೦೫

ಸೂಚನೆ : ವೀರ ಶತ್ರುಸೇನೆ ಎಂಬ ಬಾಳೆಯ ತೋಟಕ್ಕೆ ಮದಿಸಿದ ಆನೆಯಂತಿದ್ದ ಅರ್ಜುನನ ಮಗನಾದ ಅಭಿಮನ್ಯುವು ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಪದ್ಮವ್ಯೂಹದಲ್ಲಿ ಕೌರವ ಕುಮಾರರನ್ನು ಗೆದ್ದನು.

ಮದವಾರಣ-ಮದಿಸಿದ ಆನೆ

1. ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನೇ, ಸೈಂಧವನನ್ನು ಜಯಿಸಿ, ಪದ್ಮವ್ಯೂಹವನ್ನು ಗೆದ್ದ , ವಿಜಯನೆಂಬ ಹೆಸರುಳ್ಳ ಅರ್ಜುನನ ಮಗನಾದ ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಆಶ್ಚರ್ಯವನ್ನುಂಟು ಮಾಡುವ ಯುದ್ಧದ ಪ್ರಾರಂಭವನ್ನು ಕೇಳು. ಮೇಲೇರಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ರಥ, ಕುದುರೆ, ಕಾಲಾಳು ಸೇನೆಯನ್ನು ವೇಗವಾಗಿ ಓಡುತ್ತಿದ್ದ ರಥಗಳನ್ನು ಕೋಟಿ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಹೊಸ ಬಿದಿರು ಮೆಳೆಗಳ ಸಮೂಹವನ್ನು ಕತ್ತರಿಸುವಂತೆ ಅಭಿಮನ್ಯು ನಾಶ ಮಾಡಿದನು.

ವಿಜಯಾತ್ಮಕ-ಅರ್ಜುನನ ಮಗ-ಅಭಿಮನ್ಯು

2. ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ಚಕ್ರವು ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ರಥದ ಗಾಲಿಗಳ ಚಕ್ರದಲ್ಲಿ ಉತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಕುದುರೆಗಳ ಬಲವಾದ ಪಾದಗಳ ಹೊಡೆತದಲ್ಲಿ (ಹೊಡೆತವು) ಪ್ರಳಯಕಾಲದ ಬಿರುಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ, ರುದ್ರನ ಮೂರನೆಯ ಕಣ್ಣಿನ ಜ್ವಾಲೆಯು ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಬಾಣದ ಕಿಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಹೋಯಿತೋ ಎನ್ನುವಂತೆ ಅಭಿಮನ್ಯುವು ಯುದ್ಧ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಮುನ್ನುಗ್ಗಿ ಸಕಲ ಸೈನಿಕರನ್ನು ಪ್ರಹಾರ ಮಾಡಿದನು.

ಹರಿಯ-ಕೃಷ್ಣನ, ವರೂಥ-ರಥ, ಖುರ-ಗೊರಸು, ಹೊಯ್ಲಲಿ-ಏಟಿನಿಂದ, ಪಾರ್ಥಿಯ-ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ, ಸೈವರಿ-ನೇರವಾಗಿ ಹೋಗು, ಸದೆ-ಕೊಲ್ಲು

3. ಗುಂಪು ಗುಂಪಾಗಿ ಬಂದು ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದ ಕುದುರೆಯ ಸವಾರರು ನಾಶಹೊಂದಿದರು.ಹೋರಾಡಲು ಗುಂಪುಗುಂಪಾಗಿ ಬಂದ ಆನೆಗಳ ಗತಿಯನ್ನು ಏನು ಹೇಳಲಿ? ಕಣ್ಣಳತೆಯಲ್ಲಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಕಾಣಲಾಗಲೇ ಇಲ್ಲ. ಮೇಲೆ ಬೀಳುತ್ತಿದ್ದ ರಥ ಹಾಗೂ ಪದಾತಿ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಅಭಿಮನ್ಯು ನಿರ್ನಾಮ ಮಾಡಿದನು. ಮಗುವಾದ ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಮಕ್ಕಳಾಟ ಶತ್ರುರಾಜರಿಗೆ ಮಾರಿಯಾಯಿತು.

ತೆಕ್ಕೆಗೆಡೆ-ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸಾಯಿ, ಒಕ್ಕಲಿಕ್ಕು-ಬತ್ತವನ್ನು ಹುಲ್ಲಿನಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಲು ಬಡಿಯುವುದು.

4. ಮದಿಸಿದ ಆನೆಯು ಬಾಳೆಯವನಕ್ಕೆ ನುಗ್ಗಿ ಇಡೀ ತೋಟವನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸುವ ಹಾಗೆ ಅತಿಶಯವಾದ ಕೌರವನ ಚತುರಂಗ ಸೇನೆಯನ್ನು ಶವಗಳನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿ ಪೇರಿಸಿದನು. ಸೈನ್ಯವನ್ನು ತುಳಿದು ಮುನ್ನುಗ್ಗಿದನು. ಎದುರಾಗಿ ಬಂದವರನ್ನು ಹೊಡೆದನು. ಅಕ್ಕ ಪಕ್ಕಗಳಿಂದ ಬಂದ ಕದನವೀರರನ್ನು ಸೀಳಿ ಹಾಕಿದನು. ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಭೀಕರ ಕಾಳUದಿಂದ ರಣರಂಗವು ಯಮನ ಆಟವೋ ಎಂಬಂತಾಯಿತು.

ಹೂಣೆ-ನುಗ್ಗು

5. ಶತ್ರುಸೈನಿಕರ ಕವಚಗಳು ಒಡೆದು, ಆಯುಧಗಳು ಎದೆಯಿಂದ ಪ್ರವೇಶಿಸಿ ಬೆನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಮೂಡುವಂತೆ ವೀರರನ್ನು ಸೀಳಿದನು. ಕುದುರೆಗಳ ಪಾದಕ್ಕೆ ಕಟ್ಟಿದ್ದ ರಕ್ಷಾ ಕವಚಗಳು ಪುಡಿಪುಡಿಯಾಗುವಂತೆ ಕುದುರೆಗಳ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿದ. ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಈ ಯುದ್ಧವನ್ನು ನೋಡುವವರೂ ಇಲ್ಲ, ಎದುರಿಸುವವರೂ ಇಲ್ಲವೆಂಬಂತಾಯಿತು. ಕೌರವ ಸೈನ್ಯ ನಡುಗಿತು. ಒಬ್ಬನೇ ಬಾಲಕನು ಶತ್ರುಸೇನೆಯನ್ನು ಹೊಕ್ಕನು.

ಥಟ್ಟುಗಿ - ಜೋರಾಗಿ ಭೇದಿಸುವಂತೆ ಇರಿ, ನಟ್ಟು ಹೊರಬೀಳು

6. ಅಭಿಮನ್ಯು ಯಾವ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಬಾಣವನ್ನು ಬಿಲ್ಲಿಗೆ ಜೋಡಿಸುತ್ತಿದ್ದ, ಯಾವ ವೇಗದಿಂದ ಎದುರು ಸೈನಿಕರ ಮೇಲೆ ಪ್ರಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ್ದ, ಅವನು ಯಾವ ಕ್ರಮದಿಂದ. ಕೊರಳಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಗುರಿ ಇಟ್ಟು ಬಾಣವನ್ನು ಬಿಡುತ್ತಿದ್ದ ? ಅವನದು ಯಾವ ದೃಢತೆಯೋ, ಅವನ ನೋಟ ಎಷ್ಟು ಸೂಕ್ಷ್ಮವೋ ?(ಎಂತಹ ಗುರಿಕಾರನೋ)) ಎಂತಹುದೋ, ಇದು ಯಾವ ಗರುಡಿಯಲ್ಲಿನ ಶಿಕ್ಷಣವೋ ಎಂದು ದೇವತೆಗಳು ಹೊಗಳುತ್ತಿರಲು ಅವನು ಶತ್ರುಗಳ ಗುಂಪನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಿದ.

ದೃಷ್ಟಿವಾಳ - ಸೂಕ್ಷ್ಮ ನೋಟ, ಗುರಿಕಾರ

7. ಎಡಭಾಗದಿಂದ ನುಗ್ಗಿ ಬಂದು ಯುದ್ಧ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಕುದುರೆಯ ಸವಾರರ ಸೇನೆಯನ್ನು ಕೊಚ್ಚಿ ಹಾಕುತ್ತಾ, ಎದುರಿನಿಂದ ಬಂದು ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ ಕೋಟಿ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಆನೆಗಳ ಮೇಲೆ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸಿ ಕೊಂದನು. ಬಲ ಭಾಗದಿಂದ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ ರಥಿಕರನ್ನು ಕೆಡವುತ್ತಿದ್ದನು. ಕಾಲಾಳುಗಳು ಮತ್ತು ರಥಗಳ ಸಮೂಹವು ಪುಡಿಪುಡಿಯಾಯಿತೆನಲು ಅಭಿಮನ್ಯುವು ಶತ್ರು ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಸವರಿ ಹಾಕಿದನು.

8. ಶತ್ರು ಸೈನಿಕರ ಪುನಃ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದರು. ಅವರ ಅಬ್ಬರವನ್ನು ಸಮಸ್ತ ಮನ್ವಂತರದ ಕಡೆಯಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಮುಳುಗಿಸುವ ಕಡಲಿನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ, ಕೋಪದಿಂದ ಬಾಣಗಳು ಕತ್ತರಿಸಿದವು. ಶಕ್ತ್ಯಾಯುಧ, ಈಟಿ, ಕೊಡಲಿಗಳು ಮುತ್ತಿದವು. ಖಡ್ಗ, ತೋಮರ, ಕತ್ತಿಗಳು ಪ್ರಕಾಶಿಸಿದವು. ದಿಕ್ಕು ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲೂ ಆಯುಧಗಳು ತುಂಬಿದವು.

ತೋಮರ-ಒಂದು ಆಯುಧ

9. ಕಾಲಾಳುಗಳೆ ಹಿಂದಿರುಗಿರಿ, ಮಹಾವೀರರಾದ ಸೈನಿಕರು ಎದುರಿಸಲಿ. ಮಹಾರಥರು ಮುಂದೆ ಬರಲಿ, ಯೋಧರು ಧೈರ್ಯಸ್ಥರಾದರೆ ಆನೆಗಳ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ನನ್ನ ಮೇಲೆ ಬಿಡಲಿ. ಅಕ್ಕಪಕ್ಕದ ರಾಜರು ಬರಲಿ. ತಾವು ದುರ್ಯೋಧನನಿಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿರುವ ತಮ್ಮ ತಲೆಗಳು ಇನ್ನೂ ಭಂಡತನವನ್ನು ಹೊತ್ತಿರದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಕೈಗೊಂಡು (ತಲೆಯನ್ನು ಕೊಟ್ಟು) ಕರ್ಣಾದಿಗಳು ಯುದ್ಧ ಋಣವನ್ನು ತೀರಿಸಲಿ ಎಂದು ಅಭಿಮನ್ಯು ಸೈನ್ಯದ ಒಳ ಹೊಕ್ಕು ಹೊಡೆದನು.

ಮೇಲಾಳು-ಮಹಾವೀರ,

10. ರಾಜಕುಮಾರ ಕಂಠೀರವನೆನಿಸಿದ ಅಭಿಮನ್ಯುವು ಶತ್ರು ಸೇನೆಗೆ ರಕ್ತ ಕಾರುವುದನ್ನು ಕಲಿಸಿದನು. ಯಮರಾಜನ ಆಲಯಕ್ಕೆ ಶತ್ರು ಸೈನ್ಯದವರನ್ನು ನಡೆಸಿದ. ಮಾರಿ ದೇವತೆಯು ಬಾಯ್ದೆರೆದು ನುಂಗುತ್ತಿರುವಳೋ ಎನ್ನವಂತೆ ಅಭಿಮನ್ಯು ಶತ್ರುಸೇನೆಯನ್ನು ನಾಶಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ಅವನದು ಎಂತಹ ಕೈಚಳಕವೋ ಎಂದು ದೇವತೆಗಳ ಸಮೂಹ ಬೆರಗಾಯಿತು. ಹುಡುಗನಾದ ಅಭಿಮನ್ಯುವಿಗೆ ಈ ರೀತಿಯ ಶಕ್ತಿ ಸಾಮಥ್ರ್ಯ ಹೇಗುಂಟಾಯಿತೆಂದು ಅವರು ಆಶ್ಚರ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದರು.

