೨೭

ಸೂಚನೆ : ಯುದ್ಧ ಸಾಹಸ ವೀರನಾದ ಉಪಮೆಗೆ ನಿಲುಕದ ಸೂರ್ಯನ ಮಗ ಕರ್ಣನು, ಶೌರ್ಯವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಾ, ದೇವತೆಗಳ ನಗರಕ್ಕೆ ನಡೆದಾಗ, ದುರ್ಯೋಧನನು ದುಃಖದಿಂದ ಹಲುಬಿದನು.

1. ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನೇ, ಕಥೆಯನ್ನು ಕೇಳಿದುದರಿಂದ ಬೇಸರವಾಗಲಿಲ್ಲವೇ; ಯುದ್ಧದ ಮುಂದಿನ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದರೆ ಅಯ್ಯೋ ನೀನು ಜೀವವನ್ನು ಹಿಡಿಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಹೇಳಿದರೆ ಕಿವಿಗೆ ಸಂಕಟವನ್ನುಂಟು ಮಾಡುವ ಇದನ್ನು ಸಹಿಸಲು ನನಗೇ ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಆದರೂ ಕಾಳಕೂಟ ವಿಷದಂತಹ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಬಡಿಸುತ್ತೇನೆ. ಕಿವಿಯಾರ ಕೇಳಿ ಅದರ ರುಚಿಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸು ಎಂದ ಸಂಜಯ.

ಸಂಭಾಳಿಸು-ಸಹಿಸು

2. ಶಿವಶಿವಾ ವೀರ ಪಾರ್ಥನು ಕರ್ಣನ ಮೇಲೆ, ಪ್ರಳಯಕಾಲದ ಮಳೆಗಾಲದಂತೆ, ಬಾಣಗಳನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದನು. ಕರ್ಣನ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿದನು. ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಕರ್ಣನು ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿ ಹಾಕಿ, ಕರ್ಣನ ಧ್ವಜದ ಕಂಭ ಮುರಿಯುವಂತೆ ಹೊಡೆದಾಗ ಅದು ರಥದ ಮುಂದೆ ಮುರಿದು ಬಿದ್ದು ಹೋಯಿತು.

ತೂಳಿದ-ಹೊಡೆದ

3. ಕರ್ಣನ ಆ ಮಹಾಧ್ವಜದ ಕೋಲು ಬಿದ್ದು ಹೋದದ್ದನ್ನು ಅದರಿಂದ ಉಂಟಾದ ಕ್ಷೋಭೆಯನ್ನು ಧೈರ್ಯದ ಸೂರೆಯನ್ನು ನೋಡಿ ಕೌರವನ ಸೈನ್ಯ ಹೆದರಿತು. ಏನೆಂದು ಹೇಳಲಿ ದೊರೆಯೇ, ಸೌಬಲ, ಅಶ್ವತ್ಥಾಮ, ಕೃಪ, ಕೃತವರ್ಮ ಮೊದಲಾದ ಹೆಸರುವಾಸಿ ವೀರರು, ಒಂದು ನಿಮಿಷದಲ್ಲಿ ಹೊಗೆ ಹತ್ತಿದ ಚಿತ್ರದಂತೆ ನಿಂತರು.

ಡಾಮರ-ಕ್ಷೋಭೆ, ದಳವುಳ-ಸೂರೆ,

4. ದೊರೆಯೇ, ಶತ್ರುವಿನ ಸಾಹಸದ ವಿಚಾರವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಹೇಳುತ್ತೇನೆ. ಅರ್ಜುನನ ಶೌರ್ಯ ಆಕಾಶವನ್ನು ಮುಟ್ಟಿತು. ಅವನು ಕರ್ಣನ ರಕ್ತದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ನಾನಾ ಬಗೆಯ ಬಾಣಗಳನ್ನು ನೆನೆಸಿದನು. ಹತ್ತು ಬಾಣಗಳಿಂದ ಕರ್ಣನ ಬಿಲ್ಲನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿದನು. ಆಗ ಕರ್ಣನ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಕರುಣಾರಸ ಹರಿಯಿತು.

