमु दमयन्ति पडुतुन्न कष्टाल्नि चूसि आमॆनु पुट्टिण्टिकि वॆळ्ळिपॊम्मन्नाडु नलुडु. अप्पुडु दमयन्ति ‘स्वामी! ते. ‘अधिकदुःखरोगार्तुन कौषधम्बु सुरुचिरम्बुग भार्यय चूवॆ यॊन्दु; नॊनर भार्यासमेतुडै युन्नवानि कॆन्तलय्युनु नापद लॆऱुकपडवु. (अरण्य- 2-73) दुःखं अने रोगानिकि औषधं - भार्य. भार्यतो उण्टे भर्तनु ए कष्टमू बाधिञ्चदु. कं. अलसि नॆड, दस्सि नॆड, ना" कलि दप्पियु नैन यॊडल" गडुकॊनि धरणी तलनाथ! पुरुषुनकु नि म्मुल भार्यय पाचु" जित्तमुन दुःखम्बुल् (अरण्य- 2-74) बागा अलसिपोयिनप्पुडु, आकलि दप्पिकलतो बाधपडुतुन्नप्पुडु भर्तनु दुःखं नुण्डि रक्षिञ्चेदि भार्ये. काबट्टे मीरू नातो रण्डि’ अन्दि. ई परिस्थितुल्लो अत्तवारिण्टिकि वॆळ्ळडं इष्टं लेदु नलुडिकि. अन्दुके आमॆ निद्रिञ्चे समयं चूसि आमॆनु विडिचि वॆळ्ळिपोयाडु. दमयन्ति निद्र नुण्डि मेल्कॊनि नलुडि कोसं आक्रोशिञ्चिन्दि. वॆदिकि वॆदिकि वेसारि पोयिन्दि. ‘नाथा! ऎन्नि चदिविना अवि ऒक्क सत्यन्तो साटि वस्ताया? सत्यन्तो साटियैनदि एदी लेदु. नेनु मी प्राणमन्नारे! विडिचि वॆळ्ळनन्नारे! इला विडिचि वॆळ्ळिपोवडं भाव्यमा? अनि विलपिञ्चिन्दि. इन्तलो ऒक कॊण्ड चिलुव वच्चि आमॆनु चुट्टेसिन्दि. ‘नाथा रक्षिञ्चु’ अनि दमयन्ति अरिचिन्दि. ऒक वेटगाडु वच्चि कॊण्डचिलुवनु कत्तितो चील्चि आमॆनु रक्षिञ्चाडु. अटुपैनि आमॆनु चॆरबट्टालनि प्रयत्निञ्चाडु. आमॆ शापानिकि गुरै कालि बूडिदैपोयाडु. 117 अडवन्ता तिरुगुतू नलुण्णि वॆदुकुतू ऒक वर्तकुल गुम्पुतो कलिसि प्रयाणिञ्चि, नाना अगचाट्लु पडि, चेदिदेशं चेरुकॊनि - राजमात आश्रयान्नि पॊन्दिन्दि दमयन्ति. आमॆकु सैरन्ध्रिगा पनिलो चेरिन्दि. अक्कड नलुडु पिच्चिवाडिला अडविलो तिरुगुतुन्नाडु. दावाग्निलो चिक्कुकुन्न कर्कोटकुडु अने सर्पान्नि रक्षिञ्चाडु. पामुकु पालुपोसिनट्लु तननु रक्षिञ्चिन नलुण्णे काटुवेसिन्दा सर्पं. अन्दङ्गा उन्न नलुडि शरीरं विकृतङ्गा मारिपोयिन्दि. आ कर्कोटकुडु ऒक महर्षि. शापवशात्तू अला माराडु. ‘ई रूपं नीकु वरमे अवुतुन्दि. निन्नु ऎवरू गुर्तुपट्टलेरु काबट्टि नीकु शत्रुबाध उण्डदु. नुव्वु नी रूपान्नि पॊन्दालनुकुन्नप्पुडु नन्नु तलुचुको! अप्पुडु नी दग्गरिकि ऒक वस्र्तं वस्तुन्दि. दान्नि धरिञ्चगाने नुव्वु नी निजरूपान्नि पॊन्दुतावु’ अनि चॆप्पि कर्कोटकुडु वॆळ्ळिपोयाडु. अतडि सूचनमीदने नलुडु इक्ष्वाकुवंशानिकि चॆन्दिन ऋतुपर्णुडु अने राजु दग्गरकु वॆळ्ळि ‘राजा! नापेरु बाहुकुडु. अश्वहृदयविद्यलो बागा अनुभवं उन्दि. अलागे पाकशास्र्तंलो कूडा प्रावीण्यं उन्दि. नाकेदैन पनि इप्पिञ्चण्डि’ अनि अडिगाडु. ऋतुपर्णुडु नलुण्णि अश्वशालकु अधिपतिनि चेशाडु. विदर्भराजैन भीमुडु नलदमयन्तुलनु वॆदकडानिकि कॊन्दरु ब्राह्मणुल्नि पम्पाडु. वारिलो सुदेवुडु अने ब्राह्मणुडु चेदि देशंलो सैरन्ध्रिगा उन्न दयमन्तिनि गुर्तुपट्टाडु. दमयन्तिकि कनुबॊमल मध्य ऒक पुट्टुमच्च उन्दि. दानितो अतडु गुर्तिञ्चाडु. राजमातकु विषयं तॆलिसि आमॆ कूडा दमयन्तिनि ओदार्चिन्दि. दमयन्ति कॊन्तकालं तरुवात विदर्भ देशानिकि वॆळ्ळिन्दि. नलमहराजुनु वॆदिकिञ्चडानिकि कॊन्दरु तॆलिवैन ब्राह्मणुल्नि पम्पुतू ‘ब्राह्मणोत्तमुलारा! मीरु वॆळ्ळि प्रति चोटा ‘ओ राजा! नुव्वु सत्यव्रतुडिवि कदा! भार्यनु विडिचिपॆट्टननि अरण्यपर्वं 118 कवित्रय महभारतमु वाग्दानं चेसि, आमॆनु मोसगिञ्चि वॆळ्ळिपोवडं न्यायमा?’ अनि अनण्डि. ई माटलकु ऎवरैते स्पन्दिस्तारो अतडे नलचक्रवर्ति’’ अन्दि. अन्दरू वॆळ्ळारु. वारिलो ‘पर्णादुडु’ अने ब्राह्मणुडु तिरिगिवच्चि दमयन्तितो ‘अम्मा! मीरु चॆप्पमन्नट्लुगाने चॆप्तू अनेक देशालु तिरिगानु. अयिते इक्ष्वाकु वंशराजैन ऋतुपर्णुडि राज्यंलो ऒक अश्वशालाधिपति ई माटलकु स्पन्दिञ्चाडु. नन्नु रहस्यङ्गा कलुसुकॊनि ‘अय्या! आ. ‘पुरुषुनन्दु दोषपुञ्जम्बु गलिगिन नॆऱि"गि यॊद सहिञ्चुनेनि भार्य पुरुषुनं दभीष्टभोगम्बु, देहन्त रम्बुनन्दु धर्मरतियु" बडयु.’ (अरण्य. 2-160) भर्त चेसिन तप्पुल्नि सहिञ्चेदे भार्य. अला सहनन्तो उण्टे ऎप्पटिकैना भर्तनु कलुस्तुन्दि. सुखाल्नि पॊन्दुतुन्दि. मरो जन्मकु कूडा धर्मबद्धङ्गा आमॆ कोरुकुन्नवन्नी नॆरवेरतायि’ अनि चॆप्पि वॆळ्ळिपोयाडु. ‘अयिते अतडु चूडडानिकि नलमहराजुला लेडु. विकृतङ्गा उन्नाडु’ अन्नाडु विनयङ्गा. अप्पुडु दमयन्ति तॆलिविगा सुदेवुडु अने ब्राह्मणुण्णि पम्पि, ‘दमयन्ती देविकि रॆण्डो स्वयंवरं. दानिकि तमरिकि आह्वनं पलुकुतुन्नारु मा भीममहराजुगारु’ अनि ऋतुपर्णुडिकि वर्तमानं पम्पिन्दि. ऋतुपर्णुडु बाहुकुण्णि पिलिचि ‘मनं सायन्त्रानिकल्ला विदर्भ देशानिकि चेरुकोवालि. रथं सिद्धं चॆय्यि’ अनि आज्ञापिञ्चाडु. नलमहराजु अश्वहृदयविद्यनु प्रदर्शिञ्चि रथान्नि चाला वेगङ्गा नडिपाडु. दानिकि सम्बरपडिन ऋतुपर्णुडु तनकु तॆलिसिन अक्षहृदयविद्यनु नलुडिकि प्रसादिञ्चाडु. नलुडिलो आ विद्य प्रवेशिञ्चगाने नलुण्णि आवहिञ्चिन कलिपुरुषुडु अतडिलो उण्डलेकपोयाडु. बयटकु वच्चि क्षमिञ्चमनि वेडुकॊनि वॆळ्ळिपोयाडु. 119 नलमहराजु ऋतुपर्णुडितो कलिसि विडिदि इण्ट्लो दिगाडु. राजुगारिकि वण्डि पॆडुतुन्नाडु. ऋतुपर्णमहराजुतो वच्चिन्दि नलुडेननि गुर्तिञ्चिन्दि दमयन्ति. कानी निर्धारिञ्चडं कोसं तन चॆलिकत्तॆ अयिन केशिनिनि पम्पि, अतडु वण्डिन वण्टकान्नि तॆप्पिञ्चुकॊनि रुचि चूसिन्दि. इङ्केमुन्दि? अतडु नलुडे अनि निर्धारिञ्चुकुनि तन तल्लि द्वारा बाहुकुण्णि अन्तःपुरानिकि रप्पिञ्चिन्दि. दमयन्तिनि चूसि, आमॆ पडुतुन्न वेदननु चूसि नलमहराजु जरिगिनदन्ता चॆप्पाडु. ‘सरे! नेनु ब्रतिकि उण्डगा नीकु मळ्ळी स्वयंवरमा? इदि धर्ममेना?’ अनि प्रश्निञ्चाडु. ‘प्रभू! मीरु ऎक्कड उन्नारो कनिपॆट्टडानिके अला चेयवलसि वच्चिन्दि’ अन्दि दमयन्ति. इन्तलो वायुदेवुडु आकाशं नुण्डि ‘नलमहराजा! दमयन्ति परम पतिव्रत. आमॆनु स्वीकरिञ्चु’ अनि चॆप्पाडु. बाहुकुडु सन्तोषिञ्चि, तन पूर्वरूपान्नि तिरिगि पॊन्दाडु. नलदमयन्तुलु कलुसुकुन्नारु. ऋतुपर्णुडु विषयमन्ता तॆलुसुकॊनि तननु क्षमिञ्चमनि नलमहराजुनु वेडुकुन्नाडु. नलुडु आयन कोरिनट्लु अश्वहृदयविद्यनु आयनकु नेर्पिञ्चाडु. निषधराज्यानिकि वॆळ्ळि पुष्करुण्णि जूदंलो ओडिञ्चि तन राज्यान्नि तिरिगि पॊन्दाडु. चक्कगा राज्यपालन चेसि षट्चक्रवर्तुललो ऒकडिगा पेरुगाञ्चाडु. ‘नलमहराजु चरित्र परमपावनमैनदि. आ चरित्रनु विन्ना, पठिञ्चिना कलिदोषालु तॊलगि पुण्यं लभिस्तुन्दि’ अनि धर्मराजुकु चॆप्पि वॆळ्ळिपोयाडु बृहदश्वमहर्षि. पुण्य तीर्थालु, वाटि फलालु धर्मराजु अर्जुनुडि कोसं निरीक्षिस्तुन्न समयंलोने अतनि वद्दकु नारद महर्षि वच्चाडु. धर्मराजु नारदुनिकि अतिथि मर्यादलु चेसि ‘मुनीन्द्रा! नाकु ऒक धर्म सन्देहं उन्दि. तीर्चगलरा?’अनि अडिगाडु. अरण्यपर्वं 120 कवित्रय महभारतमु नारदुडु नव्वि अलागे अडगमन्नाडु. धर्मराजु ‘ई भूमिलो तीर्थालनु सेविञ्चिन धन्युलकु ऎलाण्टि फलितं कलुगुतायि?’अनि अडिगाडु. नारदुडु ‘धर्मराजा! चॆबुतानु विनु’ अण्टू ‘पूर्वं भीष्मुडु गङ्गातीरंलो वेदाध्ययनं चेस्तू चाला मञ्चि पनुलु चेस्तू उण्डेवाडु. भीष्मुडि वद्दकु ऒकसारि पुलस्त्युडु अने मुनि वच्चाडु. अतडिकि अतिथि मर्यादलु चेसिन भीष्मुडु पुलस्त्युण्णि चूसि नुव्वु नन्नु अडिगिनट्ले अडिगाडु. आ महर्षि भीष्मुडितो चॆप्पिन विषयालु नीकु चॆप्तानु’ अनि चॆप्पडं प्रारम्भिञ्चाडु. ‘इन्द्रियालनु त्रिकरण शुद्धिगा पॆट्टुकुन्न वाळ्ळु, दृढमैन मनसु कलिगिन वाळ्ळु, अहङ्कारं लेनि वाळ्ळु, इतरुल नुण्डि एमी आशिञ्चनि वाळ्ळु मित भोजनं चेसेवाळ्ळु, ऎल्लप्पुडू सत्यं पलिके वाळ्ळु, शान्त स्वभावं कलिगिन वाळ्ळु तीर्थयात्रलु चेस्ते ऎन्नो यज्ञालु चेसिन फलितं वस्तुन्दि. मलिनमैन मनस्सुकलवाळ्ळु, पापात्मुलु ऎन्नि तीर्थालु सेविञ्चिना फलितं शून्यं. दानधर्मालु चेयनि वाळ्ळु, तामु चेसिन अपराधं वल्ल दरिद्रुलु औतारु. अलाण्टि वाळ्ळु यज्ञालु चेयलेरु. काबट्टि पुण्य तीर्थालु चेसि पुण्यं पॊन्दवच्चु. साधारणङ्गा ब्रह्मदेवुडु तीर्थाललो विहरिस्तुण्टाडु. अन्दुलो पुष्करतीर्थं प्रसिद्धमैनदि. दानिलो स्नानं चेस्ते पदि अश्वमेधयागालु चेसिन फलितं वस्तुन्दि. आ पुष्करंलो पदि संवत्सरालु निवसिस्ते ब्रह्मलोक प्राप्ति कलुगुतुन्दि. जम्बू मार्गंलोनि अगस्त्यवटं अने तीर्थंलो स्नानं चेस्ते अश्वमेधं चेसिन फलितं वस्तुन्दि. कण्वाश्रमं मॊदलैन पुण्यक्षेत्रालनु दर्शिञ्चिन वारिकि अन्नि पापालु पोतायि. इङ्का महकाळं, कोटि तीर्थं, नर्मदा नदी स्नानं, दक्षिण नदी स्नानं, चेस्ते ऎन्तो पुण्यं. वसिष्ठाश्रमंलो ऒकरोजु निवासं, प्रभास तीर्थस्नानं, सरस्वतीनदी सङ्गम स्नानं पुण्यफलान्निस्तुन्दि. द्वारावतीपुरंलोनि पिण्डारकतीर्थंलो शिवुण्णि पूजिञ्चिना, सागर सिन्धु सङ्गमंलो स्नान माचरिञ्चिना, ब्रह्मतुङ्ग तीर्थं सेविञ्चिना, शक्रकुमारी यात्र चेसिना, श्रीकुण्डंलो ब्रह्मदेवुनि 121 सन्दर्शिञ्चिना, बडब तीर्थंलो अग्नि देवुण्णि सेविञ्चिना ऎन्नो गोदानालु भूदानालु चेसिन फलितं वस्तुन्दि. शिवुडु निवसिञ्चे देविका क्षेत्रान्नि, काम क्षेत्रान्नि, रुद्रतीर्थान्नि, दीर्घसत्रान्नि सेविञ्चिन वारिकि अष्ट काम्य सिद्धि कलुगुतुन्दि. शशियान तीर्थं स्नानं सहस्र गोदान फलं कलिगिस्तुन्दि. रुद्रकोटिलो शिवुडिनि अर्चिस्ते कैलासं लभिस्तुन्दि. कुरुक्षेत्रं, नैमिश तीर्थं, पुष्कर तीर्थं अनेवि मूडू पवित्र क्षेत्रालु. कुरुक्षेत्रंलो शमन्तपञ्चकं नडुम उन्न रामह्रदं अने सरस्सु पवित्रमैनवि. विष्णु स्थानंलो विष्णु मूर्तिनि पूजिञ्चिना, पारिप्लव तीर्थं, शालूकिनी तीर्थं, सर्पतीर्थं, वराहतीर्थं, अश्विनी तीर्थं, सोमतीर्थं, कृतशौच तीर्थाललो स्नान माचरिस्ते ऎन्तो पुण्यं लभिस्तुन्दि. अग्निवट क्षेत्रंलो, मुञ्जवट क्षेत्रंलो शिवाराधन चेसिना, यक्षिणी तीर्थंलो स्नानं चेसिना काम्यसिद्धि कलुगुतुन्दि. ‘धर्मजा! जमदग्नि कुमारुडैन परशुरामुडु, तन गॊड्डलितो राजुलन्दरिनि वधिञ्चिनप्पुडु वारि रक्तं ऐदु पायलुगा पारिन्दि. वाटिनि शमन्तपञ्चकं अण्टारु. अन्दुलो परशुरामुडु तन तण्ड्रिकि तर्पणं विडिचाडु. अप्पुडु पित ृदेवतलु साक्षात्करिञ्चि वरालु कोरुकॊम्मनि अडिगारु. परशुरामुडु तनकु राजुलनु संहरिञ्चिन पापं नशिञ्चालनी तनकु पुण्यलोक प्राप्ति कलगालनी कोरुकुन्नाडु. ई शमन्तपञ्चकं पवित्रतमैनदि कावालनी अनि कोराडु. अप्पटि नुण्डि शमन्तपञ्चकं पुण्यतीर्थङ्गा भासिल्लुतोन्दि. वाटिलो स्नानं चेस्ते अश्वमेध यागं चेसिन फलितं कलुगुतुन्दि. अण्टू भरतखण्डंलो उन्न प्रसिद्धतीर्थालनू वाटिलो स्नानं चेस्ते वच्चे फलालनू सविस्तरङ्गा बोधिञ्चाडु. काबट्टि ‘धर्मराजा! नुम्वा तीर्थ यात्रलकु वॆळ्ळि रा! रोमशुडु अने महर्षि नी दग्गरकु वच्चि निन्नु तीर्थयात्रलु चॆय्यमनि आदेशिस्ताडु. नुव्वु धौम्युनि अनुमतितो तीर्थयात्रलु चेसि रा!’अनि चॆप्पि नारदुडु वॆळ्ळिपोयाडु.


अरण्यपर्वं 122 कवित्रय महभारतमु कालचक्रं गिर्रुन तिरुगुतोन्दि. कॊन्त कालानिकि इन्द्रलोकं नुण्डि रोमशमहर्षि वच्चाडु. अर्जुनुडु क्षेमङ्गा उन्नाडन्न समाचारं अन्दिञ्चाडु. ‘अर्जुनुडु वच्चेलोगा तीर्थयात्रलु चेस्ते मञ्चिदि’ अनि धौम्युडु कूडा अन्नाडु. रोमशमहर्षि तानू वस्ताननडन्तो अन्दरू बयलुदेरारु. रोमशमहर्षि मुन्दुगा वाळ्ळनु गयाक्षेत्रानिकि तीसुकुवॆळ्ळाडु. अक्कण्णुञ्चि अगस्त्याश्रमानिकि तीसुकुवॆळ्तू इला चॆप्पडं प्रारम्भिञ्चाडु. अगस्त्यमहर्षि ‘पूर्वं ई अगस्त्युडु ब्रह्मचारिगा उन्नप्पुडु ऒक विचित्रान्नि चूशाडु. ऒक अन्दुगु चॆट्टुपै चिटारुकॊम्मकु वॆळ्ळाडुतू कॊन्दरु व्यक्तुलु कन्पिञ्चारु. वाळ्ळु ऎवरो कादु. इतडि पितृदेवतले! अगस्त्युडु विवाहं चेसुकोकपोयेसरिकि उत्तमलोकालकु वॆळ्ळलेक वाळ्ळु अला व्रेळ्ळाडुतुन्नारु. वाळ्ळ कोसं अगस्त्युडु पॆळ्ळि चेसुकोवडानिकि अङ्गीकरिञ्चि तन तपःशक्तितो विदर्भराजुकु ऒक कुमार्तॆनु अनुग्रहिञ्चाडु. आमॆ पेरु लोपामुद्र. आमॆ पॆरिगि पॆद्ददय्याक अगस्त्युडु वॆळ्ळि आमॆनु तनकु इच्चि विवाहं चॆय्यमनि अडिगाडु. विदर्भराजु निराकरिञ्चाडु. ‘अन्तःपुरंलो अल्लारुमुद्दुगा पॆरिगिन अम्मायि, अडवुल्लो अगस्त्युडितो कन्दमूल फलालु तिनि ऎला बतुकुतुन्दि?’ इदे अतडि आलोचन. कानी लोपामुद्र अगस्त्युण्णे चेसुकुण्टानन्दि. विवाहं जरिपिञ्चाडु राजु. रोजुलु गडुस्तुन्नायि. भार्य कोरिकपै आमॆकु सकल भोगालनु समकूर्चडं कोसं अन्दुकु कावलसिन धनं कोसं याचनकु बयलुदेराडु अगस्त्यमहर्षि. निजानिकि तन तपः शक्तितो देन्नैना पॊन्दगलडु. कानी अल्पमैन वाटिकोसं विलुवैन तपश्शक्तिनि वॆच्चिञ्चडं अतडिकि इष्टं लेदु. अन्दुके मॊदट श्रुतपर्वुडु अने राजु दग्गरकु वॆळ्ळि ‘नी दग्गर नी अवसरालकु मिञ्चि एदैना मिगुलु धनं उण्टे नाकु इव्वु’ अनि अडिगाडु. अयिते आ राजु ‘ना आदाय व्ययालु समानङ्गाने उन्नायि’ अन्नाडु. आ तरुवात ब्रध्नश्वुडु, त्रसदस्युडु 123 अने मरो इद्दरु राजुल्नि अलागे अडिगाडु. वाळ्ळदी अदे परिस्थिति. अयिते त्रसदस्युडि सूचनपै ‘इल्वलुडु’ अने वाडि दग्गरकु ई मुग्गुरु राजुलतो कलिसि वॆळ्ळाडु. इल्वलुडु, वातापि इद्दरू अन्नदम्मुलु. इल्वलुडु वातापिनि मेकला मार्चि, दानिनि चम्पि अतिथुलकु वड्डिस्ताडु. वाळ्ळु तिन्नाक लोपल उन्न वातापिनि पिलुस्ताडु. वाडु वाळ्ळ पॊट्ट चील्चुकॊनि बयटिकि वच्चाक, इद्दरू कलिसि वाळ्ळनि तिनेस्तारु. इदी अतडि पन्नागं. दानिनि मुग्गुरु राजुलू ग्रहिञ्चारु. अगस्त्युडिकि अतिथि मर्यादलु चेसि इल्वलुडु वातापिनि वण्डि वड्डिञ्चाडु. राजुलु अगस्त्युण्णि तिनवद्दन्नारु. कानी अगस्त्युडु सुष्ठुगा भोञ्चेशाडु. इल्वलुडु ‘वातापी! बयटकुरा!’ अन्नाडु. अगस्त्युडु ‘जीर्णं जीर्णं वातापि जीर्णं’ अन्नाडु तन पॊट्टनु निमुरुकुण्टू. अन्ते! वातापि जीर्णमैपोयाडु. अप्पुडु अगस्त्युडु ‘इल्वला! नाकु 20 वेल आवुलु, 20 वेल बङ्गारु कड्डीलु, ऒक बङ्गारु रथं, अलागे ई मुग्गुरु राजुलकु ऒक्कॊक्करिकी 10 वेल आवुलु, 10 वेल बङ्गारु कड्डीलु कावालि’ अनि आदेशिञ्चाडु. इल्वलुडु वाटन्निण्टिनी इच्चाडु. अगस्त्युडु तन आश्रमानिकि वच्चि भार्य कोरिनवन्नी इच्चि, आमॆतो सुखङ्गा कालं गडिपाडु. वीरिकि ऒक कुमारुडु कलिगाडु. अतडि पेरु दृढास्युडु. इतडि कॊडुकु इध्मवाहनुडु. अला अगस्त्यवंशं विस्तरिल्लिन्दि. अतडि पितृदेवतलकु उत्तमगतुलु लभिञ्चायि. पूर्वं कालकेयुलु अने राक्षसुलु समुद्रंलो निवसिञ्चेवाळ्ळु. वाळ्ळनि चम्पालण्टे समुद्रान्नि शुष्किम्पचेयालि. अन्दुकु देवतल अभ्यर्थनपै अगस्त्युडु समुद्रान्नि ऒक्क चुक्क कूडा मिगलकुण्डा पूर्तिगा त्रागिवेशाडु. अप्पुडु देवतलु कालकेयुल्नि वधिञ्चारु. तरुवात भगीरथुडु आकाशगङ्गनु भूमिपैकि रप्पिञ्चडन्तो आ नीटितो तिरिगि समुद्रं निण्डिपोयिन्दि. अरण्यपर्वं 124 कवित्रय महभारतमु सगरपुत्रुलु पूर्वं इक्ष्वाकु वंशंलो सगरुडु अने महराजु सन्तानं कोसं तपस्सु चेसि परमेश्वरुण्णि मॆप्पिञ्चाडु. शिवुडु प्रत्यक्षमै ‘राजा! नी पॆद्द भार्य वैदर्भिकि 60 वेल मन्दि, चिन्न भार्य शैब्यकु ऒके ऒक्क पुत्रुडु जन्मिस्तारु’ अनि अन्तर्धानुडय्याडु. कॊन्तकालानिकि सगरुडि भार्यलिद्दरू गर्भाल्नि धरिञ्चारु. शैब्यकु ऒक पुत्रुडु जन्मिञ्चाडु. अतडि पेरु असमञ्जसुडु. वैदर्भि कडुपुन ऒक पॆद्द सॊरकाय पुट्टिन्दि. अप्पुडु आकाशवाणि ‘आ सॊरकायलोनि गिञ्जल्नि तीसि ऒक नेतिकुण्डलो वेसि संरक्षिञ्चु’ अनि चॆप्पिन्दि. वाटि नुण्डि 60 वेल मन्दि पुत्रुलु जन्मिञ्चारु. वीरे सगरपुत्रुलु. सगरुडु अश्वमेधयागं चेसि यागाश्वान्नि विडिचिपॆट्टाडु. दानिकि रक्षणगा सगरपुत्रुल्नि पम्पाडु. आ अश्वं अला वॆळ्तू अदृश्यमैपोयिन्दि. दानिनि वॆदुकुतू सगरपुत्रुलु बयलुदेरारु. नीळ्ळु लेनि समुद्र प्रान्तान्नि तव्वि पाताळानिकि चेरुकुन्नारु. अक्कड कपिलमहर्षि आश्रमंलो आ अश्वान्नि चूशारु. अश्वान्नि अपहरिञ्चिनदि कपिलमहर्षे अनुकॊनि आयननु निन्दिञ्चारु. कपिलमहर्षि कोपङ्गा चूशाडु. अन्ते! वीळ्ळन्दरू बूडिद कुप्पलै पोयारु. नारदुडि द्वारा ई विषयं विन्न सगरुडु असमञ्जसुडि पुत्रुडैन अंशुमन्तुण्णि पम्पाडु. अंशुमन्तुडु वॆळ्ळि कपिलमहर्षिकि नमस्करिञ्चि, अतडि अनुग्रहन्तो अश्वान्नि तीसुकुवच्चाडु. यागं पूर्तय्यिन्दि. भगीरथुडु कालं गडुस्तोन्दि. सगरुडि तरुवात अंशुमन्तुडु, दिलीपुडु, भगीरथुडु वरुसगा राजुलय्यारु. भगीरथुडु तन पूर्वुलकु मोक्षं कलिगिञ्चालनि पट्टुदल पट्टाडु. आकाशगङ्गनु भूमि मीदिकि रप्पिञ्चालनि तीव्रमैन तपस्सु चेशाडु. 125 गङ्ग प्रत्यक्षमै ‘भगीरथा! नेनु नी कोरिकपै भूमि मीदिकि वस्तानु. ना वेगान्नि भूमि तट्टुकोलेदु. आ शक्ति ऒक्क परमशिवुडिके उन्दि. काबट्टि मुन्दु आयननु प्रसन्नं चेसुको’ अन्दि. भगीरथुडु तपस्सु चेसि गङ्गनु तन जटाजूटंलो धरिञ्चडानिकि शिवुण्णि ऒप्पिञ्चाडु. आ रकङ्गा गङ्ग भुविकि दिगिन्दि. पाताळंलो उन्न सगरपुत्रुल भस्मराशुलपैकि प्रवहिञ्चिन्दि. वाळ्ळकु उत्तमगतुल्नि प्रसादिञ्चिन्दि’. इला रोमशुडु चॆप्तू धर्मराजादुलचेत पुण्यतीर्थालन्निण्टिलो पुण्य स्नानालु चेयिस्तुन्नाडु. वारन्ता ऋषभकूट तीर्थान्नि सेविञ्चि, विश्वामित्र महर्षि आश्रमान्नि सन्दर्शिञ्चि, कौशिकीनदिनि दाटि ऋष्यशृङ्ग महर्षि आश्रमानिकि चेरुकुन्नारु. ऋष्यशृङ्गुडु ‘धर्मजा! ई ऋष्यशृङ्गुडु विभाण्डकुडि पुत्रुडु. कश्यपुडु, मरीचि इतडि तातमुत्तातलु. ऋष्यशृङ्गुडु तण्ड्रि चाटु बिड्ड. तण्ड्रे लोकं. तण्ड्रितो पाटे तपस्सु चेसुकॊण्टू अडवुल्लो निवसिञ्चेवाडु. आ समयंलोने रोमपादुडने राजु अङ्गदेशान्नि पालिस्तुन्नाडु. अतडि राज्यंलो तीव्रमैन करवु सम्भविञ्चिन्दि. अहङ्कारन्तो राजु तन पुरोहितुण्णि अवमानिञ्चाडु. दान्नि सहिञ्चनि पुरोहितुडू, तक्किन विप्रुलू आ राज्यान्नि विडिचि वॆळ्ळिपोयारु. दानिवल्ल यज्ञालु जरगडं लेदु. अन्दुके तीव्र अनावृष्टि. प्रजलु नाना अगचाट्लु पडुतुण्टे रोमपादुडु चलिञ्चिपोयाडु. पक्क देशंलोनि विप्रुल्नि पिलिचाडु. एदैना मार्गं चूपमन्नाडु. अप्पुडु वाळ्ळन्ता ‘परम पवित्रुडैन ऋष्यशृङ्ग महर्षिनि नी राज्यानिकि रप्पिञ्चु. वर्षालु कुरुस्तायि’ अनि चॆप्पारु. रोमपादुडु गॊप्प जाणलैन वेश्यल्नि पम्पि, उपायङ्गा ऋष्यशृङ्गुण्णि तन राज्यानिकि रप्पिञ्चाडु. अतडु रावडन्तोने चक्कगा वर्षालु कुरिशायि. भूमि पुलकिञ्चिन्दि. अरण्यपर्वं 126 कवित्रय महभारतमु रोमपादुडु तन कुमार्तॆ शान्तनु अतडिकि इच्चि पॆळ्ळि चेशाडु. विभाण्डकुडु ई विषयं तॆलुसुकॊनि आनन्दिञ्चाडु. कॊन्तकालं तर्वात कॊडुकुनू कोडलिनी आश्रमानिकि तीसुकुवच्चाडु अनि चॆप्तू रोमशमहर्षि अनेक प्रान्तालनु चूपिस्तुन्नाडु. धर्मराजु मॊदलैनवाळ्ळु रोमश महर्षि द्वारा आया प्रान्ताल विशेषाल्नि तॆलुसुकुण्टुन्नारु. अला गङ्गानदि समुद्रंलो कलिसे प्रान्तान्नी, कळिङ्गदेशंलोनि वैतरिणी नदिनी, महेन्द्रगिरिनी, दक्षिण देशंलो प्रसिद्धि चॆन्दिन गोदावरीनदिनी, अगस्त्यतीर्थान्नी, शूर्पारकतीर्थंलो उन्न परशुरामवेदिनी, प्रभासतीर्थान्नि, पयोष्णितीर्थान्नी, नर्मदानदिनी, वैदूर्य पर्वतान्नि सन्दर्शिञ्चारु. च्यवनमहर्षि ‘शर्याति अने महराजु इक्कडे यज्ञं चेशाडु. आ राजुकुमार्तॆ वृद्धुडैन च्यवनुण्णि पॆळ्ळाडिन्दि. अयिते अश्विनी देवतलु अने दैववैद्युल अनुग्रहं वल्ल च्यवनुडु नवयौवनुडु अय्याडु. तनकु यौवनान्नि प्रसादिञ्चिन आ आश्विनुलकु देवतलु त्रागे सोमरसान्नि तागे योग्यत कलिगेला चेशाडु च्यवनमहर्षि. दानिकि अङ्गीकरिञ्चनि देवेन्द्रुडु वज्रायुधन्तो आयनपै विजृम्भिञ्चाडु. आ आयुधन्तो सह अतण्णि स्तम्भिम्पजेसि, अश्विनीदेवतलकु दिव्यत्वान्नि कलिगिञ्चिन महनुभावुडु ई च्यवनमहर्षि’ अन्नाडु रोमशमहर्षि. तरुवात अन्दरू यमुनातीरानिकि चेरुकुन्नारु. ‘इक्कडे मान्धातृ चक्रवर्ति अनेक यज्ञालु चेशाडु’ अण्टू अतडि चरित्रनु चॆप्पाडु. तर्वात सरस्वतीनदी तीरानिकि चेरुकुन्नारु. अक्कड सोमकुडि वृत्तान्तान्नि चॆप्पाडु रोमशमहर्षि. तरुवात भृगुतुङ्ग पर्वतान्नि चूपिस्तू अक्कड शिबिचक्रवर्ति कथनु इला चॆप्तुन्नाडु. 127 शिबिचक्रवर्ति उशीनरदेशानिकि राजु शिबिचक्रवर्ति. शिबि गॊप्प यागं चेस्तुण्टे अतण्णि परीक्षिञ्चालनि इन्द्रुडू, अग्निदेवुडू ग्रद्दगा, पावुरङ्गा मारि अतडि चॆन्तकु वच्चारु. ग्रद्द तरुमुतोन्दि. पावुरं प्राणभयन्तो शिबिचक्रवर्तिनि आश्रयिञ्चिन्दि. शिबि अभयमिच्चाडु. अप्पुडु ग्रद्द ‘राजा! इदि ना आहरं. दीनिकि आश्रयं कल्पिञ्चि, ना नोटि दग्गरि कूडुनु लाक्कुन्नावु. इदि नीकु धर्ममेना? कं. धर्मज्ञुलैन पुरुषुलु धर्मुवुनकु बाधसेयु धर्मुवुनैनन् धर्ममुगा मदि" दल"परु धर्मुवु सर्वम्बुनकु हितम्बुग वलयुन् (अरण्य- 3-230) राजा! धर्मं तॆलिसिन वाळ्ळु आ धर्मानिकि कीडु कलिगिञ्चे धर्मान्नि धर्मङ्गा भाविञ्चरु. ऎन्दुको तॆलुसा? ए धर्ममैना अन्दरिकी मेलु चेसेला उण्डालि. इतरुलकि हनि कलिगिञ्चेदि धर्मं कादु. ई पावुरं लेकपोते नेनु बतकनु. नेनु लेकपोते नापै आधारपडि उन्न ना कुटुम्बमू बतकदु’ अन्दि. दानिकि शिबि चक्रवर्ति ‘नेनु ई पक्षिकि आश्रयमिच्चानु. काबट्टि रक्षिञ्चि तीरतानु. नुव्वु कावालण्टे मरेदैना पक्षिनि आहरङ्गा तिनु’ अन्नाडु. दानिका गद्द ‘सरे! नुव्वु दीन्नि कापाडालनुकॊण्टे आ पावुरं ऎत्तु मांसान्नि नी शरीरं नुञ्चि कोसि इव्वु’ अनि अडिगिन्दि. शिबि चक्रवर्ति सरेनन्नाडु. तन शरीरान्नि कोसिकॊन्नि कण्डल्नि त्रासुलो पॆट्टाडु. आश्चर्यं! ऎन्त मांसं वेसिना पावुरन्तो समानङ्गा तूगडं लेदु. चिवरिकि ताने त्रासुलो कूर्चुन्नाडु. आ दृश्यान्नि चूसि इन्द्राग्नुलु प्रत्यक्षमै अतडि दानगुणान्नि वेनोळ्ळा कॊनियाडारु’ अण्टू रोमशमहर्षि पाण्डवुल्नि श्वेतकेतुमहर्षि आश्रमानिकि तीसुकुवॆळ्ळि अक्कड अष्टावक्रुडि वृत्तान्तान्नि चॆप्पटं प्रारम्भिञ्चाडु. अरण्यपर्वं 128 कवित्रय महभारतमु अष्टावक्रुडु ‘पूर्वं एकपादुडु अने महर्षि तन शिष्युलतो ऎडतॆरिपि लेकुण्डा वेदाध्ययनं चेयिस्तू उण्डेवाडु. अतडि भार्य सुजात - गर्भवति. आमॆ गर्भंलोनि शिशुवु तण्ड्रितो ‘मीरु इला निरन्तरं वाळ्ळनु गुक्कतिप्पु कोनिव्वकुण्डा चदिविस्ते वाळ्ळकु निद्र करुवै चदिविनदि कूडा मर्चिपोतुन्नारु. अपस्वरालु पलुकुतुन्नारु. तगिन विश्रान्ति इव्वकपोवडं तप्पु कादा?’ अन्दि. आ माटलकु एकपादुडिकि कोपं वच्चिन्दि. ‘नाके नीतुलु चॆप्तावा? नुव्वु ऎनिमिदि वङ्करलतो पुडतावु’ अनि शपिञ्चाडु. अला पुट्टिन वाडे अष्टावक्रुडु. प्रसवानिकि मुन्दु एकपादुडु धनं कोसं जनकमहराजु यागवाटिककु वॆळ्ळाडु. अक्कड शास्र्त चर्चलु जरुगुतुन्नायि. ‘वन्दि’ अने पण्डितुडु आ चर्चल्लो पण्डितुलन्दरिनी ओडिञ्चि ओडिनवाळ्ळनन्दरिनी समुद्रंलो मुञ्चेस्तुन्नाडु. एकपादुडु कूडा अलागे मुनिगिपोयाडु. कॊन्तकालानिकि अष्टावक्रुडु पुट्टाडु. अदे समयंलो सुजात तल्लिकि कूडा ऒक पुत्रुडु कलिगाडु. अतडि पेरु श्वेतकेतुवु. सुजात तण्ड्रि उद्दालकुडु. एकपादुडु लेकपोवडन्तो सुजात पुट्टिण्टिकि वॆळ्ळिपोयिन्दि. अष्टावक्रुडु तन तात अयिन उद्दालकुण्णे तण्ड्रिगा भाविञ्चेवाडु. ऒकसारि तातगारि ऒळ्ळो उन्न अष्टावक्रुण्णि श्वेतकेतुवु क्रिन्दिकि लागि ‘ईयन नी तण्ड्रि कादु’ अनि ईसडिञ्चाडु. अष्टावक्रुडु तल्लि दग्गरकु वॆळ्ळि तन तण्ड्रि गुरिञ्चि अडिगाडु. आमॆ जरिगिनदन्ता चॆप्पिन्दि. अष्टावक्रुडिकि कोपं वच्चिन्दि. वॆण्टने श्वेतकेतुण्णि वॆण्टपॆट्टुकॊनि जनक महराजु यागवाटिककु वॆळ्ळाडु. अप्पुडु वीळ्ळु पिल्ललनि चॆप्पि द्वारपालकुलु लोपलिकि वॆळ्ळनिव्वलेदु. अप्पुडु वीळ्ळिद्दरू - 129 कं. अलयक येण्ड्लु गडुं बॆ क्कुलु जीविञ्चुट नर गलुगुटयुं दगु वृ द्धुल लक्षणमे? ज्ञानमु गल"डेनिन् बालु"डयिन" गडुवृद्धु महिन् (अरण्य- 3-248) ‘द्वारपालकुलारा! ए अलसटा लेकुण्डा एण्ड्लू पूण्ड्लू जीविञ्चडं, वॆण्ट्रुकलु नॆरिसिपोवडं इवेना वृद्धुल लक्षणालु? ज्ञानं उन्नवाडु बालुडैना वृद्धुडे. ऎल्लप्पुडू अध्ययनं चेसेवाडु, आचारपरुडैनवाडु बालुडैना अन्दरिकी इष्टमैनवाडे अवुताडु. मम्मल्नि लोपलिकि वॆळ्ळनिव्वण्डि’ अन्नारु. अला लोपलिकि वॆळ्ळि वन्दिनि ओडिञ्चि तन तण्ड्रिनी, तक्किन पण्डितुल्नी विडिपिञ्चाडु अष्टावक्रुडु. तरुवात पॆरिगि पॆद्दवाडै वदान्युडु अने महर्षि कुमार्तॆनु विवाहं चेसुकुन्नाडु’ अन्नाडु रोमशमहर्षि. तरुवात भरद्वाज आश्रमं चेरुकुन्नारु. अक्कड यवक्रीतुडि चरित्रनु प्रारम्भिञ्चाडु महर्षि. यवक्रीतुडु ‘रैभ्युडु, भरद्वाजुडु अने इद्दरु महर्षुलु ऎन्तो स्नेहङ्गा उण्डेवाळ्ळु. रैभ्युडिकि इद्दरु कॊडुकुलु- अर्थावसुडु, परावसुडु. वाळ्ळु मञ्चि पण्डितुलु. भरद्वाजुडि कुमारुडु यवक्रीतुडु. रैभ्युडि कॊडुकुलु पण्डितुलु कावडं वल्ल वाळ्ळकु पण्डित सभल्लो मञ्चि गौरवं लभिञ्चेदि. यवक्रीतुडु तानू अन्तटि विद्यनु पॊन्दालनि तपस्सु प्रारम्भिञ्चाडु. गुरुवु लेकुण्डाने अन्नि विद्यलू पॊन्दालन्नदि अतडि प्रयत्नं. इन्द्रुडु प्रसन्नुडय्याडु. ‘नायना! ए विद्यनैना गुरुवु द्वारा नेर्चुकोवडमे मञ्चिदि. अला कानि विद्यलु अहङ्कारान्नी, असूयनी कलिगिस्तायि’ अन्नाडु. अयिना यवक्रीतुडु ऒप्पुकोलेदु. सरे! अनि अतडु कोरिनट्ले सकलविद्यल्नी अतडिकि अनुग्रहिञ्चाडु इन्द्रुडु. अरण्यपर्वं 130 कवित्रय महभारतमु ऒकरोजु यवक्रीतुडु रैभ्युडि आश्रमानिकि वॆळ्ळाडु. अक्कड परावसुडि भार्यनु चूसि कामिञ्चाडु. आ विषयं रैभ्युडिकि तॆलिसिन्दि. कोपन्तो तन जटनु पीकि अग्निहॆूत्रंलो वेशाडु. अन्दुलोञ्चि ऒक अन्दमैन स्र्ती, ऒक राक्षसुडु पुट्टुकॊच्चारु. आ स्र्ती वॆळ्ळि यवक्रीतुण्णि वशपरुचुकॊनि अतडि कमण्डलान्नि लाक्कॊन्दि. दानितो अतडि तपश्शक्ति पोयिन्दि. आ राक्षसुडु वॆदिकि मरी यवक्रीतुण्णि संहरिञ्चाडु. भरद्वाजुडु पुत्रशोकन्तो कॊडुकु चितिलोने दूकि मरणिञ्चाडु. अर्थावसुडू, परावसुडू - बृहद्द्युम्नुडु अने राजु चेस्तुन्न सत्रयागानिकि ऋत्विक्कुलुगा उन्नारु. परावसुडु चीकट्लो तन तण्ड्रिनि एदो क्रूरमृग मनुकॊनि वधिञ्चाडु. जरिगिन पॊरपाटुनु तन सोदरुडु अर्थावसुवुतो चॆप्पि ‘अन्ना! ना ब्रह्महत्यापातकं पोगॊट्टे व्रतं नुव्वु चॆय्यि. नेनु ऒक्कडिने अदि चेयलेनु. नुव्वु चॆय्यगलवु. नेनु ई यागान्नि चूसुकुण्टानु’ अनि अडिगाडु. अर्थावसुडु अङ्गीकरिञ्चि, आ व्रतालु पूर्ति चेसि तिरिगि यागशालकु वच्चाडु. अप्पुडु परावशुवु राजुगारितो ‘राजा! इतडु शुभकार्यालु चॆय्यकुण्डा ब्रह्महत्या पातकान्नि निवारिञ्चे व्रतालु चेस्तुन्नाडु. यागशाललोनिकि रानिव्वकु’ अन्नाडु. अर्थावसुवु असलु निजं चॆप्पाडु. दानिकि देवतलु सन्तोषिञ्चि अर्थावसुडिनि एदैना वरं कोरुकोमन्नारु. अप्पुडु अर्थावसुडु तन तण्ड्रि रैभ्युण्णी, भरद्वाजुण्णी, यवक्रीतुण्णी बतिकिञ्चमनि वेडुकॊन्नाडु. अला बतिकिन यवक्रीतुडु देवतल द्वारा ‘गुरुवु लेनि विद्य राणिञ्चदु’ अनि उपदेशान्नि पॊन्दाडु’ अन्नाडु. ई कथलन्नी विण्टू धर्मजादुलु कालशैलं, सप्तगङ्ग, मन्दरपर्वतं, कैलासपर्वतं मॊदलैन ऎन्नो प्रान्तालनु सन्दर्शिञ्चारु. वाळ्ळु वॆळ्ळे दारि नडवडानिकि चाला इब्बन्दिगा उन्दि. 131 भीमुडु घटोत्कचुण्णि तलुचुकुन्नाडु. घटोत्कचुडु अतडि परिवारमू वीळ्ळन्दरिनी तम वीपुलपै मोस्तू आया पुण्यतीर्थाल्नि चूपिञ्चि, तिरिगि बदरिकाश्रमानिकि चेर्चारु. हनुमन्तुडु ऒकसारि गन्धमादन पर्वत प्रान्तंलो द्रौपदि - भीमुडु विहरिस्तुण्टे वॆय्यि रेकुल तामरपुव्वु ऒकटि ऎगिरि वच्चिपडिन्दि. अदि चूसिन द्रौपदि इङ्का अलाण्टि पुव्वुलु कावालनि कोरिन्दि. भीमुडु बयलुदेराडु. दारिलो हनुमन्तुडु तारस पड्डाडु. हनुमन्तुडु भीमुण्णि परीक्षिञ्चालनुकॊन्नाडु. भीमुडु वच्चे दारिकि अड्डङ्गा तोक पॆट्टुकॊनि वृद्धवानरं रूपंलो पडुकुन्नाडु. भीमुडु सिंहनादं चेशाडु. हनुमन्तुडु मेल्कॊनि ‘नाकु निद्राभङ्गं चेशावेमय्या! मानवुडिवेगा… दया धर्मं तॆलियमा…’ अन्नाडु. भीमुडु तन विवरालु चॆप्पि ‘अड्डङ्गा उन्न नी तोकनु तिय्यि’ अन्नाडु. अन्दुकु हनुमन्तुडु ‘नेनु दानिनि कदिलिञ्चे स्थितिलो लेनु. नुव्वे कास्त पुण्यं कट्टुको’ अन्नाडु. भीमुडु सरे! अनि ऎत्तबोयाडु आ तोकनि. कदिलितेना? ऊहु… ऎन्त प्रयत्निञ्चिना साध्यं कालेदु. ‘महनुभावा! तमरॆवरो सॆलविय्यण्डि’ अन्नाडु चेतुलु जोडिञ्चि. ‘सोदरा! भीमसेना! नेनु हनुमन्तुण्णि’ अन्नाडु. भीमुडु ‘अन्ना’ अण्टू पादालकु नमस्करिञ्चाडु. भीमुडिको कोरिक उन्दि. हनुमन्तुडु समुद्रान्नि लङ्घिञ्चिन नाटि रूपान्नि चूडालनि. हनुमन्तुडु आ रूपन्तो भीमुनिकि कनिपिञ्चि, अतनि कोरिक तीर्चाडु. आपैन भीमुडितो - अरण्यपर्वं 132 कवित्रय महभारतमु आ.वॆ. कार्यसिद्धि पॊन्दि कालम्बु देशम्बु नॆऱिगि बुद्धिमन्तु लॆल्ल प्रॊद्दु साहसम्बु विडिचि सामाद्युपाय प्र युक्ति चेयुदुरु यथोचितमुग (अरण्य- 3-348) ‘चेसे पनिलो विजयं साधिञ्चालण्टे अन्दुकु तगिन समयान्नि, प्रदेशान्नि तॆलुसुकोवालि. तॊन्दर पडकूडदु. सामदानादि उपायाल्नि यथोचितङ्गा प्रयोगिञ्चालि’ अनि हितबोध चेसि, ‘राबोये सङ्ग्रामंलो नन्नु तलुचुको. मीपै वात्सल्यन्तो नेनु महवीरुडैन अर्जुनुडि जॆण्डापै उण्डि, युद्धंलो मी बलपराक्रमालु चूस्तानु. विजयो-स्तु’ अनि सौगन्धिक सरोवरानिकि दारि चूपाडु. भीमुडु आ सरोवरान्नि चेरुकॊनि कापलागा उन्न यक्षुलनु जयिञ्चि सौगन्धिक पुष्पाल्नि तीसुकुवच्चि द्रौपदिकि इच्चाडु. तरुवात घटोत्कचुडु वीळ्ळ दग्गर सॆलवु तीसुकॊनि वॆळ्ळिपोयाडु. जटासुरुडु अतडु वॆळ्ळाक जटासुरुडु अने राक्षसुडु ब्राह्मणवेषंलो वच्चि तानु परशुरामुडि शिष्युण्णनी, वारिकि सेव चेसुकुन्दामनि वच्चाननी चॆप्पि वारितोने कलिसि उण्डसागाडु. कालं गडुस्तोन्दि. ऒकसारि भीमुडु लेनि समयं चूसुकॊनि तक्किन पाण्डवुल्नी, द्रौपदिनी ऎत्तुकॊनि वॆळ्ळिपोयाडु जटासुरुडु. सहदेवुडु गट्टिगा अरिचि भीमुण्णि पिलवडन्तो मॆरुपु वेगन्तो वच्चाडु भीमुडु. अन्ते वेगङ्गा ऒके ऒक्क दॆब्बतो जटासुरुण्णि हतमार्चाडु. आ तरुवात माल्यवन्त पर्वत प्रान्तंलो विहरिस्तुन्न द्रौपदिकि अयिदुरङ्गुल दिव्यपुष्पं ऒकटि कन्पिञ्चिन्दि. दानिनि चूसि मुच्चटपडिन्दि द्रौपदि. भीमुडु आ पुष्पाल कोसं कुबेरुडि सैन्यन्तो पोराडाडु. भीमुडि पराक्रमानिकि मॆच्चिन कुबेरुडु वाळ्ळनन्दरिनी आर्ष्टिषेणुडि आश्रमंलो पदिहेनु रोजुलु उण्डमन्नाडु. पदिहेनोरोजुकु अर्जुनुडु वस्ताडनि चॆप्पाडु. 133 अन्नट्लुगाने दिव्यास्र्तालनु साधिञ्चिन अर्जुनुडु इन्द्ररथम्पै अक्कडिकि वच्चाडु. अर्जुनुण्णि चूसिन अतडि सोदरुलु आनन्दन्तो उप्पॊङ्गि पोयारु. अर्जुनुडु विशेषालन्नी पूसगुच्चिनट्लु वारिकि विवरिञ्चाडु. रोमशमहर्षि धर्मराजुकु अनेक धर्माल्नि बोधिञ्चि तिरिगि स्वर्गानिकि वॆळ्ळिपोयाडु. पाण्डवुलु आ गन्धमादनपर्वतम्पै कॊन्नाळ्ळु उण्डि आ तरुवात काम्यकवनं चेरुकुन्नारु. पाण्डवुलु तीर्थयात्रलु मुगिञ्चुकॊनि वच्चारनि तॆलिसि श्रीकृष्णुडु सत्यभामतो कलिसि काम्यकवनानिकि वच्चाडु. अदे समयंलो मार्कण्डेय महर्षि अक्कडिकि वच्चि पाण्डवुलकु ऎन्नो धर्मालु चॆप्तुन्नाडु. द्रौपदी सत्यभामल संवादं धर्मराजु मार्कण्डेय महर्षि वद्द अनेक विषयालु तॆलुसुकुण्टुन्न समयंलो द्रौपदी सत्यभामलु इष्टागोष्ठि सलुपुतुन्नारु. सत्यभाम द्रौपदिनि ‘द्रौपदी! नीकु ऐदुगुरु भर्तलु. वारिपट्ल नुव्वु भक्तितो उन्नावु. वाळ्ळू नीपट्ल अनुरागन्तो उन्नारु. इदॆला साध्यं! नी वद्द एदैना मन्त्रङ्गानी औषधं गानी उन्दा? ई महिम नीकु ऎला कलिगिन्दि? नी अलङ्करण सामर्थ्यमा? लेक सम्भाषणा चातुर्यमा? नाकु तॆलुसुकोवालनि उन्दि. आ किटुकु एदो चॆबिते नेनू ना भर्त अयिन श्रीकृष्णुण्णि वशं चेसुकुण्टानु’अनि अडिगिन्दि आशगा. आ माटलकु द्रौपदिकि किञ्चित् कोपं वच्चिन्दि. आमॆ सत्यभामतो ‘सत्या! नुव्वु नन्नु दुष्टस्र्तीगा भाविस्तुन्नावा? आ पुरुषोत्तमुडिकि नुव्वु भार्यगा तगिनदानिवि कादनि ना भावन. मन्त्र तन्त्रालतो भर्तनु वशं चेसुकोवालि अनुकोवडं नी भ्रम. अलाण्टि पनुलु चेस्ते भर्तकु भार्य मीद उन्न प्रेम पोतुन्दि. अलाण्टि भार्यतो चॆलिमि पामुतो चॆलगाटं अनि भर्त भाविस्ताडु. अलाण्टि मन्दुलकु भर्तकु रोगं, भार्यकु अपकीर्ति वस्तुन्दि. अरण्यपर्वं 134 कवित्रय महभारतमु भर्तल पट्ल भार्यलु इलाण्टि कपटबुद्धितो उण्डडं तप्पु. वारिनि मोसगिञ्चकूडदु. अला मोसगिस्ते नरकं तप्पदु. भर्तकु अनुकूलवतिगा उण्डडमे भार्यकु उत्तम धर्मं. नेनु पाण्डवुल पट्ल ऎला उण्टानो नीकु चॆप्ता विनु. ना भर्तलु परस्र्तीलतो मॆलगिनप्पटिकी नेनु असूयपडनु. अन्ते कादु, वारि पट्ल अहङ्करिञ्चनु. पूज्यभावन्तोने उण्टानु. ना भर्तलु तप्प मिगिलिन वाळ्ळु देवतलैना, यक्ष, गन्धर्व, किन्नर, किम्पुरुषुलैना नाकु तृणप्रायं. स्नानं, भोजनं, शयनं एदैना भर्तलु चेशाके तरुवाते नेनु आचरिस्तानु. भर्तल मनसॆरिगि वारिकि कावलसिनवि समकूरुस्तानु. भर्तवैपु उण्डे बन्धु मित्रुल पट्ल आदरं चूपिस्तानु. गृहनिर्वहणलो परिशुभ्रत पाटिस्तानु. एदी व्यर्थं चेयनु. अनवसरमैन खर्चुलु चेयनु. भर्तलु इण्टिलो लेनप्पुडु पुव्वुलु धरिञ्चनु. अलङ्कारं चेसुकोनु. भर्तलपै मनसुनु निलिपि वारि कोसं निरीक्षिस्तुण्टानु. ऎक्कुव सेपु वाकिट्लो निलबडटं, अतिगा नव्वडं, दुष्टुलतो स्नेहं चॆय्यडं लाण्टिवि चेयनु. ना भर्तलु ऎन्तटि सुन्नित मनस्कुलो अन्तटि कोपान्नि प्रदर्शिस्तारु. वारि पट्ल भयभक्तुलतो प्रवर्तिस्तानु. मा अत्त कुन्तीदेविकि स्नानपानादुलु नेने समकूरुस्तानु. ना भर्त धर्मराजु प्रति रोजु पदिवेल ब्राह्मणुलकु, पदिवेल यतीश्वरुलकु अन्न सन्तर्पण चेस्ताडु. आ एर्पाट्लु नेने स्वयङ्गा दग्गरुण्डि चेसि वारिकि आनन्दं समकूरुस्तानु. अन्तःपुरंलो पनिचेसे वेलकॊलदि सेवकुल बागोगुलु नेने स्वयङ्गा चूस्तानु. वाळ्ळु वारि विधुलनु क्रमशिक्षणलो निर्वर्तिञ्चेला चूस्तानु. भाण्डागारंलो उन्न रत्नालु, मणुलु, आभरणालु, धनं मॊदलैन वाटि लॆक्कलन्नी नाकु तॆलुसु. पनि वारिकि इव्ववलसिन जीतभत्यालु नेने इस्तानु. अन्दुवल्ल पाण्डवुलु संसार भारं ना मीद मोपि निश्चिन्तगा उण्टारु. 135 नाकु रात्रि ऒक जामु मात्रमे निद्रपोवडानिकि समयं उण्टुन्दि. भोजनं चेयटानिकि सरिगा समयं उण्डदण्टे नम्मु. इला प्रवर्तिस्तू नेनु ना भर्तल आदरणनु पॊन्दुतुन्नानु कानी मन्दुलु औषधालु उपयोगिञ्चि कादु. इन्द्रजालं असले कादु तॆलिसिन्दा!अन्दि कॊञ्चॆं चिराग्गा. आ माटलु विन्न सत्यभाम सिग्गुपडि - ‘द्रौपदी! नाकु नी सङ्गति तॆलियक एदो परिहसङ्गा अला अन्नानु. एमी अनुकोकु. नन्नु मन्निञ्चु’ अन्दि. द्रौपदि ‘सत्या! दानिदेमुन्दि? अलागे परिहसङ्गाने तीसुकुण्टानु. भर्त मनसु चूरगॊने उपायं चॆप्तानु विनु. पतिनि मिञ्चिन दैवं भार्यकु लेदु. भर्त दय वल्ल भार्यकु कीर्ति प्रतिष्ठलु कलुगुतायि. समस्त सम्पदलु समकूरुतायि. भर्तकु सेवलु चेस्ते भार्यकु सुलुवुगा पुण्यं लभिस्तुन्दि. काबट्टि भर्तकु प्रति रोजु प्रेमतो आराधनतो सेवलु चॆय्यि. नीकु भर्त अनुरागं लभिस्तुन्दि. भर्त रागाने चिरुनव्वुतो ऎदुरेगि स्वागतं पलुकु. भर्त पनुलु स्वयङ्गा नुव्वे चॆय्यि. नी भर्त माटल सन्दर्भंलो चॆप्पिन रहस्यं बट्टबयलु चेसि सपत्नुल मुन्दु अवमानपडकु. अन्दुवल्ल भर्तकु नीपै अनुरागं सन्नगिल्लुतुन्दि. नी भर्तकु अपकारं चेसे वाळ्ळु नीकु मित्रुलैना वारिनि आदरिञ्चकु. भर्त बन्धुमित्रुलनु आदरिञ्चु. नी पुत्र समानुलैन प्रद्युम्नादुलतो कूडा ऒक शय्यपै कूर्चोवद्दु. कुलस्र्तीलतो मात्रमे स्नेहसम्बन्धालु पॆट्टॊको. विलासजीवितम्पै आसक्ति कलवारू अहम्भावुलू अयिन स्र्तीलतो स्नेहं वद्दु. इला प्रवर्तिस्ते नीकु परम सौभाग्यं कलुगुतुन्दि’ अन्दि. सत्यभाम द्रौपदितो ‘नी भर्तलु दैवसमानुलु. नुव्वु धर्मं तॆलिसिन दानिवि. नी कुमारुलु पराक्रमवन्तुलु, नुव्वु वीरमातवु. वारिनि द्वारकलो रुक्मिणी सुभद्रलु तम कुमारुल कण्टे प्रेमगा चूसुकुण्टुन्नारु. कलत चॆन्द वद्दु. वाळ्ळु अरण्यपर्वं 136 कवित्रय महभारतमु द्वारकलो क्षेमङ्गा उन्नारु. त्वरलोने मीकु मी राज्यं लभिस्तुन्दि. दुर्योधनादुलु कष्टालु अनुभविञ्चगलरु’ अन्दि. श्रीकृष्णुडु धर्मराजु मार्कण्डेय महर्षि वद्द सॆलवु तीसुकुनि द्वारककु पयनमैय्याडु.


हस्तिनापुरवासि अयिन ऒक ब्राह्मणुडु द्वैतवनानिकि वॆळ्ळि पाण्डवुलनु कलुसुकुनि तिरिगि हस्तिनकु वच्चाडु. धृतराष्र्टुडु आ ब्राह्मणुडिनि पाण्डवुल योगक्षेमालु गुरिञ्चि विचारिञ्चाडु. अप्पुडा आ ब्राह्मणुडु - ‘वा रयिदुगुरू ऎण्डकु ऎण्डुतू वानकु तडुस्तू नाना अगचाट्लु पडुतुन्नारु. दुःखसागरंलो मुनिगि उन्नारु.वीरुलैन नाथुलु कलिगिकूडा अनाथला पाञ्चालि दुःखिस्तोन्दि.’ अन्नाडु दीनङ्गा. दानिकि धृतराष्र्टुडु विषण्णहृदयुडै कन्नीरु कारुस्तू कॊन्तसेपु एमी माट्लाडकुण्डा उण्डिपोयाडु. तरुवात निट्टूर्पु निगिड्चि गद्गदकण्ठन्तो इला अन्नाडु. ‘अय्यो! ना कुमारुडि चॆड्डप्रवर्तने कथनु इन्तदाका तीसुकुवच्चिन्दि. दीनिकन्तटिकी कारणं ना चेतकानितनमे! धर्मराजु ना पॆद्द कॊडुकु. अतडिकि आ ब्रह्मदेवुडु ऎन्नि कष्टालु राशाडो कदा! हंसतूलिकातल्पम्पै निद्रिञ्चे धर्मराजु इप्पुडु कटिक नेलपै पडुकुन्नाडु. पवनकुमारुडू अतिबलवन्तुडू अयिन भीमुडु अडविसिंहंला वनाललो तिरुगुतुन्नाडु. अन्नदम्मुलू द्रौपदी पडुतुन्न कष्टालु चूसि अर्जुनुडु मनसुलो रगिलि पोतुन्नाडु. सुकुमारुलैन नकुलसहदेवुलु अडवुललो ऎन्नि कष्टालु पडुतुन्नारो! वायु पुत्रुडैन आ भीमुडु अतिबलवन्तुडु. अन्नगारि माटकोसं अरण्यवासं चेस्तुन्नाडु कानी अतडिनि आपडं ऎवरि तरं? शकुनि मोसं, दुश्शासनुडि दुष्टचेष्टलु, कर्णुडि तुलुवतनं, दुर्योधनुडिदुर्मार्गं धर्मराजु मनसुलो मुल्लुला गुच्चुकुण्टू उण्डमा! 137 भीमुडि चेतिलो ना कुमारुलकु चावु रासिपॆट्टि उन्देमो! विचारिञ्चि एं लाभं? नेनु जूदं आपलेक पोयानु. ते. रात्रि तॆगुदल दिन मेल राकयुण्डु? दिनमु तॆगुदल रात्रि येतेर कुन्नॆ? पर"ग सुखदुःखमुलु गाल पर्ययमुन नॆन्दु मनुजुल" बॊन्दक येल युडुगु? (अरण्य- 5-340) रात्रि पूर्तयिन तरुवात पगलु राकुण्डा ऎला उण्टुन्दि? पगलु पूर्ति अयिन तरुवात रात्रि राकुण्डा उण्टुन्दा? वरुसगा सुख दुःखालु कालक्रमंलो ऎक्कडैना मनुषुलनु पॊन्दकुण्डा उण्टाया? उ. मेलुन सन्तसिल्लु नॆड मेकॊनि यापद लॊन्दु, नापदल् दूल"ग भूरिसौख्यमुलु दो"चु" गृतम्बुलु तप्प वॆम्मॆयिं बोल"ग निन्तयुं गनि प्रबुद्धमनस्कुलु खेदमोदनि र्गाळितधैर्यसागरुलु गाक सुखिन्तुरु सर्वकालमुन् (अरण्य- 5-341) चक्कगा आनन्दङ्गा उन्नप्पुडु आपदलु वस्तायि. आपदल्लो उन्नप्पुडु गॊप्प सौख्यालु वस्तायि. ऎला चूसिना कर्मफलं अनुभविञ्चक तप्पदु. धीमन्तुलु सुखदुःखालकु अतीतङ्गा अन्निकालाललोनू सुखङ्गा उण्टारु. काबट्टि कष्टाल वॆण्टे सुखालु वस्तायि. अर्जुनुडु परमशिवुण्णि मॆप्पिञ्चि पाशुपतान्नि साधिञ्चाडु. सशरीरङ्गा स्वर्गानिकि पोवडमे काक इन्द्रुडि अर्ध सिंहसनं अधिष्ठिञ्चाडु. अर्जुनुडु ए जन्मलो चेसिन पुण्यमो इदि’ अनि परिपरिविधालुगा विलपिञ्चाडु. दुर्योधनुडु अदि चूसि ‘मामा! मा तण्ड्रि चूडु ऎन्त भयपडुतुन्नाडो. दीनिनि गुरिञ्चि आलोचिञ्चालि’ अन्नाडु. वारिरुवुरू कर्णुडितो चेरि एकान्तप्रदेशंलो मन्तनालु जरिपारु. कर्णुडु ‘सुयोधना! पाण्डवुल सम्पदलन्नी नी वशमय्यायि. वारु अडवुल पालय्यारु. राजुलन्ता नीके कप्पं चॆल्लिस्तुन्नारु. सार्वभौमुडिवैन अरण्यपर्वं 138 कवित्रय महभारतमु नी पालन प्रजामोदान्नि पॊन्दिन्दि. नुव्वु द्वैतवनानिकि वॆळ्ळि अक्कड कष्टालु पडुतुन्न पाण्डवुलकु नी भोगभाग्यालु प्रदर्शिञ्चि वारिकि दुःखान्नि कलिगिञ्चालि. अलागे वारु पडुतुन्न कष्टालु चूसि आनन्दिञ्चालि. आ द्रौपदि कूडा नी भार्यल सौभाग्यं चूसि कुळ्ळि कुळ्ळि एडवालि’. ‘सुयोधना! द्वैतवनंलो उन्न मन आलमन्दनु चूसे नॆपं पॆट्टिमी तण्ड्रिगारि अनुमति तीसुकुन्दां’ अन्नाडु. दुर्योधनुडु सरे नन्नाडु. वॆण्टने वाळ्ळु ऒक पथकन्तो ऒक गॊल्लवाडिनि धृतराष्र्टुडिदग्गर प्रवेशपॆट्टारु. अतडु विनयङ्गा - ‘महराजा! नेनु द्वैतवनं नुण्डि वस्तुन्ना. अक्कड मन आवुलकु क्रूरमृगाल बॆडद ऎक्कुवय्यिन्दण्टे नम्मण्डि. मीरु वॆण्टने एदो ऒकटि चॆय्यकपोते मन आवुलु मनकि दक्कवु’ अन्नाडु राजुगारितो. शकुनि, कर्णुडु आ गोपालुडि माटलकु वन्त पाडारु. सुयोधनुण्णि गोसंरक्षणार्थं द्वैतवनानिकि पम्पमनि चॆप्पारु. धृतराष्र्टुडु ‘गोसंरक्षण मञ्चिदे कानी अक्कडे पाण्डवुलु कूडा उन्नारु कदा! मीरु अक्कडिकि वॆळ्ळि ऊरुकुण्टारा! पाण्डवुलनु अवमानिस्तारु. वारु इप्पटिके मी चेतुल्लो अवमानालु पडी पडी उन्नारायॊ! मिम्मल्नि वदिलिपॆडतारा! अनवसरमैन गॊडवलु.असले भीमुडु मञ्चि काकमीद उन्नाडु. अतण्णि रॆच्चगॊट्टडं मञ्चिदि कादु. अर्जुनुडू अमोघमैन अस्र्तालु साधिञ्चाडु. अतण्णि इप्पुडु ऎदिरिञ्चडं क्षेमं कादु. मीरु वारिकि हनितलपॆट्टडं अविवेकं. गोसंरक्षणकु समर्थुलैन वारि पम्पुदां. मीरु वॆळ्ळवद्दु’ अन्नाडु. आ माटलकु शकुनि ‘महराजा! पाण्डवुलु अमित शौर्य पराक्रमालु कलवाळ्ळु. वारिकि मेमु हनि ऎला तलपॆडतां? मेमु अला चेसिना धर्मात्मुडैन धर्मराजु आडिन माट तप्पडु. अतडि तम्मुळ्ळु अतडि माट जवदाटरु. माकु कूडा वेटाडालनि उन्दि.काबट्टि माकु अनुज्ञ इव्वण्डि. मेमु आवुलनु मात्रमे रक्षिस्तां. पाण्डवुल जोलिकि वॆळ्ळं’ अनि नच्चचॆप्पाडु. मॊत्तानिकि धृतराष्र्टुडु अङ्गीकरिञ्चाडु. वॆण्टने दुर्योधनुडु घोषयात्रनु प्रकटिञ्चाडु.


