೧೦

ಸೂ. ಧರ್ಮರಾಯನ ಸೈನ್ಯವು ಕರ್ಣನ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದಿತು. ಸಂಕುಳಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಭೀಮನು ಕರ್ಣನ ಮಗನನ್ನು ಕೊಂದನು.

1. ಕೇಳು ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜನೆ, ತಮ್ಮ ವೀರರ ಮೇಳಾಪದಲ್ಲಿ ಪಾಂಡು ರಾಜರ ದಳವು ಅತಿ ರಭಸದಿಂದ ನಡೆದು ಬಂದಿತು. ಕರ್ಣನು ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾದ ವೀರರಿಗೆ ವೀಳೆಯವನ್ನು ಕೊಟ್ಟನು. ಅತಿರಥರ ಜಾಲವನ್ನು ಎರಡು ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ನಿಲ್ಲಿಸಿದನು.

2. ರಾಜಸೈನ್ಯದ ಬಲ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ನಾಯಕರು, ಸಂಸಪ್ತಕರು, ವಿವಿಧ ಆಯುಧಗಳ ಕಾಂಭೋಜ ಬರ್ಬರ ಚೀನ ಭೋಟಕರು, ಯುದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ತವಕಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಬಿಲ್ಲಾಳುಗಳು . ಎಡಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಕುರುರಾಯನ ಅನುಜರಾದ ದುಶ್ಶಾಸನ ಮೊದಲಾದವರು ರಂಜಿಸಿದರು.

3. ಕರ್ಣನ ಆಜ್ಞೆಯಂತೆ, ಎಂಟುಸಾವಿರ ಶ್ರೇಷ್ಠರಾದ ಮಹಾರಥರು ಐದುಸಾವಿರ ಆನೆಗಳು ಇಪ್ಪತ್ತು ಸಾವಿರ ರಾವುತರೊಂದಿಗೆ ಅಶ್ವತ್ಥಾಮನು, ಮತ್ತು ದುರ್ಯೋಧನ, ಕೃತವರ್ಮ ಕೃಪರು ಹನ್ನೆರಡುಸಾವಿರ ರಥಸಹಿತ ದಳಪತಿಯ ಬಲಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಬಂದು ಸೇರಿದರು.

4. “ಕುರುಸೈನ್ಯದ ಜಗಜಟ್ಟಿಗಳಾದ ವೃಷಸೇನ, ಸುಷೇಣ, ಶಕುನಿಯರು ಬಲಸಹಿತ ಸೈನ್ಯದ ಎಡ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಹಗೆಗೆ ಒರೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿ ನಿಂತರು. ಬೆಟ್ಟ ಬಿಳಲುಬಿಟ್ಟವೋ ಎನ್ನುವ ಹಾಗೆ ಆನೆಗ¼ ಸೊಂಡಿಲುಗಳು ನೆಲವನ್ನು ತಾಕುತ್ತಿದ್ದವು. ಇದು ಎಲ್ಲಿಯ ಸೇನೆಯೋ ನಾವು ಅರಿಯೆವು ಎಂದನು.

5. ಆ ಭೀಷ್ಮನ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೇನೆಯು ಸವೆಯಿತು. ಅನಂತರ ದ್ರೋಣ ಪರ್ವದಲ್ಲಿ ಬಾಣ ಸೋಕದ ಸೇನೆಯನ್ನು ಕಂಡೆನು. ಏನು ಹೇಳಲಿ, ಒಡೆಯಾ, ಮತ್ತೆ ಈ ಕರ್ಣನ ಕದನಕ್ಕೆ ಒದಗಿದ ಸೇನೆ ಸಂಖ್ಯಾತೀತ ಎಂದು ಸಂಜಯನು ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನಿಗೆ ಹೇಳಿದನು.

ಸೇನೆ ನುಗ್ಗಾದುದನು ಕಂಡೆ ದ್ರೋಣ ಪರ್ವದಲಿ - ಅ ರಾ ಸೆ. ?

6. ಈ ಬಲವು ಎದುರಾಗಿ (ವ್ಯೂಹ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ) ನಿಂತಿತು. ಶತ್ರುಗಳು ಅದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿವ್ಯೂಹ ರಚನೆ ಮಾಡಿ ನಿಂತರು. ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸೇನಾ ಸಮೂಹಕ್ಕೂ ಸಮಾನ ಬಲರಾದ ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರನ್ನು ನಿಯಮಿಸಿದನು. ಆ ವ್ಯೂಹದ ಎಡದಲ್ಲಿ ಭೀಮ, ಬಲಕ್ಕೆ ವೀರನಾದ ಅರ್ಜುನ, ಸೇನಾಪತಿ (ಧೃಷ್ಟದ್ಯುಮ್ನನ) ಸೇನಾ ಸಮೂಹದಲ್ಲಿ ಧರ್ಮರಾಯನು ತನ್ನ ದಳ ಸಹಿತ ನಿಂತುಕೊಂಡನು.

ಒಡ್ಡು-ವ್ಯೂಹ, ನೆರತೆ-ಸಮಾನ

7. “ಇಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಈ ಮೂವರೇ (ಭೀಮ, ಅರ್ಜುನ, ಧರ್ಮರಾಯ) ಎದುರಿಸಿದರು. ಅವರ ಆ ತೇಜಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ (ಪರಾಕ್ರಮದ ಮುಂದೆ) ಆ ಮಹಾರಥರು ಅಡಗಿ ಹೋದರು. ಚಂದ್ರ, ಸೂರ್ಯ, ಅಗ್ನಿಗಳ ಸಮಾನ ತೇಜಸ್ಸಿನವರಾದ ಇವರ ಮುಂದೆ ಬೇರೆ ತೇಜಸ್ವಿಗಳು ನಿಲ್ಲುವುದುಂಟೇ? ಕುರುಮಹಾರಾಜ ನೀನೇ ಹೇಳು” ಎಂದು ಸಂಜಯ ನಗುತ್ತ ನುಡಿದನು.