ಕಾರಗಲಿಸು-ರಕ್ತ ಕರುವುದನ್ನು ಕಲಿಸು. ತರುವಲಿ-ಹುಡುಗ,

11. ಕತ್ತರಿಸಿದ ರುಂಡಗಳು ಪುಟನೆಗೆದು ಹಾರಿದುವು. ರಕ್ತದ ಕಡಲಿನಲ್ಲಿ, ಅರೆ ಜೀವ ಹೊಂದಿದ ಭಟರುಗಳು ಬಾಯಿ ಬಿಡುತ್ತ ತೇಲಾಡಿದರು. ಮುಂಡಗಳ ಸಮೂಹವು ರಕ್ತದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಾಡುತ್ತಿದ್ದವು. ಮೇಲೆ ಹಾರಿ ನೆಗೆಯುವ ಆನೆಗಳ ತಲೆಗಳ ಸಮೂಹವು ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಉಳಿದ ಕುದುರೆಗಳ ಮಾಂಸದ ತುಂಡುಗಳು ಸಣ್ಣ ರಕ್ತದ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಕುಣಿದಾಡಿದವು.

ಕೊಡೆನೆಗೆ-ಪುಟಹಾರು, ಅಟ್ಟೆ-ರುಂಡವಿಲ್ಲದ ದೇಹ, ತೇಕಾಡು-ತೇಲು, ಅಡಸಿ-ಮೇಲೇರಿ, ಕಡಿಕು-ತುಂಡು, ಕಿಗ್ಗಡಲ-ಚಿಕ್ಕ ಸಮುದ್ರದ,

12. ಅಭಿಮನ್ಯುವು ಆನೆಗಳ ಹಿಂಡನ್ನು ಚೆದುರಿಸಿದನು; ಕುದುರೆಗಳ ಸೇನೆಯನ್ನು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸಿದನು. ಮಹಾವೇಗದಿಂದ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ರಥಗಳನ್ನು ಪುಡಿಗುಟ್ಟುತ್ತಿದ್ದನು. ಕಾಲಾಳು ಸೇನೆಯನ್ನು ಬೀಳಿಸಿದನು. ಶತ್ರುಗಳು ಶಕ್ತಿಗುಂದಿ, ಹಿಂದೆ ಸರಿದು, ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಎಸೆದು ಮರೆಯಾಗಿ ಓಡುವಂತೆ ಹೊಡೆದನು. ಕೌರವ ಚತುರಂಗ ಬಲವನ್ನು ಕೊಚ್ಚಿದನು.

ಹುರಿಯೊಡೆದು-ಶಕ್ತಿಗುಂದಿ, ಕೈದುವ ಹಾಯ್ಕಿ-ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಬಿಸಾಕಿ, ಮೈದೆಗೆದು - ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿ

13. ಹೊಳೆಯುವ ಆಯುಧದ ಅಲಗಿನ ಹೊಳಪಿನಲ್ಲಿ, ಆಗ ತಾನೆ ಮಸೆದ ಥಳಥಳಗುಟ್ಟುತ್ತಿರುವ, ಪಾದರಸವನ್ನು ಲೇಪಿಸಿದ, ಸುವರ್ಣ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ, ಶಕುನದ ಪಕ್ಷಿಯ ಗರಿಯನ್ನು ಬಿಗಿದಿರುವ, ಹಿಂಭಾಗವನ್ನುಳ್ಳ ಹರಿತವಾದ ಬಾಣಗಳು ಶತ್ರು ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಮುಚ್ಚಿದುವು. ತುಂಬಿದುವು, ತೂರಿಬಂದವು; ಶತ್ರು ಸೈನ್ಯದ ಪ್ರಾಣಗಳನ್ನು ತೆಗೆದವು.

ಹೊಗರು-ಕಾಂತಿ, ತಳಿತ-ಹೊಸದಾದ, ತಳಪದ-ಥಳಥಳಗುಟ್ಟುತ್ತಿರುವ, ಲುಳಿಯ-ಹರಡಿದ, ಹಂಗನ ಗರಿ-ಶಕುನದ ಪಕ್ಷಿಯ ಗರಿ, ಇಂಗಲೀಕ-ಪಾದರಸದಿಂದಾದ ಅದಿರು, ಹೊಳೆವ ಲೋಹ

14. ಶಕ್ತಿಗುಂದಿದ ರಥಿಕರು ರಥದಿಂದ ನೆಲಕ್ಕೆ ಧುಮುಕಿದರು. ಕುದುರೆ ಸವಾರರು ಭಯದಿಂದ ಕುದುರೆಗಳಿಂದಿಳಿದು ತಮ್ಮ ಕೊರಳನ್ನು ಕಾಪಾಡೆಂದು ಅಭಿಮನ್ಯುವಿಗೆ ಕೈಮುಗಿದರು. ಕುದುರೆಗಳ ಬೆನ್ನ ಮೇಲೆ ಹಾಕಿದ್ದ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಸಡಿಲಿಸಿ ಯೋಧರು ಕೆಳಗಿಳಿದರು, ಪದಾತಿದಳದವರು ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಕೆಳಗೆ ಹಾಕಿ ಬಾಯೊಳಗೆ ಬೆರಳಿಟ್ಟು ಶರಣದರು.

ಅಳವಿಗೆಡೆ-ಶಕ್ತಿಯು ಕುಂದಲು,

15. ಪದ್ಮವ್ಯೂಹದ ದಳದ ಭಾಗದ ತುದಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ವೀರರು ಪ್ರಾಣವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡರು. ಪದ್ಮಪುಷ್ಪದ ಕೇಸರಗಳ ಆಕೃತಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ವೀರರು ಆಕಾಶ ಮಾರ್ಗದ ಸಂಚಾರಿಗಳಾದರು.( ಪ್ರಾಣ ಕಳೆದುಕೊಂಡರು.) ಪದ್ಮವ್ಯೂಹದ ನಟ್ಟನಡು ಭಾಗದಲ್ಲಿದ್ದ (ಕಮಲ ಪುಷ್ಪದ ಬೀಜಕೋಶದಲ್ಲಿದ್ದ) ರಾಜರು ನುಸುಳಿ ಹೋದರು. ರಾಯನ ಬೆಂಬಲಕ್ಕಾಗಿ ಇದ್ದ ಸೈನಿಕರು ದಿಕ್ಕಾಪಾಲಾಗಲು, ಅಭಿಮನ್ಯುವು ಸಿಡಿಲಿನಂತೆ ಆರ್ಭಟಿಸಿದನು.

ಕೇಸರಾಕೃತಿ- ಪುಂಕೇಸರಗಳ ಆಕೃತಿ, , ಕರ್ಣಿಕೆ-ಕಮಲದ ಹೂವಿನ ಬೀಜಕೋಶ, ವಸುಮತೀಶ-ರಾಜ, ಅರೆನೆಲೆ-ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲವಾಗಿ ಹಿಂದಿರುವ ಸೈನ್ಯ.

16. ಪದ್ಮವ್ಯೂಹ ಒಡೆದು ಹೋಯಿತು. ರಥ, ಕುದುರೆ, ಆನೆ ಹಾಗೂ ಕಾಲಾಳುಗಳ ಸೇನೆ ಓಡಿ ಹೋzವು. ಮರಳಿ ಬರಲಿಲ್ಲ. ಕುರುಸೇನೆ ನುಗ್ಗಾಯಿತು. ನಾಯಕರಾದ ದ್ರೋಣಾದಿಗಳು ಕೈಸೋತು ಹಿಂದಿರುಗಿದರು. ಆಗ ದುರ್ಯೋಧನನು, ಈ ಅರ್ಜುನನ ಮಗನ ಜೊತೆ ಸರಿಸಮವಾಗಿ ಯುದ್ಧ ಮಾಡುವವರು ಯಾರಿದ್ದಾರೆಂದು ಆಶ್ಚರ್ಯ ಹೊಂದಿದ.

ಜರಿದುದು-ಸರಿಯಿತು, ನುಗ್ಗಾಯ್ತು-ಸೋತಿತು, ಸರಿಯೊರೆಗೆ-ಸಮಸಮವಾಗಿ

17. “ತಂದೆಯು ಮಗನನ್ನು ಪಡೆಯುವುದಿಲ್ಲವೇ ! (ಎಲ್ಲ ತಂದೆಯಂದಿರೂ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ನೀನು ಎಲ್ಲರಂತಹ ಮಗನಲ್ಲ ಎಂದು ಭಾವ). ನಿನ್ನಂತಹ ವೀರ ಪುತ್ರನನ್ನು ಪಡೆಯಲು ನಿನ್ನ ತಾಯಿಯಾದ ಸುಭದ್ರೆ ಎಷ್ಟು ಸಾವಿರ ವರ್ಷ ಈಶ್ವರನನ್ನು ಕುರಿತು ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿದಳೋ. ಅಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಇಂದಿನ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ನಿನ್ನ ಶಕ್ತಿ, ಈ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿನ ಜಯದ ರೀತಿ, ಈ ಸಂಭ್ರಮ, ಈ ಬಾಣದ ರೀತಿ, ಈ ರೀತಿಯ ನಿನ್ನ ಚಲನೆಯ ಕೌಶಲಗಳು ಬೇರೆ ಯಾರಿಗುಂಟು” - ಎಂದು ದುರ್ಯೋಧನ ಹೇಳಿದ.

ನೋಂತಳೊ-ವ್ರತ ಮಾಡಿದಳೊ, ಇಂದುಧರ-ಶಿವ, ಸೌರಂಭ-ವೈಭವ, ತೆರಳಿಕೆ-ತೆರಳುವಿಕೆ, ಚಲಿಸುವಿಕೆ (ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಆವೇಶವೆಂಬ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಾಗಿದೆ)

18. ಮಗನ, ನಿನ್ನ ಮೇಲಿನ ಸ್ಪರ್ಧೆಯನ್ನು ಈಗ ಮರೆತೆ. ಭರತ ವಂಶದಲ್ಲಿ ನಿನ್ನ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಪಾಂಡವ ಕೌರವ ಎರಡೂ ವಂಶಗಳಿಗೆ ಸದ್ಗತಿಯನ್ನು ತರುವುದಿಲ್ಲವೇ. ಹೊಟ್ಟೆಯಿಂದ ಕರುಳು ಬೀಳುವುದಿಲ್ಲವೇ (ಹಾಗೆ ಇತರ ಮಕ್ಕಳು ಹುಟ್ಟುವುದು) ಅದರಿಂದ ಏನು ಫಲ. ಅರ್ಜುನ ಕೃತಾರ್ಥ. ಅದಕ್ಕೆ ನನಗೆ ಮತ್ಸರವಿಲ್ಲ ಎಂದು ದುರ್ಯೋಧನ ಹೇಳಿದ.

ಹುರುಡು-ಸ್ಪರ್ಧೆ, ಅನ್ವಯಕೆ-ವಂಶಕ್ಕೆ, ಸುಗತಿ-ಸದ್ಗತಿ

19. ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ, ದುರ್ಯೋಧನನು ಬಿಲ್ಲನ್ನು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಂಡು ಸಾಗರದಂತಿದ್ದ ಸೇನೆಗೆ ಧೈರ್ಯವನ್ನು ತುಂಬಿ ರಣರಂಗದಿಂದ ಪಲಾಯನ ಗೈಯುತ್ತಿದ್ದ ರಾಜರನ್ನು ಬೈದು ನಿಲ್ಲಿಸಿ, ಅಕ್ಕಪಕ್ಕಗಳಲ್ಲಿದ್ದ ಮಾಂಡಲಿಕರಿಗೆ ಮೂದಲಿಕೆಯ ಮಾತುಗಳನ್ನಾಡಿ, ಚೂಪಾದ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದು ತೂಗುತ್ತಾ, ಅರ್ಜುನನ ಮಗನಾದ ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ರಥವನ್ನು ಎದುರಿಸಿ ನಿಂದು ನಿನ್ನ ಮಗ ಕೋಪಾತಿಶಯದಿಂದ ಯುದ್ಧವನ್ನಾರಂಭಿಸಿದನು ಎಂದು ಸಂಜಯ ಹೇಳಿದ.