139 मार्कण्डेय महर्षि धर्मराजुकु अनेक वृत्तान्तालनु धर्माचरणकु उदाहरणलुगा चॆबुतुन्नाडु. अन्दुलो मुख्यङ्गा इन्द्रद्युम्नवृत्तान्तं प्रारम्भिञ्चाडु. इन्द्रद्युम्नुडि वृत्तान्तं धर्मराजु ‘महर्षी! ब्राह्मण प्रभावं गुरिञ्चि विवरिञ्चण्डि’’ अनि अडिगाडु. मार्कण्डेयुडु - ‘धर्मराजा विनु. पूर्वं परीक्षित्तु अने महराजु अयोध्यनु पालिस्तुण्डेवाडु. आ राजु अडविलो वेटाडुतू ऒक सुन्दरिनि चूसि मोहिञ्चि - ‘ओ सुन्दरी! नी वॆवरु? ई अडविलो ऒण्टरिगा ऎन्दुकु तिरुगुतुन्नावु?’ अनि अडिगाडु. अन्दुका युवति ‘नेनु अविवाहितनि. तगिन वरुडि कोसं वॆतुकुतुन्नानु’ अन्दि. अन्दुकु आ राजु ‘नन्नु विवाहमाडतावा’ अनि अडिगाडु. आमॆ अङ्गीकरिञ्चिन्दि. कानी तननु जलविहरानिकि ऎप्पुडू तीसुकु वॆळ्ळकूडदनि षरतु विधिञ्चिन्दि. अन्दुकु अङ्गीकरिञ्चि आमॆनु विवाहमाडि राजधानिकि तीसुकु वॆळ्ळाडु परीक्षित्तु. ऒकरोजु वाळ्ळिद्दरू उद्यानवनंलो विहरिस्तुन्नारु. आ समयंलो राजु कॊलनुलो स्नानं चेस्तू आमॆनु कूडा पिलिचाडु. आमॆ अलागे कॊलनुलो दिगिन्दि. कानी वॆण्टने अदृश्यं अयिन्दि. राजु भटुलनु पिलिचि आ कॊलनुलोनि नीटिनि बयटकु पोयिञ्चाडु. कॊलनु अडुगुन असङ्ख्याकङ्गा कप्पलु उन्नायि. आ कप्पले तन भार्यनु मायं चेसि उण्टायनि भाविञ्चाडु. वॆण्टने लोकंलोनि कप्पलन्निटिनी नाशनं चॆय्यमनि आज्ञापिञ्चाडु. सेवकुलु राजु चॆप्पिनट्ले कप्पलनु वॆतिकिमरी चम्पडं मॊदलु पॆट्टारु. कप्पल नायकुडु ऒक महर्षि रूपंलो राजु वद्दकु वच्चि - ‘राजा! कप्पलनु निष्कारणङ्गा चम्पडं अमानुषं. दयचेसि ई दारुणान्नि आपु’ अनि अर्थिञ्चाडु. अन्दुकु राजु ‘अवि ना प्रेयसिनि मिङ्गेसायि. अन्दुके चम्पुतुन्नानु’ अन्नाडु. अरण्यपर्वं 140 कवित्रय महभारतमु कप्पल नायकुडु ‘महराजा! नेनु कप्पल दॊरनु. आमॆ ना कूतुरु. आमॆ नी लागे चाला मन्दिनि मोसं चेसिन्दि’ अन्नाडु. परीक्षित्तु ‘ऐते आमॆनु तॆच्चि नाकु अप्पगिञ्चु’ अन्नाडु राजु . आ कप्पलदॊर तन कूतुरुनु अक्कडिकि पिलिपिञ्चि आमॆतो ‘ऎन्तो मन्दि राजुलनु इलागे मोसगिञ्चावु. काबट्टि नीकु पुट्टे बिड्डलु दुर्मार्गुलु, मोसगाळ्ळु औतारु’अनि शपिञ्चाडु. तरुवात वारिकि शलुडु, नलुडु, वलुडु अने मुग्गुरु कुमारुलु जन्मिञ्चारु. तरुवात आ राजु शलुडिकि राज्यं अप्पगिञ्चि तपोवनालकु वॆळ्ळाडु.ऒकरोजु शलुडु वेटकु वॆळ्ळाडु. ऒक म ृगं अतडि बाणं दॆब्ब तिनि पारिपोयिन्दि. राजु सारथितो आ मृगान्नि वॆण्टाडमनि चॆप्पाडु. सारथि - ‘राजा आ मृगं चाला वेगङ्गा परुगॆत्तिन्दि. मनं ऎन्त वेगन्तो रथं नडिपिना दानिनि चेरलें. मन गुर्रालु वाम्यजातिकि चॆन्दिनवि अयितेने आ मृगान्नि पट्टगलवु. अलाण्टि गुर्रालु वामदेवुडु अने महर्षि दग्गर उन्नायि’ अनि अन्नाडु. वॆण्टने आ राजु वामदेवुनि वद्दकु वॆळ्ळि ‘मुनीन्द्रा! नेनु ऒक मृगान्नि कॊट्टानु. अदि दॆब्बतिनि पारिपोयिन्दि. आ मृगान्नि पट्टुकोडानिकि नी अश्वालनु इव्वु’ अनि अडिगाडु. वामदेवुडु ‘राजा! आ गुर्रालनु तीसुकु वॆळ्ळि नीपनि कागाने नाकु तिरिगि इव्वालि’ अन्नाडु. अलागे अनि चॆप्पि शलुडु आ अश्वालनु तीसुकु वॆळ्ळि मृगान्नि पट्टुकुनि राजधानिकि वॆळ्ळिपोयाडु. इन्त वेगं कलिगिन गुर्रालु राजुल वद्द उण्डालि कानी आ मुनिकि वीटितो पनि एमिटि? अनुकुनि वाटिनि तन वद्दने उञ्चुकुन्नाडु. ऎन्नि रोजुलैना राजु तन गुर्रालनु तिरिगि इव्वक पोवडन्तो वामदेवुडु तन शिष्युडु आत्रेयुडिनि आ गुर्रालनु तीसुकु रम्मनि राजु वद्दकु पम्पाडु. 141 आत्रेयुडु राजु वद्दकु वॆळ्ळि ‘राजा! मीरु ना गुरुवुगारैन वामदेवुनि दग्गर उन्न अश्वालनु तीसुकुनि तिरिगि इव्वलेदु. वाटिनि इस्ते नेनु वाटिनि तीसुकु वॆळतानु’ अन्नाडु. अन्दुकु शलुडु कोपिञ्चि ‘आयन पम्पडं नुव्वु रावडं! चालाबागुन्दिले! वॆळ्ळु’अन्नाडु. आत्रेयुडु आ विषयं तन गुरुवुकु चॆप्पाडु. वामदेवुडु आग्रहिञ्चि राजु वद्दकु वच्चाडु. ‘राजा! नीकु इदि तगदु. नुव्वु अप्पुगा तीसुकुन्न गुर्रालनु तिरिगि इव्वु. नी पनि पूर्तय्यिन्दि कदा! अप्पुगा तीसुकुन्न सॊम्मु तिरिगि इव्वक लोभन्तो अलागे उञ्चुकोवडं पापं कदा! अलाण्टि पापं चेसिन वाळ्ळू नरकानिकि पोतारु’ अन्नाडु. शलुडु ‘अय्या! विप्रुलकु गुर्रालु ऎन्दुकु? कावालण्टे रॆण्डु ऎद्दुलनु इस्तानु तीसुकुपो! अवि नच्चक पोते कञ्चरगाडिदलनु इस्तानु कानी गुर्रालनु मात्रं इव्वनु. ऊरिके आशलु पॆट्टुकोवद्दु’ अन्नाडु. वामदेवुडू ‘राजा! इदि अधर्मं. विप्रुल सॊम्मु तीसुकुनि इव्वननडं, पापं कादा!’ अन्नाडु. शलुडिकि कोपं वच्चिन्दि. ‘ई ब्राह्मणुनि पट्टि बन्धिञ्चि शूलालतो पॊडिचि चम्पण्डि’ अनिभटुलकु आज्ञापिञ्चाडु. वामदेवुडिकी कोपं वच्चिन्दि. अतनि मुखं नुण्डि ऎन्दरो राक्षसुलु पुट्टुकु वच्चारु. राजुनू, भटुलनू चम्पारु. शलुडु चनिपोयिन तरुवात नलुडु राजय्याडु. वामदेवुडु नलुडि दग्गरकु वच्चि ‘राजा! मीरु धर्मपरुलु. नागुर्रालनु नाकु इप्पिञ्चण्डि’ अनि अडिगाडु. नलुडिकि कूडा कोपं वच्चिन्दि ‘ई ब्राह्मणुडिनि चम्पटानिकि विषं पूसिन बाणं तॆप्पिञ्चण्डि’ अनि भटुलनु आज्ञापिञ्चाडु. अन्दुकु वामदेवुडु नव्वि ‘राजा! अन्तःपुरंलो उन्न नी कुमारुनि अदि चम्पगलदु जाग्रत्त’ अनि हॆच्चरिञ्चाडु. अन्तलो अन्तःपुरं नुण्डि हहकारालु चेस्तू चनिपोयिन राजकुमारुण्णि तीसुकुवच्चारु. अदि चूसि नलुडु कोपन्तो ऒळ्ळु मरचि ‘अहङ्कारन्तो माट्लाडुतुन्न ई ब्राह्मणुण्णि नेने संहरिस्तानु’ अनि विल्लु अरण्यपर्वं 142 कवित्रय महभारतमु ऎक्कु पॆट्टाडु. कानी अतनि रॆण्डु चेतुलू, विल्लू, बाणं स्तम्भिञ्चि पोयायि. राजुकु गर्वं दिगि पोयिन्दि. प्रजलनु चूसि ‘ना गर्वं अणिगि पोयिन्दि. ब्राह्मणशक्ति मुन्दु ना शक्ति पनिकिरादनि तॆलुसुकुन्नानु. वामदेवुडिकि नमस्करिस्तुन्नानु’ अन्नाडु. वामदेवुडु प्रसन्नुडै राजकुमारुण्णि ब्रतिकिञ्चि, नलुण्णि पूर्वस्थितिकि तीसुकुवच्चाडु. नलुडु गुर्रालनु वामदेवुडिकि तिरिगि इच्चाडु. ‘धर्मराजा! ब्राह्मणुल महिम अलाण्टिदि’ अनि मार्कण्डेयुडु चॆप्पाडु.धर्मराजु मार्कण्डेयुडितो ‘अय्या! मीरु चिरञ्जीवुलु कदा! मी कण्टे वयसुलो पॆद्द वाळ्ळुन्नारा?’ अनि अडिगाडु. मार्कण्डेयुडु ‘धर्मजा! पूर्वं इन्द्रद्युम्नुडु अने राजु उण्डेवाडु. अतडु चेसिन पुण्यं कारणङ्गा चाला कालं स्वर्ग सुखालु अनुभविञ्चाडु. पुण्यं क्षीणिञ्चडं वल्ल अतडिनि तिरिगि भूलोकानिकि वॆळ्ळमन्नारु. अतडु ना दग्गरकु वच्चि ‘महर्षी! नेनॆवरो मीकु तॆलुसा?’ अनि अडिगाडु. अन्दुकु नेनु ‘अय्या! मीरॆवरो नाकु तॆलियदु. हिमालयाललो नाकन्ना वयसुलो पॆद्द वाडु उन्नाडु. अतनि पेरु प्रवारकर्णुडु अने गुड्लगूब. दानिनि अडुगु’ अनि चॆप्पानु. इन्द्रद्युम्नुडु नन्नु कूडा तनतो रम्मन्नाडु. नेनु वृद्धाप्यं वल्ल रालेननि चॆप्पानु. अतनु गुर्रं रूपं धरिञ्चि नन्नु तीसुकु वॆळ्ळाडु. आ गुड्लगूबनु कूडा नन्नु प्रश्निञ्चिनट्ले प्रश्निञ्चाडु. आ गुड्लगूब कूडा ‘‘अय्या! नेनु निन्नु ऎरुगनु. कानी इन्द्रद्युम्नं अने कॊलनुलो नाडीजङ्घुडु अने कॊङ्ग उन्नदि. दानिकि तॆलिसि उण्टुन्दि’’ अन्दि. इन्द्रद्युम्नुडु नन्नू गुड्लगूबनू तीसुकुनि नाडीजङ्घुडि वद्दकु तीसुकु वॆळ्ळि नन्नु अडिगिनट्ले अडिगाडु. अन्दुकु नाडीजङ्घुडु ‘अय्या! नेनु कूडा ऎरुगनु. ना कण्टे पॆद्दवाडैन अकूपारुडु अने ताबेलुकु तॆलिसि उण्डच्चु. दानिनि अडगच्चु’ अन्दि. 143 इन्द्रद्युम्नुडु नन्नू, गुड्लगूबनू, कॊङ्गनू, तीसुकॊनि आ ताबेलु वद्दकु वच्चाडु. ताबेलुनु कूडा नन्नु अडिगिनट्ले अडिगाडु. आ ताबेलु ‘अय्या! नेनु ऎरुगक पोवडं एमिटि? आयन महत्मुडु. गुणवन्तुडु. आयन नन्नु ऎन्नो आपदल नुण्डि कापाडाडु. ऎन्नो यज्ञालु चेशाडु. ब्राह्मणुलकु आवुलनु दानालु चेशाडु. आयन दानालु चेसिन आवुल गिट्टल रापिडितोने ई मडुगु एर्पडिन्दि’ अनि चॆप्पिन्दि. ताबेलु चॆप्पिन माटलकु देवतलु स्वर्गं नुण्डि विमानं तीसुकु वच्चि मीरु पुण्यात्मुलु. मीकु शाश्वतस्वर्गलोक प्राप्ति’ अनि चॆप्पारु. इन्द्रद्युम्नुडु ‘ना माट प्रकारं वीरन्ता ना वॆण्ट वच्चारु. वीरिनि वारि वारि स्वस्थलाललो वदिलि वस्तानु’अनि चॆप्पि अन्दरिनी वारि वारि स्थलाललो दिम्पि वच्चि स्वर्गानिकि वॆळ्ळाडु. कं. तन कीर्ति यॊन्तकालमु विन"बडु निज्जगमुनन्दु वॆलय"ग नन्दा" कनु पुण्यलोकसौख्यं बुन नॆन्तयु नुल्लसिल्लु" बुरुषुं डनघा! (अरण्य- 4-369) ‘नरुडु तन कीर्ति लोकंलो ऎन्तकालं प्रचारंलो उण्टुन्दो अन्तकालं अतडु पुण्यलोकाललो सुखाल्नि अनुभविस्ताडु’ अण्टू अन्दुकु निदर्शनङ्गा ई विधङ्गा इन्द्रद्युम्नुडि चरित्रनू, आ तरुवात कुवलयाश्वुडि वृत्तान्तान्नी चॆप्पि, ‘धर्मराजा! कं. जननियु जनकु"डु नॆव्वनि यनुवर्तनमुन" ब्रियम्बु नन्दुदु रॆद" द त्तनयु"डु धर्ममु" गीर्तियु ननूनमुग" बडयु" बॊन्दु नक्षयगतुलन् (अरण्य- 5-6) कन्न तल्लिदण्ड्रुलनु तन नडवडिक द्वारा आनन्दिम्पजेसे कॊडुके धर्मान्नी, कीर्तिनी समृद्धिगा साधिस्ताडु. शाश्वतङ्गा पुण्यलोकाल्नि पॊन्दुताडु. सामान्य व्यक्ति कूडा धर्मान्नि आचरिस्ते उत्तमलोकाल्नि पॊन्दुताडु. अन्दुकु कौशिकुडे चक्कनि उदाहरण. अरण्यपर्वं 144 कवित्रय महभारतमु कौशिकुडु कौशिकुडु ऒक ब्राह्मणुडु. चॆट्टु किन्द कूर्चॊनि तपस्सु चेस्तुण्टे पै नुञ्चि ऒक कॊङ्ग रॆट्ट वेसिन्दि. कौशिकुडु दानिनि कोपङ्गा चूशाडु. वॆण्टने अदि मरणिञ्चिन्दि. ‘अय्यो! तन कोपं वल्ल ऒक पक्षि बलैपोयिन्दे’ अनि चाला बाधपड्डाडु. तरुवात भिक्षाटनकु वॆळ्ळि ऒक इण्टिमुन्दु निलबडि ‘भिक्षां देहि’ अन्नाडु. आ इण्टिलोनि ब्राह्मणगृहिणि भिक्ष तीसुकुरावडानिकि आलस्यं चेसिन्दि. कारणं

  • अप्पुडे आमॆ भर्त वच्चाडु. अतडिकि सपर्यलु चेस्तू उण्डिपोवलसि वच्चिन्दि. कॊन्त सेपटि तर्वात भिक्ष वेसिन्दि. कौशिकुडिकि मळ्ळी कोपं वच्चिन्दि. आमॆनु निन्दिञ्चाडु. दानिका गृहिणि - ‘अय्या! नुव्वु अतिथिदेवुडिवे! कादननु. कानी ना भर्त नाकु दैवं. अतण्णि सेविञ्चडं कण्टे वेरे गॊप्प धर्मं एदी लेदु. नीकु कोपं ऎक्कुव. नी कोपानिकि ऒक कॊङ्ग बलैपोयिन्दनी तॆलुसु. ऎला तॆलुसुननु कॊण्टुन्नावा? अदि ना पातिव्रत्य महिम. नुव्वु उत्तमुडैन ब्राह्मणुडिवि. ते.गी. क्रोधमोहनामकुलैन घोर शत्रु लिरुवु रॆरियिञ्चुचुण्डुदु रॆपुडु नन्त रङ्ग मय्युभयम्बु नडङ्गकुन्न" गलदॆ यूरक ब्राह्मण्यगौरवम्बु? (अरण्य- 5-23) प्रति ऒक्करिकी इद्दरु शत्रुवुलु उण्टारु. वाळ्ळु क्रोधं, मोहं. वीळ्ळु नित्यं हृदयान्नि वेपुकु तिण्टारु. वाटिनि अणुचुकोकपोते ब्राह्मणुडिकि दक्कवलसिन गौरवं दक्कदु. असलु ब्राह्मणुडण्टे तॆलुसा? ऎप्पुडू सत्यान्ने पलिकेवाडु, ऎव्वरिनी ऎप्पुडू बाधपॆट्टनिवाडु, तल्लिदण्ड्रुल गुरुवुल मेलु कोरेवाडु, अन्दरिनी आदरिञ्चेवाडु, कोरिकलु लेनिवाडु, षट्कर्मल्नि आचरिञ्चेवाडूनू. नीकु धर्म सूक्ष्मालु सरिग्गा तॆलिसिनट्लु लेदु’ अण्टू धर्मव्याधुडि वद्दकु पम्पिन्दि. 145 धर्मव्याधुडु मिथिलानगरंलो उन्न धर्मव्याधुडु मांसं अम्मुतू कन्पिञ्चाडु. धर्मव्याधुडु कौशिकुण्णि चूसि ‘अय्या! मीरु ऎन्दुकु वच्चारो तॆलुसु. नाकु ई शक्ति ऎला वच्चिन्दो तॆलुसा? ना तल्लिदण्ड्रुल्नि नित्यं सेविञ्चडं वल्ल वच्चिन्दि. नेनु जन्तुवुल्नि वधिञ्चनु. मांसं कॊनि कॊञ्चॆं लाभानिकि अम्मुतानु. इदि ना कुलवृत्ति’ अण्टू कौशिकुण्णि तन इण्टिकि तीसुकुवॆळ्ळाडु. धर्मलक्षणालनु विवरङ्गा चॆप्पाडु. सी. सत्यहितालाप चतुरत यर्हम्बु सन्तत सुजन पूजनमु वलयु, विनु कामसंरम्भ विद्वेषमुल" जेसि मति गलङ्गिननु धर्मम्बु दप्प" द्रॊक्कक नडचु टत्युत्तम सरणि, य प्रियमुलयन्दुनु ब्रियमुलन्दु दैन्य हर्षम्बुल" दगुलक युन्नट्टि कल्याणवर्तनकाङ्क्ष लॆस्स ते. ऎग्गु चेसिनवारिकि हितमु से"त यार्यजनमुलु कीर्तिन्तु; रन्यदोष कारि तनपापमुन" दान कालिपोवु वेऱ वानिकि" गीडु गाविम्प नेल? (आरण्य- 5-39) मानवुडिकि सत्यमू, हितमू अयिन माटल नेर्पु उण्डालि. ऎल्लवेळला मञ्चि वारिनि मन्निस्तू उण्डालि. कोरिकल विजृम्भणंवल्ल एर्पडे पगलचेत मनस्सु कलतपडिना धर्मान्नि तप्पकुण्डा मॆलगटं चाला गॊप्पपद्धति. अप्रियं कलिगिनप्पुडु क्रुङ्गिपोवटं, प्रियं चेकूरिनपुडु पॊङ्गिपोवटं लेनि शुभप्रदमैन जीवनविधानं मेलैनदि. कीडु चेसिनवारिकि कूडा मेलु चेयटान्नि सज्जनुलु अरण्यपर्वं 146 कवित्रय महभारतमु कॊनियाडतारु. इतरुलकु कीडु चेसेवाडु तन पापन्तो ताने कालिपोताडु. वेरुगा वानिकि कीडु चेयटं ऎन्दुकु? सी. दानम्बु, सत्यम्बु, दपमु, यज्ञमु, नार्ज वमु", कामलोभादिवर्जनम्बु गुरुजनशुश्रूष, क्रोधराहित्यम्बु दममु, सन्तोष, मध्ययननिरति, दाम्भिकत्वमु लेमि, दैन्यम्बु वॊरयमि यनसूय, यनहङ्क्रियाभियुक्ति, दलपङ्ग नाद्यमै तनरु धर्मम यॊप्डु गॊनियाट, नास्तिकगोष्ठिजनमि, ते. शीलसंरक्ष, तीर्थसंसेव, शौच, मखिलभूतम्बुलन्दु दयार्र्दुण्डगुट, मितहितोक्तुलु, संश्रितमित्र्तगुप्ति यिन्नियुनु शिष्टचरितम्बु लिद्धचरित (आरण्य- 5-44) प्रकाशिञ्चे नडवडि गल ओ कौशिका! दानं, सत्यं, तपस्सु, यज्ञं, कपटं लेकुण्डटं, कामान्नि लोभान्नि वदलि वेयटं, गुरुवुलैन वारिकि सेवचेयटं, क्रोधान्नि विडनाडटं, इन्द्रियाल्नि अदुपुलो पॆट्टुकॊनटं, सन्तोषन्तो उण्डटं, वेदशास्र्तालनु निरन्तरमू पठिञ्चटं, इतरुल मॆप्पु कोसं प्राकुलाडकुण्डा मॆलगटं, असूय, अहङ्कारं लेकुण्डा उण्डटं, अनादिगा कॊनसागुतुन्न धर्मान्नि ऎल्लवेळला आचरिस्तू उण्डटं, पुण्यतीर्थालनु चक्कगा सेविञ्चटं, लोपला वॆलुपला शुद्धङ्गा उण्डटं, अन्नि प्राणुल यन्दु दय कलिगि उण्डटं, मितङ्गा हितोक्तुलु पलकडं, आश्रयिञ्चिन मित्रुलनु कापाडटं - इवन्नी शिष्टुल आचारालु अनि चॆप्पाडु. कौशिकुडु ऎन्नो धर्म सन्देहलनु अतडि द्वारा निवृत्ति चेसुकुन्नाडु. आ तरुवात जीवलक्षणान्नि चॆबुतू - 147 चं. स्थिरमगु पुण्यकर्ममुन देवभवम्बगु"; बुण्यपापसं करमुन मानुषत्वमगु", गल्मषमुल् पशुकीट भावमुं बॊरयग" जेयु; निप्पगिदि" बुट्टुचु" जच्चुचु मोहवार्धिलो" दिरुगुचुनुण्डु" गानि यॊकतीरमु सेर"डु जीवु" डॆन्नडुन् (आरण्य- 5-75) पुण्यकार्यं वल्ल देवलोकंलो पुट्टुक कलुगुतुन्दि. पुण्यपापाल कलगापुलगञ्चेत मनुष्य जन्म एर्पडुतुन्दि. इङ्का पापालु चेस्ते पशुवुल्लागा, पुरुगुल्लागा पुडतारु. जीवुडु ईविधङ्गा पुडुतू मरणिस्तू अज्ञानमने समुद्रंलो तिरुगुतू उण्टाडु कानी ऎन्नटिकी ऒक ऒड्डुकु चेरुकोडु. (कर्मफलापेक्ष लेकपोते ई अनर्थं उण्डदु). चं. इदि सकलम्बु गाञ्चि बुधु" डॆन्न"डु" बापमु पॊन्त" बोक नि र्मद निरहङ्क्रियात्मु"डुनु मत्सरदूरु"डु नै चरिञ्चु" बॆं पॊदव"ग धर्ममार्गमुन नॊय्यन धर्ममु तीपॆऱिङ्गि ता वदल"डु सत्र्कियाविधमु; वारक यॊक्कुडॊनर्चु धर्ममुल् (आरण्य- 5-76) ई स्थितिनि मॊत्तङ्गा परिशीलिञ्चि विवेकं कलवाडु पापं वैपु पोकुण्डा, मदंलेनि, आहङ्कारंलेनि बुद्धि कलवाडै, मॊण्डि पट्टुदल लेनिवाडै, धर्म मार्गंलो प्रवर्तिस्ताडु. दानितो अतडिकि मञ्चिस्थिति कलुगुतुन्दि. क्रमङ्गा अतडिकि धर्मं मीद रुचि एर्पडुतुन्दि. सत्कार्यालनु आचरिञ्चटं वदललेनि दशकु वस्ताडु. अटुपै इङ्का ऎक्कुवगा धर्मालु चेस्तू उण्टाडु अनि आ तरुवात धर्मव्याधुडु कौशिकुडिकि ब्रह्मविद्यगुरिञ्चि चॆबुतू - चं. अरदमु देह, मिन्द्रियमु लश्वमु, लात्मु"डु सूतु" डम्मह तुरगचयम्बु धैर्यमनु तोरपु" बग्गमुलन् दृढम्बुगा नुरवडि" बोकयुण्ड वॆरवॊप्पग" बट्टिनवा"डु सेमपुं दॆरुवुन ने"गु; नप्परमधीरु"डु सुव्वॆ युदारु" डॆय्यॊडन् (आरण्य- 5-92) अरण्यपर्वं 148 कवित्रय महभारतमु देहमे रथं. कन्नु, मुक्कु, चॆवि, नालुक, चर्मं अने इन्द्रियालु गुऱ्ऱालु. बुद्धि दीनिकि सारथि. गुऱ्ऱाल समुदायान्नि धैर्यं अने धृढमैन पग्गालतो गट्टिगा पट्टुकॊनि अवि तप्पिञ्चुकॊनि पारि पोकुण्डा उपायन्तो निलुवरिञ्चगलिगिनवाडु क्षेममार्गंलो प्रयाणिस्ताडु. आ महॆून्नत धीरुडे चाला गॊप्पवाडु. कं. कामम्बुनु ग्रोधम्बुनु नेमऱक जयिम्पवलयु नॆल्लविधमुलन् धीमहित! यिदिय सतत क्षेमङ्करमैन पथमु कृतबुद्धुलकुन् (आरण्य- 5-109) गॊप्प बुद्धि गलवाडा! कामक्रोधालनु एमरकुण्डा अन्नि विधालुगा गॆलवालि. इदे ऎल्लवेळला क्षेमं कलिगिञ्चे बाट. चं. निजगुण दोषकर्ममुल नॆट्टन मेलुनु" गीडुवच्चु"; द त्र्पजनित सौख्य दुःखमुल" ब्राज्ञुलु दुल्यमनस्कुलै मनो रुजलुनु देहजम्बुलगु रोगमुलुन् हितधर्मकर्मभे षजमुल" जेसि पापुदुरु सर्वमु सात्त्विकदृष्टि" जूचुचुन् (आरण्य- 5-139) मानवुलकु तम गुणालनु बट्टि मेलू, दोषालनु बट्टि कीडू वस्तू उण्टायि. वाटि वल्ल सुखाल पट्ला, दुःखाल पट्ला प्रज्ञ कलवारु ऒकेविधङ्गा उण्टारु. मनस्सुनकु चॆन्दिन रोगालनु, देहसम्बन्धमैन जब्बुलनु तगिन धर्मकार्यालने औषधालतो पोगॊट्टुकुण्टारु. ‘अन्निण्टिकण्टे अहिंस गॊप्पदि. अदि सत्यन्तो कलिस्ते मरी मञ्चिदि. धर्मं ऎन्नो रकालुगा उण्टुन्दि. धर्मसूक्ष्मं अन्त सुलभङ्गा अर्थं कादु. काबट्टि वेदं वल्ल गानी, पॆद्दल नुञ्चि गानी तॆलुसुकोवालि’ अण्टू इला ऎन्नो धर्मालु चॆप्पि मार्कण्डेयुडु वॆळ्ळिपोयाडु. तरुवात पाण्डवुलु द्वैतवनानिकि चेरुकुन्नारु. 149 घोषयात्र पाण्डवुल्नि अवमानिञ्चालि. तन वैभवान्नि चूसि वाळ्ळु कुमिलिपोवालि. अन्दुकु दुर्योधनुडु वेसिन पथकमे घोषयात्र. द्वैतवनानिकि बयलुदेराडु दुर्योधनुडु सपरिवारङ्गा. द्वैतवनंलो गन्धर्वुलु उन्नारु. वारिकी कौरवुलकू घर्षण जरिगिन्दि. चित्राङ्गदुडु अने गन्धर्वराजु स्वयङ्गा युद्धानिकि वच्चाडु. कर्णादुल्नि तरिमिकॊट्टि, दुर्योधनुण्णि रॆक्कलु विरिचि कट्टि पडवेशाडु. पारिपोयिन कौरवुलु धर्मराजुनु शरणु वेडारु. अप्पुडु धर्मराजु दुर्योधनुण्णि कापाडमनि सोदरुल्नि आज्ञापिञ्चाडु. भीमुडु - ‘अन्नय्या! कागल कार्यं गन्धर्वुले तीर्चारु. मनमॆन्दुकु रक्षिञ्चडं?’ अन्नाडु. अप्पुडु धर्मराजु - कं. शरणम्बनि वच्चिन भीकर शत्रुवु नयिन" ब्रीति गाव"ग वलयुं गरुणापरुल तॆऱङ्गिदि यिरवुग सरिगावु दीनि के धर्मम्बुल् (अरण्य- 5-413) ‘शरणु कोरिनवाडु गॊप्प शत्रुवे अयिना प्रेमतो रक्षिञ्चालि. इदे दयामयुल पद्धति. दीनिकि साटि वच्चे धर्मालु एवी लेवु’ अनि पम्पाडु. भीमार्जुनुलु वॆळ्ळि युद्धं चेसि अतण्णि विडिपिञ्चारु. पाण्डवुलमुन्दु तनकु जरिगिन अवमानानिकि तट्टुकोलेक दुर्योधनुडु अडविलोने प्रायोपवेशानिकि पूनुकुन्नाडु. पूर्वं देवेन्द्रुडिकि भयपडि पाताळंलो दाक्कॊन्न राक्षसुलकु दुर्योधनुडु प्रायोपवेशं चेस्तुन्न विषयं तॆलिसिन्दि. वाळ्ळु कृत्य अने राक्षसिनि पम्पि दुर्योधनुण्णि पाताळानिकि रप्पिञ्चारु. अक्कड आ राक्षसुलन्ता दुर्योधनुडिकि उत्साहं कलिगिञ्चेसरिकि प्रायोपवेशं विरमिञ्चि, हस्तिनापुरानिकि चेरुकुन्नाडु दुर्योधनुडु.

अरण्यपर्वं 150 कवित्रय महभारतमु पाण्डवुल निवासं वल्ल द्वैतवनंलो पर्यावरणानिकि चेटु कलुगुतोन्दि. अन्दुके मळ्ळी काम्यकवनानिकि चेरुकुन्नारु. अप्पुडु व्यासुडु वाळ्ळ वद्दकु वच्चि इला हितवु पलुकुतुन्नाडु. कं. क्षमयु नहिंसयु सत्यमु समतयु निन्द्रियजयम्बु शममु" बरित्या गमुनु दपोलक्षणमुलु ग्रममुन निन्नियुनु नूर्ध्वगति कारणमुल् (अरण्य- 6-108) ‘धर्मराजा! क्षम, अहिंस, सत्यं, समत, इन्द्रिय निग्रहं, शान्ति, दानं, इवन्नी तपस्सु लक्षणालु, ई गुणाले मानवुण्णि स्वर्गानिकि चेरुस्तायि. ई लोकंलो चेसिन पुण्यमे परलोक सुखालनु कलिगिस्तुन्दि. तरुवात जन्मलो कूडा मञ्चि पुट्टुकनु इस्तुन्दि. काबट्टि ऎप्पुडू दानधर्मालु चेस्तू उण्डालि. लोकंलो मानवुलकु प्राणं अण्टे ऎन्त तीपो चॆप्पलें. दानिकोसं एमैना चेस्तारु. निजानिकि कष्टपडि सम्पादिञ्चिन सॊम्मुनु दानं चेयडानिकि मनसॊप्पदु. अला अनि अन्यायङ्गा आर्जिञ्चिन धनान्नि दानं चेस्ते दानि वल्ल फलितं उण्डदु. कॊञ्चॆमे अयिना न्यायमार्गंलो सम्पादिञ्चिन दानितो चेसे दानमे सत्फलिताल्नि इस्तुन्दि. आ दानं कूडा तगिन वाडिकि चॆय्यालि. मुद्गलुडु पूर्वं मुद्गलुडु अने महर्षि भिक्षाटन चेस्तू जीविञ्चेवाडु. पक्षं रोजुल्लो ऒक द्रोणं परिमाणंलो (नालुगु कुञ्चालु) धान्यान्नि पोगु चेसेवाडु. अमावास्य, पौर्णमि रोजुल्लो आ धान्यान्नि वण्डि, अतिथुलकु वड्डिञ्चेवाडु. वाळ्ळु तिनगा मिगिलिनदानिने तन भार्यापिल्ललतो तिनेवाडु. इदिला उण्डगा ऒकरोजु दुर्वासमहर्षि पिच्चिवाडि रूपंलो इतडि दग्गरकु वच्चाडु. ऒण्टि मीद नूलुपोगैना लेकुण्डा असह्यङ्गा उन्नाडु. अयिना मुद्गलुडु अतण्णि असह्यिञ्चुकोलेदु. सादरङ्गा वण्डि वड्डिञ्चाडु. तानु तिनगा मिगिलिन अन्नान्नि कूडा मिगल्चकुण्डा ऒण्टिकि पूसुकॊनि अरुस्तू 151 वॆळ्ळिपोयाडु दुर्वासमहर्षि. दान्तो वाळ्ळकु तिनडानिकि एमी मिगल्लेदु. इला आरुसार्लु जरिगिन्दि. पैगा दुर्वासुडु इष्टं वच्चिनट्लु असह्यङ्गा प्रवर्तिञ्चेवाडु. तिट्टेवाडु. अयिना मुद्गलुडु चलिञ्चलेदु. दानिकि दुर्वासुडु आश्चर्यपोयि ‘मुद्गला! नुव्वॆन्तो शान्तमूर्तिवि. दानगुणं, प्रसन्नत, सत्यं, धैर्यं, इन्द्रियनिग्रहं लाण्टि गुणालनु पुणिकि पुच्चुकुन्नावु. मनिषि नालुक ऎप्पुडू रुचिने कोरुतुन्दि. आकलि सहनान्नि नशिम्पजेस्तुन्दि. नुव्वु रुचिनी, आकलिनी जयिञ्चावु. नी शान्तगुणानिकि मॆच्चानु. ई शरीरन्तोने नीकु स्वर्गं लभिस्तुन्दि’ अनि दीविञ्चि वॆळ्ळिपोयाडु. अन्नट्लुगाने स्वर्गं नुञ्चि विमानं वच्चिन्दि. अन्दुलो नुण्डि ऒक देवदूत वच्चि मुद्गलुण्णि स्वागतिञ्चाडु. अप्पुडु मुद्गलुडु स्वर्गं गुरिञ्चि चॆप्पमनि अडिगाडु. दानिका देवदूत - ‘महर्षी! भूमि मीद चेसिन पुण्यान्निबट्टि स्वर्गं वस्तुन्दि. पुण्यफलं पूर्ति कागाने स्वर्गं नुण्डि किन्दपडताडु. ऒक्क ब्रह्मलोकंलो तप्प तक्किन अन्नि पुण्यलोकाललोनू इन्ते’ अन्नाडु. दानिकि मुद्गलुडु ‘सरे! नाकु इलाण्टि स्वर्गं वद्दु. शाश्वतमैन उत्तम लोकं कोसं प्रयत्निस्तानु’ अनि अतण्णि पम्पिवेशाडु. यथाप्रकारं तन जीवनान्नि कॊनसागिस्तू कॊन्नाळ्ळ तरुवात ज्ञानयोगं द्वारा सिद्धिनि पॊन्दाडु. काबट्टि धर्मराजा! पोयिन दानि कोसं चिन्तिञ्चकु. सुखदुःखालु चक्रंलोनि आकुलुलागा पैकी किन्दकी तिरुगुतूने उण्टायि. तपस्सु, धर्माचरण द्वारा अन्नी लभिस्तायि’ अनि चॆप्पि व्यासुडु दीविञ्चि वॆळ्ळिपोयाडु. सैन्धवुडु ऒकरोजु द्रौपदि तृणबिन्दुमहर्षि आश्रमंलो ऒण्टरिगा उन्दि. पाण्डवुलु वेटकु वॆळ्ळारु. अप्पुडु अटुगा वच्चिन सैन्धवुडु द्रौपदिनि बलवन्तङ्गा रथम्पै ऎक्किञ्चुकॊनि बयलुदेराडु. द्रौपदि गट्टिगा अरिचिन्दि. अरण्यपर्वं 152 कवित्रय महभारतमु आश्रमंलो उन्न धौम्युडु परुगुनवच्चाडु. अप्पटिके रथं अन्दनन्त दूरानिकि वॆळ्ळिपोयिन्दि. वेट नुण्डि तिरिगिवच्चारु पाण्डवुलु. जरिगिन्दि तॆलुसुकॊनि सैन्धवुण्णि अटकायिञ्चारु. पाण्डवुल मुन्दु सैन्धवुडु एपाटि? ऒक्कक्षणंलोने निरायुधुडै कूलबड्डाडु. ‘ई द्रोहिनि संहरिञ्चि नाकु आनन्दान्नि कलिगिञ्चण्डि’ अन्दि द्रौपदि कोपन्तो. धर्मराजु शान्तङ्गा ‘द्रौपदी! वीडि भार्य दुस्सल. कौरवुलकी माकू ऒक्कगा नॊक्क चॆल्लॆलु. वीण्णि चम्पिते आमॆ अनाथ अवुतुन्दि. आलोचिञ्चि क्षमिञ्चु’ अन्नाडु. अन्तलोने भीमुडु सैन्धवुडिकि देहशुद्धि चेशाडु. गुण्डु गीयिञ्चि बुद्धि चॆप्पि सैन्धवुण्नि विडिचिपॆट्टारु पाण्डवुलु. अवमान भारन्तो सैन्धवुडु हरिद्वार् वॆळ्ळि शिवुण्णि गुरिञ्चि तपस्सु चेशाडु. शिवुडु प्रत्यक्षमय्याडु. ‘परमेश्वरा! आ पाण्डवुल्नि जयिञ्चे वरान्नि नाकु प्रसादिञ्चु’ अन्नाडु. दानिकि शिवुडु ‘सैन्धवा! ऒक्क अर्जुनुण्णि तप्प तक्किन पाण्डवुल्नि नुव्वु ऒक रोजु मात्रमे युद्धंलो जयिस्तावु’ अनि वरान्नि अनुग्रहिञ्चाडु. सावित्रि वृत्तान्तं कॊन्नाळ्लु गडिचायि. तम वद्दकु वच्चिन मार्कण्डेय महर्षिनि धर्मराजु ‘महर्षी! लोकंलो नालागा कष्टालु पड्डवाळ्ळॆवरैना उन्नारा?’ अनि अडिगाडु. दानिकि महर्षि चिरुनव्वु चिन्दिस्तू ‘लेकें? श्रीरामचन्द्रुडु लेडू! आयन पड्ड कष्टालमुन्दु नीवि ओ लॆक्का!’ अण्टू श्रीरामवृत्तान्तान्नि चॆप्पाडु. आ तरुवात महपतिव्रत अयिन सावित्रि चरित्रनु चॆप्पडं मॊदलुपॆट्टाडु. मद्रदेशानिकि राजु अश्वपति. सन्तानं कोसं सावित्रीदेविनि उपासिञ्चाडु. आमॆ प्रत्यक्षमय्यिन्दि. पुत्रुण्णि प्रसादिञ्चमनि कोराडु. कानी आमॆ पुत्रिकनु 153 प्रसादिस्तू ‘ईमॆ लोकप्रसिद्धुरालवुतुन्दि. तरुवात नीकु नूरुगुरु पुत्रुलु कलुगुतारु’ अनि वॆळ्ळिपोयिन्दि. अतडि भार्य माधवि कॊन्नाळ्ळकु नवमासालू निण्डकुण्डाने ऒक पुत्रिकनु जन्मनिच्चिन्दि. आमे सावित्रि. सावित्रि पॆरिगि पॆद्ददय्याक तण्ड्रि पॆळ्ळि प्रयत्नालु चेस्तुन्नाडु. आ पक्कने साळ्वदेशं उन्दि. दानिकिराजु द्युमत्सेनुडु. अतडि कुमारुडु सत्यवन्तुडु. मञ्चिवाडनि पेरु तॆच्चुकुन्नाडु. अदि तॆलिसि सावित्रि अतण्णि इष्टपडिन्दि. अयिते सत्यवन्तुडि तण्ड्रिकि कळ्ळुलेवु. राज्यमू पोयिन्दि. प्रस्तुतं अडवुल्लो उन्नाडु. अयिना सत्यवन्तुण्णे पॆळ्ळि चेसुकोवालनि सावित्रि निश्चयिञ्चुकॊन्दि. ऒकरोजु नारदुडु वाळ्ळिण्टिकि वच्चाडु. आ महर्षि समक्षंलोने तन तण्ड्रितो तन मनसुलोनि माट चॆप्पिन्दि सावित्रि. अन्ता विन्न नारदुडु इला अन्नाडु. ‘राजा! आ सत्यवन्तुडि असलु पेरु चित्राश्वुडु. सावित्रि चॆप्पिन्दि निजमे. अतडु चाला मञ्चिवाडु. अयिते अतडु विवाहं अय्याक ऒक्क संवत्सरमे बतिकि उण्टाडु. अदि विधिनिर्णयं’ अन्नाडु. अश्वपति भयपडिपोयाडु. अयिना सावित्रि सत्यवन्तुण्णे चेसुकुण्टाननि कच्चितङ्गा चॆप्पिन्दि. कूतुरु माट कादनलेक, नारद महर्षि अङ्गीकारन्तो विवाहं जरिपिञ्चाडु. नारचीरलु धरिञ्चि सावित्रि अत्तवारिण्टिकि वॆळ्ळिन्दि. कालचक्रं गिर्रुन तिरिगिन्दि. संवत्सरं पूर्तवुतोन्दि. नारदुडु चॆप्पिन दानि प्रकारं सत्यवन्तुडु मरणिञ्चडानिकि इङ्का नालुगुरोजुले मिगिलि उन्नायि. सावित्रि मुन्दु मूडु रोजुलू कठोरमैन उपवासदीक्ष चेपट्टिन्दि. अदि नालुगोरोजु. तॆल्लवारक मुन्दे मेल्कॊन्दि सावित्रि. भर्तकू, अत्तमामलकू ऎप्पटिलागे सपर्यलु चेसिन्दि. सत्यवन्तुडु दर्भलु, पण्ड्लु तीसुकुवस्ताननि बयलुदेरुतुण्टे तानू अतडि वॆण्ट वॆळ्ळिन्दि. अरण्यपर्वं 154 कवित्रय महभारतमु सत्यवन्तुडु बुट्टनिण्डा पळ्ळु कोशाडु. कट्टॆल कोसमनि गॊड्डलि चेतपट्टि चॆट्टु नरुकुतुन्नाडु. अन्ते! अतडिकि कळ्ळु तिरुगुतुन्नायि. शरीरं वणिकिपोयिन्दि. चेतिलोनि गॊड्डलि क्रिन्द पडिन्दि. ‘सावित्री! निलबडलेकपोतुन्नानु. एदी! नी ऒडिलो कास्त विश्रान्ति तीसुकोनी!’ अण्टू वालिपोयाडु. कॊन्नि क्षणाल तर्वात ऎवरो ऒक पुरुषुडु. चेतिलो पाशं. वेगङ्गा वस्तुन्नाडु. नल्लगा, कोरलतो भयङ्करङ्गा उन्नाडु. अतडे यमधर्मराजु. सावित्रि महपतिव्रत काबट्टि आयन आमॆकु कन्पिञ्चाडु. सावित्रि लेचि नमस्करिञ्चिन्दि. तमरॆवरनि अडिगिन्दि. यमुडु तन गुरिञ्चि चॆप्पि ‘नी भर्त गुणवन्तुडु काबट्टि नेने वच्चानु. इतडि आयुष्षु तीरिपोयिन्दि’ अनि पाशं वेसि प्राणालु गुञ्जि, जीवुण्णि तीसुकॊनि दक्षिणं वैपु बयलुदेराडु. कळ्ळ मुन्दे जरिगिन ई द ृश्यान्नि चूसि सावित्रि चलिञ्चि पोयिन्दि.दुःखं आपुकोलेकपोयिन्दि. एडुस्तूने यमधर्मराजु वॆण्टपडिन्दि. यमुडु अदि गमनिञ्चाडु. ‘सावित्री! इला रावडं तप्पु. वॆळ्ळिपो’ अन्नाडु. आमॆ ऎन्तमात्रमू भयपडकुण्डा ‘यमधर्मराजा! भर्त ऎक्कडिकि वॆळ्ते अक्कडिकि वॆळ्ळडं भार्य धर्मं कदा? अन्निण्टिकण्टे धर्ममार्गमे मुख्यं. नी दय वल्ल नेनु वॆळ्ळलेनि मार्गमण्टू उण्टुन्दा? नी दर्शनं जरिगाक नाकु पॊन्दरानि फलमण्टू उण्टुन्दा?’ अन्दि. आमॆ माटलकु आनन्दिञ्चिन यमुडु ‘सावित्री! नी पतिप्राणं तप्प, मरेदैना वरं कोरुको!’ अन्नाडु. सावित्रि आनन्दङ्गा तन मामगारिकि चूपुरावालनि कोरिन्दि. अलागे अनि यमुडु मुन्दुकु सागिपोयाडु. सावित्रि मळ्ळी वॆण्टपडिन्दि. यमुडु वॆनक्कि तिरिगि चूशाडु. वॆण्टने सावित्रि चेतुलु जोडिञ्चि - 155 चं. ऎडपक वाङ्मनःक्रियल नेरिकि हिंसयॊनर्प" बून रॆ य्यॊडलनु दीनुलं गरुण येर्पड" ब्रोव"ग" जूतु रिच्चुचो" गडम वडङ्गनी कॆदिरि काङ्क्षितमुल् दुदि मुट्ट" दीर्तु; रॆ क्कुडु मदि" गूर्तु राश्रितुलकुन् विनु मिन्नियु नार्यधर्ममुल्. (अरण्य- 7-228) यमधर्मराजा! पूज्युलैनवाळ्ळु मनस्सुतो गानी, माटतोगानी, चेष्टल द्वारा गानी ऎवरिनी हिंसिञ्चरु. ऎप्पुडू दीनुल्नि रक्षिञ्चालने चूस्तारु. इच्चेटप्पुडु कूडा कोरिन कोर्कॆल्नि पूर्तिगा तीरुस्तारु. आश्रयिञ्चिन वारिनि मनस्पूर्तिगा आदरिस्तारु. इवन्नी नीलाण्टि आर्युल धर्मालु. ‘समवर्ती! नुव्वु अन्नि प्राणुल पट्ला समानङ्गा प्रवर्तिस्तावु काबट्टे निन्नु ‘समवर्ति’ अण्टारु. सकल प्राणिकोटिनी नियमिस्तावु काबट्टि ‘यमुडु’ अण्टारु. पापाल्नि पोगॊडतावु काबट्टि ‘शमुडु’ अण्टारु’ अनि प्रशंसिञ्चिन्दि. यमुडु पॊङ्गिपोतू मरो वरं कोरुकोमन्नाडु भर्त प्राणं तप्प. तन मामगारिकि पोयिन राज्यं तिरिगि रावालनि कोरिन्दि. अनुग्रहिञ्चि ‘इङ्क ना वॆण्ट राकु. वॆळ्ळु’ अन्नाडु मृदुवुगा. अप्पुडु सावित्रि - ‘महत्मा! धर्मात्मुलु धर्मान्नि ऎन्नटिकी तप्परु कदा! वाळ्ळ हृदयंलो भ्रान्तिगानी तापङ्गानी पुट्टवु. नेनु ना भर्तनु विडिचिवॆळ्ळडं धर्ममेना? मीरे चॆप्पण्डि?’ अन्दि विनयङ्गा. आमॆ वाक्चातुर्यानिकि, धर्मनिष्ठकु परवशिञ्चिपोयिन यमुडु मरो वरं कोरुकोमन्नाडु अदि कूडा पति प्राणं तप्प. तन तण्ड्रिकि पुत्रभिक्ष पॆट्टमनि वेडुकुन्दि सावित्रि. ‘वन्दमन्दि पुत्रुल्नि प्रसादिञ्चानु. सरेना? इक वॆळ्ळु. इप्पटिके चाला अलसिपोयावु’ अन्नाडु लालनगा. दानिकि सावित्रि ‘धर्मराजा! नुव्वु धर्मात्मुडिवि. लोकंलो ऎवरैना ऎवरितोनैना एडु अडुगुलु नडिस्ते वारितो स्नेहं कलुगुतुन्दण्टारे! नेनु नीतो ऎन्तो दूरं नडिचानु. काबट्टि नाकु नीतो सख्यत एर्पडिनट्लेगा. स्नेहितुरालि कष्टं तीर्चडं धर्मं कादू!’ अन्दि. अरण्यपर्वं 156 कवित्रय महभारतमु यमुडु नव्वुतू ‘सावित्री! नुव्वन्नदि धर्मबद्धङ्गाने उन्दि. सरे! एं वरं कावालो कोरुको!’ अन्नाडु. ईसारि मात्रं ‘पति प्राणं तप्प’ अन्न नियमं पॆट्टलेदु. सावित्रि आनन्दङ्गा तन भर्त प्राणालु कोरुकुन्दि. यमुडु आनन्दङ्गाने ‘सावित्री! नी पतिभक्ति गॊप्पदि. नी कृषि, पट्टुदल नाकु नच्चायि. तीसुको! नी भर्त 400 संवत्सरालु जीविस्ताडु. नीकु वन्दमन्दि पुत्रुलु कलुगुतारु. नी पेरु शाश्वतङ्गा ई लोकंलो निलिचि उण्टुन्दि’ अनि दीविञ्चि वॆळ्ळिपोयाडु’ अनि चॆप्पि मार्कण्डेय महर्षि पाण्डवुलनु आशीर्वदिञ्चि वॆळ्ळिपोयाडु. दानकर्णुडु कर्णुडि राजप्रासादं. कर्णा! अनि ऒक गॊन्तु विनिपिञ्चिन्दि. कर्णुडु बयटकु वच्चि चूशाडु. ऒक मुसलि ब्राह्मणुडु वच्चि ‘कर्णा! इन्द्रुडु नी कवचकुण्डलाल्नि अपहरिञ्चालनि चूस्तुन्नाडु. ऎट्टि परिस्थितुल्लोनू वाटिनि इव्ववद्दु. इच्चावो नी प्राणालके प्रमादं’ अन्नाडु. आ ब्राह्मणुडु ऎवरो कादु. साक्षात्तू सूर्य भगवानुडु. कर्णुडि तण्ड्रि. तन रूपं कूडा चूपिञ्चाडु. अयिना कर्णुडु विनयङ्गा ‘देवा! ब्राह्मणुडु वच्चि नन्नु एदि कोरिना इस्ताननि प्रतिज्ञ चेशानु. दानि कोसं ना प्राणालनैना अर्पिस्तानु’ अन्नाडु. कॊन्तकालं तर्वात इन्द्रुडु ब्राह्मण वेषंलो वच्चि कवचकुण्डलाल्नि दानं चॆय्यमनि अडिगाडु. कर्णुडु तडबडकुण्डा वॆण्टने दानं चेशाडु. दानिकि प्रतिगा कर्णुडु कोरिन मीदट इन्द्रुडु तन वद्दनुन्न ‘शक्ति’ अने आयुधान्नि इस्तू ‘इदि ऒक्कसारि मात्रमे पनि चेस्तुन्दि. जाग्रत्त.’ अनि दीविञ्चि वॆळ्ळिपोयाडु. 157 यक्षप्रश्नलु द्वैतवनं. पाण्डवुल दग्गरकु ऒक ब्राह्मणुडु परुगुपरुगुन वच्चि ‘ना अरणिनि (यज्ञंलो अग्निनि पुट्टिञ्चे साधनं) ऒक जिङ्कपिल्ल तीसुकॊनि ऎटो पारिपोयिन्दि. दयचेसि दान्नि नाकु तॆच्चि इव्वण्डि’ अन्नाडु. पाण्डवुलु बयलुदेरारु. ऎन्तदूरं वॆळ्ळिना दानि जाडलेदु. अलसिपोयारु. दाहं वेसिन्दि. नीळ्ळ कोसं नकुलुडु वॆळ्ळाडु. पक्कने ऒक कॊलनु उन्दि. कानी नकुलुडु ऎन्तसेपटिकी रालेदु. तर्वात सहदेवुडु वॆळ्ळाडु. अतडू रालेदु. ईसारि अर्जुनुडु आ तरुवात भीमुडू वॆळ्ळारु. वॆळ्ळिन वाळ्ळु ऎवरू तिरिगि रालेदु. धर्मराजु आन्दोळनगा तने बयलुदेराडु. कॊलनु दग्गर सोदरुलन्दरू अचेतनङ्गा पडि वुन्नारु. नीळ्ळु तागुदामनि कॊलनुलोनिकि दिगाडु. ‘राजा! इदि ना कॊलनु. नी सोदरुलु ना प्रश्नलकु समाधानं चॆप्पकुण्डा इन्दुलो दिगि मरणिञ्चारु. नीकू अदे गति पट्टकुण्डा उण्डालण्टे मुन्दु ना प्रश्नलकु समाधानं चॆप्पु’ अने माटलु विनिपिञ्चायि. धर्मराजु अलागे नन्नाडु विनयङ्गा.

  1. सूर्युण्णि उदयिञ्चेला चेसेदि एदि? 2) अतडि चुट्टू ऎवरु तिरुगुतारु? 3) अस्तमिम्पजेसेदि ऎवरु? 4) अतडु देनिलो उण्टाडु? 5) मनिषि देनिवल्ल श्रोत्रियुडवुताडु? 6) ब्राह्मणुललो मनुष्यभावं एदि?
  2. क्षत्रियुलकु देनिवल्ल देवत्वं वस्तुन्दि? 8) क्षयङ्कानि नरकान्नि पॊन्दे वाडु ऎवडु? 9) मनिषिकि ब्राह्मणत्वं ऎला लभिस्तुन्दि? 10) अन्निण्टिकन्ना आश्चर्यकरमैनदि एदि? 11) मानवुडिकि एदि असलैन मार्गं? 12) ऎवडु पुरुषुडु? 13) अन्दरिकन्ना धनवन्तुडु ऎवरु? अनि प्रश्निञ्चिन्दा गॊन्तु. धर्मराजु ऎन्तमात्रं तडुमुकोकुण्डा - 1) ‘सूर्युण्णि उदयिम्पजेसेदि ब्रह्म. 2) अतडि चुट्टू तिरिगेदि देवतलु. 3) सूर्युण्णि अस्तमिम्पजेसेदि धर्मं.
  3. सूर्युडु सत्यंलो प्रतिष्ठिम्पबडताडु. 5) मनिषि वेदं वल्ल श्रोत्रियुडवुताडु. 6) ब्राह्मणुल्लो मनुष्यभावं मरणमे! 7) क्षत्रियुलकु अरण्यपर्वं 158 कवित्रय महभारतमु देवत्वं विद्य वल्ल वस्तुन्दि. 8) याचिञ्चिन ब्राह्मणुल्नि मुन्दु रम्मनि तरुवात पॊम्मनेवाडु, वेदालन्ना, विप्रुलन्ना, धर्मशास्र्तालन्ना, देवतलन्ना, पितरुलन्ना आसक्तिलेनि वाडु, धनं उण्डी तानु अनुभविञ्चक, इतरुलकु दानं चॆय्यक लेदनि चॆप्पेवाडु अक्षय नरकानिकि पोताडु. 9) सदाचारमे ब्राह्मणत्वान्नि इस्तुन्दि. 10) कळ्ळमुन्दे अन्दरू मरणिस्तू उन्ना तानु मात्रं शाश्वतं अनुकुण्टाडु मनिषि अदे आश्चर्यं. 11) महत्मुलु नडिचिन दारे मानवुडिकि असलैन मार्गं. 12) पुण्यकर्मलु चेसि भूमिपैना, स्वर्गंलोनू कीर्तिम्पबडेवाडे पुरुषुडु. 13) प्रियान्नी, अप्रियान्नी, सुखान्नी, दुःखान्नी, भूत भविष्यत्तुलनू ऒकेला चूडगलिगे वाडे धनवन्तुडु’’ अन्नाडु. वॆण्टने ऒक यक्षुडु प्रत्यक्षमै - धर्मराजु चॆप्पिन समाधानालकु ऎन्तगानो सन्तोषिञ्चि ‘धर्मराजा! नी तम्मुळ्ळलो ऒकरि प्राणान्नि नुव्वु कोरुको’ अनि वरं इच्चाडु. वॆण्टने धर्मराजु तडुमुकोकुण्डा ‘महनुभावा! नाकु नकुलुडि प्राणान्नि प्रसादिञ्चु’ अन्नाडु विनयङ्गा. भीमार्जुनुल्नि काकुण्डा नकुलुण्णि कोरडमेमिटो अर्थं कालेदु यक्षुडिकि. वॆण्टने अडिगाडु. दानिकि धर्मराजु ‘अय्या! कुन्तीदेविकि कॊडुकुगा नेनु ब्रतिके उन्नानु कदा! मा पिनतल्लि माद्रिकि कूडा आमॆ पुत्रुललो पॆद्दवाडैन नकुलुण्णि कोरुकुन्नानु’ अन्नाडु. ‘धर्मराजा! नुव्वु निजङ्गा धर्मराजुवेनय्या!’ अन्नाडु. यक्षुडि रूपंलो वच्चिनदि मरॆवरो कादु यमधर्मराजु. धर्मराजु सोदरुल्नि बतिकिञ्चि ‘मी अरण्यवासंलो 12 एळ्ळु पूर्तय्यायि. इक चेयवलसिन्दि अज्ञातवासमे! मीरु ऎक्कड ऎप्पुडु ए रूपंलो उण्डालनुकॊण्टे अला उण्डगलरु. मिम्मल्नि ऎवरू गुर्तिञ्चलेरु’ अण्टू वरान्नि अनुग्रहिञ्चि, विप्रुडि अरणिनि धर्मराजुकु इच्चि अन्तर्धानमय्याडु यमुडु. आ अरणिनि तॆच्चि, धर्मराजु विप्रुडिकि अन्दिञ्चाडु. b 159 विराटपर्वं विराट राज्यंलो अज्ञातवासं चॆय्यालनुकॊन्नारु पाण्डवुलु. धौम्युडु वच्चि ‘पाण्डवुलारा! मीरु मी गतान्नि मर्चिपोण्डि. इप्पुडु मीरु राजुकु सेवकुलु. राजुकु नच्चिनट्लु नडुचुकोवालि. अदे गौरवं. मी इल्लु राज भवनान्नि मिञ्चि उण्डकूडदु. राजुनु अनुकरिञ्चकूडदु. राजुकु गनक कोपं वस्ते सॊन्तवारिनैना हतमारुस्ताडु. जाग्रत्त. ऎन्त गॊप्प पदविलो उन्ना पदिमन्दिकी आपद कलिगिञ्चे पनुलु चेयकूडदु. राजुगारि मुन्दु इतरुल्नि विमर्शिञ्चकूडदु. गट्टिगा माट्लाडकूडदु. राजुगारु अप्पगिञ्चिन पनिनि ऎन्तकष्टमैना साधिञ्चालि. सभामर्यादलू, राजमर्यादलू तप्पक पाटिञ्चालि. राजधनं विषङ्गा भाविञ्चालि. ऐश्वर्यं वच्चिना मिडिसि पडकूडदु. ऎप्पुडू विनयङ्गा उण्डालि’.अनि ऎन्नो नीतुलू, सूचनलू, सलहलु चॆप्पि पम्पिञ्चाडु. पाण्डवुलु तमतो उन्न वाळ्ळन्दरिनी वॆनक्कि पम्पि, द्रौपदितो कलिसि विराटनगरं वैपु दारि तीशारु. नगरं पॊलिमेरललोनिकि रागाने तम आयुधाल्नि ऒक जम्मि चॆट्टु मीद शवाकारंलो मूटकट्टि दाचिपॆट्टारु. धर्मराजु ‘ओ आयुध देवतल्लारा! नाकू अर्जुनुडिकी तप्प मिगिलिनवाळ्ळकु सर्पाल्लागा कन्पिञ्चण्डि’ अनि प्रार्थिञ्चाडु. अज्ञातवासङ्कोसं पाण्डवुलु तमकु तामु तॆलियडं कोसं जयुडु, जयन्तुडु, विजयुडु, जयत्सेनुडु, जयद्बलुडु अने मारु पेर्लनु पॆट्टुकॊन्नारु. पुण्य नदुल्लो स्नानं चेशारु. यमधर्मराजु वरमिच्चिन कारणङ्गा कोरिन रूपाल्नि पॊन्दारु. अप्पुडु धर्मराजु ‘कङ्कुडु’ अने पेरुतो सन्यासि 160 कवित्रय महभारतमु रूपंलो विराटराजु कॊलुवुलो चेराडु. तरुवात भीमुडु ‘वललुडु’ अने पेरुतो वण्टवाडिगा चेराडु. अर्जुनुडु ‘बृहन्नल’ अने पेरुतो विराट राजकुमार्तॆ उत्तरकु नाट्याचार्युडय्याडु. नकुलुडु दामग्रन्थि अने पेरुतो गुर्रालकापरिगा, सहदेवुडु ‘तन्त्रीपालुडु’ अने पेरुतो आवुल कापरिगा चेराडु. इक द्रौपदि ‘मालिनि’ अने पेरुतो विराटराजु भार्य सुधेष्ण वद्द सैरन्ध्रिगा चेरिन्दि. कीचकुडु रोजुलु गडुस्तुन्नायि. सुधेष्णादेविकि ऒक तम्मुडु उन्नाडु. अतडि पेरु कीचकुडु. महबलवन्तुडु. नित्यं मद्यं तागुतू उण्टाडु. ऒकरोजु तन अक्कगारि अन्तःपुरानिकि वच्चि मालिनिगा उन्न द्रौपदिनि चूशाडु. आमॆ अन्दानिकि मतिपोयिन्दि कीचकुडिकि. ऎलागैना आमॆनु पॊन्दालकुन्नाडु. अतडिकि अड्डेमुन्दि? वॆण्टने वॆळ्ळि तन मनसुलोनि माटनु आमॆकु निस्सङ्कोचङ्गा चॆप्पेशाडु. आ माटलु विन्न द्रौपदिकि कम्परं पुट्टिन्दि. अयिना तामु चेस्तुन्नदि अज्ञातवासं काबट्टि तमायिञ्चुकॊनि इला अन्दि. ‘अन्ना! नीलाण्टि उत्तमुडु इलाण्टि माटलु माट्लाडवच्चा? नीकू अक्काचॆल्लॆळ्ळु उन्नारु कदा! नेनु नीकन्ना तक्कुव कुलंलो पुट्टिनदान्नि. पैगा पतिव्रतनु. नातो नुव्विला माट्लाडडं पद्धति कादु’ अन्दि निर्भयङ्गा. कीचकुडु विण्टेना? मळ्ळी अदेमाट. अप्पुडु द्रौपदि कोपङ्गा ‘प्रभू! तॊन्दरपडि तप्पु चेस्तुन्नारु. तरुवात बाधपडवलसि वस्तुन्दि. शा. दुर्वारोद्यम बाहुविक्रम रसास्तोक प्रतापस्फुरत् गर्वान्ध प्रतिवीर निर्मथन विद्यापारगुल् मत्पतुल् गीर्वाणाकृतु लेवु रिप्डु निनु दोर्लीलन् वॆसङ्गट्टि गं धर्वुल् मानमु ब्राणमुन् गॊनुट तथ्यम्बॆम्मॆयिन् गीचका! (विराट- 2-172) 161 नाकु अयिदुगुरु भर्तलु उन्नारु. वाळ्ळु महबलवन्तुलु. देवतल्ला उण्टारु. ई विषयं वाळ्ळकु तॆलिस्ते इक अन्ते! मिम्मल्नि दारुणङ्गा संहरिस्तारु. जाग्रत्त!’ अनि हॆच्चरिञ्चिन्दि. अयिना कीचकुडु वॆनक्कि तग्गलेदु. ईसारि तन अक्क सुधेष्ण द्वारा पावुलु कदिपाडु. सुधेष्ण कूडा ‘इदि तप्पु नायना’ अनि नच्च चॆप्पिन्दि. विनलेदु कीचकुडु. अतडि बॆदिरिम्पुलकु भयपडिन्दि सुधेष्ण. द्रौपदिनि पिलिचि ‘मालिनी! नाकु बागा दाहङ्गा उन्दि. ना तम्मुडु कीचकुडि मन्दिरंलो उन्न मदिरनु कास्त तॆच्चिपॆट्टु’ अनि आज्ञापिञ्चिन्दि. राणीगारि आज्ञ. तप्पलेदु द्रौपदिकि. भयपडुतूने वॆळ्ळिन्दि. इदे अदनुगा भाविञ्चिन कीचकुडु आमॆ चॆय्यि पट्टुकुन्नाडु. द्रौपदि चॆय्यि विदुल्चुकॊनि परुगु तीसिन्दि. वॆण्टपड्डाडु कीचकुडु. अला परिगॆत्ति नेरुगा विराटराजु कॊलुवुलोनिके वच्चेसिन्दि. कीचकुडू आगलेदु. निण्डु सभ. धर्मराजू, भीमुडू अक्कडे उन्नारु. ‘महराजा! चूडण्डि. ई कीचकुडि दुरागतं. ना भर्तलु चाला गॊप्पवाळ्ळु. पराक्रमवन्तुलु. अयितेनें? ऒक्करू नन्नु कापाडडानिकि रालेकपोयारु’ अन्दि ऎत्तिपॊडुस्तू. विराटराजु कीचकुण्णि दण्डिञ्चलेक एदोला सर्दि चॆप्पि पम्पिवेसि ‘सैरन्ध्री! नुव्वु कूडा अन्तःपुरानिकि वॆळ्ळु’ अनि आमॆनू पम्पि वेशाडु. अवमानभारन्तो तिरिगि अन्तःपुरानिकि वॆळ्ळिन्दि द्रौपदि. सुधेष्ण एमी ऎरगनट्टु ‘मालिनी! एमय्यिन्दि?’ अनि अडिगिन्दि. जरिगिनदन्ता चॆप्पिन्दि द्रौपदि. ‘अन्त पनि चेशाडा? उण्डु वाडिकि तगिन बुद्धि चॆबुतानु’ अन्दि. दानिकि द्रौपदि ‘मीका श्रम अक्कर्लेदु. महवीरुलैन ना भर्तले मी तम्मुडिकि बुद्धि चॆप्तारु लॆण्डि!’ अन्दि. अर्धरात्रि भीमुडु उण्डे वण्टशाललोनिकि वॆळ्ळिन्दि द्रौपदि. ‘आ कीचकुण्णि चम्पकपोते नाकु मरणमे शरण्यं’ अन्दि आवेशङ्गा. विराटपर्वं 162 कवित्रय महभारतमु भीमुडु आमॆनु चूसि चलिञ्चिपोयाडु. कीचकुडिपै पगतो रगिलिपोयाडु. गुट्टुचप्पुडु काकुण्डा वाण्णि मट्टुपॆट्टे उपायं ऒकटि चॆप्पि आमॆनु अक्कण्णुञ्चि पम्पिवेशाडु.