8. ಎರಡೂ ಬಲಗಳು ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ಕುಣಿಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಇದರಲ್ಲಿ ಭೇರಿಯ ನಾದ, ಭಟರ ಕೂಗು, ಆನೆಗಳ ಘೀಳಿಡುವಿಕೆ, ಕುದುರೆಗಳ ಹೇಷಾರವದ ಅಬ್ಬರ, (ಅಲ್ಲದೆ) ಕಹಳೆಯ ಮೊಳಗು, ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸದ್ದು ಮಾಡುವ ಡಮರು, ಡಿಂಡಿಮ, ತಂಬಟೆ ಇವುಗಳ ಅತಿಶಯದ ದನಿಗಳ ಅಬ್ಬರ ಎಲ್ಲರನ್ನು ಎದೆಗಡಿಸಿತು.

9. ಈ ರೀತಿ ವಾದ್ಯಧ್ವನಿ, ಘೋಷದೊಡನೆ ಎರಡೂ ಬಲಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಕೂಡಿದವು. ಆನೆಗಳು ಒಳ ನುಗ್ಗಿದವು, ಕುದುರೆಗಳು ಮುನ್ನುಗ್ಗಿದವು, ತೇರುಗಳು ಉರವಣಿಸಿದವು. ವೀರರು ತಿವಿದರು. ಬಳಿಕ ಉರುಳಿದ ತಲೆಗಳು, ಬಸಿಯುವ ಮಿದುಳುಗಳು, ಸುರಿಯುವ ಕರುಳುಗಳು, ಸೂಸುತ್ತಿರುವ ಎಲುವುಗಳು, ಅಲ್ಲದೆ ಹೊರಳಾಡುವ ಮುಂಡಗಳು ಇವುಗಳಿಂದ ಸೈನ್ಯದ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ರಣವು ರೌದ್ರಮಯವಾಗಿ ರಂಜಿಸಿತು.

ಹೊಂತಕಾರಿ-ವೀರರು;

10. ಹದನವಾದ ಬಾಣಗಳು ಕವಚಗಳನ್ನು ಸೀಳಿ ಹಾಕಿ ಅವಯವಗಳ ರಕ್ತವನ್ನು ತೋಡಿದವು. ಕೋಲ ತುದಿಯ ಚೂಪಾದ ಆಯುಧಗಳು ಒಡಲಿಗೆ ತಾಗಿ ಅವು ನೆರಿಗೆಯಂತಿರುವ ಪಟುಭಟರ ಕರುಳುಗಳನ್ನು ತಿವಿದು ಹೊರಬಂದವು. ಹೇಡಿಗಳು ಪ್ರಾಣಕ್ಕೆ ಹೆದರಿ ಬೆನ್ನು ತೋರಿಸಿ ಓಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಾಗ ಲೌಡೆಗಳು ಅವರ ನೆತ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದು ಅವರ ತಲೆಗಳನ್ನು ಬಿರಿಯುವಂತೆ ಮಾಡಿದವು. ಈ ಎಲ್ಲ ಅನರ್ಥಗಳು ಚತುರಂಗ ಬಲದ ಎಲ್ಲೆಡೆಯಲ್ಲೂ ನಡೆಯಿತು.

ಕೂರಂಬು-ಚೂಪಾದ ಬಾಣ; ನೀಡುಮೊನೆ-ಉದ್ದವಾದ ಚೂಪಾದ ತುದಿ; ನಿರಿಗರಳು-ನೆರಿಗೆಯಂತಿರುವ ಕರುಳು; ಖೇಡರಸು-ಹೇಡಿಗಳ ಪ್ರಾಣ; ಲೌಡೆ-ಕಬ್ಬಿಣದ ಆಯುಧ

11. “ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸೈನಿಕರು ಹಿಂದೆ ಸರಿಯಲಿ, ಯುದ್ಧದ ಮೋಜನ್ನು ನೋಡಬೇಕಾದರೆ ಅರಸರು ಮುಂದೆ ಬರಲಿ. ಮುನ್ನುಗ್ಗುವದರಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಹಾನಿಗೆ ಹೆದರದ ಸೇನಾಪತಿಗಳು ಭೀಮಾರ್ಜುನರ ಮೇಲೆ ನುಗ್ಗಲಿ. ಅವರ ಮೇಲೆ ಹದನಾದ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಅವರ ಕರುಳನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯಿರಿ” ಎಂದು ಅಬ್ಬರ ಮಾಡುತ್ತ, ಸಮಸಪ್ತಕರು ಅರ್ಜುನನ್ನು ಕೆಣಕಿದರು.

12. ಇತ್ತ ಕರ್ಣನು “(ಧರ್ಮ)ರಾಯನು ಎಲ್ಲಿ? ಕೌರವನ ದಾಯಾದಿಯು ಎಲ್ಲಿ? ಆತನಿಗೆ ಬರಲಿಕ್ಕೆ ಹೇಳು. ಈ ಮೊದಲಿನ ಉಪಾಯಗಳು (ನಮ್ಮಲ್ಲಿ) ನಡೆಯಲಾರವು. ನಾವೇನು ಭೀಷ್ಮ-ದ್ರೋಣರು ಅಲ್ಲ, ಕೈ ಮುಗಿದು ಕೇಳಿಕೊಂಡರೆ ಆಗ ಕಾಯುತ್ತೇವೆ. ಸಾಯಲು ಸಿದ್ಧನಿದ್ದರೆ, ಬಿಲ್ಲಿಗೆ ಬಾಣ ಹೂಡಲಿ. ಅದು ತಿರುವನ್ನು ಒದ್ದು ನೆಗೆದು ಬರಲಿ” ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತ ಕರ್ಣನು ರಥವನ್ನು ವೇಗವಾಗಿ ಬಿಟ್ಟನು.

ದಾಯಿಗ-ಭಾಗಾದಿ;

13. ಹೀಗೆ ವೇಗವಾಗಿ ಬರುತ್ತಿರುವ ಕರ್ಣನನ್ನು ನೋಡಿ, ಹದಿನೆಂಟು ಸಾವಿರ ರಥಿಕರೊಡನೆ ಭೀಮನು ಅಡ್ಡಗಟ್ಟಿದನು. ಭೀಮನು ಸಮೂಹಗಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಬರಲು, ಅವನು ಕರ್ಣನನ್ನು ಮುಟ್ಟಲು ಅವಕಾಶ ಕೊಡದಂತೆ ಕೌರವೇಂದ್ರನ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿನ ಮೂವತ್ತು ಸಾವಿರ ಆನೆಯ ಸೈನ್ಯ ಮುನ್ನುಗ್ಗಿ ಬಂದಿತು.