ಮೊನೆಗಣೆ-ಚೂಪಾದಬಾಣ

20. “ಅಭಿಮನ್ಯು ನೀನು ಮಗು, ಅನ್ಯಾಯವಾಗಿ ಸಾಯಬೇಡ; ಯುದ್ಧವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಹಿಂದಿರುಗು; “ಎನ್ನುತ್ತಾ ದುರ್ಯೋಧನನು ಲೆಕ್ಕವಿಲ್ಲದಷ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸುತ್ತ ಬರಲು, ಅಭಿಮನ್ಯುವು ನಗುತ್ತಾ ನಿಂತು ಕೌರವೇಶ್ವರನಿಗೆ, " ನಾನು ಮಗುವಾಗಿದ್ದೇನೆ. ಆದರೆ ನನ್ನ ಬಾಣಕ್ಕೆ ಮಗುತನವಿಲ್ಲ”, ಎನ್ನುತ್ತಾ ಚೂಪಾದ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಅಪಾರ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ದುರ್ಯೋಧನನ ಮೇಲೆ ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದನು.

21. ಅಭಿಮನ್ಯು ಬಿಟ್ಟ ಬಾಣಗಳು ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ಮುತ್ತಿದುವು. ತಗುಲಿದವು, ಆಗ ತಾನೆ ಮಸೆದು ಚೂಪಾಗಿದ್ದ ಆ ಬಾಣಗಳ ಭಾರಿ ಕಿಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಕೌರವನ ರಥವು ಮುಚ್ಚಿ ಹೋಯಿತು. ದೇಹದೊಳಗೆ ಬಾಣಗಳು ಹೊಕ್ಕವು. ಮೈಯಿಂದ ಬಸಿಯುತ್ತಿರುವ ರಕ್ತದ, ಜಾರುತ್ತಿರುವ ಕವಚದ, ಕುಗ್ಗಿದ ಗರ್ವದ, ಕುಗ್ಗಿದ ಶೌರ್ಯದ, ಒಣಗಿದ ಬಾಯಿನ ರಾಜನನ್ನು ದ್ರೋಣ ಕಂಡನು.

ಮುಕ್ಕುರುಕಿದವು-ಮುತ್ತಿಕೊಂಡವು. ನೆಗ್ಗಿದಾಳ್ತನ-ಕುಸಿದು ಹೋದ ದೇಹ; ಒಣಗಿಲ ಬಾಯ-ಒಣಗಿಹೋದ ಬಾಯಿಯ

22. ದುರ್ಯೋಧನ ಸಿಕ್ಕಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ಕರ್ಣನೇ, ನಡೆ, ಕೃಪಾಚಾರ್ಯನೆ ಹೋಗು, ಮಗನೇ (ಅಶ್ವತ್ಥಾಮನೇ) ನಿನ್ನ ಆಯುಧವನ್ನು ಕೈಗೆ ತೆಗೆದುಕೋ, ಶಲ್ಯ ತಡಮಾಡಬೇಡ ಏಳು, ಎಲೈ ಕೃತವರ್ಮನೆ, ಕೌರವನ ತಮ್ಮಂದಿರೇ, ಎಲ್ಲರೂ ಆಯುಧಗಳೊಡನೆ ಹೊರಡಿ, ಯುದ್ಧವು ನಮ್ಮ ಹಿಡಿತದಿಂದ ಜಾರುತ್ತಿದೆ. ರಾಜನಾದ ಕೌರವೇಶ್ವರನು ಮಾರಿಯ ಬಾಯಿಗೆ ತುತ್ತಾಗುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಶಿವ ಶಿವಾ ಎಂದು ದ್ರೋಣ ಕೂಗಿದ.

23. ದ್ರೋಣನ ಮಾತುಗಳು ಮುಗಿಯುವ ಮುನ್ನವೇ ವೀರ ಸೈನಿಕರು ವೀರಾವೇಶದಿಂದ ಮುನ್ನುಗ್ಗಿದರು. ಅಭಿಮನ್ಯುವಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದಿದ್ದ ದುರ್ಯೋಧನನ ಭೀತಿಯನ್ನು ಬಿಡಿಸಿದರು. ಸೈನಿಕರು ಬಾಣಗಳ ಮಳೆಯನ್ನು ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಮೇಲೆ ಸುರಿಸಿದರು, “ನಾವು ಸೋತೆವು, ನೀನೇ ಗೆದ್ದೆ, ಈಗ ನಿಮ್ಮವರುಗಳನ್ನು ಕರೆ. ನಾವು ಶಿಶು ಹತ್ಯಾ ಪಾತಕಕ್ಕಂಜುವೆವು” - ಎನ್ನುತ್ತಾ ದ್ರೋಣ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ.

24. ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು, ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಹಿಡಿತದಿಂದ ಬಿಡಿಸಿದರು. ರಾಹುವನ್ನು ಚಂದ್ರನಿಂದ ಬಿಡಿಸುವಷ್ಟು ಕಷ್ಟವಾಯಿತು. ಕಿವಿಯವರೆಗೂ ಬಿಲ್ಲಿನ ಹೆದೆಯನ್ನೆಳೆದು ನಿಂತ ಭಟರು ಬಿಲ್ಲನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು. ಮಹಾರಥರು ವಜ್ರಾಯುಧನದ ಇಂದ್ರನ ಮೊಮ್ಮಗನಾದ ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ರಥಕ್ಕೆ ದೃಢನಿಶ್ಚಯದಿಂದ ಮುತ್ತಿಗೆ ಹಾಕಿದರು.

ಕಟವಾಯ-ಬಾಯಿಯ ಎರಡು ತುದಿಗಳು, ಸಾಯಕ-ಬಾಣ, ವಜ್ರಾಯುಧ-ಇಂದ್ರು, ನಿರ್ದಾಯ-ನಿಶ್ಚಯ , ಕರ್ಣಾಯತಾಸ್ತ್ರರು-ಕಿವಿಯವರೆಗೂ ಬಿಲ್ಲಿನ ಹೆದೆಯೆಳೆದು ನಿಂತವರು.

25. ಮಗುವಾಗಿರುವಾಗಲೇ ಶಿವನ ಮಗನಾದ ಕಾರ್ತಿಕೇಯನು ತಾರಕಾಸುರನೆಂಬ ಕೆಟ್ಟ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ಸೀಳಿ ಬಿಸಾಡಲಿಲ್ಲವೆ ? ಪ್ರದ್ಯುಮ್ನನು ಮಗುವಾಗಿರುವಾಗಲೇ ಶಂಬರಾಸುರನನ್ನು ಸೋಲಿಸಲಿಲ್ಲವೆ ? ಅಭಿಮನ್ಯು ಬಾಲಕನೇ ? ಮಹಾ ವೀರಾಧಿವೀರರ ಸಮೂಹವನ್ನು ಒಂದೊಂದೇ ಏಟಿನಿಂದ ಉಸಿರು ಹೋಗುವ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದನೆಂದು ಸಂಜಯನು ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನಿಗೆ ಹೇಳಿದನು.

ವಿಷಮ-ತೀಕ್ಷ್ಣ, ಪ್ರಸರ-ಗುಂಪು,

ಹರನ ಮಗನಾ ವಿಷಮ ದೈತ್ಯನ…
ಪ್ರದ್ಯುಮ್ನ ಮುರಿಯನೆ…

26. ಅಶ್ವತ್ಥಾಮನನ್ನು ಮೂಲೆಗೆ ತಳ್ಳಿ, ಶಲ್ಯನ ಜಯದ ಭರವಸೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ, ಕೃಪನ ಅತಿಶಯವಾದ ಗರ್ವವನ್ನು ಉತ್ಸಾಹವನ್ನು ಮುರಿದು, ಕೃತವರ್ಮನನ್ನು ನೋಯಿಸಿದ. ಕೌರವನ ಸೋದರರನ್ನು ಬಡಿದು, ಬಾಹ್ಲಿಕ, ಶಕುನಿ, ಸೋಮದತ್ತ ಮೊದಲಾದವರ ಶೌರ್ಯವನ್ನು ಹಾಳು ಮಾಡಿ ಬಾಲಕನಾದ ಅಭಿಮನ್ಯು ಒಬ್ಬನೇ ಮಹಾರಥರನ್ನು ಜಯಿಸಿದನು.

ಒಟ್ಟೈಸಿ-ಮೂಲೆಗೆತಳ್ಳಿ

27. ಬಾಣಗಳಿಂದ ತುಂಬಿ ಹೋಗಿದ್ದ, ಬಾಣಗಳ ಹರಿತವಾದ ತುದಿಗಳು ಹೊರಗೆ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದ ಮಹಾರಥಿಕರ ಸಮೂಹವು ರಣರಂಗ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಬಿಟ್ಟೋಡಲು, ಕರ್ಣನು ಕೋಪಗೊಂಡು, ತಿರುಗಿ ಓಡುವವರನ್ನು ಮೂದಲಿಸಿ, ಬಿಲ್ಲನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು, ಸಾರಥಿಗೆ ನಿರ್ದೇಶನ ನೀಡಿ, ಅವನೊಂದಿಗೆ ಮಗುವಾದ ಅಭಿಮನ್ಯುವು ಎಷ್ಟು ಕೊಬ್ಬಿದ್ದಾನೆ ನೋಡು - ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ “ಎಲೈ ಅಭಿಮನ್ಯುವೇ, ಯುದ್ಧರಂಗದಿಂದ ತೊಲಗು, ತೊಲಗು” ಎನ್ನುತ್ತಾ ಶತ್ರುವನ್ನು ಅಡ್ಡ ಹಾಕಿದ.

ಮೊನೆ-ತುದಿ, ರಾಜಿ-ಸಮೂಹ, ಖತಿ-ಕೋಪ, ಮುರಿದೋಡು-ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗು, ಬಿಲುದುಡುಕಿ-ಬಿಲ್ಲನ್ನು ಹಿಡಿದು, ಮಲೆತ-ಗರ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿದ, ತರುಬಿ-ಅಡ್ಡ ನಿಲ್ಲು

28. ಧಿಕ್ಕರಿಸಿ ನುಡಿದರೆ ನಿನ್ನ ಶೌರ್ಯ ಮೆರೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ನೀನು ಎದುರು ಬಂದು ಹಿಂಜರಿಕೆಯಿಲ್ಲದೆ ಕಾದಾಡಿದರೆ ಸಫಲವಾಗುತ್ತದೆ. ನನ್ನ ಕೈಗುಣವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಐದಾರು ಬಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಕರ್ಣನ ಎದೆಯನ್ನು ತೂತು ಮಾಡಲು ಅವನು ದೊಡ್ಡ ಗಾಯದಿಂದ ಬಳಲಿದ.

ಗಾರುಗೆಡೆ-ಧಿಕ್ಕರಿಸು , ಮಡಮುರಿವಿಲ್ಲದೆ-ಹಿಂಜರಿಯದೆ,

29. ಭೂಕಂಪದಿಂದ ಕುಲಪರ್ವತಗಳು ಹೆದರಿ ನಡುಗುವ ಹಾಗೆ ನಡುಗುತ್ತಾ, ಕಣ್ಣುಗಳು ಜೋಲಿ ಹೊಡೆಯುತ್ತಿರಲು ಕರ್ಣನು ಮೂರ್ಛೆ ಹೋದನು. ಆಗ ಕುರುಸೇನೆ ಚೆದುರಿ ಹೋಯಿತು. ಸೇನೆಯವರು ಕರ್ಣನನ್ನು ಸಾಹಸಿಗ ಬಾಲಕನು ಬಡಿದಿದ್ದಾನೆ. ನಾವು ಇವನೊಡನೆ ಇನ್ನು ಯುದ್ಧ ಮಾಡಿದ ಹಾಗೆಯೇ ಸರಿ ಎಂದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವಾಗ ವೀರನಾದ ಶಲ್ಯನು ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನೊಡನೆ ಯುದ್ಧ ಮಾಡಲು ಮುಂದೆ ಬಂದನು.