5. ತನ್ನ ಒಡೆಯನು ದ್ರೋಣ ಭೀಷ್ಮರನ್ನು ನಂಬಿದ್ದ. ಅವರು ಮೊದಲು ಮೊದಲಲ್ಲೇ ಅಳಿದರು. ತನ್ನ ಮೊದಲಿನ ಕುಲವನ್ನು ತಿಳಿಸಿ ಕೃಷ್ಣನು ನನ್ನ ಕುತ್ತಿಗೆಯನ್ನೇ ಕೊಯ್ದನು. ‘ಪಾಂಡವರಿಗೆ ತಾನು ಉಸಿರು’ ಎಂಬ ಮಾತನ್ನು ಕೃಷ್ಣನು ಜಾಣತನದಲ್ಲಿ ಉಳಿಸಿಕೊಂಡನು. ಈಗ ಒಡೆಯನಿಗೆ ಆಪ್ತರೇ ಕಾಣುತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂದು ಕರ್ಣನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ಮರುಗಿದನು.

6. ಇವನು ಕುಲದಲ್ಲಿ ಕೀಳು ಎಂದು ತಿರಸ್ಕಾರದಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ, ತನ್ನ ಬಂಧುಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು, ನನ್ನನ್ನು ಸಿಂಹಾಸನದಲ್ಲಿ ಕೂರಿಸಿ ಅಭಿಷೇಕ ಮಾಡಿದನು. ನನ್ನ ಕುಲದ ಕೊಳೆಯನ್ನು ತೊಳೆದು ಕೌರವ ಕುಲದ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡ ದೊರೆಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠನಾದ ಕೌರವನಿಗೆ ಆಪ್ತರೇ ಇಲ್ಲವಾಯಿತಲ್ಲಾ ಎಂದು ಕರ್ಣನು ದುಃಖಿಸಿದನು.

ಟಿಕ್ಕರಿಗಳೆ-ತಿರಸ್ಕರಿಸು

7. ನನ್ನನ್ನು ಎಷ್ಟು ನೋಡಿದರೂ, ಕೌರವನು ತೃಪ್ತಿ ಹೊಂದುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ನಿತ್ಯವೂ ಗೌರವವನ್ನು ಕೊಟ್ಟೂ ದಣಿಯುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ನನ್ನ ಜೊತೆ ಎಷ್ಟು ಆಡಿದರೂ ದಣಿಯುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಕೌರವನ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯಲು ದ್ರೋಣ ಭೀಷ್ಮರಂತಹವರಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗದೇ ಹೋದಾಗ, ತಾನು ದೊರೆಗೆ ಏನು ಉಪಕಾರ ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ಕಲಿ ಕರ್ಣನು ಮರುಗಿದನು.

ಖೇಳ ಮೇಳ-ಜೊತೆ

8. ಮೊದಲು ಮಕ್ಕಳು ಸತ್ತಾಗ, ಅವರ ಸಾವನ್ನು ಸಹೋದರರನ್ನು ನೋಡಿಕೊಂಡು ಮರೆತಿದ್ದ. ನೂರು ಜನ ಸಹೋದರರೂ ಸತ್ತಾಗ, ನನ್ನನ್ನು ನೋಡಿ ದುಃಖವನ್ನು ಮರೆತಿದ್ದ. ಈಗ ಯುದ್ಧದ ಸುಳಿಯಲ್ಲಿ ನಾನು ಸಿಲುಕಿದ್ದೇನೆ. ದುರ್ಯೋಧನನಿಗೆ ಇನ್ನು ಸಹಾಯಕರು ಯಾರೂ ಇಲ್ಲ, ಅಯ್ಯೋ ಶಿವನೇ ಎಂದು ದುಃಖಿಸಿದನು ಕರ್ಣ.