14. “ಓ ! ಆನೆಯ ಹಿಂಡೆ? ನಮ್ಮ ಪುಣ್ಯದ ಪ್ರತಿಫಲವೆ ! (ಅಡ್ಡಿಯಿಲ್ಲ) ನಮ್ಮ ರಥಿಕರಾರೂ ಬಾಣ ತೊಡಬೇಡಿರಿ. ಒಂದು ಅರಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೈರಿಸಿ. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ನಾನು ವೈರಿ ಬಲಕ್ಕೆ ಹಿರಣ್ಯಕಶಿಪುವಿಗೆ ನರಸಿಂಹ ಕೊಟ್ಟ ಗತಿಯನ್ನೇ ಕೊಡುತ್ತೇನೆ. ನೀವು ಕಣ್ಣು ಮುಚ್ಚಿ ತೆಗೆಯುವದರಲ್ಲೇ ಬಂದು ಬಿಡುತ್ತೇನೆ” ಎಂದು ಭೀಮನು ಕೌರವನ ಗಜಬಲವನ್ನು ಹೊಕ್ಕನು.

15. ಭೀಮನ ಸಿಂಹನಾದಕ್ಕೆ ಆನೆಗಳ ಎದೆಗುಂಡಿಗೆಗಳು ಬಿರಿದವು. ಗದೆಯ ಹೊಡೆತಕ್ಕೆ ಆನೆಗಳು ಕೋರೆಗಳು ನೆಲ ಕಚ್ಚುವಂತೆ ಬಿದ್ದವು. ಬಿದ್ದ ಮರುಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಮಡಿದವು. ಕೆಲವು ಉರುಳಿದವು. ಭೀಮ ಮತ್ತು ಆನೆಗಳ ಈ ಹೋರಾಟ ವಜ್ರಾಯುಧ ಹಾಗೂ ಪರ್ವತಗಳ ಹೋರಾಟದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ರಾಯಾ ಕೇಳು” ಎಂದು ಸಂಜಯನು ಹೇಳಿದನು.

ಕೋಡಡಿಯಾಗಿ-ಕೋರೆಗಳು ನೆಲ ಕಚ್ಚುವಂತೆ

16. ನೀಲ ಪರ್ವತವನ್ನು ಆಶ್ರಯಿಸಿ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಮೇಘಗಳು ಮಳೆ ಸುರಿಸಿದಂತೆ, ಆನೆಯ ಮೇಲಿನ ಯೋಧರು ಬೀಮನ ಮೇಲೆ ಬಾಣಗಳ ಜಾಲವನ್ನೇ ಕವಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಆ ಬಾಣಗಳಿಗೆ ಆತನು ಸೊಪ್ಪು ಹಾಕಲಿಲ್ಲ. ಸಿಡಿಲಿನ ಉರಿ ನಾಲಗೆಗೆ ನೀರು ಏನು ಮಾಡೀತು? ನಾನಾ ವಿಧದ ಅಸ್ತ್ರ ಶಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಭೀಮನು ಮುಖ್ಯರಾದವರನ್ನು ಹೊಡೆದು ಉರುಳಿಸಿದನು.

17. ಭೀಮನು ಆನೆಯ ಸೊಂಡಿಲು, ಯೋಧರ ಕರ, ಮಹಾಂಕುಶದವನ ಕೈ, ಈ ಮೂರು ಕೈಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಬಾಣದಿಂದ ಕತ್ತರಿಸಿದನು. ಆಮೇಲೆ ಗದೆ ಹಿಡಿದು ತಿರುಗಿ ಹೊಡೆದನು. ಆಗ ಮೈಯ ಕವಚ, ಕಾದುವ ಯೋಧ, ಮತ್ತು ಆನೆಯ ದೇಹ ಇವು ಏಕಕಾಲಕ್ಕೆ ಸಮಾನವಾದ ಹೋಳುಗಳಾಗಿ ಬಿದ್ದವು. ಅರಸನೇ ! ಭೀಮಸೇನನ ಈ ಅಪರೂಪದ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ಬಣ್ಣಿಸುವವರು ಯಾರು ?

18. ಭೀಮಸೇನನ ಉರವಣೆಗೆಗೆ ಆನೆಗಳು ಹಿಂಡನ್ನು ಬಿಟ್ಟ ರೂಪಗೇಡಿಯಾಗಿ ಶಕ್ತಿಗುಂದಿ ಹಿಂತಿರುಗಿ ಮನಬಂದತ್ತ ತೆರಳಿದವು. ಕೌರವರ ದಳದಲ್ಲಿ ಭೀಮನ ಈ ಉಬ್ಬಾಳತನವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸುವವರೇ ಇಲ್ಲ. ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾದ ನಾಯಕರೂ ಸಹ ಕೈಚೆಲ್ಲಿ ಕುಳಿತರು. ಇದನ್ನು ನೋಡಿ ಅಕಟಕಟಾ ! ಕೆಲಸ ಕೆಟ್ಟಿತು ಎನ್ನುತ್ತ ಬಿಲ್ಲು ಹಿಡಿದು ಶಬ್ದ ಮಾಡುತ್ತ ಅಶ್ವತ್ಥಾಮನು ಇದಿರಾದನು.

ಮುಮ್ಮುಳಿಗೊಂಡು-ರೂಪಗೇಡಿಯಾಗಿ ನಾಶವಾಗು; ಗಂಡುಗೆಡಿಸು-ಸೋಲಿಸು; ಅಂಡುಗೊಳು-ಕೈ ಚಲ್ಲಿ ಕೂಡು;

19. ಅಶ್ವತ್ಥಾಮನು ಭೀಮನ ಮೇಲೆ ಏರಿ ಬಂದದ್ದನ್ನು ಕಂಡು ಧೃಷ್ಟಧ್ಯುಮ್ನನ ಸೈನಿಕರು “ಎಲೆಲೇ ! (ಧರ್ಮ) ರಾಯನ ತಮ್ಮನೋ ! ಆನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಇಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿನವರೆಗೂ ಸೆಣಸಿ ಬಳಲಿದ್ದಾನೆ. ಅಶ್ವತ್ಥಾಮನ ಸಾಮಥ್ರ್ಯವೇನು ಸಣ್ಣದೇ? ಈ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಹಿಂಜರಿಯುವ ಸ್ವಾಮಿದ್ರೋಹಿಗಳನ್ನು ಆಚೆಗೆ ಅಟ್ಟು” ಎಂದು ಕೂಗುತ್ತಾ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಮುನ್ನುಗ್ಗಿದರು. ಆಗ ಪಾಂಚಾಲ ನಾಯಕರು ಸಾಹಸದಿಂದ ಮುಂದುವರೆದು ಭೀಮನ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಬಂದು ಅವನಿಗೆ ಬೆಂಬಲವಾಗಿ ನಿಂತರು.

