೧೧

ಸೂಚನೆ : ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಜಯಗಳಿಸುವ ವೀರನಾದ ಸಾತ್ಯಕಿಯು ಆ ಧರ್ಮರಾಯನ ಅಪ್ಪಣೆಯಂತೆ ಅಂದು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಶತ್ರು ಸಮೂಹವನ್ನು ತುಳಿದು ನುಗ್ಗು ನುರಿ ಮಾಡಿ ಅರ್ಜುನನನ್ನು ಕಂಡನು.

ವಿಗ್ರಹ -ಯುದ್ಧ

1. ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಹರಿಯು (ಪಾಂಡವ ಸೇನೆಯ ಹಾನಿಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿ) ಪಾಂಚಜನ್ಯವನ್ನು ಊದಲಾಗಿ ಅದರ ಧ್ವನಿ ಭಯಂಕರವಾಯಿತು. ಆ ಮಹಾ ಸಂಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಶತ್ರುಸೈನಿಕರೊಡನೆ ಮಹಾಯುದ್ಧವನ್ನು ಮಾಡುವ ಹೊಣೆ ಪಾರ್ಥನ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದಿತು. ಶಂಖದ ಧ್ವನಿಯಿಂದ ಭೂಮಿ ಬಿರಿಯಿತು. ಆ ಧ್ವನಿ ಧರ್ಮಜನ ಕಿವಿಗೆ ಶಲ್ಯದಂತೆ ನಾಟಿ ಆತನು ಕಂಗೆಟ್ಟನು. ಈ ಭಯಂಕರ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಅರ್ಜುನ ದೇವನು ನಾಶವಾಗದೆ ಇರಲಾರ. ಅಯ್ಯೋ…. ಎಂದು ಪರಿತಪಿಸಿದನು.

ಸೆಲ್ಲೆಹ-ಶಲ್ಯ, ಈಟಿ,

2. ತಂದೆ ಸಾತ್ಯಕಿ, ಹೋಗು, ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಅರ್ಜುನನು ನೊಂದಿದ್ದಾನೋ, ಜೀವಿಸಿದ್ದಾನೋ ಅಥವಾ ದೇವಸಮೂಹವನ್ನು ಸೇರಿ ಸ್ವರ್ಗಸ್ಥನಾದನೋ ಎಂಬ ಕುರಿತು ನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿ ತಿಳಿದು ಬಂದು ನನಗೆ ಹೇಳು. ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ತನಗೆ ಪಾರ್ಥನಿಲ್ಲದೆ ಬದುಕಿಲ್ಲ ಎಂದು ದುಃಖಿಸಿ, ಧರ್ಮಜನು ಸಾತ್ಯಕಿಯನ್ನು ಪಾರ್ಥನ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಬಾ ಎಂದು ನೇಮಿಸಿದನು.

ನಿಧಾನ-ನಿಶ್ಚಿತ

ಫಲುಗುಣ - ಅರ್ಜುನ, ಈತನು ಫಾಲ್ಗುಣಮಾಸದ ಹುಣ್ಣಿಮೆಯ ದಿನ ಹುಟ್ಟಿದುದರಿಂದ ಇವನಿಗೆ ಈ ಹೆಸರು ಪ್ರಾಪ್ತವಾಯಿತು. ಇವನು ಪೂರ್ವಫಲ್ಗುಣೀ ಎಂಬ ಹುಬ್ಬಾ ನಕ್ಷತ್ರಕ್ಕೂ, ಉತ್ತರ ಫಲ್ಗುಣೀ ಎಂಬ ಉತ್ತರಾ ನಕ್ಷತ್ರಕ್ಕೂ ನಡುವೆ ಹುಟ್ಟಿದವ.