9. ‘ಸಲಹಿದ ಸ್ವಾಮಿಯ ಅನ್ನದ ಹಂಗಿಗೆ ತಲೆಯನ್ನು ಕೊಡುವ ಕೆಲಸ ಒಂದು ಪುಣ್ಯದ ಕಾರ್ಯ. ಜೊತೆಗೆ ಮರಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣನ ದರ್ಶನವನ್ನು ಮಾಡುವ ಪುಣ್ಯದ ಫಲ ಈ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ನನಗೆ ಅಲ್ಲದೆ ಬೇರೆ ಯಾರಿಗೆ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ನಾನು ಧನ್ಯ’ ಎನ್ನುತ್ತಾ ರೆಪ್ಪೆ ಮಿಟುಕಿಸದೆ ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದ ಕರ್ಣ.

ಜೋಳದ ಪಾಳಿಗೆ - ಅನ್ನದ ಹಂಗಿಗೆ
ಹಳಚು-ರೆಪ್ಪೆ ಹೊಡೆ

10. ತನ್ನ ಒಳಗಿನ ಹೃದಯ ಕಮಲದ ಮಧ್ಯಸ್ಥಳದಲ್ಲಿರುವ ಕೃಷ್ಣ; ಹಾಗೆಯೇ ಹೊರಗಡೆ ಅರ್ಜುನನ ಮಣಿಮಯವಾದ ರಥದ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹೊಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಕೃಷ್ಣ. ಇಬ್ಬರನ್ನೂ ನೋಡಿ, ಈ ಕೃಷ್ಣ ಹೊರಗೆ ಒಳಗೆ ಇದ್ದಾನೆ ಎಂಬ ಅಭೇದವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡು ಜಾಗೃತನಾಗಿದ್ದರೂ ಸಮಾಧಿಯಲ್ಲಿದವನಂತೆ ಕರ್ಣನು ಕಾಣಿಸುತ್ತಿದ್ದ.

11. " ದೊರೆಯೇ ಗಮನವಿಟ್ಟು ಕೇಳು, ನಿಜವಾಗಲೂ ನಿಮ್ಮ ವಂಶವನ್ನು ನಾಶಮಾಡಿದವನು ಭೀಮನೂ ಅಲ್ಲ ಅರ್ಜುನನೂ ಅಲ್ಲ. ಅದು ಕೃಷ್ಣನ ಕೆಲಸ. ‘ಅರ್ಜುನ, ಬೇಗ ಬೇಗ ಬಾಣಗಳನ್ನು ತೊಡು, ಕರ್ಣನ ತಲೆಯನ್ನು ಕತ್ತರಿಸು. ಬೇರೆ ಏನನ್ನೂ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬೇಡ, ಹಿಂದೆಗೆಯಬೇಡ, ದಿವ್ಯವಾದ ಬಾಣವನ್ನು ಬೇಗ ಪ್ರಯೋಗಿಸು’ ಎಂದು ಕೃಷ್ಣ ಹೇಳಿದನೆಂದು ಸಂಜಯನು ನುಡಿದನು.

12. ಕೃಷ್ಣನು ಮಾತನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿ “ಕರ್ಣನ ಬಗೆಗೆ ಕರುಣೆಯುಂಟಾಗುತ್ತಿದ್ದರೆ, ನೀನು ಪಕ್ಕಕ್ಕೆ ಹೋಗು. ಭೀಮನನ್ನು ಕರೆದು, ಇವನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಿಸುತ್ತೇನೆ. ‘ನೀನು ಏಕೆ ಇಷ್ಟೊಂದು ನಿಷ್ಠುರನಾಗಿದ್ದೀಯೆ’ ಎಂದು ಕೇಳಬೇಡ. ಬಿಡು ನಿನ್ನಿಂದ ಶತ್ರುವನ್ನು ನಾಶ ಮಾಡಲು ಆಗುವುದಿಲ್ಲವಾದರೆ, ನನ್ನ ಚಕ್ರದಿಂದ ಶತ್ರು ವೀರನನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತೇನೆ. ಧರ್ಮರಾಯನಿಗೆ ರಾಜ ಪದವಿ ನಿಲ್ಲಬೇಕು ಅಷ್ಟೇ. ನಿನಗೆ ಹೆದರಿಕೆಯಾದರೆ, ಹೋಗು” ಎಂದನು.