20. “ಎಲೈ ಪಾಂಚಾಲರಾಯನ ಮರಿಗಳಿರಾ ! ಭೀಮನಿಗಾಗಿ ನೀವು ಮರುಗಬೇಡಿರಿ. ತಪ್ಪೇನು ಅದರಲ್ಲಿ? ಇರಲಿ ನೀವು ದೊಡ್ಡದೊರೆಯ (ಧರ್ಮರಾಯನ) ಮನಸ್ಸು ನೋಯದಂತೆ ಯುದ್ಧ ಮಾಡಬಲ್ಲಿರಾ? ಮಾಡುವಿರಾದರೆ ಸರಿ ಅದಕ್ಕೆ ಔಷಧವ ಬಲ್ಲೆನು” ಎನ್ನುತ್ತ ಅಶ್ವತ್ಥಾಮನು ಬಾಣವನ್ನು ಬತ್ತಳಿಕೆಯಿಂದ ಸೆಳೆದನು. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ವೀರ ಕರ್ಣನು ಅಶ್ವತ್ಥಾಮನನ್ನು ಹಿಂದೆ ಸರಿಸಿ, ಪಾಂಚಾಲರಿಗೆ ಎದುರಾಗಿ ನಿಂತನು.

21. “ಎಲೈ ! ಗುರುಪುತ್ರಾ ! ಕ್ಷಮಿಸಬೇಕು, ಇಂದಿನ ರಣವನ್ನು ಕ್ಷಣಕಾಲ ನೀವು ನೋಡಬೇಕು. ಈ ಶೌರ್ಯಭ್ರಮಿತರಾದ ಪಾಂಚಾಲರೆಲ್ಲರನ್ನೂ ನಾಶ ಮಾಡಿ ತೋರಿಸುವೆನು. ಕತ್ತಲೆಗೆ ಸೂರ್ಯನೆ ಎದುರಾಗಬೇಕೆ? ಅವನ ರಶ್ಮಿಗಳಳೆ ಆ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತವೆ. ನೀವು ಕೇವಲ ನೋಟಕರಾಗಿರಿ. ರಣದ ಹೊಣೆಯನ್ನು ನಮಗೆ ಬಿಡಿ” ಎಂದು ಕರ್ಣನು ಅಶ್ವತ್ಥಾಮನಿಗೆ ಹೇಳಿದನು.

22. “ಆ ಬಳಿಕ ಹೇಳುವುದೇನು? ರಣದಲ್ಲಿ ಅತಿಶಯ ಶ್ರೇಷ್ಠರೆನಿಸಿದವರು ತೀರ ಚುರುಕಾದ ಕೈಗುಣದ ಅವರು ಕರ್ಣನನ್ನು ಎಂಟೂ ದಿಕ್ಕುಗಳಿಂದ ಹೊಡೆದರು. ಆಗ ಹರಡಿದ ಮೋಡಗಳ ಒಡಲೊಳಗೆ ಅರೆಕ್ಷಣ ಮರೆಯಾದ ಸೂರ್ಯನಂತೆ ಕರ್ಣನು ಎಲ್ಲಿಯೂ ಕಾಣದಾದನು. ನರನಾಥ ಕೇಳು “ಎಂದು ಸಂಜಯನು ಹೇಳಿದನು

ಜಲಧರಪಟ-ಮೋಡಗಳ ಸಮೂಹ

23. ಗಾಳಿ ಎಲ್ಲಿ? ವ್ಯಾಪಿಸಿದ ಮೇಘಗಳೆಲ್ಲಿ? ಎಂಬ ವಾತಾವರಣವನ್ನುಂಟುಮಾಡಿ ಆಗ ಕರ್ಣನು ವೈರಿಗಳ ಶಿರಸ್ಸನ್ನು ಕಡಿಕಡಿದು ಉರುಳಿಸುತ್ತಿದ್ದನು. ಕೊರಳ ನಾಡಿಗಳು ಕತ್ತರಿಸಿ ಬೀಳಲು ಬಿಸಿರಕ್ತ ಧಾರೆಯಾಗಿ ಹರಿಯುತ್ತಿತ್ತು. ಕರ್ಣನ ಏಳಿಗೆ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಛತ್ರ-ಚಾಮರಗಳೂ ಪುಟಿವ ನೆತ್ತರದಿಂದ ತೊಯ್ದವು. ಹೀಗೆ ಕೋಟ್ಯಾನುಕೋಟಿ ವೀರರನ್ನು ಕರ್ಣನು ಕೊಂದನು.

ಘಾಡಿಸುವ-ವ್ಯಾಪಿಸುವ; ನಾಳಿಗಡಿತ-ಗಂಟನಾಳ ಕೊಯ್ಯುವದು; ನೂಕುಧಾರೆ-ಪ್ರವಾಹದ ಒತ್ತಡ

24. “ವೈರಿಗಳು ಮತ್ತೆ ಬಂದು ಮುಸುಕಿದರು. ಪಾಂಚಾಲ ಸೈನ್ಯ ಸಾಯುವುದಕ್ಕೆ ತೆರಪೇ ಇಲ್ಲ. ಮತ್ತೆ ಬರುವ ವೀರಾಳುಗಳಿಗೂ ಕೊರತೆಯಿಲ್ಲ, ಪುನಃ ಎಷ್ಟು ಅವಸಾನಗಳಾದವೋ ಅದನ್ನು ನಾನು ಅರಿಯೆ. ಕರ್ಣನು ಒಂದೊಂದೇ ಬಾಣವನ್ನು ತೆಗೆ ತೆಗೆದು ಹೊಡೆಯುತ್ತಿದ್ದನೋ, ಬಾಣಗಳ ಸಮೂಹವನ್ನೇ ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತಿದ್ದನೋ ತಿಳಿಯೆ. ವೈರಿಗಳು ಪಟಪಟನೆ ಭೂಮಿಗುರುಳುತ್ತಿದ್ದುದನ್ನು ಮಾತ್ರ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದೆ, ಆದರೆ (ಯಾವ ಬಾಣವನ್ನು ಯಾವಾಗ ಬಿಟ್ಟನು?) ಆ ಬಾಣದ ಎಸುಗೆಯನ್ನೇ ಕಾಣದಾದೆ.” ಎಂದು ಸಂಜಯನು ಹೇಳಿದನು.

