೧೦

ಸೂಚನೆ : ಹೋರಾಡುವ ವೀರರ ಗಂಡನೂ, ಯುದ್ಧ ಭೂಮಿಯ ಕಮಲಕ್ಕೆ ಬೇರುಂಡನೂ, ಸೂರ್ಯನ ಮಗನೂ, ಪ್ರಚಂಡನೂ ಆದ ಕರ್ಣನನ್ನು ಆ ಕುಂತಿಯು ಭೇಟಿಯಾದಳು.

1. ಜನಮೇಜಯ ಮಹಾರಾಜ ಕೇಳು ! ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಒಲಿದವರನ್ನು ಉದ್ಧಾರ ಮಾಡುವ ಮನಸ್ಸು ಬಹು ದೊಡ್ಡದು. ಕೆರಳಿದರೆ ಹಣೆಯ ಬರಹವನ್ನೇ ಅಳಿಸುವನು. ಅಲ್ಲದೇ ಸಹಿಸಲಾರ. ಪದ್ಮನಾಭನಾದ ಕೃಷ್ಣನು ತನ್ನನ್ನು ಪೂಜಿಸಿ ಸ್ತುತಿಸುವವರಿಗೆ ಬೆಂಬಲಿಸುವನು ಎಂಬ ಬಿರುದನ್ನು ಪಡೆದಿರುವನು. ಭೇದದಿಂದ ಕುರುಕುಲವನ್ನು ಕೊಂದನು.

ಉಜ್ಜೀವಿಸು-ಉದ್ಧರಿಸು.
ತೊಡೆವನು-ಒರೆಸುವನು, ಭಜಕರಿಗೆ-ಪೂಜಿಸುವವರಿಗೆ/ಸ್ತುತಿಸುವವರಿಗೆ, ಭೇದ-ಬಿರುಕು, ಬಲುಹು-ಸಾಮಥ್ರ್ಯ

2. ಕರ್ಣನೊಡನೆ ಮೈದುನತನದ ಪ್ರೀತಿಯನ್ನು ತೋರಿ, ಕೃಷ್ಣನು ಅವನನ್ನು ತನ್ನ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಎಳೆದುಕೊಂಡು ಆಸನದಲ್ಲಿ ಕೂಡಿಸಿದನು. ‘ನನಗೆ ನಿಮ್ಮ ಪಾದಗಳಲ್ಲಿ ಸಮನಾದ ಉಪಚಾರವೆ ? ದೇವ ! ಮುರಾರಿ ! ಭಯಪಡುವೆನು’. ಎಂದು ಕರ್ಣನು ಹೇಳಲು, ತೊಡೆಗೆ ತೊಡೆ ತಾಗಿಸಿ ಕೃಷ್ಣನು ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದನು.

ಇನತನೂಜ-ಸೂರ್ಯನಮಗ-ಕರ್ಣ

3. ಎಲೆ ಕರ್ಣ ನಿಮ್ಮೊಳಗೆ, ಯಾದವರು ಕೌರವರೊಳಗೆ ಯಾವ ವ್ಯತ್ಯಾಸವೂ ಇಲ್ಲ. ವಿಚಾರಮಾಡಿ ನೋಡಿದರೆ ಈ ವಂಶ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಾಗವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ನಿನ್ನಾಣೆ, ನೀನು ರಾಜನು. ನಿನ್ನ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಅದರ ಅರಿವಿಲ್ಲ. ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತ ಕೃಷ್ಣನು ಕರ್ಣನ ಕಿವಿಯಲ್ಲಿ ಭಯವನ್ನು / ದ್ವಂದ್ವವನ್ನು ಹುಟ್ಟು ಹಾಕಿದನು.

ಸಂವಾದಿಸು-ಮಾತುಕತೆಯಾಡು, ವಿಚಾರ ಮಾಡಿದರೆ, ಅನ್ವಯ-ವಂಶ

ಬಿತ್ತಿದನುಭಯವ - ಬಿತ್ತಿದನು ಭಯವ , ಬಿತ್ತಿದನು ಉಭಯವ ಎರಡೂ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ಹೊಂದುತ್ತವೆ. ಕರ್ಣನ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ದ್ವಂದ್ವವನ್ನು ಹಾಗೂ ಭಯವನ್ನು ಬಿತ್ತಿದ ಅಂಶ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ.

4. ‘ಕೃಷ್ಣಾ ! ಹೇಳು, ಹೀನವಂಶದವನಾದ ನನಗೆ ನಿಮ್ಮ ಕೂಡೆ ಸಮಾನವೆ? ಸಾಕು, ಎನ್ನುತ್ತ ಕರ್ಣನು ಕೈಮುಗಿಯಲು, ಮಾನನಿಧಿ ನಿನ್ನಾಣೆ, ಬಾ, ನೀನು ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಸಮಾನನು ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ಸೂರ್ಯವಂಶ ತಿಲಕನು, ನೀನು ಶ್ರೀರಾಮನಿಗೆ ಸರಿ’ ಎಂದನು.