13. ‘ಕರ್ಣನ ಮೇಲೆ ಈ ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಇಷ್ಟೊಂದು ದ್ವೇಷವೇಕೆ’ ಎಂದು ಅರ್ಜುನನಿಗೆ ಚಿಂತೆಯಾಯಿತು. ಅವನಿಗೆ ಕರುಣೆ ಕೋಪಗಳೆರಡೂ ತೊಂದರೆ ಮಾಡಿದವು. ‘ಕರ್ಣನ ಬಗೆಗೆ ಇನ್ನು ಆಸೆಯನ್ನೇಕೆ ತೋರಬೇಕು’ ಎಂದು ಕಿಡಿಗಳನ್ನು ಸೂಸುತ್ತಿದ್ದ, ಹೊಗೆಯ ಸಮೂಹದಿಂದ ಕೂಡಿದ, ಯಾರಿಂದಲೂ ಗೆಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವಲ್ಲದ ಅಂಜಳಿಕ ಎಂಬ ಬಾಣವನ್ನು ಮೀಸಲನ್ನು ಮುರಿದು ಸೆಳೆದನು.

14. ಉರಿಯನ್ನು ಉಗುಳುತ್ತಿರುವ ಬಾಣದಿಂದ ಕರ್ಣನನ್ನು, ಕತ್ತರಿಸುವಂತೆ ಹೊಡೆದಾಗ, ಅದು ಕರ್ಣನ ಎದೆಗೆ ಗರಿಯವರೆಗೂ ಆಳವಾಗಿ ಬಲವಾಗಿ ಚುಚ್ಚಿಕೊಂಡಿತು. ಆದರೆ ಅವನ ಪ್ರಾಣ ಹೋಗಲಿಲ್ಲ. ಅದರ ಗುಟ್ಟನ್ನು ತಿಳಿದ ಕೃಷ್ಣನು ತನ್ನ ರಥದ ಲಗಾಮುಗಳನ್ನು ಪಕ್ಕಕ್ಕಿಟ್ಟು ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ ವೇಷದಲ್ಲಿ ಕರ್ಣನ ಬಳಿಗೆ ಬಂದನು.

15. ‘ಲೋಕದಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ತ್ಯಾಗಿ ಎಂಬ ನಿನ್ನ ಕೀರ್ತಿಯನ್ನು ಜನರಿಂದ ಕೇಳಿ ಬಂದಿದ್ದೇನೆ. ಮೇಲು ಲೋಕದ ಅತಿಶಯ ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕೆಂಬ ಆಸೆಯಿದ್ದರೆ, ನನ್ನ ಮನಸ್ಸಿನ ಆಸೆಯನ್ನು ತೀರಿಸು ನಿನಗೆ ಮಂಗಳವಾಗುತ್ತದೆ’ ಎಂದು ಆಶೀರ್ವದಿಸಿದಾಗ, ಕೃಷ್ಣನ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ತಿಳಿದ ಕರ್ಣನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ನಗುತ್ತಿದ್ದನು.