25. ವೈರಿಯಾದ ಪಾಂಚಾಲರ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಐದು ಜನ ಅರಸರು ಅಸು ತೊರೆದರು. (ದೂರಿನ ನೋಟಕ್ಕೆ) ಅಂದವಾದ ಚತುರಂಗ ಬಲದ ತುರುಸಿನ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಜನರು ಸತ್ತರೆಂಬುದನ್ನು ಯಾರು ಬಲ್ಲರು? ಪರಾಕ್ರಮಿಗಳಾದವರು ಸಿಟ್ಟಾಗಿ ಉಬ್ಬೆದ್ದು ಮತ್ತೆ ನುಗ್ಗಿದರು. ಮಹಾರಥರು ದಾಳಿಯನ್ನು ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ಮತ್ತೆ ಮುಂದುವರಿಸಿದರು.

26. ನಕುಲ ದೃಷ್ಟದ್ಯುಮ್ನ, ಸುತಸೋಮಕ, ಶಿಖಂಡಿ, ಯುಯುತ್ಸು, ಸಾತ್ಯಕಿ, ಶತಾನೀಕ, ಪ್ರತಿವಿಂಧ್ಯಕರು, ಶ್ರುತಕೀರ್ತಿ, ಎಲ್ಲ ಕೈಕೆಯರು, ಪಾಂಡ್ಯರು, ಶಿಶುಪಾಲನ ಮಗ, ಯುಧಾಮನ್ಯು ಮತ್ತು ಸಹದೇವ ಮೊದಲಾದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಮಹಾರಥರು ತಕ್ಕ ಸನ್ನಾಹ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಕರ್ಣನನ್ನು ಮುತ್ತಿದರು.

27. “ಭೀಮ, ಅಜುನ, ಕೃಷ್ಣ, ಧರ್ಮರಾಜ ಈ ಮಹಾರಥರು ಹೊರತಾಗಿ ಇತರ ಸಮೂಹವೂ ಶಕ್ತಿಮೀರಿ ಕರ್ಣನಿದಿರಿಗೆ ಕವಿದು ನಿಂತಿತು. ಶಿವಶಿವಾ! ಎಲ್ಲ ಹೆಸರಾದ ವೀರರೂ ಯುದ್ಧಕ್ಕಾಗಿ ಕರ್ಣನೊಬ್ಬನನ್ನು ಬಯಸಿದರು. ರಾಜಾ ! ಕೇಳು” ಎಂದು ಸಂಜಯನು ಹೇಳಿದನು.

28. ಉರಿಯ ಪೇಟೆಯಲ್ಲಿ ಪತಂಗದ ಸರಕು ಮಾರಾಟವಾಗದೆ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಬರುವುದುಂಟೆ? ರಭಸದ ಬಿರುಬಿನಬ್ಬರದಿಂದ ಮಹಾರಥರ ಸಮೂಹ ಕರ್ಣನನ್ನು ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯವಿಲ್ಲದೆ ಕೆಣಕಿ, ಕೆರಳಿಸಿತು. ಶತ್ರು ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಹೊಕ್ಕು ಬೆರಸಿದರು ಬೇಸರಿಸಿದರು. ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದು ಹೊಯ್ದರು. ಹೊಯ್ದು ಅನೇಕರನ್ನು ನಾಶ ಮಾಡಿದರು. ಕೆಲವರನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗಾಯಪಡಿಸಿದರು.

29. ಹೀಗೆ ಅರಿಗಳು ಕರ್ಣನನ್ನು ಕೆಣಕಿ ತಮ್ಮ ಸತ್ವ ಸಾಹಸವನ್ನು ತೋರಿದರೆ, ಕರ್ಣನು ಅವರ ಶಕ್ತಿಯನ್ನೆಲ್ಲ ಒಮ್ಮೆ ಹೀರಿದನು. ಬಳಿಕ ರಾಯನ ಹದಿನೆಂಟು ಸಾವಿರ ಸಂಬಂಧಿಕರನ್ನು ಸೀಳಿ ಹಾಕಿದನು. ಉತ್ಸಾದಿಂದ ಮತ್ತು ಶೌರ್ಯದಿಂದ ಹೋರಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಪಾರ್ಥನ ತಮ್ಮಂದಿರನ್ನು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸಿದನು.

ಸೊಮ್ಮಿನವರು-ಸಂಬಂಧಿಕರು

30. “ರಥವು ಮುರಿದು ಗಾಯಹೊಂದಿ ಬಹಳಷ್ಟು ನೊಂದು ಸಾತ್ಯಕಿ ಹಿಂಜರಿದು ಮರೆಯಾದನು. ಸಾರಥಿಗಳು ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದರೆಂದು ಸುತಸೋಮಕಾದಿಗಳು ರಣಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಲಾರದೆ ಓಡಿಹೋದರು. ಕರ್ಣನ ಆ ಕಾಳಗದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಸಾವಿರ ರಥಿಕರು ನೆಲಕ್ಕೆ ಉರುಳಿದರು. ಉಳಿದ ಆನೆ, ಕುದುರೆ, ಕಾಲಾಳುಗಳನ್ನು ರವಿಸುತನು ಹೊಡೆಹೊಡೆದು ಕೆಡವಿದನು. ಹಾಗೆ ಕೆಡವಿದ ಆನೆ, ಕುದುರೆ, ಸೈನ್ಯಗಳು ಎಷ್ಟೆಂಬುದನ್ನು ನಾನು ಅರಿಯೆ” ಎಂದು ಸಂಜಯನು ಹೇಳಿದನು.