30. “ಬಾಲಕನಾದ ಅಭಿಮನ್ಯುವೆ, ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗು, ನಿನ್ನ ಪರಾಕ್ರಮ ನನ್ನ ಮುಂದೆಯೆ ? ಕರ್ಣನನ್ನು ಸೋಲಿಸಿರುವ ಅಹಂಕಾರದಿಂದ ಉತ್ಸಾಹವನ್ನು ತಾಳಿ ಶಲ್ಯನೊಂದಿಗೆ ಯುದ್ಧವೆ ? ನನ್ನೊಡನೆ ಯುದ್ಧ ಮಾಡಿದರೆ ನಿನಗೆ ಜಯವಾಗದು. ನಿಮ್ಮ ತಂದೆಯ ಸಹಾಯವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಸ್ಥಿತಿ ನಿನಗೆ ಇಂದು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ” ಎನ್ನುತ್ತಾ ಶಲ್ಯನು ಬಾಣಗಳ ಸುರಿಮಳೆ ಗೈದನು.

31.” ಬಾಲಕತನ ಎಂಬುದು ಒಂದು ಕೊರತೆಯಲ್ಲ, ಕಟ್ಟಾಳುತನವೇ ರಾಜಕುಮಾರರಿಗೆ ಆಭರಣ. ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ ವಿದ್ಯೆಯೇ ಅಲಂಕಾರ. ವೀರನ ಸಾಮಥ್ರ್ಯ ಎಂತಹದು ಎಂಬುದನ್ನು ನೀನೆತ್ತ ಬಲ್ಲೆ ? ಬಾಣಗಳ ಸಮೂಹದಿಂದ ನಿನ್ನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಮುಚ್ಚಿ ಹಾಕುವೆನು" ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ಅಭಿಮನ್ಯು ಶಲ್ಯನ ಮೇಲೆ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟನು.

ಊಣಯ-ಕೊರತೆ, ಛಡಾಳತನ-ಅತಿಶಯತೆ, ಮುದ್ರಿಸು-ಮುಚ್ಚಿಹಾಕು

32. ಶಲ್ಯನ ಬಾಣಗಳನ್ನು, ಬಾಣಗಳಿಂದ ಕಡಿದು ಮುಗಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ಸರಿಮಿಗಿಲಾಗಿ ಕಾದಿದರೂ, ಶಲ್ಯನ ಶೌರ್ಯವನ್ನು ನೋಡಿ ಅಭಿಮನ್ಯು ಕೋಪದಿಂದ ಹದಿನೈದು ಬಾಣಗಳಿಂದ ಅವನ ಪಕ್ಕೆಯನ್ನು ಕೆತ್ತಿದನು. ಐದು ಬಾಣಗಳಿಂದ ಎದೆಯನ್ನು ತೋಡಿದನು. ಮರುನಿಮಿಷದಲ್ಲಿ ಶಲ್ಯನು ಕುಸಿದು ಬಿದ್ದನು.

ಬರಿ-ಪಕ್ಕೆ, ಉರ-ಎದೆ. ಸೈಗೆಡೆದ-ಕುಸಿದು ಬಿದ್ದ.

33. ತಲೆತಿರುಗಿ, ತುಟಿಯು ಒಣಗಿ ಕಣ್ಣುಗಳ ರೆಪ್ಪೆ ಮುಚ್ಚಿ ಅಸಾಧ್ಯವಾದ ಆಯಾಸ ಹೊಂದಿ ಶಲ್ಯನು ದುಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿರುವುದನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದ ಸಾರಥಿಯು ತಕ್ಷಣ ರಥವನ್ನು ಓಡಿಸಿದನು. ಶಲ್ಯನ ನೋವನ್ನು ಕಂಡ ಅವನ ಸೋದರನು ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಮೇಲೆ ಒಂದಾದ ಮೇಲೊಂದರಂತೆ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಬಿಡುತ್ತಾ ಕೋಪಾತಿಶಯದಿಂದ ಹೋರಾಟವನ್ನಾರಂಭಿಸಿದನು.

ಬಸವಳಿ-ಆಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದು-ಮೂರ್ಛೆ ಹೋಗು

34. “ಭಲೇ, ಶಲ್ಯನ ತಮ್ಮನೇ, ಅಣ್ಣನ ಹೊಣೆಯನ್ನು ತಾನು ಹೊತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ನಿಜ. ಸೂತನೇ ನೋಡು, ಅವನು ಸಾಹಸಿಕನಾಗಿದ್ದಾನೆ.” ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ, ಅಭಿಮನ್ಯುವು ಶಲ್ಯನ ಸೋದರನ ಐದಾರು ಬಾಣಗಳ ಹೊಡೆತವನ್ನು ತಿಂದು ಸೋತಂತೆ ನಟಿಸಿದನು. ಇನ್ನೇನು ಅಭಿಮನ್ಯುವು ಸೋತನೆಂದು ಶಲ್ಯನ ಸೋದರನು ಉತ್ಸಾಹವನ್ನು ಹೊಂದಿದನು. ಆಗ ಅಭಿಮನ್ಯುವು ಹರಿತವಾದ ಬಾಣದೇಟಿನಿಂದ ಶಲ್ಯನ ಸೋದರನ ತಲೆಯನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿ ಹಾಕಿದನು.

ಹರಿಬ-ಕೆಲಸ, ಮನಗೆಲವ-ಮನಸ್ಸಿನ ಉತ್ಸಾಹ , ಶರ-ಬಾಣ, ನಿಶಾತ-ಚೂಪಾದ

35. ಶಲ್ಯನ ಸೋದರನು ಸತ್ತುಹೋದ ತಕ್ಷಣ ಶಲ್ಯನ ಸೈನ್ಯ ರಣರಂಗದಿಂದ ಹಿಂದಿರುಗಿತು. “ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಏಟುಗಳಿಂದ ಹೆದರಿ ಹೆಸರಾಂತ ನಾಯಕರು ದುಃಖಿತರಾಗಿ ಧೈರ್ಯಗೆಟ್ಟರು. ಇದಕ್ಕೆ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ನಾನು ಕಾಣೆ. ಇನ್ನು ಈ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಇನ್ನೇನು ಗತಿ” ಎಂದು ಚಿಂತಿಸುತ್ತಾ ದ್ರೋಣ ಕೂಡಲೇ ಕೃಪಾಚಾರ್ಯನನ್ನು ಕರೆದು ಸೈನ್ಯದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತೋರಿಸಿದ.

ಹೊಯ್ಲಲಿ-ಏಟುಗಳಿಂದ, ಹುರುಳುಗೆಟ್ಟುದು-ಸತ್ವಹೀನವಾಯಿತು, ತರಹರ-ಪರಿಹರ, ಉಪಾಯ,

36. “ಅಭಿಮನ್ಯುವನ್ನು ಯಾರು ತಾನೆ ಮಗು ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದು ? ನಮಗೆ ಇವನನ್ನು ಎದುರಿಸಿ ಯುದ್ಧ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಕೋಪದ ಆವೇಶ ಶಿವನ ಕೋಪಾವೇಶಕ್ಕೆ ಇದ್ದ ತಡೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಬಿಟ್ಟ ಹಾಗಾಗಿದೆ. ಅದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಇವನ ಭುಜ ಪ್ರತಾಪದ ಹುರುಪು, ಹೊಸ ರೀತಿಯದಾಗಿದೆ.” ಎಂದು ದ್ರೋಣನು ಶತ್ರುವಾದ ಅಭಿಮನ್ಯುವನ್ನು ಹೊಗಳುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಕೌರವೇಶ್ವರನು ಕೇಳಿಸಿಕೊಂಡನು.

ತಗಹು-ತಡೆ, ಮೊಗಸಲು-ಎದುರಿಸಲು, ಅರಿದು-ಅಸಾಧ್ಯ,

37. “ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದೀಯಾ ಕರ್ಣ ! ನಮ್ಮ ಸೈನಿಕರು ಬೆದರುವಂತೆ ಮಾತನಾಡಿ ಶತ್ರುಭಟನಾದ ಅಭಿಮನ್ಯುವನ್ನು ಹೊಗಳಿ (ಏರಿಸಿ) ಮಾತನಾಡುವ ಈ ಬಾಹಿರರನ್ನು (ದ್ರೋಣರನ್ನು) ಏನು ಹೇಳಲಿ ? ಅವರನ್ನು ಅಯೋಗ್ಯರೆನ್ನೋಣವೇ ಅವರು ಇಂದು ವಿಶಾಲಮತಿಗಳು ! ನಮ್ಮ ಭಾಗ್ಯದ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ದೈವವನ್ನು ಬೈದು ಫಲವೇನು?” ಎನ್ನುತ್ತ ದುರ್ಯೋಧನ ನಿಟ್ಟುಸಿರು ಬಿಟ್ಟ.

ಸಲೆ-ಚೆನ್ನಾಗಿ, ಏರಿಸಿ-ಹೊಗಳಿ

38. ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ವೀರರ ರೀತಿಯನ್ನೇನು ಬಲ್ಲರು? ಬೆಳುದಿಂಗಳಿನ ಬಿರುಸು ಯಾರನ್ನು ತಾನೆ ಸುಡಲು ಸಾಧ್ಯ ? ಆಯುಧವನ್ನು ಹಿಡಿದಾಕ್ಷಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ವೀರರೆನಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಶತ್ರುವೀರನು ಬಾಲಕನಲ್ಲವೇ. ಹಾಗಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಮನಸ್ಸಿಟ್ಟು ಯುದ್ಧ ಮಾಡಲು ಗಮನವಿಲ್ಲ ! ಈ ಅಪ್ರಯೋಜಕರನ್ನು (ದ್ರೋಣರನ್ನು) ಬೈದು ಫಲವೇನು - ಎನ್ನುತ್ತಾ ದುರ್ಯೋಧನ ಅಲ್ಲಿಂದ ಹೊರಟು ಹೋದ.

ವೀರರಂಗ-ವೀರರ ರೀತಿ, ಊರುಗರ-ಬೇರೆ ಬೇರೆಯವರನ್ನು, ಅಪ್ರಯೋಜಕರನ್ನು

39. ದುರ್ಯೋಧನ ಹಾಗೆನ್ನಲು ದುಃಶ್ಶಾಸನನು ಕೋಪಗೊಂಡ. ಕೋಪವೇಕೆ ಜೀಯಾ ! ಇಂದು ನನಗೆ ಅಪ್ಪಣೆಕೊಡು ಸಾಕು. ಈ ಭಂಡರನ್ನು (ದ್ರೋಣಾದಿಗಳನ್ನು) ಬೈದು ಪ್ರಯೋಜನವೇನು. ಸೂರ್ಯನೇ ದೀಪವಾದಾಗ , ಈ ನಿಷ್ಪ್ರಯೋಜಕವಾದ ಕ್ಷುದ್ರ ಬೆಳಕಿನ ಹಂಗು ಬೇಕಾಗುವುದೇ. (ನಾನು ಸೂರ್ಯನಂತಿರಬೇಕಾದರೆ ದ್ರೋಣಾದಿಗಳೆಂಬ ಈ ಸಾಮಾನ್ಯ ಬೆಳಕು ಏಕೆ ಬೇಕು) ರಾಕ್ಷಸರ ದೇವತೆಗಳ ಸೈನ್ಯದೊಳಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದರೂ ನನ್ನನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ನೋಡು - ಎಂದು ದುಃಶ್ಶಾಸನ ಹೇಳಿದ.

40. ದುಶ್ಶಾಸನನ ಎಡ-ಬಲ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಾಸೇನೆ ಸೇರಿತು. ಸಿಡಿಲಿನಂತೆ ಆರ್ಭಟಿಸುವ ಭೇರಿಗಳ ಶಬ್ದವನ್ನು ಇತರ ವಾದ್ಯಗಳ ಘುಳು-ಘುಳು ಶಬ್ದವು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳಲು ಉಂಟಾದ ಶಬ್ದವು ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡವನ್ನೇ ಜಾಡಿಸಿತು. ಬಾವುಟಗಳ, ಚಾಮರಗಳ ಶುಭ್ರವಾದ ಛತ್ರಗಳ ಸಾಲುಗಳ ಸಮೂಹದಲ್ಲಿ ಆಕಾಶವೇ ಮುಚ್ಚಿ ಹೋದಂತಾಗಿ ಸೈನ್ಯವು ಶತ್ರುವೀರನಾದ ಅಭಿಮನ್ಯುವನ್ನು ಮುತ್ತಿತು.