अदि नर्तनशाल. रात्रि कावडन्तो निर्मानुष्यङ्गा उन्दि. भीमुडु मुन्दुगाने सैरन्ध्रिला मुस्ताबै नर्तनशाललो हंस तूलिका तल्पम्पै कूर्चुन्नाडु. द्रौपदि अक्कडे ऒक प्रक्कगा दाक्कॊनि उन्दि. इदि वीळ्ळिद्दरि पन्नागमे! द्रौपदि कीचकुडितो प्रेमगा माट्लाडि, अतण्णि नम्मिञ्चि ऒण्टरिगा रम्मनि कोरिन्दि. अन्दुके उत्साहङ्गा पॆद्द पॆद्द अङ्गलु वेसुकुण्टू वच्चाडु कीचकुडु. अतडु मन्दिरंलोनिकि रागाने दीपं चल्लारिपोयिन्दि. चुट्टू चीकटि. मञ्चम्पै कूर्चॊनि सैरन्ध्रि भुजम्पै चॆय्यि वेशाडु. अन्ते! भीमुडु मॆरुपुवेगन्तो वाण्णि रॆण्डु चेतुलतो ऎत्ति नेल मीदकु विसिरि कॊट्टाडु. एं जरिगिन्दो तॆलुसुकोवडानिकि कूडा वाडिकि कॊञ्चॆं समयं पट्टिना वॆण्टने तेरुकॊनि तिरगपड्डाडु. गुट्टुचप्पुडु काकुण्डा ऒकरिनॊकरु पॊडुचुकुण्टू, कुम्मुकुण्टू, गुद्दुकुण्टू युद्धं चेशारु. चिवरिकि भीमुडु वाडि आयुवुपट्ललो कॊट्टि मरी दारुणङ्गा चम्पाडु. तॆरचाटुन उन्न द्रौपदि वच्चि चूसिन्दि. आमॆ कळ्ळु आनन्दन्तो विप्पारायि. ‘गन्धर्वुलैन ना भर्तले ई कीचकुण्णि वधिञ्चारु’ अनि चॆप्पिन्दि द्रौपदि. अन्दरू नम्मारु. उपकीचकुलु तण्ड्रिकि दहन संस्कारालु चेस्तुन्नारु. अप्पुडु सुधेष्णतो पाटू सैरन्ध्रि कूडा वच्चिन्दि. आमॆनु उपकीचकुलु बन्धिञ्चारु. आमॆनु कूडा कीचकुडि शवन्तो कलिपि दहनं चॆय्यालनि वाळ्ळ आलोचन. इन्तलो द्रौपदि तन गन्धर्व भर्तल्नि गट्टिगा अरिचि मरी पिलिचिन्दि. भीमुडु मारुवेषंलो श्मशानानिकि वच्चि, ऒक पॆद्द चॆट्टुनु पॆळ्ळगिञ्चि निलबड्डाडु. अतडि भीकररूपान्नि चूसि ऒक्कडुण्टे ऒट्टु. चिवरिकि उपकीचकुलु 105 मन्दी मुन्दुकु वच्चि भीमुडि चेतुल्लो चच्चारु. 163 कीचक, उपकीचकुल मरणानिकि कारणं सैरन्ध्रे काबट्टि आमॆनु राज्यं विडिचि वॆळ्ळि पॊम्मन्दि सुधेष्ण. द्रौपदि पदमूडु रोजुलु गडुवु कोरिन्दि. कीचकुडि मरणवार्त दुर्योधनुडिकि चेरिन्दि. अप्पटिके पाण्डवुल आचूकी कोसं गूढचारुल्नि पम्पि गालिस्तुन्नाडु दुर्योधनुडु. इप्पुडी वार्त. पाण्डवुलु बतिके उन्नारो! मरणिञ्चारो तॆलियडं लेदु. ‘पाण्डवुलु मरणिञ्चडं कल्ल’ अन्नाडु द्रोणुडु. ‘धर्मराजु ए राज्यंलो उण्टे आ राज्यं सुभिक्षङ्गा उण्टुन्दि. अलाण्टि राज्यमेदो गुर्तिञ्चि अक्कड प्रयत्नं चॆय्यि’ अन्नाडु भीष्मुडु. अप्पुडु दुर्योधनुडु - ‘सभासदुलारा! भूलोकंलो उन्न महबलवन्तुल्लो कीचकुडु, बलरामुडु, शल्युडु, भीमुडु गॊप्पवाळ्ळु. वीळ्ळनु इतरुलु गॆलवलेरु. वीळ्ळनु वीळ्ळे ओडिञ्चगलरु. अयिते शल्युडु, बलरामुडु, कीचकुडिकि दूरङ्गा उन्नारु. अन्दुवल्ल वाळ्ळु कीचकुण्णि चम्पे अवकाशं लेदु. इक मिगिलिन्दि भीमुडे! काबट्टि कीचकुण्णि चम्पिन्दि भीमुडे कावच्चु. पैगा विराट राज्यं सुभिक्षङ्गा उन्दि. धर्मराजु अक्कडे उण्डि उण्टाडु. आ सैरन्ध्रि द्रौपदि अयि उण्टुन्दि. इक आलस्यं चॆय्यवद्दु. विराटराजु राज्यम्पैकि सैन्यन्तो वॆळ्ळि अतडि गोवुलनु अपहरिद्दां. अप्पुडु पाण्डवुल बण्डारं बयटपडुतुन्दि. ऒकवेळ अला जरगकपोते मनकु गोसम्पदैना दक्कुतुन्दि’ अन्नाडु. दक्षिणगोग्रहणं वॆण्टने त्रिगर्तराजु सुशर्म ‘प्रभू! पूर्वं कीचकुडु नन्नु अवमानिञ्चाडु. इप्पुडु अवकाशं वच्चिन्दि. नन्नु पम्पण्डि’ अन्नाडु आवेशङ्गा. दुर्योधनुडु म्याहं पन्नाडु. सुशर्म अष्टमिनाडु दक्षिण गोग्रहणं, दुर्योधनुडु नवमिनाडु उत्तरगोग्रहणं चेस्तारु. पथकं प्रकारं सुशर्म दाडि चेशाडु. अतडि धाटिकि ताळलेक गोसंरक्षकुलन्दरू लबोदिबोमण्टू विराटराजुकु मॊरपॆट्टुकुन्नारु. वॆण्टने विराटपर्वं 164 कवित्रय महभारतमु विराटराजु सैन्यान्नि सिद्धं चेशाडु. अक्कडे उन्न कङ्कुभट्टु (धर्मराजु) राजुगारि अनुमतितो मारुवेषाल्लो उन्न भीम, नकुल सहदेवुल्नि कूडा युद्धानिकि पिलिपिञ्चाडु. युद्धंलो विराटराजु निरायुधुडय्याडु. सुशर्म अतण्णि बन्धिञ्चि रथम्पै तीसुकुपोतुण्टे पाण्डवुलु अड्डुपडि सुशर्मनी, अतडि सैन्यान्नि तरिमि तरिमि कॊट्टारु. तम गोवुल्नि विडिपिञ्चारु. अप्पटिके रात्रि अय्यिन्दि. ऒक चोट विश्रमिञ्चारु. उत्तरगोग्रहणं तॆल्लवारडन्तोने दुर्योधनुडु भीष्मद्रोण कर्णादि वीरुलतो विराटराज्यानिकि उत्तरं वैपुन सैन्यन्तो विरुचुकुपड्डाडु. आवुल्नि तरलिञ्चुकुपोसागाडु. आ वार्त अन्तःपुरंलो कलकलं रेपिन्दि. विराटराजु कुमारुडु उत्तरकुमारुडु अदि विनि प्रगल्भालु पलिकाडु. वॆण्टने बयलुदेरि कौरव सैन्यान्नि जयिञ्चि वस्ताननि तॆग कोतलु कोयडं मॊदलुपॆट्टाडु. अप्पुडु अक्कडे उन्न सैरन्ध्रि ‘मन नाट्याचार्युलु बृहन्नलवारिनि मी रथसारथिगा तीसुकुवॆळ्लण्डि’ अनि उत्तरकुमारुडितो चॆप्पिन्दि. समयानिकि ए सारथी लेकपोवडन्तो बृहन्नलतो बयलुदेराडु उत्तर कुमारुडु. रथं नगरानिकि वॆलुपल ऒक श्मशानं दग्गर आगिन्दि. दूरङ्गा कौरव सैन्यं. चूडगाने मुच्चॆमटलु पोशायि उत्तरकुमारुडिकि. ‘बृहन्नला! रथान्नि वॆनक्कि पोनिय्यि’ अन्नाडु तडबडुतू. कानी बृहन्नल रथान्नि मुन्दुके नडिपिञ्चाडु. रथं नुण्डि दूकि परुगु लङ्घिञ्चुकुन्नाडु उत्तरकुमारुडु. मॊत्तानिकि अर्जुनुडु अतण्णि पट्टुकॊनि धैर्यं चॆप्पि, ‘युद्धं नेनु चेस्तानु गानी नुव्वु सारथिगा उण्डु. मुन्दु रथान्नि आ जम्मिचॆट्टु दग्गरकु पोनिय्यि’ अन्नाडु. पोनिच्चाडु उत्तरकुमारुडु. ‘एदी! आ चॆट्टु ऎक्कि अक्कड मा आयुधालु उण्टायि. अन्दुलो ना गाण्डीवं अन्दुको!’ अन्नाडु. 165 आयुधाल मूट शवंला कन्पिञ्चिन्दि दूरन्नुञ्चि. वॆळ्ळनन्नाडु उत्तरुडु. ‘वॆळ्ळु नीके तॆलुस्तुन्दि’ अनि पम्पाडु बृहन्नल. आश्चर्यं! वॆळ्ळि चूस्ते निजङ्गा अवि आयुधाले. ‘अन्दुलो ऒक धनुवु उण्टुन्दि. दानि पेरु गाण्डीवं. दानिनि तीसुकुरा’ अन्नाडु बृहन्नल. तीसुकुवच्चाडु उत्तरुडु. ‘बृहन्नला? ऎवरिवि ई आयुधालु? असलु नुव्वु ऎवरु?’ अनि अडिगाडु उत्तरुडु. अप्पटिके अज्ञातवासं समयं पूर्तय्यिन्दि. अन्दुके तम विवरालु चॆप्पाडु अर्जुनुडु. उत्तरकुमारुडु निरुत्तरुडै अर्जुनुडि पादालकु नमस्करिञ्चाडु. गाण्डीवन्तो पाटु कवचान्नी, खड्गान्नी धरिञ्चि, इन्द्रुण्णि तलुचुकुन्नाडु अर्जुनुडु. किरीटमू, कुण्डलालु वच्चि अमरिपोयायि. अग्निदेवुण्णि स्मरिञ्चाडु. कपिध्वजं वच्चिन्दि. देवदत्तं अने शङ्खमू चेतिलो निलिचिन्दि. देवदत्तान्नि पूरिञ्चाडु अर्जुनुडु. रथं वेगङ्गा कौरव सैन्यं वैपु दूसुकुपोयिन्दि. अडुगो! वच्चेवाडु अर्जुनुडे! शा. सिङ्गं बा"कटितो गुहन्तरमुनं जेड्पाटुमै नुण्डि मा तङ्ग स्फूर्जित यूथ दर्शन समुद्यत्र्कोधमै वच्चु नो जं गान्तार निवासखिन्नमति नस्मत्सेनपै वी"डॆ व च्चॆं गुन्तीसुत मध्यमुण्डु समरस्थेमाभिरामाकृतिन् (विराट- 4-95) ऒक गुहलोपल विपरीतमैन आकलितो उन्न सिंहनिकि एनुगुल गुम्पु कनिपिस्ते अदि ऎन्त वेगङ्गा मीदिकि विरुचुकुपडुतुन्दो अलागे इप्पटिदाका वनवासकष्टालु पडि पडी उन्न अर्जुनुडु मन सेनपै विरुचुकुपडुतुन्नाडु अन्नाडु द्रोणुडु. विराटपर्वं 166 कवित्रय महभारतमु ‘भळी! अज्ञातवासं भग्नं अय्यिन्दि’ अन्नाडु सुयोधनुडु आनन्दङ्गा. वॆण्टने भीष्मुडु ‘सुयोधना! वाळ्ळ अज्ञातवासं गडुवु ऎप्पुडो तीरिपोयिन्दि. अर्जुनुडु अन्त तॆलिवितक्कुव वाडेमी कादु. मुन्दु अतण्णि ऎला ऎदुर्कोवालो आलोचिञ्चु.’ उ. वच्चिनवा"डु फल्गुनु" डवश्यमु गॆल्तु मनङ्गरादु रा लच्चिकिनै पॆनङ्गिन बलम्बुलु रॆण्डुनु गॆल्व नेर्चुने? हॆच्चगु" गुन्दगुं दॊडरु टॆल्ल विधम्बुल कोर्चु टट्लुगा किच्च" दलञ्चि यॊक्कमॆयि नित्तऱि" बॊन्दगु चे"तयुं दगुन्’ (234) वच्चिनवाडु फल्गुणुडु. तप्पकुण्डा गॆलुस्तामनि अनुकोकूडदु. राज्यलक्ष्मिकोसं युद्धं चेस्ते रॆण्डुबलालू गॆलवडं ऎन्नटिकी जरगदु. काबट्टि दुःखं कलगकुण्डा उण्डालण्टे सन्धि चेसुकोवडमे उत्तमं’ अन्नाडु. अर्जुनुडु वस्तू वस्तूने विलु विद्या सम्प्रदायंलो द्रोण, भीष्म, कृपाचार्युल पादाल चॆन्त रॆण्डु रॆण्डु बाणालु वेसि नमस्करिञ्चाडु. आपैन रथान्नि गोवुलवैपु तिप्पि, वाटिकि रक्षणगा उन्न कौरव सैन्यान्नि क्षणाल्लो मट्टुपॆट्टि, गोवुल्नि तम राज्यंवैपुकु मळ्ळिञ्चाडु. ऎन्दुकैना मञ्चिदनि भीष्मुडु ऒक पावुवन्तु सैन्यान्निच्चि दुर्योधनुण्णि हस्तिन वैपु पम्पिञ्चाडु. अला वॆळ्तुन्न सुयोधनुण्णि चूसिन अर्जुनुडु विरुचुकु पड्डाडु. अदि चूसि भीष्मादि वीरुलू दुर्योधनुण्णि रक्षिञ्चडानिकि वच्चारु. मुन्दुगा कर्णुडु अड्डुपड्डाडु. चिवरिकि अर्जुनुडि धाटिकि तट्टुकोलेक पारिपोयाडु. आ तरुवात भीष्मुडु. अतडू मूर्छपोयाडु. पारिपोतुन्न दुर्योधनुण्णि माटलतो रॆच्चगॊट्टाडु अर्जुनुडु. वॆण्टने रथान्नि वॆनक्कि तिप्पि अर्जुनुडिपैकि दाडि चेशाडु. द्रोणादि वीरुलु अतडिकि अण्डगा निलिचारु. वॆण्टने अर्जुनुडु सम्मोहनास्र्तं वेयडं अन्दरू मूर्छपोवडं रॆप्पपाटुलो जरिगिपोयायि. 167 उत्तरकुमारुण्णि पम्पि कौरववीरुल तलपागाललो उन्न कुच्चुल्नि तॆम्मन्नाडु अर्जुनुडु. भीष्मुडिदि मात्रं वद्दन्नाडु. वाटिनि तॆम्मनि उत्तर कोरिन्दि. तरुवात गोवुल्नि तरलिञ्चुकॊण्टू विराटनगरानिकि वच्चेशाडु. कॊद्दिसेपटिकि गानी तेरुकोलेदु कौरववीरुलु. ‘पदण्डि! आ अर्जुनुण्णि वॆम्बडिञ्चण्डि’ अनि अरिचाडु दुर्योधनुडु वीरावेशङ्गा. वॆण्टने भीष्मुडु कलुगजेसुकॊनि ‘चालु! इप्पटिदाका जरिगिन्दि चालु! अर्जुनुडु दयतलिचाडु काबट्टि मनल्नि चम्पकुण्डा वदिलिवेशाडु. पदण्डि’ अण्टू अन्दर्नी हस्तिन बाट पट्टिञ्चाडु. अक्कड विराटराजु मुन्दुगाने नगरानिकि वच्चि जरिगिनदन्ता तॆलुसुकॊनि कङ्गारु पडुतुन्नाडु. अन्तलो शुभवार्त! ‘राकुमारुडु उत्तरकुमारुडु विजयुडै तिरिगिवस्तुन्नाडु’ अनि. विराटराजु मनसु आनन्दन्तो परवळ्ळु तॊक्किन्दि. आ विजयान्नि नगरमन्ता आनन्दोत्साहलतो जरुपुकुण्टोन्दि. तानू आ आनन्दान्नि पञ्चुकोवालनि कङ्कुभट्टुनु पिलिचि जूदमाडडं मॊदलुपॆट्टाडु. आडुतू आडुतू मध्यलो तन कुमारुडि वीरत्वान्नि पॊगडडं प्रारम्भिञ्चाडु. आ माटलकु कङ्कुडु अड्डुतगिलि ‘राजा! बृहन्नल वल्ल नी कुमारुडिकि आ घनत लभिञ्चिन्दि’ अन्नाडु. अन्ते! राजुकु कोपं वच्चिन्दि. चेतिलो उन्न पाचिकल्नि कङ्कुडि मुखम्पै विसिरिकॊट्टाडु. अवि कङ्कुडि तलकु गट्टिगा तगिलायि. रक्तं कारसागिन्दि. पक्कने उन्न सैरन्ध्रि कङ्कुडि रक्तान्नि किन्द पडनिव्वकुण्डा वस्र्तन्तो तुडिचिन्दि. ‘एं चेस्तुन्नावु?’ अन्नाडु विराटराजु. दानिकि सैरन्ध्रि ‘ई महनुभावुडि रक्तं ऎन्नि बॊट्लु भूम्मीद पडिते, आ प्रदेशंलो अन्नि संवत्सरालु वर्षालु पडवु. अन्दुके तुडिचानु’ अन्दि. विराटपर्वं 168 कवित्रय महभारतमु अन्तलो उत्तरकुमारुडु अक्कडिकि वच्चि, पक्कने उन्न धर्मराजुनु गुर्तिञ्चि नमस्करिञ्चाडु. धर्मराजु तलकु तगिलिन गायान्नि चूसि, दानिकि कारणमैन तन तण्ड्रि चेत धर्मराजुकु क्षमापणलु चॆप्पिञ्चाडु. युद्धंलो तनकॊक वीरुडु सहयं चेशाडनी, रेपो मापो अतडिनि नीकु चूपिस्ताननी चॆप्पाडु उत्तरकुमारुडु तन तण्ड्रितो. अर्जुनुडु मळ्ळी बृहन्नलला वॆळ्ळि कौरवुल तल पागा कुच्चुलु उत्तरकु इच्चाडु. आमॆ ऎन्तगानो मुरिसिपोयिन्दि. आ मरुनाडु विराटराजु कॊलुवुलोनिकि पाण्डवुलु राजकुमारुल दुस्तुलु धरिञ्चि वॆळ्ळारु. धर्मराजु नेरुगा वॆळ्ळि सिंहसनम्पै कूर्चुन्नाडु. अदि चूसि विराटराजु आग्रहिञ्चेलोगा पक्कने उन्न अर्जुनुडु ‘ई महनुभावुडु ऎवरो कादु. साक्षात्तु धर्मराजु’ अन्नाडु. अक्कडे उन्न उत्तरुडु ‘नान्नगारू! इतडे अर्जुनुडु. नाकु युद्धंलो सहयं चेसिन बृहन्नल’ अन्नाडु. भीमुडू, नकुल सहदेवुलू, द्रौपदि अन्दरू तम असलु रूपाल्लो कनिपिञ्चारु. पाण्डवुल्नी, द्रौपदिनी घनङ्गा सत्करिञ्चाडु विराटराजु. तन कुमार्तॆ उत्तर निच्चि अर्जुनुडितो विवाहं जरिपिञ्चि, बन्धुत्वं कलुपुकुण्टानन्नाडु. अप्पुडु अर्जुनुडु ‘उत्तर ना शिष्युरालु. नाकु कूतुरुतो समानं. अन्दुके कोडल्नि चेसुकुण्टानु’ अन्नाडु. ऒक शुभमुहूर्तंलो उत्तर - अभिमन्युल विवाहं कन्नुल पण्डुगगा जरिगिन्दि. b 169 उद्योगपर्वं विराटराजु सभ. पाण्डवुलु, श्रीकृष्णुडु, बलरामुडु इङ्का मित्र राजुलू उण्डगा श्रीकृष्णुडु ‘मित्रुलारा! पाण्डवुलु अरण्य आज्ञातवासालु पूर्ति चेशारु. धर्मबद्धङ्गा वाळ्ळ राज्यं वाळ्लकि कौरवुलु इच्चारा सरेसरि! लेकपोते युद्धं तप्पदु. अयिते पाण्डवुलकु तगिनन्त सैन्यं लेदु. काबट्टि मनमन्ता अण्डगा निलवालि. मनमे मुन्दु कय्यानिकि कालु दुव्वकूडदु. ऒक दूतनु पम्पि अर्धराज्यं इव्वमनि अडुगुदां! कादण्टारा? अप्पुडु आलोचिद्दां! एमण्टारु?’ अन्नाडु. वॆण्टने बलरामुडु ‘श्रीकृष्णुडु चॆप्पिनदि बागाने उन्दि. जूदंलो पोगॊट्टुकुन्न दान्ने पाण्डवुलु इप्पुडु अडुगुतुन्नारु. दुर्योधनुडु ऒप्पुकुण्टाडने अनुकुन्दां! असलु चॆप्पालण्टे धर्मराजु सरिग्गा जूदं आडलेकपोयाडु. दुर्योधनुडु चूडण्डि! तनकु आडडं सरिग्गा रादनि तन माम शकुनि चेत आडिञ्चाडु. शकुनि महघटिकुडु. धर्मराजुनु चित्तुगा ओडिञ्चाडु. इन्दुलो दुर्योधनुडि तप्पेमुन्दि? अन्तमात्रानिके अतडु अधर्मपरुडनि निन्दिञ्चलें’ अन्नाडु. वॆण्टने सात्यकि बलरामुडि माटल्नि खण्डिस्तू ‘पाण्डवुलकु न्यायङ्गा रावलसिन राज्यान्नि कौरवुलु इच्चारा! सरेसरि! लेकपोते युद्धं चेसि गॆलुचुकोवडमे वीरुल लक्षणं’ अन्नाडु. द्रुपदुडू सात्यकि माटल्नि समर्थिञ्चाडु. इला अन्दरू चर्चिञ्चुकॊनि द्रुपद पुरोहितुण्णि कौरवुल दग्गरकु दूतगा पम्पालनि निश्चयिञ्चुकुन्नारु. मरोवैपु मित्रराजुलन्दरिकी 170 कवित्रय महभारतमु वर्तमानालु पम्पि, सैन्यान्नि समीकरिञ्चडंलो मुनिगिपोयाडु द्रुपदुडु. अक्कड दुर्योधनुडू आ पनि मीदे उन्नाडु. श्रीकृष्णुडु पाण्डवुल वद्द सॆलवु तीसुकॊनि द्वारकानगरानिकि वॆळ्ळिपोयाडु. कॊन्नाळ्ळ तरुवात श्रीकृष्णुण्णि स्वयङ्गा कलिसि, युद्धंलो अतडि सहकारं कोरडानिकि अर्जुनुडु द्वारककु बयलुदेराडु. अदे समयानिकि दुर्योधनुडु हस्तिनापुरं नुण्डि द्वारककु वच्चाडु. शयनमन्दिरंलो निद्र पोतुन्नाडु श्रीकृष्णुडु. अर्जुनुडु, दुर्योधनुडु ऒकेसारि अक्कडिकि वच्चारु. निद्रपोतुन्न श्रीकृष्णुण्नि लेपडं इष्टं लेक इद्दरू वेचि उन्नारु. दुर्योधनुडु श्रीकृष्णुडिकि तलवैपु उन्न सिंहसनम्पै कूर्चॊण्टे, अर्जुनुडु पादालवैपु उन्न आसनम्पै कूर्चुन्नाडु. कॊन्तसेपटि तर्वात निद्रलेचाडु श्रीकृष्णुडु. मुन्दुगा अर्जुनुण्णि चूसि ‘बावा! ऎप्पुडु वच्चावु’ अन्नाडु. वॆण्टने दुर्योधनुडु ‘बावा! इटु! मुन्दु वच्चिन्दि नेनु’ अन्नाडु कॊञ्चॆं बिङ्कङ्गा. मळ्ली तने - ‘इद्दरू वच्चिन्दि युद्धंलो सायं कोसमे! अयिते मुन्दु नेनु वच्चानु काबट्टि नाकु सायं चेयटं धर्मं’ अन्नाडु. दानिकि श्रीकृष्णुडु ‘सुयोधना! आगु आगु. नुव्वु मुन्दु वच्चावु. कानी नेनु मुन्दु चूसिन्दि अर्जुनुण्णि. सरे! नेनु इद्दरिकी सायं चेस्तानु. ना सैन्यान्नि रॆण्डु भागालु चेस्तुन्नानु. नेनु ऒक्कडिनी ऒकवैपु. नातो समानमैन बलपराक्रमालु कल नारायण गोपालक सैन्यं पदिवेलमन्दि ऒकवैपु. नेनु आयुधं पट्टनु. युद्धं चेयनु. केवलं सलहले इस्तानु. ई रॆण्डिण्टिलो एदि कावालो मीरे कोरुकोवालि. अयिते लोकन्यायं प्रकारं ‘मॊदटि अवकाशं बालुडैन अर्जुनुडिके!’ अन्नाडु. अप्पुडु अर्जुनुडु नमस्करिञ्चि ‘बावा! नाकु नुव्वे कावालि’ अन्नाडु निस्सङ्कोचङ्गा. 171 हम्मय्य! अनुकुन्नाडु दुर्योधनुडु. तृप्तिगा बयलुदेरि बलरामुडि इण्टिकि वॆळ्ळिपोयाडु. अतण्णी सायं अडिगाडु. कानी बलरामुडु ऎवरिकी सायं चेयनन्नाडु. तरुवात कृतवर्मनु कलिसि अतडि नुण्डि ऒक अक्षौहिणि सैन्यान्नि सायङ्गा पॊन्दि हस्तिनापुरानिकि वॆळ्ळिपोयाडु. शयनमन्दिरंलो श्रीकृष्णुडु ‘अर्जुना! नन्नॆन्दुकु कोरुकुन्नावय्या!’ अनि अडिगाडु. दानिकि अर्जुनुडु ‘श्रीकृष्णा! निजानिकि नाकु युद्धंलो सहयं अक्कर्लेदु. नुव्वु युद्धं चेस्ते माकु पेरॆला वस्तुन्दि? पैगा प्रतिपक्षंलो नुव्वु उण्टे निन्नु गॆलवडं कष्टं. नुव्वु ना पक्कन उण्टे उत्साहं. नाकु रथसारथिगा उण्डु. अदे पदि वेलु’ अनि प्रार्थिञ्चाडु. शल्युडु शल्युडि सहयं कोरुतू धर्मराजु दूतलनु पम्पाडु. शल्युडु वॆण्टने बयलुदेराडु. आ विषयं तॆलिसि दुर्योधनुडु मार्गमध्यंलोने अतण्णि कलिसि, सकल मर्यादलू घनङ्गा चेशाडु. अयिते इदन्ता तानु चेस्तुन्नट्लु तॆलियनिव्वकुण्डा दुर्योधनुडु जाग्रत्त पड्डाडु. शल्युडु आनन्दन्तो ‘ई एर्पाट्लन्नी चेसिन वाडिकि वरं इव्वालनि उन्दि’ अन्नाडु. अन्ते! अतडि मुन्दु प्रत्यक्षमय्याडु दुर्योधनुडु. राबोये युद्धंलो तन पक्षंलो उण्डि सहकरिञ्चमनि कोराडु. शल्युडु अङ्गीकरिञ्चि, ‘ऎलागू बयलुदेरानु कदा! पाण्डवुल्नि ऒकसारि पलकरिञ्चि नी वद्दके वस्तानु’ अनि उपप्लाव्यंलो उन्न पाण्डवुल्नि कलिशाडु. जरिगिन विषयं चॆप्पाडु. अप्पुडु धर्मराजु ‘अय्या! मीरु कौरवपक्षंलो कर्णुडिकि सारथिगा उण्टू अतण्नि माटलतो निरुत्साहपरचण्डि. इदे मीरु माकु अक्कण्णुञ्चि चेसे सायं’ अन्नाडु. सरेनन्नाडु शल्युडु. सात्यकि, धृष्टकेतुडु, सहदेवुडु, द्रुपदुडु, विराटुडु मॊदलैन राजुल सैन्यन्तो कलिपि पाण्डवुल सैन्यं मॊत्तं एडु अक्षौहिणुलु. कौरवुल सैन्यं 11 अक्षौहिणुलु. उद्योगपर्वं 172 कवित्रय महभारतमु कौरवसभ. धृतराष्र्टुडु कॊलुवु तीरि उन्नाडु. कौरव प्रमुखुलन्ता समावेशमै उन्न आ सभकु द्रुपद पुरोहितुडु वच्चि ‘राजा! पाण्डवुलु अरण्य, अज्ञातवासालु मुगिञ्चुकॊनि उपप्लाव्यंलो उन्नारु. वारि राज्यभागं वारिकि इस्ते वाळ्ळु सन्धिकि सिद्धमनि चॆप्पारु. मीरे आलोचिञ्चि निर्णयं तीसुकोण्डि’ अन्नाडु स्पष्टङ्गा. भीष्मुडु वॆण्टने ‘बावुन्दि! पाण्डवुलु सन्धि कोरडं शुभसूचकं. ऒप्पुकोवडं मञ्चिदि’ अन्नाडु. कर्णुडु दान्नि खण्डिञ्चाडु. अप्पुडु धृतराष्र्टुडु कल्पिञ्चुकॊनि ‘सरे! मेमु आलोचिञ्चुकॊनि ऒक दूतनु पम्पुतां. मीरु वॆळ्ळवच्चु’ अन्नाडु. अन्नट्टुगाने कॊन्निरोजुल तर्वात धृतराष्र्टुडु सञ्जयुण्णि पिलिचि, राज्यं ऊसु ऎत्तकुण्डा, पाण्डवुलु युद्धं चेयकुण्डा पनि चक्कबॆट्टुकु रम्मनि पम्पिञ्चाडु. सञ्जय रायबारं उपप्लाव्यंलो उन्न पाण्डवुल वद्दकु वच्चाडु सञ्जयुडु. ध ृतराष्र्टुडु पाण्डवुल कुशलमडिगिनट्लु चॆप्पाडु. श्रीकृष्णुडितो सह पाण्डवुल मित्रुलन्दरू अक्कडे उन्नारु. अप्पुडु ‘धर्मनन्दना! जरिगिन्दि घोरमे! कादननु. नुव्वु धर्मराजुवि. युद्धं वल्ल कलिगे जयापजयालु इरुवंशालकी नष्टान्ने कलिगिस्तायि. अन्तमन्दिनि चम्पि सम्पादिञ्चे राज्यं नीकु सुखान्नि कलिगिस्तुन्दा चॆप्पु! युद्धमे गनक वस्ते नीवैपु पॆट्टनि कोटलागा श्रीकृष्णुडुन्नाडु. युद्धंलो कार्चिच्चुलागा चॆलरेगिपोये भीमार्जुनुलु उन्नारु. इङ्का गॊप्प गॊप्प वीरुलु उन्नारु. अटुवैपु कूडा भीष्म, द्रोण, कर्णादि वीरुलु उन्नारु. इन्तटि हेमाहेमीलु व्यर्थङ्गा युद्धानिकि सिद्धपडुतू उण्टे नेनु सहिञ्चलेकपोतुन्नानु. अन्दुके धर्मराजा! नुव्वु शान्तिञ्चालि’ अन्नाडु. दानिकि धर्मराजु ‘सञ्जया! ना उद्देशमू अदे! मा राज्यान्नि माकु धर्मबद्धङ्गा इस्ते युद्धं ऎन्दुकु चेस्तां? अयिना मम्मल्नि आदरिञ्चे पॆद्द मनसु धृतराष्र्टुडिकि उन्दा? आ रोजे विदुरुडि माट विनि, जूदान्नि आपि 173 उण्टे इन्नि अनर्थालु जरिगेवा? कथ इन्तवरकू वच्चेदा? भीष्म द्रोणादुलु महवीरुलनि चॆप्तुन्नावे! अण्टे वाळ्ळनि मेमु गॆलवलेमनेगा नी उद्देशं! न्यायङ्गा मा राज्यं माकु इस्ते अन्दरिकी मञ्चिदि’ अन्नाडु स्पष्टङ्गा. धर्मराजु माटलकु सञ्जयुडु ‘धर्मराजा! ऎदुटिवाळ्ळु चेसिन्दि तप्पे. कादननु. कानी वाळ्ळनि क्षमिञ्चे दयागुणं नीकु उन्दि. अलाण्टि नुव्वे कोपगिस्ते ऎला? कं. पालीक कौरवुलु दु श्शीलत" जॆड" दल"चिरेनि" जॆप्पॆद रुधिरा भीलान्नम्बुनकण्टॆनु मेलगु भिक्षान्नमैन मी नडवडिकिन् (उद्योग- 1-329) राज्यभागान्नि इव्वकुण्डा कौरवुलु चॆडुप्रवर्तनतो नाशनमै पोवालनि कोरुकॊण्टे कोरुकोवच्चुगाक! कानी मीलाण्टि नडवडि गल वाळ्ळकु रक्तन्तो कूडिन भयङ्करमैन अन्नं कण्टे भिक्षान्नं मेलु कदू!’ अन्नाडु तॆलिविगा. वॆण्टने धर्मराजु ‘सञ्जया! धर्माधर्मालनु तॆलुसुकोवडं अन्त सुलभं कादु. नन्नु निन्दिञ्चालनुकॊण्टे मुन्दु नेनु चेसेदि अधर्ममनि निरूपिञ्चु. अहिंसनु पाटिञ्चालि. कोपान्नि निग्रहिञ्चुकोवालि. कानी पापात्मुल्नि, लोकान्नि पीडिञ्चेवारिनी वधिञ्चडं कूडा धर्ममे. असलु युद्धं क्षत्रियधर्ममा कादा? मन मध्य इन्नि माटलॆन्दुकु? श्रीकृष्णुडु इक्कडे उन्नाडुगा, एदि चेयवच्चो एदि चेयकूडदो अतडे निर्णयिस्ताडु. अतडि माटे माकु वेदवाक्कु’ अण्टू श्रीकृष्णुण्णि अडिगाडु. श्रीकृष्णुडु चिद्विलासङ्गा नव्वुतू ‘सञ्जया! नी रायबारं चाला बागुन्दि. कौरवुलु राज्यं इव्वरनी, अयिना पाण्डवुलु युद्धं चेयकूडदनी कर्रा विरगकुण्डा पामू चावकुण्डा तॆलिविगा चॆप्पावु. मा धर्मराजु एमन्नाडो विन्नावुगा. आ माटल्नि बट्टि सन्धि कुदरडं कष्टमे! इन्त जरिगाक पाण्डवुलु न्यायङ्गा तमकु रावलसिन दानिकोसं पोराडडं अधर्ममॆला अवुतुन्दि? अयिना धर्मं आ कौरवुलकु उण्डक्कर्लेदा? पाण्डवुलकेना? सरे! पाण्डवुल उद्योगपर्वं 174 कवित्रय महभारतमु पक्षान नेने मी वद्दकि वस्तानु. इरुपक्षालवारिकी मञ्चि जरिगेला माट्लाडतानु. वॆळ्ळु. वॆळ्ळि मी प्रभुवुलकु इदि चॆप्पु’ अन्नाडु. चिवरिगा धर्मराजु ‘सञ्जया! मेमु चिवरिदाका शान्तिने कोरुकुण्टुन्नां. मा राज्यं मॊत्तं माकु इव्वकपोयिना कुशस्थलं, इन्द्रप्रस्थं, वृकस्थलं, वासन्तं, वारणावताललो देनिनिच्चिना चालु. अदी काकपोते मा अयिदुगुरिकी अयिदु ऊळ्ळु इच्चिना चालु. इला चेस्ते अन्दरिकी शान्ति. ई माट नामाटगा महराजुतो चॆप्पु’ अनि पम्पाडु.


‘महराजा! ना प्रयत्नं नेनु चेसिवच्चानु. धर्मराजु मॆत्तटि पुलि. आ पुलि चॆलरेगिपोते ऎवरू आपलेरु’ अनि सञ्जयुडु धृतराष्र्टुडिकि तन रायबार सारांशं क्लुप्तङ्गा निवेदिञ्चि वॆळ्ळिपोयाडु. धृतराष्र्टुडि मनसु मनसुलो लेदु. वॆण्टने विदुरुण्णि पिलिपिञ्चुकुन्नाडु. विदुरुडु वच्चाडु. ‘विदुरा! सञ्जयुडु वच्चि नन्नु निन्दिञ्चाडु. मिगिलिन विषयालन्नी रेपु सभलो चॆप्ताननि वॆळ्ळिपोयाडु. ना मनसु एदोला उन्दि. निद्र पट्टडं लेदु’. अन्नाडु दीनङ्गा. अप्पुडु विदुरुडु - विदुरनीति राजा! लोकंलो ऎवरिकि निद्रपट्टदो तॆलुसा?! कं. बलवन्तु"डु पैनॆत्तिन बलहीनु"डु, धनमु गोलुपडिन यत"डु, म्रु च्चिल वेचुवा"डु, गामा कुलचित्तु"डु, निद्रलेक कुन्दुदु रधिपा! (उद्योग- 2-21) बलवन्तुडु दाडि चेसिनप्पुडु बलहीनुडिकी, धनं पोगॊट्टुकॊन्न वाडिकी, दॊङ्गतनं चेयालनि वेचि उण्डेवाडिकी, कामन्तो कलत चॆन्देवाडिकी निद्र पट्टदु. इन्दुलो नुव्वु ए वर्गानिकि चॆन्दुतावो चॆप्पु’ अन्नाडु. 175 ‘एमोगानी, धर्मराजु एमन्नाडो तॆलियक नाकी बाध’ अन्नाडु धृतराष्र्टुडु. ‘राजा! न्यायङ्गा पाण्डवुल राज्यान्नि वाळ्ळकु इव्वण्डि. मीकी अवस्थ तप्पुतुन्दि’ अन्नाडु. ‘सरे विदुरा! रेपु सभलो सञ्जयुडु एं चॆबुताडो विनि, तगिन निर्णयं तीसुकुण्टानु’ अन्नाडु. अप्पुडु विदुरुडु ‘महराजा! लोकंलो अन्दरू कलिसि उण्डालि. इतरुल सम्पदनु आशिञ्चकूडदु. कोपं, गर्वं, असहनं, असन्तृप्ति, दुरहङ्कारं, अकृत्यालु इवन्नी चॆड्डवारि लक्षणालु. कं. जनुलकु नॊडबाटगु विध मुन नडचुचु, लोकनिन्द्यमुल नुडुगुचु, मी दनि यॊकनि कलिमि कुलुकक, मनुजुलतो बॊन्दि पॊसगि मनु टॊप्पु नृपा! (उद्यो- 2-31) राजा! अन्दरिकी इष्टमैन तीरुलो नडवालि. अन्दरू तिट्टे पनुलु वदलालि. तनकण्टे मेलुगा उन्न इतरुल सम्पदनि चूचि ईर्ष्यपडकूडदु. जनुलन्दरितो कलिसि मॆलिसि ब्रतकटं मञ्चिदि. कं. धनमुनु, विद्ययु वंशं बुनु, दुर्मतुलकु मदम्बु" बॊनरिञ्चुनु स ज्जनुलैन वारि कड"कुव युनु, विनयमु निविय तॆच्चु नुर्वीनाथा! (उद्योग- 2-35) धनं, विद्य, वंशं अने मूडू चॆड्डवाळ्ळकि मदान्नि कलिगिस्ते, मञ्चिवाळ्ळकि अणकुवनु, विनयान्नी पॆम्पॊन्दिम्पजेस्तायि. ते.गी. ऒकटि"गॊनि रॆण्टि निश्चलयुक्ति" जेर्चि मू"टि नाल्गिण्ट" गडु वश्यमुलुग" जेसि येनिटिनि गॆल्चि याऱिण्टि नॆऱि"गि येडु विडिचि वर्तिञ्चुवा"डु विवेकधनु"डु (उद्यो- 2-37) उद्योगपर्वं 176 कवित्रय महभारतमु प्रभुत्वं अने ऒकदानिनि स्वीकरिञ्चि, मन्त्रमू उत्साहमू अने रॆण्टिनी चेर्चि कदलनीयकुण्डा उञ्चि, मित्रुलु, शत्रुवुलु, तटस्थुलु अने मूडुरकालवारिनी, साम, दान, भेद, दण्डालने नालुगु उपायालतो पूर्तिगा वशपरुचुकॊनि, चर्मं, कळ्ळु, चॆवुलु, नालुक, मुक्कु अने अयिदु इन्द्रियालनु जयिञ्चि, सन्धि, विग्रहं, यानं, आसनं, द्वैधीभावं, आश्रयं अने आरिण्टिनी तॆलुसुकॊनि, स्र्ती, जूदं, पानं, वेट, वाक्पारुष्यं, दण्डपारुष्यं धनदुर्विनियोगं अने एडु व्यसनालनू विडिचि प्रवर्तिञ्चे वाडे विवेकं अने धनं कलवाडु. कं. पुरुषुण्डु रॆण्डु दॆऱ"गुल धर नुत्तमु" डन"ग बर"गु दानॆय्यॊडलं बरुसमुलु पलुककुनिकिन् दुरितम्बुलु वॊरयु पनुलु दॊऱ"गुट कतनन् (उद्योग- 2- 41) लोकंलो परुषालनु पलुककुण्डा, पापालु चेयकुण्डा उण्डेवाडे उत्तमुडु. इक सहनङ्गा उन्नवाण्णि अन्दरू ‘चेतकानिवाडु’ अण्टारु. कानि आ क्षमागुणमे अन्दरिकी गॊप्प आभरणं. उत्तमुलु कावालण्टे ई गुणं उण्डालि. तनकु गॊप्पतनं उन्ना ओर्पुगा शान्तङ्गा उण्डेवाडू, पेदवाडे अयिना उन्न दाण्ट्लोने आदरङ्गा दानं चेसेवाडू पुण्यपुरुषुडु. ते.गी. वॆलदि, जूदम्बु, पानम्बु, वे"ट, पलुकु प्रल्लदम्बुनु, दण्डम्बु" बरुस"दनमु सॊम्मु निष्र्पयोजनमुग वम्मु से"त यनॆडु सप्तव्यसनमुल" जनदु तगुल (उद्योग- 2-44) स्र्तीवाञ्छ, जूदं, मद्यपानं, वेट, नोटिदुरुसु, दण्डपारुष्यं, वृथागा धनान्नि खर्चु चेयडं - ई एडू सप्तव्यसनालु. तगिन वेषं, आत्मस्तुति चेसुकोकपोवडं तानु बाधपडिना सरे ऎदुटि वारिनि नॊप्पिञ्चकुण्डा उण्डडं, दानं चेसिन तर्वात बाधपडकुण्डडं, ऎन्तकष्टमैना मञ्चिदारिनि विडुवकपोवडं व्यक्तित्वानिकि वन्नॆ तॆस्तायि. 177 परुल सम्पदनु, विद्यनु, तेजस्सुनु, बलान्नि चूसि सहिञ्चलेनिवाडु ए रोगं लेकपोयिना बाधपडुतूने उण्टाडु. कं. नडवडि यनु मुन्नीटिं गडवं बॆट्टङ्ग नोडकरणिं दगि, ता नॊड" गूडुननिन, सत्यमु गडचिन गुणमिङ्क नॊन्दु गलदे यरयन् (उद्योग- 2-39) नडवडि अने समुद्रान्नि दाटिञ्चडानिकि सत्यं ओड वण्टिदि. ऎन्त वॆदकि चूसिना दानिनि मिञ्चिन गुणं मरॊकटि उन्दा? आ.वॆ. पाडि दप्पकुण्ड" बडयु सॊम्मुलकु न पात्रमुलकु नीगि, पात्रमुलकु" बॆट्टकुनिकि, यनग नॆट्टन रॆण्डु वि धमुल गीडु दॊडरु धरणिनाथ! (उद्योग- 2-43) राजा! न्यायं तप्पकुण्डा सम्पादिञ्चिन धनं अयोग्युलकु इव्वटं, योग्युलकु इव्वकपोवटं अने रॆण्डु रूपाल्लो नशिञ्चिपोतुन्दि. कं. चॆलिमियु, सम्भाषणमुनु बलिमि विवादम्बु, द्रोपु, बाडियु, दमयं तलवारितोन तगु, नधि कुल हीनुलतोडनैन" गॊरगा वधिपा! (उद्योग- 2-46) स्नेहं, सम्भाषणं, बलमैन विवादं, कलहं, व्यवहरं अने वाटिनि साटिवारितोने चेयालि. ऎक्कुववारितो गानी, तक्कुववारितो गानी चेस्ते फलानिकि रावु. ते. कॊञ्चॆमैननु दग" बञ्चि कुदुव मेलु पनुलयॊड दुःखमोर्चि यल्पम्बु सुखमु ननुभविञ्चुट हितमु, शत्रुनकु नैन निच्चुटय लॆस्स यडिगिन यॊड नृपाल! (उद्योग- 2-47) उद्योगपर्वं 178 कवित्रय महभारतमु प्रभू! तनकुन्नदि कॊञ्चॆमैना नलुगुरितो पञ्चुकॊनि तिनालि. पनुल विषयंलो कष्टालकु तट्टुकॊनि, लभिञ्चिन अल्पसुखान्नि अनुभविञ्चटं मञ्चिदि. अडिगिते पगवानिकि कूड इव्वटमे मेलु. आ.वॆ. तनिय" बडकुण्ड मुनु गोसिकॊन" जवि चेटॆ कादु वित्तु चेटु गलुगु", बक्वमैन" गॊनिन फलमिञ्चु", जॆडदु बी जम्बु, गार्यसिद्धि चन्दमिट्लु (उद्योग- 2-56) बागा पण्डक मुन्दु काय कोस्ते रुचे कादु, वित्तनं कूड चॆडिपोतुन्दि. पण्डिन पिदप तीसुकुण्टे पण्डु रुचिगा उण्टुन्दि. वित्तनमू चॆडदु. कार्यं सिद्धिञ्चटं इला उण्टुन्दि. ते. मालकरि पुष्पमुलु गोयु माड्कि", देटि पुव्वुदेनिय गॊनियॊडु पोल्कि, नॆदुरु गन्दकुण्डङ्ग" गॊनुनदि कार्यफलमु बॊग्गुलकु बोलॆ मॊदलण्ट बॊडुव" जनदु (उद्योग- 2-57) पूमाललु अल्लेवाडु पुव्वुलु ऎला कोस्ताडो, तुम्मॆद पूदेनॆ ऎला ग्रहिस्तुन्दो आ विधङ्गा अवतलिवारु कन्दिपोकुण्डा कार्यफलान्नि ग्रहिञ्चालि. अन्तेकानि बॊग्गुल कोसं अन्नट्लु मॊदलु नरिकॆय्यकूडदु. कं. ऎदिरिकि हितमुनु ब्रियमुनु मदि किम्पुनु गाग बलुकु माटलु पॆक्कै यॊदविननु लॆस्स, यटुगा किदि यदि यन कूरकुनिकि यॊन्तयु नॊप्पुन् (उद्योग-2-59) मनं पलिके पलुकु ऎदुटिवानिकि मेलु चेकूर्चेदिगा उण्डालि. विन्नवॆण्टने हयिगा उन्दि अनिपिञ्चालि. मनस्सुकु इम्पुगा उण्डालि. अलाण्टि पलुकुलु ऎन्नैना मञ्चिवे. अला पलक लेकपोते असलु माट्लाडकुण्डटं ऎन्तोमेलु. 179 कं. बॆडिदमुग" गत्ति" गॊड्डट" बॊडुव" दॆगिन म्रान" जिगुरु वॊडमु" बलुकुलं जॆड" दुनिसिन कार्यम्बु नि गुडनेरदु पिदप नॆट्टु" गुरुवंशनिधी! (उद्योग- 2-61) कत्तितोनो, गॊड्डलितोनो नरिकिन मानु ऎप्पटिकैना चिवुरिस्तुन्देमो कानी कठिनमैन माटलतो चॆरिचिन पनि ऎप्पटिकी फलवन्तं कादु. राजा! बाधपडकण्डि. बाधवल्ल बलं नशिस्तुन्दि. अन्दं पोतुन्दि. मनसु चलिञ्चि पोतुन्दि. रोगालु कम्मुकुवस्तायि. इन्नि जरिगिते शत्रुवुलु सन्तोषिस्तारु. नियमन्तो कूडिन तपस्सु, इन्द्रियनिग्रहं, विद्य - मनश्शान्ति निस्तायि. लोभमने दुर्गुणान्नि विडिचिपॆडिते अन्तकन्ना शान्ति मरॊकटि लेदु. कं. तनुवुन विरिगिन यलुगुल ननुवुन" बुच्चङ्गवच्चु, नतिनिष्ठुरतन् मनमुन नाटिन माटलु विनु मॆन्नि युपायमुलनु वॆडलुनॆ यधिपा! (उद्योग-2-62) राजा! देहंलो ग्रुच्चुकॊन्न बाणालनु एदो उपायन्तो तीसिवेयवच्चु. कानी महकठिनङ्गा हृदयंलो दिगबडिन माटलु ऎन्नि उपायालतोनू वॆलुपलिकि रावु. आ.वॆ. चेटुकालमैन" जॆट्टमाटलु नॆरि गानि तॆरुवु वट्टु कर्जमुलनु दगिनयट्ल तोचु", दगियॊडुनवि यवि नीतुलनि मनम्बु निश्चयिञ्चु (उद्योग- 2-64) विनाशकालं दापुरिस्ते चॆड्डमाटलू, अधोगतिकि त्रोसिवेसे पनुलू मञ्चिगाने कनिपिस्तायि. मञ्चिवाटिनि नीतिमालिनविगा मनस्सु निश्चयिस्तुन्दि. उद्योगपर्वं 180 कवित्रय महभारतमु आ.वॆ. सकलपुण्य कर्मचयमुनु नॊकडॆन विनुमु, पाडि दप्पकुनिकि यॊक्क दिक्कु, दीनि श्रुतुलु तॆलिपॆडु नॆड बाडि कलिमि यॊन्दु बॆद्दगा नुतिञ्चॆ (उद्योग-2-66) राजा! विनु सृष्टिलो उन्न पुण्यकार्यालन्नी ऒक ऎत्तु. न्यायं तप्पक पोवटं ऒक ऎत्तु. ई विषयं प्रसक्तिकि वच्चिनप्पुडु वेदालु न्यायान्नि पाटिञ्चडमे मञ्चिदनि गॊप्पदनि वेयिनोळ्ळतो कॊनियाडायि. ते.गी. पाडि गलिगिन निहलोक फलमु लॆल्ल जेरुटय काद, कीर्तियु नॊन्दु बुरुषु धरणि बॊगडित यॊन्दाक बरगु, नन्त कालमुनु बुण्यलोकम्बु गल्गु दण्ड्रु (उद्योग- 2-67) मनिषि, न्यायं तप्पकुण्डा उण्टे ई लोकंलो फलितालन्नी पॊन्दटमे कादु, कीर्ति कूडा पॊन्दुताडु. भूमिलो कीर्ति ऎन्तदाका निलुस्तुन्दो अन्तकालं पुण्यलोकालु कलुगुतायि अण्टारु. कं. पापम्बुलुकर्जमुलनि येपुन" जेयङ्ग नवियु निम्पगु, धर्म व्यापारम्बु लकार्यमु लै परिणिति" बॊन्दॆ नेनि नट्टुल चॆल्लुन् (उद्योग- 2-69) पापालु चेयवच्चु अनि पॊगरॆक्कि उण्टे अवे रुचिगा उण्टायि. धर्मकार्यालु चेयरानिविगा मनस्सुलो निर्णयं कलिगिते अवी अलाण्टिवे अनिपिस्तायि. च.अदि सभये प्रियं बॆसग नार्युलु निल्वरयेनि; नार्युले मदि दलपङ्ग वारलु समञ्चित धर्ममु पल्करेनि; न ट्टिदियुनु धर्मुवे तग घटिञ्चिन निक्कमु लेदयेनि; दा" बदिलपु निक्कमे यॊक नॆपम्बिडु चॊप्पगुनेनि भूवरा! (उद्योग-2-70) 181 राजा! आर्युलु उण्डनि सभ, सभ कादु. चक्कनि धर्मान्नि चॆप्पनिवारु आर्युलु कारु. सत्यंलेनि धर्मं धर्मं कादु. एदो ऒक नॆपन्तो कूडुकुण्टे आ सत्यं सत्यं कादु. कं. कारणमु लेकयुनु नुप कारपरत्वमुन नॊरुल कार्यम्बुलकुन् वारनि यलजडि" बडियॊडु वारल चू येडुगडयु वारिकि नधिपा! (उद्योग- 2-76) ओ चक्रवर्ती! आ पाण्डवुलु दिक्कुलेनि वारनुकोकु. ए कारणं लेकुण्डा उपकारं चेयटमे धर्मङ्गा पॆट्टुकॊन्न महत्मुलु लोकंलो उण्टारु. अलाण्टिवारु इलाण्टि वारिकोसं हृदयंलो तीरनि आवेदन चॆन्दुतू उण्टारु. वारे वीरिकि सर्वरक्ष. आ.वॆ. ब्रदुकु चेटु, पॊगडुवडुट दूरॊन्दुट यीगि वेडुकॊनुट, यिट्लु मरियु गलुगु सौख्य दुःखमुलु वच्चु नॆडपडि वानि किन्त येल वगव नधिप! (उद्योग- 2-79) ऒकप्पुडु सुखङ्गा ब्रत????ुकुतां. ऒकप्पुडु चॆडुब्रतुकु दापुरिस्तुन्दि. ऒकप्पुडु अन्दरू कॊनियाडुतारु. मरॊकप्पुडु निन्दवस्तुन्दि. ऒकप्पुडु दानालु इव्वगलुगुतां. मरॊकवेळ अडुगुकोवलसिवस्तुन्दि. इला ऎन्नो सुखदुःखालु वस्तू उण्टायि. वानिकोसं इन्तगा कुमिलि पोवटं ऎन्दुकु? कं. अलमिकॊनि यॊण्डॊरुल प्रो पुल" ब्रापुल नॆलमि कलिमि बॊन्दि बहुज्ञा तुलु नॆम्मि गूडि तामर कॊलनि क्रियन् सिरिकि" बट्टगुदु रुज्ज्वलुलै (उद्योग- 2-87) उद्योगपर्वं 182 कवित्रय महभारतमु चुट्टालनु ऒकरिनॊकरु दग्गरकु चेर्चुकोवालि. रक्षिञ्चुकोवालि. आश्रयं इव्वालि. प्रेमादरालतो ऒक्कटिगा मॆलगालि. अला उण्टे तामर कॊलनुलागा तेजस्सुतो सिरितो वॆलिगिपोतारु. कं. दैवम्ब नेर्चुगा किटु पोवग ने नेर्तु नेर" बॊम्मनि पलुकं गा वशमॆ नरुन कॆक्कुडु दैवमु पौरुषमुकण्टॆ धरणीनाथा! (उद्योग- 2-99) राजा! अन्ता दैवाधीनं. मानवुडु इदि नाकु साध्यं, इदि असाध्यं अनि अहङ्करिञ्चि पलुकगलडा? पौरुषं कण्टे दैवमे गॊप्पदि.