31. ಒಮ್ಮೆ ಕರ್ಣನ ಏಟಿಗೆ ಚೆಲ್ಲಾಪಿಲ್ಲಿಯಾದ ಮಹಾರಥರು ಮತ್ತೆ ಸಿದ್ದರಾದರು. ಶಿಖಂಡಿ, ಸಾತ್ಯಕಿ, ನಕುಲ, ಸಹದೇವ, ದೃಷ್ಟಧ್ಯುಮ್ನ, ಶೃಂಜಯ ಇವರೆಲ್ಲರೂ ಮತ್ತೆ ಕಾಳಗಕ್ಕೆ ನುಗ್ಗಿ ಬಂದರು. ಆವೇಶದಿಂದ ಬಾಣಗಳ ಮಳೆ ಕರೆದರು. ಬಾಯಿಂದ ಬೈಗುಳ ಮಳೆಯನ್ನೂ ಸುರಿಸಿದರು. ಬಿರುದು ಕಹಳೆಯನ್ನು ಮೊಳಗಿಸುತ್ತ ಗರುವದವರು ಅಬ್ಬರದಿಂದ ಕರ್ಣನನ್ನು ಮುತ್ತ ಹೊರಟರು. “ಕರ್ಣನೆಲ್ಲಿ ತೋರು” ಎನ್ನುತ್ತ ಏರಿ ಹೋದರು.

32. ಎಲೆ! ನೊರಜುಗಳಿರಾ! ನಿಮಗೇಕೆ ಕರ್ಣನ ತೊಂದರೆ? ನಾವೇ ನಿಮ್ಮ ನೆತ್ತಿಯ ಮೇಲಿನ ಒನಕೆಯಲ್ಲವೇ? ಫಡಾ ! ನಕುಲಾ ! ಸಹದೇವಾ ! ನಿಲ್ಲಿರಿ ಎನ್ನುತ್ತ ಕಿಡಿಕಾರುತ್ತಿದ್ದ ಕೆಂಪುಕಣ್ಣಿನ ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಶೂgರಾದ ಕರ್ಣನ ಮಕ್ಕಳು, ಯುದ್ಧ ಮಾಡಲು ಮುನ್ನುಗ್ಗುತ್ತಿರುವ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಅಡ್ಡಗಟ್ಟಿ ತರುಬಿದರು.

33. ಅವರ ಬಾಣಬಿಡುವ ವೈಖರಿಯನ್ನು ಏನೆಂದು ಹೇಳಲಿ? ಕಲಿ ವೃಷಸೇನ ಮತ್ತು ವೀರ ಸುಷೇಣ ಇವರು ಇಬ್ಬರೂ ಏರಿ ಹೋಗಿ ಅತಿಬಲರನ್ನು ಹೊಡೆದರು. ಅವರ ಶೌರ್ಯವನ್ನು ಕಂಡ ರಿಪುಭಟರು “ಭಲೇ ನೀವು ಶಕ್ತಿವಂತರೋ, ಘನತೆವೆತ್ತವರೋ, ನೀವು ಕರ್ಣನ ಎಂಟು ಮಡಿ ಶೂರರಹುದು, ಭಲೆ ವಾಹವ್ವಾ!” ಎನ್ನುತ್ತ ಎಲ್ಲ ರಥಸಮುದಾಯದೊಂದಿಗೆ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿ ಅವರನ್ನು ಕವಿದರು.

34. “ತಮ್ಮನ್ನು ಮುತ್ತಿದ ತೇರುಗಳನ್ನು ಕಡಿದು ಚೆಲ್ಲಿದರು. ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಆನೆಗಳನ್ನು ಅಡ್ಡ ಬೀಳಿಸಿದರು. ಅಕ್ಕಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಏರಿಬರುತ್ತಿರುವ ಕುದುರೆಗಳು ಬಸಿಯುವ ನೆತ್ತರಿನಲ್ಲಿ ನೆನೆದು ಹೋದವು. ಕಾಲಾಳುಗಳು ತುಡುಕಿ ಮೇಲ್ವಾಯ್ದರೆ, ಅವರ ತಲೆಯಿಲ್ಲದ ದೇಹಗಳು ಕುಣಿದು ಕುಪ್ಪಳಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿದರು. ಹೆಚ್ಚಿಗೆ ಏನು ಹೇಳಲಿ? ಕರ್ಣನ ಮಕ್ಕಳ ಪರಾಕ್ರಮವು ನಕುಲ-ಸಹದೇವಾದಿಗಳನ್ನು ಬೆದರಿಸಿತು. ಅರಸಾ ಕೇಳು” ಎಂದು ಸಂಜಯನು ಹೇಳಿದನು.

35. ಇತ್ತ ಕಡೆ ನೋಡಿ, ಭೀಮನು “ಎಲೈ ತಬ್ಬಲಿಗಳಿರಾ ನೀವು ಕೊಂಡಾಡಿ ಕಾದುವ ದೊರೆಗಳೆ? ನಕುಲ ಅತ್ತ ಕಡೆಗೆ ನಡೆ. ಸಹದೇವಾ ನೀನೂ ತೊಲಗು” ಎನ್ನುತ್ತ ಬಾಣವನ್ನು ಕೆನ್ನೆಯವರೆಗೆ ಸೇದಿ, ಹುಬ್ಬುಗಂಟಿಕ್ಕಿ ಮೀಸೆ ತಿರುವಿ ತುಟಿಕಚ್ಚಿ, ಕುರುಕುಲಕ್ಕೆ ಯಮಸ್ವರೂಪನಾದ ಭೀಮನು ವೇಗವಾಗಿ ರಥವನ್ನು ಬಿಟ್ಟನು.

ತರುವಲಿ-ತಬ್ಬಲಿ;

36. “ಅರಸರ ಮೋಹರದಲ್ಲಿ ಯುದ್ದ ಮಾಡುವದೆಂದರೆ ಇದೇನು ಕಜ್ಜಾಯವೆಂದು ತಿಳಿದಿರುವಿರಾ? ಮಕ್ಕಳೆಂದು ಮನ್ನಿಸಿ ನಿಮ್ಮನ್ನು ಉಳಿಸಿರುವೆನು. ನಿಮ್ಮ ಪರಾಕ್ರಮ ಲೇಸು, ಇನ್ನು ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ನಿಂತು ಸುಮ್ಮನೆ ಜೀವ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಡಿರಿ. ನಾನು ನಿಮ್ಮನ್ನು ನೋಯಿಸುವದೂ ಒಳ್ಳೆಯದಲ್ಲ, ನಿಮ್ಮ ತಂದೆ ಸೇನಾನಾಯಕನಷ್ಟೇ? ಆತನನ್ನು ಇತ್ತ ಕಳಿಸಿರಿ” ಎಂದು ಭೀಮನು ವೃಷಸೇನ, ಸುಷೇಣರಿಗೆ ಹೇಳಿದನು

