೦೫

ಸೂ : ದುರ್ಯೋಧನನು ವೈರಿ ವಿಜಯಕ್ಕೆ ತ್ರಿಪುರ ದಹನದ ಸುಂದರವಾದ ಕಥೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸಿ ಕರ್ಣನಿಗೆ ಶಲ್ಯನನ್ನು ಸಾರಥಿಯಾಗಿ ಮಾಡಿದನು.

1. ಜನಮೇಜಯ ಭೂಪಾಲನೇ ಕೇಳು. ಕರ್ಣನ ಕಾಳಗದಲ್ಲಿ ಒಂದು ದಿನ ಕಳೆಯಿತು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಮುಂದಿನ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕಥಾಮೃತವನ್ನು ಕೇಳಲು ಬಯಸಿದ ಕುರುಡ ರಾಜನಿಗೆ ಸಂಜಯನು ಎರಡನೆಯ ದಿವಸದ ರಣೋತ್ಸವವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿ ಹೇಳಿದನು.

ಗತಾಕ್ಷ-ಕುರುಡ

2. ಕೆಲವರನ್ನು ಹೊಗಳಿ, ಕೆಲವರನ್ನು ವ್ಯರ್ಥವೆಂದು ತಿರಸ್ಕರಿಸುತ್ತ, ಕೆಲವರ ಬಗ್ಗೆ ನಗುತ್ತ ಸೈನ್ಯಗಳು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಪಾಳಯಗಳಿಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದವು. ಹೊಗಳುಭಟ್ಟರ ಸಾಲುಗಳ, ಕೈದೀವಿಗೆಯ, ಕಹಳೆಯ ದನಿಯ ಲಗ್ಗೆಯ ಬಿಗುವಿನಲ್ಲಿ ಕುರುರಾಯನು ರಾಜಮಂದಿರಕ್ಕೆ ಬಂದನು.

ಹೊಳ್ಳುಗಳೆ-ವ್ಯರ್ಥವೆಂದು ತಿರಸ್ಕರಿಸು

3. ಆನೆಗಳ ಬೆನ್ನಿನ ರಕ್ಷೆಯನ್ನು ಇಳಿಸಿದರು. ಜೀನನ್ನು ತೆಗೆದಾಗ ಕುದುರೆಗಳು ಸಂತೋಷಪಟ್ಟವು. ಸೂತರು ರಥದಿಂದ ಇಳಿದು ರಥವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದರು. ಪರಿವಾರವು ಜೋಡುಗಳನ್ನು ಕಳಚಿ ಆಯುಧವನ್ನು ಇಳಿಸಿ ಮನೆಯ ಜಗಲಿಯನ್ನು ಸೇರಿ ಸಮರ ಶ್ರಮವನ್ನು ನಿಮಿಷಕ್ಕೆ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿತು.

ಗುಳ-ಬೆಂಗಟ್ಟಿನ ರಂಚೆ, ಹಲ್ಲಳ-ಜೀನು, ನಿಳಯವೇದಿ-ಮನೆಯ ಜಗಲಿ

4. ಗಾಯಗೊಂಡಿದ್ದ ಆನೆಗಳು ಗುಳವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ನೆಲಕ್ಕೆ ಉರುಳಿದವು. ಕಟ್ಟನ್ನು ಬಿಚ್ಚಲು ಕುದುರೆಗಳು ದೊಪ್ಪೆಂದು ಕುಸಿದವು. ಗಾಯದಲ್ಲಿ ಮುರಿದ ಬಾಣವನ್ನು ಹೊರಕ್ಕೆ ತೆಗೆದರೆ ಯೋಧರು ಸಾಯದೆ ಇರುತ್ತಾರೆಯೆ? ಕೌರವೇಶ್ವರನ ಆನೆ, ಕುದುರೆಗಳ ಲಾಯಗಳು ಹತ್ತು ಒಂದಾಯಿತು. (ತಗ್ಗಿದವು)

ವಾನಾಯಜ-ಕುದುರೆ

5. ರಾತ್ರಿಯ ಸಭೆಗೆ ಕರ್ಣ ಶಕುನಿ ಕೃಪ ಆಶ್ವತ್ಥಾಮ ಮೊದಲಾದ ಸಮೂಹದ ರಾಜನ ಮಂದಿ, ಹಾಗೂ ರಾಜಾಧಿಕಾರಿಗಳ ಸಹಿತ ಸಚಿವರು ಬಂದರು. ದುರ್ಯೋಧನನು ಇಂದಿನ ಯುದ್ಧದೊಳಗೆ ಕುಂತೀನಂದನರ ಬೊಬ್ಬಾಟವು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು ಎಂದು ಮೆಲ್ಲನೆ ಮಾತು ತೆಗೆದನು.