3. “ಮೊಲದ ಬಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಡಿನ ಮದಿಸಿದ ಆನೆ ಸಿಕ್ಕಿ ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ? ಶಿವಶಿವಾ, ಅರ್ಜುನನ ಸಾಮಥ್ರ್ಯವನ್ನು ತಿಳಿದಿಲ್ಲವೇ ? ರಾಜನೇ, ಕೃಷ್ಣನಾರೆಂಬುದನ್ನು ಮರೆತಿರುವೆಯಲ್ಲಾ ? ಯುದ್ಧ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಅರ್ಜುನನ ಸ್ಥಿತಿ ಏನೆಂಬುದನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿ ಬಾ ಎಂದು ಅಪ್ಪಣೆ ಮಾಡಿರುವುದರಿಂದ ತಡಮಾಡುವುದು ಸರಿಯಲ್ಲ. ಅರ್ಜುನನು ಎಲ್ಲಿದ್ದಾನೆಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿದು ಸಹಕಾರವನ್ನು ನೀಡಿ ಬರುವೆನು” ಎಂದು ಆಯುಧವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ರಥವನ್ನು ಏರಿದನು.

ಕೊಳಗುಳ-ಯುದ್ಧ ಭೂಮಿ,

4. ದಾರುಕನು ತನ್ನ ರಥವನ್ನು ನಡೆಸಲು, ಶ್ರೇಷ್ಠನಾದ ಸಾತ್ಯಕಿಯು ರಾಜನಾದ ಧರ್ಮರಾಯನನ್ನು ಭೀಮಸೇನನಿಗೆ ಒಪ್ಪಿಸಿದನು, ನಂತರ ಅವನು ಅಪಾರವಾದ ಸೈನಿಕರ ಸಮೂಹದೊಡನೆ, ಯುದ್ಧಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಬರುತ್ತಿರುವ ತನ್ನ ಪರಿವಾರದವರನ್ನು ಸಂತೈಸಿ ಯುದ್ಧ ರಣಭೇರಿಗಳ ಧ್ವನಿ ಮೊಳಗುತ್ತಿರಲಾಗಿ ಶತ್ರು ಸಮೂಹಕ್ಕೆ ಇದಿರಾದನು.

5. ಅರಳಿಸಿದ ಬೆಳುಗೊಡೆಗಳ ಕಾರಣ ದಿಕ್ಕುದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ಕತ್ತಲೆ ಆವರಿಸಿತು. ಆನೆ, ಕುದುರೆ, ರಥ, ಸೈನಿಕರ ಪಾದ ಧೂಳಿಯ ಸಮೂಹ ಸೂರ್ಯಮಂಡಲವನ್ನು ವ್ಯಾಪಿಸಿತು. ಬರಸಿಡಿಲ ಹಗ್ಗದ ಕುಣಿಕೆಯನ್ನು ಕಳಚಿದ ಹಾಗೆ ವಾದ್ಯ ವೃಂದದ ಧ್ವನಿ ಮೊಳಗಿದವು. ವೀರ ಸಾತ್ಯಕಿಯು ಸಕಲ ಸೈನ್ಯದೊಡಗೂಡಿ ಶತ್ರುಗಳನ್ನೆದುರಿಸಲು ಮುನ್ನಡೆದನು.

6. ಸಾತ್ಯಕಿಯು ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತಿರಲು ಕೌರವ ಹಾಗೂ ಪಾಂಡವ ಧನುರ್ವಿದ್ಯಾಗುರು ದ್ರೋಣರು, ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಸಹಾಯವನ್ನು ನೀಡಲು ಬಂದಿರುವ ಅವನ್ನು ಕಂಡು ಎಲ್ಲಿಗೆ ಹೊರಟಿರುವೆ ? ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಬಡವರಾದ ನಮ್ಮನ್ನು ವಂದಿಸಿ ಹಿಂತಿರುಗು ಅಥವಾ ಈ ಬಾಣದ ತುದಿಯಿಂದ ನಮ್ಮನ್ನು ನಿವಾರಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗು-ಎನ್ನುತ್ತಾ ತನ್ನ ರಥವನ್ನು ಅವನ ಮುಂದೆ ಚಾಚಿದನು.