16. ‘ತ್ಯಾಗಿಯಾದವನು ಸಿಂಹಾಸನದ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತಿದ್ದರೆ, ಬೇಡಿದ್ದನ್ನು ಕೊಡುವುದಕ್ಕೆ ಸಾಧ್ಯ. ಈಗ ಏನನ್ನು ಕೇಳಬೇಕೆಂದುಕೊಂಡಿದ್ದೀರೋ ಅಪ್ಪಣೆ ಮಾಡಿ’ ಎಂದು ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಕೇಳಿದನು. ಆ ವಿಪ್ರ ವೇಷದ ಕೃಷ್ಣನು ‘ನಿನ್ನ ಕಿವಿಯಲ್ಲಿ ತೂಗಾಡುತ್ತಿರುವ ಕುಂಡಲಗಳನ್ನು ಕೊಡು’ ಎಂದಾಗ, ದಾನಕೊಡಲು ಬೇಕಾದ ನೀರು ಸಿಗದೆ ಕರ್ಣನು ಆ ಕಡೆ ಈ ಕಡೆ ನೋಡಿದನು.

17. ಕರ್ಣನು ನೀರನ್ನು ಹೊರಗಡೆ ಹುಡುಕುತ್ತಿರುವಾಗ, ಕೃಷ್ಣನು ನಗುತ್ತಾ, ‘ನಿನ್ನ ಹೃದಯದಲ್ಲಿರುವ ನಿರ್ಮಲವಾದ ಗಂಗಾಜಲವನ್ನು ತೆಗೆದು, ಸಂತೋಷದಿಂದ ನನಗೆ ಧಾರೆ ಎರೆದುಕೊಡು. ಮುಕ್ತಿಯ ಸಂಪತ್ತಿನ ಪದವನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕಾದರೆ ಇದು ಒಳ್ಳೆಯ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ’ ಎಂದು ಸೂಚಿಸಿದನು.

18. ಕಮಲಪ್ರಿಯನಾದ ಸೂರ್ಯನ ಮಗ ಕರ್ಣನು ಬಾಣವನ್ನು ತೆಗೆದು ತನ್ನ ಎದೆಯನ್ನು ಬಗೆದನು. ‘ಘರಿಲ್ ಘರಿಲ್’ ಎಂದು ಶಬ್ದ ಮಾಡುತ್ತಿರಲು, ನಿರ್ಮಲವಾದ ನೀರನ್ನು ತೆಗೆದು, ಅತ್ಯಂತ ಸಂತೋಷದಿಂದ ಧಾರೆಯನ್ನು ಹಾಕುತ್ತಾ ಕುಂಡಲಗಳನ್ನು ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ನೀಡಿದನು. ಮೇಲೆ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ನಿಂತಿದ್ದ ದೇವತೆಗಳು ಜಯಜಯ ಎಂದು ಹೊಗಳುತ್ತಿರಲು ಕೃಷ್ಣನು ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಅದನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದನು.

ಪುಷ್ಕರ-ಆಕಾಶ

19. ಪರಮ ಕರುಣಾ ಸಾಗರನಾದ ಕೃಷ್ಣನು, ತಕ್ಷಣ ಕರ್ಣನಿಗೆ ತನ್ನ ಸಹಜ ಆಕಾರವನ್ನು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಮಾಡಿ ತೋರಿಸಿ, ಅತಿಶಯವಾದ ಪ್ರೇಮದಿಂದ ಮುಕ್ತಿಪದ ಸಿಗುವಂತೆ ಕರುಣಿಸಿದನು. ಆನಂತರ ಅರ್ಜುನನನ್ನು ಎಚ್ಚರಿಸಿದನು. ಕೃಷ್ಣನ ಈ ನಿಷ್ಕರುಣ ನಡವಳಿಕೆಯನ್ನು ಕುರಿತು ‘ಕರುಣಿಯಾದ ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಕರುಣೆಯ ಮಾರ್ಗ ಇಲ್ಲವೇ ಇಲ್ಲ. ಇದು ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಆಶ್ಚರ್ಯಕರವಾದ ವಿಚಾರ’ ಎಂದು ಮಾತನಾಡಿಕೊಂಡು ದೇವತೆಗಳು ಬೆರಗಾಗಿ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದರು.