तरुवात रोजु निण्डु सभलो सञ्जयुडु अन्नी विवरङ्गा चॆप्पाडु. सञ्जयुडि माटलु विन्न तरुवात भीष्मुडु, द्रोणुडु पाण्डवुल्नि जयिञ्चडं कष्टमनी सन्धि चेसुकोवडमे मञ्चिदनी हितवु पलिकारु. अन्नी विन्न धृतराष्र्टुडु ‘मनवाळ्ळकु इष्टमैते सन्धि चॆय्यि सञ्जया!’ अन्नाडु. आ माटलकु दुर्योधनुडु मण्डिपडुतू ‘महराजा! मनवैपू वीरुलु ऎन्दरो उन्नारु. इप्पुडु सन्धि चेसुकुण्टे पाण्डवुलकु भयपड्डामनि लोकं अनुकुण्टुन्दि. अन्दुके सन्धि कुदरदु’ अन्नाडु निष्कर्षगा. धृतराष्र्टुडु नच्चजॆप्पाडु. अतडु विनलेदु. दानिकि कर्णुडु वत्तासु पलिकाडु. युद्धंलो अर्जुनुण्णि मट्टिगरिपिस्ताननि बीरालु पेलाडु. कर्णुडि डाम्बिकालु भीष्मुडिकि नच्चलेदु. ‘उत्तरगोग्रहणंलो एमय्यिन्दि नी प्रतापं! चालिञ्चु नी प्रलापालु’ अन्नाडु. दानिकि कर्णुडु नॊच्चुकॊनि ई भीष्मुडु आयुधं पट्टिनन्तवरकू नेनु युद्धरङ्गंलो अडुगुपॆट्टनु’ अनि प्रतिज्ञ चेशाडु. 183 सभ मुगिसिन्दि. अन्दरू वॆळ्ळिपोयारु. धृतराष्र्टुडिकि युद्धंलो तन कॊडुके गॆलुस्ताडनि नम्मकं. अयिना बलाबलालु एमिटो? ऎवरु गॆलुस्तारो चॆप्पमनि सञ्जयुण्णि अडिगाडु धृतराष्र्टुडु. गान्धारिनी वेदव्यासुण्णी पिलिपिञ्चि वारि समक्षंलोने ‘सत्यं उन्नचोट श्रीकृष्णुडु उण्टाडु. अतडु उन्न चोट जयं उण्टुन्दि’ अनि निर्मॊहमाटङ्गा चॆप्पाडु सञ्जयुडु. धर्मराजु वेडुकोलु इक्कड धर्मराजु तन तम्मुळ्ळतोनू सामन्त राजुलतोनू समावेशमै ‘मनं श्रीकृष्णुडिनि रायबारानिकि पम्पुदां. युद्धान्नि वारिद्दां. ऒकरिनि ऒकरु चम्पुकुने दुरवस्थनु तप्पिद्दां’ अन्नाडु. अन्दरू द्वारककु वॆळ्ळारु ‘श्रीकृष्णा! मा तण्ड्रि पाण्डुराजु निन्नु माकु पॆद्द दिक्कुगा चूपिञ्चाडु. नुव्वु माकु मित्रुडिवि. नुव्वे सुयोधनुडिनि सन्धिकि ऒप्पिञ्चालि. मम्मल्नि नी पुत्रुडु प्रद्युम्नुडितो समानङ्गा चूसि रक्षिञ्चु. श्रीकृष्णा! मा तण्ड्रि आलोचना सुयोधनुडि निर्णयं सञ्जयुडि द्वारा तॆलिसिन्दि. मम्मल्नि बुज्जगिञ्चि राज्यं इव्वकुण्डा उण्डालनि चूस्तुन्नारु. मेमु धर्मान्नि अनुसरिञ्चां. अरण्य अज्ञात वासालु पूर्ति चेशां. मा तण्ड्रि धृतराष्र्टुडु तन कुमारुडिपै उन्न दुरभिमानं कारणङ्गा अतडि वक्रबुद्धिनि मान्पलेकपोतुन्नाडु. इदे माकु आपदलनु तॆच्चि पॆट्टिन्दि. मा तल्लिकी बन्धु मित्रुलकू आनन्दं कलिगिञ्चेला सन्धि कुदर्चकुण्डा ऊरुकोवटं पौरुषं अनिपिञ्चुकोदु. वासुदेवा! नाडु निण्डु सभलो ऐदु ऊळ्ळु इच्चिना चालु अनि चॆप्पानु. कानी सुयोधनुडु अदी इस्ताडो लेदो! नाकु युद्धं चेयडानिकि मनस्करिञ्चडं लेदु. कानी नन्नु आश्रयिञ्चिन वारिनि पोषिञ्चवलसिन बाध्यत नाकु उन्दि. काबट्टि सन्धि अवसरं ऎन्तैना उन्दि. उद्योगपर्वं 184 कवित्रय महभारतमु श्रीकृष्णा! युद्धं तप्प वेरे मार्गमे लेदा? कौरवपक्षंलो उन्न मा बन्धुवुलनू मित्रुलनू राज्यं कोसं चम्पडं धर्ममेना? क्षात्रधर्मं इन्त कष्टमैनदा? युद्धं चेस्ते राज्यं वस्तुन्दि कानी वंशं नशिञ्चिपोतुन्दे! अला अनि परधर्मं आचरिञ्चलें कदा. अला आचरिञ्चकूडदनि पॆद्दलु चॆप्तारु कदा! युद्धञ्चेस्ते प्राणहनि जरुगुतुन्दि काबट्टि अदि ना अभिमतं कादु. युद्धंलो गॆलुववच्चु ओडिपोनू वच्चु. ओटमि मरणं कण्टे वेदन. युद्धं जोलिकि वॆळ्ळकुण्डा पनुलु चक्कपरचुकुने वाडिके ऎक्कुव सुखं. आ.वॆ. पगय कलिगॆ नेनि" बामुन्न यिण्टिलो नुन्न यट्लकाक यूऱडिल्लि युण्डु नॆट्लु चित्त मॊकमाटु" गावुन वलव दधिक दीर्घ वैरवृत्ति च. पग यड"गिञ्चु टॆन्तयु शुभं बदि लॆस्स यडङ्गुने पगं बग? वग गॊन्न मार्कॊनक पल्कक युण्ड"ग वच्चुने? कडुं दॆग मॊदलॆत्तिपोव" बग दीर्प"ग वच्चिन" ग्रौर्य मॊन्दु; ने मिगति" दलञ्चिनं बगकु मेलिमि लेमि ध्रुवम्बु गेशवा! (उद्योग- 3-20, 21) पग उण्टे पामु उन्न इण्टिलो उन्नट्ले. मनसु कुदुट पडदु. काबट्टि दीर्घकालं पगतो उण्डकूडदु.दानिनि अणचडमे श्रेयस्करं.पगनु पगतो अणचि वेयडं कष्टं. पगतो उण्टे ऎदुर्कोकुण्डा माट्लाडकुण्डा उण्डगलमा! पगनु निर्मूलिञ्चालण्टे क्रूरङ्गा प्रवर्तिञ्चालि. पग वल्ल कीडे कानि मेलु जरगदु.काबट्टिशान्तियुतङ्गा कार्यान्नि चक्क पॆट्टडं मञ्चिदि. मञ्चिगा चॆप्ते विण्टारा सरे सरि! विनरा!मन्दलिञ्चि अयिना कार्यं चक्कपॆट्टु. मनकु मुख्यं कुरुवृद्धुलु. काबट्टि दुर्योधनुडु परुषङ्गा माट्लाडिना सहिञ्चु. नी माट माकु शिरोधार्यं. 185 सुयोधनुडु दुर्मार्गुडु.ऎन्तकैना तॆगिस्ताडु. नी माटलु लक्ष्य पॆट्टडु. नीकु कष्टं कलिगिञ्चेदि देवेन्द्र पदवैना नाकु वद्दु. काबट्टि ऒण्टरिगा वॆळ्ळकु’ अन्नाडु. धर्मजुडि माटलु विन्न श्रीकृष्णुडु ‘धर्मजा! दुर्योधनुडे कादु. अतडि तण्ड्री अलाण्टिवाडे. नी आन्दोळन नाकु तॆलुसु. नाके गनक कोपं वस्ते अक्कड ऎवरैना मिगुलुतारा! आनाडु सञ्जयुडि अभिप्रायं विन्नानु. इप्पुडु नुव्वु चॆप्पिन्दी विन्नानु. नुव्वु धर्मनिष्ठुडिवि. वारेमो विरोधं वदिलि पॆट्टरु. भीष्म, द्रोणुलु वारि वैपु उन्नारनि वारिकि गर्वं. मीरॆन्दुकु वारिकि अणिगि मणिगि उण्डालि! अक्रमङ्गा राज्यं अनुभविस्तुन्नदि वाळ्ळु. अन्यायानिकी, अधर्मानिकी जङ्करु. नुव्वु सन्देहिञ्चकुण्डा युद्धं चेसि, शत्रुवुलनु जयिञ्चि राज्यान्नि कैवशं चेसुको! कीर्ति गडिञ्चु. वारिकि ईनाटिकी पश्चात्तापं लेदु. अलाण्टि वारिपै नुव्वु करुण चूपडं अनवसरं. वाळ्ळु अन्नमाटलु ना नोटितो तिरिगि चॆप्पलेनु. पापात्मुलैन वाळ्ळनि पामुल्नि चम्पिनट्लु चम्पडमे कर्तव्यं. सरे! नुव्वु कुरुवृद्धुलैन भीष्म, द्रोण, कृपाचार्युलकु भक्ति प्रपत्तुलतो उण्डु. नी तरफुन नेनु नी सत्र्पवर्तननू, विनय विधेयतलनू, धर्मनिरतिनी कौरव सभलो अन्दरिकी तॆलियचेस्तानु. ना माटलु विनकुण्डा दुर्योधनुडु अधर्मङ्गा माट्लाडिना, धृतराष्र्टुडु ऊरुकुन्ना सभलोनि वारु वारिने छीकॊडतारु. मनकु कावलसिन्दि कूडा अदे कदा! धर्मजा! ना शक्ति कॊद्दी सन्धि प्रयत्नालु चेस्तानु. सन्धि कुदिरिते मेले! सन्धि चॆडिना वारि मनोभावालु मनकु तॆलुस्तायि. वारि युद्ध प्रयत्नालु, बलाबलालु तॆलुसु कोवडं मञ्चिदे कदा! सुयोधनुडु तन देहंलो प्राणं उन्नन्त वरकु नीकु राज्यंलो भागं इव्वडु. काबट्टि नुव्वु कूडा युद्ध सन्नाहललो उण्डु’ अन्नाडु. उद्योगपर्वं 186 कवित्रय महभारतमु भीमुडितो परिहसं आ माटलु विन्न भीमसेनुडु ‘युद्धं युद्धं अण्टू मम्मु भयपॆट्टकु श्रीकृष्णा! माट्लाडिते सुयोधनुडु मातो कय्यानिकि कालु दुव्वु तुण्टाडु. मा अन्नगारि माटकु तलवञ्चि सन्धिकि अङ्गीकरिस्तुनां कानी युद्धं चॆय्यलेका कादु चेतकाका कादु. कलसि उण्टे कलदु सुखं’अन्नाडु. आमाटलकु श्रीकृष्णुडु ‘एमिटि भीमसेना ! नुव्वेना? अग्नि चल्लारिनट्लू, पर्वतं तेलिकैपोयिनट्लू कनिपिस्तोन्दे! असलु नी सङ्कल्पं एमिटो मर्चिपोयावा ! युद्धं चेसि मी अन्नकि राज्यं कट्टबॆट्टडमे लक्ष्यङ्गा कलवाडिवि नुव्वु. भयं अण्टे ऎरगनि नी नोट इला पिरिकि माटला’ अण्टू नव्वगाने भीमुडिकि कोपं वच्चि ‘ना शक्ति एमिटो तॆलियक माट्लाडुतुन्नावु. नाकु कोपं वस्ते भूम्याकाशालु एकं चेस्तानु’ अन्नाडु. श्रीकृष्णुडु ‘भीमसेना! आगागु. अन्तटि घनुडवे! एदो परिहसानिकि. अन्ते! नुव्वु पक्कन लेकपोते माकु विजयं ऎक्कडिदि? युद्धमे वस्ते माकन्दरिकी नुव्वे दिक्कु सुमा’ अन्नाडु नव्वुतू. आ तरुवात अर्जुनुडु ‘वासुदेवा! मा अन्न धर्मराजु चॆप्पिन तरुवात नेनु चॆप्पटानिकि एमुन्दि? नुव्वे माकु मार्गदर्शकुडिवि. नुव्वु तलपॆट्टिन ए कार्यमैना दिग्विजयं औतुन्दि’. अन्नाडु. तरुवात नकुलुडु ‘श्रीकृष्णा! मा अन्नय्यल माटले माकु वेदवाक्कुलु. वनवास कालंलो उन्नन्त आवेशं इप्पुडु लेदु. वाळ्ळु तप्पु चेशारनि मनमू चेस्तामा! नीमाटलु वारिलो परिवर्तन तीसुकुवस्तायन्न नम्मकं नाकु उन्दि अन्नाडु. अन्नी विन्न सहदेवुडु मात्रं ‘श्रीकृष्णा! भीमार्जुनुले तम पराक्रमं विडिचिपॆट्टि इला दीनङ्गा माट्लाडडं बागुन्दा! कौरवुलु विसिरिपारेसिन बिच्चपु कूडु मनकु रुचिस्तुन्दा! युद्धमे शरण्यं.काबट्टि ना माटगा सुयोधनुनिकि 187 ‘सुयोधना! माकु राज्यभागं इव्वक तप्पदु. लेकुण्टे नीकु चावु तप्पदु’ अनि चॆप्पमन्नाडु. सहदेवुडि माटलकु सात्यकि पॊङ्गिपोतू ‘अवुनु. इक्कड उन्न राजुलकु कूडा युद्धमे इष्टं’ अन्नाडु. अतडि माटलकु अन्दरू हर्षद्वानालु चेशारु. द्रौपदि अवेदन तरुवात द्रौपदि वच्चिन्दि. ‘मा राज्यान्नि अपहरिञ्चारु. मम्मल्नि अडवुलकु पम्पारु. अदि चालक सञ्जयुडि ऊरडिम्पु ऒकटि! आ माटलकु धर्मराजु पॊङ्गिपोवडमू ऐदु ऊळ्ळु इच्चिना चालु अनडमूनू. एमिटी विन्त? पाण्डवुलन्तटि पिरिकि वाळ्ळु, असमर्थुलु, अविवेकुलु, सिग्गुलेनि वारु लेरनि लोकं निन्दिञ्चदा!वारि आगडालु सहिञ्चि ऊरुकोवडानिकि पाण्डवुलेमैना ब्राह्मणुला! ऒकवेळ सन्धि कुदरक पोते पाण्डवुलु युद्धं चेस्तारो मळ्ळी अडवुलके पोतारो वारिके तॆलियालि. नाकु तोचिन्दि चॆप्पानु. मीकु तोचिन्दि चॆय्यण्डि. चं. वरमुन बुट्टितिन्, भरतवंशमु जॊच्चिति, नन्दु बाण्डु भू वरुनकु गोडलैति जनवन्द्युल बॊन्दिति, नीति विक्रम स्थिरुलगु पुत्रुलं बडसितिन्, सहजन्मुल प्रापु गाञ्चितिन् सरसिजनाभ! यिन्निट प्रशस्तिकि नॆक्किन दान नॆन्तयुन् (उद्योग- 3-108) नेनु वरंवल्ल पुट्टानु. भरत वंशं मॆट्टानु. पाण्डुराजुकु कोडलु अय्यानु. लोकवन्द्युलैन भर्तलनु पॊन्दानु. नीतिमन्तुलु, पराक्रमवन्तुलैन पुत्रुलनु कन्नानु. नी चॆल्लॆलु सुभद्र कण्टे ऎक्कुवगा नी अभिमानान्नि पॊन्दानु. कृष्णा!अलाण्टि नन्नु राजसूय यागानन्तरं अवभृथस्नानं चेसिन नन्नु कॊप्पु पट्टुकुनि सभलोकि ईड्चि वलुवलु लागाडु. लोकंलो मरे स्र्ती कैना इटुवण्टि अवमानं जरिगिन्दा? अप्पुडु वीळ्ळन्ता नोरुमूसुकॊनि उण्टे उद्योगपर्वं 188 कवित्रय महभारतमु नुव्वे कदा! नन्नु रक्षिञ्चावु. ई सङ्गति नुव्वु गुर्तुञ्चुकॊनि सन्धि गुरिञ्चि माट्लाडु अण्टू द्रौपदि ऒक्कसारिगा - उ. द्रोवदि बन्धुरं बयिन क्रॊम्मुडि ग्रम्मन विड्चि, वॆण्ड्रुकल् दा वलचेत" बूनि, यसितच्छवि" बॊल्चु महभुजङ्गमो ना विलसिल्लि व्रेल"ग, मनम्बुन" बॊङ्गु विषाद रोषमुल् गाव"ग लेक बाष्पमुलु ग्रम्म"ग दिग्गन लेचि यार्तयै (उद्योग- 3-114) तन कॊप्पु विप्पिन्दि. पॊडवैन वॆण्ड्रुकलु नल्लगा निगनिगलाडे महभुजङ्गंला वेळ्ळाडुतू उण्टे वाटिनि कुडि चेत्तो पट्टुकॊनि मनसुलो ऒकपक्क रोषं मरो पक्क विषादं पॊङ्गुतू उण्टे कन्नीरु कारुतू उण्डगा दिग्गन लेचि आर्तितो - क. ‘इवि दुस्ससेनु व्रेळ्ळं दविलि सगमु द्रॆव्विपोयि दक्किनयवि; कौ रवुल कड" दीऱुमाटल यवसरमुन" दल"पवलयु नच्युत! वीनिन् (उद्योग-3-116) ‘श्रीकृष्णा! ई शिरोजालु आनाडु दुश्शासनुडि चेतिलो चिक्कि सगं तॆगिपोगा मिगिलिनवि. कौरवुलवद्द सन्धिगुरिञ्चि माट्लाडेटप्पुडु वीटिनि गुर्तुपॆट्टुको. ना कुरुलु पट्टि ईड्चिन वाडि चेतुलु युद्धभूमिलो तॆगिपडिनप्पुडे नाकु मनश्शान्ति. नेनु धर्मराजु कलिसि सुयोधनुडि शवान्नि कळ्ळारा चूडकपोते अर्जुनुडि गाण्डीवं ऎन्दुकु? तगुलबॆट्टना! महवीरुलैन भर्तलू नीलाण्टि अन्न अण्डगा उण्डगा पराभवं अने अग्निनि इङ्का ऎन्नाळ्ळु ऒडिलो नेनु पॆट्टुकोवालो नुव्वे चॆप्पु?’अनि द्रौपदि निट्टूर्पु विडिचिन्दि. आ माटलकु कृष्णुडु द्रौपदितो ‘अम्मा! कौरवुलु ऎलागू मनकु राज्यभागं इव्वरु. काबट्टि नुव्वु अनुकुन्नट्लु युद्धमे जरुगुतुन्दि. इप्पटि वरकु नुव्वु अनुभविञ्चिन दुःखं कण्टे अधिकमैन दुःखान्नि आ कौरवकान्तलु 189 अनुभविञ्चे रोजु ऎन्तो दूरंलो लेदु. यमुनिमहिषपु लोहघण्टल चप्पुळ्ळु विने कौरवुल चॆवुलकु ना माटलु ऎला विनिपिस्तायि? काबट्टि युद्धं तप्पदु.नुव्वु निश्चिन्तगा उण्डु’अनि ऊरडिञ्चाडु. श्रीकृष्णुडि हस्तिन प्रयाणं अर्जुनुडु ‘श्रीकृष्णा! इरुवर्गालकू मेलु चॆय्यि. इदे नेनु कोरेदि’ अन्नाडु. धर्मजुडु ‘श्रीकृष्णा! नी जन्म नक्षत्रं रोहिणि. रेपु रेवति नक्षत्रं. नीकु चन्द्रबलं ताराबलं बागुन्दि काबट्टि रेपे बयलुदेरु’ अन्नाडु. श्रीकृष्णुडु सात्यकिनि पिलिचि तन आयुधालनु रथंलो पॆट्टिञ्चमन्नाडु. यादवुललो तन वॆण्ट रावलसिन वारिनि निर्णयिञ्चाडु. दारुकुनि पिलिचि रथान्नि सिद्धं चॆय्यमन्नाडु. सात्यकिनि चूसि ‘सात्यकी! कौरवुलु कुटिलबुद्धुलु. नुव्वु कूडा ना वॆण्ट रा!’ अनि हस्तिनकु पयनमय्याडु. पाण्डवुलु ऊरि चिवरिवरकू वच्चि सागनम्पडन्तो श्रीकृष्णुडि रथं हस्तिनवैपु सागिपोयिन्दि. दारिलो श्रीकृष्णुडु कुशस्थलिलो विडिदि चेशाडु. अदि तॆलिसि अक्कण्णुञ्चि सुयोधनुडु स्वागत सन्नाहलु चेस्तुन्नाडु. धृतराष्र्टुडु विदुरुडितो ‘विदुरा! श्रीकृष्णुडिकि विडिदि ऎक्कड चेस्ते बावुण्टुन्दि? अतडिकि एवि कानुकलुगा इव्वालि?’ अनि अडिगाडु. विदुरुडु ‘राजा! पाण्डवुलकु ऐदण्टे अयिदु ऊळ्ळु कूडा इव्वलेनि मनं श्रीकृष्णुनिकि कानुकलु इव्वगलमा? नी मनसु अर्थमय्यिन्दि. श्रीकृष्णुडु कानुकलकु लॊङ्गडु. ई आलोचनतो नुव्वु ऎन्त तॆलिवि तक्कुव वाडिवो अर्थमय्यिन्दि! मेरु पर्वतान्नि इच्चिना श्रीकृष्णुडु अर्जुडिनि विडिचिपॆट्टडु. काबट्टि नुव्वु श्रीकृष्णुडि काळ्ळकु नीळ्ळिच्चि कुशल मडिगिते चालु. श्रीकृष्णुडु ए पनिमीद वस्तुन्नाडो अदि नॆरवेर्चडं तप्प वेरेमी श्रीकृष्णुडिकि अक्कर्लेदु. इच्चिना अदि अतडिकि नच्चदु’अन्नाडु. उद्योगपर्वं 190 कवित्रय महभारतमु सुयोधनुडु ‘तण्ड्री! विदुरुडु सरिगाने चॆप्पाडु. मनं एमिच्चिना इव्वकपोयिना श्रीकृष्णुडु पाण्डवुलनु विडिचिपॆट्टडु कदा! इच्चि लाभं एमुन्दि? मनकु अपकीर्ति तप्प’ अन्नाडु. भीष्मुडु कल्पिञ्चुकॊनि ‘राजा! नुव्वु कानुकलु इस्ते ऒकरकङ्गा इव्वकपोते ऒकरकङ्गा चेसेवाडु काडु श्रीकृष्णुडु. अतडि माट विनडं वच्चिन पनिनि सफलं चेसि पम्पडमे नी बाध्यत’ अन्नाडु. मळ्ळी सुयोधनुडु ‘श्रीकृष्णुडिनि इक्कडे बन्धिञ्चि कारागारंलो पॆडिते पाण्डवुलु रॆक्कलु तॆगिन पक्षुलौतारु. यादवुलु, पाञ्चालुरू मनपक्षमे वहिस्तारु. अन्दुकु नेनु अन्ता सिद्धं चेस्तुन्नानु. इक मीरें चेस्तारो चॆय्यण्डि’ अन्नाडु. अतडि माटलकु अन्ता निर्घान्त पोयारु. धृतराष्र्टुडु ‘सुयोधना!नीकु मति भ्रमिञ्च लेदु कदा! श्रीकृष्णुडु मन दूत. दूतनु मर्याद चॆय्यालि. बन्धिञ्चकूडदु. अयिना अतडु एं अपराधं चेशाडनि’ अन्नाडु. ‘राजा! नी कुमारुडु अन्नन्त पनी चेस्ते सर्वनाशनं औताडु. इक नेनु इक्कड उण्डलेनु’ अनि भीष्मुडु वॆळ्ळिपोयाडु. श्रीकृष्णुडु तनकु स्वागतं चॆप्पिन वारिनि गौरविञ्चि वारिलो तन मित्रुडैन कृतवर्मनु तन वॆण्ट बॆट्टुकुनि हस्तिनलोनिकि प्रवेशिञ्चाडु. धृतराष्र्टुडु श्रीकृष्णुडिकि ऎदुरेगि कौगिलिञ्चुकुन्नाडु. श्रीकृष्णुडु भीष्म, द्रोण, कृपाचार्युलकु नमस्करिञ्चि धृतराष्र्टुडि अनुमतितो विदुरुडि मन्दिरानिकि वॆळ्ळाडु. अक्कड विदुरुडितो पाण्डवुलनु गुरिञ्चिन विषयालु कॊन्त सेपु चर्चिञ्चि तरुवात कुन्तीदेवि मन्दिरानिकि वॆळ्ळाडु. कुन्तीदेवि तन मेनल्लुडिनि चूसि बोरुन एड्चेसिन्दि अन्दरि योगक्षेमालु अडिगि ‘भुजबलन्तो जीविञ्चडमे क्षत्रिय धर्ममनी अला कानिदेदैना हेयमैनदनि तन माटगा पाण्डवुलकु चॆप्पमनि चॆप्पिन्दि. 191 श्रीकृष्णुडु ‘अत्ता! अन्ता नुव्वु अनुकुन्नट्ले जरुगुतुन्दनि आमॆनु ओदार्चि मळ्ळी विदुरुडि मन्दिरं चेरुकुन्नाडु. विदुरुडि विन्दु अक्कड नुण्डि बयलुदेरिन श्रीकृष्णुडु कृतवर्मनु, सात्यकिनि तीसुकुनि सुयोधनुडि मन्दिरानिकि वॆळ्ळाडु. सुयोधनुडु अतडिनि स्वागतिञ्चि तन इण्टिलो भोजनानिकि आह्वनिञ्चाडु. कानी श्रीकृष्णुडु सुन्नितङ्गा तिरस्करिस्तू सुयोधना! नेनु रायबारिनि. वच्चिन पनि पूर्ति काकुण्डा मी इण्ट विन्दुलु विनोदालू नाकु धर्मं कादु कदा! प्रेमतो पॆट्टे भोजनं अत्यन्त प्रियमैनदि. आपद उन्न चोट भोजनं मञ्चिदि कादु. नाकु मी पट्ल प्रेम उन्दि. मी इण्ट नाकु आपद लेदु. अयिना प्रस्तुतं भोजनं चेयलेनु. पग वारि इण्ट्लो भोजनं चेस्ते वारु एमि पॆडतारो अन्न अनुमानं तॊलिचेस्तू उण्टुन्दि. नाकेमो पाण्डवुलु अण्टे प्राणं. नीकु वारण्टे पग. वाळ्ळकु अपकारं चेसे मी इण्ट्लो भोजनं नाकु मञ्चिदि ऎला अवुतुन्दि? काबट्टि नेनु विदुरुडि इण्ट्लो भोजनं चेस्तानुले!’ अनि चॆप्पि वॆळ्ळिपोयाडु. विदुरुडु भक्तिश्रद्धलतो विन्दुनु एर्पाटु चेशाडु. विन्दु पूर्ति अय्याक विदुरुडु ‘श्रीकृष्णा! दुर्योधनुडु दुरभिमानि, नी माट विण्टाडा! तनकु पदकॊण्डु अक्षौहिणुल सैन्यं उन्दनि गर्वं.पैगा कर्णुडु ऒक्कडे तनकु विजयं चेकूरुस्ताडनि गट्टि नम्मकं. राजसूय यागंलो ओडिन राजुलतो कलिसि पाण्डवुलकु व्यतिरेकङ्गा युद्धानिकि सिद्धं अवुतुन्नाडु.काबट्टि सन्धि पॊसगदु. कौरवुलकु पोयेकालं दापुरिञ्चिन्दि.नुव्वु कुरुसभकु वॆळ्ळडं मञ्चिदि कादु’अन्नाडु अवेदनगा.अप्पुडु श्रीकृष्णुडु विदुरुडितो - ‘विदुरा! नाकु अन्ता तॆलुसु. दुर्योधनुडु सन्धिकि इष्टपडडनी तॆलुसु. अयिना ऎन्दुकु वच्चानण्टावा? प्रयत्निस्ते नष्टं लेदुगा! पैगा इदि पुण्य कार्यं. फलिञ्चकपोयिना, प्रयत्नं चेशामन्न फलं दक्कुतुन्दि. इद्दरू मनकु बन्धुवुलु. वाळ्ळ मध्य गॊडव तीर्चकपोते मनल्नि पॆद्दलु निन्दिस्तारु. उद्योगपर्वं 192 कवित्रय महभारतमु अन्दुके वच्चानु’ नुव्वु ना हितं कोरे चॆप्पावु. कानी नेनु ऎन्दुकु वच्चानो वारिकि तॆलियालि. वारि मनसुलो एमुन्दो नाकू लोकानिकी तॆलियालि. अप्पुडे दानिकि अनुगुणङ्गा चॆय्यगलं! ई सन्धि पॊसगदनि नाकू तॆलुसु. ना प्रयत्नं चेस्तानु. अन्नाडु. आरोजुकु अक्कडे विश्रान्ति. श्रीकृष्णरायबारं मरुनाडु कौरवसभ कॊलुवुतीरिन्दि. उन्नतासनम्पै श्रीकृष्णुडु. अन्दरू उण्डगा श्रीकृष्णुडु लेचि सभनु उद्देशिञ्चि - ‘महराजा! भरत वंश क्षेमं कोसं इरु कुटुम्बालकू मेलु कलिगेला नाकु तोचिनदि चॆप्तुन्नानु. मी भरत वंशं धर्मं, सत्यं, करुण, ऐकमत्यं, अभिवृद्धि अनेवाटिकि प्रसिद्धि. अलाण्टि वंशंलो नुम्वा, नी सहॆूदरुडु पाण्डुराजु जन्मिञ्चारु. पाण्डवुलु तण्ड्रिलेनि बिड्डलु. चिन्नप्पटिनुण्डी ऎन्नो कष्टालु पड्डारु. नुव्वे वाळ्ळनु आदरिञ्चावु. पॆञ्चि पॆद्द चेशावु. वाळ्ळकू नुव्वु तण्ड्रिवे. काबट्टि वाळ्ळ रक्षण बाध्यत नीदे! नी पुत्रुलू पाण्डुपुत्रुलू पालू नीळ्ळला कलिसि उण्डालि. अला उण्डकपोते अप्रतिष्ठे. नीदे बाध्यत. ई कुरु वंशानिकि नुव्वे पॆद्ददिक्कु. इरु कुटुम्बाल योगक्षेमाल्नि दृष्टिलो पॆट्टुकुनि प्रवर्तिञ्चालि. युद्धं वस्ते नाशनं तप्पदु. काबट्टि इरु पक्षालकू सन्धे मञ्चिदि. अदि नी चेतिलोने उन्दि. इक बलाबलालण्टावा! अटु भीमार्जुनुलतोगानी इटु भीष्मद्रोणादुलतो गानी ऎदुर्कॊने वीरुलु ऎवरुण्टारु? इरु पक्षाललोनि वीरुलन्ता चनिपोवडं तप्प युद्धंवल्ल प्रयोजनं एमुण्टुन्दि! नुव्वु कुरुसाम्राट्टुवि. नी कुमारुलैन कौरव, पाण्डवुललो ऒकरि पट्ल शत्रुत्वं वहिञ्चडं तगदु. ई समयंलो नुव्वु उपेक्षिस्ते अदि लोकानिके द्रोहं. कादु नीकु नुव्वे चेसुकुने द्रोहं. कुरु, पाण्डवुललो ऎवरु मरणिञ्चिना कीडु नीके कदा! पण्डितुलू, बलाढ्युलू, पराक्रम वन्तुलू अयिन कुरु वंशजुलु मरणिञ्चकुण्डा नी राज नीतिनि प्रदर्शिञ्चु. अन्दरि मॆप्पुनू पॊन्दु. 193 पाण्डवुलु नीकु ऎन्तो विनयङ्गा ‘तण्ड्री! नी माट प्रकारं में अरण्य अज्ञात वासालनु पूर्ति चेसुकुन्नां. मा तण्ड्रिगारि अर्धराज्यानिकि अर्हुलमनि भाविस्तुन्नां. माकु तल्ली, तण्ड्री, गुरुवु, दैवं अन्नी नुव्वे.मावल्ल एदैना अपराधं जरिगिते मन्निञ्चण्डि. माकु क्षेमान्नि कलिगिञ्चि धर्मान्नि निलपण्डि अण्टू वाळ्ळु अयिदुगुरू नीकु नमस्करिस्तू - उ. सारपु धर्ममुन् विमलसत्यमु" बापमुचेत बॊङ्कुचे" बारमु" बॊन्दलेक चॆड" बारिनदैन यवस्थ दक्षु लॆ व्वार लुपेक्ष सेसि रदिवारल चेटगु" गानि धर्मनि स्तारकमय्यु सत्यशुभदायकमय्युनु दैवमुण्डॆडुन् (उद्योग- 3-273) ‘महराजा! उत्तममैन धर्मं, पापंवल्ला, स्वच्छमैन सत्यं असत्यं वल्ला दरिचेरलेक नाशनमैपोतुन्नप्पुडु समर्थुलैनवाळ्लु रक्षिञ्चगलिगी उपेक्ष चेसिनट्लयिते अदि वारिके चेटु तॆस्तुन्दि. अयिते धर्मान्नि गट्टॆक्किञ्चेन्दुकू, सत्यानिकि शुभान्नि कलिगिञ्चेन्दुकू भगवन्तुडु उन्नाडु’ अन्नारु. इक निर्णयं नीदे! सत्यान्नी, धर्मान्नी रक्षिञ्चु. पाण्डवुलकु धर्मङ्गा इव्ववलसिन राज्यान्नि इच्चेयि. पाण्डवुलु गॊप्पवीरुले अयिना शान्तं वहिञ्चि, अन्नी मर्चिपोयि निन्नु सेविञ्चालनि भाविस्तुन्नारु. दानिकि नुव्वु ऒप्पुकोकपोते युद्धानिकैना वाळ्ळु सिद्धमे. नीकु एदि मञ्चिदनिपिस्ते अदे चॆय्यि’ अनि चॆप्पमन्नारु. काबट्टि महराजा! नुव्वु समुचितमैन निर्णयं तीसुकुनि वारि राज्यभागान्नि वारिकि इच्चि मिगिलिनदि मी कुमारुनिकि इच्चि, पुत्र पौत्रादुलतो सुखङ्गा जीविञ्चु. धर्मराजुलोनि धर्मनिष्ठ, शान्तस्वभावं नुव्वु ऎरुगनिदा! मीरु अन्नि कष्टालु पॆट्टिना मीतो सख्यत कोरुतू सन्धि प्रयत्नालु चेस्तुन्न धर्मजुडि मञ्चिमनस्सु ऎवरिकि उण्टुन्दि! उद्योगपर्वं 194 कवित्रय महभारतमु धृतराष्र्ट महराजा! नी कुमारुल क्षेमं कोरि इवन्नी नीकु चॆप्तुन्नानु. पाण्डवुल राज्यभागान्नि वारिकि इव्वु. पिलिपिञ्चु. पाण्डवुलु मी पाद सेव चेयडानिकि सिद्धङ्गा उन्नारु. नीकु अदि इष्टं लेकपोते वारु युद्धानिकि कूडा सिद्धमे. एदि कावालो नुव्वे निर्णयिञ्चु’ अनि चॆप्पि श्रीकृष्णुडु कूर्चुन्नाडु. महर्षुलु हितोपदेशालु अन्ता निश्शब्दं.इन्तलो जमदग्नि महमुनि लेचि ‘सुयोधना! पूर्वं दम्भोद्भवुडु अने ऒक महराजु उण्डेवाडु. अतडु मह गर्विष्ठि. नर नारायणुलु गन्धमादन पर्वतं पै तपस्सु चेसु कुण्टुण्टे ई दम्भोद्भवुडु वारि मीदकु युद्धानिकि वॆळ्ळाडु. मुनुलु ऎन्त चॆप्पिना विनलेदु. आ समयंलो नरुडु चेतिलो उन्न दर्भलतोने दम्भोद्भवुडितो युद्धं चेसि, अतडिनि ओडिञ्चि, प्राणालतो वदिलिपॆट्टाडु. आ नर नारायणुले ई श्रीकृष्णार्जुनुलु. काबट्टि दम्भोद्भवुडिला गर्वन्तो वारिनि ऎदिरिञ्चकुण्डा सन्धि चेसुको’ अनि हितवु पलिकाडु. आ तरुवात कण्व महमुनि लेचि ‘सुयोधना! बलाबलालु तॆलुसुकोकुण्डा गर्वन्तो, अहङ्करिञ्चि युद्धानिकि दिगिते पूर्वं गरुत्मन्तुडिला भङ्गपडक तप्पदु. देवेन्द्रुडि रथसारथि मातलि. अतडि कूतुरु गुणकेशि. मातलिकि तन कुमार्तॆकू सर्पनायकुडैन आर्यकुडि मनुमडू कुरुडि कुमारुडू अयिन सुमुखुडिकी पॆळ्ळि चॆय्यालनि उन्दि. आ विषयं आर्यकुडितो चॆप्पाडु. अप्पुडु अर्यकुडु ‘अय्या! ना कुमारुडैन कुरुडिनि गरुत्मन्तुडु चम्पाडु. आ तरुवात सुमुखुण्णि कूडा ऒक नॆलरोजुललो चम्पुताननि चॆप्पि कोपन्तो वॆळ्ळाडु. काबट्टि ई सम्बन्धानिकि नेनु ऒप्पुकोलेनु’ अन्नाडु. अन्दुकु मातलि ‘नेनु देवेन्द्रुडितो चॆप्पि सुमुखुडि प्राणालु कापाडतानु’ अनि देवेन्द्रुडि दग्गरकु तीसुकु वॆळ्ळाडु. 195 आ समयंलो देवेन्द्रुडू महविष्णुमा ऒकेचोट उन्नारु. मातलि वच्चि देवेन्द्रुण्णि शरणुवेडाडु. अप्पुडु देवेन्द्रुडु श्रीमहविष्णुवु अनुमतितो सुमुखुडिनि दीर्घायुष्मन्तुण्णि चेशाडु. मातलि तन कुमार्तॆनु सुमुखुनिकि इच्चि विवाहं जरिपाडु. इदि विनि गरुत्मन्तुडु कोपावेशन्तो अक्कडिकि वच्चि विष्णुवु मुन्दरे ‘इन्द्रा! नुव्वु अदिति पुत्रुडिवि. नेनु विनतापुत्रुडिनि. मन इद्दरिकी तण्ड्रि कश्यपुडे. मनं इद्दरं राक्षसुलनु वॆतिकि वॆतिकि चम्पुदां. नी कण्टे नेनु ऎन्दुलो तक्कुव? नाविषयंलो नुव्वॆन्दुकु जोक्यं चेसुकुन्नावु’ अन्नाडु. अन्दुकु इन्द्रुडु ‘इदि ना निर्णयं कादु. विष्णुमूर्ति निर्णयं’अन्नाडु. गरुत्मन्तुडु ‘तम्मुडा! नेनु एमिटो ना बलमॆन्तो नीकु तॆलियदु. नी देवता कुलमन्ता ना ऒण्टि मीदि ऒक ईकतो समं कादु’ अन्नाडु. विष्णुमूर्ति ‘नुव्वु अन्त बलवन्तुडिवा एदी चूपिञ्चु?’ अनि गरुडुडि वीपुपै तन चॆय्यि वेशाडु. अन्ते! गरुडुडु कॆव्वुमनि अरिचि,कुप्प कूलिपोयाडु. विष्णुमूर्ति चेयि तीशाडु. अप्पुडु ‘ब्रतुकु जीवुडा’ अण्टू लेचि निलबड्डाडु. अप्पुडु श्रीमहविष्णुवु नव्वि ‘गरुडा! गर्वं ऎन्दुकु? बुद्धिगा उण्डवच्चु कदा! अनि हितवु पलिकि वॆळ्ळिपोयाडु’. तरुवात नारदुडु ‘सुयोधना! ऎन्तटि शक्तिवन्तुलकैना धर्ममार्गमे बलं.आ शक्तिनि अहङ्कारं बलहीन परुस्तुन्दि. एदि एमैना नेनु अनुकुन्नदि चेस्तानु अनि मूर्खङ्गा प्रवर्तिस्ते गालवुडिकि कलिगिन आपदले मनकू ऎदुरौतायि’ विनु. पूर्वं गालवुडु अने ऒक मुनि कुमारुडु उण्डेवाडु. अतडु विश्वामित्रुडि वद्द विद्यनु अभ्यसिञ्चाडु. विद्याभ्यासं पूर्ति कागाने गुरुदक्षिण इस्ताननि अन्नाडु. विश्वामित्रुडु वद्दुले अन्नाडु. अयिना गालवुडु विनलेदु. मूर्खङ्गा गुरुदक्षिण अडगालि अनि पट्टुपट्टाडु. उद्योगपर्वं 196 कवित्रय महभारतमु विश्वामित्रुडु ‘सरे! ऒक चॆवि मात्रं नल्लगा उण्डे तॆल्लनि गुर्रालु ऎनिमिदि वन्दलु तीसुकुरा! अदे नाकु गुरुदक्षिण’ अन्नाडु. गालवुडु अन्दुकु अङ्गीकरिञ्चि बयलु देराडु. कानी अतडिकि ऎक्कड वॆतिकिना अलाण्टि गुर्रालु दॊरक लेदु. निद्राहरालु कूडा मानिवेसि वॆदकडं मॊदलु पॆट्टाडु. मार्गमध्यंलो अतनिकि तन चिन्न नाटि नेस्तमैन गरुत्मन्तुडु कलिशाडु. गरुत्मन्तुडु गालवुण्णि तन वीपुमीद ऎक्किञ्चुकुनि ययातिमहराजु वद्दकु तीसुकु वॆळ्ळाडु. गालवुडि कोरिक विन्नाडु ययाति. कानी तन वद्द अलाण्टि गुर्रालु लेवन्नाडु. अयिते तनको कुमार्तॆ उन्दनी अमॆ पेरु माधवि अनी चॆप्पि, आमॆनु गालवुडिकि इच्चि, विवाहं चेशाडु. माधवितो सह गालवुडु गुर्रालनु वॆदकडं मॊदलु पॆट्टाडु. अला अतडु गुर्राल कोसं इक्ष्वाकु महराजु वद्दकु वॆळ्ळाडु. इक्ष्वाकु महराजु वद्द अलाण्टि गुर्रालु रॆण्डु वन्दले उन्नायि. अयिते सन्तानं कोसं परितपिस्तुन्नाडु इक्ष्वाकुमहराजु. अतडिदग्गर उन्न आ गुर्रालनु तीसुकॊनि, बदुलुगा सन्तानं कलिगे वरकु माधविनि तन वद्द उञ्चमनि अडिगाडु. गालवुडु अलागेननि ऒप्पन्दं कुदुर्चुकुन्नाडु. इक्ष्वाकुवु माधवि द्वारा ऒक कुमारुण्णि पॊन्दाडु. आ तरुवात माधविनि गालवुनिकि इच्चिवेशाडु. इदेविधङ्गा मिगिलिन गुर्रालनु कूडा समकूर्चुकॊम्मनि चॆप्पि गरुत्मन्तुडु वॆळ्ळिपोयाडु. गालवुडु काशीराजु दिवोदासुकु माधविनि इच्चि रॆण्डु वन्दल गुर्रालनु तीसुकुन्नाडु. माधविवल्ल दिवोदासुकु प्रत्यर्दनुडु अने कुमारुडु कलिगाडु. तरुवात गालवुडु माधविनि भोजपुराधीशुडैन औशीनरुडिकि इच्चि मरो रॆण्डु वन्दल गुर्रालनु पॊन्दाडु. औशीनरुडिकी माधविकी शिबि अने कुमारुडु कलिगाडु. अयिना माधवि कन्यात्वं चॆडलेदु. 197 मिगिलिन गुर्राल कोसं गालवुडु अन्वेषिस्तुण्टे गरुत्मन्तुडु वच्चि गालवुडिनि विश्वामित्रुडि वद्दकु तीसुकुवॆळ्ळि ‘अय्या! गालवुडु पसिवाडु. अतडिनि अनुग्रहिञ्चण्डि. ई आरुवन्दल गुर्रालनु तीसुकुनि मिगिलिन रॆण्डु वन्दल गुर्रालकु बदुलुगा ई माधविनि स्वीकरिञ्चण्डि’ अन्नाडु. विश्वामित्रुडु अन्दुकु अङ्गीकरिञ्चाडु. आमॆ द्वारा अष्टकुडु अने कुमारुण्णि पॊन्दाडु. तिरिगि माधविनि गालवुडिकि इच्चाडु. काबट्टि गालवुडिला मूर्खुडिला प्रवर्तिञ्च वद्दु. गुरु दक्षिण वद्दु अन्नप्पुडु विज्ञततो ऊरुकुण्टे इन्नि तिप्पलु उण्डेवि कादु कदा! काबट्टि तॆलिविगा श्रीकृष्णुडि माट विनु’ अन्नाडु. मुनीश्वरुल माटलु पट्टिञ्चुकोलेदु सुयोधनुडु. भीष्मुडु ‘सुयोधना! नी तण्ड्रि माटलु प्रशान्तङ्गा विनु. श्रीकृष्णुडि माटलु विण्टे नीकु मेलु कलुगु तुन्दि. नी सिरि सम्पदलु निलुस्तायि. लेकपोते लेदु अन्ते नेनु चॆप्पेदि’अन्नाडु. कॊडुकु पक्षान धृतराष्र्टुडु महर्षुलकु क्षमापणलु चॆप्पि ‘श्रीकृष्णा! नेनु अशक्तुण्णि. सन्धि चेसुकोमनि नुव्वे ना कॊडुकुलकु हितबोध चॆय्यि’ अनि वेडुकॊन्नाडु. अप्पुडु श्रीकृष्णुडु ‘सुयोधना! पाण्डवुलु गॊप्प वीरुलु. वाळ्ळनु युद्धंलो ओडिञ्चडं आ देवतलवल्ल कूडा कादु. अयिना अन्नी मरिचिपोयि सन्धिनि कोरुतुन्नारु. उत्तरगोग्रहणंलोने अर्जुनुडि सत्ता एमिटो मी अन्दरिकी तॆलिसिन्दि कदा! दुरहङ्कारानिकि पोयि, ऎन्दुकु नीवाळ्ळ नन्दरिनी चम्पुकुण्टावु?’ अन्नाडु. भीष्म, द्रोण, धृतराष्र्टादुलु कूडा चॆप्पि चूशारु. अन्नी विन्न सुयोधनुडिकि कोपं कट्टलु तॆञ्चुकुन्दि. ‘श्रीकृष्णा! ई पॆद्दलुन्नारे! ऎप्पुडू इन्ते! नन्नु निन्दिञ्चडं तप्प वीळ्ळकु वेरे पनि लेदु. इप्पुडु नुव्वु कूडा वाळ्ळकु तोडय्यावु. मा शकुनितो धर्मराजु जूदंलो ओडिपोयाडु. अदि ना तप्पा?! ऒकवेळ धर्मराजु गॆलिस्ते उद्योगपर्वं 198 कवित्रय महभारतमु मेमू पन्दॆंलो पॆट्टिन नियमाल्नि पाटिञ्चेवाळ्ळमे! मेमेमी युद्धान्नि कोरडं लेदु. अनवसरङ्गा वाळ्ळे मातो कय्यानिकि कालुदुव्वुतुन्नारु. युद्धं राजधर्ममे कदा! गॆलिचिना ओडिना कीर्ति लभिस्तुन्दि. माकु ऊह तॆलियनप्पुडु मा पॆद्दलु वाळ्ळकु राज्यंलो भागं इच्चारु. इप्पुडु अला चेस्ते ऊरुकों. अयिदु ऊळ्ळू कादु कदा! सूदि मॊन मोपिनन्त भूभागं कूडा वाळ्ळकु इच्चे प्रसक्ति लेदु. चेतनैते युद्धं चेसि गॆल्चुकोमनु. इदे ना तुदि निर्णयं’ अनि तल बिरुसुगा समाधानं चॆप्पाडु. ‘ओरी मूर्खा! मॊदट्नुञ्ची नुव्वु अधर्मपरुडिवे! पाण्डवुलकु ऎन्नोसार्लु कीडु चेशावु. वाळ्ळु धर्मपरुलु. अन्दुके इङ्का बतिके वुन्नारु. युद्धं जरुगुतुन्दि. अन्दुलो नुम्वा नी वाळ्ळू नाशनं काक तप्पदु’ अन्नाडु श्रीकृष्णुडु कोपङ्गा. आ माटलु रुचिञ्चनि दुर्योधनुडु तन वाळ्ळन्दरितो कलिसि सभलो नुञ्चि बयटिकि वॆळ्ळिपोयाडु. वॆण्टने धृतराष्र्टुडु पिलिपिञ्चडन्तो गान्धारीदेवि सभलोनिकि वच्चिन्दि. दुर्योधनुण्णि पिलिपिञ्चि, सन्धि चेसुकोमनि चॆप्पिन्दि. अयिना दुर्योधनुडु पट्टिञ्चुकोलेदु. बयटकु वॆळ्ळि श्रीकृष्णुण्णि बन्धिञ्चे प्रयत्नालु मॊदलुपॆट्टाडु. अदि ग्रहिञ्चिन सात्यकि सभलोनिकि वच्चि आ विषयान्नि चॆप्पाडु. अदि विन्न धृतराष्र्टुडु दुर्योधनुण्णि पिलिपिञ्चि तीव्रङ्गा मन्दलिञ्चाडु. ‘ऎवरि कर्मकु ऎवरु बाध्युलु? मी चावु मीरु चावण्डि’ अण्टू आक्रोशिञ्चाडु. विश्वरूपं वॆण्टने श्रीकृष्णुडु तन विश्वरूपान्नि चूपिञ्चाडु. समस्त देवतल्नी समस्त शक्तुल्नी तनलो निम्पुकॊनि उन्दि आ विराट् स्वरूपं. अला कनिपिञ्चिन श्रीकृष्णुडि तेजस्सुनु सभलोनि वाळ्ळॆवरू चूडलेकपोयारु. कळ्ळु मूसुकुन्नारु. अप्पुडु श्रीकृष्णुडु नारदादि महर्षुलकू, भीष्मद्रोणुलकू, 199 विदुरुडिकी, सञ्जयुडिकी दिव्यदृष्टिनि अनुग्रहिञ्चाडु. धृतराष्र्टुडु वेडुकोवडन्तो अतडिकी विश्वरूपान्नि दर्शिञ्चे भाग्यान्नि प्रसादिञ्चाडु. धृतराष्र्टुडु अमितमैन आनन्दन्तो श्रीकृष्णुडि पादालपै पडि ‘परन्धामा! चालु. ना जन्म तरिञ्चिन्दि. ना चूपुनु तिरिगि तीसेसुको. निन्नु चूसिन कळ्ळतो वेरॆव्वरिनी चूडलेनु’ अन्नाडु. कॊन्तसेपटि तर्वात श्रीकृष्णुडु तन विश्वरूपान्नि उपसंहरिञ्चाडु. नारदादि महर्षुलू अतडिकि नमस्कारं चेसि वॆळ्ळिपोयारु. आ तरुवात श्रीकृष्णुडु कूडा अन्दरिकी वीड्कोलु पलिकि सात्यकि कृतवर्मलनु तीसुकॊनि कुन्तीदेवि मन्दिरानिकि वॆळ्ळाडु. जरिगिनदन्ता आमॆकु विन्नविञ्चाडु. कौरवुल अहङ्कारानिकि आमॆकु ऒळ्ळु मण्डिन्दि. ‘श्रीकृष्णा! राबोये सङ्ग्रामंलो तम प्रतापान्नि चूपिञ्चडानिकि ना कॊडुकुल्नि सिद्धङ्गा उण्डमनु’ अन्दि.


श्रीकृष्णुडि रथं हस्तिनापुरान्नि दाटि पॊलिमेरल्लो आगिन्दि. ‘नीतो एकान्तङ्गा माट्लाडालि’ अनि कर्णुण्णि तनतोपाटु तीसुकुवच्चाडु श्रीकृष्णुडु. ऒक चॆट्टु किन्द रथं निलिपि ‘कर्णा! नुव्वु धर्मात्मुडिवि. माकु परायिवाडिवि कावु. कुन्तीदेविकि कॊडुकुवु. अण्टे पाण्डुराजुकु पॆद्द कॊडुकुवि. ई विषयं तॆलिस्ते धर्मराजु निन्नु अन्दलं ऎक्किस्ताडु तॆलुसा?! नुव्वु पाण्डवुलतो कलिस्ते राज्याधिकारं नीके वस्तुन्दि. आलोचिञ्चु’ अन्नाडु. कर्णुडु निराकरिञ्चाडु. नन्नु पॆञ्चिन तल्लिनी, आदरिञ्चिन सुयोधनुण्णी विडिचि रावडं धर्मं कादन्नाडु. ‘सरे! कर्णा! राबोये अमावास्यनाडु युद्धं मॊदलवुतुन्दि. वॆळ्ळु. मी पॆद्दलन्दरिनी सिद्धं कम्मनि चॆप्पु’ अण्टू उपप्लाव्यंवैपु बयलुदेराडु श्रीकृष्णुडु.


उद्योगपर्वं 200 कवित्रय महभारतमु कर्णुडु गङ्गातीरंलो अनुष्ठानंलो उन्नाडु. कुन्तीदेवि मॆल्लगा अतण्णि समीपिञ्चिन्दि. ‘नायना! कर्णा!’ अनि पिलिचिन्दि. कर्णुडु तलॆत्ति चूशाडु. ऎदुरुगा कुन्तीदेवि. ‘एमिटम्मा! इला वच्चावु?’ अनि अडिगाडु. ‘नायना! नुव्वु ऎवरो कादु. ना पॆद्द कॊडुकुवि. पाण्डवुलकन्ना मुन्दे सूर्युडि अनुग्रहन्तो पुट्टावु. पाण्डवुलु नीकु सोदरुलु. वाळ्ळतो कलहिञ्चडं मानुको! अन्दरू कलसि उण्टे नाकु ऎन्तो आनन्दङ्गा उण्टुन्दि. पाण्डवुलतो कलिसि नुम्वा राजभोगालु अनुभविञ्चु’ अन्दि प्रेमगा. अन्ता विन्न कर्णुडु निर्लिप्तङ्गा ‘अम्मा! नाकु ई विषयं मुन्दे तॆलुसु. अयिना प्रस्तुत परिस्थितुल्लो ना जन्म रहस्यान्नि बयट पॆट्टडं नाकु इष्टं लेदु. पाण्डवुलतो कलिस्ते ई रहस्यं बयटपडकमानदु. अन्तेकादु, दुर्योधनुडु नाकु प्राणस्नेहितुडु. नन्नु नम्मि युद्धानिकि दिगुतुन्नाडु. अतडिकि द्रोहं चॆय्यलेनु. नी बाध नाकु अर्थमय्यिन्दि. पाण्डवुल्नि कापाडुकोवालन्नदे नी तापत्रयं. चॆबुतुन्ना विनु. ऒक्क अर्जुनुण्णि तप्प मिगिलिन नलुगुरिनी चम्पनु. नेनो अर्जुनुडो ऎवरो ऒकरे ई भूम्मीद उण्डालि. अप्पुडू नीकु पाण्डवुलु अयिदुगुरे अवुतारु’ अनि कुन्तीदेविकि अभयमिच्चि पम्पिवेशाडु. युद्धसन्नाहं पाण्डव शिबिरंलो युद्ध सन्नाहं प्रारम्भमय्यिन्दि. धर्मराजु धृष्टद्युम्नुण्णि सर्वसैन्याध्यक्षुडिगा नियमिञ्चाडु. द्रुपद, विराट, सात्यकि, मागध, सहदेव, चेकितान, धृष्टकेतु, शिखण्डुलनु अक्षौहिणुलकु अधिपतुलुगा नियमिञ्चाडु. पाण्डव सैन्यं कुरुक्षेत्रानिकि दग्गर्लो विडिदि चेसिन्दि. अक्कड दुर्योधनुडु कूडा द्रोण, कर्ण, अश्वत्थाम, बाह्लिक, शल्य, कृप, भूरिश्रव, शकुनि, कृतवर्म, 201 सुदर्शन, सैन्धवुल्नि तन पदकॊण्डु अक्षौहिणुल सैन्यानिकि अधिपतुल्नि चेशाडु. सर्वसैन्याध्यक्षुडुगा भीष्माचार्युडिनि नियमिञ्चाडु. अप्पुडु भीष्मुडु - ‘सुयोधना! ऒक्क अर्जुनुडु तप्प नन्नु ऎदिरिञ्चे मॊनगाडु ई भूम्मीद लेडु. पाण्डवुल्नि चम्पडानिकि नाकु मनसॊप्पदु. वाळ्ळनु विडिचिपॆट्टि मिगिलिन सैन्यान्नि अवलीलगा जयिस्तानु. कर्णुडितो पाटु नन्नु पम्पवद्दु. अतडु युद्धंलो उण्टे नेनु सेनाधिपत्यान्नि वहिञ्चनु’ अनि तेल्चिचॆप्पेशाडु. दुर्योधनुडि सैन्यालु कुरुक्षेत्रं वैपु सागिपोयायि. युद्धं तप्पलेदनि तॆलिसि बलरामुडु बाधपड्डाडु. तन कळ्ळमुन्दु जरिगे ई घोरान्नि चूडलेक तीर्थयात्रलकु बयलुदेराडु. दुर्योधनुडु पाण्डवुल बलाबलाल गुरिञ्चि चॆप्पमनि भीष्मुण्नि अडिगाडु. भीष्मुडु ‘पाण्डवुल बलाबलालन्नी चॆप्पि ‘सुयोधना! इङ्का ऎन्दरो वीरुलु उण्डवच्चु. कानी वाळ्ळॆवरू नन्नु ऎदिरिञ्चलेरु. अयिते ऒक्क शिखण्डिनि मात्रं नेनु जयिञ्चलेनु. पूर्वं मी तात विचित्रवीर्युडि कोसं काशिराजु कुमार्तॆल्नि मुग्गुर्नि तीसुकुवच्चानु. अन्दुलो ‘अम्ब’ अने ऒक कुमार्तॆ साळ्वराजुनु प्रेमिञ्चाननि चॆप्पिन्दि. नेनु तिरिगि पम्पिवेशानु. कानी आमॆनु साळ्वराजु चेपट्टलेदु. दान्तो अम्ब नामीद पगतो तपस्सु चेसिन्दि. ईश्वरुडि अनुग्रहन्तो द्रुपदराजुकु शिखण्डिगा जन्मिञ्चिन्दि. नन्नु चम्पगलिगे वरान्नि पॊन्दिन्दि. नेनु स्र्तीलनु, नपुंसकुल्नि वधिञ्चनु. अदि ना व्रतं. शिखण्डि पूर्वं स्र्तीगा जन्मिञ्चिन्दि काबट्टि आमॆनु वधिञ्चनु. इक ना बलमण्टावा? रोजुकु वॆय्यिमन्दि रथिकुल्नि अवलीलगा चम्पगलनु. ई लॆक्कन नॆलरोजुल्लो मॊत्तं पाण्डवसैन्यान्नि नेने अन्तं चॆय्यगलनु’ अन्नाडु. आ तरुवात द्रोणुडु कूडा ‘नेनू नॆलरोजुल्लो पाण्डव सैन्यान्नि मट्टिकरिपिस्तानु’ अन्नाडु. उद्योगपर्वं 202 कवित्रय महभारतमु वॆण्टने कृपुडु ‘नेनु रॆण्डु नॆलल्लो अन्दर्नी हतमारुस्तानु’ अण्टे कर्णुडु ‘नाकु अयिदण्टे अयिदुरोजुलु चालु’ अन्नाडु. इक्कड वीळ्ळु इला माट्लाडुकुन्न माटलन्नी चारुल द्वारा धर्मराजुकु तॆलिशायि. अर्जुनुण्णि पिलिचि ‘अर्जुना! कौरव सैन्यान्नि हतमार्चडानिकि नीकु ऎन्त समयं कावालि?’ अनि अडिगाडु. अप्पुडु अर्जुनुडु - ‘अन्नय्या! श्रीकृष्णुडि सहकारन्तो पाशुपतास्र्तान्नि वेशानण्टे ऒक्करोजुलोने मुल्लोकालू दहिञ्चुकुपोतायि. कानी अला चेस्ते ना गॊप्पतनं लोकानिकि ऎला तॆलुस्तुन्दि? अन्दुके तक्किन आयुधालतोने युद्धं चेसि ई अर्जुनुडण्टे एमिटो लोकानिकि तॆलिसेला चेस्तानु’ अन्नाडु आत्मविश्वासन्तो. b 203 भीष्मपर्वं ‘कुरुक्षेत्रंलो सङ्ग्रामं जरगबोतोन्दि. इदि दैव निर्णयं. नीकु दिव्यदृष्टिनि इस्तुन्नानु. आ युद्धान्नि नुव्वु इक्कड नुण्डे चूडगलवु’ अन्नाडु वेदव्यासुडु धृतराष्र्टमहराजु वद्दकु वच्चि. धृतराष्र्टुडु ‘तण्ड्री! नावल्ल कादु. आ शक्तिनि मा सञ्जयुडिकि प्रसादिञ्चु. अतडि द्वारा विण्टानु’ अनि वेडुकुन्नाडु. व्यासुडु सरेनण्टू आ वरान्नि सञ्जयुडिकि अनुग्रहिञ्चि ‘ऎक्कड धर्मं उण्टुन्दो अक्कडे जयं उण्टुन्दि’ अनि वॆळ्ळिपोयाडु. वेदव्यासुडि वरप्रभावंवल्ल सञ्जयुडु युद्धरङ्गंलो यथेच्छगा सञ्चरिस्तू रहस्यङ्गा माट्लाडुकुने माटलू विनगलुगुताडु. युद्धं प्रारम्भमय्यिन्दि. पदि रोजुलु गडिचिपोयायि. सञ्जयुडु दिगुलुगा धृतराष्र्टुडि वद्दकु वच्चाडु. ‘राजा! घोरं जरिगिपोयिन्दि. ई पदिरोजुलू पाण्डव सैन्यान्नि छिन्नाभिन्नं चेसिन भीष्मुडु ऒक दुर्बलुडैन शिखण्डि वल्ल नेलकूलिपोयाडु’ अन्नाडु विचारङ्गा. इक्कड धृतराष्र्टुडू नेलमीद कूलबडिपोयाडु. तॆप्परिल्लि ‘अय्यो! ऎन्त दारुणं? सञ्जया! इदि ऎला जरिगिन्दो विवरङ्गा चॆप्पु?’ अनि अडिगाडु. सञ्जयुडु मॊदलुपॆट्टाडु. ‘राजा! नेनु वॆळ्ळेसरिकि दुर्योधनुडु दुश्शासनुण्णि इला हॆच्चरिस्तुन्नाडु. ‘भीष्मुडि आट कट्टिञ्चेन्दुकु पाण्डवुलु तप्पकुण्डा शिखण्डिनि तॆस्तारु. आ शिखण्डि ऎक्कड कन्पिञ्चिना तरिमि तरिमिकॊट्टु. इटुवैपु राकुण्डा चूडु’ अनि. 204 कवित्रय महभारतमु धर्मराजु कौरवुल सैन्यान्नि चूसि आश्चर्यपोयाडु. आ सैन्यं मध्यलो ताळध्वजं रॆपरॆपलाडुतुन्न रथम्पै ठीविगा उन्नाडु भीष्मुडु. विजयमो वीरस्वर्गमो अन्नट्लुगा पोराडमनि वीरुल्नि प्रोत्सहिस्तुन्नाडु. कौरव सैन्यान्नि चूसि मॊदट धर्मराजु आन्दोळन चॆन्दिना अर्जुनुडि प्रोत्साहन्तो पुञ्जुकुन्नाडु. धृष्टद्युम्नुडु अचलम्याहन्नि पन्नाडु. इरुपक्षालू ऎदुरॆदुरुगा निलिचायि. श्रीकृष्णार्जुनुलु पाञ्चजन्य देवदत्ताल्नि पूरिञ्चारु. आ शङ्खध्वनुलकु कौरवुल गुण्डॆलु गुभेलुमन्नायि. अन्तलो कौरव सैन्यम्पै नॆत्तुटि वान कुरिसिन्दि. अयिना दुर्योधनुडु वॆनुकञ्ज वेयकुण्डा युद्ध वाद्यालु म्रोगिञ्चमन्नाडु. उभयुलू युद्ध नियमाल्नि चॆप्पुकुन्नारु. युद्धं चेस्तू अन्दुकु तगिन विधङ्गा माट्लाडुतू उण्टे आ समयंलोनू, आयुधं चेतिलो लेनप्पुडू, ऎदिरिञ्चि नेलमीद पडिपोयिनप्पुडू, बलं लेक पारिपोतुन्नप्पुडू, युद्धान्नि विरमिञ्चिना, शत्रुवुपै आयुधं प्रयोगिञ्चकूडदु. चम्पकूडदु. इवी नियमालु. अप्पुडु ऒक विन्त सङ्घटन जरिगिन्दि. उन्नट्लुण्डि धर्मराजु रथं दिगि भीष्म द्रोणादि वीरुलवैपु वॆळ्ळाडु. उभय पक्षालवारिकी ऎन्दुको अर्थं कालेदु. तक्किनवारू अतण्णि अनुसरिञ्चारु. अला वॆळ्ळिन धर्मराजु भीष्माचार्युडिनि आशीर्वदिञ्चमनि अडिगाडु. भीष्मुडु आनन्दङ्गा ‘ना आशीर्वादबलं नीकु ऎप्पुडू उण्टुन्दि. नी विनयानिकि मॆच्चानु. नन्नु नीवैपु पोराडमनडं तप्प वेरे एदैना वरं कोरुको’ अन्नाडु वात्सल्यं कुरिपिस्तू. अप्पुडु धर्मराजु ‘पितामह! निन्नु जयिञ्चे मार्गान्नि उपदेशिञ्चु’ अन्नाडु. दानिकि भीष्मुडु ‘ना मनसु करिगेला नन्नु प्रार्थिस्ते तप्प नेनु युद्धं माननु. नन्नु जयिञ्चे उपायान्नि चॆप्पडानिकि इदि समयं कादु’ अन्नाडु. 205 आ तरुवात धर्मराजु द्रोणाचार्युडिकी, कृपाचार्युडिकी नमस्करिञ्चि वारिनी इलागे अडिगाडु. द्रोणुडु ‘नाकु बाध कलिगिञ्चे विषयान्नि नम्मकस्थुडैन व्यक्ति चॆप्पिनप्पुडु मात्रमे नेनु अस्र्तसन्यासं चेस्तानु’ अन्नाडु. कृपाचार्युडैते तनकु चावे लेदन्नाडु. अयिना युद्धंलो पाण्डवुले गॆलुस्तारनि आशीर्वदिञ्चाडु. धर्मराजु वॆनक्कि वच्चि तन सैन्यन्तो निलबडि ‘कौरववीरुलारा! इप्पटिकैना मिञ्चिपोयिनदि लेदु. मीलो ऎवरैना नावैपुकि रावच्चु. वच्चिनवाळ्ळनि सोदरुडिला आदरिस्तानु’ अन्नाडु ऎलुगॆत्ति. राजा! अप्पुडु नी कुमारुडु युयुत्सुडुन्नाडे! अतडु दुर्योधनुण्णि तीव्रङ्गा निरसिस्तू पाण्डवुल पक्षंलो चेरिपोयाडु. भीष्मुडु शङ्खान्नि पूरिञ्चाडु. अदे युद्ध प्रारम्भानिकि सूचन. अटुवैपु श्रीकृष्णुडु पाञ्चजन्यं, अर्जुनुडु देवदत्तं, भीमुडु पौण्ड्रं, धर्मराजु अनन्त विजयं, नकुल सहदेवुलु सुघोषं, मणिपुष्पकं अने पेर्लु गल शङ्खाल्नि पूरिञ्चारु. गीतोपदेशं श्रीकृष्णुडु अर्जुनुडिकि रथसारथि. रथान्नि मुन्दुकु पोनिच्चाडु. रथं सरिग्गा रणरङ्गं मध्यलो निलिचिन्दि. कौरवसैन्यान्नि तदेकङ्गा चूशाडु अर्जुनुडु. अन्दरू तनवाळ्ळे. ऎदुरुगा सोदरुलु, सुतुलु, गुरुवुलु, बन्धुवुलू. ऒक्कसारिगा दुःखं कम्मुकु वच्चेसिन्दतडिकि. शरीरं वणिकिपोयिन्दि. काळ्ळू चेतुलू आडलेदु. निरुत्साहन्तो चतिकिलपडिपोयाडु. ‘श्रीकृष्णा! अयिनवाळ्लनि इन्तमन्दिनि चम्पि नेनु साधिञ्चेदेमिटि? आ वच्चिन राज्यं नाकु सुखान्नी, कीर्तिनी इस्तुन्दा? नेनी युद्धं चेसि पापान्नि मूटकट्टुकोलेनु’ अण्टू गाण्डीवान्नि विडिचिपॆट्टेशाडु. भीष्मपर्वं 206 कवित्रय महभारतमु अप्पुडु श्रीकृष्णुडु ‘अर्जुना! एमिटी बेलतनं? एमात्रमू बाधपडकूडनिवाळ्ळ कोसं बाधपडुतुन्नावा? इदन्ता नी अज्ञानं. असलु चम्पेदॆवडु? चच्चेदॆवडु? आत्मकु चावु लेदु. शरीरं शाश्वतं कादु. कं. पुरुषु"डु सॆडु ननुवा"डुनु बुरुषु"डु सॆऱचुननि पलुकु पुरुषुण्डुनु न य्यिरुवुरु नविवेकुल; य प्पुरुषु"डु सॆऱुपण्डु सॆड"डु भुजवीर्यनिधी! (भीष्म-1-198) अर्जुना! आत्म नशिस्तुन्दि अनेवाडू, आत्म नशिम्पजेस्तुन्दि अनेवाडू इद्दरू अविवेकुले. आत्म नशिञ्चदु. नशिम्पजेयदु. आत्मकु बाध उण्डदु. अदि बाधिञ्चदु कूडा. युद्धं क्षत्रियधर्मं. अदि नीकु स्वधर्मं. स्वधर्ममे अन्दरिकी श्रेयोदायकं. परधर्मं भयावहं. नी कर्तव्यान्नि नुव्वु निर्वर्तिञ्चु. अक्कडिवरके नीकु अधिकारं उन्दि. फलितान्नि आशिञ्चडम्पै नीकु अधिकारं लेदु. अण्टू जगत्तु, आत्म, परमात्म, कर्म, कर्मयोगं, स्थितप्रज्ञ, यज्ञं, धर्मं, ज्ञानं, विज्ञानं, क्षेत्रं-क्षेत्रज्ञुडु, साङ्ख्यं, त्रिगुणालु, सन्न्यासं, राजयोगं, ध्यानं, भक्ति, शरणागति, भगवन्तुडि वैभवं, पापपुण्यालु, तारकब्रह्मं, मोक्ष सन्न्यासं मॊदलैन अनेक विषयालनु विशेषङ्गा चॆप्पि अतडिकि गीतोपदेशान्नि चेशाडु चिवरिगा… ‘अर्जुना! ए फलितान्नी आशिञ्चकुण्डा पनुलु चेयालि. आ पनुलकु कर्तनु नेनेननी, ना वल्ले अय्यायनी भाविञ्चकूडदु. ईविधङ्गा चेसे प्रति पनिनी ब्रह्मर्पणं अण्टू चेयालि. ई तत्त्वज्ञानं कलिगिते चालु. कर्म तनन्तटतानु नशिञ्चि पोतुन्दि’ अन्नाडु. इला श्रीकृष्णुडु चॆबुतू उण्टे मध्यलो अर्जुनुडु अनेक प्रश्नलु वेशाडु. श्रीकृष्णुडु अतडि सन्देहलन्निण्टिनी तीर्चाडु. अप्पटिकि अर्जुनुडि मनसु कुदुटपडिन्दि. दुःखं वीडिपोयिन्दि. कर्तव्यं तेटतॆल्लमैन्दि. आत्मज्ञानान्नि प्रसादिञ्चिन श्रीकृष्णुडे परमात्म अनि बोधपडि 207 विश्वरूपान्नि चूपिञ्चमनि वेडुकुन्नाडु. श्रीकृष्णुडु अलागे अण्टू अतडिकि दिव्यनेत्राल्नि प्रसादिञ्चि तन विश्वरूपान्नि चूपिञ्चाडु. सी. देव! नीदगु दिव्यदेहम्बु नन्दु, सु रासुर गन्धर्वुलादिगा"ग" गल देवमौनुलु", गमलासनुण्डुनु सचराचरम्बैन जगमुनाकु" दो"चॆ; मॊगम्बुलु, दोर्दण्डमुलुनु, बा दमुलु", गन्नुलु, ननेकमुलु गण्टि; मकुटादिभूषणनिकरम्बु", जक्रग दाद्यायुधमुलु, माल्याम्बरमुलु" आ.वॆ. बॆक्कु गानवच्चॆ नक्कजमै यिदि नडुमु, मॊदलु, दुदि यनङ्गरादु; तेज मप्रमेय देदीप्यमान नि र्विकृतिमहिम दुर्निरीक्ष्यमय्यॊ (भीष्म- 1-211) देवा! नी दिव्यदेहंलो देवतलु, राक्षसुलु, गन्धर्वुलु मॊदलैन वारू, देवर्षुलु, ब्रह्म, चराचरमैन जगत्तू नाकु कनिपिञ्चिन्दि. ऎन्नो मुखालु, चेतुलु, काळ्ळु, नेत्रालनु चूशानु. किरीटादि आभरणालू चक्रगदादि आयुधालू, पूलमाललू वस्र्तालू ऎन्नो कनिपिञ्चायि. अश्चर्यकरङ्गा इदि मॊदलु, इदि तुदि अनि चॆप्पलेकपोतुन्नानु. नी तेजस्सु अलविकानिदि. अण्टू अर्जुनुडु विस्मयन्तो, गगुर्पाटुतो, आनन्दन्तो दण्डप्रणामं आचरिञ्चि निलिचि, चेतुलु जोडिञ्चि आ विश्वरूपान्नि पॊगिडाडु. ‘राजा! ऎक्कड योगेश्वरुडैन श्रीकृष्णुडु, विल्लुनु धरिञ्चिन अर्जुनुडु उण्टारो अक्कड नीति, ऐश्वर्यं, विजयं उण्टायि.’ मॊदटिरोजु भीष्माचार्युडु युद्धंलो चॆलरेगिपोयाडु. मरोवैपु इरुपक्षालू भीकरङ्गा पोराडुतुन्नायि. भीमुडू, अर्जुनुडू, अभिमन्युडू भीष्मपर्वं 208 कवित्रय महभारतमु ऎन्तो पोराडारु गानी आ रोजु युद्धंलो पै चॆय्यि भीष्मुडिदे अय्यिन्दि. पाण्डवुल पक्षंलो उन्न उत्तरकुमारुडु पापं! शल्युडि चेतिलो मरणिञ्चाडु. रॆण्डोरोजु पाण्डवुल सैन्यंलो क्रौञ्चम्याहन्नि पन्नाडु धृष्टद्युम्नुडु. इटुवैपु दुर्योधनुडू प्रतिम्याहं पन्नाडु. भीष्माचार्युडु वस्तूने क्रौञ्चम्याहन्नि छिन्नाभिन्नं चेशाडु. अदि चूसि अर्जुनुडु श्रीकृष्णुडि सारथ्यंलो भीष्मुडिपै बाणवर्षान्नि कुरिपिञ्चाडु. दारिलो अड्डपड्ड ऎन्दरो कुरुवीरुल्नि संहरिञ्चाडु. भीष्मुडु ऊरुकोलेदु. वरुसगा एभै बाणालनु अर्जुनुडिपै गुप्पिञ्चाडु. अर्जुनुडु वाटिनि छेदिञ्चि, भीष्मुण्णि विडिचि तक्किन कुरुवीरुलपै विरुचुकुपड्डाडु. अदि चूसि भीष्मुडु, द्रोणुडु, दुर्योधनुडु, विकर्णुडु, अश्वत्थाम मॊदलैन वीरुलु अर्जुनुडितो तलपड्डारु. युद्धं भीकरङ्गा जरिगिन्दि. अन्दुलो धृष्टद्युम्नुडु द्रोणुडि धाटिकि विलविललाडिपोयाडु. अदि चूसि भीमुडु द्रोणुडिपैकि वच्चाडु. दुर्योधनुडु भीमुडिपैकि कळिङ्ग राज सैन्यान्नि उसि कॊल्पाडु. वाळ्ळन्दर्नी भीमुडु संहरिस्तुण्टे भीष्मुडु भीमुडिपै बाणालु गुप्पिञ्चाडु. अदि चूसि सात्यकि भीष्मुडि रथसारथिनि बाणं वेसि कूलगॊट्टाडु. भीष्मुडि गुर्रालु मात्रं रथान्नि ऒक प्रक्ककु तीसुकुवॆळ्ळि पोयायि. आ रोजुकि युद्धं मुगिसिन्दि. इक मूडोरोजु. भीष्मुडु गरुडम्याहं पन्नि, आ म्याहनिकि मुक्कु स्थानंलो ताने निलबड्डाडु. पाण्डवुलु अर्धचन्द्रम्याहं पन्नारु. भीमुडु मुन्दुकु दूसुकुवच्चि चॆलरेगिपोतुण्टे दुर्योधनुडु ऎदुर्कॊन्नाडु. कानी भीमुडु वेसिन पदुनैन बाणानिकि मूर्छपोयाडु. मरोवैपु पाण्डववीरुल धाटिकि कौरवसैन्यं ककाविकलमैपोयिन्दि. मूर्छ नुञ्चि तेरुकुन्न दुर्योधनुडु भीष्मुण्णि सूटिपोटि माटलतो बाधपॆट्टाडु. आ माटलकु भीष्मुडु कोपन्तो पाण्डव सैन्यम्पै विरुचुकुपड्डाडु. अतण्णि ऎदुर्कोवडं ऎवरिवल्ला कावडं लेदु. 209 अर्जुनुडू भीष्मुडु कुरिपिञ्चिन बाणवर्षानिकि कुदेलैपोयाडु. अन्ता गमनिस्तुन्न श्रीकृष्णुडु इक लाभं लेदनि रथम्पै नुण्डि दूकि, सुदर्शनचक्रान्नि चेतिलो पट्टुकॊनि भीष्मुडिपैकि लङ्घिञ्चाडु. ‘आह! श्रीकृष्णा! रा! नन्नु चम्पु. नी चेतुल्लो मरणिञ्चे अदृष्टान्नि नाकु प्रसादिञ्चु’ अण्टू निलबड्डाडु भीष्मुडु. अन्दरू आश्चर्यङ्गा चूस्तुन्नारु. इन्तलो अर्जुनुडु चटुक्कुन रथम्पै नुण्डि दूकि श्रीकृष्णुण्णि गट्टिगा पट्टुकॊनि ‘बावा! अन्तपनि चॆय्यकु. मेमु नव्वुलपालैपोतां. नुव्वु ई भीष्मुण्णि चम्पावो ई सात्यकि मीद ऒट्टे!’ अन्नाडु. श्रीकृष्णुडु शान्तिञ्चाडु. तिरिगि रथं ऎक्कि पाञ्चजन्यं पूरिञ्चाडु. अर्जुनुडू रथं ऎक्काडु. रथं रिव्वुन कौरवसैन्यं वैपु दूसुकुपोयिन्दि. कौरववीरुलु बाणाल्नि गुप्पिस्तू उण्टे अर्जुनुडु ऐन्द्रास्र्तान्नि प्रयोगिञ्चाडु. अन्ते! कौरवसैन्यम्पै वन्दलकॊद्दी बाणालु परम्परगा वच्चि मीद पड्डायि. आ रोजु अर्जुनुडिदे युद्धंलो पै चॆय्यि अय्यिन्दि. नालुगोरोजु दुर्योधन, द्रोण, बाह्लिकुलु वॆण्टरागा भीष्मुडु युद्धरङ्गंलोनिकि दूसुकुपोयाडु. अटुवैपु अर्जुनुडु निलबड्डाडु. दुर्योधनुडु ऒक बलमैन अस्र्तान्नि वेशाडु. दानिवल्ल भीमुडु मूर्छपोयाडु. सरिग्गा अदे समयानिकि घटोत्कचुडु रङ्गप्रवेशं चेसि कुरुसेनल्नि मट्टिकरिपिञ्चाडु. घटोत्कचुडु चेस्तुन्न माया युद्धान्नि भगदत्तुडु गजसैन्यन्तो ऎदुर्कॊन्नाडु. कानी ऎन्तोसेपु निलुवलेकपोयाडु. मॊत्तङ्गा घटोत्कचुडि वीरविजृम्भण, पाण्डवुल वीरपराक्रमाल मुन्दु कौरव सैन्यं वणिकिपोयिन्दि. अप्पटिके सायङ्कालं कावडन्तो, चीकटिपडिते राक्षसुडैन घटोत्कचुण्णि तट्टुकोवडं चाला कष्टमनि कौरवुलु युद्धान्नि आ रोजुकु चालिञ्चारु. प्रभू! ऐदोरोजु मनवाळ्ळु मकरम्याहन्नि पन्नारु. पाण्डवुलु श्येनम्याहन्नि पन्नारु. भीष्मुडु - भीमुडु, अर्जुनुडु - अश्वत्थाम, द्रोणुडु भीष्मपर्वं 210 कवित्रय महभारतमु

  • सात्यकि, अभिमन्युडु - लक्ष्मणकुमारुडु भीकरङ्गा युद्धं चेशारु. कौरव पक्षंलो उन्न भूरिश्रवसुडु, सात्यकि कॊडुकुलु पदिमन्दिनि वधिञ्चाडु. आरो रोजु पाण्डवुलु मकर म्याहन्नि पन्निते, भीष्मुडु क्रौञ्चम्याहन्नि पन्नाडु. पाण्डवुल पक्षंलो भीमुडू, धृष्टद्युम्नुडू कौरवसैन्यान्नि ऊचकोतकॊस्तुन्नारु. द्रुपदुडु द्रोणुडितो तलपड्डाडु कानी अतडि मुन्दु निलवलेकपोयाडु. दुर्योधनुडू - भीमुडू, अर्जुनुडू - भीष्मुडू भयङ्करङ्गा युद्धं चेशारु. सायन्त्रं अय्यिन्दि. अन्दरू गायालतो शिबिरालकु वॆळ्ळिपोयारु. एडो रोजु भीष्मुडु मण्डलम्याहन्नि पन्निते, पाण्डवुलु वज्रम्याहन्नि पन्नारु. ऎन्दरो राजुलु मूकुम्मडिगा अर्जुनुडिपै दाडिचेस्ते, अर्जुनुडु ऐन्दास्र्तान्नि प्रयोगिञ्चाडु. वाळ्ळन्ता लबोदिबोमण्टू भीष्मुण्नि शरणुजॊच्चारु. अप्पुडु भीष्मुडु अर्जुनुडितो तलपड्डाडु. अन्तलो द्रोणुडु विराटुडि कॊडुकुनु वधिञ्चाडु. अदि चूसि विराटराजु भयन्तो पारिपोयाडु. मरोवैपु शिखण्डि विजृम्भिस्तुन्नाडु. अतण्णि अश्वत्थाम तरिमिकॊट्टाडु. धृष्टद्युम्नुडु दुर्योधनुडि रथान्नि कूल्चेस्ते शकुनि दुर्योधनुण्णि तन रथम्पै तीसुकुवॆळ्ळिपोयाडु. पाण्डवुल पक्षंलो अभिमन्युडु शत्रुसेनलपै विरुचुकुपड्डारु. तम तण्ड्रुलु चेसिन प्रतिज्ञलु गुर्तुकुवच्चि आगिपोयाडु गानी लेकपोते मनवाळ्ळन्दरिनी चम्पेसेवाडे! भीष्मुडु धर्मराजुपै कलबड्डाडु. अतडि ध्वजान्नि, विल्लुनी मुक्कलु चेशाडु. दानिकि प्रतिगा धर्मराजु तनवाळ्ळन्दरिनी कूडगट्टि भीष्मुडिमीदिकि पम्पाडु. अप्पुडु भीष्मुडु अन्दरिनी चॆरदगॊट्टाडु. इन्तलो शिखण्डि भीष्मुडिवैपु वच्चाडु. दान्तो भीष्मुडु रथान्नि वॆनक्कि तिप्पि वॆळ्ळिपोयाडु. इक ऎनिमिदोरोजु. कौरवुलदि कूर्मम्याहं. अयिते पाण्डवुलदि शृङ्गाटकम्याहं. ईरोजु युद्धंलो भीमुडु सुनाभुण्णी अतडि एडुगुरु 211 तम्मुळ्ळनी चम्पाडु. अदि चूसि दुर्योधनुडु भीष्मुण्णि निन्दिस्तू रॆच्चगॊट्टाडु. इक चूडालि! भीष्मुडु प्रळयकालरुद्रुडे अयिपोयाडु. उलूचि कुमारुडैन इरावन्तुडु शकुनि तम्मुळ्ळु आरुगुरिनी वरुसपॆट्टि चम्पुकुपोतुण्टे दुर्योधनुडु अलम्बुसुडु अने राक्षसुण्णि वाडिमीदिकि पम्पाडु. वाडु इरावन्तुण्णि संहरिञ्चाडु. तन सोदरुण्णि चम्पाडन्न कोपन्तो घटोत्कचुडु रॆच्चिपोयाडु. कुरुवीरुलन्दरू मूकुम्मडिगा ऎदुर्कॊन्नारु. अयिना ऎवरू निलुवलेकपोतुन्नारु. भगदत्तुण्णि राक्षसमाय एमी चॆय्यदु. अदि तॆलिसिन भीष्मुडु अतण्णि घटोत्कचुडि मीदिकि पम्पाडु. घटोत्कचुडितो पोराडुतूने मध्यलो अड्डुवच्चिन पाण्डवसैन्यान्नि छिन्नाभिन्नं चेस्तुन्नाडु भगदत्तुडु. अतण्णि निलुवरिञ्चडं कोसं अर्जुनुडु रङ्गंलोनिकि दिगाडु. अटुवैपु नुण्डि कृपाचार्युडू भीष्मुडू अर्जुनुण्णी निलुवरिञ्चारु. मरोपक्क मनवैपु द्रोणुडु. अटुवैपु भीमुडु. इला आरोजु युद्धं भीकरङ्गाने मुगिसिन्दि. राजा! तॊम्मिदोरोजुन भीष्मुडु सर्वतोभद्रम्याहन्नि पन्नाडु. धृष्टद्युम्नुडु शिखण्डिनि भीष्मुडि मुन्दु निलबॆट्टि दानिकि प्रतिम्याहं पन्नाडु. रॆण्डु सेनलू ढीकॊन्नायि. अभिमन्युडु विजृम्भिस्तुन्नाडु. अटुवैपु अलम्बुसुडू रॆच्चिपोतुन्नाडु. मरोप्रक्क द्रोणार्जुनुलु द्वन्द्वयुद्धं चेस्तुन्नारु. भीष्मुडु - धर्मराजु, भगदत्तुडु - भीमुडु. युद्धं सागुतोन्दि. मध्याह्नं अय्यिन्दि. भीष्मुडु कणकणमण्डे सूर्युडिला उन्नाडु. अन्दुवल्ल ऎवरु ऎन्त प्रयत्निञ्चिना भीष्मुडि प्रतापं मुन्दु निलुवलेकपोयारु. सायन्त्रं अय्यिन्दि. युद्धं विरमिञ्चारु. आ रोजु रात्रि श्रीकृष्णुडि सलहपै धर्मराजु भीष्मुण्णि रहस्यङ्गा कलिशाडु. अतडिकि नमस्करिञ्चि, आशीस्सुलु पॊन्दि, अतण्णि जयिञ्चे उपायान्नि चॆप्पमनि प्रार्थिञ्चाडु. अप्पुडु भीष्मुडु ‘धर्मराजा! नेनु कवचं तीसिनवाण्णि, आयुधं भीष्मपर्वं 212 कवित्रय महभारतमु लेनिवाण्णि, पूर्वं स्र्तीगा उन्नवाण्णि, सोदरुलू, पुत्रुलू लेनिवाण्णि चूस्ते बाणं वॆय्यनु. द्रुपदुडि सन्तानमैन शिखण्डि पूर्वजन्मलो स्र्ती. ई जन्मलोनू मुन्दु स्र्तीगा पुट्टि पुरुषुडु अय्याडु. काबट्टि अतण्णि मुन्दु निलबॆडिते अस्र्तसन्यासं चेस्तानु. अप्पुडु अर्जुनुडु अस्र्तान्नि प्रयोगिञ्चि नन्नु गॆलववच्चु’ अनि चॆप्पाडु. पदो रोजु युद्धं मॊदलय्यिन्दि. दुर्योधनुडिकि इच्चिन माटकोसं रोजुकु वॆय्यिमन्दि चॊप्पुन वीरुल्नि संहरिस्तू धर्मयुद्धं चेस्तुन्नाडु भीष्मुडु. अयिना दुर्योधनुडु सूटीपोटी माटलु अण्टूने उन्नाडु. इक भीष्मुडिकि विसुगुवच्चिन्दि. पाण्डव सैन्यान्नि चील्चिचॆण्डाडुतूने धर्मराजुतो ‘नायना! धर्मराजा! शिखण्डिनि अड्डुपॆट्टुकॊनि नापै बाणं वॆय्यमनु. इङ्क नावल्ल कादु’ अन्नाडु. अर्जुनुडु शिखण्डितो कलिसि भीष्मुडिवैपु वच्चाडु. दुर्योधनुडु तक्किनवीरुलतो कलिसि भीष्मुण्नि कापाडालनि प्रयत्निञ्चाडु. कानी अर्जुनुडु अन्दर्नी तरिमिकॊट्टि भीष्मुडि मुन्दुकु वच्चाडु. शिखण्डिनि अड्डुपॆट्टि भीष्मुडिपै बाणाल्नि प्रयोगिञ्चाडु. भीष्मुडु नेलकॊरिगाडु. अतडि शरीरम्पै गुच्चुकुन्न बाणाले अतडिकि ऒक शय्यगा तयारय्यिन्दि. दानिपै अस्तमिस्तुन्न सूर्युडिला ऒरिगिपोयाडु. सूर्यास्तमयं अय्यिन्दि. उत्तरायण पुण्यकालं कोसं ऎदुरुचूस्तू प्राणालतो निलिचि उन्नाडु भीष्मुडु. कर्णुडिकि आ वार्त तॆलिसिन्दि. हुटाहुटिन वच्चि भीष्मुडिकि नमस्करिञ्चाडु. अप्पुडु भीष्मुडु ‘नायना! कर्णा! नीमीद नाकु कोपं ऎप्पुडू लेदु. नुव्वु गॊप्प वीरुडिवि. जयापजयालु दैवाधीनालु. नी कर्तव्यान्नि नुव्वु नॆरवेर्चु’ अनि आशीर्वदिञ्चाडु. कर्णुडु तृप्तिगा तन शिबिरानिकि वच्चाडु. b 213 द्रोणपर्वं सञ्जयुडु मळ्ळी युद्धरङ्गानिकि वॆळ्ळि मरो अयिदुरोजुल युद्ध विशेषालतो तिरिगि वच्चाडु. धृतराष्र्टुडिकि कळ्ळकु कट्टिनट्लु विवरिस्तुन्नाडु. ‘प्रभू! पदकॊण्डो रोजु कौरवसैन्यानिकि सर्वसैन्याध्यक्षुडु द्रोणुडु. दुर्योधनुडु धर्मराजुनु बन्दीगा तीसुकुरम्मनि द्रोणाचार्युण्णि कोराडु. ऎन्दुको अर्थं कालेदु द्रोणुडिकि. अप्पुडु दुर्योधनुडु ‘आचार्या! मनं धर्मराजुनु चम्पिते अर्जुनुडु ऊरुकोडु. कौरवुल्नन्दर्नी संहरिस्ताडु. पोनी मनमे पाण्डवुल्नि चम्पामनुकुन्दां! अप्पुडु श्रीकृष्णुडु ऊरुकुण्टाडा? मनल्नि नाशनं चॆय्यडं खायं. काबट्टि धर्मराजुनु पट्टुकॊनि मळ्ळी अतडितो जूदं आडिञ्चि अडवुलकु पम्पिञ्चालि. इदी ना पथकं’ अन्नाडु. द्रोणुडु ‘छी’ अनुकॊनि ‘सरे! नेनु धर्मराजुनु बन्धिञ्चे समयंलो अर्जुनुडु राकुण्डा चूडण्डि’ अनि शकटम्याहं पन्नाडु. अटुवैपु धर्मराजुदि क्रौञ्चम्याहं. इरुसैन्यालू तलपड्डायि. द्रोणुडु वीरविहरं चेस्तुण्टे अर्जुनुडु धृष्टद्युम्नुडितो कलिसि अतण्णि ऎदिरिञ्चाडु. सैन्धवुडू, शल्युडु अभिमन्युडितो पोराडुतुन्नारु. द्रोणुडु महकोपन्तो अस्र्तालु प्रयोगिस्तू धर्मराजुनु बन्धिञ्चालनि विश्वप्रयत्नं चेशाडु कानी अर्जुनुडु उण्डगा अदि नॆरवेरलेदु. मरुसटिरोजु. अण्टे पन्नॆण्डो रोजन्नमाट. द्रोणुडु गरुडम्याहन्तो मुन्दुकु कदिलाडु. कौरव पक्षंलोने उन्न त्रिगर्तराजु सुशर्म अतडि सोदरुलु अर्जुनुण्णि कव्विञ्चारु. धर्मराजुकु रक्षणगा उन्न अर्जुनुडु धर्मराजुतो ‘अन्ना! शत्रुवु युद्धानिकि पिलिस्ते राननडं वीरलक्षणं कादु’ अनि सत्यजित्तुनु धर्मराजुकु रक्षणगा उञ्चि रथान्नि सुशर्मवैपु पोनिच्चाडु. इदे समयमनि 214 कवित्रय महभारतमु द्रोणुडु धर्मराजु वॆण्टपड्डाडु. कानी धर्मराजु चाकचक्यङ्गा तप्पिञ्चुकुन्नाडु. इङ्कोवैपु विजृम्भिस्तुन्न भगदत्तुण्णि अणचडानिकि अर्जुनुडु तिरिगि वच्चाडु. वच्चि ऒक दिव्यास्र्तन्तो वाण्णि संहरिञ्चाडु. आ तरुवात शकुनि तम्मुळ्ळ निद्दरिनी मट्टि करिपिञ्चाडु. शकुनि पारिपोयाडु. अर्जुनुडि धाटिकि ताळलेक सुशर्मादुलु कर्णुण्णि आश्रयिञ्चारु. अप्पुडु कर्णुडु अर्जुनुडिपै आग्नेयास्र्तान्नि सन्धिञ्चाडु. वॆण्टने अर्जुनुडु वारुणास्र्तान्नि वदिलाडु. भीमुडु, सात्यकि, धृष्टद्युम्नुडु वच्चि कर्णुण्णि चुट्टुमुट्टारु. चिवरिकि कर्णुडि रथसारथिनी, गुर्राल्नी वधिञ्चारु. दिक्कुतोचनि स्थितिलो उन्न कर्णुडिनि दुर्योधनुडु, द्रोणुडु, जयद्रथुडु वच्चि कापाडारु. अन्तटितो आ रोजु युद्धं मुगिसिन्दि. अभिमन्युडु राजा! पदमूडोरोजु द्रोणाचार्युलवारु ऒक दुर्भेद्यमैन म्याहन्नि पन्नारु. दानिनि छेदिञ्चलेकपोयारु पाण्डववीरुलु. अदे पद्मम्याहं. दानिनि अर्जुनुडु, अभिमन्युडु, प्रद्युम्नुडु ई मुग्गुरे छेदिञ्चगलरु. अर्जुनुण्णि संशप्तकुलु (त्रिगर्तराजु सुशर्म मॊदलैनवाळ्ळु) चुट्टुमुट्टारु. काबट्टि अभिमन्युण्णि पम्पाडु धर्मराजु. अभिमन्युडु अरिवीरभयङ्करुडै म्याहंलोनिकि चॊच्चुकु वच्चि वीरङ्गं सृष्टिञ्चाडु. अतडि पराक्रमानिकि द्रोणाचार्युडितो सह अन्दरू आश्चर्यपोयारु. अभिमन्युडि वॆनुक भीमुडु मॊदलैन वीरुलु वस्तुन्नारु. अयिते वाळ्ळनु सैन्धवुडु अड्डगिञ्चाडु. अतडु शिववरप्रसादि. आ वरं वल्ल पाण्डववीरुल्नि मुन्दुकु पोकुण्डा निलुवरिञ्चाडु. अभिमन्युडु ऒण्टरिगाने म्याहंलोनिकि मुन्दुकु वॆळ्ळि कर्णुण्णी, दुर्योधनुण्णी तरिमिकॊट्टि, लक्ष्मणकुमारुण्णि वधिञ्चि स्वैरविहरं चेशाडु. ‘अभिमन्युडु रथम्पै उन्नन्तवरकू, अलागे अतडि चेतिलो विल्लु उन्नन्तवरकू ऎवरू एमी चेयलेरु. काबट्टि वाटिकि अतण्णि दूरं चॆय्यालि’ अन्नाडु द्रोणुडु. अप्पुडु कौरववीरुलन्दरू कलिसि अलागे चेशारु. अयिना 215 अभिमन्युडु किन्दपड्ड रथचक्रान्नि तीसुकॊनि विजृम्भिस्तुण्टे अन्दरू कलिसि रकरकाल आयुधालतो अभिमन्युण्णि चम्पिवेशारु.