ತಳಿತುದು-ತುಂಬಿಕೊಂಡಿತು, ಅಂಕ-ಭಾಗ, ಹೆಬ್ಬಲ-ದೊಡ್ಡ ಸೇನೆ, ಛಡಾಳಿಸಿ-ಉಗ್ರವಾಗಿ

41. “ರಥದ ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ಇತ್ತ ತಿರುಗಿಸು. ಮೊದಲು ಇವರನ್ನು ಸವರಿ ಹಾಕಿ ಈ ದುಶ್ಶಾಸನನ ಕರುಳನ್ನು ಬೆನ್ನ ಕಡೆಯಿಂದ ತೆಗೆಯುತ್ತೇನೆ ; ನೀನು ಬೆಚ್ಚ ಬೇಡ” ಎಂದು ಅಭಿಮನ್ಯು ಸಾರಥಿಗೆ ಹೇಳಿದನು. ಅರಗಿನ ರಾಜನ ಮನೆಯ ಬಾಗಿಲಿನಲ್ಲಿ ದಳ್ಳುರಿಯ ಪ್ರವೇಶಕ್ಕೆ ತಡವೇ ! ದುಃಶ್ಶಾಸನನ ಸೈನ್ಯದೊಳಗೆ ಹೊಕ್ಕು ಒಂದು ನಿಮಿಷದಲ್ಲಿ ಅವನ ಚತುರಂಗ ಬಲವನ್ನು ಅಭಿಮನ್ಯುವು ಒರೆಸಿ ಹಾಕಿದನು.

ತೇಜಿ-ಕುದುರೆ, ಒರಸಿ-ಕೊಂದು,

42. “ಎಲೈ ಕೌರವನೇ, ನರಿಯು ಕೊಬ್ಬಿ ದೊಡ್ಡ ಹುಲಿಯ ಮರಿಯನ್ನು ಬಯಸಿದ ಹಾಗೆ ಅಧಮರು ಶಕ್ತಿಯನ್ನರಿಯದೆ, ರಥಿಕರೊಂದಿಗೆ ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ತೊಡಗುವುದೆ ! ನೀನು ಕೊಬ್ಬಿ ನನ್ನೊಂದಿಗೆ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಹೋರಾಡಿ ತಲೆ ಉಳಿಸಿಕೊಂಡು ಹಿಂದಿರುಗಿದರೆ ನನ್ನ ಆಯುಧವನ್ನು ಕೆಳಗೆ ಹಾಕುತ್ತೇನೆ. ನಂತರ ನನಗೆ ಶಸ್ತ್ರ ಸನ್ಯಾಸ” ಎಂದು ಅಭಿಮನ್ಯು ಘೋಷಿಸಿದನು.

ಹೆಬ್ಬುಲಿ-ದೊಡ್ಡ ಹುಲಿ, ತೊಡಕು-ಎದುರಿಸು, ಮಲೆತು-ಕೊಬ್ಬಿ, ಹಳಚಿ-ಹೋರಾಡಿ, ತಲೆವೆರಸಿ-ಬದುಕಿ, ಶರಸನ್ಯಾಸ-ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ಹಿಡಿಯದಿರುವ ವ್ರತ,

43. ಸಾಕು ! ಹುಡುಗುತನದ ಮಾತುಗಳೇಕೆ, ವೀರರಾದ ಹಿರಿಯರ ಮುಂದೆ ವೀರನೆಂಬ ಉದ್ರೇಕದಿಂದ ಮೈ ಮರೆತು ಬಲಹೀನರನ್ನು ಹೊಡೆದರೆ ಏನಾಯಿತು? (ಇಂತಹ ಮಾತುಗಳೇಕೆ) ಅರ್ಜುನ, ಭೀಮಾದಿಗಳು ಬಂದು ಯುದ್ಧ ಮಾಡಿದರೆ ಸಂತೋಷ ಪಡಬಹುದು. ನೀನು ಅವಿವೇಕಿ; ಬಾಲಕ, ನಿನ್ನನ್ನು ಏನು ಮಾಡಲಿ ಎಂದು ದುಶ್ಶಾಸನನು ನಗುತ್ತಾ ಹೇಳಿದನು.

ತರುವಲಿತನದ-ಬಾಲ್ಯದ, ಗರುವರು-ವೀರರು, ಹೊಟ್ಟುಗ-ಬಲಹೀನ, ಕಿರೀಟಿ-ಅರ್ಜುನ, ವೃಕೋದರ-ಭೀಮ

44. “ಕೊಳಚೆ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗುತ್ತಾ, ಏಳುತ್ತಾ, ಸಮುದ್ರವನ್ನು ಕಾಲು ಹೊಳೆ ಎನ್ನುವ ಭಂಡರ ಜೊತೆ ಕೋಪ ಮಾಡಿಕೊಂಡರೆ ಪ್ರಯೋಜನವಿಲ್ಲ. ಮೊದಲು ನೀನು ನನ್ನನ್ನು ಗೆದ್ದು ಅನಂತರ ಭೀಮಾರ್ಜುನರೊಡನೆ ಯುದ್ಧ ಮಾಡುವ ಬಯಕೆಯನ್ನು ತೋರು. ಎಲೆ ಮರುಳು ದುಶ್ಶಾಸನ, ನಿನ್ನ ದೇಹವನ್ನು ಸೀಳಿ ನಿನ್ನ ತಿಳಿಯಾದ ರಕ್ತದಲ್ಲಿ ನನ್ನ ತಾಯಿಯ ಕೇಶರಾಶಿಯನ್ನು ನಾದಿಸುತ್ತೇನೆ.” ಎಂದು ಅಭಿಮನ್ಯು ದುಶ್ಶಾಸನನಿಗೆ ಹೇಳಿದನು.

ಆಳುತ-ಮುಳುಗುತ್ತಾ, ಕಾಲ್ವೊಳೆ-ಕಾಲುಮುಳುಗುವಷ್ಟು ನೀರಿರುವ ನದಿ,

45. “ಅಭಿಮನ್ಯುವೆ, ನೀನು ಕಾತರವನ್ನು ಹೊಂದಬೇಡ. ಬಾಲಭಾಷೆಗಳನ್ನಾಡುವುದರಿಂದ ಫಲವಿಲ್ಲ. ನೀನು ಬಿಲ್ಲು ವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಕಲಿತಿದ್ದರೆ ನನ್ನೊಡನೆ ನಿನ್ನ ಕೈಚಳಕವನ್ನು ತೋರಿಸು. ಭಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸೈನಿಕರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ ಮದವನ್ನು ಮೆರೆಯುವ ಸ್ಥಳ ಇದಲ್ಲ” ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ದುಶ್ಶಾಸನನು ನೂರು ಬಾಣಗಳನ್ನು ಇಂದ್ರನ ಮೊಮ್ಮಗನಾದ ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಮೇಲೆ ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದನು.

ಕೈಗುಣ-ಕೈ ಚಳಕ, ಹೊಳ್ಳುಗಳೆ-ಸೋಲಿಸು,

46. “ಓಹೋ, ಕೌರವನ ತಮ್ಮನಾದ ದುಶ್ಶಾಸನನಿಗೆ ಬಿಲ್ಲನ್ನು ಹಿಡಿಯಲು ಬರುತ್ತದೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಎಲ್ಲ ಬಾಣಗಳು ಸರಿಯಾಗಿ ಗುರಿಯ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿಯೇ ಬೀಳುತ್ತಿವೆ. ತಪ್ಪಿಲ್ಲ ನೋಡು ಸೂತ ! ಆದರೇನು ನಿಲ್ಲು ನಿಲ್ಲು ಎನ್ನುತ್ತಾ ಭಾರಿ ಬಿಲ್ಲಿನಿಂದ ಬಾಣಗಳ ರಾಶಿಯನ್ನು ಉಗುಳಿಸಿದನು, ಆಕಾಶ , ದಿಕ್ಕುಗಳೆಲ್ಲಿವೆ ಎಂಬುದು ತಿಳಿಯದಂತೆ ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಬಾಣಗಳು ಎಲ್ಲೆಡೆ ತುಂಬಿ ಹೋದುವು.

47. ಅಭಿಮನ್ಯುವು ದುಶ್ಶಾಸನನು ಬಿಟ್ಟ ನೂರು ಬಾಣಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿ ಅವನ ಅವಯವಗಳನ್ನು ಹೊಗಿಸಲು ಅವನ ಕಿಬ್ಬದಿಯಿಂದ ಕರುಳುಗಳು ಕತ್ತರಿಸಿ ಬಿದ್ದವು. ತನ್ನ ಬಾಣಗಳಿಂದ ಆಗ ದುಶ್ಶಾಸನನು ಅಭಿಮನ್ಯುವನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸಿ ಕೋಪವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಬಾಣಗಳನ್ನು ಕೈಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದಾಗ ಮರು ನಿಮಿಷದಲ್ಲಿ ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಅಸಂಖ್ಯಾತವಾದ ಬಾಣಗಳು ದುಶ್ಶಾಸನನ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಕೊಡಹಿದವು.

ಕೀಲಿಸಿದಡೆ- ಹೊಕ್ಕಾಗ , ಅವಗಡಿಸಿ-ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಿ,

48. ತಾಯಿಯ ತುರುಬಿಗೆ (ಜಡೆಗೆ) ಕೈ ಹಾಕಿದ ಪಾಪಿ ನಾಯಿ ! ಇವನ ದೇಹವನ್ನು ಹಿಡಿದು ಆಡಿಸಬೇಕಾದರೆ ಇವನ ಕೊಬ್ಬಿದ ದೇಹವನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿ ರಕ್ತದ ನೊರೆಯನ್ನು ಬಾಚಿ ನಮ್ಮ ತಾಯಿಯಾದ ದ್ರೌಪದಿಯನ್ನು ಕರೆಸುತ್ತೇನೆಂದು ಕಮಲದಳದಂತೆ ಮನೋಹರವಾದ ವಿಶಾಲವಾದ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಕೃಷ್ಣನ ಸೋದರಳಿಯನಾದ ಅಭಿಮನ್ಯು ಹೋಲಿಕೆಗೆ ದೊರಕದಂತಹ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಬಾಣವನ್ನು ಬಿಲ್ಲಿಗೆ ಹೂಡಿದ ಮೇಲೆ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಆಲೋಚಿಸಿದನು.

ಕದುಕಿರಿದು-ಚುಚ್ಚಿ, ಕಮಲದಳಾಯತಾಂಬಕ-ಕಮಲದಂತೆ ವಿಶಾಲವಾದ ಕಣ್ಣುಳ್ಳವನು-ಕೃಷ್ಣ,

49. ಈ ದುಶ್ಶಾಸನನನ್ನು ಕೊಂದರೆ ತಂದೆಯಾದ ಭೀಮನು ಸಂತೋಷ ಪಡುವನೊ ? ಅಥವಾ ಕೋಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವನೊ ? ತಾನು ದುಶ್ಶಾಸನನನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತೇನೆಂದು ಮಾಡಿದ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಯನ್ನು ನೆರವೇರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲವೆಂದು ಅಸಮಾಧಾನವನ್ನು ಹೊಂದುವನೊ? ಭೀಮನ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಗೆ ನಾನು ಹೆದರುತ್ತೇನೆ. ಭೀಮಸೇನನೇ ಇವನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲಿ ಈ ದುಶ್ಶಾಸನನ ಗೊಡವೆಯೇ ಬೇಡ. ಈ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಇವನನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ ಕಳುಹಿಸುವೆನು ಎಂದು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಧರಿಸಿದನು.

50. ‘ದುಶ್ಶಾಸನಾ, ಈ ಬಾಣವನ್ನು ತಡೆದುಕೊ, ನೋಡೋಣ. ನೀನು ನನ್ನನ್ನು ಹೊಡೆದು ಹಾಗೆಯೇ ಹೋಗಬಹುದೇ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಶಿವನೇ ಅಡ್ಡ ಬಂದರೂ ನಾನು ಗೆದ್ದೇ ಗೆಲ್ಲುತ್ತೇನೆ ; ನಿಲ್ಲು’ ಎನ್ನುತ್ತಾ ಬಾಣ ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದನು. ಆ ಬಾಣವು ಬಾಯಿಬಿಟ್ಟು ಕೆಂಪಾದ ಬೆಂಕಿಯನ್ನು ಉಗುಳುತ್ತಾ ನುಗ್ಗಿ ದುಶ್ಶಾಸನನ ಎದೆಯನ್ನು ಸೀಳಿಕೊಂಡು ಬೆನ್ನಿನಿಂದ ಹೊರಗೆ ಹೋಗಲು ದುಶ್ಶಾಸನನು ಕುಸಿದು ಬಿದ್ದನು. ಕೌರವ ಸೇನೆ ಆತಂಕಕ್ಕೊಳಗಾಯಿತು.