7. ನಿಂತು ಯುದ್ಧ ಮಾಡುವ ಮನಸ್ಸಿದೆಯೋ ಅಥವಾ ಪಾರ್ಥನಂತೆ ಭಯದಿಂದ ನಮಸ್ಕರಿಸಿ ಬೀಳ್ಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂಬ ಮನಸ್ಸಿದೆಯೋ ನಿಜವಾಗಿ ಹೇಳು ಎಂದು ದ್ರೋಣನೆನ್ನಲು, ಅದನ್ನು ಕೇಳಿ ಸಾತ್ಯಕಿ ನಗುತ್ತ…. ಗುರುವೇ ಕೇಳಿರಿ… ನೀವು ಗುರುವಿಗೂ ಗುರು ಎಂದು ವಿನಯದಿಂದ ತಲೆಬಾಗಿದನು.

8. ಈ ಕಡೆ ಈತನ ಜೊತೆ ಯುದ್ಧ ಮಾಡಲು ನಿಂತರೆ ಆ ಕಡೆ ಅರ್ಜುನನ ಸ್ಥಿತಿ ಏನೆಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ತನ್ನನ್ನು ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಕಳಿಸಿದ ರಾಜ ಧರ್ಮಜನು ಮನದಲ್ಲಿ ಕೋಪಗೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ - ಎಂದು ಚಿಂತಿಸುತ್ತ ಸಾತ್ಯಕಿಯು ಬಿಲ್ಲನ್ನು ಇಳಿಸಿ, ಎರಡೂ ಕೈಗಳನ್ನೂ ಹಣೆಯವರೆಗೂ ಮೇಲಕ್ಕೆತ್ತಿ ಜೋಡಿಸಿ, ಧನುರ್ಧಾರಿಯಾದ ಹಾಗೂ ಹಣೆಗಣ್ಣುಳ್ಳ ಶಿವನಿಗೆ ಸಮಾನನಾದ ದ್ರೋಣನಿಗೆ ಬಿನ್ನೈಸಿದನು.

9. “ಧರ್ಮರಾಯನು ಪಾರ್ಥನ ಬಳಿಗೆ ನನ್ನನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದನು. ನೀವು ಕೃಪೆ ಮಾಡಿ ನನ್ನನ್ನು ಪಾರ್ಥನ ಬಳಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಬೇಕು. ನಿಮಗೆ ಎದುರಾಗಿ ನಿಂತು ಯುದ್ಧ ಮಾಡಲು ನಾನು ಸಮರ್ಥನೇ ?” ಎನ್ನುತ್ತಾ ಸೆಳೆದ ಬಾಣವನ್ನು ಕೆಳಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಿದ. ಗುರುವು ಅವನನ್ನು ಮುಂದಕ್ಕೆ ಕಳಿಸಿಕೊಟ್ಟನು. ದ್ರೋಣನ ಅನುಮತಿಯಂತೆ ಸಾತ್ಯಕಿಯು ಶತ್ರುಸೇನೆಯ ಕಡೆಗೆ ಮುನ್ನುಗ್ಗಿದನು.

10. ಪಾರಸಿಕ, ನೇಪಾಳ, ಸಿಂಹಳ, ವೀರಬಾಹ್ಲಿಕ, ಯವನ, ಕೌಸಲ, ಪಾರಿಯಾತ್ರರು, ತುರುಕ, ಬರ್ಬರ, ವಂಗ, ಮಾಗಧ ಮೊದಲಾದ ಕೌರವೇಂದ್ರನ ಮನ್ನಣೆಯ ಪರಿವಾರದವರು ಸಾತ್ಯಕಿಯನ್ನು ಕೆಣಕಿದರು. ಬಾಣಗಳ ಜಾಲವನ್ನೇ ಸುರಿಸಿದರು. ಇದರಿಂದ ಸಂಗ್ರಾಮವು ಅದ್ಭುತವಾಗಿ ತೋರಿತು.