6. ಕರ್ಣನು ದುರ್ಯೋಧನನಿಗೆ, ಹೆಚ್ಚಾಗದೆ ಮತ್ತೇನು? ಶತ್ರುವಿನ ಅಗ್ಗಳಿಕೆ ಮೆರೆಯುವುದಿಲ್ಲವೆ? ಕೃಷ್ಣನ ಹೆಚ್ಚುಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಹೇಳು. ಆ ಅರ್ಜುನೆಂಬುವವನು ಯಾವ ಮನುಷ್ಯ? ಬಲುಹು ಸಾರಥಿಯಿಂದ. ಶತ್ರುಗಳ ಗೆಲವು ಸಾರಥಿಯಿಂದ. ಸಾರಥಿ ಒಲಿದರೆ ಏನೇನು ತಾನೆ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದನು.

7. ಕರ್ಣನು, ಭಾರಿ ಧನುಸ್ಸು ಇದ್ದರೆ ತಾನೆ ಏನು? ತೋಳಿನ ಗಾತ್ರದಿಂದ ಏನು ಫಲ ? ಯುದ್ಧರಂಗದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಯುಧಗಳು ಯಾರನ್ನು ಹೆದರಿಸಲು ಸಮರ್ಥವಾಗಿವೆ? ಸಾರಥಿಯ ಬಲುಹು ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಈ ಭೂರಿ ಸೈನ್ಯಗಳೂ ನಿರರ್ಥಕ. ನನ್ನ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಯಾರಿಗೆ ಹೇಳಲಿ? ಎಂದನು.

8. ಅರ್ಜುನನ ಬಾಣಗೀಣಗಳನ್ನು ಹುಲ್ಲಿಗೆ ಸಮವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತೇನೆ. ಆ ಸಾರಥಿ ಕೃಷ್ಣನ ಕೈಗುಣ ಮೈಗುಣಗಳೇ ಮುಖ್ಯ ನಮ್ಮ ಯುದ್ಧದ ಗೌರವನ್ನು ಕೆಡಿಸಿದವು. ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಹೆಚ್ಚುಗಾರಿಕೆಯ ಸಾರಥಿ ದೊರೆತರೆ ನಾಳೆ ನರಿಕಾಗೆಗಳಿಗೆ ಹೆಣಗಳ ಔತಣವನ್ನು ಬಡಿಸುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಕರ್ಣನ ಹೇಳಿದನು.

9. “ಕರ್ಣ, ಒಳ್ಳೆಯ ಮಾತನಾಡಿದೆ. ನಿನಗೆ ಇನ್ನೂ ಸಾರಥಿಯ ಕೊರತೆ ಇದೆಯಲ್ಲವೆ? ಸುರಾಸುರರ ಪಾಳೆಯದಲ್ಲಿ ನಿನ್ನೊಡನೆ ಯುದ್ಧಮಾಡಲು ಯಾರು ಸಮರ್ಥರು? ಈ ಸಮಸ್ತ ರಾಜರ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಯಾರು ಸಾರಥಿಯಾಗಬೇಕೆಂದು ನಿನ್ನ ಆಸೆ? ಸೂತ ಸಾರಥ್ಯವನ್ನು ಬಲ್ಲ ಪರಿಣತನನ್ನು ಜೊತೆಮಾಡುತ್ತೇನೆ " ಎಂದು ದುರ್ಯೋಧನನು ಹೇಳಿದನು.

10. “ಹಲವು ಮಾತೇನು ಅರಸ? ಮಾತನಾಡಿದರೂ ಪ್ರಯೋಜನವಿಲ್ಲ. ಅದೃಷ್ಟವಶದಿಂದ ಹಾಗೇನಾದರೂ ಆದರೆ ರಾಜ್ಯಲಕ್ಷ್ಮಿಗೆ ಸೂಳೆತನವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಸಾಧ್ಯವಾದರೆ ಶಲ್ಯನಿಗೆ ತಿಳಿಸಿ ಒಪ್ಪಿಸು. ಐವರು ಶತ್ರುಗಳ ತಲೆಗೆ ಸಂಚಕಾರವನ್ನು ಚಿಂತಿಸು. “ಎಂದು ಕರ್ಣನು ಹೇಳಿದನು

11. ಕರ್ಣನಾಡಿದ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳಿ ದುರ್ಯೋಧನನು, ಉಬ್ಬಿದನು. ಅವನ ಮೆಯ್ಯಲ್ಲಿ ರೋಮಾಂಚನವಾಯಿತು. ಮನಸ್ಸಿನ ಸಂತೋಷ ಹೆಚ್ಚಿ ಮರವೆಯ ಮಬ್ಬು ಕವಿಯಿತು. ಆ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಸವಿಸವಿದು ಇಂದ್ರಿಯ ಶಕ್ತಿ ಗುಂದಿದ್ದ ಅವನ ಮನಸ್ಸಿನ ಕುದುರೆಯ ಬಾಯಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಸಿದ್ದ ಕಡಿವಾಣ ಕಳಚಿತು. ದುರ್ಯೋಧನನು ಸರ್ವಲಗ್ಗೆಯ ದಾಳಿಯ ಹರ್ಷದಲ್ಲಿ ಅರಮನೆಯಿಂದ ಹೊರಟನು.