37. “ಅಯ್ಯಾ! ಪವನಸುತ, ಎಂಥ ಹುಚ್ಚನು ನೀನು? ನಿನ್ನ ಶೂರತನಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಶೂರರು, ನಿನ್ನ ತೂಕಕ್ಕೆ ತೂಕ ಹೀಗೆ ಸರಿಸಮಾನರಾದ ನಾವು ಇರುವಾಗ ಕನಕ ಪರ್ವತದವರೆಗಿನ ಮಾತೇಕೆ? ಸೂರ್ಯಬಿಂಬದ ತತ್ತಿಗಳನ್ನು ದಾಟಿ ಕತ್ತಲೆ ಓಡಬಲ್ಲುದೇ? ನೀನು ಸ್ವಲ್ಪ ನಿಧಾನಿಸಿ ನಿನ್ನ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ತೋರು” ಎಂದು ಕವಿದು ಆತನ ಮೇಲೆ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟರು.

38. “ಬಾಯಿಬಡಕತನವು ನಿಮ್ಮ ತಂದೆ ಸಂಪಾದಿಸಿದ ಆಸ್ತಿ, ಧನ. ಅದನ್ನೇ ನೀವು ನಿಮ್ಮ ವೆಚ್ಚಕ್ಕಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದೀರಿ. ಇದರಲ್ಲಿ ತಪ್ಪೇನು? ಎಂದು ಕರ್ಣತನುಜರ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣ ಕಡಿದೊಗೆದು ತನ್ನ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಅವರ ಮೇಲೆ ಕವಿಸಿದನು. ಇವನ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಅವರು ಮೇಲಿಂದ ಮೇಲೆ ಕತ್ತರಿಸಿ ಭೀಮನನ್ನು ಸಿಟ್ಟಿಗೆಬ್ಬಿಸಿದರು. ಅರಸಾ! ಕೇಳು” ಎಂದು ಸಂಜಯನು ಹೇಳಿದನು.

39. “ಚಿಕ್ಕ ಬಾಲಕರೆಂದು ಮನ್ನಿಸಿದರೆ ನಿಮ್ಮ ಚಪಲತೆ ಹೆಚ್ಚಾಯಿತೇ? ನಾವೇ ಮೂರ್ಖರಾದೆವು. ಆಗಲಿ” ಎನ್ನುತ್ತ ನೂರು ಬಾಣಗಳನ್ನು ತೆಗೆದು ಅದರಿಂದ ರಥ, ಆನೆ. ಕುದುರೆ ಇವುಗಳ ಸಮೂಹ ಹಾಗೂ ಸಾರಥಿಗಳು ಇವರನ್ನು ಕೊಂದನು. ನಂತರ ಶಕ್ತವಾದ ಬಾಣಗಳಿಂದ ಕರ್ಣನ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನನ್ನು ಕೊಂದು ಬೊಬ್ಬಿರಿದನು.

40. ಶಿವಶಿವಾ! ಕರ್ಣನ ಮಗನೇ ಮಡಿದವನು? ಅಥವಾ ದಳಪತಿಯೇ ಅಳಿದನೋ? ಕೌರವನಿಗೆ ಎಂಥ ಹಾನಿ! ಅಯ್ಯೋ! ಎನ್ನುತ್ತ ಕೌರವ ಸೈನ್ಯವೆಲ್ಲ ಕಳವಳಿಸಲು ಆಗ ಅಶ್ವತ್ಥಾಮ, ಕೃಪ, ಕೌರವ, ಶಕುನಿ, ದುಶ್ಶಾಸನಾದಿಗಳು ಪ್ರತಿಭಟಿಸಿ ನಿಲ್ಲಲು, ಅವರೆಲ್ಲರನ್ನೂ ಹಿಂದೆ ಸರಿಸಿ ಕರ್ಣನು ಇದಿರಾದನು.

41. “ಎಲೋ ಭ್ರೂಣಹತ್ಯಾ ಪಾತಕಿಯೇ ! ತಡೆದುಕೋ ಇದಿರಾಗು. ಬಾಣಗಳ ಸಮೂಹ ಇದೆ” ಎನ್ನುತ್ತ ಕರ್ಣನು ಭೀಮನನ್ನು ಹೊಡೆದನು. ಆಗ ಭೀಮನು “ಎದುರು ಬಂದರೆ ನೀನು ನನ್ನ ಸರಿಸಮನಲ್ಲ, ವಿಜಾತಿಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದವನು, ಎಲೋ ! ಸೂತನಂದನ” ಎನ್ನುತ್ತ ಕರ್ಣನನ್ನು ಹೊಡೆದನು.

42. ಅವರಿಬ್ಬರೂ ತೆರಪಿಲ್ಲದೆ ಕಾದಿದರು. ಭೀಮನು ಎಚ್ಚ ಬಾಣವನ್ನು ಕಲಿ ಕರ್ಣ ಕೊಚ್ಚಿಹಾಕಿದನು. ಅಲ್ಲದೆ ಅವನ ಮೇಲೆ ತನ್ನ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟನು. ಬಹಳ ವೇಗದಿಂದ ಬಾಣದ ಮೇಲೆ ಬಾಣಗಳು ತಾಕಲಾಡಿದವು. ಕವಿದು ಬಂದ ಆ ಬಾಣಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸಿಕೊಂಡು ತನ್ನ ಕೂರಂಬುಗಳನ್ನು ಕರೆದನು. ಅವನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಿ ಕರ್ಣನು ತಾನು ಬಾಣಗಳ ಮಳೆಗರೆದನು. ಹೀಗೆ ಇಬ್ಬರೂ ತಮ್ಮ ಶ್ರಮವನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ ಬಾಣ ಬಿಡುತ್ತ ಕಾದಾಡಿದರು.