ಸೈಗರೆ-ಒಂದೇ ಸವನೆ ಸುರಿ

11. ಚೀನ, ಭೋಟ, ವರಾಳ, ಕೇಶಿ, ಸುದೀನ, ಖುರಸಾಣ-ಮೊದಲಾದ ದೇಶದ ಮಾನವಂತರು ಕೈಯಲ್ಲಿ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದು ಮುತ್ತಿಗೆ ಹಾಕಿದರು. ಏನು ಹೇಳಲಿ ? ಧರ್ಮರಾಯನ ಆದೇಶ ಎಂಬುದೇ ಮುನಿಪನಾದ ದ್ರೋಣನ ಅನುಮತ ಎನ್ನುವಂತೆ ಯುದ್ಧರಂಗದೊಳಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶ ದೊರೆತರೂ ಸಹ ಸಾತ್ಯಕಿಗೆ ಆ ಮಹಾ ಕದನವನ್ನು ತಡೆಯಲು ಅಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು.

ರಾಜಾನುಮಿತ ಮಂತ್ರಣವೆನಿಪ ಮುನಿಪನ ಅನುಮತ-‘ರಾಜನು ಸಮ್ಮತಿಸಿದುದೇ ರಾಜನೀತಿ’ ಎಂದು ಹೇಳಿರುವ ಋಷಿಯ ಮಾತು

12. ಅಷ್ಟೂ ಜನ ಶತ್ರುಗಳ ಕೈಯ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿದನು. ಅನೇಕ ರಾಜರ ಸಮೂಹವನ್ನು ತುಂಡು ತುಂಡು ಮಾಡಿದನು. ಬಾಣಗಳ ರಾಶಿಯನ್ನು ಸಂಭ್ರಮದಿಂದ ತುಂಡರಿಸಿದನು. ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ಸಾತ್ಯಕಿಯೊಡನೆ ಯುದ್ಧ ನಡೆಸಿದ ವೀರರು ದೇವತೆಗಳ ವಿಮಾನವನ್ನು ಏರುತ್ತಿದ್ದರು. ಅತಿ ಪರಾಕ್ರಮಿಯಾದ ಸಾತ್ಯಕಿಯು ಶತ್ರುಸೇನೆಯನ್ನು ಕೊಂದು ಹಾಕಿದನು.

13. ಎಡಬಲಗಳಲ್ಲಿ ನುಗ್ಗುತ್ತಿದ್ದ ಮದಿಸಿದ ಆನೆಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿ ಬಿಸಾಡಿದನು. ಚೂರಿ ಹಿಡಿದು ಗರ್ಜಿಸುವ ರಾಜರಿಗೆ ಅಮರ ಪದವಿಯನ್ನು (ಸ್ವರ್ಗ) ಉಂಟು ಮಾಡಿದನು. ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯವಿಲ್ಲದೆ ವೀರಸೈನಿಕರನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿ ಬಿಸಾಡಿದನು. ವೈರಿ ಸೇನೆಯನ್ನು ಚೂರು ಚೂರು ಮಾಡಿದನು. ಜಲಸಂಧ ಭೂಪತಿಯನ್ನು ಕೆಡವಿ ಬೀಳಿಸಿದನು.

ತೂಳು-ಬೆನ್ನಟ್ಟು, ಹೊಡೆ,
ಕೇಣ-ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯ,

ಜಲಸಂಧ-ಭೂಪತಿ, ಮಗಧದೇಶದ ರಾಜ, ಈತನು ಭಾರತ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಕೌರವನ ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಹೋರಾಡಿ ಸಾತ್ಯಕಿಯಿಂದ ಹತನಾದನು.

14. ಒಂದು ಕಡೆಯಿಂದ ಪಾರ್ಥನು ಸೇನೆಯನ್ನು ನಾಶಗೈದನು. ಇನ್ನೊಂದು ಕಡೆಯಲ್ಲಿ ಸಾತ್ಯಕಿಯ ಬಾಣಗಳಿಂದ ಶತ್ರುಸೇನೆ ನೋಯುವಂತಾಯಿತು. ಆಗ ಕೃತವರ್ಮನು ಎದುರು ನಿಂತು “ಎಲವೋ ಮೂರ್ಖನೇ, ಚಂದ್ರಧರನಾದ ಶಿವನು ರಕ್ಷಿಸಲೆಂದು ಬಂದರೂ ನಿನ್ನನ್ನು ಈಗಲೇ ಕೊಲ್ಲದೆ ಬಿಡೆನು” ಎಂದು ಸಾತ್ಯಕಿಯನ್ನು ಮೂದಲಿಸಿದನು.