ಟೆಬ್ಬರಿಸು =ಶಕ್ತಿಗುಂದು

12. ಅರಸನ ಆಳುಗಳು ಓಡಿ ಬಂದು ದುರ್ಯೋಧನನ ಬರವನ್ನು ಶಲ್ಯನಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದರು. ಕಲಿ ಶಲ್ಯನು ತುಂಬು ಹರುಷದಿಂದ ತನ್ನ ಮನೆಯಿಂದ ಹೊರ ಹೊರಟನು. ವಜ್ರಮಣಿಯ ಆಭರಣ ಕಿರಣಗಳ ಗುಂಪಿನಿಂದ ಕಾಂತಿ ಬೀರುತ್ತಿದ್ದ ಸ್ತೋಮ ದೀಪಸ್ಫುರಿತ ರಾಜಕುಮಾರನಾದ ಕೌರವೇಶ್ವರನನ್ನು ಜನರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಂಡನು.

13. ಅಂಬಾರಿಯಿಂದ ಇಳಿದ ದುರ್ಯೋಧನನು ಶಲ್ಯನಿಗೆ ವಂದಿಸಿದನು. ಶಲ್ಯನು ಅವನನ್ನು ಆನಂದದಿಂದ ಆಲಂಗಿಸಿ ರಾಜಮಂದಿರಕ್ಕೆ ಕರೆತಂದನು. ಇದೇನಿದು ಇಂದು ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದ ಹಾಗೆ ನೀನೇ ಬಂದ ಕಾರ್ಯ ವಿಶೇಷವೇನಿದೆ? ಎಂದು ಶಲ್ಯನು ದುರ್ಯೋಧನನ್ನು ಕೇಳಿದನು.

ಅಂದಣ - ಅಂಬಾರಿ

ಅಂದಣ : ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಂದಣ ಎಂಬ ಪದಕ್ಕೆ ಪಲ್ಲಕ್ಕಿ ಎಂಬ ಅರ್ಥವಿದೆ. ಆದರೆ ಕುಮಾರವ್ಯಸನ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಇಂದಿಗೂ ಅಂದಣ ಎಂದರೆ ಅಂಬಾರಿ ಎನ್ನುವ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿಯೇ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಜೊತೆಗೆ ಅರಸರು ಪಲ್ಲಕ್ಕಿಯಲ್ಲಿ ಹೋಗುವುದು ಕಡಿಮೆಯೇ. ಅರಮನೆಯ ಹೆಂಗಸರು, ರಾಣಿಯರು ಮಾತ್ರ ಪಲ್ಲಕ್ಕಿ ಉಪಯೋಗಿಸುವ ಅನೇಕ ನಿದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.

14. ದುರ್ಯೋಧನನು, “ನಮ್ಮ ಪುಣ್ಯದ ಹಾನಿಯನ್ನು ಏನು ಹೇಳಲಿ? ಚಲ ನುಗ್ಗಾಯಿತು. ನಮ್ಮ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಂತೋಷ ಎಂಬುದಿಲ್ಲವಾಯಿತು. ಬಿರುದುಳ್ಳವರಿಗೆ ಅಪಮಾನ. ನನ್ನ ಅಸಮಾನ ಸುಭಟರು ಅಹಿಂಸೆಯ ದೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಹಿಡಿದರು. ಜಯಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ಸಂಧಾನ ಮುರಿಯಿತು. ಮಾವ, ನಿಮಗೆ ತಿಳಿಯದುದೆ” ಎಂದನು.

15. ಸೋಲಿನ ವಧುವಿನ ವಿಭ್ರಮ ಕಟಾಕ್ಷದ ಗಾಯದಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಜಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಬೇಕೆಂದು ಸಾಧನೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದವರು ಮಂತ್ರ ಭ್ರಮೆಗೆ ಒಳಗಾದರು. ಇದಕ್ಕೆ ಕಳವಳಿಸದವರಾರು? ಆತುರಗಾರರಿಗೆ ಮತ್ತು ಉದ್ಭ ್ರಮಿಗಳಿಗೆ ಸಮಾಧಾನವಾಯಿತು, ಛಲಹಿಡಿದವರು ವಿರಕ್ತರಾದರು, ಮಾವ ಕೇಳು ಎಂದ.

16. ಕಲಿ ಭೀಷ್ಮನೇ ಭಂಗಗೊಂಡು ಕುಸಿದನು. ದ್ರೋಣನಿಗೆ ಬಂದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಹೇಳುವುದು ಏಕೆ? ಬಳಿಕ ಕರ್ಣನ ವೀರಪಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಯುಂಟಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದರೆ, ಒಂದೇ ಕೊರತೆ. ಇದು ನಿಮ್ಮಿಂದ ಕಡೆಯಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಅನಂತರ ಉತ್ತರೋತ್ತರ ಸಿದ್ಧಿ ಎಂದನು.