पाण्डव शिबिरंलो विषादं. वेदव्यासमहर्षि वच्चि पाण्डवुलकु धैर्यं चॆप्तुन्नाडु. व्यासुनि माटलतो ऊरट चॆन्दाडु धर्मराजु. क्षत्रिय धर्मान्नि अनुसरिञ्चि वीरस्वर्गमलङ्करिञ्चिन अभिमन्युडु स्वर्ग सुखालु अनुभविस्ताडु अनि सन्तृप्ति चॆन्दि ‘मुनीन्द्रा! पूर्व महराजुलु चेसिन यज्ञयागालु एमिटि? वाटि फलितमु एमिटि’अनि अडिगाडु. धर्मराजु मनसुलो माट ग्रहिञ्चिन व्यासुडु ‘धर्मराजा! नी कुमारुडु अभिमन्युडु कूडा पूर्वपु महराजुल्लाण्टि वण्टि वाडे. काबट्टि अभिमन्युडिकि ऎलाण्टि पुण्यलोकालु लभिस्ताया अनि नी चिन्त अन्ते कदा’अन्नाडु. वॆण्टने धर्मराजु ‘अवुनु महत्मा! नीकु तॆलियनिदि एमुण्टुन्दि?दानि गुरिञ्चे विनालनुकुण्टुन्नानु’अन्नाडु. व्यासुडु ‘ऎन्नो यज्ञ यागालु, तपस्सुलु, दानधर्मालु चेसिन वारिकण्टे, उदात्तमैन सद्गुणालु कलवारिकण्टे निस्स्वार्थङ्गा अभिमन्युडिला युद्धंलो वीरमरणं पॊन्दिन वारु अन्तकण्टे उन्नतमैन पुण्यलोकालु पॊन्दुतारु. अदी काक महराजुलु चेसिन यज्ञयागादुलु गुरिञ्ची वारि कर्मानुष्ठानं गुरिञ्ची चॆप्पमन्नावु कदा! अयिते विनु. सुवर्णष्ठीवि कथ ‘पूर्वं सृञ्जयुडु अने ऒक राजु उण्डेवाडु. अतडिकि सन्तानंलेदु. अन्दुकोसं अतडु चेयनि कर्म लेदु. ऎप्पुडू ब्राह्मणुलनु पूजिस्तुण्डे वाडु. अतडिकि नारदुडु मञ्चि मित्रुडु. अन्दुवल्ल नारदमहर्षि सृञ्जयुडि वद्दकु तरचुगा वस्तुण्डेवाडु. यथाप्रकारङ्गाने ऒक रोजु अक्कडिकि नारदमहर्षि वच्चाडु. अप्पुडु अक्कड उन्न ब्राह्मणुलु अन्ता कलिसि सृञ्जयुडि कोरिक तीर्चमनि नारदमहर्षिनि प्रार्थिञ्चारु. द्रोणपर्वं 216 कवित्रय महभारतमु अप्पुडु नारदमहर्षि ‘मित्रमा! नी कोरिक एमिटो नाकु इन्तवरकू ऎन्दुकु चॆप्पलेदु?’ अनि अडिगाडु. दानिकि सृञ्जयुडु ‘नारदुडितो तनकु गुणवन्तुडु रूपवन्तुडु अयिन कुमारुडु कावालि. अयिते आ पुत्रुडि स्वेद, मूत्रादुलन्नी चिवरिकि कन्नीरु सैतं बङ्गारं कावालि’ अनि कोरुकुन्नाडु. नारदुडु नव्वि ‘तथास्तु’ अनि वॆळ्ळिपोयाडु. कॊन्नाळ्ळकु नारदुडि वरप्रभावन्तो ऒक कुमारुडु जन्मिञ्चाडु. अतडिकि सृञ्जयुडु सुवर्णष्ठीवि अनि नामकरणं चेशाडु. अल्लारुमुद्दुगा पॆञ्चुकुण्टुन्नाडु. आ कुमारुडिवल्ल अतडि इण्ट्लो ऎक्कड चूसिना बङ्गारमे. पडुकुने मञ्चं, कूर्चुने आसनं, इळ्ळू, प्राकारालू इला समस्त वस्तुवुलू सुवर्णमयं अयिपोतुन्नायि. इदि तॆलिसिन कॊन्दरु दॊङ्गलु ऒकरोजु सुवर्णष्ठीविनि अपहरिञ्चुकुनि अरण्यानिकि पारिपोयारु. अक्कड वारु राजकुमारुण्णि चम्पि, पॊट्ट चील्चि चूशारु. बङ्गारं कनपडलेदु. इक आ शवान्नि अक्कडे वदलि वॆळ्ळिपोयारु. कानी वाळ्ळु चेसिन पापं वाळ्ळनु वदल्लेदु. वॆण्टाडिन्दि.वाळ्ळलो वाळ्ळे कॊट्टुकुनि मरणिञ्चारु. सृञ्जयुडु तन कुमारुडि कोसं वॆतिकिञ्चाडु. अडविलो अतडि मृतदेहं लभिञ्चिन्दि. एडुस्तू अन्त्यक्रियलु जरिपिञ्चाडु. पुत्रशोकन्तो अलमटिस्तुन्न सृञ्जयुण्णि पलकरिञ्चडानिकि नारदुडु वच्चि ‘सृञ्जया! ऎन्त एडिस्ते मात्रं पोयिवाळ्ळु तिरिगि वस्तारा! इला एडुस्तू कूर्चुण्टे नी प्राणालू पोतायि. काबट्टि बाधपडवद्दु. पूर्वं मरुत्तु अने राजु ऎन्नो यागालु चेसि, बङ्गारं, वॆण्डि वस्र्तालु दानं चेसि. अमितमैन कीर्ति गडिञ्चाडु. अलाण्टि मरुत्तु एडी? इप्पुडु उन्नाडा! कालगर्भंलो कलिसि पोलेदू! सुहॆूत्रुडु अने मरो महराजु अनेक पुण्यकार्यालु चेशाडु. अतडु कूडा इप्पुडु लेडु कदा? अङ्गुडु अने चक्रवर्ति ऎन्नॆन्नो विलुवैन रत्नादिकालु ब्राह्मणुलकु दानं चेशाडु. अतडु कूडा नशिञ्चिपोयाडु! 217 शिबि चक्रवर्ति कूडा धनं कोसं प्रजलनु अडगकुण्डाने परमेश्वरुडु इच्चिन धनन्तोने अनेक अश्वमेधालु निर्वहिञ्चाडु. लॆक्कलेनन्नि गोवुलनु ब्राह्मणुलकु दानं चेशाडु. अतडू ई लोकान्नि विडिचिवॆळ्ळकुण्डा उण्डलेकपोयाडु कदा! मरि श्रीरामुडि चरित्र नीकु तॆलीदू! चिन्न वयसुलो राक्षससंहरं चेसि, रावणासुरुण्णि संहरिञ्चि जनरञ्जकङ्गा परिपालन चेसिन दशरथरामुडू अवतारं चालिञ्चाडु कदा! गङ्गनु भूमिकि तीसुकु वच्चिन भगीरथुडू अद्भुतमैन क्रतुवु चेसि ऎन्नो दानधर्मालु चेसिन दिलीपमहराजु, ई भूमिनि चक्कगा परिपालिञ्चि, अग्निष्ठोम, अश्वमेध, वाजपेय, अतिरात्र, पौण्डरीकादि यज्ञालु चेसि कीर्ति गडिञ्चिन ययाति महराजु परलोकगतुडय्याडु. इला चॆप्पुकुण्टूपोते महमहुलैन अम्बरीषुडू, शशिबिन्दुमहराजु, रन्तिदेवुडु, भरतुडु, पृथुचक्रवर्ति, भार्गवरामुडु मॊदलैनवाळ्ळु कूडा मृत्युवुनुञ्चि तप्पिञ्चुकोलेपोयारु. अलाण्टि वारिके मृत्युवु तप्पनप्पुडु इक सामान्युल सङ्गति चॆप्पाला! काबट्टि सृञ्जया!नी कुमारुडु वीरिकण्टे उदात्तुडैना सरे! मृत्युवु नुण्डि तप्पिञ्चुकोलेडु’अन्नाडु.आ माटलु विनि कॊञ्चॆंसेपु मौनङ्गा उण्डि आ तरुवात सृञ्जयुडु ‘नारदा! नी माटलु नाकु ऊरट कलिगिञ्चायि. नेनु प्रशान्तचित्तुड नय्यानु’अन्नाडु. नारदुडु ‘सृञ्जया! नीकु एं कावालो कोरुको’ अनि अडिगाडु. सृञ्जयुडु ‘महर्षी! नुव्वु नाकु प्रसन्नुडवय्यावु. अन्तकण्टे कावलसिनदेमुण्टुन्दि?’अन्नाडु. दानिकि नारदुडु ‘सृञ्जया इडुगो! नी कुमारुडु. अण्टु सुवर्णष्ठीविनि बतिकिञ्चि सृञ्जयुडिकि तॆच्चि इच्चाडु. सृञ्जयुडु आनन्दन्तो तन कुमारुडिकि अस्र्तशस्र्तविद्यलन्नी नेर्पि आ तरुवात विवाहं जरिपिञ्चाडु. अतडिकी सन्तानं लभिञ्चिन्दि. आ तरुवात कालं तीरिपोगाने अतडू मरणिञ्चाडु. द्रोणपर्वं 218 कवित्रय महभारतमु धर्मराजा! मृत्युवुनु जयिञ्चडं ऎवरितरं कादु. नी कुमारुडु अभिमन्युडु वीरस्वर्गं अलङ्करिञ्चाडु. काबट्टि अतडि मृतिकि चिन्तिञ्चकु. कर्तव्यान्नि निर्वहिञ्चु’ अनि व्यासुडु अक्कडि नुण्डि वॆळ्ळिपोयाडु.


अप्पुडे संशप्तकुल्नि चम्पि शिबिरानिकि वच्चाडु अर्जुनुडु. अभिमन्युडि मरणवार्त अतडि हृदयान्नि कलचिवेसिन्दि. इन्तटिकी कारणं अयिन आ सैन्धवुण्णि रेपु सूर्युडु अस्तमिञ्चेलोगा वधिस्ताननी, अला चेयलेकपोते गुरुद्रोहं, ब्रह्मद्रोहं चेसिन वाडिनौताननी, अन्तेकादु; गाण्डीवन्तो सह प्राणत्यागं चेस्ताननी प्रतिज्ञ चेशाडु. आ विषयं अक्कड सैन्धवुडिकि तॆलिसिन्दि. गजगज वणिकिपोयाडु. ‘नीकें भयंलेदु. मेमुन्ना’मनि कौरववीरुलु अण्डगा निलिचारु. इक्कड अर्जुनुडु श्रीकृष्णुडिनि शरणुवेडाडु. ऎलागैना तानु प्रतिज्ञ निलुपुकॊनेला चॆय्यमन्नाडु. सरेनन्नाडु श्रीकृष्णुडु. पद्नालुगो रोजु. द्रोणुडु शकटम्याहन्नि पन्नि, अन्दुलो भागङ्गा पद्म, सूचीम्याहल्नि रूपॊन्दिञ्चाडु. सैन्धवुडिकि रक्षण कवचंला पॆद्द ऎत्तुन सैन्यं मोहरिञ्चिन्दि. कौरव सैन्यं नुञ्चि मुन्दुगा दुर्मर्षणुडु वच्चाडु. वाण्णि क्षणंलो तोकमुडिचेला चेसि अर्जुनुडु, शरवेगन्तो दूसुकुवच्चाडु. शकटम्याहं मॊनलो उन्न द्रोणुडिकि नमस्करिञ्चि ‘गुरुवर्या! ना प्रतिज्ञ नॆरवेरालनि आशीर्वदिञ्चण्डि’ अन्नाडु. मनसुलो आशीस्सुलन्दिस्तूने अर्जुनुण्णि लोपलिकि वॆळ्ळकुण्डा अड्डुकुन्नाडु द्रोणुडु. अयिना अर्जुनुडु वेगङ्गा दूसुकुपोयाडु. दारिलो अड्डुवच्चिन केकयुडु, प्रछद्रकुडु, नारायणुडु, श्रुतायुधुडु, श्रुतायुवु, अयुतायुवु मॊदलैन वाळ्ळनु संहरिञ्चाडु. अर्जुनुडि विजृम्भणनु चूसि दुर्योधनुडु ‘आचार्या! मीरु पाण्डव पक्षपातं चूपिस्तुन्नारु. अर्जुनुण्णि लोपलिकि ऎन्दुकु रानिच्चारु?’ अनि निन्दिञ्चाडु. अन्दुकु द्रोणुडु ‘नेनु म्याहनिकि मुन्दु भागंलो लेकपोते 219 पाण्डव सैन्यं लोपलिकि प्रवेशिस्तुन्दि. अप्पुडु सैन्धवुण्णि कापाडडं इङ्का कष्टं. काबट्टि इदुगो ई कवचं वेसुको! इदि ब्रह्मदेवुडि दग्गर नुण्डि परम्परगा वच्चिन कवचं. इदि धरिञ्चिनवाडिनि ए अस्र्तमू ए शस्र्तमू एमी चेयलेदु’ अनि पम्पाडु. अर्जुनुडु विन्दानुविन्दुल्नि मट्टि करिपिञ्चि दुर्योधनुडिपै बाणाल्नि वॆल्लुवला वेशाडु. अयिते दुर्योधनुडु निक्षेपंला उन्नाडु. अदि कवच प्रभावमनि श्रीकृष्णुडु चॆप्पडन्तो अर्जुनुडु ऎलाण्टि कवचान्नैना छेदिञ्चगलिगे अस्र्तान्नि वेस्ताननि बयटकु तीशाडु. अलाण्टि अस्र्तान्नि पूर्वं अङ्गिरसुडु इन्द्रुडिकि इस्ते इन्द्रुडु अर्जुनुडिकि इच्चाडु. इन्तलो अश्वत्थाम वच्चि अर्जुनुडि चेतिलोनि अस्र्तान्नि खण्डिञ्चाडु. अर्जुनुडु तीव्रमैन कोपन्तो दुर्योधनुडि रथान्नि, रथसारथिनी गुर्रालनू नेलकूल्चाडु. अक्कड म्याहं मुन्दुभागंलो धर्मराजु द्रोणुडिकि पट्टुबड्डाडु. कानी द्रोणुडु दयतलचि वदिलिपॆट्टाडु. लोपलिनुञ्चि पाञ्चजन्यनादं विनबडिन्दि. कानी दानिवॆण्टने अर्जुनुडि शङ्खध्वनि विनबडलेदु. धर्मराजु कङ्गारुपडि, सात्यकिनि पम्पाडु. अप्पटिके अलम्बासुरुण्णि घटोत्कचुडु संहरिञ्चाडु. सात्यकिनि कृतवर्म अड्डगिञ्चाडु. अतण्णि दॆब्बतीसि मुन्दु सागिपोयाडु. जलसन्धुण्णि वधिञ्चाडु. अप्पुडु सात्यकिनि कुरुवीरुलु चुट्टुमुट्टारु. सात्यकि वाळ्ळन्दर्नी ऒक आट आडिस्तुन्नाडु. अक्कड धर्मराजु ईसारि भीमुण्णि पम्पाडु. भीमुडु सैन्यं मॊनलो उन्न द्रोणुडि रथान्नि, रथसारथिनी नुग्गुनुग्गु चेसि, आचार्युडिनि वदिलि लोपलिकि प्रवेशिञ्चाडु. लोपल अर्जुनुडु कनिपिञ्चगाने सिंहनादं चेशाडु. अदि विनि धर्मराजु अर्जुनुडु ब्रतिके उन्नाडनि ऊपिरि पील्चुकुन्नाडु. भीमुडितो कर्णुडु तलपड्डाडु. अतडिकि सायङ्गा दुर्जयुडु, दुर्मुखुडु वच्चारु. वाळ्ळिद्दरिनी भीमुडु वधिञ्चाडु. अन्तेकादु आ तरुवात दुर्मर्ष, दुर्मद, दुस्सहदुल्नी संहरिञ्चाडु. द्रोणपर्वं 220 कवित्रय महभारतमु कर्णुडिकी भीमुडिकी युद्धं हॆूराहॆूरीगा जरिगिन्दि. भीमुडु कर्णुण्णि नाना रकालुगा हिंसिञ्चाडु. कर्णुडु तन सर्वशक्तुल्नी ऒड्डि भीमुण्णि नेलमीदिकि पडगॊट्टि अवमानिञ्चाडु. आ अवमानानिकि अर्जुनुडु कर्णुण्णि वधिञ्चालनि बयलुदेराडु. इन्तलो अश्वत्थाम वच्चि अड्डुपड्डाडु. आ तरुवात सात्यकि भूरिश्रवुण्णि संहरिञ्चाडु. श्रीकृष्णार्जुनुलु सैन्धवुडिवैपु कदिलारु. अश्वत्थाम, दुर्योधनुडु वाळ्ळनु अड्डगिञ्चारु. अप्पटिके सन्ध्यासमयं कावस्तोन्दि. ‘मनं कॊद्दिसेपु अर्जुनुण्णि आपगलिगिते चालु! पदण्डि!’ अण्टू अन्दरिनी कूडदीशाडु दुर्योधनुडु. अन्दरू सैन्धवुडिकि रक्षण कवचंला एर्पडि अर्जुनुडितो युद्धं चेस्तुन्नारु. इन्तलो श्रीकृष्णुडु ऒक मायचेशाडु. आकाशंलो चीकटि व्यापिञ्चिन्दि. चीकटि पडिन्दि. इक सैन्धवुडु बतिकिपोयाडु. अर्जुनुडि प्रतिज्ञ भग्नमै पोयिन्दि’ अनि कौरववीरुलु आयुधालु दिञ्चारु. अन्तलोने चीकटि माय मय्यिन्दि. अर्जुनुडु वेसिन ऒक बाणं रय्यिन दूसुकॊनि वच्चि सैन्धवुडि तलनु खण्डिञ्चिन्दि. अयिते आ तल नेलमीद पडकुण्डा शमन्तपञ्चकंलो तपस्सु चेसुकुण्टुन्न वृद्धक्षत्रुडि ऒळ्ळो पडेला कॊट्टमन्नाडु श्रीकृष्णुडु. अर्जुनुडु अलागे चेशाडु. वृद्धक्षत्रुडु सैन्धवुडिकि तण्ड्रि. सैन्धवुडु पुट्टिन कॊद्दिसेपटिकि ‘वीडु युद्धरङ्गंलो तलतॆगि मरणिस्ताडु’ अनि आकाशवाणि चॆप्पिन्दट. अप्पुडु वृद्धक्षत्रुडु ‘ना कॊडुकु तलनु ऎवडु नेलमीद पडवेस्ताडो वाडि तल वॆय्यि मुक्कलवुतुन्दि’ अनि शपिञ्चाडट. इप्पुडु आ तल वच्चि वृद्धक्षत्रुडि ऒळ्ळो पडिन्दि. तपस्सुलो उन्न अतडु एदो हठात्तुगा ऒळ्ळो पडेसरिकि कङ्गारुगा दानिनि नेलपैकि विसिरेशाडु. अन्ते! अतडि तल वॆय्यिमुक्कलय्यिन्दि. सैन्धवुडि मरणन्तो दुर्योधनुडु द्रोणाचार्युडिनि तीव्रङ्गा निन्दिञ्चाडु. द्रोणाचार्युडु बाधपड्डाडु. ‘सरे! ई रोजु रात्रि कूडा युद्धं चेद्दां! पाञ्चाल राजुल्नि चम्पिगानी ना कवचं तीयनु’ अन्नाडु. 221 अला आरोजु रात्रि युद्धं मॊदलय्यिन्दि. दुर्योधनुडु धर्मराजुतो पोराडि मूर्छ पोयाडु. भीमुडु भानुमन्तुडि कॊडुकुनू, ध्रुवुण्णी, जयरातुण्णी वधिञ्चि कुरुकुमारुल्नि चित्रहिंसलु पॆट्टाडु. अप्पुडु कर्णद्रोणुलु वच्चि वाळ्ळनु कापाडारु. इन्तलो घटोत्कचुडु तन कॊडुकु अञ्जनपर्वुडितो वच्चि कौरव सैन्यंलो प्रळयं सृष्टिस्तुन्नाडु. द्रोणुडु, अश्वत्थाम पोराडुतुन्नारु. अश्वत्थाम वेसिन अस्र्तानिकि घटोत्कचुडु कॊन्तसेपु मूर्छपोयाडु. अप्पुडु कर्णुडु वच्चि वीरविहरं चेस्तुन्नाडु. श्रीकृष्णुडु अतण्णि निलुवरिञ्चडानिकि घटोत्कचुण्णि पम्पाडु. घटोत्कचुडिकी कर्णुडिकी युद्धं घोरभीकरङ्गा सागुतोन्दि. बकासुरुडि तम्मुडु अलायुधुडु कौरवुल वैपु वच्चाडु. घटोत्कचुडु अतण्णि वधिञ्चाडु. रात्रि पॆरुगुतुन्न कॊद्दी घटोत्कचुडि बलं पॆरुगुतोन्दि. अतडु सृष्टिस्तुन्न बीभत्सान्नि आपकपोते कौरवुलकु ई रात्रे चिवरि रात्रि अय्येला उन्दन्नाडु दुर्योधनुडु. वॆण्टने अतडि सूचनतो इन्द्रुडु तनकु इच्चिन ‘शक्ति’ अने आयुधान्नि प्रयोगिञ्चाडु कर्णुडु. अन्ते! अदि घटोत्कचुण्णि वधिञ्चिन्दि. श्रीकृष्णुडु आनन्दङ्गा पाञ्चजन्यं पूरिञ्चाडु. ‘अन्दरू घटोत्कचुडु मरणिञ्चाडनि विषादंलो उण्टे एमिटी आनन्दं बावा?’ अडिगाडु अर्जुनुडु. अप्पुडु श्रीकृष्णुडु ‘अर्जुना! घटोत्कचुडु राक्षसुडु. वाडु तर्वातैना लोकान्नि पीडिञ्चवच्चु. अलाण्टिवाडिप्पुडु वीरस्वर्गान्नि पॊन्दाडु. अदि अला उञ्चु. नी कोसं कर्णुडु दाचिन आयुधं खर्चु अयिपोयिन्दि. काबट्टि विजयं नीदे’ अन्नाडु. अर्जुनुडु आनन्दिञ्चाडु. घटोत्कचुडि मरणानिकि बाधपडुतुन्न धर्मराजुनु वेदव्यासुडु वच्चि ओदार्चाडु. ‘मरो अयिदुरोजुल्लो नीकु विजयं लभिस्तुन्दि’ अनि दीविञ्चि वॆळ्ळिपोयाडु. इरुसैन्यालू कॊन्तसेपु विश्रान्ति तीसुकॊनि मळ्ळी युद्धं प्रारम्भिञ्चायि. द्रोणुडि चेतिलो द्रुपदुडू विराटराजू इद्दरू प्राणालु कोल्पोयारु. इन्तलो सूर्योदयं अय्यिन्दि. कॊन्त विरामं तरुवात द्रोणपर्वं 222 कवित्रय महभारतमु मळ्ळी युद्धं प्रारम्भमय्यिन्दि. महराजा! अदि पदिहेनो रोजुयुद्धं. आ रोजू द्रोणुडु पाण्डवसेनलनु ऊचकोत कोस्तूने उन्नाडु. अप्पुडु श्रीकृष्णुडु धर्मराजुतो ‘धर्मराजा! द्रोणुडु विनेला ‘अश्वत्थामा हतः’ अनि बिग्गरगा अनि ‘कुञ्जरः’ अनि मॆल्लगा अनु. भीमुडु अश्वत्थाम अने पेरु कल एनुगुनु चम्पाडु. काबट्टि अदि असत्यं कादु’ अन्नाडु. धर्मराजु अलागे चॆप्पटन्तो द्रोणुडु क्रुङ्गिपोयि, अस्र्तसन्यासं चेशाडु. परमात्मने ध्यानिस्तू कळ्ळु मूसुकुन्नाडु. अप्पुडु द्रोणुडि शरीरंलो नुण्डि ऒक दिव्यज्योति पैकि वॆळ्ळिन्दि. राजा! अदि नाकु, श्रीकृष्णार्जुन धर्मराजकृपुलकु मात्रमे कन्पिञ्चिन्दि. तर्वात धृष्टद्युम्नुडु पाण्डवुलु वारिस्तुन्ना विनकुण्डा द्रोणुडि तलनु खण्डिञ्चाडु. अश्वत्थाम तन तण्ड्रि मरण वार्त विनि कोपन्तो रगिलिपोयाडु. पाण्डवुलपैकि नारायणास्र्तान्नि प्रयोगिञ्चाडु. अप्पुडु श्रीकृष्णुडु वीरुलनन्दरिनी आयुधालु विडिचिपॆट्टमन्नाडु. आयुधालुलेनि वाळ्ळनि नारायणास्र्तं एमी चॆय्यदु. अन्दुके शान्तिञ्चि वॆळ्ळिपोयिन्दि. अश्वत्थाम कोपन्तो ईसारि आग्नेयास्र्तं वेशाडु. अर्जुनुडु ब्रह्मस्र्तं वेसि दानि आटकट्टिञ्चाडु. तन वद्द उन्न अस्र्तालन्नी अयिपोवडन्तो दिगुलुगा वॆळ्ळिपोयाडु अश्वत्थाम. वेदव्यासुडु अश्वत्थाम वद्दकु वच्चि, ‘अश्वत्थामा! श्रीकृष्णार्जुनुलु सामान्युलु कारु. साक्षात्तू नरनारायणुलु. नुव्वु वाळ्ळनु एमी चॆय्यलेवु. मनसु प्रशान्तङ्गा उञ्चुको’ अनि चॆप्पि अर्जुनुडि वद्दकु वॆळ्ळाडु. अर्जुनुडु नमस्करिञ्चि ‘महर्षी! नेनु युद्धं चेस्तुण्टे ना मुन्दु ऒक वीरुडु निलबडि शूलन्तो शत्रुवुल्नि चम्पुतुन्नाडु. अतडि वॆनुक उण्डि नेनु बाणालु वेस्तू नेने चम्पुतुन्नाननि अनुकुण्टुन्नानु. अयिते अतडि पादालु नेलनु ताकडं लेदु. इन्तकी अतडॆवरु?’ अनि अडिगाडु. दानिकि वेदव्यासुडु ‘अर्जुना! अतडॆवरो कादु! साक्षात्तू परमशिवुडु!’ अनि चॆप्पि वॆळ्ळिपोयाडु. b 223 कर्णपर्वं द्रोणुडु मरणिञ्चडन्तो पदहरोरोजु कुरुसेनलकु सर्वसैन्याध्यक्षुडु कर्णुडु अय्याडु. कर्णुडु मकरम्याहं पन्निते, पाण्डवुलु अर्ध चन्द्रम्याहन्तो मुन्दुकुवच्चारु. युद्धं मॊदलय्यिन्दि. अटु भीमुडु. इटु कर्णुडु. अदे समयंलो नकुलुडू, सात्यकि तक्कुववारा! विन्दानुविन्दुल्नि चम्पिवेशारु. नकुल - कर्णुल युद्धं. नकुलुडु निरायुधुडय्याडु. कर्णुडु प्राणभिक्ष पॆट्टि वदिलिवेशाडु. अर्जुनुडु संशप्तक सैन्यालनु चील्चि चॆण्डाडुतुन्नाडु. धर्मराजुतो दुर्योधनुडु तलपड्डाडु. अश्वत्थाम अर्जुनुण्णि निलुवरिस्तुन्नाडु. अयिना कृपुडु, कृतवर्म, दुश्शासनुडू मॊदलैन वीरुल्नि चॆदरगॊडुतूने उन्नाडु अर्जुनुडु. युधामन्युवु, शिखण्डि, उत्तमौजसुडु, धृष्टद्युम्नुडु, नकुलुडु, सहदेवुडु, चेदि - करूश - मत्स्य- केकय - वत्स राज्य सैन्यालु कर्णुडिपै विरुचुकुपडडन्तो कर्णुडु मात्रं तॊणककुण्डा बॆणककुण्डा पोराडुतुन्नाडु. अर्जुनुडू शरपरम्परतो विरुचुकु पडुतुन्नाडु. अप्पटिके समयं कावडन्तो युद्धं मुगिसिन्दि. राजा! आ रोजु रात्रि कौरवुलन्ता समावेशमय्यारु. कर्णुडु ‘सुयोधना! इन्द्रुडु इच्चिन शक्ति आयुधं चेजारिपोयिन्दि काबट्टि अर्जुनुडु धैर्यङ्गा मुन्दुकुवस्ताडु. दिव्यास्र्ताल विषयंलो नेनेमी तक्कुवकादु. अन्तेकादु बलंलो, युद्धनैपुण्यंलो नादे पैचॆय्यि. नाकु परशुरामुडु ‘विजयं’ अने विल्लुनु इच्चाडु. अदि ना चेतुल्लो उन्दि. नुव्वु निश्चिन्तगा उण्डु. श्रीकृष्णुडिकि समवुज्जी शल्युडे. अतण्णि नाकु सारथिगा नियमिञ्चु’ अनि अडिगाडु. 224 कवित्रय महभारतमु दुर्योधनुडु कर्णुण्णि तीसुकॊनि वॆळ्ळि शल्युण्णि रथसारथिगा उण्डमनि कोराडु. शल्युडु ऒप्पुकोलेदु. कानी नुव्वु श्रीकृष्णुडिकि समवुज्जीवनि पॊगडडन्तो ऒप्पुकुन्नाडु. अयिते ‘नेनु इष्टं वच्चिनट्लु माट्लाडतानु. वाटिनि पट्टिञ्चुकॊनि नन्नु तिडिते नेनु वॆनक्कि वच्चेस्तानु’ अनि षरतु पॆट्टाडु. पदिहेडोरोजु अर्जुनुडु शत्रुसैन्याल्नि चील्चुकुण्टू कर्णुडिवैपु वस्तुन्नाडु. इक्कड शल्युडु सूटिपोटि माटलतो कर्णुण्णि गायपरुस्तूने उन्नाडु. आ माटलकु कर्णुडु पाण्डवसैन्यम्पै मरिन्त रॆच्चिपोयाडु. पाण्डववीरुलु धीटुगाने समाधानं चॆबुतुन्नारु. अन्तलो सात्यकि, द्रौपदिपुत्रुलु, शिखण्डि, नकुल सहदेवुलू, भीमुडू अन्दरू बाणवर्षं कुरिपिञ्चारु कर्णुडिपै. वीळ्ळन्दरिकी समाधानं चॆप्तूने कर्णुडु धर्मराजु मीदिकि वॆळ्ळाडु. बाणालतो बाधिञ्चाडु. धर्मराजु तने स्वयङ्गा रथं नडुपुकुण्टू पारिपोतुन्नाडु. कर्णुडु वॆण्टबडि मरी अतण्णि ऎद्देवा चेशाडु. ईसारि भीमुडु कोपन्तो ऒक बल्लॆं विसिराडु. अदि कर्णुडि रॊम्मुनु ताकिन्दि. दान्तो कर्णुडु मूर्छपोयाडु. अर्जुनुडु तननु चुट्टुमुट्टिन संशप्तकवीरुल्नि मट्टिकरिपिञ्चि कर्णुडि कोसं वस्तुण्टे मध्यलो अश्वत्थाम अर्जुनुण्णि उक्किरिबिक्किरि चेशाडु बाणालतो. अप्पुडु श्रीकृष्णुडु प्रोत्सहिञ्चडन्तो उत्साहं तॆच्चुकॊनि अर्जुनुडु अश्वत्थामनु परुगुलुपॆट्टिञ्चाडु. कॊन्तसेपटिकि कोलुकुन्न कर्णुडु पाण्डवसैन्यान्नि हडलॆत्तिञ्चाडु. क्रमक्रमङ्गा पट्टु साधिञ्चाडु. अयिते अन्तलोने शल्युडु अतण्णि माटलतो निन्दिस्तू नीरुगारुस्तुन्नाडु. अयिना दुर्योधनुडि प्रोद्बलन्तो कर्णुडु भार्गवास्र्तं प्रयोगिञ्चाडु. दानि नुण्डि वेलकॊद्दी बाणालु वच्चि शत्रु सैन्यंलोनि रथाल्नी, एनुगुल्नी, गुर्राल्नी, भटुल्नी मट्टि करिपिञ्चायि. अन्दरू हहकारालु चेस्तुन्नारु. इदि सरैन समयं कादनि अर्जुनुण्णि तीसुकॊनि श्रीकृष्णुडु शिबिरानिकि वॆळ्ळिपोयाडु. शिबिरंलो दिगुलुगा धर्मराजु. शिबिरानिकि वच्चि कर्णुडु इङ्का चावलेदनि चॆप्पारु श्रीकृष्णार्जुनुलु. धर्मराजु कोपन्तो ‘अर्जुना! नुम्वा ऒक वीरुडिवेना? इङ्का कर्णुण्णि 225 चम्पलेकपोयावु’ अण्टू इष्टं वच्चिनट्लु तिट्टिपोशाडु. चिवरिगा ‘नी गाण्डीवं श्रीकृष्णुडिकि इच्चॆय्यि’ अन्नाडु. आ माट ऎवरैना अण्टे वाडि तल तीसेस्ताननि पूर्वमे प्रतिज्ञ चेशाडु अर्जुनुडु. अन्दुके वॆण्टने धर्मराजुपैकि कत्ति दूशाडु. श्रीकृष्णुडु अड्डुपडि - कं. सत्यम्बु नहिंसयु ननु नत्युत्तम धर्मयुगळमन्दु नहिंसन् सत्यमु गाचुट धर्म म सत्यमुन नहिंस गाव" जनु नण्ड्रु बुधुल् (कर्ण- 3-73) अर्जुना! सत्यमू, अहिंसा रॆण्डू गॊप्प धर्माले! अहिंसनु सत्यं द्वारा कापाडडं चाला गॊप्पदि. अला कुदरकपोते असत्यन्तोनैना अहिंसनु कापाडवच्चु. इदि पॆद्दल माट. अन्तेकादु. आ.वॆ. प्राणहनि वच्चु पट्टुन, सर्वध नापहर वेळयन्दु, नडपु सत्य मनृत मण्ड्रु सत्यम्बु सू नृतमनि परिग्रहिन्तु रार्यजनुलु (कर्ण- 3-77) प्राणानिकि हनि कलिगितेनू, धनं मॊत्तं पोयेटप्पुडू, सत्यान्नि असत्यङ्गा असत्यान्नि सत्यङ्गा भाविञ्चवच्चु. काबट्टि नुव्वु धर्मराजुनु निन्दिञ्चावण्टे, अतण्णि चम्पिनट्ले’ अन्नाडु. अर्जुनुडु अलागे चेसि, आ तरुवात धर्मराजुनु क्षमापणलु कोराडु. पॆद्दल्नि दूषिञ्चिन दोषं आ क्षमापणलतो तॊलगिपोयिन्दि. मळ्ळी युद्धरङ्गंलोनिकि वच्चारु श्रीकृष्णार्जुनुलु. अर्जुनुडु पामुलपै विरुचुकुपडे गरुत्मन्तुडिला वीरविहरं चेस्तुन्नाडु. इन्तलो सात्यकि - कर्णुडि कॊडुकु सुषेणुण्णि अतडि कळ्ळमुन्दे मट्टिकरिपिञ्चाडु. राजा! मरोवैपु भीमुडु दुश्शासनुडिपै विरुचुकुपड्डाडु. जब्बलु चरुस्तू पिलिचि गदाघातन्तो अतडि तलनु पगलगॊट्टाडु. अन्ते! दॆब्बकि दुश्शासनुडु नॆत्तुरु कक्कुतू नेलपै पड्डाडु. अयिना भीमुडु मळ्ळी वाडि शरीरान्नि गिरगिरा तिप्पि कसिगा नेलपै कॊट्टाडु. वॆच्चनि नॆत्तुरु वाडि वक्षस्थलान्नि चील्चुकॊनि उबिकिवच्चिन्दि. आ कर्णपर्वं 226 कवित्रय महभारतमु रक्तान्नि दोसिटपट्टि वळ्ळन्ता चल्लुकॊनि जब्बलु चरुचुकुण्टू सिंहनादं चेशाडु भीमुडु. कर्णुडु वीरावेशन्तो ‘अर्जुना! रा! तेल्चुकुन्दां! नुव्वो नेनो!’ अण्टू मुन्दुकु वच्चाडु. कर्णार्जुनुलु तलपडबोतुन्नारु. आकाशंलो देवतलु आसक्तिगा तिलकिस्तुन्नारु. इद्दरू ऎवरिकि ऎवरू तीसिपोलेदु. अस्र्तं मीद अस्र्तं वेसुकॊण्टूने उन्नारु. अर्जुनुडु ब्रह्मस्र्तं वेशाडु. कर्णुडू ब्रह्मस्र्तन्तो दान्नि तिप्पिकॊट्टाडु. चिवरिकि अर्जुनुडु बाणाल्नि वरुसगा गुप्पिञ्चि कर्णुडि कवचान्नि मुक्कलु चेशाडु. कर्णुडु नागास्र्तं वेशाडु. अदि अर्जुनुडि तलकु तगलकुण्डा श्रीकृष्णुडु रथान्नि अयिदङ्गुळालु भूमिलो किन्दिकि दिञ्चाडु. अप्पुडा अस्र्तं अर्जुनुडि किरीटान्नि ताकिन्दि. नागास्र्तं विफलं कावडन्तो कर्णुडु रकरकाल अस्र्तालनु प्रयोगिस्तुन्नाडु. अन्तलो पूर्वं ऒक विप्रुडिच्चिन शापं वल्ल अतडि रथं भूमिलोनिकि कूरुकुपोयिन्दि. भार्गवास्र्तान्नि प्रयोगिद्दामनुकुन्नाडु कानी आ मन्त्रालु गुर्तुकु रालेदु. रथचक्रान्नि पैकि तिय्यालनि प्रयत्निस्तुण्टे अर्जुनुडु बाणान्नि सन्धिस्तुन्नाडु. अप्पुडु कर्णुडु ‘अर्जुना! आगु. रथं लेनि वाडिपै बाणं वॆय्यटं युद्धधर्मं कादु’ अन्नाडु. दानिकि श्रीकृष्णुडु नव्वि - ‘ओहॆू! कर्णा! नीकु धर्मं इप्पुडु गुर्तुकु वच्चिन्दा? लक्क इण्ट्लो पाण्डवुल्नि चम्पालनि प्रयत्निञ्चिनप्पुडू, द्रौपदिनि निण्डु सभलो अवमानिञ्चिनप्पुडू, अभिमन्युण्णि इलागे निरायुधुण्णि चेसि चम्पिनपुडू एमयिन्दि ई धर्मं?’ अन्नाडु. अर्जुनुडु आलस्यं चॆय्यलेदु. दिव्यास्र्तान्नि प्रयोगिञ्चाडु. अदि त्रिशूलङ्गा मारि कर्णुडि तलनु तुञ्चिवेसिन्दि. कौरवसैन्यंलो हहकारालु मिन्नुमुट्टायि. अन्दरू चूस्तुण्डगाने ऒक दिव्यज्योति कर्णुडि शरीरंलो नुण्डि वच्चि आकाशंलो कलिसिपोयिन्दि. b 227 शल्यपर्वं पद्दॆनिमिदो रोजुन युद्धानिकि सर्वसैन्याध्यक्षुडु शल्युडु. अन्तकुमुन्दे कृपाचार्युडु ‘जरिगिनदेदो जरिगिन्दि. इकनैना सन्धि चेसुको’ अनि दुर्योधनुडिकि हितबोध चेशाडु. कानी दुर्योधनुडु विनलेदु. शल्युडु सर्वतोभद्रम्याहन्नि पन्नाडु. पाण्डवुलवैपु भीमार्जुनुलु कौरवसेनल्नि अल्लकल्लोलं चेयडं प्रारम्भिञ्चारु. मरोवैपु धृष्टद्युम्नुडु, शिखण्डि, धर्मराजु, नकुल सहदेवुलू विजृम्भिस्तुन्नारु. अटुवैपु शल्युडू पाण्डवसैन्यान्नि ककाविकलं चेस्तूने उन्नाडु. कृपाचार्युडु, कृतवर्म, शकुनि, अश्वत्थामलु तोडुगा निलुस्तुन्नारु. सहदेवुडु शल्युडि कुमारुडैन रुक्माङ्गदुण्णि वधिञ्चाडु. अदि चूसि कोपन्तो चॆलरेगिपोयाडु शल्युडु. कानी भीमुडि धाटिकि तट्टुकोलेक मूर्छपोयाडु. कॊन्तसेपटिकि तेरुकॊनि, धर्मराजुतो युद्धं मॊदलुपॆट्टाडु. पाण्डवसैन्यान्नि नानातिप्पलु पॆट्टाडु. चिवरिकि धर्मराजु अतडिपैकि ‘महशक्ति’ अने आयुधान्नि प्रयोगिञ्चडन्तो शल्युडु मरणिञ्चाडु. आ तरुवात सात्यकि साळ्वुण्णि, सहदेवुडु - शकुनि कॊडुकु उलूकुडिनी, शकुनिनी संहरिञ्चाडु. कौरव सैन्यंलो ऒकटे हहकारालु. सैन्यं छिन्नाभिन्नमैपोतोन्दि. अदि चूसिन दुर्योधनुडु ऒण्टरिगा युद्धरङ्गं नुञ्चि निष्र्कमिञ्चाडु. महराजा! इदन्ता चूस्तू नेनु युद्धरङ्गंलो तिरुगुतू उण्टे नन्नु सात्यकि चम्पालनि चूशाडु. कानी वेदव्यासुडु प्रत्यक्षमै नन्नु रक्षिञ्चाडु. 228 कवित्रय महभारतमु अक्कण्णुञ्चि द्वैपायनह्रदानिकि वॆळ्ळानु. अक्कडे नी कॊडुकु दुर्योधनुडु कन्पिञ्चाडु. ऒळ्ळन्ता गायालु. आ मडुगुलो दाक्कॊनि विश्रान्ति तीसुकोवालनि लोपलिकि प्रवेशिञ्चाडु. अतडिकि ‘जलस्तम्भनविद्य’ तॆलुसु. पाण्डवुलू दुर्योधनुडिकोसं वॆदुकुतुन्नारु. ई मडुगुलो उन्नाडनि कॊन्दरु वेटगाळ्ळ द्वारा तॆलुसुकॊनि अक्कडिकि वच्चारु. दुर्योधनुण्णि तम माटलतो रॆच्चकॊट्टारु. दानिकि दुर्योधनुडु - नाकु राज्यम्पै कोरिकलेदु. दानिनि मीरे एलुकोण्डि’ अन्नाडु. अप्पुडु धर्मराजु ‘दुर्योधना! नुव्वॆवरु नाकु दानं चेयडानिकि? वीरुडैन वाडु दानं स्वीकरिञ्चडु. निन्नु चम्पि आ पराक्रमन्तोने राज्यान्नि चेपडतां. रा! नुव्वु वीरुडिवे अयिते रा!’ अन्नाडु. ‘सरे! नेनु ऒक्कडिनि मीरु अयिदुगुरु. बागा अलसिपोयानु. काबट्टि ऒक्कॊक्करु रण्डि. तेल्चुकुन्दां!’ अन्नाडु दुर्योधनुडु. अप्पुडु श्रीकृष्णुडि प्रोत्साहन्तो तन प्रतिज्ञ नॆरवेर्चुकोवडानिकि भीमुडु रङ्गंलोनिकि दिगाडु. अप्पुडे बलरामुडु तीर्थयात्रलु मुगिञ्चुकॊनि अक्कडिकि चेरुकुन्नाडु. अदि शमन्तपञ्चकं. अक्कडे भीमदुर्योधनुल मध्य द्वन्द्वयुद्धं मॊदलय्यिन्दि. रॆण्डु मदिञ्चिन एनुगुलु कॊट्टुकॊण्टुन्नट्लु उन्दि. वारि अरुपुलतो गदल चप्पुळ्ळतो वाटि नुण्डि वच्चे निप्पुरव्वलतो दिक्कुलु निण्डिपोतुन्नायि. इद्दरू इद्दरे! ऎवरू तक्कुवकादु. अप्पुडु श्रीकृष्णुडु ‘अर्जुना! भीमुडिकि बलं उन्दि कानी सरैन साधन लेदु. सुयोधनुडु साधन चेसी चेसी राटुदेलिपोयाडु. अन्दुके चूडु! ऎला तप्पिञ्चुकॊण्टुन्नाडो! वॆळ्ळु. दुर्योधनुण्णि तॊडलमीद कॊट्टि चम्पमनि चॆप्पु. इदि धर्माधर्माल गुरिञ्चि आलोचिञ्चे समयं कादु’ अन्नाडु. अर्जुनुडि सूचनतो भीमुडु गदनु गिरगिरा तिप्पि अमान्तङ्गा दुर्योधनुडि तॊडपै दभेलुमनि कॊट्टाडु. अन्ते! दुर्योधनुडु 229 कुप्पकूलिपोयाडु. अयिना दुर्योधनुण्णि काळ्ळतो तन्नुतू भीमुडु सिंहनादं चेशाडु. तन कळ्ळमुन्दे तन प्रियशिष्युडिनि अधर्मङ्गा नेलकूल्चिनन्दुकु बलरामुडुकि आग्रहं मुञ्चुकु वच्चिन्दि. तन नागलिनि तीसुकॊनि भीमुडि मीदिकि वॆळ्ळाडु. अप्पुडु श्रीकृष्णुडु बलरामुडिकि दुर्योधनुडु चेसिन दुरागतालन्नी चॆप्पि, शान्तिम्पजेशाडु. धर्मराजू अधर्मयुद्धानिकि कॊन्त बाधपडिना श्रीकृष्णुडि माटलकु शान्तिञ्चाडु.