15. ಪಾರ್ಥನನ್ನು ಕಂಡು ಅನಂತರ ಈತನಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಮಾಡುವೆನು ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿ, ಕೃತವರ್ಮನ ರಥ, ಧನುಸ್ಸು, ಸಾರಥಿಯ ಮೇಲೆ ಮೂರು ಬಾಣಗಳನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸಿ, ಶತ್ರುವನ್ನು ರಣರಂಗದಿಂದ ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸಿ, ಹಂಸಾಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ಸೈನ್ಯದೊಳಗೆ ನುಗ್ಗಿ ಅತಿರಥರ ಗುಂಪನ್ನು ಎದುರಿಸಿದನು.

16. ಸಾತ್ಯಕಿಯು ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಬಿಡಬೇಡಿರಿ, ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಕಳಿಸಿರಿ, ಅರ್ಜುನನ ನೆಂಟ ಇವನು. ಹೊಡೆಯಿರಿ ಹೊಡೆಯಿರಿ ಎಂದು ಅತಿರಥರು ಹೊರಟರು. ಬಿಗಿದ ಬಿಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದು, ಬಿಲ್ಲಿನ ಹಗ್ಗವನ್ನು ಬೆರಳಿನಲ್ಲಿ ಠೇಂಕಾರ ಮಾಡುತ್ತಾ ಕಿವಿಗೆ ಆರ್ಭಟವನ್ನುಂಟುಮಾಡುವ ಬಾಣಗಳಿಂದ ಯೋಧರ ಯೋಧನಾದ ಸಾತ್ಯಕಿಯನ್ನು ಕೌರವ ಸಹೋದರರು ತಡೆದರು.

ತಿರು-ಬಿಲ್ಲಿನ ಹೆದೆ

17. ಅವರ ಎಡಬಲಗಳಲ್ಲಿ ಸೈಂಧವನ ಸೇನೆಯವರು ನುಗ್ಗಿ ಬಂದರು, ಕರ್ಣನಂದನರು ಕೌರವನ ಬಳಿಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸೇರಿದರು. ಯುದ್ಧವು ಅಸಾಧಾರಣವಾಯ್ತು. ಶತ್ರು ಸೈನಿಕರ ಸಮೂಹ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಾತ್ಯಕಿಯು ಸಿಲುಕಿದನು. ಅಪಾರವಾದ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಸಮನೆ ಅಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದರೂ ಸಹ ಶತ್ರುಗಳನ್ನು ಕೊನೆಗಾಣಿಸುವ ಉಪಾಯ ಕಾಣಲಿಲ್ಲ.

ಹರಿವು-ಕೊನೆಗಾಣಿಸುವ ಉಪಾಯ

18. ಆ ಕಡೆ ರಣರಂಗದಲ್ಲಿ ಸಾತ್ಯಕಿಯು ಸೇನೆಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದನು, ಈ ಕಡೆ ಅರ್ಜುನನ ಯುದ್ಧದ ವೈಖರಿಯ ಅದ್ಭುತವನ್ನು ಏನೆಂದು ಹೇಳಲಿ ? ಮತ್ತೆ ಕೃಷ್ಣನ ಶಂಖನಾದವನ್ನು ಅವನೀಪಾಲನಾದ ಧರ್ಮಜನು ಕೇಳಿ ಅವನ ಚಿತ್ತ ಪುನಃ ಪುನಃ ಕದಡಿಹೋಗಿ ಮನದಲ್ಲೇ ನೊಂದು ನಿಟ್ಟುಸಿರುಬಿಟ್ಟನು.