17. ದ್ರೋಣ ಭೀಷ್ಮರ ಹಾಗೆ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದವರು ಕರ್ಣ ಶಲ್ಯರು ಸೇನಾಪತಿಗಳು ಎಂದೆಂಬ ನುಡಿ ಎರಡು ಸೇನೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಅಸೂಯೆಯಿಲ್ಲದ ರಥಗತಿಯ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ತೋರಿಸಿದರೆ ನನ್ನ ಕುತ್ತಿಗೆಗೆ ಬಂದಿರುವ ಕುತ್ತನ್ನು, ಆಯುಧವನ್ನು ನೀನು ತೆಗೆಸಿದವನಾಗುವೆ ಎಂದನು.

18. ಸುಮ್ಮನೆ ಸಮಾಧಾನ ಮಾಡಬೇಡ. ಕಾರ್ಯದ ಹೊರೆ ಏನು ಅದನ್ನು ಹೇಳು. ತೋರಿಕೆಗೆ ಮೆರೆವವರು ನಾವಲ್ಲ. ಮಾತಿನ ಬಡಾಯಿ ಏಕೆ? ತಿಳಿಸು, ಕೇಳುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಶಲ್ಯನು ಹೇಳಲು ಅವನ ಬಿರುನುಡಿಗೆ ಬೆಚ್ಚದೆ ದುರ್ಯೋಧನನು ಅರಿವು ತಪ್ಪದೆ ಬಿನ್ನವಿಸಿದನು.

19. “ಮಾವ, ನೀವು ಕರ್ಣನ ಸಾರಥಿಯಾಗಿ ಕೊಂಡಾಡಿದರೆ, ಫಲುಗುಣನು ಯಾವ ಪಾಡು? ಅವನು ಸುರಾಸುರರನ್ನು ಲಕ್ಷ್ಯ ಮಾಡುವನೆ ? ಬಳಿಕ ಯಾವುದು ನಮಗೆ ಅಭ್ಯುದಯವೊ ಅದನ್ನು ನೀವು ಹೇಗಾದರೂ ಮನ್ನಿಸಿದರೆ, ಅರೆಜೀವವಾಗಿರುವ ಕೌರವ ವಂಶವೇ ಜೀವಂತವಾಗುತ್ತದೆ” ಎಂದನು.

20. ದುರ್ಯೋಧನನ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಶಲ್ಯನು ಕೇಳಿದನು. ಕುರುಪತಿಯ ಮಾತಿನ ಗಾಳಿ ಮನದ ರೋಷ ಜ್ವಾಲೆಯನ್ನು ಹಿಡಿಯಿತು. ಮೀಸೆಗಳು ಕುಣಿದವು. ದೇಹ ಕಂಪಿಸಿತು. ಮೂಗಿನ ಮೇಲೆ ಬೆರಳಿನ, ಚೆನ್ನಾಗಿ ಕಾದ ಕಣ್ಣುಳ್ಳ, ಮಣಿಮಕುಟದ ತೂಗುವಿಕೆಯ, ಒಣಗಿದ ನಾಲಗೆಯ ಮಾದ್ರಾಧೀಶ ಶಲ್ಯನು ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದನು.

21. ನಿನ್ನನ್ನು ನೀಚ ಎನ್ನಲೆ, ನೀನು ಸಮಸ್ತ ಕಲಾ ನಿಪುಣ. ಬಾಲಕ ಎನ್ನಲೆ, ತಳಿತ ತನುವಿನ ಮೇಲೆ ಹಣ್ಣಾದ ಕೂದಲು ಬೀಡು ಬಿಟ್ಟಿದೆ. ಹೇಳು ಹೇಳು. ಇನ್ನೊಮ್ಮೆ ನುಡಿ ನುಡಿ. ಕಿವಿಯಾರೆ ಕೇಳುತ್ತೇನೆ. ಕರ್ಣನ ಕಾಳೆಗಕ್ಕೆ ನಾವು ಸಾರಥಿಗಳೇ ಶಿವಶಿವಾ ಎಂದನು.

22. ನೀನು ತಾರತಮ್ಯವನ್ನು ಬಲ್ಲೆ. ಪುರುಷರ ಚಾರುಚರಿತವನ್ನು ಅರಿತಿರುವೆ. ಸುಭಟರ ವೀರವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಬಲ್ಲೆ. ಮಾನ್ಯರ ಮೈಸಿರಿಯನ್ನು ತಿಳಿದಿರುವೆ. ನಿಜವಾಗಿ ಕರ್ಣ ಯಾವ ವಂಶದವನು? ನಾವು ಯಾವ ವಂಶದವರು? ನಮ್ಮ ಅಂತರವನ್ನು ನೀನು ಯಾರ ಬಳಿಯಲ್ಲಿಯಾದರೂ ಕೇಳಿ ತಿಳಿದಿರುವೆಯಾ? ಶಿವಶಿವಾ ಎಂದನು.

23. ನೀನು ನೀಚ ಕರ್ಣನನ್ನು ಹಿಡಿತಂದು ರಾಜನಿಗೆ ಸರಿಮಾಡಿ ರಾಜ್ಯದ ಮೇಲೆ ನಿಲ್ಲಿಸಿದೆ. ಬಳಿಕ ನಿನಗೆ ನೀಚತನ ಬಂದಿದೆ. ಕೀಳು ಮೇಲಿನ ಗಡಿ ನಿನ್ನಲ್ಲಿ ಬೀಳುಕೊಂಡಿದೆ. ಸಾಕು. ನಮಗಿನ್ನು ವೀರತ್ವವೇಕೆ ? ಎನ್ನುತ್ತ ಶಲ್ಯನು ಧಿಮ್ಮೆಂದು ನಿಂತನು.