ಓರ್ಗುಡಿಸು-ಓಱುಗುಡಿಸು - ಕುಸಿ,ಹೊರಳು, ಮುಗ್ಗರಿಸು

51. “ಅಯ್ಯೋ ತಪ್ಪಾಯಿತು ! ಕೌರವನ ತಮ್ಮನಾದ ದುಶ್ಶಾಸನನು ನೋವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದನು. ಶಿವಶಿವಾ” ಎಂದುಕೊಂಡು ಎಲ್ಲ ಸೈನಿಕರು ದೂರ ಸರಿದರು. ಆಗ ದುಶ್ಶಾಸನನ ಸಾರಥಿಯು ರಥವನ್ನು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋದನು. “ಈ ಬಾಲಕನಾದ ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನಿಂದ ಸೈನ್ಯ ಅಪಾರವಾಗಿ ನಷ್ಟವಾಯಿತು. ಇವನ ಸಾಹಸ ಕಡಿಮೆಯಾಗುವ ಲಕ್ಷಣವೇ ಕಾಣುತ್ತಿಲ್ಲ.” ಎನ್ನುತ್ತ ಕರ್ಣನು ಕೋಪದಿಂದ ಅಭಿಮನ್ಯುವಿಗೆ ಮತ್ತೆ ಅಡ್ಡ ಬಂದು ಯುದ್ಧ ಮಾಡಲಾರಂಭಿಸಿದನು.

ಸಹಭವ-ತಮ್ಮ, ಮಿಹಿರಸುತ-ಕರ್ಣ, ಮಿಹಿರ-ಸೂರ್ಯ

52. “ಎಲೈ ಅಭಿಮನ್ಯು ರಣರಂಗದಿಂದ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಹೊರಟು ಹೋಗು, ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ನೀನು ಯಾರ ಗರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವಿತುಕೊಳ್ಳುವೆ. ನೀನು ಮರಣ ಹೊಂದಿದರೆ, ನಿನ್ನ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ, ನಿನ್ನವರಾದ ಪಾಂಡವರು ಯಾರನ್ನು ತಮ್ಮ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾದ ಸಂತಾನವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ? ಕೌರವರ ಈ ಮಹಾ ಸೇನೆಯನ್ನು ಕೊಂದು ಹಾಕುವ ಅಹಂಕಾರ ಯಾರೊಂದಿಗೆ ? ನಿನ್ನೆದುರು ಇರುವವನು ಧನುರ್ಧರಾಗ್ರಣಿಯಾದ ವೀರ ಕರ್ಣ ಕಣಾ” ಎನ್ನುತ್ತ ಅತಿರಥನಾದ ಅಭಿಮನ್ಯುವನ್ನು ಬಾಣಗಳಿಂದ ಹೊಡೆದ.

ಸಾರು-ಹೋಗು, ಭೂರಿ-ದೊಡ್ಡ, ಸದೆವ-ನಾಶ ಪಡಿಸುವ, ಧನುರ್ಧರಾಗ್ರಣಿ-ಬಿಲ್ವಿದ್ಯೆಯ ನಿಪುಣ.

53. ಸಮಸ್ತ ವೀರರಲ್ಲಿಯೂ ನಿನಗೆ ಸರಿಸಮಾನರಾದವರು ಯಾರೂ ಇಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ಬಲ್ಲೆ. ನೀನು ಬಾಯಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿಯುತನಾಗಿರುವೆ. ವೀರತ್ವದ ಮಾತು ಹಾಗಿರಲಿ, ನೀರಿನ ಹಾವು ಉಡುಗೊರೆಯನ್ನು ಆದಿಶೇಷನಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿ ಕೊಟ್ಟಿತು ! ನೀನು ಮಹಾಯುದ್ಧಮಲ್ಲ. ರಣರಂಗದಿಂದ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಓಡಬೇಡ ಎನ್ನುತ್ತಾ ಅಭಿಮನ್ಯು ಕರ್ಣನ ಮೇಲೆ ಬಾಣಪ್ರಯೋಗ ಮಾಡಿದನು.

ಒಳ್ಳೆ-ನೀರ ಹಾವು (ವಿಷವಿಲ್ಲದ ಹಾವು) ಪಾವುಡ-ಉಡುಗೊರೆ

54. ರಾತ್ರಿ ಎಂಬ ರಾಜನ ಮನೆಗೆ ಹಗಲು ಕಪ್ಪ ಕಾಣಿಕೆಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸುವಂತೆ ಕೆಲವು ಸೈನಿಕರನ್ನು ಕೊಂದು ಉಂಟಾದ ಅಹಂಕಾರದಿಂದ ಯಾರೊಡನೆ ಈ ಗರ್ವವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಿರುವೆನೆಂಬುದನ್ನು ಮರೆತಿದ್ದೀಯೆ. ರಣರಂಗದಿಂದ ಹಿಂದಿರುಗುವುದು ಒಳ್ಳೆಯದು ಎನ್ನುತ್ತಾ ಚೂಪಾದ ತುದಿಯುಳ್ಳ ಮೊಗ್ಗಿನಂತಿರುವ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಸಮನೆ ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಮೇಲೆ ಕರ್ಣನು ಸುರಿಸಿದನು. ಮರಿದುಂಬಿಗಳು ಕೆಂದಾವರೆಯ ಹೂವಿಗೆ ಮುತ್ತಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಬಾಣಗಳು ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ದೇಹವನ್ನು ಹೊಕ್ಕವು.

55.” ದೇವೇಂದ್ರನು ಮಹಾ ಅಂಕುಶದಿಂದ ಒತ್ತಿದರೂ ಮೈಗೆ ನೋವಾಯಿತೆಂದು ಭಾವಿಸದ ಐರಾವತ ಕಬ್ಬಿನ ಜಲ್ಲೆಯಿಂದ ತಿವಿದರೆ ಹೆದರುವುದೆ ? ನಿನ್ನ ಬಾಣಗಳು ಒತ್ತಿದರೆ ಅಭಿಮನ್ಯು ಯುದ್ಧರಂಗದಿಂದ ಓಡಿ ಹೋಗುತ್ತಾನೆಯೆ ?" ಎಂದು ಅಭಿಮನ್ಯು ಅಬ್ಬರಿಸಿ ನುಡಿದು ಕರ್ಣನ ದೇಹವನ್ನು ಸೀಳುವ ಹಾಗೆ ಎಂಟು ಬಾಣಗಳನ್ನು ಹೊಡೆದಾಗ ರಕ್ತದಿಂದ ರಥ ನೆನೆಯಿತು.

ಹುಗಿಲು-ಸೀಳು, ತೋದುದು-ನೆನೆಯಿತು.

56. “ಸಮುದ್ರದೊಳಗಿನ ಪ್ರಳಯಕಾಲದ ಅಗ್ನಿಯು ಮಳೆ ಬಂದಿತೆಂದು ಹೇಗೆ ಹೆದರಿ ಮುಖ ತಿರುಗಿಸಿ ಆರಿಹೋಗುವುದಿಲ್ಲವೋ ಹಾಗೆ ನಿನ್ನ ಬಾಣಗಳಿಂದ ನಾನು ಹೆದರುವವನಲ್ಲ.” ಎಂದು ಸೂರ್ಯ ಪುತ್ರನಾದ ಕರ್ಣನು ಹೇಳುತ್ತಾ ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಮೇಲೆ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಹೊಡೆದನು. ಆ ಬಾಣಗಳು ರಾತ್ರಿಯ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮರವನ್ನು ಮಿಂಚು ಹುಳುಗಳು ಮೆತ್ತಿಕೊಂಡು ಮಿನುಗುವ ಹಾಗೆ ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಕೈ ಮೈ ದೇಹಗಳನ್ನು ಮುತ್ತಿದವು.

ಮಿಂಚುಬುಳು-ಮಿಂಚುಹುಳ

57. “ಕೆಲವರು ಶಪಥ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಕರ್ಣ ದುಶ್ಶಾಸನನರಂತಹವರ ಕೊರಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿ ಹಾಕಿದರೆ ಇವರ ಜೀವವನ್ನು ಗುತ್ತಿಗೆ ಹಿಡಿದಿರುವ ಭೀಮ ಅರ್ಜುನರು ಕೋಪಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಇಂತಹವರನ್ನು ಯುದ್ಧರಂಗದಲ್ಲಿ ಏನು ಮಾಡಬೇಕೆಂಬುದು ತಿಳಿಯುತ್ತಿಲ್ಲ” ಎಂದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಕಡಿಮೆಯಾಗದ ಭುಜಬಲವನ್ನುಳ್ಳ ಅಭಿಮನ್ಯುವು ಕರ್ಣನ ಕೈಯಲ್ಲಿದ್ದ ಬಿಲ್ಲನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿ ಹಾಕಿದನು.

ಹೂಣಿಗರು-ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಗೈದವರು, ಕೇಣಿ-ಗುತ್ತಿಗೆ , ಅಕ್ಷೀಣ-ಕಡಿಮೆಯಾಗದ

58. ಕರ್ಣನ ಕೈಯಲ್ಲಿದ್ದ ಬಿಲ್ಲು ಮುರಿದಾಗ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲಾಗದೆ ಕರ್ಣನು ಯುದ್ಧದಿಂದ ಹಿಂದೆ ಸರಿದನು. ಆಗ ಕರ್ಣನ ಮಗನು ಕೋಪದಿಂದ ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಯುದ್ಧವನ್ನು ತಡೆದನು. ಅಭಿಮನ್ಯು ಐದು ಬಾಣಗಳಿಂದ ಅವನ ಕೊರಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿದನು. ಅವನ ಜೀವವನ್ನು ಯಮದೂತರು ಕೊಂಡುಹೋದರು. ಯುದ್ಧ ಅದ್ಭುತವಾಯಿತು.

59. “ಶಲ್ಯನಿಗೆ ಗಾಯವಾಯಿತು. ಸೂರ್ಯಪುತ್ರನಾದ ಕರ್ಣನು ಆಯುಧವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಓಡಿಹೋದನು. ಕೌರವನ ಸೋದರನಾದ ದುಶ್ಶಾಸನನು ಮೈಯೆಲ್ಲ ಗಾಯವನ್ನು ಹೊಂದಿ ಬದುಕಿದ್ದರೂ ಬದುಕಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವಂತಿದ್ದನು. ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದ ನಾಯಕರಲ್ಲಿ ಸಾಯದೆ ಉಳಿದವರಿರಲಿಲ್ಲ” ಎಂದು ಕೌರವನ ಸೈನ್ಯವು ಗೋಳಿಡುತ್ತಿರಲು ಶಲ್ಯನ ಮಗನು ರಣರಂಗವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದನು.

ಬಾದಣ-ಗಾಯ

60. ಆ ಶಲ್ಯ ಕುಮಾರನ ಸೈನ್ಯ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಯಿತು. ಕುದುರೆಗಳ ಗುಂಪು ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದುವು. ಆನೆಗಳ ಗುಂಪು ಮುಂದೆ ಬಂದುವು. ರಥ ಸಮೂಹವು ಮುಂದೆ ಹಾಯ್ದವು. ಆಯುಧಗಳ ಮಳೆ ಕರೆಯಿತು. ರಣವೀರರ ಕೈ ಸನ್ನೆಗಳಿಂದ ಯುದ್ಧಾತುರರು ಶತ್ರುಗಳಿಗೆ ಪ್ರಳಯಕಾಲದ ಕಾಲ ಭೈರವನಂತಿದ್ದ ಅಭಿಮನ್ಯುವನ್ನು ಕೆಣಕಿದರು.