43. ಆಗಿನ ಆ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಕಂಡು ಕೌರವರಾಯ “ಅಯ್ಯೋ ! ದಳಪತಿಗೆ ಭಾರಿಯ ಯುದ್ಧ ಕೈಗಟ್ಟಿತು. ಅವನ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಶೂರಭಟರು ಇಲ್ಲವಾಯಿತೆ? ಎಲಲಾ ! ಪರಿವಾರಕ್ಕೆ ಇದು ರೀತಿಯೇ? ” ಎಂದು ಮೂದಲಿಸಿದನು. ಆಗ ಕೂಡಲೇ ಕೂರಲಗಿನ ಬಾಣ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ಹತ್ತಿರದ ಮಹಾರಥರಿಗೆಲ್ಲ ಕೈಬೀಸಿ ಕರ್ಣನಿಗೆ ನೀನು ಬದಿಗೆ ಸರಿ ಎಂದು ಹೇಳಿ ದುಶ್ಶಾಸನನು ಭೀಮನನ್ನು ಕೆಣಕಿದನು.

44. “ಎಲವೋ ಭೀಮಾ! ಕರ್ಣನ ಮಗನನ್ನು ಕೊಂದೆನೆಂಬ ಹಿಗ್ಗಿನಿಂದ ಉಬ್ಬಿ ಮೆರೆಯಬೇಡ ! ನಿನ್ನ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲವಾಗಿ ಕೃಷ್ಣಾರ್ಜುನರನ್ನು ಕರೆಸಿಕೊ. ನಿನ್ನೊಬ್ಬನಿಂದ ಏನಾದೀತು. ಕೇವಲ ನಿನ್ನ ಬಿಂಕ ಮಾತ್ರ ನಿನ್ನ ತಲೆಗೆ ಬಂದೀತು. ಇದನ್ನು ನಾವು ಅರಿಯೆವೆ?” ಎನ್ನುತ್ತ ನಿನ್ನ ಮಗನು, ಅರಸಾ ಅತಿಬಲನಾದ ಭೀಮನಿಗೆ ಹೊಡೆದನು ” ಎಂದು ಸಂಜಯನು ಹೇಳಿದನು.

45. “ಟಗರು ಸಿಟ್ಟಾಗಿ ಅಬ್ಬರಿಸಿದರೆ ತೋಳ ಹೆದರಿ ಹಿಂಜರಿದು ಅಯ್ಯೋ ! ಬದುಕಿದೆ ಎಂದು ನಿಲ್ಲುವುದೇ? ನೀವು ನಾಲಗೆಯ ವೀರರು. ನಾವು ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಮೂಢರು. ಬಿಟ್ಟ ಅಡಾಯುಧದ ತುದಿನಾಲಿಗೆಯಿಂದ ಮಾತಾಡಬಲ್ಲೆವು. ನೀವೂ ಹೀಗೆ ಮಾತಾಡಬಲ್ಲಿರಾದರೆ ನಾವು ಮೆಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ” ಎಂದು ನುಡಿಯುತ್ತ ಭೀಮನು ವೈರಿ ಭಟನಾದ ದುಶ್ಶಾಸನನನ್ನು ಘಾತಿಸಿದನು.

46. ಭೀಮನು ಬಿಟ್ಟ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಕಡಿದು, ದಟ್ಟವಾದ ಬಾಣಗಳನ್ನು ದುಶ್ಶಾಸನನು ಕವಿಸಿದನು. ಅವನ ಅಕ್ಕಪಕ್ಕದಲ್ಲಿದ್ದ ಮಹಾರಥರೂ ಬಾಣಗಳ ಮಳೆಗರೆದರು. ಆದರೆ ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣಗಳು ಕತ್ತಲೆಯ ಸಮೂಹವನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಂದೆ ಸರಿಯುವುವೇ? ವೈರಿಗಳ ಬಾಣ ಸಮೂಹವನ್ನು ಕಡಿದು ಭೀಮನು ಮಹಾರಥರನ್ನು ಹೊಡೆದು ಕೆಡಹಿದನು.

47. ಸಂಕಟದಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕರೆ, ತಾಯಿಗೆ ಮಕ್ಕಳೇ ಬೆಂಬಲವಾಗಲಾರರು. ನಿನ್ನ ಮಗನನ್ನು ಇಕ್ಕಟ್ಟಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಸಿ, ಹಿಂಡು ಬಿಟ್ಟು ನೀ ಸಾಕಿದವರೆಲ್ಲ ಓಡಿ ಹೋದರು. ಬಳಿಕ ನಿನ್ನವರು ಒಂದೆರಡು ಗುಂಪುಗಳಾಗಿ ಬಂದು ರಣವನ್ನು ಹೊಕ್ಕರು. ನಿನ್ನ ಮಗನು ಪರಾಕ್ರಮದಿಂದ ವೈರಿಯೊಡನೆ ಸರಿಮಿಗಿಲಾಗಿ ಕಾದಿದನು.

48. ತೇರು ಪುಡಿ ಪುಡಿಯಾಗಿ ಹೋಯಿತು. ಕಾಳಗದಲ್ಲಿ ಸಾರಥಿಯ ತಲೆ ಹೋಯಿತು. ನೆಲದ ಮೇಲೇ ನಿಂತು ನಿನ್ನ ಮಗನು ಭೀಮನ ಮೇಲೆ ಬಾಣ ಬಿಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಆಗ ನಡೆ ನೀನು ಅತ್ತ ನಡೆ ಎನ್ನುತ್ತಾ ಕರ್ಣನ ಮಗನು ಭೀಮನ ಬಾಣಗಳ ಪಂಜರವನ್ನು ಖಂಡಿಸುತ್ತ ಕೂಡಲೇ ದುಶ್ಶಾಸನನ ರಕ್ಷಣೆಗೆಂದು ಧಾವಿಸಿ ಬಂದನು.

49. “ಎಲೆಲೈ ಕರ್ಣನ ಮಗನೋ. ಸಹಾಯಕ ದಳವನ್ನು ಕರೆಯೋ; (ಚಿಕ್ಕ) ಬಾಲಕನು ಒಬ್ಬನೇ ನಿಲ್ಲವುದು ಕಷ್ಟದಾಯಕವಲ್ಲವೇ ? ಇಂತಹ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮುನ್ನುಗ್ಗಿಬಾರದ ಸ್ವಾಮಿದ್ರೋಹಿಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದು ನೂಕು” ಎಂದು ಕೌರವೇಶ್ವರನು ನುಡಿಯಲು , ಬಹುವಿಧದ ವಾದ್ಯದ ಹೆಚ್ಚಿದ ಕಲರವದ ಮಧ್ಯೆ ಕರ್ಣನು ಮುಖಾಮುಖಿ ಹೋರಾಡಲು ದಳದ ನಡುವೆ ಕರ್ಣನು ಬಂದನು.