24. ದುರ್ಯೋಧನನು ಕೂಡಲೆ ನಿಂತನು. ಶಲ್ಯನ ಉತ್ತರೀಯದ ಅಂಚನ್ನು ಹಿಡಿದು ಇನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುವುದೇಕೆ ? ಎನ್ನುತ್ತ ಒಳ್ಳೆಯ ಮಾತಿನಲ್ಲ್ಲಿ ಹೇಳಿ ಅವನನ್ನು ಕುಳ್ಳಿರಿಸಿದನು. ವಿನಯದಿಂದ ಸಂತೈಸಿದನು. ಮಾತಿಗೆ ಕೋಪಿಸಕೊಳ್ಳುವುದು ಏಕೆ? ಮನಸ್ಸು ಒಪ್ಪಿದರೆ ಕೈಕೊಳ್ಳುವುದು ಅಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ನಿಮಗಿಂತ ದೊಡ್ಡವರು ಯಾರಿದ್ದಾರೆ ? ಎಂದನು.

25. ದುರ್ಯೋಧನನು “ಅರುಣನು ಸಾರಥಿಯಾಗಿ ಪ್ರಪಂಚದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೊರುವುದಿಲ್ಲವೆ? ಕೃಷ್ಣನು ಅಲ್ಲಿ ಆ ನರನ ಸಾರಥಿಯಾಗಿಲ್ಲವೆ? ಪರರ ಕಾರ್ಯದ ಅನುವನ್ನು ತಿಳಿದು ಬ್ರಹ್ಮನು ಹರನ ಸಾರಥಿಯಾಗಿ ಸುರರ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಒದಗಲಿಲ್ಲವೆ? ಸತ್ಪುರುಷರೆಲ್ಲ ಪರಕಾರ್ಯನಿಷ್ಠರು ಕೋಪವೇಕೆ " ಎಂದನು.

26. “ಪಾಂಡವರು ಕುರು ವಂಶವನ್ನು ಸವರಿದರು. ಇಲ್ಲಿ ಭೀಷ್ಮ ದ್ರೋಣಾದಿಗಳು ಸಹಿತ ಸಕಲ ಮಹಾರಥರು ಸವೆದುಹೋದರು. ಅªರಲ್ಲಿ ಅಳಿದವರಿಬ್ಬರೇ. ನಿಮ್ಮವರ ಮೇಲೆ ಅನುರಾಗವಿದ್ದರೆ ನೀವು ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸಾರಥ್ಯವನ್ನು ಮಾಡಿ, ಇಲ್ಲವೇ ಬಿಡಿ " ಎಂದು ದುರ್ಯೋಧನನು ಹೇಳಿದನು.

27. ಶಲ್ಯನು, “ಕರ್ಣನ ಬೆಳ್ಗೊಡೆ ನಿನ್ನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಬರಲಿ. ನನ್ನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ರಥವನ್ನು ಹೊಡೆಸು. ನಿನ್ನ ತಮ್ಮನ ಹೆಗಲಿನಲ್ಲಿ ಅವನ ಹಡಪ ಹಾಕಿರಲಿ. ನಿನ್ನ ಬಂಧುಗಳು ಅವನ ಬೇಟೆಯ ಕುನ್ನಿಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದುಕೊಳ್ಳಲಿ. ಸುಯೋಧನ, ನಿನ್ನ ಭಾಗ್ಯವನ್ನು ಒದ್ದು ಕಳೆದುಕೊ. ಅದರಿಂದ ನನಗೆ ಯಾವ ಕೇಡು?” ಎಂದನು.

28. ಶಲ್ಯನು ‘ಅವರನ್ನು ಗೆಲ್ಲುವೆನೆಂಬ ಬರಿಯ ಕಕ್ಕುಲಿತೆಯಲ್ಲದೆ ದ್ರೋಣಭೀಷ್ಮರಿಗೆ ಹೆದರದ ಶತ್ರುಭಟರು ಇವನಿಗೆ ಹೆದರುತ್ತಾರೆಯೆ? ಕಂಡು ಮರುಳಾದೆಯಲ್ಲ! ಬಿದಿರನ್ನು ಕೊರೆಯುವ ದುಂಬಿಯನ್ನು ಎಳೆಯ ಕಬ್ಬು ಎದುರಿಸಲು ಸಾದ್ಯವೇ? ಪಾಪಿ, ಕೌರವ ಕುಲವನ್ನು ಮುಳುಗಿಸಿದೆ. ಕಷ್ಟವನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸಿದೆ, ಹೋಗು’ ಎಂದನು.