20. ಹಿಂದೆ ಶಿವನು ಪಾಶುಪತಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಕೊಟ್ಟಾಗ, ಪಾರ್ವತಿಯಿಂದ ಅಂಜನಾಸ್ತ್ರ ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿ ಅರ್ಜುನನಿಗೆ ದೊರೆತಿತ್ತು. ಪಾರ್ವತಿಯ ಪಾದಗಳನ್ನು ನೆನೆಯುತ್ತಾ ಪಾಶುಪತಾಸ್ತ್ರದ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಅದನ್ನು ಬತ್ತಳಿಕೆಯಿಂದ ತೆಗೆದನು. ಮಂತ್ರಿಸುತ್ತಾ, ಮಂದರ ಪರ್ವತ ನಡುಗುವಂತೆ, ಕಿಡಿಗಳನ್ನು ಸುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಆ ಬಾಣವನ್ನು ಸೂರ್ಯಪುತ್ರ ಕರ್ಣನ ಕೊರಳಿಗೆ ಗುರಿಯಿಟ್ಟು ಇಂದ್ರನ ಮಗನಾದ ಅರ್ಜುನನು ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದನು.

21. ದೊರೆಯೇ ಕೇಳು, ಕರ್ಣನ ದೇಹದಿಂದ ಹೊರಟ ಪರಮ ತೇಜಸ್ಸಿನ ಪುಂಜವೊಂದು ಮೇಲಕ್ಕೆ ನೆಗೆದು ಹಾರಿ ಸೂರ್ಯ ಮಂಡಲದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಹೊಳೆಯಿತು. ‘ಭೇಷ್, ಕರ್ಣ, ಭೇಷ್, ವೀರರಲ್ಲಿ ಅಗ್ರಗಣ್ಯ, ನಿನಗೆ ಸಮಾನರಾದವರು ಈ ಎರಡು ಯುಗದಲ್ಲೂ (‘ತ್ರೇತಾಯುಗ ಮತ್ತು ದ್ವಾಪರಯುಗ’) ಕಾಣಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹನುಮಂತನು ದುಃಖಿಸಿದನು.

22. ‘ತಾಯಿಗೆ ಕೊಟ್ಟ ಭಾಷೆಯಂತೆ ತೊಟ್ಟ ಬಾಣವನ್ನು ಮತ್ತೆ ತೊಟ್ಟನೇ, ತಾನೇ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಒಡೆಯನೆಂದು ಪಾಂಡವರ ಜೊತೆ ಯುದ್ಧ ಮಾಡದೆ ಆ ಆಸೆಯನ್ನು ಬೆನ್ನಟ್ಟಿ ಹೋದನೇ ಚುಚ್ಚಿಕೊಂಡ ಬಾಣಗಳಿಗೆ ಹೆದರಿದನೆ. ಅಯ್ಯೋ ದುರ್ಯೋಧನನಿಗೆ ಅನ್ಯಾಯವಾಯಿತಲ್ಲಾ ಎಂದು ಕೊರಗುತ್ತಾ ದೇಹವನ್ನು ಬಿಟ್ಟ ಕರ್ಣನಿಗೆ ಸಮಾನರಾದವರು ಯಾರು’ ಎಂದು ದೇವತೆಗಳು ಹೊಗಳುತ್ತಿದ್ದರು.

ಅರೆಯಟ್ಟು-ಬೆನ್ನಟ್ಟು

23. “ಎಡಗೈಯಲ್ಲಿ ಬಲವಾಗಿ ಹಿಡಿದಿರುವ ಬಿಲ್ಲು, ಬಲಗೈಯ ಬೆರಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿ ಬಲವಾಗಿ ಹಿಡಿದಿರುವ ಬಾಣದ ಹಿಂತುದಿ, ಊರಿದ ಮಂಡಿ, ಬಾಗಿದ ದೇಹ, ಹೊಳೆಯುತ್ತಿರುವ ದೇಹದ ಕಾಂತಿ - ಇವುಗಳಿಂದ ಕರ್ಣನ ದೇಹ ರಥದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಶೋಭಿಸಿತು. ಕೇಳು ದೊರೆಯೇ” ಎಂದು ಸಂಜಯನು ಹೇಳಿದನು.