कौरवुल शिबिरं निर्मानुष्यङ्गा उन्दि. पाण्डवुलु अन्दुलोनिकि प्रवेशिञ्चारु. श्रीकृष्णार्जुनुलु रथं नुण्डि दिगि दूरङ्गा रागाने आ रथं भस्ममैपोयिन्दि. ‘अर्जुना! भीष्मद्रोणादि वीरुलु वेसिन अस्र्तालकु ई रथं ऎप्पुडो भस्ममैपोवाल्सिन्दि. नेनु दीनिनि ना शक्तितो इप्पटिदाका कापाडानु’ अन्नाडु श्रीकृष्णुडु. तरुवात अन्दरू ओघवती तीरानिकि वॆळ्ळारु. अक्कण्णुञ्चि श्रीकृष्णुडु हस्तिनापुरानिकि वॆळ्ळि धृतराष्र्टुडिनी गान्धारिनी ओदार्चाडु. अक्कडिकि वेदव्यासुडु कूडा वच्चि वाळ्ळकु हितोपदेशं चेसि वॆळ्ळिपोयाडु. राजा! रक्तं मडुगुलो पडि उन्न दुर्योधनुडि वद्दकु कृपाचार्युडु, अश्वत्थाम, कृतवर्म वच्चारु. नेनू वॆळ्ळानु. अप्पुडु दुर्योधनुडु - कं. मनुजुलकु निट्टि चन्दमु मुनु धात सृजिञ्चिनदि, प्रमोदमु, खेदं बुनु वच्चुनु बर्यायं बुन, दीनि नॆऱुगवलदॆ पुरुषुं डनघा! (शल्य- 2-406) शल्यपर्वं 230 कवित्रय महभारतमु मानवुलकु एदि जरगालो दानिनि ब्रह्म मुन्दे रासिपॆट्टेस्ताडु. दानि प्रकारमे सुखमू, दुःखमू ऒकदानि तर्वात ऒकटि वस्तू उण्टायि. अदि तॆलुसुकोवालिकदा! ना कोसं इन्तमन्दि मरणिञ्चारु. अयिते नेनु धर्मयुद्धं चेशानन्न तृप्तितो स्वर्गानिकि वॆळ्तानु. मीरु ना कोसं बाधपडकण्डि’ अन्नाडु. दुर्योधनुण्णि चूसि अश्वत्थाम चलिञ्चिपोयाडु. ‘राराजा! आज्ञापिञ्चु. श्रीकृष्णुडि कळ्ळमुन्दे ई लोकान्नि अपाण्डवं चेस्तानु’ अन्नाडु आवेशङ्गा. दुर्योधनुडु आनन्दिञ्चाडु. अश्वत्थामने तन चिट्टचिवरि सैन्याध्यक्षुडिगा नियमिञ्चाडु. b 231 सौप्तिकपर्वं महराजा! अश्वत्थाम, कृपाचार्युडु, कृतवर्मा तम तम रथालपै दक्षिण दिक्कुगा उन्न पाण्डव शिबिरालवैपु बयलुदेरारु. आ समयंलो पाण्डव शिबिरंलो आनन्दोत्साहलु वॆल्लिविरुस्तुन्नायि. इदे अदनु अनुकॊनि अश्वत्थाम, कृपाचार्युडु, कृतवर्मल्नि तीसुकॊनि लोपलिकि प्रवेशिञ्चाडु. कानी आसमयंलो अक्कडिकि पोते वारि चेतिलो चावु तप्पदनि अक्कडि नुण्डि तूर्पुदिक्कुगा वॆळ्लारु. कॊन्तदूरं वॆळ्ळाक ऒक कॊलनु कनिपिञ्चिन्दि. अक्कड सायंसन्ध्यावन्दनं मुगिञ्चि रात्रिकि अक्कडे मुग्गुरू नेल मीद पडुकुन्नारु. पाण्डवुल्नि निद्रलोने मट्टुपॆट्टालन्नदि अश्वत्थाम आलोचन. दानिकि मॊदट कृपाचार्युडु ऒप्पुकोलेदु. तरुवात ऒप्पुकोक तप्पलेदु. असलु आ आलोचन अश्वत्थामकु ऎला वच्चिन्दण्टे दानिको सङ्घटन जरिगिन्दि. कृपाचार्युडू, कृतवर्म निद्रपोयारु. कानी अश्वत्थामकु निद्रपडिते ऒट्टु. लेचि दिक्कुलुचूस्तू कूर्चुन्नाडु. अक्कडे ओ मर्रिचॆट्टु. दानिमीद ऎन्नोकाकुलु गूळ्लु कट्टुकॊनि उन्नायि. आ गूळ्ललो ऎन्नो काकिपिल्ललु निद्रिस्तू उन्नायि. आ समयंलो ऒक गुड्लगूब आ चॆट्टुमीद वालिन्दि. चप्पुडु चेयकुण्डा आ काकि गूळ्लनु समीपिञ्चि, कॊन्नि काकुल पीकलु कॊरिकिन्दि. मरिकॊन्निण्टिनि काळ्लु विरुगगॊट्टिन्दि. कॊन्निण्टि रॆक्कलु विरिचिन्दि. पॊट्टलु चील्चिन्दि. अश्वत्थाममॆदडुलो ऒक मॆरुपुलाण्टि आलोचन. धर्माधर्मालगुरिञ्चि इप्पुडु आलोचिञ्चवलसिन अवसरं लेदु अनि निश्चयिञ्चुकॊनि वॆण्टने तन मेनमाम कृपाचार्युण्णी, कृतवर्मनु मेल्कॊलिपि निद्रपोतुन्नप्पुडे गुड्लगूबलागा शत्रुवुल्नि चम्पालन्न तन आलोचननु बयटपॆट्टाडु इद्दरिमुन्दू. 232 कवित्रय महभारतमु कृपाचार्युडु अप्पुडु अश्वत्थामतो - ए पनिकैना पुरुष प्रयत्नं, दैवसाहय्यं रॆण्डू तप्पकुण्डा कावालि. आ.वॆ. का"पु लावु वॆरवु गल्गि कर्शनमु से यङ्ग वृष्टि दगिनयट्लु गलुग फलमु गल्गुनट्लु पौरुषम्बुनकु दै वम्बु तोडुपाटु वलयु नॆन्दु (सौप्तिक- 1-31) ‘अश्वत्थामा! ऒक पनि जरगालण्टे दानिकि पुरुषप्रयत्नं, दैवानुग्रहं रॆण्डू उण्डालि. रैतु भूमिनि दुन्नि वित्तनालु चल्लकपोते वान कुरिसिना पण्ट पण्डदु. अलागे रैतु वित्तनालु जल्लिते वानकुरवकपोयिना पण्ट पण्डदु. ई रॆण्डू जरगालि. अप्पुडे कृषि सफलं अवुतुन्दि. काबट्टि धर्मं तप्पकूडदु. अप्पुडे फलं, गौरवं दक्कुतायि. धर्मं तप्पकुण्डा चेसे ए पनिकैना दैवसायं उण्टुन्दि. आ पनि सानुकूलमवुतुन्दि. अधर्मन्तो चेसे पनुलु प्रारम्भंलो मञ्चि फलितान्नि इच्चिना, कालक्रमंलो अवि आ व्यक्तिनि बाधिस्तायि. मन सुयोधनुडि विषयंलो इदे जरिगिन्दि. सुयोधनुडु विवेकं कोल्पोयाडु. क्रोधं, मोहं मनसुलो गूडु कट्टुकुपोयि, दुरभिमानन्तो, ऎन्नि चॆप्पिना विनकुण्डा पाण्डवुलनू द्रौपदिनी पराभविञ्चाडु. दानिकि तगिन फलितं अनुभविस्तुन्नाडु. काबट्टि धर्मान्नि तप्पकुण्डा मनं मन कार्यं नॆरवेर्चालि. क्रोधं, लोभं, भयं वीटन्निण्टितो ऒक दुर्मार्गुडु चॆलरेगि पोयिनप्पुडु सज्जनुलु अतडिकि हितवु पलुकुतारु. अयिना अतडु वारि माटल्नि पॆडचॆविन पॆट्टि तानु चेयदलुचुकुन्न दुर्मार्गाल्नि चेसितीरताडु. अला चेसिन वाटिकि फलितान्नी अनुभविस्ताडु. तप्पदु. दुर्योधनुडु चेसिन्दि इदे! अन्दुके अतडिकि ई स्थिति वच्चिन्दि. अयिना अतडु इङ्का बतिके उन्नाडु कदा! मनमॆन्दुकु सॊन्तङ्गा निर्णयालु तीसुकोवडं? अदीगाक अर्धरात्रि निद्रपोतुन्न वाळ्ळनि चम्पडं तप्पु!. 233 इप्पुडु मनं अन्दरं धृतराष्र्टुडि वद्दकु वॆळ्दां. अतडू गान्धारी एं चॆबिते अदि आचरिद्दां. पैगा अक्कड विदुरुडु उण्डने उण्टाडु.’ अन्नाडु कृपाचार्युडु. ‘मामा! धर्मं देश कालमान परिस्थितुलनु बट्टि मारुतुण्टुन्दि. ऒकडु धर्मं अनुकॊन्नदि मरॊकडिकि अधर्मं कावच्चु. पेदवाडुगा उन्नप्पुडु धर्मङ्गा तोचिनदे धनवन्तुडैनपुडु अधर्मङ्गा तोचवच्चु. काबट्टि नेनु नम्मिनदे धर्मं. दानिनि आचरिञ्चडानिकि भयपडनु. नेनु ब्राह्मणुण्णि. कानी ना दौर्भाग्यं कॊद्दी विल्लु पट्टानु. क्षात्रं अवलम्बिञ्चानु. इन्तकालं तरुवात मळ्ळी नेनु ब्राह्मण्यं वैपु ऎला वॆळ्तानु? अदि नाकु चेतकानि पनि. अस्र्तसन्यासं चेसिन नातण्ड्रिनि ऒकडु दारुणङ्गा चम्पाडु. वाडिङ्का बतिके उन्नाडु.ना तण्ड्रिनि चम्पिनवाडु बतिकि उण्डगा नेनु मनश्शान्तितो ऎला उण्डगलनु? ईरोजु, नापग चल्लार्चुकुण्टानु. ना शत्रुवुलु अन्दरू विजयगर्वन्तो आनन्दोत्साहललो तेलियाडुतुन्नारु. वाळ्ळु अला अलसिसॊलसि गाढङ्गा निद्रपोतुन्नारु. इदे मञ्चि समयं. पैगा मनं बतिकि उन्नामनि वाळ्लकु तॆलियदु. नेनु वच्चि वाळ्ळनु वधिस्तानु. वाळ्ळु ऊहिञ्चनु कूडा ऊहिञ्चलेरु. मामा! इदे ना शपथं. आ नीचुडु धृष्टद्युम्नुडि पीक पट्टुकुण्टानु. वाडि मदं अणुस्तानु. वाडिनि अस्र्तशस्र्तालतो चम्पनु. पशुवुनु चम्पिनट्टु चम्पुतानु. पाण्डवुलनु, पाण्डवसुतुलनु ना इष्टंवच्चिनट्टु अत्यन्त दारुणङ्गा वधिस्तानु. वारि रक्तन्तो नातण्ड्रिकि पितृतर्पणं विडुस्तानु. इदे ना प्रतिज्ञ. ना प्रस्तुत कर्तव्यं’ अनि अन्नाडु अश्वत्थाम. दानिकि कृपाचार्युडु.‘सरे! अश्वत्थामा! मनं मुग्गुरं बागा अलसिपोयां. ई रात्रिकि विश्रान्ति तीसुको. रेपु उदयमे मन प्रयत्नं प्रारम्भिद्दां’ अन्नाडु. ‘कृपाचार्या! कोपं उन्नवाडिकी, धनं सम्पादिञ्चालन्न याव उन्नवाडिकी, व्याधिग्रस्थुडिकी , कामन्तो कळ्लु मूसुकुपोयिन वाडिकी सौप्तिकपर्वं 234 कवित्रय महभारतमु निद्रपडुतुन्दा. ना शरीरं दहिञ्चुकु पोतोन्दि. ना तण्ड्रि मरणान्नि तलुचुकॊनि नागुण्डॆलु रगुलुतुन्नायि. ई रात्रिकि रात्रे ना शत्रुवुलनु चम्पि, ना स्वामि सुयोधनुडि ऋणं तीर्चुकोवालि. अन्तदाका नाकु निद्ररादु’ अन्नाडु अश्वत्थाम. ‘अश्वत्थामा! कोपं उन्नवाडिकि विचक्षण उण्डदु. प्रस्तुतं नी स्थिती अदे. धर्माधर्मालु मरिचिपोतुन्नावु. काबट्टि धर्ममार्गंलो नडुवु. नीकु मेलु कलुगुतुन्दि. काबट्टि कोपं, क्रूरत्वं, विडिचिना माटलु सावधानङ्गा विनु. निद्रिञ्चे वारिनी, आयुधालु विडिचिपॆट्टिन वारिनी, वाहनं विरिगिपोयिन वारिनी, शरणुचॊच्चिनवारिनी, जुट्टुमुडि वीडिनवारिनी वधिञ्चडं धर्मं कादु. ई समयंलो पाण्डवुल समस्त सैन्यमू, पाण्डवुलू, पाञ्चालुरू, अन्दरू गाढनिद्रलो उण्टारु. निद्रपोये मनिषि चच्चिनवाडितो समानं. महरथुडिवैन नीकु इलाण्टि नीचपु टालोचन ऎला वच्चिन्दि?’ अन्नाडु कृपाचार्युडु. ‘मामा! कृपाचार्या! नुव्वु पॆद्दवाडिवि. नुव्वु चॆप्पिनदन्ता सत्यमे. कानी नेनु चॆप्पेदि कूडा विनण्डि. अन्दरु राजुलु चूस्तुण्डगा अस्र्तसन्यासं चेसिन ना तण्ड्रिनि, पाञ्चाल राजकुमारुडैन आ धृष्टद्युम्युडु जुट्टुपट्टुकॊनि मरी तल नरिकाडे. शिखण्डिनि अड्डम्पॆट्टुकॊनि भीष्मुडिनि अर्जुनुडु पडगॊट्टाडे! इवन्नी धर्मालेनण्टावा? इङ्का चॆप्पालण्टे चाला उन्नायि. इदन्ता ऎन्दुकु. ऎक्कडो मडुगुलो दाक्कुन्न राराजुनु बयटकु लागि, अन्दरू चुट्टुमुट्टि, अधर्मङ्गा तॊडलु विरुगगॊट्टि मरी पडगॊट्टारे! मामा! तॊडलु विरिगि नेल मीदपडि उन्न राराजु नन्नु चूसि दीनङ्गा पलिकिन पलुकुलु नुव्वु विनलेदा! नीकु कोपं रालेदा! अन्दुकने मामा! नेनु चेसेदि अधर्ममैना सरे बाधपडनु. भयपडनु. नातण्ड्रिनि अधर्मङ्गा चम्पिन धृष्टद्युम्नुण्णि आ अधर्ममार्गंलोने चम्पुतानु. दानिवल्ल नेनु पुरुगै पुट्टिना बाधपडनु. इदि ना निश्चयं. नन्नु आपडं ऎवरितरमू कादु.’ अण्टू रथं ऎक्काडु अश्वत्थाम. इक चेसेदि लेक ऎलागू कलिसे वच्चामु काबट्टि मेमू वस्तामनि कृपाचार्युडु, कृतवर्म रथालु ऎक्कारु. वारि रथालु पाण्डवुल शिबिराल वैपु सागिपोयायि. 235 अश्वत्थाम मुन्दुकु दूसुकुपोतुन्नाडु. कृपाचार्युडु कृतवर्म वॆनुकबड्डारु. आ समयमुन ऒक भयङ्करमैन भूतं अश्वत्थाम ऎदुरुगा वच्चि निलिचिन्दि. ऎन्त प्रयत्निञ्चिना दान्नि अणचलेक पोयाडु. दिक्कुतोचनि स्थितिलो शिवुण्णि प्रार्थिस्तू अक्कडे उन्न ऒक अग्निगुण्डंलोनिकि आत्मार्पणं चेसुकोवालनि दूकाडु. अप्पुडु ईश्वरुडु प्रत्यक्षमै ‘अश्वत्थामा! इदुगो दिव्यखड्गं. तीसुको! नी वल्ल पाण्डवयोधुल्लो कॊन्तमन्दिकि नेटितो आयुवु तीरबोतोन्दि’ अण्टू तन तेजस्सुनु अश्वत्थामलो प्रवेशपॆट्टाडु. ऒक्कसारिगा अश्वत्थामकि वॆय्यि एनुगुल बलं वच्चिनट्लय्यिन्दि. वॆण्टने कृपुण्णी, कृतवर्मनी अक्कडे उञ्चि शिबिरंलोनिकि दूसुकुपोयाडु. अपर रुद्रावतारंला रॆच्चिपोतू धृष्टद्युम्नुडु, उत्तमौजुडु मॊदलैन वीरुल्नि वाळ्ळ वाळ्ळ शिबिरालल्लोने दारुणङ्गा वधिञ्चाडु. पाण्डव शिबिराल्लो ऒकटे हहकारालु. शिखण्डि, उपपाण्डवुलु, अश्वत्थामनु निलुवरिञ्चारु. कानी अतडि मुन्दु निलुवलेक अतडि कत्तिकि बलैपोयारु. कृपाचार्युडू, कृतवर्म तक्किन पाण्डववीरुल्नि दॊरिकिनवाळ्ळनु दॊरिकिनट्लु मट्टुपॆट्टारु. श्रीकृष्णुडु, पाण्डवुलु मात्रं वाळ्ळकु दॊरकलेदु. नेरुगा दुर्योधनुडि वद्दकु वॆळ्ळि जरिगिनदन्ता चॆप्पारु. दुर्योधनुडु सन्तोषङ्गा प्राणालु विडिचाडु. महराजा! अर्धरात्रि अश्वत्थाम सृष्टिञ्चिन बीभत्सं गुरिञ्चि तॆलिसि धर्मराजु कुप्पकूलिपोयाडु. द्रौपदि उपप्लाव्यं नुण्डि हुटाहुटिन बयलुदेरि वच्चिन्दि. शिबिरंलो पीनुगुल्ला पडि वुन्न तन कॊडुकुल्नि चूसि चलिञ्चिपोयिन्दि. बोरुन एडुस्तू पॆद्दगा आक्रोशिस्तू ‘प्रभू! आ अश्वत्थाम तल तीसुकुराकपोते ना प्राणालु दक्कवु’ अनि हॆच्चरिञ्चिन्दि. ई पनि नीवल्लने अवुतुन्दनि भीमुण्नि रॆच्चगॊट्टि पम्पिन्दि. भीमुडु नकुलुडितो कलिसि बयलुदेराडु. आ वॆनुक श्रीकृष्णुडु धर्मराजुनू, अर्जुनुण्णी तीसुकॊनि बयलुदेराडु. कॊन्तदूरं वॆळ्ळाक अश्वत्थाम तपस्सु चेसुकुण्टू कन्पिञ्चाडु. भीमुडु अतण्णि चूडगाने आवेशङ्गा अरुस्तू युद्धानिकि कव्विञ्चाडु. सौप्तिकपर्वं 236 कवित्रय महभारतमु कळ्ळु तॆरिचाडु अश्वत्थाम. वॆण्टने पक्कने उन्न गड्डिपरकनु पीकि मन्त्रं चदिवि विसिराडु. अदे ‘ब्रह्मशिरोनामकं’ अने अस्र्तं अय्यिन्दि. ‘आलस्यं चॆय्यकु अर्जुना! नुम्वा अदे अस्र्तान्नि प्रयोगिञ्चु’ अन्नाडु श्रीकृष्णुडु. अर्जुनुडु प्रयोगिञ्चाडु. आ रॆण्डु अस्र्तालू भीकरङ्गा ढीकॊन्नायि. वाटि शक्तिकि प्रकृति विलविललाडिपोयिन्दि. वॆण्टने नारदमहर्षि वेदव्यासमहर्षि अक्कडिकि वच्चि इद्दरिनी आ अस्र्तालनु उपसंहरिञ्चमनि चॆप्पारु. अर्जुनुडु उपसंहरिञ्चाडु. अश्वत्थामकु साध्यं कालेदु. अप्पुडु अश्वत्थाम ‘महत्मा! भीमुडु सुयोधनुण्णि चम्पाडन्न कोपंलो बुद्धि लेक ई अस्र्तान्नि प्रयोगिञ्चानु. दीन्नि उपसंहरिस्ते भीमुडु नन्नु बतकनिव्वडु’ अण्टू एड्चाडु. अप्पुडु वेदव्यासुडु ‘नायना! अश्वत्थामा! इकनैना रागद्वेषालु विडिचिपॆट्टु. नी तल मीद उन्न मणिनि तीसि इव्वु. दानिनि इस्ते नी तलनु इच्चिनट्ले. पाण्डवुलु तृप्तिगा वॆळ्ळिपोतारु’ अन्नाडु. अश्वत्थाम दानिनि तीसि भीमुडिकि इच्चि ‘ई अस्र्तं पाण्डवुलकु काक, पाण्डवुल पत्नुल गर्भालकु हनि कलिगिञ्चि सन्तृप्ति चॆन्दुगाक!’ अनि पैकि अन्नाडु. कानी मनसुलो पाण्डवुल सन्तानानिके काक वाळ्ळ सन्तानानिकि कूडा हनि कलगालनि भाविञ्चाडु. दानिवल्ल आ अस्र्तं उत्तरागर्भंलो पॆरुगुतुन्न शिशुवुनु चम्पडानिकि बयलुदेरिन्दि. श्रीकृष्णुडु अदि ग्रहिञ्चि तन सुदर्शन चक्रान्नि अड्डुवेसि आ शिशुवुनु रक्षिञ्चि ‘ओरी मूर्खा! इन्त दारुणानिकि ऒडिगट्टिन नुव्वु तिण्डि लेक, सायं चेसे वाळ्ळु दॊरक्क कम्पुकॊट्टे शरीरन्तो मूडुवेल संवत्सरालु तिरुगुतू उण्डु’ अनि शपिञ्चाडु. अश्वत्थाम तलवञ्चुकॊनि मौनङ्गा अडवुल्लोकि वॆळ्ळिपोयाडु. अश्वत्थाम शिरस्सु नुण्डि तीसिन मणिनि पाण्डवुलु तॆच्चि द्रौपदिकि इच्चारु. अप्पुडामॆ शान्तिञ्चि, आ मणिनि धर्मराजुनु धरिञ्चमनि अतडिकि इच्चिन्दि. b 237 स्र्तीपर्वं ‘महराजा! अन्ता सर्वनाशनं अयिपोयिन्दि. मनवैपु अश्वत्थाम, कृपुडु, कृतवर्म, वाळ्ळवैपु पाण्डवुलु, श्रीकृष्णुडु, सात्यकि, युयुत्सुडु मात्रमे मिगिलारु’ अन्नाडु सञ्जयुडु. तन नूरुगुरु कुमारुलु युद्धंलो मरणिञ्चारनि तॆलिसिन धृतराष्र्टुडु मॊदलु नरिकिन चॆट्टुला कूलिपोयाडु. अतडि हृदयं ककाविकलै पोयिन्दि. दुःखभारन्तो तनलो तने कुमिलिपोतुन्न धृतराष्र्टुडिनि चूसि सञ्जयुडु- ‘महराजा! एमिटी पिच्चितनं? ऎव्वरिकोसं मी दुःखं? कुरुक्षेत्र महसङ्ग्रामंलो 18 अक्षौहिणुल सैन्यं मट्टिगॊट्टुकॊनि पोयिन्दि. नी तातलु, तण्ड्रुलु, अन्नलु, तम्मुलु, मित्रुलु, बन्धुवुलु, इला ऒकरेमिटि ऎन्दरो राजुलु, नीकोसं नी कॊडुकुलकोसं असुवुलु बाशारु. वारन्दरिकी दहन संस्कारालु चॆय्यालि कदा! पद युद्धभूमिकि’ अन्नाडु. धृतराष्र्टुडु चलिञ्चलेदु. तलबादुकुण्टू ‘सञ्जया! ना कॊडुकुलन्ता मरणिञ्चारु. ना वैभवं तुडिचिपॆट्टुकॊनि पोयिन्दि. इन्त दीनङ्गा बतकडं देनिकि! ईशरीरं मात्रं नाकॆन्दुकु चॆप्पवय्या! ऒकरि दयादाक्षिण्याल मीद बतकडानिका! इदी ऒक बतुकेना! बतिकि नेनु साधिञ्चे देमुन्दि? श्रीकृष्णुडु सन्धि चेयालनि चाला प्रयत्निञ्चाडु. ऎन्तगानो नाकु नच्च चॆप्पाडु. भीष्मुडू द्रोणुडू नाकु हितं चॆय्यालनि परितपिञ्चारु. परशुरामुडु लाण्टि महनुभावुलू ऎन्नोविधाल चॆप्पि चूशारु. कानी नेनु विण्टेगा. वाळ्ळु चॆप्पिन माटलु पॆडचॆविनि पॆट्टानु. इदुगो इप्पुडु फलितं अनुभविस्तुन्नानु. 238 कवित्रय महभारतमु कन्न कॊडुकुलू बन्धुमित्रुलू, सामन्तराजुलू अन्दरू मरणिञ्चारु. वारिकि दहनक्रियलु चॆय्यडानिके नन्नट्लु नेनु मात्रं बतिकि उन्नानु. सञ्जया! राबोये आपद तॆलिसि कूडा पाण्डवुलकु राज्यभागं इव्वलेदण्टे नेनॆन्तो मूर्खुण्णि कदू! नेने ना चेतुलारा कॊडुकुलनू बन्धुवुलनू दूरं चेसुकुन्नानु. इदि ना पूर्वजन्म कर्मफलं. अन्ते काक मरेमिटि? युद्धंलो चनिपोयिन वारन्दरिकी दहनक्रियलु नेनु जरिपिञ्चाला एं? धर्मराजु उन्नाडुकदा! नेनॆन्दुकु? नाकॊडुकुलनु चम्पि मरी तम तम तम प्रतिज्ञलु नॆरवेर्चुकुन्नवारु आ पाण्डवुलु. ई मात्रं पनि वारु चॆय्यलेरा! अन्नाडु कॊञ्चॆं उक्रोषङ्गा. अन्ता विनि सञ्जयुडु इला अन्नाडु. ‘धृतराष्र्ट महराजा! नुव्वु विद्यावन्तुडिवि. अन्नि शास्र्तालू नीकु तॆलुसु. नुव्वे पामरुडिला इला एडुस्तू कूर्चुण्टे अन्दरू निन्नु चूसि नव्वरा! नी कॊडुकु ऎप्पुडू ऎदुटि वारिने निन्दिस्ताडु. कारणं लेकुण्डाने कत्ति दुय्यडानिकि सिद्धङ्गा उण्टाडु. विदुरुडु चॆप्पिन्दि एनाडैना विन्नाडा! पोनी नुव्वु अतडिनि आपगलिगावा? बुद्धि चॆप्पावा! कारणं एमिटो चॆप्पना? नीकू नी कुमारुडिकि लोभत्वं बागा मनसुलो नाटुकु पोयिन्दि. अन्दुके ऎवरी माटा मीरु विनलेदु. दानिकि ऒकरिनि निन्दिञ्चडं तप्पु. अन्ता नी स्वयङ्कृतापराधं. जरिगिन दानिकि ईनाडु ऎन्त एडिस्ते मात्रं ए लाभं? काबट्टि नी दुःखं विडिचिपॆट्टु. चुट्टू नीकु नुव्वे मण्टपॆट्टुकॊनि मध्यलो कूर्चुनि अय्यो! कालिपोतुन्नानु, कापाडण्डि’ अण्टू गॊन्तु चिञ्चुकॊनि अरिचिनट्टुन्दि नी व्यवहरं. ई परिस्थितुललो निन्नु चूसि अन्दरू नव्वुतारु गानी जालि पडरु. इदि तॆलुसुको! नी कुमारुडि नोटिनुण्डि वच्चे परुषोक्तुलकू, अर्जुनुडि कोपाग्निके नीवारन्दरू बूडिदैपोयारु’ अण्टुन्नाडु सञ्जयुडु. 239 इन्तलो विदुरुडु अक्कडिकि वच्चि धृतराष्र्टुडिनि तानू ओदार्चाडु. विदुरुडि माटलकु आयन कॊन्त तेरुकॊन्नाडु. तरुवात इला हितवु पलुकुतुन्नाडु विदुरुडु. विदुरुडि हितवु ‘धृतराष्र्ट महराजा! पॆरगुट विरगुट कॊरके! कॊत्तरुचुल कोसं अर्रुलु चास्ते असलु रुचे पोतुन्दि. पुट्टिन प्रति मनिषी गिट्टक तप्पदु. ऎन्त दग्गरयिते अन्तदूरं अवुतारु. इदि प्रकृति सहजं. दीनिनि तप्पिञ्चुकोवडं ऎवरितरमू कादु. यमधर्मराजु तन पाशन्तो प्राणालु तीसेटप्पुडु वीडु धनवन्तुडा, पेदवाडा; महराजा, वीरुडा, शूरुडा, पिरिकिवाडा, अनि ऎन्तमात्रमू आलोचिञ्चडु. मनिषि ऎलाण्टि वाडैना वाडिकि मरणं तप्पदु. ऒक्क युद्धं वल्लने मनिषि चावडु! इलागे चावालनि गानी, इक्कडे चावालनि गानी नियमं लेदु. ऎक्कडुन्ना, ऎला उन्ना मरणं तप्पदु. काबट्टि चावुनु गुरिञ्चि, चच्चिनवारि गुरिञ्चि दुःखिञ्चडं ऎन्दुकु? दण्डग. नी कॊडुकुलन्दरू वीरस्वर्गं अलङ्करिञ्चारु. वाळ्ळु स्वर्गंलो सुखङ्गा कुलासागाने उन्नारु. इक्कड नुव्वे एडुस्तुन्नावु. इदि सरिकादु. अयिना नीकु तॆलियनिदेमुन्दि! अन्ता मिथ्य. अशाश्वतं. एदी स्थिरङ्गा उण्डदु. वाटिकोसं दुःखिञ्चडं ऎन्दुकु? दुःखं अन्नि अनर्थालकू मूलं. तॆलिवैनवारु ऎप्पुडू दुःखिञ्चरु. काबट्टि दुःखान्नि वदिलि, जरगवलसिनदि चूडु. महराजा! मामूलु मनुषुल आलोचनापरिधि चाला तक्कुवगा उण्टुन्दि. अन्दुके वारु चिन्नकष्टं वच्चिना तट्टुकोलेरु. विलविललाडि पोतारु. नच्चिनदेदैना चॆय्यिदाटिपोते दुःखिस्तारु. वारिज्ञानं नशिस्तुन्दि. चॆय्यकूडनि पनुलु चॆय्यडानिकि कूडा वॆनुकाडरु. कानी पण्डितुलकू ज्ञानुलकू अला कादु. इदि प्रियं, इदि अप्रियं अन्नदेदी उण्डदु. अन्नी ऒकटे! अन्ता समानमे.’ अन्नाडु विदुरुडु. स्र्तीपर्वं 240 कवित्रय महभारतमु आ माटलु विन्न धृतराष्र्टुडु ‘विदुरा! नीमाटलतो ना दुःखं पोयिन्दि. नुव्वु इप्पुडे चॆप्पावु कदा! पण्डितुलू, ज्ञानुलू इष्टानिष्टालकु अतीतङ्गा उण्टारनी अन्नी समानङ्गाने चूस्तारनी. वारु अला ऎला उण्डगलरो कास्त विवरिञ्चु’ अनि अडिगाडु. विदुरुडु मळ्ळी इला चॆप्तुन्नाडु. ओ धृतराष्र्ट महराजा! संसारं अने ई वृक्षं अरटि चॆट्टुला दुर्बलं. चाला निस्सारमैनदि. कानी मानवुडु ई संसारम्पै अनुरक्तितो निरन्तरं बाधलु पडुतुन्नाडु. प्रस्तुतं मनकु ई शरीरं लभिञ्चिन्दि. इदि नाशनं कागाने मरॊक शरीरं लभिस्तुन्दि कानी शरीरं शाश्वतं कादु कदा! इदि तॆलुसुकुन्न वाडु नीला बाधपडडु. ऒक इण्टि नुण्डि मरो इण्टिकि वॆळ्ळिनट्लु, ऒक वस्र्तं विडिचि मरो वस्र्तं धरिञ्चिनट्लु ऒक शरीरं पोयाक मरॊक शरीरं. कुम्मरिवाडु कुण्डनु चॆय्यडानिकि मट्टिनि सारॆ मीद पॆट्टि तिप्पुताडु. अदि वॆण्टने विरिगिपोवच्चु. लेक कुण्डगा माराक पगिलिपोवच्चु. लेक अदि काल्चेटप्पुडु गानी लेदा मनं वाडुकुनेटप्पुडु गानी पगिलिपोवच्चु. ए दशलोनैना पगिलिपोवच्चु चॆप्पलें! अलागे मानवुडु कूडा. तल्लि गर्भंलो अण्डं रूपंलो उन्नप्पुडे विच्छिन्नं कावच्चु. आ पिण्डं शिशुवुगा रूपुदिद्दुकॊने समयंलोनो, प्रसवं अय्ये वेळलोनो, शिशुवुगा जन्मिञ्चाको, बाल्य, यौवन, वृद्धाप्य दशललो ऎप्पुडन्ना मरणं सम्भविञ्चवच्चु. काबट्टि मरणं ईविधङ्गा सम्भविस्तुन्दि अनि चॆप्पलें. मरणानन्तरं, मनं चेसिन मञ्चि चॆडुल फलितं प्रकारं मनकु स्वर्गनरकालु वस्तायि. काबट्टि मरणिञ्चिन वारि गुरिञ्चि बाधपडकुण्डा नी मुक्तिमार्गं गुरिञ्चि प्रयत्निञ्चु. ई संसारं एदशलोनू सुखप्रदं कादु. काकपोगा निरन्तर दुःखमे कलुगजेस्तुन्दि. ई शरीरंलो उन्नप्पुडु मानवुलु लोभ, क्रोध, मदोन्मत्तुलै ऎन्नो दुर्मार्गालु चेस्तारु. कास्त सुखं कोसं ऒकरिनि ऒकरु 241 चम्पुकुण्टारु. धर्मं वदिलिपॆट्टि अधर्मपरुलवुतारु. चिवरिकि यमभटुलचेतिकि चिक्कुतारु. ई विषयालनु पॆद्दल द्वारा विन्न सज्जनुलु मात्रं, सन्मार्गंलो पयनिञ्चि, नित्यानन्दान्नि पॊन्दुतारु. ई संसारं ऎलाण्टिदो, दानिनि ऎला दाटालो चॆबुतानु श्रद्धगा विनु. ऒक ब्राह्मणुडु अरण्यंलो नुण्डि वॆळुतुन्नाडु. अप्पुडु क्रूर जन्तुवुलु अतडिनि चुट्टु मुट्टायि. आ ब्राह्मणुडिकि भयं वेसि परुगॆत्ताडु. आ क्रूरजन्तुवुलु ऎलागो अतडिनि वदिलिपॆट्टि वॆळ्लि पोयायि. इन्तलो ऒक दॊङ्गल गुम्पु वच्चि अड्डगिञ्चिन्दि. आ ब्राह्मणुडु भयन्तो वणिकिपोयाडु. काळ्लु तडबडुतुन्नायि. प्राण भयन्तो चलनं लेकुण्डा उण्डिपोयाडु. दिक्कुलु चूस्तुन्नाडु. आ अडविलो तननु कापाडे वाळ्लु ऎवरू लेरनि तॆलिसि इङ्का भयं पट्टुकुन्दि. वॆनक्कि तिरिगि पारिपोतुन्नाडु. कानि ऎन्त परुगॆत्तिना अडवि वस्तूने उन्दि. अन्तु चिक्कडं लेदु. वॆनकनुण्डि दॊङ्गलु, मुन्दु नुण्डि क्रूरमृगालु तरुमुतुन्नायि. इन्तलो ऒक भयङ्कराकारन्तो उन्न स्र्तीवच्चि अतडिनि कौगिलिञ्चुकुन्दि. ऐदु तलल एनुगुलु आ अडविलो तिरगुतुन्नायि. आ ब्राह्मणुडु. आ भयङ्करमैन स्र्तीनि तप्पिञ्चुकॊनि परुगॆत्ताडु. अन्तलो पक्कने ऒक बावि उन्दि. अयिते आ बावि मीद तीगलु दट्टङ्गा अल्लुकुनि बावि उन्नट्टु कूडा तॆलियडं लेदु. अदि तॆलियक आ ब्राह्मणुडु वॆळ्ळि वॆळ्ळि आ बाविलो पड्डाडु. पडुतू पडुतू अदृष्टवशात्तू ऒक तीगनु गट्टिगा पट्टुकॊन्नाडेमो तलकिन्दुलुगा वेलाडुतुन्नाडु. किन्दिकि चूशाडु. आ बाविलो ऒकपॆद्द पामु उन्दि. नालुकलतो विषं कक्कुतू अतडि मीदिकि रासागिन्दि. पैकि चूशाडु. 6 तललु, पन्नॆण्डु काळ्लू उन्न ऒक एनुगु आ बावि ऒड्डुन उन्न ऒक चॆट्टु वद्दकु वच्चिन्दि. आचॆट्टु कॊम्मलु रॆम्मलु रकरकाल रङ्गुलतो मॆरिसि पोतुन्नायि. तुम्मॆदलु आ चॆट्टुपूवुललोनि मकरन्दान्नि तागुतुन्नायि. कानी आ चॆट्टु मॊदलुनु नल्लनि, तॆल्लनि ऎलुकलु कॊरुकुतुन्नायि. आ चॆट्लपूल नुण्डि कारुतुन्न मकरन्दं आ ब्राह्मणुडि स्र्तीपर्वं 242 कवित्रय महभारतमु नोटिलो बॊट्टु बॊट्टुगा कारुतुण्टे आ मधुवुनु तागुतू आनन्दिस्तुन्नाडु. आ मधुवु ऎन्त तागिना अतनिकि तृप्ति कलगलेदु. तानु ए दुस्थितिलो उन्नाडो कूडा मरिचिपोयि आनन्दिस्तुन्नाडु. ई विधङ्गा तीगलनु पट्टुकॊनि तलकिन्दुलुगा वेलाडुतुन्न आ ब्राह्मणुडिकि किन्द उन्न पामुलु, पैन उन्न एनुगु, अडविलो उन्न क्रूरमृगालु, आ भयङ्कराकारन्तो उन्न स्र्ती, चॆट्टुनु कॊरुकुतुन्न ऎलुकलु, आ चॆट्टु पडिपोतुन्दन्न आलोचन, चुट्टू झङ्कारन्तो तिरुगुतुन्न तुम्मॆदलु, वीटितो अतनि मनसु ककाविकलयिन्दि. कानि अतडिकि जीवितं मीद व्यामोहं पोलेदु. प्राणाल मीद तीपि चावलेदु’ अनि अन्नाडु विदुरुडु. अन्ता विन्न धृतराष्र्टुडु तॆल्ल मॊहं वेसि ‘विदुरा! ई कथ नाकेमी अर्थं कालेदु. विवरङ्गा चॆप्पु’अनि अडिगाडु. विदुरु इला चॆप्पसागाडु. ‘महराजा! मन जीवितं लाण्टिदे ई कथ. आ ब्राह्मणुडु प्रयाणं चेस्तुन्न अडवे संसारं. अन्दुलो उन्न क्रूरमृगालु दॊङ्गलु. भयङ्कराकारन्तो कौगलिञ्चुकुन्न स्र्तीमुसलितनं. ऐदुतलल एनुगु मन पञ्चेन्द्रियालु. बाविलो उन्न पामु यमधर्मराजु. आ ब्राह्मणुडु पट्टुकुन्न तीग, जीविञ्चालन्न आश. बावि ऒड्डुन उन्न चॆट्टु आयुष्षु. दानिवङ्ककु वस्तुन्न एनुगु ऒक संवत्सरं. दानि आरु तललु आरु ऋतुवुलु. दानिकि उन्न पन्नॆण्डु काळ्लु पन्नॆण्डु नॆललु. आ चॆट्टुनु कॊरुकुतुन्न नल्लनि तॆल्लनि ऎलुकलु, रात्रि पगलु. आ ब्राह्मणुडि चुट्टू झङ्कारं चेस्तू तिरुगुतुन्न तुम्मॆदलु कोरिकलु. आ ब्राह्मणुडि नोट्लोकि कारुतुन्न मकरन्दं सुःख सन्तोषालु. तन चुट्टू इन्नि बाधलु उन्ना आ सुखसन्तोषाल कोसं पाकुलाडुतुण्टाडु जीवुडु. कलकालं बतकालनुकुण्टाडु. इन्दुलो उन्न ब्राह्मणुडे जीवुडु. इदे संसार चक्रं. विवेकवन्तुलैन वाळ्लु ई संसार चक्रं अने वललो पडरु. पडकुण्डा शाश्वतानन्दं पॊन्दुतारु. ऒकवेळ पड्डा आ पाशालनु छेदिञ्चुकॊनि बैट पडतारु. 243 निरन्तरं प्रापञ्चिक सुखाल कोसं व्यामोहंलो पडि, आ बुरदगुण्टलो मुनुगुतू तेलुतू तननु तानु मरिचिपोताडु मानवुडु. शरीरंलो शक्ति तग्गगाने रोगालु आवरिस्तायि. इन्तलो मुसलितनं मीद पडुतुन्दि. अन्दं पोतुन्दि. सुखालु अनुभविञ्चडानिकि शरीरं पनिकिरादु. चिवरकु दिक्कुलेनि चावु चस्ताडु. आलोचिस्ते ई देहमे ऒक रथं. बुद्धि रथसारथि. पञ्चेन्द्रियाले गुर्रालु. मन आलोचनले पग्गालु. पञ्चेन्द्रियालु अने गुर्रालु वेगङ्गा अटू इटू परुगुपॆडुतुण्टायि. बुद्धि अने पग्गालु पटिष्ठङ्गा लेकपोते रथान्नि गुर्रालु तम इष्टं वच्चिनट्लु लागुकॊनि वॆळतायि. काबट्टि बुद्धि तन आलोचन लने पग्गालतो पञ्चेन्द्रियालनु नियन्त्रिञ्चालि. अला चेस्ते मानवुडिकि संसार दुःखं लेदु. पुट्टिनप्पटि नुण्डि मन जीवितं यमधर्मराजु अधीनंलो उण्टुन्दि. ई जीवितं अनेक दुःखालकु आलवालं. पुण्यात्मुलु विवेकं अने मन्दुनु उपयोगिञ्चि तम दुःखालनु तॊलगिञ्चुकुण्टारु. ई शरीरं अने रथान्नि अदुपुलो उञ्चुकुण्टारु. विवेकवन्तुलु तम गुणशीलालतो आलोचनलने पग्गालनु पट्टुकॊनि ई शरीरं अने रथान्नि सक्रममार्गंलो नडिपिस्तारु. वारिकि चावुपुट्टुकलण्टे भयं उण्डदु. चिवरिकि मोक्षान्नि पॊन्दुतारु’ अनि अन्नाडु विदुरुडु. विदुरुडु चॆप्पिन्दन्ता विन्नाडु धृतराष्र्टुडु. कुमारुलु गुर्तुकु वच्चारु. एडुस्तू मूर्छपोयाडु. परिचारिकलु चल्लनि नीळ्लु जल्लि सेद दीर्चारु. इन्तलो व्यासुडु अक्कडिकि वच्चि- वेदव्यासुडि हितोपदेशं ‘कुमारा! नी दुःखं पोगॊट्टडानिके नेनु इक्कडकु वच्चानु. नुव्वु नीतिशास्र्त कोविदुडिवि. चनिपोयिन वारि कोसं दुःखिञ्चडं ऎन्दुकु? ई प्राणालु शाश्वतं कादु. पुट्टिनवाडु गिट्टक तप्पदु. इला जरगालनि विधि स्र्तीपर्वं 244 कवित्रय महभारतमु निर्णयिञ्चिन्दि. अलागे जरिगिन्दि. काबट्टि नी शोकान्नि पोगॊट्टुको. बाधपडकु. नीमेलु कोरि नीकु देवरहस्यं ऒकटि चॆबुतानु. श्रद्धगा विनु. ऒकसारि नेनु देवसभकु वॆळ्लानु. अक्कड इन्द्रादि देवतलु, नारदुडु उण्डगा भूदेवि वच्चि देवतलनु इला अन्दि. ‘देवतलारा! इदिवरकु मीरु ब्रह्मसभलो भूभारं तग्गिस्तामनि तॆग उत्साहं चूपिञ्चारु. आ तरुवात आ प्रयत्नमे लेदु. नेनु भारं भरिञ्चलेक पोतुन्नानु. दीनिनि तग्गिञ्चे उपायं आलोचिञ्चण्डि’ अनि अडिगिन्दि. अप्पुडु श्रीमहविष्णुवु भूदेवी! दानिकि तगिन समयं वच्चिन्दि. धृतराष्र्टुडु अने महराजु सन्तानंलो दुर्योधनुडु अने वाडि कारणङ्गा नी भारं अन्ता पोतुन्दि. अदि तॊन्दरलोने जरुगुतुन्दि. निश्चिन्तगा उण्डु’ अन्नाडु. आ माटलकु सम्मतिञ्चि भूदेवि अक्कडनुण्डि वॆळ्लिपोयिन्दि. विष्णुवु माटप्रकारं कलि पुरुषुडि अंशतो दुर्योधनुडु नीकु कॊडुकुगा जन्मिञ्चाडु. अतडु परुल उन्नतिनि सहिञ्चलेडु. ऎवरि माटा विनडु. अन्दरितोनू वैरमे. अतडिकि तोडु दुश्शासनुडु, शकुनि, अङ्गराजु कर्णुडु. वारि माटलु विण्टू ऎन्नो तप्पुलु चेशाडु. तानु नशिञ्चाडु. अन्दरिनी नशिम्प चेशाडु. काबट्टि इदि दैवनिर्णयं. काबट्टि नुव्वु शोकिञ्चवलसिन अवसरं लेदु. पाण्डवुलवल्ल नीकु ऎलाण्टि कीडु जरगदु. नी कुमारुडु दुर्बुद्धि. सन्धि चेसुकोमनि ऎन्त मन्दि चॆप्पिना ऎवरि माटा विनलेदु. चिवरिकि फलितं अनुभविञ्चाडु. काबट्टि अलाण्टि कुमारुल गुरिञ्चि नुव्वु शोकिञ्च पनि लेदु. धर्मराजु अजातशत्रुवु. अतडु तोटि मानवुलपट्ले कादु पशु पक्ष्यादुलन्ना जालि पडताडु. इकमीद पाण्डवुले नी कुमारुलु. वाळ्ळनु आदरिञ्चु. नुव्वु महज्ञानिवि. आ ज्ञानाग्निलो नी शोकान्नि दग्धं चॆय्यि. शान्तिनि पॊन्दु’ अनि हितवु पलिकि व्यासुडु धृतराष्र्टुण्णि आशीर्वदिञ्चि वॆळ्लिपोयाडु. 245 आ तरुवात धृतराष्र्टुडु सञ्जयुडितो चॆप्पि गान्धारिनी, अन्तःपुर स्र्तीलनु रप्पिञ्चि वाळ्ळनु तीसुकॊनि युद्धभूमिकि बयलुदेराडु. पुत्रशोकन्तो गान्धारि नडवलेक पोतोन्दि. काळ्लु आडडं लेदु. आमॆ कोडळ्लु कण्टिकी मिण्टिकी एकधारगा एडुस्तुन्नारु. वारि जुट्टु मुळ्ळु ऊडि पोयायि. पैटलु तॊलगिपोयायि. अयिना पट्टिञ्चुकॊने स्थितिलो लेरु. शोकभारन्तो कुमिलिपोतुन्नारु. कुन्तीदेवि मॊदलैनवाळ्ळु वारिनि ओदारुस्तुन्नारु. अन्दरू युद्धभूमिकि वस्तुन्नारु. हस्तिनापुरंलो उन्न सैनिकुल भार्यलू, सैनिकाधिकारुल भार्यलू पॆद्दपॆट्टुन एडुस्तुन्नारु. मगवारन्दरू युद्धंलो मरणिञ्चारु काबट्टि वारिनि ओदार्चे वारे करुवय्यारु. ऒकरिनि ऒकरु ओदार्चुकुण्टू आवेदन चॆन्दुतुन्नारु. अन्दरि इळ्ललो एडुपुलू पॆडबॊब्बलूनू. ऎक्कड चूसिना आर्तनादाले. अवि तप्प मरॊकटि विनिपिञ्चडं लेदु. इदन्ता चूसि विदुरुडु युद्धपरिणामालु इन्त भयङ्करङ्गा उण्टाया? अनि मनसुलो बाधपडुतू युद्धभूमिकि तानू वॆळ्ळाडु. अक्कड अश्वत्थाम, कृतवर्म, कृपाचार्युडु वारिकि ऎदुरु वच्चि धृतराष्र्टुडितो - ‘महराजा! नी कुमारुडु सुयोधनुडु, देवतलु मॆच्चेला युद्धं चेसि वीरमरणं पॊन्दाडु. मेमु मुग्गुरमे मनवैपु मिगिलिन वाळ्ळं. तक्किन वाळ्ळन्दरू मरणिञ्चारु’ अन्नारु. कृपाचार्युडु गान्धारिनि चूशाडु. अतडिकि दुःखं आगलेदु. ‘अम्मा! गान्धारी! नीकुमारुलु वीरोचितङ्गा तम प्राणालु अर्पिञ्चारु. वारि गुरिञ्चि नुव्वु चिन्तिञ्चवद्दु! अम्मा! गॆलिचिन पाण्डवुलू सन्तोषङ्गा लेरम्मा! भीमुडु अधर्मयुद्धंलो सुयोधनुण्णि क्रूरङ्गा चम्पाडु. अतडि तलमीद तन्नाडु. माकु कोपं आगलेदु. अन्दुके में मुग्गुरं अर्धरात्रि पाण्डवशिबिराललो प्रवेशिञ्चि, पाण्डवुलनु तप्प मिगिलिन वारन्दरिनी, चिवरिकि उप पाण्डवुलतो स्र्तीपर्वं 246 कवित्रय महभारतमु सह चालामन्दिनि दारुणङ्गा हतमार्चां. काबट्टि पाण्डवुलु साधिञ्चिन विजयं व्यर्थमे. आ समयंलो पाण्डवुलु शिबिरंलो लेरु. काबट्टि बतिकिपोयारु. लेकपोते ई नेल अपाण्डवं अय्येदि. सुयोधनुडि चिवरि कोरिक नॆरवेरेदि’ अन्नाडु. ‘पाण्डवुलु अपरिमितमैन क्रोधन्तो मा कोसं वॆतुकुतू उण्टारु. इक सॆलवु’. अण्टू वाळ्ळु मुग्गुरू तम रथाल मीद वॆळ्लिपोयारु. कॊन्तदूरं वॆळ्लाक कृपाचार्युडु हस्तिनापुरानिकि तिरिगि वच्चाडु. कृतवर्म द्वारककु वॆळ्ते अश्वत्थाम गङ्गातीरंलो उन्न व्यासमहमुनि आश्रमं वैपु सागिपोयाडु. धृतराष्र्टुडु युद्धभूमिकि वस्तुन्नाडु अनि तॆलिसि धर्मराजु तन तम्मुळ्ळनू, श्रीकृष्णुडिनी तीसुकॊनि वाळ्ळकु ऎदुरुवच्चाडु. कौरववनित लन्दरू धर्मराजुनु चूसि हहकारालु चेशारु. इङ्कॊन्तमन्दि धर्मराजुनु तिट्टिपोशारु. ‘इतडु धर्मराजा! इतडिकि असलु धर्मं अण्टे एमिटो तॆलुसा! जालि, दय मच्चुकैना उन्नाया! निर्दाक्षिण्यङ्गा तण्ड्रुलनु, मामलनु, तम्मुळ्लनु, कॊडुकुलनु हतमार्चाडे! चदुवु चॆप्पिन गुरुवुलनू वदल्लेदे!’ अनि ईसडिञ्चु कुन्नारु. ऎवरेमन्ना, पाण्डवुलु ऒक्कमाट कूडा माट्लाडलेदु. अयिना धर्मराजु शान्तङ्गाने उण्टू वच्चि धृतराष्र्टुडि पादालकु नमस्करिञ्चाडु. वॆण्टने धृतराष्र्टुडु अतण्णि लेवनॆत्ति कौगिलिञ्चुकुन्नाडु. तरुवात भीमुडु वच्चाडु. अतण्णि कौगिलिञ्चुकोबोयाडु. श्रीकृष्णुडु भीमुण्णि पक्ककु तप्पिञ्चि, अतडि स्थानंलो ऒक उक्कुबॊम्मनु उञ्चाडु. अदि भीमुडे ननुकॊनि धृतराष्र्टुडु कोपन्तो गट्टिगा आ बॊम्मनु तन कौगिट्लो नलिपिवेशाडु. अतडि बलानिकि आ बॊम्म तुनातुनकलै पोयिन्दि. ‘अय्यो! भीमसेना! अप्पुडे नीकु निण्डुनूरेळ्ळु निण्डिपोयाया नायना!’ अण्टू मॊसलिकन्नीरु कार्चाडु. 247 अप्पुडु श्रीकृष्णुडु असलु विषयं चॆप्पि हितबोध चेशाडु. धृतराष्र्टुडिकि कनुविप्पु कलिगिन्दि. ईसारि पाण्डवुल्नि प्रेमगा कौगिलिञ्चुकुन्नाडु. गान्धारी अन्ते! तनकु नमस्करिञ्चडानिकि वच्चिन धर्मराजुनु शपिञ्चालनुकुन्दि. कानी वेदव्यासुडु वच्चि हितबोध चेसेसरिकि आमॆलोनू मार्पु वच्चिन्दि. तरुवात पाण्डवुलु तम तल्लि कुन्तीदेविनि कलिशारु. द्रौपदि वच्चि तन कॊडुकुल मरण दुःखान्नि आमॆतो पञ्चुकुन्दि. कुन्तीदेवि द्रौपदिनि ओदार्चिन्दि. कॊन्तसेपटिकि गान्धारि कूडा अक्कडिकि वच्चि द्रौपदिनि ओदार्चिन्दि. व्यासभगवानुडु वच्चि गान्धारिकि दिव्यदृष्टिनि प्रसादिञ्चाडु. आ दृष्टितो आमॆ युद्धभूमिनि चूसिन्दि. कानी अक्कड पडि उन्न शवालू, वाटिनि पीक्कुतिण्टुन्न नक्कलू, काकुलू, ग्रद्दलू वीटन्निण्टिनी चूसि भयपडिपोयिन्दि. ऎटुचूसिना हहकाराले. कौरवस्र्तीलु तम तम भर्तलकोसं वॆतुकुतू एडुस्तुन्नारु. गान्धारि कूडा तन पुत्रुल्नि गुर्तिञ्चि बोरुन विलपिञ्चिन्दि. इङ्का तन तक्किन कॊडुकुल कोसं वॆम्पर्लाडुतोन्दि. आमॆ दुःखं अन्ता इन्ता कादु. मरोवैपु दुस्सल, इङ्कोवैपु उत्तर एडुस्तू कनिपिञ्चारु. अला तिरिगि तिरिगि अन्दरिनी चूसि गान्धारि हृदयं आग्रहन्तो रगिलिपोयिन्दि. ‘श्रीकृष्णा! इदन्ता नी पने! ना कॊडुकुल्नि अन्दरिनी पॊट्टन पॆट्टुकॊन्नावु. नुम्वा, नी तम्मुडु सात्यकि, पञ्चपाण्डवुलू मात्रं क्षेमङ्गा उन्नारु. नुव्वु कावालने सन्धि जरगकुण्डा कौरव पाण्डवुल मध्य चिच्चुपॆट्टावु. ना पातिव्रत्य बलंवल्ल चॆबुतुन्नानु. चूडु! नुव्वु इन्तकि इन्ता अनुभविस्तावु. नेटिकि 36व संवत्सरंलो नी वाळ्ळू इलागे ऒकळ्ळनॊकळ्ळु चम्पुकॊनि नाशनमैपोतारु. नुम्वा दिक्कुलेनि स्थितिलो प्राणालु कोल्पोतावु’ अनि शपिञ्चिन्दि. दानिकि श्रीकृष्णुडु नव्वुतू ‘अत्ता! ई शापान्नि इन्तकुमुन्दे दुर्वासमहर्षि मा वंशानिकि इच्चाडु. यादवुलु ऎलागू नशिस्तारु. अदि स्र्तीपर्वं 248 कवित्रय महभारतमु तथ्यं. नी कॊडुकुलु तप्पु चेशारु. दानिकि तगिन शिक्षनु अनुभविञ्चारु. अन्ते! मध्यलो नेनें चेशानु? सरे! पद! मरणिञ्चिनवाळ्ळकु अन्त्यक्रियलु जरिपिञ्चालि. शान्तिञ्चु. नी कॊडुकुलु वीरमरणं पॊन्दारनि सन्तोषिञ्चु’ अन्नाडु.