61. ಅಭಿಮನ್ಯುವು ಸಿಡಿದೆದ್ದನು. ಹೋಮಕುಂಡಕ್ಕೆ ತುಪ್ಪವನ್ನು ಸುರಿದಾಗ ಅಗ್ನಿಯು ಪ್ರಜ್ವಲಿಸುವ ಹಾಗೆ ಅಭಿಮನ್ಯುವು ಸಿಂಹನಾದ ಗೈಯುತ್ತಾ ಚತುರಂಗ ಸೇನೆಯೊಳಗೆ ನುಗ್ಗಿದನು. ಹಣೆಗಣ್ಣಿನ ಶಿವನ ಕೋಪವು ಬೆಂಕಿಯನ್ನು ಚಿಮ್ಮಿಸಿ ಭಸ್ಮ ಮಾಡುವ ಹಾಗೆ, ಪಾರ್ಥನ ಮಗನಾದ ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಬಾಣಗಳ ಸಮೂಹವು ಶತ್ರುಸೇನೆ ಎಂಬ ಕಾಡನ್ನು ಸವರಿಹಾಕಿತು.

ಛಡಾಳಿಸು-ಉಗ್ರವಾಗಿ

62. ಉಭಯ ಸೇನೆಯ ಅಬ್ಬರದಿಂದ ಭೂಮಿಯು ಬಿರಿಯುವಂತಾಯಿತು. ಎಲ್ಲೆಡೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಗೊಂದಲಮಯದ ವಾತಾವರಣ ಉಂಟಾಯಿತು. ಧರ್ಮರಾಜನು ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಸ್ಥಿತಿ ಏನಾಯಿತೋ ಎಂದು ಚಿಂತಿಸಿದನು. ಅವನು ಭೀಮ ನಕುಲರನ್ನು ದ್ರುಪದ, ಧೃಷ್ಟದ್ಯುಮ್ನರೊಡನೆ ಸೇರಿಸಿ, ಅಭಿಮನ್ಯುವಿಗೆ ನೆರವಾಗಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸೈನ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಕಳಿಸಿದನು.

ದೆಖ್ಖಾದೆಖ್ಖಿ-ಗೊಂದಲ, ಪರುಠವಿಸಿ-ಸಜ್ಜು ಮಾಡಿ ಸೌಭದ್ರ-ಅಭಿಮನ್ಯು, ಪಡಿಬಲ-ಹೆಚ್ಚಿನ ಸೇನೆ

63. ಭೀಮನು ಗದೆಯನ್ನು ತಿರುಗಿಸುತ್ತಾ, ಸಿಂಹನಾದದಲ್ಲಿ ಗರ್ಜಿಸಿ ಮಗನಾದ ಅಭಿಮನ್ಯುವೆಲ್ಲಿ ಎನ್ನುತ್ತ ತನ್ನ ರಥವನ್ನು ನುಗ್ಗಿಸಿ, ತನ್ನ ಸೇನೆಗೆ (ಹಿಂಬಾಲಿಸಲು ಸೂಚಿಸುವ) ಸೀಗುರಿಯನ್ನು ಬೀಸಿದ. ಈ ವೀರನಿಗೆ ಪದ್ಮವ್ಯೂಹದ ಒಳಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸದಂತೆ ಮೊದಲ ಬಾಗಿಲಿನಲ್ಲಿ ಅಡ್ಡನಿಂತು ವೀರನಾದ ಜಯದ್ರಥನು ಭೀಮನೊಂದಿಗೆ ದೊಡ್ಡ ಕಾಳಗವನ್ನು ಕೈಗೊಂಡ.

64. “ದಾರಿಬಿಡು. ಜಯದ್ರಥ ಆಚೆ ಹೋಗು” ಎನ್ನುತ್ತ ಶೂರನಾದ ಭೀಮನು ನೂಕಲು, ಪ್ರತಿಭಟಿಸಿ ನಿಂತು ಜಯದ್ರಥ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ. “ನೀನು ಅಭಿಮನ್ಯುವನ್ನು ಮರೆತು ಬಿಡುವುದು ಒಳ್ಳೆಯದು, ಮೈಮರೆಯದೆ ನನ್ನೊಡನೆ ಯುದ್ಧ ಮಾಡು ; ಕೇವಲ ಬಿರುಸಾದ ಮಾತುಗಳಿಂದ ಪ್ರಯೋಜನವಾಗದು” ಎನ್ನುತ್ತಾ ಜಯದ್ರಥನು ಕೆಂಪಾದ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದನು.

ಹೆರತೆಗೆದು-ಜಾಗಬಿಟ್ಟು, ಹೂಣಿಗ-ಸಾಹಸಿ, ಶೂರ, ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದವನು
ಬಿರುಬು-ಬಿರುಸು, ಕೆಂಗೋಲು -ಕೆಂಪಾಗಿರುವ ಬಾಣ,

65. “ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ವೀರ ಪಾರ್ಥನನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಭೀಮಾದಿಗಳನ್ನು ಗೆಲ್ಲಲು ನನಗೆ ಮೊದಲೇ ಶಿವನ ಕೃಪೆ (ವರ) ಯುಂಟು” ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ಕವಲುಗೋಲಿನಿಂದ ಹೊಡೆದು ಭೀಮನನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದನು. ಅನಂತರ ಸಹದೇವ, ನಕುಲರನ್ನ ತಿವಿದು ಧೃಷ್ಟದ್ಯುಮ್ನನೇ ಮೊದಲಾದ ಅಗಣಿತ ಸಂಖ್ಯೆಯ ವೀರರನ್ನು ಜಯದ್ರಥನು ಸೋಲಿಸಿದನು.

ಬವರ-ಯುದ್ಧ, ಮುನ್ನ-ಮೊದಲು-ಹಿಂದೆ, ಪರಿಭವಿಸು-ಸೋಲಿಸು,

66. ಜಯದ್ರಥನು ಪದ್ಮವ್ಯೂಹದೊಳಗೆ ಹೋಗಲು ಪಾಂಡವರ ಸೇನೆಗೆ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಕೊಡದೆ ಭೀಮನೊಡನೆ ಯುದ್ಧ ಮಾಡುತ್ತಿರುವಾಗ, ಈ ಕಡೆ ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಯುದ್ಧ ಎರಡರಷ್ಟು ತೀವ್ರತೆಯಿಂದ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತಿತ್ತು. ಪದ್ಮವ್ಯೂಹದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿದ್ದ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ಯುದ್ಧ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ವೀರರನ್ನು ಅರ್ಜುನನ ಪುತ್ರನಾದ ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಬಿಡಿಬಿಡಿಯಾದ ಬಾಣಗಳು, ದೇವಲೋಕದ ವಧುಗಳ ಕಡೆಗೆ ಕಳಿಸುತ್ತಿದ್ದವು.

ಪಡಿಬಲ-ಹೆಚ್ಚಿನ ಬಲ

67. ಅಭಿಮನ್ಯುವು ಆನೆಗಳ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿದನು. ಕಾಂಭೋಜ ಕುದುರೆಗಳ ಗುಂಪನ್ನು ಅತ್ಯುತ್ಸಾಹದಿಂದ ಮುತ್ತಿದನು. ಆಯುಧಗಳಿಂದ ತುಂಬಿದ್ದ ರಥಗಳ ಸಮೂಹವನ್ನು ಪುಡಿ ಪುಡಿ ಮಾಡಿದನು. ಕಾಲಾಳು ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಮುರಿದನು. ಅಭಿಮನ್ಯುವು ಇರಿದ ಹೆಣಗಳು ಕುಣಿದಾಡುತ್ತಿರಲು ಬೇಸರಪಟ್ಟುಕೊಳ್ಳದೇ ವೈರಿ ಸೇನೆಯನ್ನು ಕೊಂದುಹಾಕಿದ ಎಂದು ಸಂಜಯ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನಿಗೆ ಹೇಳಿದ.

ಸೂನಿಗೆ-ಆಯುಧ, ತಿಂತಿಣಿ-ಗುಂಪು

68. ಅಭಿಮನ್ಯುವು ಹದಿನೆಂಟು ಸಾವಿರ ಆನೆಗಳನ್ನೂ, ಐವತ್ತು ಸಾವಿರ ಕುದುರೆಗಳನ್ನೂ, ಮೂವತ್ತು ಸಾವಿರ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಮಹಾರಥರನ್ನೂ, ಒಂದು ಲಕ್ಷ ಕಾಲಾಳು ಸೇನೆಯನ್ನು ಸಂಹಾರ ಮಾಡಿದನಲ್ಲದೆ ಶಲ್ಯನ ಮಗನ ಕೊರಳ ನಾಳವನ್ನು ಹರಿತವಾದ ದಿವ್ಯಾಸ್ತ್ರದಿಂದ ಕತ್ತರಿಸಿದನು.

ಗೋನಾಳಿ-ಕೊರಳಿನ ನಾಳ

69. ಅಯ್ಯೋ ತಮ್ಮ ಸ್ನೇಹಿತನು ಸತ್ತನೆಂಬ ದುಃಖದಿಂದ, ಕೋಪದ ಬಿಸಿಯಿಂದ ಕೂಡಿ, ಪ್ರಳಯಕಾಲದ ರುದ್ರನ ಕೆಂಡಗಳ ಕಣ್ಣನ್ನು ಹೋಲುವ ಕಣ್ಣುಗಳ, ನೆಗೆದ ಮೀಸೆಗಳ, ಗಂಟಿಕ್ಕಿದ ಹುಬ್ಬಿನ, ನಿಮಿರುತ್ತಿರುವ ರೋಮಗಳಿಂದ ಕೂಡಿ , ಕೋಪಾವೇಶಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದ ದುರ್ಯೋಧನನ ಮಕ್ಕಳು ಎದ್ದು ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಸಿದ್ಧರಾದರು.

70. ಬಿಲ್ಲನ್ನು ಹೆದೆಯಿಂದ ಬಿಗಿದ, ಹಲಗೆ ಮುಸುಡಿ, ಮುದ್ಗ, ಕಠಾರಿ ಉಬ್ಬಣ ಮೊದಲಾದ ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದ ಪರಾಕ್ರಮಿಗಳು ಅಭಿಮನ್ಯುವನ್ನು ಮುತ್ತಿದರು. ಅದಿರುವ ಮಾಂಸ ಖಂಡಗಳ, ಗಂಧವನ್ನು ಲೇಪಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಭುಜಗಳನ್ನು, ದೇಹ ಸೌಂದರ್ಯದ ಪರಿಮಳ ಪೂಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ದೇಹ ಸಂದರ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಆ ವೀರರು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಮೇಲೆ ಮುತ್ತಿಗೆ ಹಾಕಿದರು.

ಚಂಡ-ತೀಕ್ಷ್ಣ, ಖಂಡೆಯ-ಮಾಂಸಖಂಡ,

71. ಅರಳಿದ ಛತ್ರಿಗಳ, ಗಾಳಿಗೆ ಹೊಸ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ತೂಗಾಡುವ ಚಾಮರಗಳ, ವಜ್ರಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿದ ಕಿರೀಟಗಳ ಕಾಂತಿಯ ಸಮೂಹ , ಕೆದರಿದ ಮೀಸೆಗಳ ಅಬ್ಬರದ ಬಿರುದುಗಳ, ಅಕ್ಕ ಪಕ್ಕಗಳಲ್ಲಿನ ಹೊಗಳು ಭಟ್ಟರೊಡನೆ ಶ್ರೇಷ್ಠರಾದ ಕುದುರೆ ಸವಾರರ, ಸಮೂಹ ನಾಲಗೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತೋ ಎಂಬಂತೆ ಹೊಳೆವ ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದ ವೀರಭಟರುಗಳು ಮುಂದೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದರು.

ವೇಲಾಯತರ-ಹೊಗಳು ಭಟ್ಟರ, ವೆಗ್ಗಳ-ಶ್ರೇಷ್ಠ,

72. “ಭಲೇ ! ಕೌರವನ ಮಕ್ಕಳ ಆಟೋಪ ಚೆನ್ನಾಗಿದೆ. ಬಂದ ವೇಗದಿಂದಲೇ ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರೆ ಅದರಿಂದ ಫಲವಿಲ್ಲ. ಇದರ ಫಲವೇನೆಂದು ಅಯೋಗ್ಯರು ಮಾತ್ರ ಕಾಣಬಲ್ಲರು” ಎಂದು ಇಂದ್ರನ ಮಗನಾದ ಅರ್ಜುನನ ಮಗ ಅಭಿಮನ್ಯುವು, ಶತ್ರುಬಲವನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ, ತನ್ನ ಬಿಲ್ಲನ್ನು ನೇವರಿಸುತ್ತಿದ್ದನು.