29. ಶಲ್ಯನು “ಶತ್ರುಗಳ ತಲೆಗಳನ್ನು ಚೆಂಡಾಡಿ ನನ್ನ ಈ ಕೈ ವಂದಿಸಮೂಹದ ತೊಂದರೆಗಳನ್ನು ಈ ರೀತಿ ಇಷ್ಟು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪರಿಹರಿಸಿತ್ತು. ದುರ್ಯೋಧನ, ನಿನ್ನಿಂದ ಕರ್ಣನ ಕುದುರೆಯ ಲಗಾಮು , ಚಾವಟಿಗಳಿಗೆ ಈ ಕೈಯನ್ನು ಹೂಡುವುದಾಯಿತು. ಹರಹರ ನಾವು ಧನ್ಯರು!” ಎಂದನು.

30. “ವಿಧಿಯು ಜಾತಿಹೀನರ ಕರ್ಮ, ಉತ್ತಮ ಜಾತಿಗಳ ಕರ್ತವ್ಯ, ತಿರ್ಯಗ್ಜಾತಿಗಳ ಗತಿ, ಧರ್ಮವೃತ್ತಿಯ ಸೇರುವೆಯನ್ನು ತಿಳಿದು ಅಳವಡಿಸಿದನು. ನಿಮಗೆ ಆತ ಮಾಡಿದ್ದನ್ನು ನಾಶಮಾಡುವ ಸಾಮಥ್ರ್ಯಾತಿಶಯ ಇದೆಯಲ್ಲವೆ! ಶಿವ! “ಎನ್ನುತ್ತ ಶಲ್ಯನು ಕೋಪಗೊಂಡನು.

31. “ಅತಿಯಾದ ಬೆರಗೇಕೆ? ನಮ್ಮೊಡನೆ ಇಷ್ಟು ಮಾತೇಕೆ? ನಮ್ಮನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಆಸೆಯಿದ್ದರೆ ಮಾಡಿ. ಕರುಣವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಬಿಡುವುದು. ಪಾಂಡವರಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಶನು ತನ್ನ ಉತ್ತಮ ಪದವಿಯವನು ಎಂಬ ಯೋಚನೆ ಮಾಡಿದನೆ ? ಮುರವೈರಿ ಮುಂಚೆ ಸೂತನ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನೇ? " ಎಂದು ಸುಯೋಧನನು ಕೇಳಿದನು.

32. ದುಯೋಧನನು “ನೀವು ಆ ಕೃಷ್ಣನ ಸಮಜೋಡಿ. ಆ ಅರ್ಜುನನಿಗೆ ಸಮಗೈ ಕರ್ಣ. ಹೀಗೆ ಆ ಇಬ್ಬರನ್ನು ನೀವಿಬ್ಬರು ಎದುರಿಸಿ ಗೆಲುವುದು ಏನಸಾಧ್ಯವೇ? ಅಂದು ದೇವತೆಗಳ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮ ಸಾರಥಿಯಾಗಲಿಲ್ಲವೆ? ಇಂದು ನನ್ನ ಅರಸುತನ ಅಳಿಯುತ್ತಿದೆ. ಇದನ್ನು ನೀನು ಉಳಿಸಬೇಕು” ಎಂದನು

33. “ಕುರುವಂಶಲತೆ ಒಣಗುತ್ತಿದೆ. ಅರ್ಜುನನ ಕೋಪಾದ ಬೆಂಕಿಯ ನಾಲಗೆ ಆಹುತಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ. ನಮ್ಮ ಮೇಲೆ ಯಾರು ಕಕ್ಕುಲಿತೆಪಟ್ಟರೂ ಕಾಯುವವರನ್ನು ಕಾಣೆ. ಅಣಕಿಸದೆ ಕಾರುಣ್ಯದ ಮಳೆಯನ್ನು ಬರಡು ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಸುರಿ. ಪಾಪಿ, ಮಕ್ಕಳ ಹೆಣವನ್ನು ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದರೂ ದುಃಖವಿಲ್ಲದ ದುರಾತ್ಮ ನೀನು” ಎಂದು ದುರ್ಯೋಧನನು ಹೇಳಿದನು.

34. “ಕೃಷ್ಣನು ಏನು ಬಂಡಿಯನ್ನು ಹೊಡೆಯುವವರ ಕುಲದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದನೆ? ಮತ್ತೆ ಆ ಬ್ರಹ್ಮ ಅದಾವ ಸಾರಥಿಕುಲದ ಪೀಳಿಗೆಯೊ? ಒಬ್ಬರು ಇನ್ನೊಬ್ಬರನ್ನು ಕಾಪಾಡಬೇಕು. ಇದರೊಳಗೆ ಯಾವ ಹಾನಿ? ಸತ್ಪುರುಷರು ಪರಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ಭಾವಿಸುವವರು. ಈ ಕುರಿತು ನಿನ್ನ ಚಿಂತನೆ ಏನು” ಎಂದು ದುರ್ಯೋಧನನು ಶಲ್ಯನನ್ನು ಕೆಳಿದನು.