गङ्गातीरं. धर्मराजु बन्धुवुलन्दरिकी दहनसंस्कारालु जरिपिञ्चाडु. तक्किनवाळ्ळन्दरिकी सामूहिकङ्गा अन्त्यक्रियलु जरिपिञ्चाडु. तरुवात गङ्गास्नानं चेसि अन्दरिकी तिलोदकालु विडिचिपॆट्टारु. अप्पुडु कुन्तीदेवि धर्मराजु वद्दकु वच्चि ‘नायना! कर्णुडु ऎवरो कादु. नीकु स्वयाना अन्न. अतडिकि कूडा नुव्वु ई संस्कारालु जरिपिञ्चु’ अन्दि एडुस्तू. धर्मराजू, तक्किन सोदरुलू अवाक्कैपोयारु. ‘अम्मा! ऎन्त पनि जरिगिपोयिन्दि. ई विषयं मुन्दे तॆलिस्ते इन्त जरगनिच्चेवाण्णा!? अन्नाडु बाधगा. वॆण्टने जरगवलसिन कार्यक्रमालन्निण्टिनी यथाविधिगा जरिपिञ्चाडु. b 249 शान्तिपर्वं धर्मराजु कुमिलिपोतुन्नाडु. अयिनवाळ्ळनि इन्तमन्दिनि हतमार्चवलसि वच्चिन्देनन्न दुःखं अतण्णि कलिचिवेस्तोन्दि. मरोवैपु कर्णुडु तनकु सोदरुडैन विषयान्नि दाचिन कुन्तीदेविपै कोपं वच्चिन्दि. ‘अम्मा! नुव्वु ई रहस्यान्नि दाचि उञ्चडंवल्लने इन्त अनर्थं दापुरिञ्चिन्दि. काबट्टि ‘इकपै स्र्तील दग्गर ए रहस्यमू दागदु’ अनि शपिञ्चाडु. तन सोदरुल्नि पिलिचि ‘ई राज्यं मीरे एलुकोण्डि! नाकु देनिमीदा आशगानी, कोरिकगानी लेदु’ अन्नाडु वैराग्यन्तो. अप्पुडु सोदरुलु ‘अन्नगारू! एमिटी वैराग्यं? इन्तवरकू वच्चाक अडवुलकु वॆळ्ते लोकं हर्षिस्तुन्दा?! तॆलिवितक्कुव वाडिगा जमकडुतुन्दि. ऒकवेळ पापभीतिगनक उण्टे अश्वमेधयागं चॆय्यण्डि. ऐश्वर्यं लभिञ्चिनप्पुडु स्वीकरिञ्चालि. अला स्वीकरिञ्चनिवाडु नडिचे शवंलाण्टि वाडे’ अन्नारु. अर्जुनुडु ‘अग्रजा! धनमे अन्निण्टिकी मूलं. धर्मकाममोक्षालु मूडू धनं वल्लने वस्तायि. धनमे बन्धुवुल्नी स्नेहितुल्नी दग्गर चेस्तुन्दि. काबट्टि धनं सम्पादिञ्चडं राजधर्मं’ अन्नाडु. भीमुडु वच्चि ‘अन्ना! नीटिकोसं पॆद्द बाविनि तव्वि चिवरिकि आ बाविनीळ्ळु तागकुण्डा वदिलिवेसिनट्लुन्दि नुव्वु चॆप्तुन्नदि! अडवुल्लो उण्टे मोक्षं वस्तुन्दा? कं. फलमुल यॊड ब्रह्मर्पण कलनपरुं डगुचु" गार्यकर्ममु नडपन् वलयुं तत्त्वज्ञानमु दलकॊनिनं गर्मशममु दानै कलुगुन् (शान्ति- 1-69) 250 कवित्रय महभारतमु फलान्नि ब्रह्मर्पणङ्गा भाविञ्चि पनुल्नि चेस्ते मोक्षं वस्तुन्दि. अप्पुडु कर्म अदे पोतुन्दि’ अन्नाडु. नकुल सहदेवुलु वच्चि ‘अन्नय्या! में चिन्नवाळ्ळं. नीकु चॆप्पेटन्तटिवाळ्ळं कामु. कानी आलकिञ्चु. आश्रमाल्लोकॆल्ला गृहस्थाश्रमं गॊप्पदनि अण्टारु कदा! दानिनि विडिचि वानप्रस्थाश्रमान्नि स्वीकरिञ्चडं ऎन्दुकु? हिंस लेकुण्डा भूमिनि ए राजैना पालिञ्चगलडा? आलोचिञ्चु’ अन्नाडु. अन्तलो द्रौपदि वच्चिन्दि. ‘प्रभू! नुम्वा नी सोदरुलू पाटिञ्चिन्दि धर्ममे. तप्पुचेसिनवाळ्ळनि शिक्षिञ्चडान्नि दण्डनीति अण्टारु कदा! अदि राजधर्मं. दान्ने मीरु पाटिञ्चारु’ क. गरदुनि, गृहदाहकु, मं त्ररहस्यविभेदि, वधविधायि", बरसती हरु, बन्धुघाति", बरधन हरणपरुनि", जम्पि पुण्यु"डगु नृपु" डनघा! (शान्ति-1-95) विषं पॆट्टिनवाडिनी, इल्लु काल्चिन वाडिनी, रहस्यं बयटपॆट्टिनवाडिनी, मोसन्तो चम्पेवाडिनी, परसतिनि हरिञ्चेवाडिनी, बन्धुवुलनु चम्पेवाडिनी, इतरुल धनान्नि हरिञ्चेवाडिनी चम्पि राजु पुण्यात्मुडवुताडु. राजा! दण्डिञ्चदगिन वारिनि दण्डिञ्चकपोते इन्द्रुडिकैना पापं तप्पदु’ अनि नच्चचॆप्पिन्दि. अन्ता विन्न धर्मराजु ‘मीकु युद्धं गुरिञ्चे तॆलुसुगानी तत्त्वं गुरिञ्चि तॆलियदु. ई संसारं ऒक अरटिस्तम्भंलाण्टिदि. अदि निस्सारमैनदि. असलैन ज्ञानं कलवाळ्ळु शमं (मनोनिग्रहं), दमं (इन्द्रियनिग्रहं), त्यागं अने मूडु गुणाले गॊप्पवनि अण्टुण्टारु. निजानिकि ई गुणालु गॊप्प आनन्दान्नि कलिगिस्तायि’ अन्नाडु. अन्तलो व्यास भगवानुडु अक्कडिकि विच्चेशाडु. ‘धर्मराजा! नुव्वे पापमू चॆय्यलेदु. नी धर्मं नुव्वु निर्वर्तिञ्चावु. निश्चिन्तगा राज्यान्नि चेपट्टु. 251 चं. मनुजुलु सेय नॆव्वरु? समस्तमु नीश्वरुनाज्ञ" जॆल्लॆडुन् विनुमु कुठारपाणि धरणीरुहमुल् नऱकङ्ग" बापमॊं दुनॊकॊ! कुठारमुन्, जनुलु दोसमु" बॊन्दरु, कर्त यीश्वरुं डनियॊडि निश्चयम्मु दृढमै मदिनिल्चिन" जालु भूवरा! (शान्ति- 1-277) राजा! अन्ता ईश्वरुडि आज्ञ. ए पनैना चेयडानिकि मानवुलॆवरु? गॊड्डलितो चॆट्टुनु नरिकिते आ पापं गॊड्डलिकि अण्टुतुन्दा?! कर्त आ सर्वेश्वरुडे. अनि भाविस्ते चालु. दोषं अण्टुकोदु. काबट्टि नी राज्यान्नि नुव्वु स्वीकरिञ्चु’ अन्नाडु. धर्मराजु कॊञ्चॆं तेरुकॊनि ‘महत्मा! नाकु कॊन्नि सन्देहलु उन्नायि. वाटिनि तीर्चण्डि.’ अण्टू अडगडं मॊदलुपॆट्टाडु. अप्पुडु व्यासुडु ‘धर्मराजा! नी सन्देहलन्नी तीर्चगल धर्मकोविदुडु भीष्माचार्युडु. च्यवन, मार्कण्डेय, वसिष्ठादि महर्षुल द्वारा ऎन्नो धर्मालु अतडु तॆलुसुकुन्नाडु. अतडिनि आश्रयिञ्चु’ अन्नाडु. धर्मराजु मनसुलो गूडुकट्टुकुन्न विषादं तॊलगिपोवडन्तो अतडिकि वैभवङ्गा पट्टाभिषेकं जरिपिञ्चारु. तरुवात कॊन्तकालानिकि श्रीकृष्णुडु, धर्मराजुनी, तक्किन पाण्डवुल्नी, सात्यकिनी भीष्माचार्युडि वद्दकु तीसुकुवॆळ्ळाडु. भीष्मुडु अम्पशय्यपै पडुकॊनि उन्नाडु उत्तरायण पुण्यकालं कोसं ऎदुरुचूस्तू. अन्दरू आयनकु नमस्करिञ्चारु. आयन वाळ्ळन्दरिनी तगिन विधङ्गा गौरविञ्चाडु. अप्पुडु श्रीकृष्णुडु ‘भीष्माचार्या! धर्मराजु अनेक सन्देहलतो सतमतमवुतुन्नाडु. नुव्वा! गॊप्प राजनीतिज्ञुडिवि. अन्नी तॆलिसिनवाडिवि. मरो 56 रोजुल तर्वात उत्तरायणं वस्तुन्दि. अप्पटिवरके नुव्वु जीविञ्चि उण्टावु. नुव्वु लेकपोते ई लोकं अज्ञानंलो कॊट्टुमिट्टाडुतुन्दि. काबट्टि नी ज्ञानान्नि ईलोगा धर्मराजुकु बोधिञ्चु’ अन्नाडु. भीष्मुडु परवशिञ्चिपोयाडु. कानी शरीरमन्ता पच्चिपुण्डुला उन्दि. ऒकटे दाहं. एदी ज्ञापकं रावडं लेदु. ऎला चॆप्पडं? अन्दुके ‘श्रीकृष्णा! शान्तिपर्वं 252 कवित्रय महभारतमु नुव्वुण्डगा नेनु चॆप्ते अदि गुरुवु मुन्दु शिष्युडु चॆप्पिन पाठंला उण्टुन्दि. नुव्वे चॆप्परादू!’ अन्नाडु. अप्पुडु श्रीकृष्णुडु भीष्मुडिकि आकलिदप्पिकलु लेकुण्डा, गायालु बाधिञ्चकुण्डा, ज्ञापकशक्ति उण्डेला वरान्नि अनुग्रहिञ्चाडु. धर्मराजु विनयङ्गा ‘पितामह! राजधर्माल गुरिञ्चि विवरङ्गा तॆलुसुकोवालनि उन्दि. दयचेसि विवरिञ्चमा!’ अनि अडिगाडु. भीष्मुडु मॊदलुपॆट्टाडु. ‘धर्मराजा! पूर्वं अण्टे कृतयुगंलो अन्दरू धर्मबद्धङ्गाने उण्डेवाळ्ळु. अन्दुवल्ल ‘राजु’ अवसरमे उण्डेदिकादु. कानी कालक्रमंलो अधर्मं पॆरुगुतू वच्चिन्दि. अन्दुकनि ब्रह्मदेवुडु राजु, मन्त्रि, राष्र्टं, दुर्गं, कोशं, मित्रुलु, सैन्यं, आन्वीक्षिकि, त्रयि, वार्त, दण्डनीति, शत्रुवुलु, मित्रुलु, उदासीनुलु अने पेर्लतो मॊत्तं 14 राजमण्डलाल्नि सृष्टिञ्चाडु. आ तरुवात सन्धि, विग्रहं, यानं, आसनं, द्वैधीभावं, समाश्रयं अने वाटि गुरिञ्चिन शास्र्ताल्नी, नीति शास्र्तान्नी रचिञ्चाडु. लक्ष अध्यायालतो उन्न आ नीतिशास्र्तान्नि कालक्रमङ्गा ऎन्दरो सङ्क्षेपिस्तू वच्चारु. अला शुक्राचार्युडि नाटिकि अदि वॆय्यि अध्यायाल ग्रन्थं अय्यिन्दि. दानिनि इङ्का सङ्क्षेपिञ्चारु मुनुलु. ई राजनीतिनि अनुसरिञ्चे चक्रवर्तुलु भूमिनि परिपालिस्तुन्नारु. कं. कोपम्बु लेमि, सत्या लापमु, निजदारपरविलासमु, शुचिता गोपन, मद्रोहं बव नीपालक! सर्ववर्ण नियत गुणम्बुल् (शान्ति- 2-221) कोपं लेकपोवडं, सत्यान्ने पलकडं, तन भार्य पट्ल मात्रमे लग्नमैन दृष्टि, शुचित्वान्नि कापाडुकोवडं, ऎवरिकी द्रोहन्नि तलपॆट्टकपोवडं अने लक्षणालु अन्नि वर्णाल वाळ्ळु विधिगा पाटिञ्चवलसिन नियमालु. इक राजधर्मालु चॆबुतानु विनु. 253 धर्मराजा! राजु अन्दर्नी रक्षिञ्चालि. आपदलु वच्चिनप्पुडु ऒक वर्णं वाळ्ळु इङ्को वर्णं वारि पनुल्नि चेसिना तप्पुलेदु. राजुकु वेदाध्ययनं, यज्ञ निर्वहण, प्रजारक्षण ब्रह्म विधिञ्चिन धर्मालु. वीटिनि तप्पिते आ राजुकु नरकं खायं. काबट्टि वर्णाश्रम धर्माल्नि राजु विधिगा रक्षिञ्चालि. राजु प्रजलनुण्डि अधिकङ्गा पन्नुलु वसूलु चेयकूडदु. अला चेस्ते पुलि आकलितो तन पिल्लल्नि ताने तिन्नट्लु अवुतुन्दि. दानिवल्ल धनागारं निण्डदु. प्रजलकु बाध कलगकुण्डा जलग नॆत्तुरु पील्चिनट्लु धनं प्रजल नुण्डि राबट्टालि. अला चेस्ते धनागारं तॆलियकुण्डाने निण्डिपोतुन्दि. क. ‘‘गतमुनकु वगवक ना गतमुनकु नोरुदॆऱचि कडु"गोरक, दी नत" बॊन्दक, दैवम्बे गति" बुच्चिन दान" बोदु"गा कनवलयुन् (शान्ति- 3-30) जरिगिपोयिन दानिकि चिन्तिञ्चकुण्डा, जरगवलसिन दानिकि आशतो नोरु तॆरचि अडगकुण्डा, दीनत्वान्नि पॊन्दकुण्डा, दैवं ऎला निर्णयिस्ते अलागे जरगनी अनुकोवालि. सी. विनु तल्लियुनु, दण्ड्रियुनु, गुरुण्डुनु सेव नीयुलु; सद्भक्ति सत्यनिरति वारल" गॊलुचुचु, वारॆद्दि सॆप्पिन नदि याचरिञ्चुट यधिक धर्म; मागमत्रयमुनु, नग्नित्रयम्बु लो कत्रयम्बुनु देवतात्रयम्बु ननु वस्तुवुलु; वारलन्दुनु जननि गौ रवमुन नॆक्कुडु राजवर्य! ते. यीजगम्बुन, दिवमुनं बूजवडयु मातृभक्तुण्डु पितृभक्तिमानसुण्डु नट्ल यव्ययानन्दसम्प्रापणम्बु गुरुपदाब्जसमाराधकुण्डु गाञ्चु (शान्ति- 3-43) शान्तिपर्वं 254 कवित्रय महभारतमु तल्लि, तण्ड्रि, गुरुवु पूजिञ्चदगिन वारु. भक्तितो ऎल्लप्पुडू वारिनि सेविञ्चडं, वारु चॆप्पिनदि चेयडं गॊप्पधर्मं. ई मुग्गुरू वेदत्रयंलाण्टिवारु. त्रेताग्नुललाण्टिवारु. त्रिमूर्तुललाण्टिवारु. वारिलो तल्लि ऎक्कुवगा गौरविञ्चदगिनदि. मातृभक्तुडु ई लोकंलोनू परलोकंलोनू पूजार्हुडु. पितृभक्तुडु कूडा अलागे इहपराललो गौरवादरालनु पॊन्दुताडु. अलागे गुरुवु पादालनु पूजिञ्चिन वाडू अव्ययानन्दान्नि पॊन्दुताडु. सी. सत्यम्बु पलुकुट सर्वधर्ममुलकु मिक्किलि; यनृतमु मेटि पात कमु; तद्विशेषम्बु गलदु; चॆप्पॆद; नॊरु नर्थम्बु" ब्राणम्बु नपहरिम्प" जूचु पातकुलतो सूनृतं बाडुट पापम्बु बॊङ्कुलु पलिकियट्टि वारि हिंसिञ्चुट परमधर्म मिदियॊक्क डेल? भूतमुलकु हितमुसेयु ते.गी. बॊङ्कुलॆल्लनु धर्ममुल्, भूतबाध कम्बुलगु निक्कमुलु पातकमुलु; विनुमु भूतमुल दुष्टशिष्टत्वमुलु विवेक सूक्ष्मतावेद्यमुलु; वानि" जूडवलयु (शान्ति- 3-45) अन्नि धर्माललो गॊप्पदि सत्यं पलुकडं. असत्यं महपापं. अयिना अन्दुलो ऒक विशेषं उन्दि. इतरुल धन, प्राणालनु अपहरिञ्चे पातकुलतो सत्यं चॆप्पडं पापं. असत्यं आडि अयिना आ पातकुलनु हिंसिञ्चडं परमधर्मं. इदि ऒकटे ऎन्दुकु? जीवुलकु मेलु चेसे असत्यमुलन्नीयु धर्माले. जीवुलकु बाध कलिगिञ्चे निजालु, पापालु. इला जीवुल दुष्टत्वशिष्टत्वालु सूक्ष्मबुद्धितो तॆलिसिकोवालि. 255 आ.वॆ. नम्म" दगनि वारि नम्मकयुन्नदि; तगिन वारिनैन" दग नम्मि युण्ड" दगदु; तन्नु नॊरुलु नम्मॆडुनट्ल युण्डि यॊरुल नम्मकुनिकि नीति (शान्ति- 3-239) नम्मकूडनिवारिनि नम्मकुण्डा उण्डालि. नम्मदगिन वारिनैना पॆद्दगा नम्मकूडदु. इतरुलु तननु नम्मेला उण्डि, इतरुलनु तानु नम्मकुण्डा उण्डडमे नीति. अन्तेकादु ऎवरिनी अतिगा नम्मकूडदु. अला अनि असलु ऎवर्नी नम्मकुण्डानू उण्डकूडदु. तन परिवारान्नि नम्मिनट्टे उण्टू तॆलिविगा राजु तन पनुलु चक्कबॆट्टुकोवालि. अविनीतिलेनि अधिकारुल्नि नियमिञ्चुकोवालि. उत्तमशीलं वल्ल धर्मं, धर्मं वल्ल सत्यं, सत्यं वल्ल मञ्चि प्रवर्तन दानिवल्ल बलं कलुगुतायि. काबट्टि राजु ऎप्पुडू शीलवन्तुडै उण्डालि. अप्पु, निप्पु, पग ए कॊञ्चॆं मिगिल्चिना अवि चेटु चेस्तायि. काबट्टि वाटिनि समूलङ्गा नाशनं चॆय्यालि. ऒकवेळ तॆलियक चेसिन पापानिकि पश्चात्तापं चॆन्दिते चेसिन पापंलो पावुभागं परिहरमैपोतुन्दि. अलागे मळ्ळी अलाण्टिपापं चेयकूडदनी धर्ममार्गंलो जीविस्ताननी भाविस्ते मरो रॆण्डु पावुभागालु नशिञ्चिपोतायि. आ पापपरिहरङ्कोसं इतरुलकु मेलुचेस्ते आ पावुभागं नशिञ्चिपोतुन्दि. धर्मराजा! शीलं गॊप्पतनं एमिटो चॆबुतानु विनु. ऒकसारि देवेन्द्रुडु ब्राह्मण वेषंलो प्रह्लदुडिवद्दकु वच्चि अतडि शीलान्नि तनकु इव्वमनि कोराडु. प्रह्लदुडु दयतो तन शीलान्नि दानं चेशाडु. अप्पुडु शीलं बयटकु वॆळ्ळिपोयिन्दि. दानिवल्ल धर्म, सत्यं, सत्र्पवर्तन, बलं, आ तर्वात ‘लक्ष्मीदेवि’ कूडा अतण्णि विडिचि वॆळ्ळिपोयायि. शीलं लेकपोते इवेमि उण्डवु. नीकु मरॊक कथ चॆबुतानु विनु. पूर्वं विदिशानगरंलो ऒक दम्पतु लुण्डेवाळ्ळु. वाळ्ळ ऒक्कगानॊक्क कॊडुकु पसिवयसुलोने चनिपोते, आ बालुण्णि तीसुकॊनि एडुस्तू श्मशानानिकि शान्तिपर्वं 256 कवित्रय महभारतमु वॆळ्ळाडु. अक्कडिकि ऒक ग्रद्द वच्चि ‘ऎन्दुकय्या एडुस्तुन्नारु? एडिस्ते चनिपोयिन पिल्लवाडु वस्ताडा एमिटि? वॆळ्ळण्डि. रात्रिकावॊस्तोन्दि. इक्कड उन्नारण्टे इक्कड उण्डे भूतप्रेताल चेतुल्लो मीरु चावडं खायं’ अनि भयपॆट्टिन्दि. वाळ्लु वॆळ्ळिपोगाने आ शवान्नि तानु तिनवच्चन्न आलोचनतो. अप्पुडु अक्कडिकि ऒक नक्क वच्चि ‘मीरु आ ग्रद्द माटलु नम्मकण्डि! मी एडुपुलु विनि एमो! परमेश्वरुडु करुणिञ्चवच्चु. ई पिल्लाण्णि बतिकिञ्चनूवच्चु. मीरु वॆळ्ळकण्डि’ अन्दि. रात्रि अय्याक ग्रद्द वॆळ्ळिपोते, वीळ्ळनि ऎलागोला पम्पि, ताने ई शवान्नि तिनालन्न आश दानिदि. अन्तलो चीकटिपडिपोयिन्दि. शिवुडु प्रत्यक्षमय्याडु. करुणिञ्चि आ बालुण्णि ब्रतिकिञ्चाडु. ई ग्रद्दकू, नक्ककू आकलि अन्नदे लेकुण्डा वरान्नि प्रसादिञ्चाडु. ई कथलो चॆप्पिनट्टुगा ग्रद्दलाण्टिवाळ्लू, नक्कलाण्टिवाळ्ळु तम अवसरङ्कोसं कल्लबॊल्लि माटलु चॆबुतू उण्टारु. वाळ्ळनि नम्मकूडदु. राजु अलाण्टि वारि विषयंलो चाला जाग्रत्तगा उण्डालि. आ. लुब्ध जनुल" दॊऱ"गि, लोभ मनु तिरिं बडनि, स त्यव्रतुलनु, बरमधार्मिकुलनु बापभीतमतुल" बनिगॊनु; लोभम्बु" जॆन्दनीकु नीदु चित्तवृत्ति (शान्ति- 3-399) लोभमे अन्नि पापालकू मूलं. आलोभं कामान्नी, कोपान्नी, मात्सर्यान्नी, द्रोहन्नी, परधनम्पैना परभार्यलपैना कोरिकनू, दैन्यान्नी कलिगिस्तुन्दि. सिग्गु, ओर्पु, सत्यं, मॊदलैन वाटिपै विमुखतनु कलिगिस्तुन्दि, धर्मान्नि कलचिवेस्तुन्दि. मानवुण्णि सिग्गुलेनिवाडिगानू देनिपैनैना आशपडेवाडिगानू चेस्तुन्दि. अन्दुवल्ल लोभुलकु दूरङ्गा उण्डालि. लोभं अने सुडिलो चिक्कुकोनि सत्यमे व्रतङ्गा कलवारिनि, पापं अण्टे भयपडेवारिनि वशं चेसुकॊने लोभानिकि ऎप्पुडू लोबडकूडदु. अलागे राजुकु हितवु चॆप्पडानिकि मञ्चि राजगुरुवु उण्डालि. राजु तने स्वयङ्गा ऎञ्चुकॊनि नियमिञ्चुकोवालि. मरो मुख्यमैन विषयं - कृतघ्नुण्णि दरिचेरनिव्वकूडदु. इक अरिषड्वर्गं गुरिञ्चि चॆबुतानु विनु. 257 सी. मनुजेन्द्र! सङ्कल्पमुन" बुट्टु" गामम्बु; रूपऱु देहनिरूपणमुन" बरुलदोषम्बुन" ब्रभविञ्चु" ग्रोध; म क्षीण क्षमायुक्ति" जेसि पॊलियु; भूतास्थिरत्वम्बु बुद्धिगानमि लोभ मनघ! जनिञ्चु"; गाञ्चिन नडङ्गु; नज्ञानमुन मोह मावहिल्लु; नधर्म लेपवर्जनमुन लेक तक्कु"; ते. गुलमुननु, विद्य, धनमुन" गलुगु मदमु; मरलिवानि पॆम्पूहिम्प म्रन्दिपोवु; सात्त्विकु"डु गामि" बॊडमु मात्सर्य; मदियु जॆडु" गुरूत्तम साधुसंसेवनमुन (शान्ति- 3-421) धर्मराजा! मनसुलोनि कोरिकलवल्ल कामं पुडुतुन्दि. आ कोरिक स्वभावान्नि तॆलुसुकॊण्टे अदि नशिस्तुन्दि. इतरुलु चेसे तप्पुलवल्ल मनिषिकि कोपं वस्तुन्दि. ओर्पु अधिकङ्गा उण्टे आ क्रोधं नशिस्तुन्दि. ‘जीवुलु ई भूमि मीद स्थिरङ्गा उण्टारु’ अनुकोवडंवल्ल लोभं पुडुतुन्दि. कानी ‘जीवुलु ई भूमिपै स्थिरङ्गा उण्डरु’ अनि तॆलुसुकॊण्टे आ लोभं नशिस्तुन्दि. अज्ञानंवल्ल मोहं कलुगुतुन्दि. अधर्मान्नि वदलिते मोहं तॊलगिपोतुन्दि. कुलं, विद्य, धनाल कारणङ्गा मदं पुडुतुन्दि. ‘तनकु मदं कलुगुतोन्दि’ अनि गुर्तिस्ते, अदि नशिस्तुन्दि. तानु सात्त्विकुडु काकपोते मात्सर्यं पुडुतुन्दि. उत्तम गुरुवुलनू, साधुवुलनू सेविस्ते आ मात्सर्यं पोतुन्दि. ई आरिण्टिवल्ल अन्नि अपायालू कलुगुतायि. वीटिनि दूरङ्गा तरमगलिनवारिकि शुभं, सद्गती कलुगुतायि. शान्तिपर्वं 258 कवित्रय महभारतमु नाडीजङ्घुडु पूर्वं गौतमवंशंलो ऒक ब्राह्मणुडु उण्डेवाडु. अतडु ऒक बोयवनितनु पॆळ्ळाडाडु. अप्पटिनुण्डी वाळ्ळतोने तिरुगुतू बतुकुतुन्नाडु. ऒकरोजु अतनिकि बागा धनं सम्पादिञ्चालनि कोरिक कलिगिन्दि. ऒक वर्तकुल गुम्पु वॆळ्तुण्टे वारितोकलसि नगरानिकि बयलुदेराडु. दारिलो ऒक एनुगुल गुम्पु वारिपै दाडिचेसिन्दि. अन्दरू चॆट्टुकॊकरू, पुट्टकॊकरुगा पारिपोयारु. ई ब्राह्मणुडू ब्रतुकु जीवुडा अनि पारिपोयि ऒक चॆट्टु क्रिन्दिकि चेराडु. अदि नाडीजङ्घुडु अने कॊङ्ग निवासं. आ कॊङ्ग ई ब्राह्मणुण्णि सादरङ्गा आदरिञ्चि आकलि तीर्चिन्दि. आ रात्रि हयिगा निद्रपोयाडु ब्राह्मणुडु. तरुवातिरोजु निद्रलेवगाने नाडीजङ्घुडु तन मित्रुडैन विरूपाक्षुडु अने राक्षसराजु दग्गरकु ई ब्राह्मण्णि पम्पाडु. विरूपाक्षुडु ई ब्राह्मण्णि सत्करिञ्चि कावलिसिनन्त बङ्गारं, वज्रवैडूर्यालू इच्चि पम्पाडु. ब्राह्मणुडु ऐश्वर्यन्तो नाडीजङ्घुडि वद्दकु तिरिगि वच्चाडु. नाडीजङ्घुडु मळ्ळी आ ब्राह्मणुडिकि आतिथ्यं इच्चाडु. इद्दरू निद्रपोयारु. कानी अर्धरात्रि ब्राह्मणुडु निद्रलेचि, रेपु नाकु आहरं ऎला? अनि आलोचिञ्चि, तनकु आश्रयं इच्चिन कॊङ्गने चम्पि, मांसान्नि मूटगट्टुकॊनि बयलुदेराडु. विरूपाक्षुडिकि ई सङ्गति तॆलिसिन्दि. तन मित्रुण्णि चम्पिन आ ब्राह्मणुण्णि मुक्कलु मुक्कलुगा नरिकिञ्चि, आ मुक्कल्नि कुक्कलकि वेयिञ्चाडु. विचित्रमेमिटण्टे ऒक्क कुक्क कूडा आ मांसान्नि मुट्टुकोलेदु. अण्टे कृतघ्नुडि मांसान्नि कुक्कलु कूडा मुट्टवन्न माट! तरुवात विरूपाक्षुडु नाडीजङ्घुडि मांसं मुद्दनु तीसि दहन संस्कारालु जरिपिञ्चाडु. चितिमण्डुतोन्दि. आ चितिपैन आकाशंलो सुरभि गोवु वच्चि निलबडिन्दि. दानि मूति नुञ्चि पालतो कूडिन नुरुगु जारि चितिमीद पडिन्दि. नाडीजङ्घुडु तिरिगि ब्रतिकाडु. विरूपाक्षुडु ऎन्तो सन्तोषिञ्चाडु. अन्तलो देवेन्द्रुडु अक्कड प्रत्यक्षमय्याडु. नाडीजङ्घुडु, ब्राह्मणुण्णि ब्रतिकिञ्चमनि देवेन्द्रुण्णि अडिगाडु. देवेन्द्रुडि अनुग्रहन्तो ब्राह्मणुडु ब्रतिकि, चेसिन तप्पुकु पश्चात्तापं चॆन्दाडु. 259 कं. आरय मित्रद्रोहमु दारुणमगु पातकमु गृतघ्नतकण्टॆन्, वैरमुगॊनि विडुववलयु नारॆण्डु दॆऱ"गुलवारि नाप्तुलनैनन् (शान्ति-3-525) धर्मराजा! मित्रद्रोहं, कृतघ्नत कण्टे दारुणमैन पापं. ई रॆण्डू कलवाळ्ळनि ऎन्त आप्तुलैना विडिचिपॆट्टॆय्यालि. अन्नि धर्माललो कॆल्ला गॊप्पदि दममे (इन्द्रियनिग्रहं). इदे मुक्तिनि प्रसादिस्तुन्दि. इदे परमधर्मं. उत्तमगुणालन्नी दीनिवल्लने लभिस्तायि. चं. कुदुरु समस्त धर्ममुलकुन् विनु सत्यमु; योग मोक्ष स त्पदमुलु सत्यकार्यमुलु; पाप मसत्यमुकण्टॆ नॊण्डु ले दु दल"प; नश्वमेधमुलु दॊम्मिदिनूऱुलु वॆण्डि नूऱुनै यॊदविन नीडु गावु भरतोत्तम! सत्यमु तोड नारयन् (शान्ति- 3-419) धर्मराजा! अन्नि धर्मालकू मूलं सत्यमे! योगं, मोक्षं, उत्तमस्थानं सत्यंवल्लने कलुगुतायि. असत्यं कण्टे पापं वेरे एदी लेदु. वॆय्यि अश्वमेध यागालु कूडा ऒक्क सत्यन्तो समानमैनवि कादु. कामं, क्रोधं, लोभं, मोहं, मदं, मात्सर्यं अने आरिण्टिनी अरिषड्वर्गं अण्टारु. कामं कोरिक वल्ल पुडुतुन्दि. आ कोरिक स्वभावं तॆलुसुकॊण्टे कामं नशिस्तुन्दि. कोपं नशिञ्चालण्टे ऎवरु ऎन्नि तप्पुलु चेसिना सहनङ्गा उण्डालि. अप्पुडु कोपं नशिस्तुन्दि. धर्मराजा! विनु. इप्पुडु नीकु अन्निण्टिकण्टे गॊप्पवि अयिन धर्मालु चॆबुतानु. क. नरनाथ! सुखमु दुःखमु" बरुवडिमॆयि" बॊरयु" गाक, पन्नुग नरुनिं बॊरयुनॆ यन्दॊक्कटि; यवि पॊरसिन वल दू"द मोदमुनु खेदम्बुन् (शान्ति- 4-12) शान्तिपर्वं 260 कवित्रय महभारतमु धर्मराजा! सुखं, दुःखं ऒकदानि तरुवात ऒकटि वस्ताये कानी, अन्दुलो ए ऒक्कटो वस्तुन्दा? अन्दुवल्ल सुखंवस्ते सन्तोषं, दुःखं वस्ते सन्तापं पॊन्दडं तगदु. क. विनुमु; पुरातनजन्मं बुन जेसिनयट्टि कर्ममुल फलमुलु प्रा ज्ञुनि नैन" बॊन्दु; वानिकि मनुजेश्वर! मन्दु धैर्यमहिमय चुम्मी! (शान्ति- 4-14) विनु, पूर्वजन्मलो चेसिन कर्मफलालु पण्डितुडिनि कूडा विडिचिपॆट्टवु. वाटिनि तॊलगिञ्च गलिगिन मन्दु धैर्यमे सुमा! धर्मराजा! पूर्वं अजगरमहर्षि प्रह्लदुडिकि शमप्रकारं चॆप्पाडु. दानिनि नीकु विनिस्तानु अण्टू भीष्मुडु धर्मराजुतो - ते.गी. वऱद" गाष्ठमुल् गूडिनवडुवु बन्धु सङ्गमं; बवि वासिन चाड्पु तद्वि योग; मिन्त सूचिनवानि नुम्मलिकमु वॊरयनेरदु, दानववरतनूज! (शान्ति- 4-56) ‘प्रह्लदा! बन्धुवुलु कलवडं वरदलो कर्रलु कलुसुकॊन्नट्ले उण्टुन्दि. आ कर्रलु ऎला विडिपोतायो आ विधङ्गाने बन्धुवुल वियोगं कूडा उण्टुन्दि. इदि ग्रहिञ्चिन वाडिकि दुःखं कलगदु. अनि चॆप्पि - क. कऱवुपयि" गऱवु वॊरयुचु वॆऱपुपयिन् वॆऱपु दो"प, विडुवनि यिडुमं दॊऱ"गमि"पै बुरुषु" डिडुम" दॊऱ"गमि, जेड्पडुचु नडचु दुष्कर्ममुलन् (शान्ति- 4-72) आ.वॆ. उत्सवम्बु मी"द नुत्सव मन्दुचु, सुखमु मी"द सुखमु सॊप्पडङ्ग" बुण्यपदमुमी"द" बुण्यपदम्बुन करुगु नरु"डु सुकृतियैन नधिप! (शान्ति- 4-74) 261 दुष्कर्मलु चेसिन वाडिकि कऱवुपै कऱवु, भयं मीद भयं कलुगुतायि. तीरनि कष्टाल मीद कष्टालु कलुगुतायि. अला कष्टपडुतू अतडु दुष्कर्मलने आचरिस्ताडु. मञ्चि पनुलु चेसिन वाडिकि उत्सवं मीद उत्सवं, सुखं मीद सुखं कलुगुतायि. ऒक पुण्यपदं मीद इङ्कॊक पुण्यपदं लभिस्तायि अनि चॆप्पि, इङ्का अनेकविधालैन धर्मालनु बोधिस्तुन्नाडु. कं. सत्यम ब्रह्ममु दपमुनु; सत्यम प्रजलनु सृजिञ्चु; सत्यम लोक स्थित्याधानमु" जेयुनु; सत्यं बनृतम्बु चेत सम्पिहितमगुन् (शान्ति-4-100) सत्यमे ब्रह्मं, तपस्सु. सत्यमे प्रजल्नि सृष्टिस्तुन्दि. लोकान्नि स्थिरङ्गा उञ्चुतुन्दि. अयिते सत्यं असत्यं वल्ल मरुगुनपडिपोतुन्दि. धर्ममू, अधर्ममू, ज्ञानमू, अज्ञानमू, सुखमू, दुःखमू, स्वर्गमू, नरकमू, वॆलुगू, चीकटी इवन्नी सत्यासत्य स्वरूपाले. काबट्टि मनिषि ऎलाण्टि कष्टालुवच्चिना चलिञ्चकूडदु. धैर्यङ्गा उण्डालि. धर्मराजा! पूर्वं भृगुमहमुनि भरद्वाजुडिकि वर्णाश्रमधर्मालु चॆप्पाडु. अवि नेनु नीकु विनिपिस्तानु - क. इदि कर्मभूमि; भोगा स्पद मालोकम्बु; धर्मपरुलकु सुलभं बदि; सत्यशौचसौज न्यदयादुलु लेनिवारि कप्राप्यमगुन् (शान्ति- 4-110) ईलोकं कर्मभूमि. अण्टे मञ्चि कार्यमैना चॆड्डकार्यमैना इक्कडे चेयालि. स्वर्गलोकं भोगास्पदं. अण्टे ई लोकंलो चेसिन कर्मल कनुगुणमैन सुखालनु आलोकंलो अनुभविस्तारु. धर्मपरुलकु स्वर्गलोकं सुलुवुगा लभिस्तुन्दि. सत्यं, शौचं, सौजन्यं, दय मॊदलैननवि लेकपोते स्वर्गं शान्तिपर्वं 262 कवित्रय महभारतमु लभिञ्चदु. अण्टू ऒकप्पुडु बृहस्पति मनुवुकु उपदेशिञ्चिन मायाप्रकारं धर्मराजुकु उपदेशिञ्चि ‘राजा! - आ. मणिमयमुलु" गनकमयमुलु रजतम यमुलु मऱियु मृण्मयादिकमुलु नैन पॆक्कुपूसलन्दु" द्राडुन्नट्लु भूतकोटियन्दु" बुरुषु"डुण्डु (शान्ति- 4-194) मणुलतो, बङ्गारन्तो, वॆण्डितो, मट्टितो चेसिन पूसललो त्राडु उन्नट्लुगा, अन्निविधालैन जीवरासुललोनू पुरुषुडु (परमात्मुडु) उण्टाडु. इदि तॆलुसुकोलेक मानवुडु आत्मशान्ति लेक अलमटिस्तू उण्टाडु. दीनिकि मार्गं ऒकटे. नारदुडिकि साक्षात्तुगा श्रीमन्नारायणुडे चॆप्पिन विष्णु मन्त्रोपासन. विष्णुमन्त्रप्रभावं नीकु चॆबुतानु. विनु. श्रीहरि नारदुडितो ‘नारदा! विष्णुमन्त्रप्रभावं कं. हरियं देनुनु नायं दरयङ्गा हरियु" गलमु; हरि नाकुनु ना हरि केनु ननश्वरुलमु हरिप्रसादोदयमु महत्तर महिमन् (शान्ति- 4-244) नारायणुडिलो नेनुन्नानु. नालो नारायणु डुन्नाडु. आयननुण्डि नेनु, नाकु आयन विडदीयरानि वारमु’ पॆद्दल दय वल्लने विष्णुवु अनुग्रहं कलुगुतुन्दि’ अनि भाविञ्चालि. कं. ज्ञानमु" गेवलकृप न ज्ञानिकि नुपदेशविधि" प्रजनितमु सेयं गा, नदि सकल धरित्री दानम्बुन कण्टॆ नधिकतर फलदमगुन् (शान्ति- 4-255) केवलं दयतो, प्रतिफलापेक्ष लेकुण्डा, ज्ञानंलेनि वानिकि ज्ञानान्नि उपदेशिस्ते अदि भूमिनन्तटिनी दानं चेस्ते वच्चे फलितङ्कण्टे अधिकमैन फलं इस्तुन्दि. 263 ते. अश्वमेध सहस्रम्बु लाचरिञ्चि पडयरानि महॆून्नतपदमु, नस्म दीय भक्तिरसैक परायणुण्डु वडयनेर्चु सुकरमुग ब्रह्मपुत्र! (शान्ति- 4-257) नारदा! वेलकॊलदि अश्वमेधयागालु चेसिकूडा पॊन्दलेनि महॆून्नतमैन स्थितिनि नापै भक्ति कलवारु सुलभङ्गा पॊन्दगलरु.’ अण्टू भक्तिमार्गान्नि सॆलविच्चाडु. इक नीकु अध्यात्मविद्यलो एला प्रवर्तिञ्चालो सूक्ष्मङ्गा चॆबुतानु. अध्यात्मविद्याप्रकारं क. विनु; तॆवुलुडुप"ग, भेषज मुनकुं दलकॊनिन चन्दमुन, मदि सत्यं बुनु, शौचमु, शममुनु दम मुनु नॆलकॊलुपङ्गवलयु मोहच्युतिकिन् (शान्ति- 4-286) रोगान्नि वदिलिञ्चुकोवडानिकि मन्दुलु वाडिनट्ले, मोहन्नि वदलिञ्चुकोवडानिकि मनसुलो सत्यान्नि, शौचान्नि, शमान्नि, दमान्नि नॆलकॊल्पुकोवालि. सी. इरुप्रॊद्दु" गुडुचुचु, नॆडनॆड" गुडुवक युण्डुनान्त डु सदोपवासि; ऋतुकालमुन, नात्म सतियन्द रतिसल्पु भव्यशीलु"डु सदाब्रह्मचारि; देवपित्रतिथि पुजाविधुलन्दिडि, मऱि नञ्जु पुरुषु" डमांसभोजि; दनयट्ल पङ्क्तिवारुनु भुजिम्प, भुजिञ्चु नञ्चितात्मु"डु विघसाशनुण्डु ते. भृत्यवर्गमु गुडिचिन पिदप" गुडुचु नात" डमृताशि; दिवसमुनन्दु निदुर वोनि पुण्यु" डस्वप्नु"; डिप्पॊलमुलगु म हधिक व्रतमुलु देहबाधकमुलु (शान्ति- 4-368) शान्तिपर्वं 264 कवित्रय महभारतमु रोजुकु रॆण्डुपूटल मात्रमे भुजिस्तू, मध्यमध्यलो एमी तिननिवाडु सदा उपवासं उन्नवाडितो समानुडु. ऋतुकालंलो (गर्भधारणकु योग्यमैन कालंलो) मात्रमे, अदिकूडा तन भार्यतो मात्रमे कलिसे उत्तमुडु नित्य ब्रह्मचारि. देवतलकु, पितरुलकु, अतिथुलकु पूजचेसि वारिकि पॆट्टाक, मिगिलिन मांसान्नि तिनेवाडु मांसं तिननि वाडितो समानुडु. तन पङ्क्तिलोनि वारन्दरू, तनलागे भुजिस्तुण्टे भुजिञ्चेवाडु विघसाशनुडु. (देवतलकु, अतिथुलकु, समर्पिञ्चि मिगिलिनदि तिनेवाडु विघसाशनुडु) तन सेवकुलन्दरू तिन्न तरुवात तानु तिनेवाडु अमृतं तिनेवाडितो समानं. पगटिपूट निदुरपोनिवाडु कललु कननि वाडितो समानुडु. इवन्नी पॆद्द पॆद्द व्रताले. अन्नी देहन्नि बाधिञ्चेवे. कं. धृति यारोग्यमु नॊस"गुनु धृति युज्ज्वललक्ष्मि" दॆच्चु; धृति कीर्तिसमु न्नति"जेयु" गालगत्यव गति गलिगिन" गलुगु धृति विकारविदूरा! (शान्ति- 4-421) धैर्यगुणमे आरोग्यान्नी, गॊप्प ऐश्वर्यान्नी, कीर्ति प्रतिष्ठल्नी अन्दिस्तुन्दि. कालस्वरूपं तॆलिसिन वाडिके ई धैर्यगुणं अब्बुतुन्दि. धर्मनन्दना! शास्र्तज्ञानि, सदाचार सम्पन्नुडु, दुर्गुणालु लेनिवाडु, चक्कटि वेषं, भाष कलवाडु, नीतिमन्तुडु, धैर्यवन्तुडु, मञ्चिगा माट्लाडेवाडु अन्दरि मन्ननल्नी पॊन्दुताडु. अन्नि धर्मालू अहिंस अने गॊप्प धर्मंलो इमिडिपोतायि. सन्यासियैना भूतदयनु कलिगि उण्डालि. अन्दुके अहिंस परमधर्मं. धर्मराजा! इतरुलकु तानु भयपडकुण्डा, तानु इतरुल्नि भयपॆट्टकुण्डा समभावन्तो मॆलगुतू, परिपक्वमैन मनसु कलवाडे असलैन ब्राह्मणुडु. नायना! वेदम्पै नम्मकं, मञ्चि आचाराल्नि तु.च. तप्पकुण्डा पाटिञ्चडं, धैर्यम्पै विश्वासं, धर्मबद्धङ्गा धनान्नि सम्पादिञ्चडं अनेवि धर्मानिकि अलङ्कारालु. 265 अक्रमार्जन अन्नि पापालकन्ना नीचमैनदि. असत्यमाडकुण्ड उण्डडं, परुल सॊम्मुकु आशपडकपोवडं धर्माललोकॆल्ला गॊप्पवि. ए धर्ममैना शास्र्त विरुद्धं काकूडदु. धर्मालु अनेक रकालुगा उण्टायि. वीटन्निण्टिलोकॆल्ला गॊप्प धर्मं एमिटो चॆबुतुन्नानु. विनु. आ.वॆ. इन्द्रियमुल गॆल्चि, हृदयम्बु शान्ति सुखम्बु" बॊन्द, निर्विकारवृत्ति यैनवानिपॊन्दु मानितगति, देव तलकु" बॊन्द नरिदि धर्मनिरत! (शान्ति- 5-27) इन्द्रियालनु गॆलिचि, हृदयं शान्तिसुखालनु पॊन्दगा, विकारंलेनि प्रवर्तन कलवारु पॊन्दे पूजनीयस्थितिनि, देवतलु कूड पॊन्दलेरु. अन्नाडु भीष्मपितामहुडु. कं. ऒरु लेयवि यॊनरिञ्चिन नरवर! यप्रियमु तन मनम्बुन कगु" दा नॊरुलकु नवि सेयकुनिकि परायणमु परमधर्मपथमुल कॆल्लन् (शान्ति-5-220) राजा! इतरुलु एमि चेस्ते मन मनसुकु बाधकलुगुतुन्दो तॆलुसुकॊनि आ पनुल्नि मनं वारिपट्ल चेयकुण्डा उण्डटमे धर्माललो कॆल्ला गॊप्पदि. ए पनी तॊन्दरपडि चेयकु. बागा आलोचिञ्चि मात्रमे चॆय्यि. चम्पतगिनन्त तप्पु चेस्ते वाडु ऎवडैनासरे दण्डिञ्चितीरालि. राजु दॊरिकिन दान्नि अनुभविञ्चालि. दॊरक्कपोयिना निश्चिन्तगा उण्डालि. इला उण्टे मनसुलो ‘तृष्ण’ अनेदि उण्डदु. अलागे ऒक पनि चॆय्यालनि निश्चयिञ्चुकॊण्टे वॆण्टने चॆय्यालि. वायिदा वॆय्यकूडदु. मनं आपनिनि पूर्ति चेसे दाका मृत्युवु आगदुकदा! कलिमी लेमी ई रॆण्डू कालं अधीनंलो उण्टायि. ज्ञानं लेनिवाळ्ळकि कलिमि वल्ल अहङ्कारं, लेमिवल्ल दीनत्वं कलुगुतायि. शान्तिपर्वं 266 कवित्रय महभारतमु ते. पापकर्मम्बु लॆल्लनु" बाय" बॆट्टि पुण्यकृत्यम्बु लगुवानि" बुरुषु" डोपि नट्लु शुद्धमनस्कु"डै याचरिञ्चु वा"डु; सज्जनसङ्गति वलयुनॆपुडु (शान्ति- 5-451) पापकर्मलन्निण्टिनी वदिलि शुद्धमैन मनस्सुतो चेतनैनन्त पुण्यकार्यालु चेयालि. ऎप्पुडू सज्जनुलतो कलसि मॆलसि उण्डालि. क. पलुकु पडि नतनि" बापं बुलु विडुचुं; बलिकिनतनि" बॊन्दुचु बापं बुलु; नॊरुपापमु दनपै नॊलयिम्पग नेल? निन्द युडिगिन"गादे? (शान्ति- 5-553) जनुलु तननु ऎन्त अवमानिञ्चिना, निन्दिञ्चिना, अन्दुकु प्रतीकारं तीर्चुकोकुण्डा सहिञ्चुकुन्न वाडे शान्तात्मुडु. तननु ऎवरैते अवमानिञ्चारो वारु अन्तकमुन्दु एमैना पुण्यालु चेसि उण्टे अवन्नीतनकु लभिस्तायि.माट पड्डवारि पापालुपोयि अन्नवाळ्ळकु तगुलुकुण्टायि.काबट्टि इतरुल पापालु मनकु राकुण्डा उण्डालण्टे ऎवरिनी निन्दिञ्चकपोवडं मञ्चिदि कदू? काबट्टि धर्मनन्दना! ऎवरैना मनल्नि अवमानिञ्चिना, तिट्टिना, चम्पालनि प्रयत्निञ्चिना मनं शान्तङ्गा उण्डालि. प्रतीकारं तीर्चुकोकूडदु. अप्पुडु वाळ्ळ पुण्यालन्नी मनकि वस्तायि. मन पापालु वाळ्ळकु पोतायि’ अन्नाडु अन्दरू पवित्रमैन मनस्सुतो पुण्यकर्मल्ने आचरिञ्चालि. पापकर्मल्नि विडिचिपॆट्टालि. ऎप्पुडू मञ्चिवारितोने गडपालि. लोकंलोनि प्राणुलन्नी तनलाण्टिवेनन्न भावनतो मॆलगालि. अलाण्टि वाडिकि दैवानुग्रहं ऎप्पुडू उण्टुन्दि. आ.वॆ. धर्मबद्धमैन धनमु पातिकयेनि बहुळ फलमु निच्चु"; बापवृत्त्यु पार्जितम्बु कोटियैन निष्फलमण्ड्रु दानशास्र्तविदुलु दानवेन्द्र! (शान्ति- 5-492) धर्मङ्गा लभिञ्चिन धनं पातिकैना गॊप्प फलान्नि इस्तुन्दि. पापवृत्तितो सम्पादिञ्चिन धनं कोटियैना ऎलाण्टि फलितमू रादु. इदि शास्र्तकोविदुल माट! b 267 आनुशासनिकपर्वं धर्मराजुकु इङ्का तॆलुसुकोवालनि उन्दि. प्रश्निस्तूने उन्नाडु. अतडि प्रश्नलकु भीष्माचार्युडु इला समाधानालु इस्तुन्नाडु. ‘राजा! क. क्षेत्रम्मु पुरुषकारमु धात्रीश्वर! बीजमरय दैवमु, रॆण्डुन् सूत्रपड" गूडॆनेनियु" बात्रम्बगु" गर्मकरु"डु फलमुन कॆन्दुन् (अनुशासनिक-1-134) दैवानुग्रहं वित्तनं. पुरुषप्रयत्नं नेल. ई रॆण्डू सरिग्गा कुदिरितेने कर्म अने पण्ट पण्डुतुन्दि. क. विनु पौरुषमुनु, दैवमु नन रॆण्डुनु गार्यफलमु नन्दिम्प"ग नॆ ट्टन" गारणमुलु; गावुन जननायक! सदृशमुलु विचारिम्पङ्गन् (अनुशासनिक- 1-141) मानव प्रयत्नं, दैव साहय्यं कर्मफलाल नन्दिञ्चडानिकि तप्पनिसरियैन कारणालु. अन्दुवल्ल अवि रॆण्डू समानमैनवे. कामक्रोधालकु अतीतङ्गा उण्टू सत्त्वगुणान्नि पॆम्पॊन्दिञ्चु कोवडमे वैष्णवधर्मं. आकलितो उन्न ब्राह्मणुण्णि भोजनानिकि पिलिचि तृप्तिगा पॆट्टकपोवडं, बागा चदुवुकुन्न ब्राह्मणुडि वृत्तिधर्मानिकि आटङ्कं कलिगिञ्चडं, नीळ्ळु तागुतुन्न गोवुल्नि तरिमिकॊट्टडं, विकलाङ्गुल धनान्नि हरिञ्चडं, वेदशास्र्ताल्नि 268 कवित्रय महभारतमु निन्दिञ्चडं, कोपन्तो ऊरिकिगानी, तोटकुगानी निप्पण्टिञ्चडं, पापपु बुद्धितो अबद्धालु चॆप्पि विप्रुल मनसु नॊप्पिञ्चडं - इवन्नी ब्रह्महत्यतो समानमैन पातकाले! कं. ब्रह्मचर्यम्बु कण्टॆनु बरमु मद्य मांसमुलु रॆण्डु नुडुगुट मनुजनाथ! लोकयात्र वाटिञ्चु चलोलुपतयु, शममु"गल्गि वर्तिञ्चुट शौचविधमु (अनुशासनिक- 2-45) राजा! मद्यमांसालु विसर्जिञ्चडं ब्रह्मचर्यव्रतङ्कण्टे श्रेष्ठमैन फलितान्नि इस्तुन्दि. संसारंलो उण्टूने आशनु वदिलि शमन्तो प्रवर्तिञ्चडं चाला मञ्चि पद्धति. कं. दॊरकॊननि वानि" गोरक दॊरकॊनिनन्दुन ममत्वतुष्ट हृदयतं बॊरयक विगतस्पृहुलगु पुरुषुलु शुचु लेल तीर्थमुलु वारलकुन्? (आनुशासनिक- 2-92) तनकु लभिञ्चनिदानिनि कोरुकोकुण्डा, लभिञ्चिन दानिपै कूडा ममकारं पॆञ्चुकोक, कोर्कॆलनु जयिञ्चे पुरुषुलु परमपवित्रुलु. वारिकि इङ्क तीर्थालतो पनिलेदु. राजा! सोमं लेनि यज्ञं, चन्द्रुडु लेनि रात्रि, सूर्युडु लेनि आकाशं, स्वधर्मं लेनि आश्रमं, पुव्वुलु पूयनि चॆट्टु, अलागे गङ्गानदि लेनि देशं व्यर्थमैनवि. इक गोवु गॊप्पदनं चॆप्तानु विनु. च्यवनमहर्षि पूर्वं ‘च्यवनुडु’ अने महर्षि प्रयागलो त्रिवेणीसङ्गमक्षेत्रंलो तपस्सु चेस्तू नीळ्ळलो समाधि स्थितिलो उण्डिपोयाडु. कॊन्तकालं तरुवात जालरुलु वलवेस्ते, चेपलतो पाटु ई महर्षि कूडा चिक्काडु. वारु महर्षिनि चूसि 269 भयपडिपोयारु जालरुलु. मन्निञ्चमन्नारु. कानी वाळ्ळ तप्पु एमी लेदनी, तननु कूडा चेपल्लागे अम्मुकॊम्मनी चॆप्पाडु च्यवनुडु. ई सङ्गति राजुगारैन नहुषुडिकि तॆलिसिन्दि. ‘मा जालरुलु तप्पु चेस्ते अदि नेनु चेसिनट्ले! दीनिकि परिहरं चॆप्पण्डि’ अनि वेडुकुन्नाडु. ‘राजा! जालरुलु तम कुलधर्मान्नि पाटिञ्चारु. काबट्टि वाळ्ळ तप्पेमी लेदु. नन्नु मीरु कॊनुक्कॊनि, आ धनान्नि जालरुलकु इव्वण्डि’ अन्नाडु च्यवनुडु. सरे! ‘वॆय्यि माडलु’ अन्नाडु राजु. कुदरदन्नाडु च्यवनुडु. पदिवेलु, लक्ष… इला पॆञ्चुकुण्टू पोयाडु. अयिना च्यवनुडु ऒप्पुकोडे! सरे! पूर्ति राज्यान्नि इस्तानन्नाडु. अदी सरिपोलेदु च्यवनुडिकि. एं चॆय्यालो पालुपोलेदु नहुषुडिकि. अप्पुडु कविजातुडु अने महर्षि वच्चि ‘ई च्यवनमहर्षिकि तगिन वॆल गोवु मात्रमे’ अनि चॆप्पाडु. अप्पुडु नहुषुडु ऒक गोवुनु जालरुलकु इच्चि च्यवनुण्णि विडिपिञ्चाडु. अप्पुडु च्यवनुडु ‘नहुषा! मञ्चि पनि चेशावु. इप्पटिकि ना वॆल निर्णयिञ्चगलिगावु. गोवुल्नि कीर्तिञ्चडं, वाटि गुरिञ्चि विनडं, दानं चॆय्यडं इवन्नी मञ्चि कार्यालु. गोवुल्लो ऎप्पुडू पापं उण्डदु. अन्तेकादु गोवुलु लक्ष्मीदेविकि निलयालु. सकल पापाल्नि पोगॊट्टि पुण्याल्नि प्रसादिञ्चे भूलोकदेवतलु.. अण्टू गोमाहत्म्यान्नि विपुलङ्गा चॆप्पाडु च्यवनुडु. नृगमहराजु ‘धर्मराजा! दानं ऎला चेस्ते मञ्चि फलितं लभिस्तुन्दो तॆलुसुको! ऎवरिनी एदी अडगनिवारुण्टारे! वाळ्ळकु चेसे दानं गॊप्प फलितान्निस्तुन्दि. निजानिकि याचन चॆय्यडं अण्टे चच्चि ब्रतकडमे! अलागे ऎवरैना दानं चॆय्यमनि कोरिते चॆय्यकपोवडमू चावुतो समानमैनदे! मरो विषयं. राजु विप्रुलकु इच्चिन धनान्नी, गोवुल्नी रक्षिञ्चालि. अला रक्षिञ्चकपोते नृगमहराजुकु पट्टिन गते पडुतुन्दि. आनुशासनिकपर्वं 270 कवित्रय महभारतमु नृगमहराजु ऒक गोवुनु ऒक विप्रुडिकि दानं चेशाडु. अदि ऎलागो तप्पिञ्चुकॊनि वच्चि मळ्ळी राजुगारि आवुलमन्दलो कलिसिपोयिन्दि. आ आवुने मरोसारि इङ्को विप्रुडिकि दानं चेशाडु. चिवरिकि आ गोवु नादण्टे नादनि आ विप्रुलिद्दरू गॊडवपडि, आ गोवे कावालनि पट्टुपट्टारु. राजु वाळ्ळ तगवु तीर्चलेकपोयाडु. दानिवल्ल अतडु पापफलान्नि मुन्दुगा अनुभविञ्चवलसि वच्चिन्दि. दानि फलितङ्गा वॆय्यि संवत्सरालु ऒक बाविलो राकासि तॊण्डला पडि उन्नाडु. चिवरिकि श्रीकृष्णुडु वच्चि पैकि तीयडन्तो अतडिकि शापविमोचनं कलिगिन्दि. धर्मराजा! लोकंलो चालामन्दि उपवासं चेस्तू अदेदो पॆद्द तपस्सुगा भाविस्तारु. अदि तप्पु. उपवासं चॆय्यडं अण्टे आत्महत्य चेसुकुन्नट्ले. सत्यं, ब्रह्मचर्यं, पवित्रत, मौनव्रतं, मनोनिग्रहं, दय, शुद्धमैन दानं, इवन्नी तपस्सुले. तपस्सुनु मिञ्चिन धर्मं लेदु. यागरक्षण तपस्सु कन्ना गॊप्पधर्मं. अन्नदम्मुलु कलसिमॆलसि उण्डालि. वाळ्ळलो पॆद्दवाडु तॆलिवितक्कुववाडैते अतडि तम्मुळ्ळकु कष्टालु तप्पवु. तल्लि, तण्ड्रि, गुरुवु ई मुग्गुरिलो गुरुवु कण्टे तण्ड्रि, तण्ड्रिकण्टे तल्लि पदिरॆट्लु ऎक्कुवगा गौरविञ्चदगिनवाळ्ळु. अन्दरू पुण्यतीर्थाल्लो मुनिगि परिशुद्धुलमै पोयामनुकुण्टारु. कानी असलु तीर्थालण्टे एमिटो तॆलुसा? दमं, तपस्सु, अहिंस, शमं इलाण्टि उत्तम गुणाले तीर्थालु. लोकंलो हिंस नालुगुरकालु. मनसुतो, माटतो, शरीरन्तो हिंसिञ्चडं, मांसाहरं तिनटमू. मांसाहरं विडिचिपॆट्टडं अश्वमेधयागान्नि चेयडं कन्ना गॊप्प पनि अनि पॆद्दलु चॆप्तारु. मनं मन पनुलु चेस्तुन्नप्पुडु मनकु तॆलियकुण्डाने ऎन्नो जीवुलु चनिपोतुण्टायि. आ पापं मनकु अण्टदु. विधिकि ऎवरिपैना कोपङ्गानी प्रेमगानी उण्डदु. तगिन समयं वच्चिनपुडु ऎवरि कर्मनु वाळ्ळु अनुभविञ्चवलसिनदे! 271 दानं अन्निण्टिकन्ना गॊप्प कार्यं. दानं चेशाक बाधपडिना, तननु तानु पॊगडुकुन्ना दानं निष्फलमैपोतुन्दि. ऎवरि शक्ति कॊलदी वाळ्ळु दानं चेस्तारु. अन्दरिकी ऒकेरकमैन पुण्यफलं लभिस्तुन्दि. च. अडिगिन निच्चुकण्टॆनु, नयाचकु" गा"ग नॆऱि"गि यिच्चुटॆ क्कुडु फलमिच्चु; दानकोविद! वेडुट सावु! वेड"गा बडुटदि पॆद्द सावु; दगुप्रार्थन पूर्णमु सेयुनात"डा यडिगिनवानि", दन्नुनु दयारति" गाव"ग"जालु वा"डगुन् (अनुशासनिक- 2-343) दानकोविदा! अडिगिते इव्वडं कण्टे, अडगकुण्डाने अवसरं तॆलुसुकॊनि इस्ते ऎक्कुव फलितं लभिस्तुन्दि. अडगडं चावु लाण्टिदि. अडगबडडं इङ्का पॆद्द चावु (ऎन्दुकण्टे तन दग्गरलेनिदैना, उन्नदानिकण्टे ऎक्कुवैना अडिगिते दानं इव्वडं कष्टं काबट्टि). अला याचिञ्चिनप्पुडु दानिनि तीर्चिनवाडु अडिगिन वाडिनी तन्नुतानू रक्षिञ्चुकॊन्नवाडु अवुताडु. आ.वॆ. अन्नदानसदृश मगुदान मॆन्दु नॆ न्न"डुनु लेदु गावुननु विधेय मन्नदान मधिक यत्नपूतम्बुगा" बूनि दानिचे"त पुण्यतममु (आनुशासनिक- 2-370) अन्नदानानिकि पोलिनदानं ऎक्कडा, ऎप्पुडू लेदु. काबट्टि मानवुडु चाला गट्टि प्रयत्नञ्चेत पवित्रमैन पद्धतिलो अन्नदानं चेयालि. अला मिक्किलि श्रद्धतो अन्नदानं चेयटं अन्नि पुण्यालकण्टे मिन्न. क. अनुजु" डॊक"डु वॆङ्गलियै ननु दप्पॆडु" गानि, पॆद्दनकु" गार्यज्ञा ननिरूढि लेक तक्किन, ननुजन्मुलु सिक्कुपडुदु रवनीनाथा! (अनुशासनिक- 4-133) आनुशासनिकपर्वं 272 कवित्रय महभारतमु राजा! अन्नदम्मुललो तम्मुडॊकडु मूर्खुडयिना फरवालेदुकानी, अन्नदम्मुललो पॆद्दवाडु कार्यज्ञानंलो दृढत्वंलेनि वाडयिते तम्मुलु चिक्कुललो पडतारु. क. जनकुं डधिकु" डुपाध्या युनकु" बदिमडुगु लॆक्कु डुर्विनाथा! जनकुनकु दशगुणम्बुलु जननि गुरुत्वमुन निदि प्रशस्तमु श्रुतुलन् (आनुशासनिक- 4-139) राजा! गुरुवुकण्टॆ तण्ड्रि पदिन्तलुगा गौरविञ्चदगिन गॊप्पवाडु. अलाण्टि तण्ड्रिकण्टे तल्लि, गौरवंलो पदिन्तलु गॊप्पदि. ई विषयान्नि वेदाले प्रशंसिस्तुन्नायि. क. दन्तियडुगुलोन" दक्किन जन्तुच यम्बु नडुगुलॆल्ल नड"गियुण्डु नट्लु, धर्मकोटुलन्नियु लोनगु निद्धगुण! यहिंस किन्त निजमु (आनुशासनिक- 4-283) धर्मराजा! एनुगु पादमुद्रलो मिगिलिन अन्नि जन्तुवुल पादालु इमिडि पोयिनट्लुगा, अन्नि धर्मालू अहिंसलोने इमिडिपोतायि. अदि निजं. काबट्टि अहिंसनु पाटिस्ते मिगिलिन धर्मालन्निण्टिनी पाटिञ्चिनट्ले. ते. चेयु टॆन्तयु मेलैन" जेसि पिदप वगचिनट्टि दानमु, दनु" बॊगडिकॊन्न दानविधि निष्फलम्बुलु गान रॆण्डु नुडुगुदात महफल मॊन्दगाञ्चु(आनुशासनिक- 5-189) दानं चेयडं ऎन्तो मेलैनदि. अयिना दानं चेसिन तरुवात पोयिन्दे अनि चिन्तिञ्चिना, तन दानं गुरिञ्चि ताने पॊगडुकॊन्ना आ दानमु निष्फलं. अन्दुवल्ल आरॆण्टिनी विडिचिन दात गॊप्प फलान्नि पॊन्दुताडु. 273 क. विनु मॊक कुञ्चॆ"डु धान्यमु तन कायति गल्गु नत"डु, दानि नॊस"गिनन्, धनकोटि गल्गुवा" ड द्धनमॊस"गिन, नॊक्करूप तत्तत्फलमुल् (आनुशासनिक- 5-211) कुञ्चॆडु धान्यं मात्रमे कलिगिनवाडु, दानिनि दानं चेसिना, कोट्लुकॊद्दी धनं गलिगिनवाडु, आ धनमुनन्तटिनी दानं चेसिना, वारिकि लभिञ्चे पुण्यं समानमे. आ. विनु; धनार्जनम्बु, धनरक्षणम्बु, ध नव्ययम्बु, धनविनाशमु", ब्र गाढ दुःखदमुलु; गावुन दुःख भा जनमु धनमु; गाल्चु मन"गवलयु (आनुशासनिक- 5-231) क. रमणी! तृष्णासमदुः खमुनु, परित्याग समसुखमु" गलवे? का यमु मुदिसिन मुदियदु; प्रा णमु गॊनि पो"जालु तॆवुलनं जनु" दृष्णन् (आनुशासनिक- 5-232) धनार्जन, धनरक्षण, धनव्ययं, धननाशनं ई नालुगु मनिषिकि दुःखान्ने मिगुलुस्तायि. काबट्टि ‘धनतृष्ण’नु विडिचिपॆट्टालि. मनिषिकि आशतो समानमैन दुःखं लेने लेदु. आशकु मुसलितनं लेदु. अदि मनिषि प्राणालु तीसे मायरोगं. दानिनि विडिचिपॆडितेने मनिषिकि सुखं. धर्मराजा! अहिंस, दानं, सत्यं, शान्तं अने नालुगू उत्तम धर्मालु. वीटिनि मिञ्चिनवि लेवु. काबट्टि वीटिनि ऎप्पुडू आचरिञ्चेला प्रयत्निञ्चु’ अण्टू अनेक उदाहरणलतो भीष्माचार्युडु धर्मराजुकु धर्मालन्निण्टिनी चॆप्पि पम्पिवेशाडु. आनुशासनिकपर्वं 274 कवित्रय महभारतमु कॊन्तकालं तर्वात उत्तरायणं वच्चिन्दि. धर्मराजु श्रीकृष्णुडितो सह सपरिवारङ्गा भीष्मुडि वद्दकु वच्चाडु. भीष्मुडिकि स्वच्छन्दमरणं (कोरिनप्पुडु वच्चे मरणं) अने वरं उन्दि. आ वरान्नि उपयोगिञ्चुकॊण्टू श्रीकृष्णुडिकि नमस्करिस्तू, अतडि आदेशन्तो योगमार्गंलो प्राणालनु विडिचिपॆट्टि, पुण्यलोकालकु चेरुकुन्नाडु भीष्मुडु. भीष्मुडिकि दहनसंस्कारालु जरिपिञ्चाडु धर्मराजु. गङ्गादेवि वच्चि तन पुत्रुडि मरणानिकि दुःखिञ्चिन्दि. श्रीकृष्णुडु आमॆनु ओदार्चि पम्पाडु. b 275 अश्वमेधपर्वं भीष्माचार्युडि मरणन्तो धर्मराजु कथ मळ्ळी मॊदटिकि वच्चिन्दि. अडवुलकु वॆळ्ळिपोवडानिकि निश्चयिञ्चुकुन्नाडु. अप्पुडु श्रीकृष्णुडु, वेदव्यासुडु धर्मराजुकु नच्चचॆप्पि मनश्शान्ति कोसं अश्वमेधयागं चॆय्यमन्नारु. आ यागंलो गॊप्प गॊप्प दानालु चेयालि. अन्दुकु धनं कावालि. पूर्वं ‘मरुत्तु’ अने महराजु यागं चेसि अपारमैन धनान्नि विप्रुलकु दानं चेशाडु. अतडिकि आ सम्पद हिमवन्तानिकि उत्तरान उन्न ‘मञ्जुवन्तं’ अने पर्वतसानुवुल्लो लभिञ्चिन्दि. वेदव्यासुडि आदेशन्तो धर्मराजु कूडा आ धनान्नि सम्पादिञ्चि अश्वमेधयागान्नि प्रारम्भिञ्चबोतुन्नाडु. श्रीकृष्णुडु कूडा अर्जुनुडि कोरिकपै मळ्ळी अतडिकि गीतोपदेशान्नि चेशाडु. अदे अनुगीतगा प्रसिद्धि चॆन्दिन्दि. आ तरुवात श्रीकृष्णुडु द्वारककु वॆळ्ळिपोयाडु. परीक्षित्तु धर्मराजु तलपॆट्टिन यागानिकि यादवुलन्ता तरलिवच्चारु. इन्तलो उत्तरादेवि गर्भंलो ऒक मृतशिशुवु पुट्टाडन्न कलकलं रेगिन्दि. श्रीकृष्णुडु हुटाहुटिन वॆळ्ळाडु. अप्पटिके अश्वत्थाम वेसिन ब्रह्मशिरोनामक अस्र्त प्रभावं वल्ल शिशुवु चनिपोयि उन्नाडु. श्रीकृष्णुडु वॆण्टने आ अस्र्तान्नि तन सुदर्शनशक्तितो अणचिवेशाडु. शिशुवु ब्रतिकाडु. शरीरंलो चलनं वच्चिन्दि. वंशं परिक्षीणं (नाशनं) अय्ये समयंलो जन्मिञ्चाडु काबट्टि आ बालुडिकि परीक्षित्तु अनि पेरु पॆट्टाडु श्रीकृष्णुडु. 276 कवित्रय महभारतमु बभ्रुवाहनुडु तरुवात धर्मराजु घनङ्गा अश्वमेधयागं चेसि यागाश्वान्नि विडिचिपॆट्टाडु. अर्जुनुडु आ अश्वसंरक्षुडिगा वॆळ्ळाडु. आ अश्वान्नि बन्धिञ्चिन त्रिगर्तदेशराजुल्नी, वज्रदत्तुण्णी, सिन्धुराजकुमारुल्नी जयिञ्चाडु. तरुवात अश्वं मणिपूरदेशंलोनिकि चेरुकुन्दि. दानिकि अधिपति बभ्रुवाहनुडु. इतडु अर्जुनुडि पुत्रुडु. अन्दुके वच्चि नमस्करिञ्चाडु. कानी अर्जुनुडु अतण्नि आदरिञ्चकुण्डा ‘यागाश्वं नी राज्यंलो तिरुगुतू उण्टे दानिनि बन्धिञ्चकुण्डा ना काळ्ळमीद पडतावा? नुव्वसलु वीरुडिवेना?’ अन्नाडु. अप्पुडु नागलोकंलो उन्न उलूचि वच्चि ‘नायना! बभ्रुवाहना! नी प्रतापं चूडालने नी तण्ड्रि निन्नला अवमानिञ्चाडु. युद्धं चेसि नी वीरत्वान्नि निरूपिञ्चुको’ अन्दि. बभ्रुवाहनुडु यागाश्वान्नि बन्धिञ्चि, अर्जुनुडितो तलपड्डाडु. तण्ड्रीकॊडुकुल मध्य युद्धं भीकरङ्गा सागिन्दि. आ युद्धंलो अर्जुनुडु मरणिञ्चाडु. बभ्रुवाहनुडु मूर्छपोयाडु. बभ्रुवाहनुडि तल्लि चित्राङ्गद अक्कडिकि वच्चि अर्जुनुण्णि चूसि बोरुन विलपिञ्चिन्दि. बभ्रुवाहनुडु कळ्ळु तॆरिचाडु. जरिगिन दारुणान्नि तॆलुसुकॊनि तण्ड्रिनि चम्पिन पापानिकि प्रायश्चित्तङ्गा तननु तानु चम्पुकोबोयाडु. अप्पुडु चित्राङ्गद उलूचितो ‘नुव्वु अर्जुनुण्णि ब्रतिकिञ्चु. लेकपोते ना कॊडुकु नाकु दक्कडु’ अनि प्राधेयपडिन्दि. उलूचि तन दग्गर उन्न सञ्जीवमणितो अर्जुनुण्णि ब्रतिकिञ्चि ‘नाथा! मीरु भीष्माचार्युण्णि वधिञ्चिनप्पुडु वसुवुलु मिम्मल्नि शपिञ्चालनि चूशारु. अप्पुडु ना तण्ड्रि वाळ्ळनु शान्तिम्पजेशाडु. अप्पुडु वसुवुलु ‘अर्जुनुडु तन कॊडुकु बभ्रुवाहनुडि चेतिलो मरणिस्तेने अतडि पापं परिहरं अवुतुन्दनि चॆप्पारु. अन्दुके नेनु ई पनि चेशानु’ अन्दि उलूचि. 277 तरुवात अर्जुनुडु राजगृहंलो उन्न जरासन्धुडि कॊडुकु मेघसन्धिनी, दशार्णराजु चित्राङ्गदुण्णी, गान्धारराजु शकुनि कॊडुकुनू ओडिञ्चि, तन चेतुल्लो ओडिनवाळ्ळनन्दर्नी यागानिकि आह्वनिञ्चि हस्तिनापुरानिकि चेरुकुन्नाडु. व्यासभगवानुडे ऋत्विजुडिगा प्रारम्भमैन यागं अत्यन्त वैभवङ्गा पूर्तय्यिन्दि. धर्मराजु तन राज्यान्नन्ता वेदव्यासुडिकि दानङ्गा इच्चाडु. आ राज्यानिकि प्रतिगा कोटिकोट्ल बङ्गारु माडल्नि तीसुकॊनि व्यासुडु आ राज्यान्नि धर्मराजुके इच्चिवेशाडु. आ बङ्गारान्नन्ता यागं निर्वहिञ्चिन विप्रुलकु दानङ्गा इच्चाडु व्यासुडु. आकाशं नुण्डि पुष्पवर्षं कुरिसिन्दि. अन्दरू आनन्दङ्गा सम्बरालु जरुपुकॊनेवेळ मुङ्गिस ऒकटि बिलंलो नुण्डि बयटकु वच्चि ‘ई यागं सक्तुप्रस्थुडि धर्मानिकि साटिरादु’ अन्दि. अन्दरू आश्चर्यपोयारु. अप्पुडु मुङ्गिस चॆप्पडं प्रारम्भिञ्चिन्दि. सक्तुप्रस्थुडु ‘कुरुक्षेत्रंलो ए कोरिका लेनि ऒक ब्राह्मणुडु तन कुटुम्बन्तो कलिसि भिक्षाटन चेस्तू जीविस्तू उण्डेवाडु. ऒकसारि तीव्रमैन अनावृष्टि वच्चिन्दि. वाळ्ळके तिनडानिकि एमी लेदु. पस्तुलुण्टुन्नारु. ऒकरोजु ऎन्तो कष्टपडिते कॊन्नि वड्लु दॊरिकायि. वाटिनि दञ्चिते कुञ्चॆडु पेलपिण्डि वच्चिन्दि. दानिनि वाळ्ळु तिनबोतुण्डगा ऒक ब्राह्मणुडु अतिथिगा वच्चाडु. आ पेल पिण्डिनि अन्दरू आ अतिथिके भक्तिगा, विनयङ्गा समर्पिञ्चारु. अप्पुडा अतिथि ‘महत्मा! नेनु धर्मुण्णि. नी व्रताचरणकु आनन्दिञ्चानु. कं. भक्तियु विनयमु श्रद्धा युक्तियुनुं दाल्मितोडि यॊप्पुनु गरुणा सक्तियु नतिथुलयॊड ननु रक्तियु नीयन्द सुस्थिरत्वमु" बॊन्दॆन् (अश्वमेध- 4-239) ‘भक्ति, विनयं, श्रद्ध, सहनं, करुण, अतिथि आदरण इवन्नी नीलो सुस्थिरङ्गा उन्नायि. नी व्रतनिष्ठकु ब्रह्मदि देवतलु आश्चर्यपोतुन्नारु. नीकोसं अश्वमेधपर्वं 278 कवित्रय महभारतमु ऒक दिव्यविमानं वस्तुन्दि’ अन्नाडु. अन्तलोने विमानं रावडं, आ ब्राह्मण कुटुम्बं ब्रह्मलोकानिकि वॆळ्ळिपोवडं जरिगिपोयायि. इदन्ता चूस्तुन्न नेनु बिलंलो नुण्डि बयटकु वच्चानु. तर्पणं चेस्तू दानं चेस्तारु कदा आ चेसिन नीळ्ळु नाकु तगिलि नातललो ऒक प्रक्क बङ्गारमैपोयिन्दि. अदी आ दान महिम. अप्पटिनुण्डी रॆण्डो प्रक्क कूडा बङ्गारं अवुतुन्दन्न आशतो ऎन्नो यागालकु वॆळ्ळानु. ना कोरिक तीरलेदु. कनीसं धर्मराजु चेसिन यागंलोनैना तीरुतुन्दनुकुन्नानु. नाकु निराशे मिगिलिन्दि. अन्दुके अला चॆप्पानु’ अनि मुङ्गिस अदृश्यमैपोयिन्दि. b 279 आश्रमवासपर्वं अश्वमेधयागं तरुवात परिस्थितुलन्नी दादापु चक्कबड्डायि. धर्मराजु प्रशान्तङ्गा चक्कगा राज्यपालन चेस्तुन्नाडु. गान्धारी धृतराष्र्टुल्नि कन्न तल्लिदण्ड्रुल्लागा गौरविस्तुन्नाडु. वाळ्ळू अलागे उन्नारु. कानी भीमुडिकि मात्रं इदि नच्चलेदु. धृतराष्र्टुडिकी भीमुण्णि चूसिनप्पुडल्ला दुर्योधनुडे गुर्तुकु वच्चेवाडु. दान्तो अतडिकी भीमुडिपै द्वेषमे निण्डिपोयिन्दि. कालं गडुस्तोन्दि. कॊन्नाळ्ळ तरुवात धृतराष्र्टुडु वानप्रस्थं स्वीकरिञ्चालनुकुन्नाडु. अन्दरिनी पिलिचि तन मनसुलोनि माट चॆप्पाडु. धर्मराजु आ माट विनि ऎन्तगानो बाधपड्डाडु. वॆळ्ळडानिकि ससेमिरा अन्नाडु. इन्तलो व्यासुडु वच्चि चॆप्पडन्तो मॊत्तानिकि ऒप्पुकुन्नाडु. वानप्रस्थानिकि वॆळ्ळेमुन्दु तन पुत्रुलन्दरिकी श्राद्ध क्रियलु जरिपिञ्चमनि कोराडु धृतराष्र्टुडु. धर्मराजु अलागे चेयिञ्चाडु. धृतराष्र्टुडु गान्धारितो कलिसि तृप्तिगा अरण्यवासानिकि बयलुदेराडु. कुन्तीदेवि कूडा वारि वॆण्ट वॆळ्ळिन्दि. सञ्जयुडु, विदुरुडु कूडा वाळ्ळतो उन्नारु. अन्दरू अरण्यंलो तपस्सु चेसुकुण्टू कालं गडुपुतुन्नारु.तपस्सु चेस्तुन्न धृतराष्र्टुडि वद्दकु नारदुडु, देवलुडु, पर्वतुडु, महर्षुलु वच्चारु. वारितो शतायुमहर्षि कूडा वच्चाडु. कुन्तीदेवि वारिकि अतिथिसत्कारालु चेसिन्दि. धृतराष्र्टुडु वारिकि सम्भ्रमाश्चर्यालतो नमस्करिञ्चाडु. वारु धृतराष्र्टुडिनि आशीर्वदिञ्चारु. धृतराष्र्टुडु वारिकि दर्भासनं वेसि कूर्चोमनि चॆप्पाडु. अप्पुडु नारदुडु ‘‘ ‘धृतराष्र्टमहराजा! ई आश्रमंलो तपस्सु चेयडं अन्दरिकी साध्यं कादु. व्यासुडि दय वल्ल नीकु आ अदृष्टं कलिगिन्दि. इक्कड तपस्सु चेयडंवल्ल नीकु कूडा उत्तम गतुलु लभिस्तायि. नी भार्य गान्धारि कूडा 280 कवित्रय महभारतमु निन्नु अनुसरिञ्चि वस्तुन्दि. मीकु सेवलु चेसिनन्दुकु कुन्तीदेवि कूडा उत्तम गतुलु पॊन्दुतुन्दि. तन भर्त पाण्डुराजुनु चेरुकुण्टुन्दि. इप्पुडु पाण्डुराजु स्वर्गलोकंलो उन्नाडु. सदा निन्ने तलचुकुण्टुन्नाडु. यमधर्मराजु आत्मगा कलिगिन विदुरुडु कूडा यमधर्मराजुनु चेरुकुण्टाडु. सञ्जयुडु कूडा मिम्मल्नि अनुसरिञ्चि वस्ताडु’ अनि चॆप्पाडु. आमाटलु विन्न धृतराष्र्टुडु, गान्धारी, कुन्तीदेवि ऎन्तो सन्तोषिञ्चारु. आ शतायुवु नारदुडिनि ‘नारदमहर्षी! मीकु अन्नी तॆलुसु कदा! नाकु ऒक समाधानं चॆप्पण्डि. मीरु कुरुसार्वभौमुडिकि उत्तम गतुलु कलुगुतायनि चॆप्पारु कदा! अदि ऎलागो विवरिञ्चण्डि’ अन्नाडु. अन्दुकु नारदुडु ‘शतायुमा! नेनु ऒकसारि देवेन्द्रुडितो मुच्चटिस्तुन्न समयंलो धृतराष्र्टुडि प्रस्तावन वच्चिन्दि. धृतराष्र्टुडि तीव्रमैन तपस्सु गुरिञ्चि देवलोकं अन्ता प्रशंसिञ्चारु. अप्पुडु देवेन्द्रुडु ‘नारदा! इन्तटि तीव्रमैन तपस्सु चेस्तुन्न धृतराष्र्टुडु तन भार्य गान्धारितो सह देवलोकं चेरुकुण्टाडु’ अन्नाडु इन्द्रुडु. आ समयंलो अक्कड उन्न पाण्डुराजु अदि विनि चाला सन्तोषिञ्चाडु अनि नारदुडु चॆप्पाडु. आ माटलु विनि धृतराष्र्टादुलु सन्तोषिञ्चारु. नारदादि महमुनुलु अक्कडि नुण्डि तम निवासालकु वॆळ्ळारु. पाण्डवुल आश्रम सन्दर्शनं कॊन्तकालं तर्वात धर्मराजु सपरिवारङ्गा धृतराष्र्टादुल्नि चूडडानिकि अरण्यानिकि वॆळ्ळालनि निश्चयिञ्चुकुन्नारु. तामु लेनि समयंलो राज्यरक्षण युयुत्सुडिकी, कृपाचार्युडिकी, धौम्युडिकी अप्पगिञ्चि, सपरिवारङ्गा अडवुलकु वच्चाडु. गङ्गानदि दाटाक कुरुक्षेत्रंलो शतायुवु आश्रमं उन्दि. दानिकि समीपंलो उन्दि धृतराष्र्टुडि आश्रमं. अक्कडिकि चेरुकुन्नारु. अप्पुडु धृतराष्र्टुडु यमुनानदिलो स्नानं चॆय्यडानिकि वॆळ्ळाडनि तॆलुसुकॊनि वॆण्टने अन्दरू यमुनानदीतीरानिकि वॆळ्ळारु. 281 अप्पटिके यमुनलो स्नानं जपतपादुलु मुगिञ्चुकुनि धृतराष्र्टुडु मॊदलैनवाळ्ळु ऎदुरु वच्चारु. कुन्तीदेवि पाण्डवुलनु चूसिन्दि. प्रेमतो अन्दरिनी आशीर्वदिञ्चिन्दि. सहदेवुडु कुन्तीदेवि पादाल मीदपडि एड्चाडु. कुन्तीदेवि गान्धारिकि, धृतराष्र्टुडिकि तन कुमारुलु वच्चिन विषयमु चॆप्पिन्दि. पक्कने उन्न सञ्जयुडु पाण्डवुलनु चूसि सन्तोषङ्गा पलकरिञ्चाडु. द्रौपदि मॊदलैन अन्तःपुर स्र्तीलु अन्दरू वच्चि गान्धारिकि, कुन्तीदेविकि नमस्करिञ्चारु. वारु अन्तःपुर स्र्तीलनु आदरिञ्चारु. तन वारु अन्दरू चुट्टू उण्डगा धृतराष्र्टुडिकि तानु हस्तिनापुरंलो उन्नट्लु अनिपिञ्चिन्दि. अन्दरू कलसि आश्रमानिकि वॆळ्ळारु. धृतराष्र्टुडि कुशल प्रश्नलु पाण्डवुलु, धर्मराजु अरण्यालकु वच्चारनि तॆलिसि चुट्टुपक्कल उन्न मुनुलु, ऋषुलु वारिनि चूडवच्चारु. परिचयालु अय्यायि. तरुवात धृतराष्र्टुडु धर्मराजुतो ‘धर्मनन्दना! नुव्वु, नी तम्मुळ्ळु, नी मित्रुलु, बन्धुवुलु अन्दरू कुशलमे कदा! नी अन्तरङ्ग परिजनं सुखङ्गा उ न्नारा! नुव्वु नी पॆद्दलु नडचिन मार्गंलोने नडुस्तुन्नावा! देवालयालु, ब्राह्मणुलकु इच्चिन अग्रहरालु मान्यालु ‘अन्याक्रान्तं काकुण्डा कापाडुतुन्नावा! प्रजकु बाधकलिगिञ्चनि विधङ्गा पन्नुलु विधिञ्चि कोशागारान्नि निम्पुतुन्नावु कदा! नुव्वु नी मित्रुलपट्ल स्नेहभावान्नि शत्रुवुलपट्ल काठिन्यान्नि प्रदर्शिस्तुन्नावु कदा! नीकु मित्रुलु शत्रुवुलु काक तटस्थङ्गा उन्न राजुल पट्ल अप्रमत्तङ्गा उण्टुन्नावु कदा! ऎन्दुकण्टे वारु ऎप्पुडु एवैपु उ ण्टारो तॆलियदु कदा! देवतलनु, पितृदेवतलनु, अतिथुलनु नैवेद्यालु भोजनालु पॆट्टि सन्तृप्तिपरुस्तुन्नावु कदा! नी राज्यमुलो नालुगुवर्णाल वारु तमकु विधिञ्चिन वृत्तुलु क्रमं तप्पकुण्डा पाटिस्तुन्नारु कदा! नी राज्यंलो बाललु, वृद्धुलु, स्र्तीलु, अन्दरू भयमु लेकुण्डा जीविस्तुन्नारु कदा! नी आज्ञनु पुरप्रजलु कच्चितङ्गा पाटिस्तुन्नारु कदा!’