ಸವಡಿಸು-ಜೋಡಿಸು, ಹಿಳುಕು-ಬಾಣದ ಹಿಂತುದಿ

24. ದುರ್ಯೋಧನನ ಬೆಳ್ಗೊಡೆ ಮುರಿದು ನೆಲಕ್ಕೆ ಬೀಳುವಂತೆ, ಕೌರವ ವಂಶದ ಎಲ್ಲಾ ಐಶ್ವರ್ಯ ಭೂಮಿಗೆ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಬೀಳುವಂತೆ ಎಂದರೆ ಸಂಪತ್ತೆಲ್ಲಾ ಮಣ್ಣಾಗುವಂತೆ, ಥಳಥಳ ಹೊಳೆಯುತ್ತಿದ್ದ ನಗುಮುಖದ ಗಂಟು ಹಾಕಿದ ಹುಬ್ಬಿನ, ಬಿಟ್ಟಿರುವ ಕಣ್ಣುಗಳ ಹೊಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಹಲ್ಲುಗಳ ಕರ್ಣನ ತಲೆ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದಿತು.

25. ಇದನ್ನು ಕಂಡ ದುರ್ಯೋಧನನು ‘ಹಾ ಕರ್ಣ, ಹಾ ಸೂತಪುತ್ರ, ಹಾ ರಾಧೇಯ, ನನ್ನ ಪ್ರೀತಿಯ ಆನೆಯೇ, ನನ್ನ ಜೀವ ಸರ್ವಸ್ವವೇ, ಕುರುಕುಲಕ್ಕೆ ಮುಕ್ತಾಯವಾದಂತಾಯಿತು. ಅಯ್ಯೋ ಕರ್ಣ, ಸತ್ತುಹೋದೆಯಾ’ ಎನ್ನುತ್ತಾ ರಥದಿಂದ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ದೊಪ್ಪನೆ ಬಿದ್ದನು.

26. ಕೌರವರಾಯನು ‘ಹಾ ಕರ್ಣ’ ‘ಹಾ ನನ್ನ ಪ್ರೀತಿಯ ಆನೆಯೇ ಎಲ್ಲಿದ್ದೀಯಾ’ ಎನ್ನುತ್ತಾ ಮೂರ್ಛೆ ಹೋದನು. ಜೊತೆಗೆ ಕರ್ಣನ ಪರಿವಾರದವರು ಗೋಳಿಡುತ್ತಾ ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಕೈಗಳಿಂದ ಬಿಸಾಡಿದರು, ಕಣ್ಣೀರಿನ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಾಡಿದರು, ಹೊರಳಾಡಿದರು.

ಹಮ್ಮೈಸು-ಮೂರ್ಛೆಹೋಗು

27. ‘ಮನುಷ್ಯರು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಆನೆ ಕುದುರೆಗಳೂ ಸಹ ಕರ್ಣನ ಸಾವಿನಿಂದ ಕಣ್ಣೀರು ಸುರಿಸಿದವು. ಸೈನ್ಯ ಅದ್ಭುತ ರೀತಿಯ ಶೋಕ ಸಮುದ್ರದ ಸುಳಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಕೊಂಡಿತು. ದೊರೆಯೇ ಕೇಳು, ಆಚೆ ಪಾಂಡವರ ಕಡೆಯಲ್ಲಿ, ಭೀಮ, ಅರ್ಜುನ, ನಕುಲ, ಸಹದೇವ, ಸಾತ್ಯಕಿ, ಧರ್ಮರಾಯ, ದ್ರೌಪದಿ ಮೊದಲಾದವರೂ ಖಿನ್ನರಾದರು.