35. ದ್ರೋಣ, ಭೀಷ್ಮರಿಂದ ಮುಖವನ್ನು ತಿರುಗಿಸಿದ ವಿಜಯ ವಧುವಿನ ಕಟಾಕ್ಷವನ್ನು ತಿರುಗಿಸುವ ಪರಾಕ್ರಮಿಯು ನಿಮ್ಮನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಬೇರೆ ಯಾರಿದ್ದಾರೆ? ‘ಕುರುಕುಲೋದ್ಧಾರಕ ಮಾದ್ರೇಶ್ವರ’ ಎನಿಸುವ ವಿಖ್ಯಾತಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಅದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಬೇಡ, ಮಾವ, ಎಂದು ಚರಣದಲಿ ಎರಗಿದನು.

36. “ಶಿವ ಶಿವಾ ಕೌರವನಿಂದ ಇಂತಹ ನಿರ್ಬಂಧಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಬೇಕಾಯುತೇ? ಇದು ತುಂಬಿಗಳನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿದು ಮದ್ಯಮಯ ಗಂಧವನ್ನು ಕುಡಿಸುವ ರೀತಿಯಾಯಿತು. ಮೊದಲಿಗೆ ರಾಜರ ಸೇವೆಯೇ ಕಷ್ಟವಲ್ಲವೆ! ಇನ್ನು ನಾವು ಪ್ರತಿಭಟಿಸಿದರೆ ಏನು ಆಗುತ್ತದೆ? ಸಾರಥಿಯಾದೆವು ಏಳು!” ಎಂದು ಶಲ್ಯನು ಹೇಳಿದನು.

37. " ಸಂತೋಷವಾಯಿತೆ? ಕೃಷ್ಣನೊಡನೆ ಬಂಡಿಯ ಬೋಯಿಕೆಗೆ ವೀಳೆಯವನ್ನು ಹಿಡಿದೆವು! ಹಲವು ಮಾತೇನು. ನಿನಗೆ ಬೇಕಾದ ಗರ ಬಿದ್ದಿತೆ ? ಬ್ರಹ್ಮನಿಗೆ ಸೂತತ್ವವಾಯಿತೆ? ಹಾಗಾದರೆ ರಾಯ, ನೀನು ತ್ರಿಪುರ ದಹನದ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳು” ಎಂದು ಶಲ್ಯನು ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ಕೇಳಿದನು.