अनि गबगबा प्रश्निञ्चाडु. आशम्रवासपर्वं 282 कवित्रय महभारतमु धर्मराजु कुशल प्रश्नलु वॆण्टने धर्मराजु ‘तण्ड्री! मीरु नाकु चेसिन राजनीति उपदेशं वल्ल राज्यपालन अन्ता चक्कगा जरुगुतोन्दि. कानी मा दिगुलन्ता तमरि गुरिञ्चे. तमरि तपस्सु ऎला कॊनसागुतोन्दि? मा तल्लि कुन्तीदेवि तमकु सेवलु चेस्तुन्नदि कदा! मा गान्धारीदेवि तपस्सु कूडा बागाने सागुतोन्दि कदा! अवुनु! विदुरुडु कनिपिञ्चडं लेदे! ऎक्कडिकि वॆळ्ळाडु? नाकु चूडालनि उन्दि. अन्नाडु. अप्पुडु धृतराष्र्टुडु धर्मराजुतो ‘कुमारा धर्मराजा ! नेनु इक्कड बागाने उन्नानु. ना तपस्सु बागाने सागुतोन्दि. कुन्तीदेवि माकु बागा सेवलु चेस्तुन्दि. गान्धारि तपस्सुकूडा बागाने जरुगुतुन्दि. सञ्जयुडु कूडा तनकु तोचिन विधङ्गा तपस्सुचेस्तुन्नाडु. कानी विदुरुडु मात्रं ऎक्कड उण्टाडो ऎक्कड तिरुगुतुण्टाडो माकु तॆलियदु. वेळकु आहरं तीसुकोडु. ऒक्कोसारि गालि, नीरु मात्रमे अतडि आहरं. ऒक्को सारि अदि कूडा तीसुकोडु. चाला विचित्रङ्गा प्रवर्तिस्तुण्टाडु. मनुष्युलु तिरगडानिकि भयपडे ई कारडविलो ऒण्टरिगा स्वेच्छगा निर्भयङ्गा सञ्चरिस्तुण्टाडु. ई क्षणंलो इक्कड उण्टाडु. मरु क्षणंलो ऎक्कड उण्टाडो तॆलियदु. इक्कडे ऎक्कडो तिरुगुतुन्नाडु चूडु! अनि दूरङ्गा तिरुगुतुन्न विदुरुडिनि धर्मराजुकु चूपिञ्चाडु धृतराष्र्टुडु. विदुरुडि अवतार समाप्ति धृतराष्र्टुडु चूपिञ्चिन वैपु चूशाडु धर्मराजु. निजमे! अक्कडे उन्नाडु विदुरुडु. विदुरुडि शरीरं अन्ता मट्टि कॊट्टुकुनि उन्दि. दुस्तुलु धरिञ्च लेदु. जुट्टन्ता जडलु कट्टि उन्दि. आश्रम समीपानिकि वच्चि, अक्कड जनान्नि चूसि दूरङ्गा वॆळ्ळिपोतुन्नाडु. धर्मराजु ‘विदुरा! विदुरा! आगु. नेनु धर्मनन्दनुण्णि’अण्टू विदुरुडि वॆण्ट परिगॆत्ताडु. विदुरुडु वॆळ्ळि वॆळ्ळि ऒक चॆट्टु किन्द ध्यानं चेस्तू निलबड्डाडु. धर्मराजु परुगुन वॆळ्ळि विदुरुडि मुन्दुकु वॆळ्ळि - 283 ‘विदुरा! नेनु निन्नु चूडालनि वच्चानु. कळ्ळुतॆरवण्डि’ अनि प्रार्थिञ्चाडु. विदुरुडु कळ्ळु तॆरचि धर्मराजु वैपु तदेकङ्गा चूस्तू तन योगबलन्तो तन शरीरान्नि विडिचि पॆट्टाडु. विदुरुडि इन्द्रियालु, विदुरुडि प्राणालु विदुरुडिनि विडिचिपॆट्टि तेजो रूपंलो धर्मराजुलो प्रवेशिञ्चायि. विदुरुडि पाञ्चभौतिक शरीरं किन्द पडिपोयिन्दि. धर्मराजु अप्पुडु इनुमडिञ्चिन कान्तितो प्रकाशिञ्चाडु. इदि अयोमयङ्गा तोचिन्दि धर्मराजुकु. आश्चर्यचकितुडै कॊन्त तेरुकॊनि विदुरुडिकि अन्त्यक्रियलु चॆय्यालनुकुन्नाडु.अप्पुडु आकाशं नुण्डि ऒक वाक्कु विनिपिञ्चिन्दि ‘विदुरुडु यतीश्वरुडु. यतिधर्मं स्वीकरिञ्चाडु. अतडि शरीरानिकि अग्निसंस्कारं चेयकूडदु. काबट्टि अतडि शरीरान्नि अक्कडे विडिचि पॆट्टु’ अनि विनिपिञ्चिन्दि. तरुवात धर्मराजु वडिवडिगा नडुस्तू आश्रमानिकि वॆळ्ळि अक्कड उन्न वारिकि जरिगिनदन्ता विवरिञ्चाडु. अदि विनि अन्दरू आश्चर्यपोयारु. धर्मराजुनु चूडडानिकि वच्चिन तापसुलु अन्दरू धृतराष्र्टुडि वद्द सॆलवु तीसुकुनि अक्कड नुण्डि वॆळ्ळारु. तरुवात धृतराष्र्टुडु धर्मराजुनु चूसि‘धर्मनन्दना! नीकु फलालु, दुम्पलु इस्तानु आहरमुगा स्वीकरिञ्चु’ अन्नाडु. अलागे अनि धृतराष्र्टुडि आतिथ्यान्नि धर्मराजु सन्तोषङ्गा स्वीकरिञ्चाडु. अन्दरू फलालनु, कन्दमूलालनु सन्तोषङ्गा स्वीकरिञ्चारु. आ रोजु रात्रि आश्रमंलोने निद्रिञ्चारु. तॆल्लवारिन्दि. कालकृत्यालु पूर्ति चेसुकुन्न तरुवात भार्य द्रौपदि, तम्मुळ्ळतो, परिवारन्तो कलसि आश्रमं अन्ता तिरिगि चूशारु. तरुवात धृतराष्र्टुडि वद्दकु वच्चि अतडिकि नमस्करिञ्चि ऎदुरुगा ऒक आसनं मीद कूर्चुनि इष्टागोष्ठि जरिपाडु. ई विधङ्गा धर्मराजु ऒक नॆलरोजुलु अक्कडे गडिपाडु. आशम्रवासपर्वं 284 कवित्रय महभारतमु वेदव्यासुडि आगमनं ऒकरोजु धृतराष्र्टुडु, धर्मराजुतो शतायुवु मॊदलैन मह मुनुलतो कूर्चुनि सम्भाषिस्तुन्न समयंलो अक्कडिकि व्यासमहर्षि वच्चाडु. धृतराष्र्टुडु धर्मराजु अर्घ्यपाद्यालु इच्चि सत्करिञ्चाडु. अप्पुडु धृतराष्र्टुडिनि चूसि व्यासुडु - ‘धृतराष्र्टा! नीकु वनवासं अलवाटय्यिन्दा? तपस्सु चेस्तुन्नवा? तापसुलकु अनुवैन पनुलनु नियमं तप्पक आचरिस्तुन्नवा? नी पुत्र शोकं पोयिन्दा? नी भार्य गान्धारि दुःखान्नि मरचि पोयिन्दा? नीकु नी भार्यकु परिपूर्ण ज्ञानं लभिञ्चिन्दा? कुन्तीदेवि मीकु सेवलु चक्कगा चेस्तुन्दा? मीरु अडविलो उण्टे तानु राजभवनंलो उण्डलेननि कुन्तीदेवि मीतो अरण्यालकु वच्चिन्दि. आमॆ त्यागमु वर्णनातीतं कदा! नुव्वु धर्मराजु मीद, भीमार्जुन नकुल सहदेवुल मीद प्रेमानुरागालु कलिगि उन्नावा? नी मनस्सु निर्मलङ्गा उन्दा? शत्रुत्वान्नि, ऒकरिकि अपकारं चेसे गुणान्नी कलकालं निलुपुकोकूडदु. मनसु सदा निर्मलङ्गा उन्नप्पुडे सम्पदलु कलुगुतायि. विदुरुडु शरीरान्नि त्यजिञ्चाडनि विन्नानु. विदुरुडु ऎवरो कादु. अतडु साक्षात्तु यमधर्मराजे. माण्डव्यमुनि शापं कारणङ्गा मानवजन्म ऎत्ताडु. ब्रह्मदेवुडि आदेशम्पै अम्बिक दासिकि पुत्रुडिगा शूद्रगर्भंलो जन्मिञ्चाडु. अतडे कादु धर्मराजु कूडा यमधर्मराजुकि प्रतिरूपमे. अन्दुके विदुरुडु योगबलन्तो तन अंशनु धर्मराजुलोने विलीनं चेशाडु. अलाण्टि दैवस्वरूपुडैन धर्मराजु नीकु सेवलु चेस्तुन्नाडु. अन्दुकु सन्तोषङ्गा उन्दा! अन्नाडु. धृतराष्र्टुडि वैराग्यं अन्ता विन्न धृतराष्र्टुडु व्यासुडितो ‘मुनीन्द्रा! ई वनवासं नाकु एमात्रमू बाधगा लेदु. ना देहमू चित्तमू तपस्सुलोने निमग्नमैपोयायि. नाकू गान्धारिकी इप्पुडु पुत्रशोकं लेदु. नाकु धर्मराजु मीद, अतडि तम्मुळ्ळ मीद अन्तुलेनि अनुरागं उन्दि. ई धर्मराजु साक्षात्तु धर्मस्वरूपुडनि नाकु तॆलुसु. कुन्तीदेवि राजभोगालु वदुलुकुनि मा वॆण्ट अरण्यालकु वच्चिन्दि. माकु सेवलु चेस्तोन्दि. अदे माकु ऎन्तो आश्चर्यान्नि 285 कलिगिस्तोन्दि. तमरि दयवल्ल माकु अध्यात्मपरिज्ञानं, मानसिकशुद्धि कलिगायि’ अनि विनयङ्गा चॆप्पाडु. आ समयंलो द्रौपदि, सुभद्र मॊदलैन अन्तःपुरकान्तलु वच्चि व्यासुडिकि भक्तितो नमस्करिञ्चारु. अन्दरिनी आशीर्वदिञ्चि धृतराष्र्टुण्णि चूसि व्यासुडु ‘मी मी चिन्तलनु पोगॊट्टि मञ्चिबुद्धि कलिगिञ्चालन्न अलोचनतो इक्कडकु वच्चानु. मीकु इष्टं वच्चिन्दि अडगण्डि. मी कोरिकलु तीरुस्तानु’ अनि अन्नाडु. धृतराष्र्टुडि कोरिक ‘व्यासमुनीन्द्रा! मीरु मा वद्दकु रावडमे महभाग्यं. इन्तकण्टे माकें कावालि. मी अनुग्रहमे चालु! ना जन्म धन्यं अय्यिन्दि. नाकु उत्तमलोक प्राप्ति कलुगुतुन्दो लेदो अन्न भयं इप्पुडु पोयिन्दि. नेनु धन्युललो धन्युडिनि अय्यानु. अयिना मीरु कोरमन्नारु काबट्टि अडुगुतुन्नानु. ना कुमारुडु दुष्टस्वभावं कलवाडु. पाण्डवुलु पुण्यात्मुलु. अलाण्टि वारिनि ना कुमारुडु सुयोधनुडु पराभविञ्चाडु. तन मित्र राजुलन्दरिनी ससैन्यङ्गा युद्धानिकि बलि चेशाडु. भीष्म, द्रोण, कर्णुलनू बलि इच्चि चिवरकु तानु कूडा बलैपोयाडु. अधमुडैन सुयोधनुडि कोसं तम भार्यापुत्रुलनु, राज्यालनू वदिलि वच्चिन अनेक देशाल राजुलकु ऎटुवण्टि सद्गतुलु लभिञ्चायि? मरणिञ्चिन तरुवात वारु पॊन्दिन लोकालु एमिटि? नाकु तॆलुसुकोवालनिउन्दि. तॆलियजेयण्डि’ अनि अडिगाडु. गान्धारि कोरिक गान्धारि व्यासुडिकि नमस्करिञ्चि ‘व्यासमुनीन्द्रा! भारतयुद्धं जरिगि 16 संवत्सरालु अय्यायि. ई 16 संवत्सरालु ना भर्त धृतराष्र्टुडु कॊडुकुल कोसं परितपिस्तूने उन्नाडु. आयने कादु नेनु, द्रौपदि, सुभद्र, कुन्तीदेवि, ना कोडळ्ळु, युद्धंलो चनिपोयिन भूरिश्रवुडु, सोमदत्तुडु, बाह्लिकुडिभार्यलु युद्धंलो चनिपोयिन तम भर्तलु, कॊडुकुलु ऎला उन्नारो अनि परितपिस्तुन्नारु. वारिनि चूडालनि आत्रुतगा उन्नारु. ई सृष्टिलो ऎन्नि आशम्रवासपर्वं 286 कवित्रय महभारतमु लोकालु उन्नायो अन्निण्टिनी चूपिञ्चगल योगशक्तिसम्पन्नुलू समर्थुलु मीरे! काबट्टि माकु मावाळ्ळनु चूपिञ्चण्डि. ई मात्रं चूपिञ्चलेरा? मा दुःखमुलु तॊलगिञ्चण्डि. इदे मा कोरिक’ अनि अन्दरि पक्षाना कोरिन्दि गान्धारि. कुन्तीदेवि सन्देहं आ तरुवात कुन्तीदेवि व्यासुडिकि नमस्करिञ्चिन्दि. आ समयंलो कुन्तीदेविकि मनसुलो तन कुमारुडु कर्णुडु मॆदिलाडु. कुन्तीदेवि मनसु बाधपडिन्दि. अदि व्यासुडु ग्रहिञ्चि इला अन्नाडु. ‘अम्मा कुन्तीदेवी! गान्धारि तन कोरिक तॆलियजेसिन्दि. नी मनसुलो कूडा एदैना कोरिक उण्टे चॆप्पु?अदि कूडा तीरुस्तानु’ अनि अन्नाडु. कुन्तीदेवि व्यासुडिकि मळ्ळी नमस्करिञ्चि ‘व्यासमुनीन्द्रा! नुव्वु देवतलकु देवतवु. नुव्वु ना भर्तकु तण्ड्रिवि. निन्नु मामगारुगा पॊन्दडं मा अदृष्टं. ना मीद दयतो ना विन्नपमु आलकिञ्चु. नेनु कन्यगा उन्नप्पुडु दुर्वास महमुनि मा तण्ड्रि वद्दकु वच्चाडु. आयनकु सेवलु चॆय्यडानिकि ना तण्ड्रि नन्नु नियमिञ्चाडु. ना सेवलकु दुर्वासुडु मॆच्चुकुनि ‘नीकु ऒक वरं इस्तानु कोरुको’ अन्नाडु. नेनु ‘ओ महनुभावा! मी अनुग्रहं मा मीद उन्दि अदे नाकु चालु’ अन्नानु. अप्पुडु दुर्वासुडु ‘नेनु वरं इस्तानण्टे नुव्वु कादनकूडदु’ अन्नाडु. नेनु भयपडि नाकु पुत्रुडिनि प्रसादिञ्चमनि अडिगानु. अप्पुडु आ मुनि नाकु ऒक मन्त्रं उपदेशिञ्चि ‘ई मन्त्रं मननं चेसि ए देवतनु पिलिस्ते आ देवत वच्चि नीकु पुत्रुडिनि प्रसादिस्ताडु. कुन्ती! साक्षात्तु यमधर्मराजु नीकु कुमारुडिगा जन्मिस्ताडु’ अनि चॆप्पाडु. तरुवात दुर्वासुडु वॆळ्ळिपोयाडु. नेनु बाल्यचापल्यं चेत आ मन्त्रान्नि परीक्षिञ्चालनि ए देवतनु पिलवाला अनि आलोचिस्तुण्डगा आकाशंलो सूर्युडु कनिपिञ्चाडु. नेनु मन्त्रं मननं चेशानु. सूर्यदेवुण्णि प्रार्थिञ्चानु. नेनु इदि केवलं विनोदं कोसमेचेशानु. 287 कानी सूर्यदेवुडु निजङ्गाने ना मुन्दु प्रत्यक्षमय्याडु. ‘नीकु एमि वरं कावालो कोरुको’अनि अडिगाडु. नाकु भयं वेसिन्दि. चेतुलु जोडिञ्चि ‘अय्या!मीरु ऎन्दुकु वच्चारु? वॆळ्ळिपोण्डि’ अनि प्रार्थिञ्चानु. अन्दुकु सूर्यदेवुडु ‘कन्यामणी! वृथागा ऎवरिनैना आह्वनिञ्चडं तप्पु. नीकु मन्त्रं ऎवरु उपदेशिञ्चारो नेनु वारिनि शपिस्तानु’ अनि कोपन्तो अन्नाडु. नेनु भयन्तो वणिकिपोयानु. ना बाल्यचापल्यंवल्ल निरपराधि अयिन गुरुदेवुलु दुर्वासुलवारु शापग्रस्तुलु कावडं नाकु इष्टंलेक ‘देवा! तमरु ना मीद दय उञ्चि तमरितो समानतेजस्सु कलिगिन पुत्रुडिनि प्रसादिञ्चण्डि’ अनि कोरानु. अप्पुडु सूर्यभगवानुडु ‘कन्यामणी! नीकु ना प्रभावन्तो नातो समानुडू तेजस्वि अयिन कुमारुडु जन्मिस्ताडु. नुव्वु कन्यवु काबट्टि नी कन्यात्वं चॆडकुण्डा पुत्रुडु कलिगेला वरं प्रसादिस्तुन्नानु’ अनि सूर्यभगवानुडु वॆळ्ळि पोयाडु. नेनु गर्भवतिनि अय्यानु. तल्लि तण्ड्रुलकु तॆलियकुण्डा अन्तःपुरंलो पुत्रुडिनि प्रसविञ्चानु. कानी नेनु कन्यनु कदा! लोकनिन्दकु भयपडि कुमारुडिनि पॆञ्चलेक नदिलो विडिचि पॆट्टानु. इदन्ता ऒक कलला जरिगि पोयिन्दि. कलला मिगिलिपोयिन्दि. तमरु ज्ञानुलु काबट्टि जरिगिनदन्ता ग्रहिञ्चारु. नेनु चेसिन्दि पापमो कादो नाकु तॆलियदु. कानी नेनु ना कुमारुडिनि निर्दयगा नदिलो वदिलि वेसिनन्दुकु इप्पटिकी ना हृदयं दहिञ्चुकुपोतोन्दि. आ भयं इप्पटिकी नन्नु वदलडं लेदु. काबट्टि मीरु ना भयान्नि पोगॊट्टण्डि’ अनि वेडुकॊन्दि. कुरुक्षेत्र रहस्यं व्यासुडु कुन्तीदेवितो ‘कुन्ती! नुव्वु चॆप्पिनदि यथार्थं. इन्दुलो नी तप्पु एमी लेदु. देवतलु इलाण्टि अद्भुतालु चेस्तू उण्टारु. कर्णुडु अला जीविञ्चवलसि उन्दि. काबट्टे नुव्वु आ पनि चेशावु. कर्णुडि पुट्टुक वल्ल नी कन्यात्वानिकि भङ्गं कालेदु. काबट्टि नुव्वु स्र्तीललो अग्रगण्युरालिवि. नुव्वु आशम्रवासपर्वं 288 कवित्रय महभारतमु निष्कळङ्कमैन चरित्र कलदानिवि. गान्धारी नुम्वा कोरिनट्लु नी कुमारुलनु, बन्धुवुलनु, सोदरुलनु, कर्णुडिनि, मी मी बन्धुवुलनु चूपिस्तानु. द्रौपदि, सुभद्र, मिगिलिन स्र्तीलु वारिवारि पुत्रुलनु, कुमारुलनु, मनुमलनु चूस्तारु. नेनु ई पनि चेयडानिके इक्कडकु वच्चानु. मीरु कोरिन कोरिकलु नॆरवेरुस्तानु. कानी गान्धारी! नुव्वु नी कुमारुल गुरिञ्चि, मनुमल गुरिञ्चि चिन्तिञ्च वद्दु. वारु युद्धं चेसि वीरमरणं पॊन्दारु. भारतयुद्धं इला जरगालनि ऎप्पुडो निर्णयमय्यिन्दि. ऎन्दरो देवतलु तम तम अंशलतो ई भूमिमीद जन्मिञ्चारु. नी भर्त पूर्वजन्मलो धृतराष्र्टुडु अने गन्धर्वराजु. अतडु ई जन्मलो अन्धराजुगा जन्मिञ्चाडु. यमधर्मराजु अंशतो धर्मराजु, वायुदेवुडि अंशतो भीमुडु, अश्विनी देवतल अंशतो नकुलसहदेवुलु, नरनारायणुले अर्जुन श्रीकृष्णुलुगा जन्मिञ्चारु. द्वापरुडु शकुनिगा, कलि अंशतो सुयोधनुडु जन्मिञ्चारु. राक्षसांशलतो दुश्शासनादि नी मिगिलिन कुमारुलु जन्मिञ्चारु. सूर्युडि अंशतो कर्णुडु, चन्द्रुडि अंशतो अभिमन्युडु जन्मिञ्चारु. अग्निलो नुण्डि पुट्टिन द्रौपदिकि अन्नयैन धृष्टद्युम्नुडु ऎवरनुकुन्नावु? साक्षात्तू अग्निदेवुडे अला जन्मिञ्चाडु. वायुदेवुडि अंशतो अतडि सोदरुडु शिखण्डि जन्मिञ्चाडु. बृहस्पति अंशतो कुलगुरुवु द्रोणुडु जन्मिञ्चारु. अष्टवसुवुललो ऎनिमिदव वसुवु शापग्रस्तुडै देवव्रतुडुगा जन्मिञ्चि भीष्मुडुगा ख्याति गाञ्चाडु. रुद्रुडि अंशतो अश्वत्थाम जन्मिञ्चाडु. मिगिलिन राजुलन्ता देवतांशलतो राक्षसांशलतो जन्मिञ्चारु. काबट्टि वीरन्ता कारणजन्मुलु. वारि वारि जन्मसाफल्यं कलुगगाने ई लोकान्नि विडिचिपॆट्टेशारु. काबट्टि ऎवरू ऎवरिनी चम्पलेदु. इक मीरन्दरू नातो गङ्गातीरानिकि वच्चारण्टे अक्कड मी मनसुलोनि दुःखान्नि पोगॊट्टेला मी मी मित्रुलनु, कुमारुलनु, पौत्रुलनु, बन्धुवुलनु अन्दरिनी चूपिस्तानु’ अन्नाडु वेदव्यासुडु. अन्दरू व्यासुडितो गङ्गातीरानिकि चेरारु. वारितो शतायुवु लाण्टि मुनुलु कूडा आ आश्चर्यकरमैन दृश्याल्नि चूडडानिकि कुतूहलङ्गा गङ्गातीरानिकि चेरुकुन्नारु. 289 अप्पटिके सायन्त्रमु अय्यिन्दि. ‘पॊद्दुपोयिन्दि काबट्टि मीमी बन्धुवुलनु रेपु चूद्दां’ अन्नाडु व्यासुडु. अक्कडिकि चेरिन वारन्ता आ रात्रि तम वारिनि चूडालन्न उत्साहन्तो नूरु संवत्सराल पाटु ऎदुरु चूसिनट्लु ऎदुरु चूशारु. चनिपोयिन वीरुलनु परलोकाल नुण्डि आवाहन चेस्तुन्नाडु व्यासुडु. मरुनाडु उदयमे अन्दरू निद्रलेचारु. प्रातःकालं निर्वर्तिञ्च वलसिन विधुलनु निर्वर्तिञ्चारु. धृतराष्र्टुडु, गान्धारी, कुन्ती, पाण्डवुलु उत्साहन्तो व्यासुडि वद्दकुवॆळ्ळि चुट्टू चेरारु. अन्दरू जरगबोये अद्भुतान्नि तिलकिञ्चडानिकि आत्रुतगा ऎदुरु चूस्तुन्नारु. व्यासुडु गङ्गानदिलो दिगाडु. ऒक्क मुनक वेसि, पैकिलेचि चेतुलु चाचि ‘अन्दरू रण्डि’ अनि प्रेमगा पिलिचाडु. इन्तलो पॆद्दगा चप्पुडु विनिपिञ्चिन्दि. बिल बिल मण्टू नीळ्ळलो नुण्डि युद्धंलो चनिपोयिन दुर्योधनुडु, अतडि नूरुगुरु तम्मुळ्ळु, अतडि मॊत्तं कुटुम्बं, अभिमन्युडु, अश्वत्थाम चेतिलो हतुलैन उपपाण्डवुलु मॊदलैन पाण्डुराजु सन्तानं, कर्णुडु, बाह्लिकुडु मॊदलैन कुरुप्रमुखुलु, द्रुपदुडु, अतडि सन्ततिवारु, विराटुडु, अतडि कुमारुलु, शकुनि अतडि अन्नदम्मुलु, अतडि कुमारुलु, वीरन्दरिकी मुन्दु भीष्मुडु, द्रोणुडु मुन्दु नडुस्तू उण्टे गङ्गानदि नुण्डि दिव्यशरीरालु धरिञ्चि वॆलुपलिकि वच्चारु. धृतराष्र्टुडु अन्धुडु काबट्टि व्यासुडु अतडिकि दिव्यदृष्टि प्रसादिञ्चाडु. गान्धारि कूडा तन कळ्ळकु कट्टुकुन्न वस्र्तान्नि तीसिन्दि. अन्दरू तम पुत्र्त पौत्र्त समेतङ्गा बन्धुवुलनु चूशारु. अन्दरू कलिसे सरिकि वारन्ता नव्वुतू तुळ्ळुतू प्रेमगा हयिगा ऒकरितो ऒकरु माट्लाडुकुण्टुन्नारु. वीरेना युद्धंलो ऒकरि मीद ऒकरु कत्तुलु नूरुकुन्नवाळ्ळु अनि सुयोधनुडु अनुकुन्नाडु. पूर्वं उन्न अभिमानं, क्रौर्यं मच्चुकु कूडा लेवु. अन्ता प्रेमगा उन्नारु. अन्दरू कलसि धृतराष्र्टुडि वद्दकु वच्चारु. वारिराक अक्कडि वारिकि आश्चर्यं, आनन्दं कलिगिञ्चिन्दि. आशम्रवासपर्वं 290 कवित्रय महभारतमु चिन्न वारन्दरू तमकन्ना पॆद्द वारिकि नमस्कारालु चेस्तुन्नारु. पॆद्द वाळ्ळु चिन्न वारिनि आशीर्वदिस्तुन्नारु. अन्ता आनन्दङ्गा उन्नारु. अक्कड दिव्यशरीरुलु मानवशरीरुलु कलसिमॆलसि उन्नारु. भीष्मुडु तनकण्टे चिन्न वारिनि पलकरिस्तू दीविस्तुन्नाडु.द्रोणुडु तन शिष्युलनु आदरङ्गा पलकरिस्तुन्नाडु. इक अन्दरू तम तम बन्धुवुलनु कलुसुकुन्नारु. कुशल प्रश्नलु वेसुकुन्नारु. आ रोजन्ता अन्दरू पूर्व वैरालु मरचिपोयारु. हयिगा गङ्गातीरंलो गडिपारु. मरुनाडु उदयं. दिव्यशरीरुलु मानवशरीरुल वद्द वीड्कोलु तीसुकुन्नारु. तिरुगुप्रयाणानिकि सिद्धमय्यारु. दिव्यशरीरुलु तम तम लोकालकु वॆळ्ळडानिकि गङ्गानदिलो दिगारु. वारिकि वीड्कोलु पलिके समयंलो व्यासुडु ‘चनिपोयिन मी भर्तलनु कलुसुकुन्नारु. मीलो ऎवरैना मी भर्तलनु अनुसरिञ्चि वारितो दिव्यलोकालकु वॆळ्ळालनि अनुकुण्टे वॆळ्ळवच्चु अलाण्टि वारु वच्चि गङ्गानदिलो मुनगण्डि’ अन्नाडु. वॆण्टने युद्धंलो चनिपोयिन वीरुल भार्यलु धृतराष्र्टगान्धारुल अनुमति तीसुकुनि तम भर्तलनु अनुसरिञ्चडानिकि गङ्गानदिलो मुनिगारु. वॆण्टने वारन्ता तम मानवशरीरालनु वदिलि दिव्यशरीरालनु धरिञ्चि तम भर्तलनु अनुसरिञ्चारु. आ दृश्यान्नि चूसिन वारु आश्चर्यपोयारु. धृतराष्र्टुडिकि तिरिगि अन्धत्वं प्राप्तिञ्चिन्दि. शतायुवु मॊदलैन महमुनुलु धृतराष्र्टुडि वद्द सॆलवु तीसुकुनि तम तम निवासालकु वॆळ्ळिपोयारु. व्यासुडु धृतराष्र्टुडितो ‘कुमारा! चूशावा? नी कुमारुलु ई लोकंलो कण्टे पै लोकाललोने सुखङ्गा उन्नारु. इकनैना वारि मरणं गुरिञ्चि चिन्तिञ्चकु. धर्मराजु इक्कडकु वच्चि ऒक मासं अय्यिन्दि. अतडु नुव्वु वॆळ्ळमनि चॆप्पे वरकु वॆळ्ळडु. अतडु वॆळ्ळक पोते अक्कड राज्यपालन कुण्टुवडुतुन्दि’ अनि व्यासुडु चॆप्पाडु. 291 धृतराष्र्टुडु धर्मराजुतो ‘नायना धर्मतनया! नुव्वु इक्कडिकि वच्चि चालारोजुलु अयिन्दि. अक्कड राज्यपालन कूडा चॆय्यालि कदा! नुव्वु राजनीति गुरिञ्चि भीष्मादुल वल्ल चक्कगा तॆलुसुकुन्नावु. नेनु प्रत्येकङ्गा चॆप्पवलसिनदि एमी लेदु. नुव्वु राजधानिलो लेनि समयं चूसि शत्रुवुलु विजृम्भिञ्चे प्रमादं उन्दि. काबट्टि नुव्वु नी तम्मुळ्ळनु तीसुकुनि वॆण्टने हस्तिनापुरानिकि वॆळ्ळु. नुव्वु रावडं वल्ल ना मनसुलो उन्नबाध मटुमायं अय्यिन्दि. इप्पुडु ना मनसु प्रापञ्चिक विषयालपै लेदु. तपस्सु चेयालनि मात्रमे उन्दि. मीरु इक्कड उण्टे ना तपस्सुकु भङ्गं कलुगुतुन्दि. काबट्टि अन्दरू राजधानिकि तिरिगि वॆळ्ळण्डि’ अन्नाडु. धर्मराजु चेतुलु जोडिञ्चि ‘मीरु चॆप्पिनट्ले चॆस्तानु. राज्यभारं वहिञ्चडानिकि भीमुण्णी, अर्जुनुण्णी, नकुलसहदेवुलनु पम्पि नेनु इक्कडे उण्डि मी पादसेव चेसुकुनि तरिस्तानु. नाकु अनुमति इव्वण्डि’ अन्नाडु. आ माटलकु गान्धारि ‘कुमारा! धर्मनन्दना! नुव्वु इला माट्लाडवद्दु. नुव्वु सन्यासदीक्ष तीसुकुनि इक्कड उण्टे अक्कड राज्यपालन ऎवरु चेस्तारय्या? पितरुलकु ऎवरु श्राद्धकर्मलु निर्वहिस्तारु? काबट्टि नुव्वु राजधानिकि वॆळ्ळडमे उत्तमं’ अन्दि. धर्मराजु ‘अम्मा! मीरु ऎन्नि चॆप्पिना इन्त प्रशान्तङ्गा उन्न ई अरण्यान्नि विडिचिवॆळ्ळडानिकि ना मनस्सु ऒप्पकोवडं लेदु. ना मनसुलो इदिवरकटिला राज्यकाङ्क्ष लेदु. अम्मा! अटु पाञ्चालवंशंलोनू इटु मत्स्य वंशं लोनू स्र्तीलु तप्प पुरुषुलु अन्दरू युद्धंलो मरणिञ्चारु. केवलं स्र्तीलु मात्रमे मिगिलारु. इदन्ता ना वल्लनेकदा! आ वंशंलो केवलं ऒक्क पुरुषुडु कूडा लेनि राज्यं नाकु अवसरं लेदु. भारतयुद्धं जरिगिनप्पटिनुण्डि ना मनसु राज्यपालन मीद लेदु. तपस्सु मीदे लग्नं अय्यिन्दि. नेनु मीकु ऎटुवण्टि इब्बन्दि कलिगिञ्चनु. नन्नु इक्कड उण्डडानिकि अनुमतिञ्चण्डि. मरेमी माट्लाडकण्डि’ अन्नाडु. आशम्रवासपर्वं 292 कवित्रय महभारतमु वॆण्टने सहदेवुडु कलुगजेसुकॊनि ‘अन्नय्या! नेनु कूडा इक्कडे उण्डि तपस्सु चेसुकुण्टानु. पॆद्दलकु सेव चेसुकुण्टू उण्टानु. तमरु अन्तःपुर कान्तलनु तीसुकुनि हस्तिनापुरानिकि वॆळ्ळण्डि’ अन्नाडु. आ माटलकु पॊङ्गिपोयिन्दि कुन्तीदेवि.सहदेवुडिनि गुण्डॆलकु हत्तुकुनि ‘नायना! सहदेवा! मीरु अन्दरू राजधर्मंलो समर्थुलु. मीरु समर्थवन्तङ्गा राज्यपालन चेयालि कानी माकु सेवलु चेस्तू अरण्यंलो उण्टे मी प्रतिभ अडविनि कासिन वॆन्नॆल अवुतुन्दि. इङ्को माट. मीरु इक्कड उण्टे माकु तपोभङ्गं. माकु एकाग्रत कुदरदु. ऎला चूसिना मीरु इक्कड उण्डडं अन्निविधाला अन्दरिकी मञ्चिदि कादु.काबट्टि मीरन्दरू हस्तिनापुरानिकि वॆळ्ळण्डि’ अन्दि. इक चेसेदि एमी लेक धर्मराजु अन्दरिवद्द सॆलवु तीसुकुनि हस्तिनापुरानिकि वॆळ्ळिपोयाडु. नारडुडि राक कॊन्नि रोजुलु गडिचायि. धर्मराजु तन तम्मुळ्ळतो इष्टागोष्टि जरुपुतुन्न समयंलो अक्कडिकि नारदुडु वच्चि - ‘धर्मनन्दना! नेनु लोकसञ्चारं चेस्तू ऎन्नो देशालु तिरिगानु. निन्नु चूसि चालारोजुलु अय्यिन्दि काबट्टि निन्नु चूडालनि वच्चानु. गङ्गानदि वद्द उन्न महर्षुल द्वारा मी पॆद्दनान्न धृतराष्र्टुडि तपस्सु गुरिञ्चि विन्नानु’ अन्नाडु. अदि विनि धर्मराजु ‘महत्मा! मा पॆद्दतण्ड्रिगारू, मा पॆद्दतल्लिगारू, मा तल्लि कुन्तीदेवि क्षेममेना? वारिकि ए इब्बन्दि लेदु कदा?’ अनि अडिगाडु. नारदुडु ‘धर्मनन्दना! नीकु अन्नि विषयालु सविस्तरङ्गा चॆप्तानु. सावधान चित्तुडवै विनु. मीरन्दरू धृतराष्र्टुडि आश्रमं नुण्डि वच्चाक कॊन्त कालं बागाने जरिगिन्दि. ऒक रोजु धृतराष्र्टुडु, गान्धारि, कुन्तीदेवि, सञ्जयुडु अग्निहॆूत्रन्तो सह तपस्सु चेसुकोवडानिकि गङ्गानदी तीरंलो उन्न अरण्यालकु वॆळ्ळारु. अक्कड धृतराष्र्टुडु केवलं गालि मात्रमे तीसुकुण्टू, गान्धारि केवलं नीरु 293 मात्रमे आहरङ्गा तीसुकुण्टू कुन्तीदेवि नॆलकु ऒकसारि मात्रमे आहरं, सञ्जयुडु वारानिकि ऒकसारि मात्रमे आहरं तीसुकुण्टू तपस्सु चेस्तुन्नारु. ऒक रोजु वारन्दरू गङ्गानदिलो स्नानं चेसि वस्तुन्न समयंलो अडविलो दावानलं तीव्रङ्गा व्यापिञ्चिन्दि. अडवि अन्ता चुट्टुमुट्टिन्दि. पक्षुलू जन्तुवुलू ककाविकलु अयिपोयायि. गान्धारी, धृतराष्र्टुलु निराहरुलैन कारणन्तो अक्कड नुण्डि वेगङ्गा परिगॆत्ति आ मण्टल बारि नुण्डि प्राणालु रक्षिञ्चुकोलेक अक्कडे निलबडिपोयारु. धृतराष्र्टुडु सञ्जयुडितो ‘सञ्जया! नुव्वु अग्निज्वाललु लेनि चोटुकु पारिपो. पारिपोवडानिकि माकु शक्तिलेदु काबट्टि मेमु रालेमु. नुव्वु पारिपोयि नी प्राणालु रक्षिञ्चुको’ अनि चॆप्पाडु. सञ्जयुडु ‘महराजा! मिम्मु वदिलि वण्टरिगा वॆळ्ळलेनु’ अन्नाडु. धृतराष्र्टुडु ‘सञ्जया! मेमु तप्पिञ्चुकुने परिस्थितिलो लें. कानी नुव्वु तप्पिञ्चुकु पारि पोगलवु. इदि पापं कादुले वॆळ्ळिपो’अन्नाडु. मॊत्तानिकि सञ्जयुडु आ मण्टलु तप्पिञ्चुकुनि हिमालयालकु पारिपोयाडु. धृतराष्र्टुडु, गान्धारी, कुन्तीदेवुलु आ मण्टलकु आहुति अय्यारु. इदन्ता नाकु गङ्गातीरान उण्डे मुनुलु चॆप्पारु अन्नाडु नारदुडु विचारङ्गा. पाण्डवुलु आ वार्त विनि तीव्रमैन आवेदनकु गुरय्यारु. दुःखन्तो रोदिञ्चसागारु. ई विषयमु अन्तःपुरस्र्तीलकु तॆलिसिन्दि. अन्ता शोकसमुद्रंलो मुनिगि पोयारु. तम महराजु मरणानिकि अन्दरू दुःखिस्तुन्नारु. धर्मराजु एडुस्तूने नारदुडितो ‘मुनीन्द्रा! ऎवरि चावु ऎक्कड रासि पॆट्टि उन्दो ऎवरिकि तॆलुसु? मेमन्ता उण्डगा मा पॆद्दनान्न दिक्कु लेनि चावु चच्चाडु. नूरुगुरु कुमारुलु उण्डी, वेयि एनुगुल बलं उण्डी कूडा धृतराष्र्टुडु निस्सहयङ्गा अग्निकि आहुतैपोयाडु. पट्टु पानुपु मीद हयिगा निद्रिस्तू वन्दिमागधुल कैवारालतो निद्र लेववलसिन धृतराष्र्टुडु इप्पुडु कटिक नेल मीद पडि उण्डि, नक्कलु तोडेळ्ळ ऊळलु विण्टू दिक्कु आशम्रवासपर्वं 294 कवित्रय महभारतमु लेकुण्डा पडि उन्नाडु. नारद महर्षी! गान्धारि तन भर्ततो मरणिञ्चिन्दि. आमॆ गुरिञ्चि चिन्तिञ्चवलसिन पनि लेदु. कानी मा तल्लि कुन्तीदेवि मेमन्ता राजभोगालु अनुभविस्तुण्टे अडवुलकु वॆळ्ळि अक्कड अग्निकि आहुति अय्यिन्दि. आमॆ गुरिञ्चे ना दुःखं अन्ता. आमॆ कडुपुन पुट्टिन भीमार्जुनुलु, नेनु नकुलसहदेवुलु इन्तमन्दि कुमारुलनु पॆट्टुकुनि मा तल्लि अनाथगा दिक्कुलेनि चावु चच्चिन्दि. आमॆ गुरिञ्चि दुःखिञ्चकुण्डा ऎला उण्डगलनु चॆप्पु? नारदमहर्षी! तमरिकि तॆलुसु कदा! खाण्डव वनदहन समयंलो अर्जुनुडु अग्निदेवुडिकि चेसिन सायं मरचि अग्निदेवुडु मा तल्लिनि ऎला दहिञ्चाडु? आ अग्निदेवुडिकि कृतज्ञत लेदा! अग्निदेवुडु इन्त कृतघ्नुडा! मुनीन्द्रा! इक ऎन्त बाधपडि एमि प्रयोजनं? वारिकि मेमु एमि चॆय्यालि चॆप्पण्डि?’ अनि अडिगाडु. नारदुडु ‘धर्मनन्दना! मरो विषयं. इदि जरिगिन मुन्दु रोजु धृतराष्र्टुडिकि विरक्ति अधिकमय्यिन्दि. अग्निकि प्रत्येक पूजलु चेशाडु. आ अग्निनि व्रेल्चिन ऋत्विक्कुलु अग्निकि अक्कड उद्वासन चेसि अग्निनि अक्कडे वदिलि वॆळ्ळारु. आ अग्नि कार्चिच्चुगा मारि आ अडविनि दहिञ्चि वेसिन्दि. आ अग्निलो वारु आहुति अय्यारु. काबट्टि नुव्वु, नी तम्मुळ्ळु, द्रौपदि मॊदलैन अन्तःपुर कान्तलु अन्दरू गङ्गानदिकि वॆळ्लि स्नानं चेसि तिलोदकालु इव्वण्डि’अन्नाडु. वॆण्टने पाण्डवुलु, अन्तःपुरकान्तलु, पुरजनुलु अन्ता गङ्गातीरानिकि वॆळ्ळि गङ्गा स्नानं चेसि तिलोदकालु इच्चारु. पदिरात्रुलु गङ्गातीरंलो कुटीरालु निर्मिञ्चुकुनि अक्कडे निवसिञ्चारु. समर्थुलैन वारिनि पिलिपिञ्चि धृतराष्र्टुडु, गान्धारी, कुन्तीदेवुल अस्थिकलु सेकरिञ्चि वाटिनि गङ्गानदिलो निमज्जनं चेशारु. श्राद्धकर्मलु श्रद्धगा चेशारु. दानधर्मालु विरिविगा चेसारु. वारिकि उत्तमलोक प्राप्तिकि कावलसिन अन्नि कार्यक्रमालनु श्रद्धगा चेशारु. श्राद्धकर्मलु जरिगिन 12 रोजुलु नारदुडु अक्कडे उण्डि अन्नी सक्रमङ्गा जरिपि धर्मराजुनू अतडि तम्मुळ्ळनू आशीर्वदिञ्चाडु. b 295 मौसलपर्वं द्वारकानगरं. श्रीकृष्णुडि दर्शनं कोसं विश्वामित्रुडु, कण्वुडु, नारदुडु विच्चेशारु. तिरिगि वॆळ्तुण्टे दारिलो यादवुलु वाळ्ळनु आपारु. श्रीकृष्णुडि कॊडुकैन साम्बुडिकि स्र्ती वेषं वेसि ‘महर्षुलू! ईमॆकु ऎवरु पुडतारु? आडा? मगा?’ अनि प्रश्निञ्चारु. महर्षुलकु असलु विषयं तॆलियदा? वॆण्टने कोपन्तो ‘ईमॆ कडुपुलो यादववंशान्नि नाशनं चेसे मुसलं पुडुतुन्दि. मीरन्ता दानिवल्ल कॊट्टुकु चस्तारु. बलरामुडु मरणिञ्चि समुद्रानिकि चेरुकुण्टाडु. श्रीकृष्णुडु ‘जर’ अने राक्षसि वल्ल मरणिस्ताडु’ अनि शपिञ्चि वॆळ्ळिपोयारु. अन्नट्लुगाने साम्बुडि कडुपुन मुसलं पुट्टिन्दि. वसुदेवुडि आदेशन्तो दानिनि अरगदीसि समुद्रंलो कलिपेशारु. कॊन्तकालं तर्वात द्वारकलो अपशकुनालु कन्पिस्तुन्नायि. गान्धारि शापं प्रकारं जरगबोतोन्दि. वॆण्टने श्रीकृष्णुडु यादवुलन्दर्नी पिलिचि ‘मीरु रेपु अन्दरू वॆळ्ळि समुद्रानिकि उत्सवालु जरिपिञ्चण्डि’ अनि आज्ञापिञ्चाडु. मरुनाडु यादवुलु समुद्रतीरानिकि चेरुकुन्नारु. उद्धवुडू, बलरामुडू अक्कण्णुञ्चि वॆळ्ळिपोयारु. बलरामुडु दारिलो ऒक चॆट्टु दग्गर आगिपोयाडु. उद्धवुडु मुन्दुकु सागिपोयाडु. अक्कड यादवुलु उत्साहङ्गा समुद्रानिकि पूजलु चेशारु. तरुवात मद्यं तागुतू विन्दुलू विनोदालतो कालक्षेपं चेस्तुन्नारु. पीकलदाका तागिन मद्यं ऊरुकुण्टुन्दा? ऒकरिनॊकरु निन्दिञ्चुकॊनेला चेसिन्दि. अन्ते गॊडवलु पॆरिगि पॆरिगि ऒकर्नॊकरु पॊडुचुकॊन्नारु. अन्दरू नेलकॊरिगारु. 296 कवित्रय महभारतमु श्रीकृष्णुडु अन्ता चूस्तूने उन्नाडु. मौनं वहिञ्चाडु. वसुदेवुडु नीटिलो कलपमन्न मुसलं (रोकलि) पॊडि- नीळ्ळलो कॊट्टुकु वच्चि आ ऒड्डुने निलिचिन तुङ्गकाडल्लोकि प्रवेशिञ्चिन्दि. आ तुङ्गल्ने पट्टुकॊनि यादवुलु ऒकरिनॊकरु कॊट्टुकॊनि प्राणालु तीसुकुन्नारु. मुनुल शाप प्रभावं वल्ल श्रीकृष्णुडु कूडा कोपन्तो रॆच्चिपोयाडु. तक्किन वाळ्ळनु तानू आ तुङ्गलतोने कॊट्टि चम्पाडु. चिवरिकि श्रीकृष्णुडु ऒक्कडे मिगिलाडु. अप्पुडु अतडि वद्दकु दारुकुडु, बभ्रुडु वच्चि बलरामुडि वद्दकु तीसुकुवॆळ्ळारु. बलरामुडु ऒक चॆट्टु किन्द ध्यानंलो उन्नाडु. तरुवात श्रीकृष्णुडु दारुकुडिनि अर्जुनुण्णि तीसुकुरम्मनि पम्पाडु. बभ्रुण्णि ‘इक्कडि एनुगुल्नी, गुर्राल्नी, स्र्तीलनि नगरानिकि चेर्चिरा!’ अनि पम्पाडु. इन्तलो ऒक वेटगाडु बभ्रुण्णि वधिञ्चडन्तो ताने नगरानिकि बयलुदेराडु श्रीकृष्णुडु. अन्दर्नी वसुदेवुडिकि अप्पगिञ्चि, अर्जुनुडु वस्तुन्नाडनी अतडु अन्दरिनी कापाडताडनी चॆप्पि बलरामुडि वद्दकु वच्चाडु. बलरामुडु ध्यानंलो उन्नाडु. अतडि मुखंलो नुण्डि वेयिपडगल महसर्पं ऒकटि बयटकु वच्चि समुद्रंलो कलिसिपोयिन्दि. बलरामुडु योगमार्गं द्वारा अवतारान्नि चालिञ्चाडु. श्रीकृष्णुडिकि कूडा तनु अवतारं चालिञ्चाल्सिन समयं आसन्न मय्यिन्दनि अर्थमय्यिन्दि. पूर्वं दुर्वासमहर्षि द्वारकानगरानिकि वच्चाडु. श्रीकृष्णुण्णि परीक्षिञ्चालनि पायसं तॆप्पिञ्चि तन ऒण्टिकि पूयमन्नाडु. अप्पुडु श्रीकृष्णुडु पादालकु तप्प मिगिलिन शरीरानिकि पायसान्नि पूशाडु. अप्पुडु दुर्वासमहर्षि ‘नीकु भविष्यत्तुलो अरिकालु द्वाराने प्राणापायं कलुगुतुन्दनि हॆच्चरिञ्चि वॆळ्ळिपोयाडु. अदि गुर्तुकुवच्चिन्दि. एं चॆय्यालो पालुपोक अटू इटू तिरिगि अलसिपोयि ऒक चॆट्टुकिन्द पडुकॊन्नाडु. आदमरचि निद्रपोयाडु. 297 मुनुल शाप प्रभावं. ‘जर’ अने ऒक राक्षसि अडविलोनिकि वच्चिन्दि. अक्कडो वेटगाडु उन्नाडु. वाडिकि श्रीकृष्णुडि पादं जिङ्कपिल्लला कन्पिञ्चेला मायलु पन्निन्दि जर. वेटगाडु बाणं वेशाडु. श्रीकृष्णुडि अरिकालुनु चील्चुकॊनि वच्चिन्दा बाणं. दग्गरकु वच्चि विषयं तॆलुसुकुन्न बोयवाडु बित्तरपोयाडु. श्रीकृष्णुडि काळ्ळपै पड्डाडु. श्रीकृष्णुडु वाण्णि ओदार्चि पम्पिवेशाडु. आ तरुवात तन अवतारं चालिञ्चाडु. श्रीकृष्णुडिलो उन्न तेजस्सु वैकुण्ठानिकि चेरुकुन्दि. अर्जुनुडु द्वारकानगरानिकि वच्चाडु. मरो एडुरोजुल्लो द्वारक समुद्रंलो मुनिगिपोतुन्दनि तॆलुसुकॊनि अन्दरिनी हॆच्चरिञ्चाडु. आ रात्रि अर्जुनुडु अक्कडे उन्नाडु. तॆल्लवारुतूने वसुदेवुडु शरीरान्नि विडिचिपॆट्टाडु. अतडि भार्यलु देवकि, रोहिणि, भद्र, मदिर मॊदलैन वाळ्ळु अतडि चितिलो प्रवेशिञ्चि स्वर्गानिकि चेरुकुन्नारु. मरुनाडु अर्जुनुडु श्रीकृष्ण बलरामुल कोसं अन्वेषण प्रारम्भिञ्चाडु. चिवरिकि प्रयत्नं फलिञ्चिन्दि. प्राणालु कोल्पोयिन श्रीकृष्णुण्णि चूसि, कुप्पकूलिपोयाडु. बलरामकृष्णुलकु अन्त्यक्रियलु निर्वहिञ्चाडु. आरोजे समुद्रुडु द्वारकनु मुञ्चॆत्तबोतुन्नाडु. वॆण्टने अर्जुनुडु नगरंलो उन्न वाळ्ळन्दरिनी, पशुसम्पदनी तरलिञ्चि ‘पञ्चवटं’ अने प्रदेशानिकि चेर्चाडु. आ रोजु रात्रि ऒक दॊङ्गल गुम्पु वच्चि वीळ्ळनि अड्डगिञ्चिन्दि. अर्जुनुडु कोपन्तो बाणालु वेशाडु. कानी वाळ्ळनु अवेमी चॆय्यलेकपोयायि. समयानिकि मन्त्रालू अतडिकि गुर्तुकु रालेदु. गाण्डीवन्तोने वाळ्ळपै विरुचुकुपड्डाडु. वाळ्ळु स्र्तील आभरणालु दोचुकॊनि पारिपोयारु. चिवरिकि दिगुलुगा यादवस्र्तीलनु तीसुकॊनि दीनङ्गा कुरुक्षेत्रानिकि चेरुकुन्नाडु अर्जुनुडु. कॊद्दिरोजुल तर्वात अर्जुनुडु श्रीकृष्णुडि भार्यलतो श्रीकृष्ण मरणवार्तनु चॆप्पाडु. अन्दरू बोरुन विलपिञ्चारु. रुक्मिणि, जाम्बवति मॊदलैन वाळ्ळु प्राणत्यागं चेशारु. सत्यभाम मॊदलैनवाळ्ळु अडवुलकि वॆळ्ळिपोयारु. मौसलपर्वं 298 कवित्रय महभारतमु मरिकॊन्तकालं गडिचिन्दि. अर्जुनुडु वेदव्यासुडि दग्गरकु वॆळ्ळाडु. जरिगिन ई विपरीतालन्निण्टिकी कारणं एमिटनि अडिगाडु. दानिकि वेदव्यासुडु- ‘इदन्ता शापाल प्रभावं. नुव्वेमी बाधपडकु. नी अस्र्ताल प्रभावानिकि कूडा कालं चॆल्लिपोयिन्दि. अन्दुके अवि पनि चॆय्यलेदु. कालान्नि ऎवरू तप्पिञ्चलेदु. कं. बलमुनु बुद्धियु" जेवयु नलघुमती! युल्लसिल्लु नगुकालमुनं बॊलियुं गालविपर्यय कलनम्बुन बुधुल कुब्बु" गल"कयु" गलवे ते.गी. कालमूलम्बु सर्वम्बु" गान दीनि कॊण्डु तल"पुलु दक्कि मी रुत्तमम्पु गतिकि" जनु"डु निश्चिन्त विकारतनुलु विडिचि यार्यजनम्बुलु विनुति सेय (मौसल- 1-221, 222) नायना! अन्निण्टिकी कालमे मूलं. बलमू बुद्धी चेव अन्नी कालं अनुकूलिस्तेने. कालं अनुकूलिञ्चकपोते ऎन्नि उन्ना कार्यं सफलं कादु. काबट्टि दीनिनि गुरिञ्चि मीरु इतरमैन अलोचनलु मानण्डि. ए विचारमू लेकुण्डा विकारमैन शरीरालनु विडिचिपॆट्टि आदर्शप्रायमैन शीलङ्गल जनुलु कॊनियाडे विधङ्गा उत्तमगतिकि चेरुकोण्डि.मरोविषयं - ऎवडिकैना कालं अनुकूलिस्ते बुद्धि, शक्ति चुरुकुगा पनिचेस्तायि. कालं अनुकूलिञ्चकपोते एमी पनिचॆय्यवु. मीकू अन्त्यकालं वच्चेसिन्दि. शरीराल्नि त्यागं चेसि उत्तम गतुल्नि पॊन्दण्डि’ अनि वॆळ्ळिपोयाडु वेदव्यासुडु. b 299 महप्रस्थानिकपर्वं वैशम्पायनुडु जनमेजयमहराजुकु चॆप्तुन्नाडु. ‘जनमेजया! श्रीकृष्णुडु, बलरामुडु, यादवुलू मरणिञ्चारु. अर्जुनुडिनि व्यासमहर्षि महप्रस्थानानिकि सिद्धं कम्मन्नाडु. अदे विषयान्नि अर्जुनुडु हस्तिनापुरानिकि वच्चि धर्मराजुकु चॆप्पाडु. आ माटलु विन्न धर्मराजु अर्जुनुडितो - ‘अर्जुना! कालुडु अन्नि प्राणुलनू काल्चि परिपक्वं चेस्ताडु. मनकु कूडा अन्तिम कालं आसन्नमयिन्दि. काबट्टि मनं मन कर्मलनु त्यजिञ्चालि. आ समयं वच्चिन्दि. नुव्वु कूडा इदे अनुकुण्टुन्नावु कदा!’ अन्नाडु. ‘अवुनु अन्नय्या! कालानिकि साटि कालमे! काबट्टि मनं कूडा कालन्तो पाटु प्रयाणिञ्चालि’अन्नाडु अर्जुनुडु. वॆण्टने धर्मराजु भीम, नकुलसहदेवुलनु पिलिपिञ्चाडु. वारिकि कूडा अन्नि विषयालू चॆप्पाडु. वारू अलागे अन्नारु. धृतराष्र्टुडि कुमारुललो युयुत्सुडु ऒक्कडे मिगिलि उन्नाडु. इतडु धृतराष्र्टुडिकि वैश्यस्र्तीवल्ल पुट्टिनकुमारुडु. महभारत युद्धं प्रारम्भंलो ‘कौरवुल पक्षन्नुण्डि मापक्षानिकि रावालनुकॊनेवाळ्ळु रावच्चु’ अनि धर्मराजु प्रकटिञ्चगाने वच्चि पाण्डवुल पक्षंलो चेराडु. अन्दुके अतडु ऒक्कडे मिगिलाडु. अला मिगिलिन युयुत्सुडिनि कौरव साम्राज्यानिकि सेनानायकुडिगा नियमिञ्चाडु धर्मराजु.उत्तर कुमारुडैन परीक्षित्तुनु युवराजुगा अभिषेकिञ्चाडु. युयुत्सुडिकि राज्यपालन गुरिञ्चि अन्नि जाग्रत्तलू चॆप्पि, तरुवात सुभद्रनु चूसि इला अन्नाडु. ‘अम्मा! सुभद्रा! ई भरत साम्राज्यानिकि नी मनुमडु 300 कवित्रय महभारतमु उत्तराधिकारि अय्याडु. श्रीकृष्णुडि मनुमडैन वज्रुडु इन्द्रप्रस्थानिकि राजु अय्याडु. ई प्रकारङ्गा कुरु, यादव वंशालु वर्धिल्लुतायि. ई रॆण्डु वंशालनू नुव्वे रक्षिञ्चालि. अनि आ रॆण्डु वंशालकु अमॆने संरक्षकुरालिगा नियमिञ्चाडु. तरुवात भारत युद्धंलो मरणिञ्चिन वीरुल कुटुम्बालकु अग्रहरालु, ग्रामालु, धनं इच्चि वारिकि एलोटू लेकुण्डा तगिन एर्पाट्लु चेशाडु. ब्राह्मणुलकु गो, भू, सुवर्णदानालु विरिविगा चेशाडु. परिक्षित्तुनु कृपाचार्युडिकि शिष्युडिगा अप्पगिञ्चि चिवरिगा अन्दर्नी पिलिचि कॊलुवु तीराडु. आ सभलो हस्तिनापुर प्रजलनू पिलिपिञ्चि वारिनि उद्देशिञ्चि असलु विषयं चॆप्पाडु. प्रजलन्ता ऒक्कपॆट्टुन ‘मीरु वॆळ्ळडानिकि वील्लेदु वील्लेदु’ अनि गॊडवचेशारु. अप्पुडु धर्मराजु वाळ्ळतो ‘प्रजलारा! मा ऐदुगुरिनी अभिमन्युडि कुमारुडु परीक्षित्तुलो चूसुकोण्डि. अतडिपै कूडा मीरु मी प्रेमनू अभिमानान्नी चूपिञ्चण्डि.’ अनि पौरुलकु नच्चचॆप्पाडु. पाण्डवुलु महप्रस्थानं चॆय्यालनि निश्चयिञ्चुकुन्नारु. ऎन्दुकण्टे जरिगिन सङ्घटनल वल्ल पाण्डवुलकु वैराग्यं कलिगिन्दि. अन्दरू ऒके निर्णयानिकि वच्चारु. द्रौपदिनी सोदरुल्नी वॆण्टबॆट्टुकॊनि महप्रस्थानानिकि बयलुदेराडु धर्मराजु. वारि वॆनुक ऒक कुक्क कूडा बयलुदेरिन्दि. गङ्गातीरानिकि चेरुकुन्नारु. कॊण्डलू, कोनलू दाटि पोतुन्नारु. इन्तलो अग्निदेवुडु प्रत्यक्षमै ‘अर्जुना! नीकु आ गाण्डीवन्तो इङ्क पनि लेदु. दान्नि वरुणदेवुडिकि समर्पिञ्चु’ अन्नाडु. अर्जुनुडु अलागे अण्टू दान्नि समुद्रंलोनिकि विसिरिवेशाडु. तूर्पु समुद्रतीरं नुण्डि पाण्डवुलु भूमिकि प्रदक्षिणङ्गा प्रयाणिस्तू कन्याकुमारी तीरानिकि वॆळ्ळारु. अक्कण्णुञ्चि पश्चिम समुद्र तीरानिकि चेरुकुन्नारु. बदरिकाश्रमं वच्चिन्दि. अदि दाटिते मेरुपर्वतं. ईलोगा 301 वॆनुकनुन्न द्रौपदि नेलपै कूलबडिपोयिन्दि. भीमुडु वॆण्टने ‘अन्नय्या! ईमॆ ऎप्पुडू अधर्मङ्गा प्रवर्तिञ्चलेदु कदा! ऎन्दुकिला मुन्दे पडिपोयिन्दि?’ अनि अडिगाडु. अप्पुडु धर्मराजु ‘भीमसेना! ईमॆ मनन्दरिकण्टे अर्जुनुडिपै कॊञ्चॆं ऎक्कुव प्रेमनु चूपेदि. आ पक्षपातमे ई पतनानिकि कारणं’ अन्नाडु. कॊन्तदूरं वॆळ्ळाक सहदेवुडु पडिपोयाडु. ‘सहदेवुडु अहङ्कारि. ताने ज्ञानिननि विर्रवीगुताडु’ अन्नाडु धर्मराजु. विण्टुन्नाडु भीमुडु. कॊन्तदूरं वॆळ्ळाक नकुलुडु नेलकॊरिगिपोयाडु. ‘नकुलुडिकी तानु गॊप्प अन्दगाडिननि गर्वं’ अन्नाडु धर्मराजु. नडक सागुतोन्दि. चक्रतीर्थं अने प्रान्तं वच्चिन्दि. अर्जुनुडु ‘सोदरा!’ अनि अरुस्तू नेलकॊरिगिपोयाडु. ‘तप्पदु. कौरवुल्नि ऒके रोजुलो चम्पुताननि प्रतिज्ञ चेशाडु. अदि चॆय्यलेकपोयाडु. पैगा तानु गॊप्प विलुकाडिनने गर्वं. दान्तो अन्दर्नी हीनङ्गा चूसेवाडु अर्जुनुडु’ अनि मुन्दुकु नडिचाडु धर्मराजु. हठात्तुगा भीमुडु नेलपै कूलबड्डाडु. अला कूलबडुतूने ‘अन्नय्या! मरि नेनॆन्दुकु?’ अन्नाडु गॊन्तु पॆगुल्चुकुण्टू. ‘भीमा! नुव्वु पॆद्द तिण्डिपोतुवि. पैगा बलवन्तुण्णन्न गर्वं उण्डने उन्दि. आ गर्वं वल्ल अन्दरिनी नोटिकॊच्चिनट्लु दूषिस्तू उण्टावु. अन्दुके नीकी दुर्गति’ अनि मुन्दुकु सागिपोयाडु. आ वॆनुक कुक्क वस्तूने उन्दि. देवेन्द्रुडु दिव्यरथन्तो वच्चि स्वर्गानिकि आह्वनिञ्चाडु. तन वाळ्ळन्दरू प्राणालु कोल्पोयारनी वाळ्ळु लेकुण्डा तानु रालेननी अन्नाडु धर्मराजु. अयिते अप्पटिके प्राणालु कोल्पोयिन द्रौपदी, तक्किन सोदरुलू स्वर्गानिकि चेरुकुन्नारु. अदे विषयं चॆप्पि धर्मराजुनु रम्मन्नाडु इन्द्रुडु. अप्पुडु धर्मराजु ‘मॊदटि नुण्डी नन्नु ई कुक्क अनुसरिञ्चि वस्तोन्दि. नातो दीनिनि कूडा तीसुकुवस्तानु’ अन्नाडु. इन्द्रुडु अन्दुकु ऒप्पुकोलेदु. अप्पुडु धर्मराजु ‘देवेन्द्रा! महप्रस्थानिकपर्वं 302 कवित्रय महभारतमु चं. अनघचरित्र! विन्मु शरणागतु" जेकॊनकुन्कि शुद्ध मि त्र्तुनियॊड" जेयुद्रोहमु वधूटि वधिञ्चुट विप्रुनर्थमुं गॊनुट यनङ्ग" गल्गुनिवि गूड समम्बगु नाकु" जूड भ क्तु ननपराधुनिन् विडुचु दोषमुतो निदि योर्ववच्चुने! (मह-58) शरणुकोरिनवाण्णि रक्षिञ्चकपोवडं, स्नेहितुडिकि द्रोहं तलपॆट्टडं, स्र्तीनि चम्पटं, ब्राह्मणुडि धनान्नि अपहरिञ्चडं, सेव चेस्तू ए तप्पू चेयनि भक्तुण्णि विडिचिपॆट्टडं इवन्नी घोरमैन पापालु. काबट्टि ई कुक्कनु विडिचि नेनु नीतो रानु’ अन्नाडु. आ कुक्क रूपंलो उन्नदि ऎवरो कादु. यमधर्मराजु. आयनकु ऎन्तो सन्तोषं कलिगिन्दि. वॆण्टने प्रत्यक्षमै धर्मराजुनु स्वर्गानिकि पम्पाडु. देवदुन्दुभुलु मार्मोगायि. स्वर्गानिकि चेरगाने नारदुडु वच्चि ‘धर्मराजा! नेनु ऎन्तोमन्दि धर्मात्मुल्नि चूशानुगानी नीलाण्टि धर्मात्मुण्णि चूडलेदु. नीला शरीरन्तो स्वर्गानिकि वच्चिन वाळ्ळु ऎव्वरू लेरु. इदन्ता नी धर्म महिम’ अन्नाडु. b 303 स्वर्गारोहण पर्वं महभारतान्नि विण्टुन्न जनमेजयुडु वैशम्पायनुडितो- ‘मुनिवर्या! मा तातलु पाण्डवुलु स्वर्गारोहण चेसि ए ये लोकालकु वॆळ्लारु? ऎक्कडॆक्कड उन्नारु? कास्त विवरङ्गा चॆप्पण्डि’ अनि अडिगाडु. वैशम्पायनुडु इला चॆप्तुन्नाडु. धर्मराजुकु तन सोदरुल्नि चूडालन्न कोरिक कलिगिन्दि. नारदुडितो चॆप्पाडु. नारदुडु नव्वुतू ‘नीलो इङ्का मानव स्वभावं पोलेदु. इप्पुडु नुव्वु स्वर्गवासिवि. आ बन्धालन्नी अक्कडितो सरि’ अन्नाडु. अयिना धर्मराजु विण्टेना? ऒक्कसारि तन वाळ्ळनि चूपिञ्चमनि प्राधेयपड्डाडु. अतडि कोरिकनु इन्द्रुडु मन्निञ्चि, वॆण्टने ऒक दूतनु पिलिचि ‘ईयन धर्मराजु. ईयनकु तन वारिनि चूडालनि कोरिकगा उन्दि. नुव्वु ईयन्नि तीसुकॊनिपोयि आयन बन्धुवुलनन्दरिनी चूपिञ्चु’ अनि आज्ञापिञ्चाडु. आ देवदूततो धर्मराजु तन वाळ्ळनु चूडडानिकि वॆळ्तुन्नाडु. नारदुडू मॊदलैन वाळ्ळु वॆण्ट वस्तुन्नारु. दारिलो मॊट्टमॊदट दुर्योधनुडु कन्पिञ्चाडु. सुयोधनुडु पॆद्दसिंहसनं मीद कूर्चुनि उण्टे अतडि चुट्टू देवकान्तलु चेरि सेवलु चेस्तुण्टे अन्तुलेनि सुखालु अनुभविस्तुन्नाडु सुयोधनुडु. ऎन्तो वैभवङ्गा उन्नाडु. अदि चूसि धर्मराजु आश्चर्यपोयाडु. अप्पुडु नारदुडु ‘धर्मराजा! इतडु दुर्मार्गुडे! कानी युद्धंलो वीरोचितङ्गा पोराडि वीरस्वर्गान्नि पॊन्दाडु. अन्दुके ई भोगं!’ अन्नाडु. देवमुनुलनु चूसि इला अन्नाडु. ओ देवर्षुलारा! ई सुयोधनुडु परमलोभि. इतडिकि मुन्दुचूपु लेदु. ऎन्दरो राजुलनु युद्धानिकि रप्पिञ्चि वाळ्ळनु वाळ्ळ सैन्यन्तो सह मरणिञ्चेला चेशाडु. राजसूय यागं चेसि, 304 कवित्रय महभारतमु पवित्रुरालैन द्रौपदिनि निण्डुकॊलुवुलो घोरङ्गा अवमानिञ्चाडु. अलाण्टि वाडु स्वर्ग सुखालु अनुभविस्तुण्टे वाडितो पाटु वाडि पक्कने नेनू स्वर्ग सुखालु अनुभविञ्चाला! नाकु वद्दु.नेनु ना तम्मुळ्ळु, द्रौपदि उन्नचोटुकि वॆळ्ळिपोतानु. अक्कडिकि तीसुकॊनि वॆळ्लण्डि.’ अनि अण्टू चटुक्कुन वॆनक्कि तिरिगिपोयाडु धर्मराजु. अप्पुडु नारदुडु नव्वुतू ‘ओ धर्मनन्दना! ई सुयोधनुडु तन लोपन्तो कूडिन शरीरान्नि वदिलिपॆट्टाडु. इप्पुडु प्रकाशिस्तुन्नदि दिव्यशरीरं. अन्दुके ई गौरवं. चूडु.. इतडु युद्धंलो मरणिञ्चाडु. युद्धंलोने राजुलनु चम्पाडु. अदि पापं ऎला अवुतुन्दि? इतडु भूलोकंलो चेसिन पापालनु इक्कड तलुचुकोवडं देनिकि? इदि पुण्यलोकं. इक्कड ए पापमू अण्टदु. ‘धर्मराजा! स्वर्गानिकि वच्चिना नुव्वु ईर्ष्याद्वेषालनु विडिचि पॆट्टलेदे! इक्कड अलाण्टि वाटिकि तावु लेदु. काबट्टि कोपतापालू, ईर्ष्याद्वेषालू मुन्दु विडिचिपॆट्टु. नुव्वु आडिन जूदं गुरिञ्ची, दानिवल्ल कलिगिन दुःखाल गुरिञ्ची अन्नी मरिचिपो. प्रशान्तङ्गा उण्डु’ अनि अन्नाडु नारदुडु. वॆण्टने धर्मराजु ‘ओ महर्षी! पुण्यं चेस्ते स्वर्गं, पापं चेस्ते नरकं वस्तुन्दण्टारु कदा! मरि ई सुयोधनुडु चेसिनवन्नी पापाले. इतरुलकु ऒक्क उपकारमू चेसि ऎरुगडु. कुरु वंशं मॊत्तान्नी सर्वनाशनं चेशाडु. इलाण्टि वाडिकि स्वर्गमा! पोनीले अदि मी इष्टं. नाकॆन्दुकु गानी. नन्नु मात्रं ना तम्मुळ्ळु, भार्य, ना कुमारुल वद्दकु तीसुकॊनि वॆळ्लण्डि. नेनु वारिनि चूडालि.नेनु तिलतर्पणालु इस्तुन्नप्पुडु मा अम्म कुन्तीदेवि ना वद्दकु वच्चिन्दि. कर्णुडि जन्मरहस्यं चॆप्पिन्दि. अप्पटि नुण्डि नाकु कर्णुण्णि कूडा चूडालनि उन्दि. आ कर्णुडू मेमू कलिस्ते आ इन्द्रुडु कूडा मम्मुल्नि जयिञ्चलेडु कदा! कर्णुडु मा अन्न अनि तॆलियक अतण्णि चम्पमनि नेने अर्जुनुण्णि पम्पि पापं चेशानु. आ पापमे नन्नु निरन्तरमू वेधिस्तू उन्दि. दयचेसि नाकु मा अन्न कर्णुण्णि चूपण्डि. इङ्का द्रुपदुडु, विराटुडु मॊदलैन वीरुलू 305 युद्धंलो मरणिञ्चारु. वारिनि कूडा चूडालनि उन्दि. ऒक वेळ ना वाळ्ळु स्वर्गंलो लेकपोते नाकू ई स्वर्गं वद्दु’ अण्टुन्नाडु धर्मराजु. अप्पुडु आ देवदूत ओ महत्मा! नी मनसुलोनि कोरिक तीर्चमनि इन्द्रुडि आदेशं. रण्डि. अण्टू तीसुकुवॆळ्ळाडु.आ दारि अन्ता ऒकटे दुर्गन्धं. दारिलो वॆण्ट्रुकलु, ऎमुकलु कुप्पलुगा पडि उन्नायि. ऒकटे दोमलू ईगलू.गुट्टलु गुट्टलुगा शवालु. आ शवाल कोसं काकुलु. इन्तलो वैतरिणी नदि वच्चिन्दि. आ नदिलो नीरु सला सला कागुतू तॆर्लुतोन्दि. दानि ऒड्डुन कत्तुल्लागा सूदुल्लागा उन्न आकुलतो कूडिन मॊक्कलु. अक्कड रकरकाल पापालकु शिक्षलु अनुभविञ्चे पापुलु नानायातनलु पडुतुन्नारु. वारिनि चूसि धर्मराजु तट्टुकोलेक ‘वद्दु वद्दु वॆळ्ळिपोदां. नन्नु तीसुकुवॆळ्ळिपोण्डि’ अन्नाडु. अप्पुडु धर्मराजुकु - ‘ओ पुण्यचरिता! नी राक वल्ल मा पापालु पटापञ्चलैपोयायि. नी शरीरम्मीदिनुण्डि वच्चे सुवासन वल्ल मा बाधलू उपशमिञ्चायि. कासेपु इक्कडे उण्डि माकु सन्तोषान्नि कलिगिञ्चु’ अन्न कॊन्नि माटलु विनिपिञ्चायि. धर्मराजु ‘अय्यो! वीरन्ता ऎन्नि बाधलु पडुतुन्नारो कदा! अनि अनुकुण्टू ऎवरु मीरु?एं पापालु चेशारु? अनि अडिगाडु ‘मेमु ऎवरो कादु. नी अन्नदम्मुलं. नेनु कर्णुण्णि, नेनु भीमुण्णि’ अण्टू अन्दरू दीनङ्गा चॆप्पारु. मरोवैपु ‘महराजा! नेनु द्रौपदिनि, नेनु धृष्टद्युम्नुण्णि. मेमु द्रौपदि कॊडुकुलं.’ अने माटलू वॆनुवॆण्टने विनिपिञ्चायि. धर्मराजु निश्चेष्टुडै ‘अय्यो दैवमा! इदेमिटि? ना वाळ्ळन्ता एं पापं चेशारु? इक्कड धर्मं लेदु. न्यायं अन्तकन्ना लेदु. लेकपोते ना तम्मुळ्ळु, द्रौपदि ऎन्त गॊप्पवाळ्ळु. परम निष्ठागरिष्ठुले! सत्यं, दय, दानं, यज्ञयागादि निर्वहणलु कलवारे? अलाण्टि वारिकि इटुवण्टि दुरवस्था? कनीसं जीवितंलो ए ऒक्करिकैना रव्वन्त कूडा मेलु चेयनि सुयोधनुडिकि स्वर्ग सुखाला? ऒकटे विलविललाडिपोतुन्नाडु धर्मराजु. इदि कला निजमा! लेक देवतल माया! अर्थं कालेदतडिकि. इन्द्रुडि मीद पट्टरानि कोपं वच्चिन्दि. देव दूतनु चूसि इङ्क नाकु नी सायं स्वर्गारोहणपर्वं 306 कवित्रय महभारतमु अक्करलेदनी ना वाळ्ळु ऎक्कड उण्टे नेनू अक्कडे उण्टाननी ना माटगा इन्द्रुडिकि चॆप्पु’ अन्नाडु. आ देवदूत इन्द्रुडिकि चॆप्पडन्तो वॆण्टने इन्द्रुडु दिक्पालकुलतो, देवर्षुलतो अक्कडिकि वच्चाडु.यमधर्मराजु कूडा तन कुमारुण्णि ओदार्चडानिकि वच्चाडु. वारि राकतो अक्कड उन्न वातावरणं अन्ता मारिपोयिन्दि. नरकयातनलू, दुर्वासनलू, शवाल गुट्टलू,ऎमुकल पोगुलू, पापुल आक्रन्दनलू अन्नि मायं अय्यायि.वातावरणं चल्लगा आह्लदकरङ्गा उन्दि. समस्तदेवगणालतो वच्चिन इन्द्रुडु धर्मराजुतो ‘धर्मजा! नुव्वु नरकंलो उण्डटं एमिटि?निन्नु तीसुकॊनि पोवडानिके देवतलन्दरू इक्कडकु वच्चारु. नी कोपं वदिलिपॆट्टु. नीकु शाश्वतब्रह्मलोक प्राप्ति कलिगिन्दि. नीलोनि विकारालन्नी पोयायि.सद्बुद्धि कलिगिन्दि. ‘राज्यान्ते नरकं ध्रुवं’ अनि वेदोक्ति. राज्यं चेसिन वाडिकि नरकं तप्पदु. अन्दुके नीकु नरक द्वारदर्शनं कलिगिन्दि. पुण्यमू पापमू रॆण्डू ऒकदानि वॆण्ट ऒकटि उण्टायि. पुण्यानिकि स्वर्गलोकमू, पापानिकि नरकलोकमू कलुगुतायि. कॊद्दिगा पुण्यं चेसिन वाडु मुन्दु आ पुण्यानिकि सरिपडे स्वर्गसुखालु अनुभविञ्चि, तरुवात ऎक्कुव पापालकु तगिन नरकलोकबाधलु अनुभविस्ताडु. अधिकङ्गा पुण्यं चेसुकुन्न वाडु, मुन्दु तानु चेसिन कॊद्दिपाटि पापालकु नरकयातन मुन्दे अनुभविञ्चि, तरुवात ऎक्कुवकालं स्वर्गलोक सुखालु अनुभविस्ताडु. इदि इक्कडि नियमं. नुव्वु तक्कुव पापं चेशावु. अन्दुके मुन्दु नरकद्वारदर्शनं चेयिञ्चां. इक सुदीर्घकालं नुव्वु स्वर्गसुखाले अनुभविस्तावु. नी अन्नय्य कर्णुडू, नी तम्मुळ्ळु कूडा उत्तम लोकालु पॊन्दारु. चूडु वारन्ता ऎला वॆलिगिपोतुन्नारो! चूसि सन्तोषिञ्चु. नुव्वु चेसिन राजसूयादि यागालू, व्रतालू, दानधर्माले नीकु उत्तम लोकालु रावडानिकि कारणं. नी पूर्विकुलैन मान्धात, नलुडु, हरिश्चन्द्रुडु, दिलीपुडु, दुष्यन्तुडु, भरतुडु पॊन्दिन उत्तम लोकाले नीकू लभिञ्चायि. अरुगो! निन्नु अभिनन्दिञ्चडानिकि गन्धर्वुलु, नागुलु, गरुडुलु, सिद्धुलु, साध्युलु, अन्दरू वच्चारु. इदे आकाश गङ्ग. पुण्यानिकि प्रतिरूपं. इन्दुलो स्नानं 307 चेसि दिव्य देहन्तो प्रकाशिञ्चु’ अनि अन्नाडु इन्द्रुडु. तरुवात यमधर्मराजु वच्चि धर्मराजुतो ‘इदन्ता ना परीक्षे कुमारा! मॊदटिसारि द्वैतवनंलो, रॆण्डोसारि मेरुपर्वतप्रान्तंलो कुक्करूपंलो, मूडोसारि इक्कडा परीक्षिञ्चानु. नी मनसु चलिञ्चलेदु सरिकदा!शमदमादि गुणालु नीलो निलकडगा उन्नायि. काबट्टि नुव्वु जितेन्द्रियुडिवि. परीक्षलन्नी पूर्ति अय्यायि. नुव्वे गॆलिचावु. इङ्क स्वर्गसुखालु अनुभविञ्चु. नुव्वु विन्न नी वाळ्ळ आक्रन्दनलन्नी मेमु कल्पिञ्चिनवे. नी वाळ्ळन्ता इप्पटिके पुण्यलोकालु चेरुकुन्नारु. इन्द्रुडु चॆप्पिनट्टु नुव्वु ई आकाश गङ्गलो स्नानं चेस्ते मानव सहजमैन लक्षणालन्नी पोतायि. दैवत्वं सिद्धिस्तुन्दि.’ अन्नाडु यमधर्मराजु. धर्मराजु तण्ड्रिमाटनु पाटिञ्चाडु. वॆण्टने मानुष शरीरं पोयिन्दि. दिव्यशरीरं वच्चिन्दि. धर्मराजु साक्षात्तू अग्निला प्रकाशिस्तू ऎदुरुगा उन्न इन्द्रुण्णी, यमधर्मराजुनू स्तुतिञ्चि वारितो कलिसि मुन्दुकु सागिपोयाडु. कॊन्त मुन्दुकु वॆळ्ळिन तरुवात चतुर्भुज, शङ्ख, चक्र, गदायुधालतो प्रकाशिस्तुन्न श्रीमहविष्णुवुनु सेविस्तू अर्जुनुडु कनिपिञ्चाडु. द्वादशादित्युल पक्कन पदमूडो आदित्युडिला कर्णुडु आ पक्कने उन्नाडु. मरुत्तुललो ऒकडिगा ऒप्पुतू भीमुडू अश्विनी देवतल्ला वॆलिगिपोतुन्न नकुलसहदेवुलू कनिपिञ्चारु. चूशाडु धर्मराजु. आ पक्कने कॊञ्चॆं दूरंलो महराणिला दिव्यकान्तितो वॆलिगिपोतुन्न ऒक स्र्तीमूर्ति. अमॆनु चूसि धर्मराजु इन्द्रुडितो ‘देवेन्द्रा! ईमॆ ऎवरु?’ अनि अडिगाडु.‘धर्मनन्दना! ईमॆ श्री महलक्ष्मि. द्रौपदिगा द्रुपदुडिकि कुमार्तॆगा अयोनिजगा जन्मिञ्चिन्दि. आ पक्कन उन्नारे गन्धर्वुलु. वाळ्ळे आमॆ कुमारुलैन उपपाण्डवुलु. वारिकि कॊञ्चॆं अवतल कनिपिस्तुन्नाडे! अतडे ‘धृतराष्र्टुडु’ अने पेरु गल गन्धर्वराजु. अरुगो! दिव्यांशसम्भूतुलुगा भूमिपै यादव वीरुलुगा पुट्टिन सात्यकि, कृतवर्म मॊदलैनवारु चूडु. अक्कड स्वर्ग सुखालु अनुभविस्तुन्नारु. स्वर्गारोहणपर्वं 308 कवित्रय महभारतमु धर्मनन्दना! चन्द्रांशतो पुट्टाडु अभिमन्युडु. अपरचन्द्रुडिला ऎला प्रकाशिस्तुन्नाडो चूडु!’ अन्नाडु इन्द्रुडु. इन्तलो पाण्डुराजु, कुन्तीदेवि, माद्रुलतो कलिसि दिव्यविमानंलो वस्तुन्नाडु. ‘धर्मजा! चूडु’ अनि इन्द्रुडु चूपिञ्चाडु. अक्कडे अष्ट वसुवुललो ऒकडैन भीष्मुडु, बृहस्पति पक्कन कूर्चुनि उन्न द्रोणुडु, गन्धर्वादि गणन्तो कलिसि उन्न द्रुपदुडु, विराटुडु, वाळ्ळ अन्नदम्मुलू, कुमारुलू, बन्धुवुलू, केकय, पाण्ड्यादि देशाल राजुलू, इङ्का युद्धंलो प्राणालु विडिचिन इतरराजुलू उन्नारु. वाळ्ळन्दरिनी चूपिञ्चि वीरन्दरिकी उत्तम लोकालु लभिञ्चायनि चॆप्पाडु. ऎन्तो विवरङ्गा चॆबुतुन्न वैशम्पायनुडितो जनमेजयुडु - ‘ओ मुनिवर्या! वीळ्ळन्ता शाश्वतङ्गा स्वर्गंलोने उण्डिपोतारा? लेक कॊन्तकालं मात्रमे उण्डि तिरिगि मनुष्य जन्म ऎत्तुतारा? अनि अडिगाडु. दानिकि वैशम्पायनुडु ‘ओ जनमेजय महराजा! वेदव्यास महर्षिद्वारा नाकु तॆलिसिन विवरालु नीकु चॆबुतानु विनु. प्रद्युम्नुडु सनत्कुमारुडिलो कलिसिपोयाडु. गान्धारी धृतराष्र्टुलु, कुबेरलोकं चेरारु. पाण्डुराजु कुन्तीदेवि, माद्रि स्वर्गंलोने उन्नारु. अभिमन्युडु चन्द्रुडिलो, द्रोणाचार्युडु बृहस्पतिलो, शकुनि द्वापरुडिलो कलिसिपोयारु. सुयोधनुडु कॊन्तकालमे स्वर्गसुखालु अनुभविञ्चि, तरुवात नरक लोकंलो शिक्षलु अनुभविञ्चि, चिवरिकि कलिपुरुषुडिलो ऐक्यमय्याडु. तक्किन कौरवुलन्दरू कर्मफलाल्नि अनुभविञ्चि राक्षसुल्लो ऐक्यमय्यारु. कर्णुडु सूर्युडिलो, भीष्मुडु अष्टवसुवुललो आखरिवाडिलोनू, द्रुपदुडु, विराटुडु, धृष्टकेतुडु, भूरिश्रवुडु, शल्युडु, शङ्खुडु, उत्तरुडु, वीरन्ता विश्वेदेवतललो कलिसिपोयारु. धृष्टद्युम्नुडु अग्निलो, विदुरुडु, धर्मराजु यमधर्मराजुलो लीनमय्यारु. बलरामुडु अनन्तुडिलो कलिसिपोयाडु. श्रीकृष्णुडितो 309 रासलीललाडिन पदहरुवेलमन्दि गोपिकलु सरस्वती नदिलो मुनिगि अप्सरसलुगा मारि महविष्णुवुनु सेविस्तुन्नारु. श्रीकृष्णुडितो पाटु सहगमनं चेसिन रुक्मिणीदेवी, तक्किन एडुगुरु भार्यलु कूडा लक्ष्मीदेविलो कलिसिपोयारु. ईविधङ्गा वैशम्पायन महर्षि जनमेजयुडिकि ई कथनु चॆप्पाडनि उग्रश्रवसुडु शौनकादिमहर्षुलकु चॆप्पि,नेनु ई कथनु जनमेजयुडु चेसिन सर्पयाग सन्दर्भंलो वेदव्यासमहर्षि शिष्युडैन वैशम्पायनुडु चॆप्पगा विन्नानु. तरुवात सर्पयागं पूर्ति अयिन्दि. आ सर्पयागान्नि आपि, सर्पालनु रक्षिञ्चिन आस्तीकुडिनि जनमेजयुडु पूजिञ्चि सत्करिञ्चाडु. ऋत्विक्कुलकु कानुकलु दक्षिणलु इच्चि सन्तोषपरिचाडु. तरुवात वेदव्यासमहर्षिनी, वैशम्पायन महर्षिनी सत्करिञ्चि तानु हस्तिनापुरानिकि वॆळ्ळिपोयाडु. ओ महर्षुलारा! ई महभारतान्नि रचिञ्चिन वेदव्यासमहर्षि सत्यज्ञान सम्पन्नुडु. वेदस्वरूपुडु. विज्ञानखनि. पुण्यशालि. ब्रह्मज्ञानि. शौचं, शान्ति, क्षम, दान्ति, तपोनिष्ठ कलवाडु. धर्मात्मुडु. पाण्डवुल कीर्तिनि लोकानिकि चाटडानिकी, राजुल चरित्रलू राजवंशाल चरित्रलू तॆलियजेयडानिकी, वासुदेवुडि दिव्यलीला विशेषालनु विशदं चेयडानिकी, सकलधर्मालनु लोकानिकि तॆलियजॆय्यडानिकी, पञ्चमवेदङ्गा ई महभारतान्नि वेदव्यासुडु मूडु संवत्सराललो रचिञ्चि पूर्तिचेशाडु. ते.गी. अमल धर्मार्थ काममोक्षमुल गुऱिचि यॊलयु तॆरुवॆद्दियुनु निन्दु" गलुगु नदिय यॊण्डॆडल" गल्गु; दीन लेकुण्डु चॊप्पु दक्कॊकण्टनु लेदु वेदज्ञुलार! (स्वर्गा- 82) ओ वेदज्ञुलारा! धर्म, अर्थ, काम, मोक्षालु अने पुरुषार्थालनु साधिञ्चडानिकि कावलसिन मार्गान्नि ई ग्रन्थं चक्कगा चूपिस्तुन्दि. वाटि विषयंलो इन्दुलो उन्नदे लोकंलो उन्दि. इन्दुलो लेनिदि लोकंलो मरॆक्कडा लेदु’’ अन्नाडु वैशम्पायन महर्षि जनमेजयुडितो. स्वर्गारोहणपर्वं 310 कवित्रय महभारतमु ‘महर्षुलारा! ई भारतान्नि कोरि विन्ना, भक्तितो चदिविना ऐश्वर्यमू, आयुवु, गॊप्पयशस्सु, आनन्दं, गट्टि विद्य कलुगुतायि. अन्तेकादु अला विन्नवारिकि गानी चदिविनवारिकि गानी कोरिकलु वॆण्टने तीरिपोतायि. ई पुण्य कथनु मॊदटि नुण्डि चिवरि वरकू पर्वदिनाललो ऎवरु भक्तिश्रद्धलतो विण्टारो, वारिकि पापालन्नी नशिञ्चिपोतायि. वारिकि स्वर्गलोकसुखालु लभिस्तायि. मोक्षमू लभिस्तुन्दि. ब्रह्महत्यापातकं लाण्टि घोरमैन पापालू नशिस्तायि. दैव, पितृकार्यालु जरिपेटप्पुडु ऎवरैते ई महभारत कथनु ब्राह्मणुलकु विनिपिस्तारो, वारिकि आ या पुण्यकार्यफलं दक्कुतुन्दि. महभारत कथनु पूर्तिगा विनलेकपोयिना, एकॊञ्चॆमयिना चॆविलो पडिते, अलाण्टि वारिकि कूडा समस्त पापालु तॊलगिपोतायि. ओ मुनीन्द्रुलारा! मॊदट ई इतिहसं जयं अने पेरुतो प्रसिद्धि चॆन्दिन्दि. अन्दुकनि, क्षत्रियुलु ई इतिहसं विण्टे वारिकि ऎल्लप्पुडू जयमे.भक्तितो चदिविना, विन्ना, सकल सम्पदलू कलुगुतायि. आयुवु वृद्धि चॆन्दुतुन्दि. विद्य अब्बुतुन्दि.गर्भिणुलु विण्टे वारिकि पुत्रसन्तानं कलुगुतुन्दि. कन्यलु विण्टे मञ्चि वरुडु लभिस्ताडु. अन्निण्टिकण्टे मुख्यङ्गा ई महभारतं कृष्णमूलमैनदि काबट्टि आ श्रीकृष्णपरमात्मपै अचञ्चलमैन भक्ति विश्वासालतो विण्टे पुण्यलोकप्राप्ति तथ्यं. व्यासमहर्षि अनुग्रहंवल्ल महभारतेतिहसंलोनि अन्तरार्थं तॆलुसुकुन्न वारिकि वेदोपनिषत्तुलू, पुराणालू, सकलशास्र्तालू करतलामलक मवुतायि. अलाण्टि व्यक्तिनि लोकं कीर्तिस्तुन्दि. अतडे ब्रह्मज्ञानि अवुताडु अनि सूतुडु शौनकादि महमुनुलकु आनन्दं कलिगिञ्चेला महभारतेतिहसान्नि चॆप्पाडु. वारु ऎन्तो सन्तोषिञ्चारु. आ महमुनुलन्दरू तमकु अन्त आनन्दान्नि कलुगजेसिन उग्रश्रवसुडु अने सूतमहर्षिकि कृतज्ञतापूर्वकङ्गा नमस्करिञ्चारु.

  • स्वस्ति -