ಪುರಂದರ-ಇಂದ್ರ,

73. “ಎಲೈ ಅಭಿಮನ್ಯು ! ಯುದ್ಧರಂಗದಿಂದ ಓಡಿಹೋಗಬೇಡ. ಶಲ್ಯನ ಮಗನನ್ನು ಉಗುಳು. ನಿನ್ನ ಹೊಟ್ಟೆಯನ್ನು ಸೀಳಿಯೇ ನಮ್ಮ ಸ್ನೇಹಿತನಾದ ಶಲ್ಯನ ಮಗನನ್ನು ತೆಗೆಯುತ್ತೇವೆ” ಎನ್ನುತ್ತಾ ಲಕ್ಷಣ ಕುಮಾರನೇ ಮೊದಲಾದವರು ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಮೇಲೆ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸುತ್ತಾ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದರು. ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಕೊಬ್ಬಿ ರಾಹುವನ್ನು ಆಕಾಶದಿಂದ ತೆಗೆದು ಬದುಕಬಲ್ಲವೇ ಕೇಳು ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರ ಎಂದು ಸಂಜಯ ಹೇಳಿದ.

ಮಗುಳದಿರು-ಹಿಂದಿರುಗಬೇಡ, ಲಕ್ಷಣ-ಲಕ್ಷಣಕುಮಾರ, ದುರ್ಯೋಧನನ ಮಗ.

74. ದುರ್ಯೋಧನನ ಮಗನಾದ ಲಕ್ಷಣ ಕುಮಾರನ ಸೋದರರು ಧೈರ್ಯವಂತರಾಗಿದ್ದೀರಿ. ಜಗಜಟ್ಟಿಗಳಾಗಿದ್ದೀರಿ. ರಾಜಕುಲದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ ಈ ರೀತಿ ಯುದ್ಧ ಮಾಡುವ ಚಾಪಲ್ಯ ಯಾರಿಗಿರುತ್ತದೆ ಎನ್ನುತ್ತ ಅಭಿಮನ್ಯುವು ಅವರನ್ನು ಬಾಣದ ತಡಿಕೆಗಳಿಂದ ಬಂಧಿಸಿದನು. ಅಲ್ಲಿ ಶತ್ರು ಮೃಗಗಳಂತೆ ಬೆನ್ನಟ್ಟಿ ಪಾರ್ಥನಂದನನು ಅವರನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡಿದನು.

ತಟ್ಟಿವಲೆ-ಬಿದಿರಿನ ತಡಿಕೆ , ಸೋಹಿನಲಿ-ಸೆಳೆತದಲ್ಲಿ, ಸದೆ-ಬಡಿ

75. ಕೌರವರ ಮಕ್ಕಳು ಹೊಡೆದ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಅಭಿಮನ್ಯು ಕತ್ತರಿಸಿ ಹಾಕಿದನು. ಅವರನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು ಅಡ್ಡ ಬಂದ ವೀರರನ್ನು ಹೊಡೆದು ಕೆಡವಿದನು. ಆಗ ಕೋಪವೆಂಬ ಬೆಂಕಿಯನ್ನು ತಾಳಿದ ರಾಜರು ಮುನ್ನುಗ್ಗಿ ಅಭಿಮನ್ಯುವನ್ನು ಪ್ರತಿಭಟಿಸಿದಾಗ ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದನು. ಆ ಮಹಾಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಇಂದ್ರನ ಮೊಮ್ಮಗನಾದ ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದ ರಾಜರು ಭೂಮಿಯ ವಾಸವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದನು.

ಬೀಸರ-ನಾಶ, ಅವನೀವಾಸ-ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಜೀವಿಸುವ, ವಾಸವ-ಇಂದ್ರ, ಮೊಮ್ಮನು-ಮೊಮ್ಮಗನು,

76. ಸಾಮಾನ್ಯ ಸೈನಿಕರನ್ನು ಸದೆ ಬಡಿದ ಅಹಂಕಾರವು ನಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆಯೆ. ನೋಡು ಇಲ್ಲಿ ನಮ್ಮೊಡನೆ ಸೇರಿಕೆಯೇ, ಹೋಗು, ಹೋಗು ಎನ್ನುತ್ತ, ಜೊತೆ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಬಾಣಗಳ ಸಮೂಹವನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದರು. ರಣಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಬಿಲ್ಲು ವಿದ್ಯಾ ವಿಶೇಷವನ್ನು ಏನು ಹೇಳಲಿ ಎಂದು ಸಂಜಯನು ನುಡಿದ.

ದೊದ್ದೆಗರ-ಸಾಮಾನ್ಯ ಸೈನಿಕ, ಉಗ್ಗಡದ-ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ,

77. ಅಭಿಮನ್ಯುವು ಬಾಣಗಳ ಚೂಪಾದ ತುದಿಯಿಂದ ಶತ್ರು ಸೈನಿಕರ ಕರುಳುಗಳು ಹೊರಗೆ ಕತ್ತರಿಸಿಕೊಂಡು ಬರುವ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದನು. ರಣರಂಗದಲ್ಲಿ ಕುಣಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಭೂತಗಳ ಬಳಗಕ್ಕೆ ತೃಪ್ತಿಯಾಗುವ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದನು. ರಕ್ತವು ಸಮುದ್ರವಾಯಿತು. ಕೌರವನ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಅಭಿಮನ್ಯು ಅರೆದು ಬಿಟ್ಟನು. ದುರ್ಯೋಧನನ ಮಕ್ಕಳು ರಣರಂಗದಿಂದ ಹಿಂದಿರುಗಿ ಹೋಗದ ಹಾಗೆ ಒಪ್ಪಂದ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿರುವವನಂತೆ ಅಭಿಮನ್ಯು ಇದ್ದನು.

ಮರುಳ-ಭೂತಗಳ,

78. ಹಾವುಗಳನ್ನೇ ನಿರಾತಂಕವಾಗಿ ಕತ್ತರಿಸಿ ಹಾಕುವ ಸಾಮಥ್ರ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವನು ಕೇವಲ ಹುಲ್ಲಿನ ಹಗ್ಗಗಳಿಗೆ ಹೆದರುತ್ತಾನೆಯೆ ? ಕರ್ಣ ಹಾಗೂ ಅವನಂತಹ ವೀರರನ್ನು ತೃಣ ಸಮಾನವೆಂದು ಭಾವಿಸಬಹುದಾದ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಅಭಿಮನ್ಯು ಈ ಬೊಂಬೆಗಳನ್ನು ಲೆಕ್ಕಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವನೆ ? ಎರಡು ಬಾಣಗಳಿಂದ ಅಭಿಮನ್ಯುವು ದುರ್ಯೋಧನನ ಮಗನಾದ ಲಕ್ಷಣ ಕುಮಾರನನ್ನು ಮತ್ತು ಹದಿನೈದು ಬಾಣಗಳಿಂದ ಲಕ್ಷಣ ಕುಮಾರನ ಇತರ ಸೋದರರನ್ನು ನಿಮಿಷಮಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಕೊಂದು ಹಾಕಿದನು.

ಇಕ್ಕಡಿಗಾರ-ಕೊಲೆ ಮಾಡುವವನು, ಸರವಿ-ಹುಲ್ಲಿನ ಹಗ್ಗ, ಹೂಹೆ-ಬೊಂಬೆ,ಮಕ್ಕಳು, ಗಣಿಸು-ಲೆಕ್ಕಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊ, ಶರ-ಬಾಣ, ಅರಿದನು-ಕತ್ತರಿಸಿದನು.

79. ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬೆಳೆದ ಮಾವಿನ ಸಸಿಗಳು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಮಲಗುವ ಹಾಗೆ ಕೌರವರಾಯನ ಮಕ್ಕಳು ಹೊಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಪದಕಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿದ ಕೊರಳುಗಳನ್ನು ಬಾಗಿಸಿ, ತಲೆಗೆ ತಮ್ಮ ತೋಳುಗಳನ್ನೆ ದಿಂಬನ್ನಾಗಿಸಿಕೊಂಡು, ಉಟ್ಟ ವಸ್ತ್ರವು ರಕ್ತದಿಂದ ನೆನೆದಿರಲು, ಕೊಬ್ಬಿದ ಮಾಂಸ ಖಂಡಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ, ಗಂಟಿಕ್ಕಿದ ಹುಬ್ಬು ಹಾಗೂ ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಹಲ್ಲುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಮುಖಗಳನ್ನುಳ್ಳವರು ಸಾಲಾಗಿ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಮಲಗಿದರು.

80. “ಅಯ್ಯೋ ರಾಜಪುತ್ರರೆಲ್ಲರನ್ನೂ ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಇಕ್ಕಿ ಸಂಹರಿಸಿದಿರಲ್ಲಾ ಸ್ವಾಮಿದ್ರೋಹರು. ದ್ರೋಣಾದಿ ನಾಯಕರು ಹೊಕ್ಕ ಮನೆ ಹಾಳಾಗಿ ಹೋಗುವುದಲ್ಲಾ. ನಮ್ಮ ಸೈನ್ಯ ನಾಶವಾಗಿ ಹೋಯಿತು. ಶಿಶುವಾದ ಅಭಿಮನ್ಯು ಇನ್ನೂ ನಮ್ಮ ಕೈಗೆ ಸಿಕ್ಕಲಿಲ್ಲ. ಪಾಂಡವರ ಪುಣ್ಯಕ್ಕೆ ಎಣೆ ಇಲ್ಲದಂತಾಗಿದೆ” ಎಂದು ಕೌರವೇಶ್ವರನು ಗರ್ಜಿಸಿದನು.

ಇಕ್ಕಿದರಲಾ-ಸಾಯಿಸಿದರಲ್ಲಾ, ಹಕ್ಕಲಾದುದು-ನಾಶವಾಯಿತು

81. ತನ್ನ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕರ ಕುಲವನ್ನು ನೋಡಿದರೆ, ಅವರಿಗೆ ಸಮಾನರಿಲ್ಲ; ಅವರ ಸಾಮಥ್ರ್ಯವನ್ನು ನೋಡಿದರೆ ಸಮಾನರಿಲ್ಲ; ಆದರೆ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಒಡೆಯನೆಂಬ ಪಾಪಿಯ ಉಳಿವನ್ನು ಇವರುಗಳು ನೋಡಲಿಲ್ಲ (ಲೆಕ್ಕಿಸಲಿಲ್ಲ). ಅಭಿಮನ್ಯುವು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ವೀರರೆಂಬವರ ತಲೆಯನ್ನು ತೃಣಸಮಾನ ಮಾಡಿ ಸೋಲಿಸಿದ ಎಂದು ದುರ್ಯೋಧನ ತನ್ನ ಪಕ್ಷದ ವೀರರನ್ನು ಮೂದಲಿಸಿದ.

82. “ಕೌರವನ ವೀರಾಧಿವೀರರು ತಮ್ಮೊಡೆಯನ ಮೂದಲಿಕೆಯ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಮೂದಲೆಯೆಂಬ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಉರಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಪರಾಕ್ರಮ ಜ್ವಾಲೆ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಏರಿತು. ಕೋಪದಿಂದ ಪ್ರಕಾಶವಾದ ಮುಖದ, ಶೌರ್ಯವು ಉಬ್ಬಿ ಹೆಚ್ಚಿ, ಸ್ಪರ್ಧೆಯೊಡ್ಡುವ ಆ ವೀರರು ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಕೊಂಡು ಬಾಲಕನಾದ ಅಭಿಮನ್ಯುವನ್ನು ಅಡ್ಡಗಟ್ಟಿದರು. ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನೇ ಕೇಳು " ಎಂದು ಸಂಜಯ ಹೇಳಿದ.

ಹೀಹಾಳಿಕಾರರು-ಸ್ಪರ್ಧೆಯೊಡ್ಡುವವರು.