ತ್ರಿಪುರ - ಮಹಾಭಾರತ ಒಂದು ಕಥೆಗಳ ಆಗರ. ಆನರಿಗೆ ಕಥಾಶ್ರವಣದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ವ್ಯಾಸರು ಈ ಕಥೆ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಇದು ಕಥೆ ಹೇಳುತ್ತ ಕೂರುವ ಸಂದರ್ಭವಲ್ಲ. ಮಹಾಭಾರತ ಯುದ್ಧ ಆರಂಭವಾಗಿ ಈಗಾಗಲೇ ಹದಿನೈದು ದಿನ ಕಳೆದಿದೆ. ಶಲ್ಯನು ತನ್ನ ಸಾರಥಿಯಾದರೆ ಚೆನ್ನ ಎಂದು ಕರ್ಣ ಸಲಹೆ ಕೊಡುತ್ತಾನೆ. ಕೂಡಲೇ ಓಡಿಹೋಗಿ ಕೌರವನು ಶಲ್ಯನನ್ನು ಸಾರಥಿಯಾಗುವಂತೆ ಬೇಡುತ್ತಾನೆ. ಶಲ್ಯನು ಮೊದಲು ಕೊಸರಾಡಿದರೂ ಜಗ್ಗದೆ ಕೊನೆಗೆ ‘‘ಬ್ರಹ್ಮನೇ ತ್ರಿಪುರಸಚಿಹಾರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಶಿವನಿಗೆ ಸಾರಥಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲವೇ?’’ ಎಂದು ಹೇಳಿ ಕೌರವನು ಶಲ್ಯನನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸುತ್ತಾನೆ. ಶಲ್ಯನೇನೋ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ. ಆದರೆ ಆ ತ್ರಿಪುರಸಚಿಹಾರದ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳು ಎಂದು ಕೌರವನನ್ನು ಪೀಡಿಸಿದ. ಆಗ ಕೌರವನು ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ಆ ಕಥೆಯನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಿದ.
ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿಯಿಂದ ತಾರಕಾಸುರನ ಸಚಿಹಾರವಾದ ಮೆಲೆ ಅವನ ಮೂವರು ಮಕ್ಕಳು ತಾರಕಾಕ್ಷ, ಕಮಲಾಕ್ಷ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುನ್ಮಾಲಿಗಳು ದೇವತೆಗಳನ್ನು ದ್ವೇಷಿಲಾರಂಭಿಸಿದರು. ಮಯನ ಸಹಾಯದಿಂದ ಕಬ್ಬಿಣನಗರ ಬೆಳ್ಳಿನಗರ ಮತ್ತು ಚಿನ್ನದ ನಗರಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಅಜೇಯರಾಗಿ ಬೆಳೆದರು. ಬ್ರಹ್ಮನನ್ನು ಕುರಿತು ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿ ತಮಗೆ ಅಮರತ್ವ ಬೇಕೆಂದು ಪಟ್ಟು ಹಿಡಿದರು. ಆದರೆ ಅದೊಂದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಏನು ಬೇಕಾದರೂ ಕೇಳಿ ಎಂದಾಗ ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದ ಮೂರು ಬಗೆಯ ನಗರಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡರು. ಈ ಮೂರೂ ಲೋಕಗಳು ಒಂದು ಗೋಳದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಾಡುವ ತಂತ್ರವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ಈ ಮೂರೂ ಲೋಕಗಳು ಒಂದು ಗೋಳದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಾಡುವ ತಂತ್ರವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ಈ ಮೂರೂ ಲೋಕಗಳನ್ನು ಯಾರಾದರೂ ಒಂದೆ ಬಾಣದಿಂದ ಭೇದಿಸಿದರೆ ಆಗ ತ್ರಿಪುರ ನಾಶ ಎಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. ಮಯನಿಂದ ಮಾಯಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡು ತ್ರಿಪುರಗಳಿಂದಲೇ ದೇವಲೋಕದ ಮೇಲೆ ದಾಳಿಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರು.
ದೇವತೆಗಳ ಸಂಕಟ ಹೇಳತೀರದಾಯಿತು. ಆದ್ದರಿಂದ ಶಿವನ ಬಳಿಗೆ ಹೋಗಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದರು. ಶಿವ ಒಪ್ಪಿದ. ತನ್ನ ಅರ್ಧಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಅವರಿಗೆ ದಾನ ಮಾಡಿದ. ಉಳಿದರ್ದವನ್ನು ನೀವು ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಯುದ್ದಮಾಡಿ ಎಂದ. ಆದರೆ ದೇವತೆಗಳು ‘‘ನಮ್ಮ ಪಾಲಿನ ಬಲವನ್ನೆಲ್ಲ ನಿನಗೆ ಕೊಡುತ್ತೇವೆ. ನೀನೇ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೊಳಿಸಿ ಯುದ್ಧಮಾಡು’’ ಎಂದು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದರು. ಶಿವ ಒಪ್ಪಿದ. ದೇವೆತೆಗಳೆಲ್ಲ ಸೇರಿ ಶಿವನಿಗೆ ಬೇಕಾದ ಬಿಲ್ಲುಬಾಣ, ರಥ, ಕವಚ ಮೊದಲಾದ ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿಕೊಟ್ಟರು. ವಿಶ್ವಕರ್ಮನು ಈ ಭೂಮಿಯನ್ನೇ ಒಂದು ರಥವಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟ. ಸೂರ್ಯಚಂದ್ರರೇ ರಥದ ಚಕ್ರಗಳಾದರು. ಹಿಮವತ್ ವಿಂಧ್ಯಗಳು ಉದಯಾಸ್ತ ಪರ್ವತಗಳಾದುವು. ದೃಢಾವಯಸದ ತ್ರೇತಾಗ್ನಿ ನೊಗವಾಯಿತು. ಮೇರುಪರ್ವತವು ಛತ್ರವಾಯಿತು. ವರ್ಷಗಳು ಬಿಲ್ಲಾದುವು. ವಾಸುದೇವನೇ ಬಾಣವಾದ. U್ಪ್ರಹಮಂಡಿತ ವ್ಯೋಮಮಂಡಲವು ಕವಚವಾಯಿತು. ಈ ಶಿವರಥವನ್ನು ನಡೆಸಲು ಬ್ರಹ್ಮನೇ ಸಾರಥಿಯಾದ. ಅಥರ್ವ ಅಂಗಿರಸರು ರಥಚಕ್ರದ ರಕ್ಷಾದೇವತೆಗಳಾದರು. ಹೀಗೆ ಶಿವನು ಯುದ್ಧ ಸನ್ನದ್ಧನಾಗಿ ನಿಂತು ಒಂದೇ ಒಂದು ಬಾಣವನ್ನು ಮೂರು ನಗರಗಳಿಗೂ ಏಕಕಾಲzಲ್ಲಿ ಗುರಿಯಿಟ್ಟು ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದ. ಕೂಡಲೇ ಮೂರು ಊರುಗಳೂ ಸುಟ್ಟುಹೋದವು. ಸಮಸ್ತ ರಾಕ್ಷಸರೂ ಸತ್ತುಬಿದ್ದರು.
W್ರಪುರ ಸಚಿಹಾರ ಎಂಬುದು ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬರುವ ಒಂದು ಸುದೀರ್ಘ ಕಥನ. ಅನೇಕ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಈ ಬಗೆಗೆ ಸೊಗಸಾದ ವರ್ಣನೆಗಳಿವೆ. ಯಕ್ಷಗಾನ, ಹರಿಕಥೆ, ಪೌರಾಣಿಕ ನಾಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರಸಂಗ ರಸಮಯವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ‘ತ್ರಿಪುರ ದಹನ ಸಾಂಗತ್ಯ’ ಎಂಬ ಗ್ರಂಥವೇ ಇದೆ.