28. ಕಲ್ಪ ವೃಕ್ಷವನ್ನು ಕಿತ್ತು ಹಾಕಿದರೋ, ಕಾಮಧೇನುವನ್ನು ಕೆಳಕ್ಕೆ ಬೀಳುವಂತೆ ಸದೆ ಬಡಿದರೋ, ಅಯ್ಯೋ ಸ್ಪರ್ಶ ಶಿಲೆಯನ್ನು ಸಮುದ್ರದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಿಸಾಡಿದರೋ, ಈ ಭಾರತ ಯುದ್ಧ ಏಕಾಯಿತೋ? ನಮ್ಮವರಿಗೆ ಮೃತ್ಯು ಎಲ್ಲಿಂದ ಹುಡುಕಿಕೊಂಡು ಬಂದಿತೋ ಎಂದು ಎರಡೂ ಕಡೆಯ ಹೊಗಳುಭಟ್ಟರು ಕೂಗುವಂತಾಯಿತು.

ಕೈವರ್ತಿಸು-ಒಪ್ಪಿಸು, ಬಿಸಾಡು

29. “ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನೇ, ಇದನ್ನು ನೀನು ಹೇಗೆ ಸೈರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದೀಯಾ. ಶಿವ, ಬ್ರಹ್ಮ ಮೊದಲಾದವರು ಅಯ್ಯೋ ಎಂದು ದುಃಖಿಸಿ ಕರ್ಣನ ಪರಮ ಸತ್ಯವ್ರತವನ್ನು ಕೊಂಡಾಡಿದರು. ಎರಡೂ ಸೈನ್ಯದ ದುಃಖದ ಸಾಗರವನ್ನು ಹೇಳಲು ನನ್ನಿಂದ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಈ ಕಡೆ ಅರ್ಜುನನು ದುಃಖದಿಂದ ಕೃಷ್ಣನ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಡಾರಕ್ಕೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದನು.” ಎಂದು ಸಂಜಯನು ಹೇಳಿದನು.

ವಿರಿಂಚಿ-ಬ್ರಹ್ಮ

30. ಈ ಕಡೆ ಮೂರ್ಛೆ ಬಿದ್ದಿದ್ದ ಕೌರವನನ್ನು ಅವನ ಪರಿವಾರದವರು ಪಲ್ಲಕ್ಕಿಯ ಮೇಲೆ ಬಿಡಾರಕ್ಕೆ ಹೊತ್ತು ತಂದರು. ಆ ಪಾಳೆಯವು ದುಸ್ಥಿತಿಯ ಮನೆಯಾಗಿತ್ತು. ‘ನನ್ನ ಮಗ ಪ್ರಾಣವನ್ನು ಬಿಟ್ಟನೇ’ ಎಂದು ಚಿಂತಿಸುತ್ತಾ, ಕಮಲಮಿತ್ರನಾದ ಸೂರ್ಯನು ಆಕಾಶವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಸಮುದ್ರದ ಕಡೆಗೆ ನಡೆದನು.

ತೆತ್ತಿಗ-ದಾಸ

31. ‘ಜನಮೇಜಯ ರಾಯನೇ ಕೇಳು, ಸೂರ್ಯನೂ ಸೂರ್ಯನಂತನ ಕರ್ಣನ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ, ಮುಳುಗಿದಾಗ, ಕಮಲಗಳೂ ಕೌರವನ ಮುಖ ಕಮಲವೂ ಬಾಡಿ ಹೋಯಿತು. ದುಃಖದ ಕತ್ತಲಿನೊಡನೆ ಕತ್ತಲೂ ಹೆಚ್ಚಿತು. ನಿರ್ಮಲವಾದ ಚಕ್ರವಾಕ ಪಕ್ಷಿಗಳೂ ಅಗಲಿದವು. ಕೌರವನಿಗೆ ವಿಜಯಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ಅಗಲಿಕೆಯುಂಟಾಯಿತು’. ಎಂದು ವೈಶಂಪಾಯನರು ಹೇಳಿದರು