ಹವಣೆ-ಸಮಾನ, ಲಲಾಮ-ತಿಲಕ

5. ಕರ್ಣನು ದೂರ ಸರಿಯಲು ಕೃಷ್ಣನು ತನ್ನ ಎರಡೂ ಕೈಗಳಿಂದ ವೀಳೆಯವನ್ನು ಕರ್ಣನಿಗೆ ಕೊಟ್ಟು ತನ್ನ ಬಳಿಗೆ ಎಳೆದುಕೊಂಡು ಅವನ ಅಂಗೈಲಿ ತನ್ನ ಅಂಗೈಯಿಟ್ಟು, ಎಲೆ ಕರ್ಣ ನಿನ್ನ ಕುಲವನ್ನು ತಿಳಿದಿಲ್ಲವಲ್ಲ ! ಆ ಸುಯೋಧನನಲ್ಲಿ ವ್ಯರ್ಥವಾಗಿ ಸೇವಕನಾಗಿರುವುದು ಯೋಗ್ಯವಲ್ಲ ಎಂದನು.

ಅಂಜುಲಿ-ಬೊಗಸೆ, ದಿವಾಕರ-ಸೂರ್ಯ, ವೃಥಾ-ವ್ಯರ್ಥ

6. ಕುಂತಿಯು ಪಡೆದ ಐದು ಮಂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ನೀನು ಮೊದಲನೆಯವನಾದೆ. ನೀನಾದ ನಂತರ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ದೇವನು. ಮೂರನೆಯವನು ವೀರಭೀಮ. ಅರ್ಜುನನು ನಾಲ್ಕನೆಯವನು, ಐದನೆಯ ಮಂತ್ರದಿಂದ ನಕುಲ ಸಹದೇವರಿಬ್ಬರೂ ಮಾದ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು.

7. ಆದ್ದರಿಂದ ಐವರು ಪಾಂಡವರಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯವನು ನೀನು ಇರಲು ಎರಡೂ ಪಕ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಗಾಗಿ ಯುದ್ಧವು ಅವಶ್ಯವಿಲ್ಲ. ವಿಚಾರಿಸಲು ಇದು ನಿಜವಾದುದು, ಕರ್ಣ. ನಿನ್ನ ಏಳಿಗೆಯನ್ನೇ ಬಯಸುವೆನು. ಪಾಂಡವರೈವರನ್ನೂ ನಿನ್ನ ಪಾದಗಳಿಗೆ ಬೀಳಿಸುವೆನು, ನನ್ನೊಡನೆ ನಡೆ.

ಇತ್ತಂಡ-ಎರಡೂ ತಂಡ, ಕಾಮಿತ-ಬಯಕೆ, ನಿಧಾನ-ನಿಜ

8. ‘ನಿನಗೆ ಹಸ್ತಿನಾಪುರದ ರಾಜ್ಯದ ಹಿರಿಮೆಯನ್ನು ಮಾಡುವೆನು. ಪಾಂಡವ ರಾಜರು ಕೌರವ ರಾಜರು ನಿನ್ನ ಪೀಠವನ್ನು ಸೇವಿಸುವರು. ನಿನಗೆ ಎರಡೂ ಸಂತತಿಯವರು ಸೇವಕರಾಗಿರುತ್ತಾರೆಂಬುದನ್ನು ಒಪ್ಪದೇ, ನೀನು ದುರ್ಯೋಧನನ ಬಾಯ ತಾಂಬುಲಕ್ಕೆ ಕೈ ಒಡ್ಡುವುದೆ ? ಹೇಳು’ ಎಂದನು.

ಘನತೆ-ಹಿರಿಮೆ, ಒಲ್ಲದೆ-ಒಪ್ಪದೆ, ಆನು-ಒಡ್ಡು

9. ‘ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕೌರವರ ಸಮೂಹ, ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪಾಂಡುಪುತ್ರರ ಸಮೂಹ ಎದುರಿನಲ್ಲಿ ಮಾದ್ರ, ಮಾಗಧ ಯಾದವರೇ ಮೊದಲಾದವರು. ಮಧ್ಯೆ ನೀನು ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಶೋಭಿಸುವ ಅತಿ ವೈಭವವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಕೌರವ ರಾಜನು ಮಾತನಾಡಿಸಲು ಸ್ವಾಮಿ, ಅನುಗ್ರಹ, ಪ್ರಸಾದ ಎನ್ನುವುದು ನಿನಗೆ ಕಷ್ಟ’ ಎಂದನು.

10. ಪರಾಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ನಿನಗೆ ಎದುರಿಲ್ಲ ಕುಲದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಮಗ. ಒಡ ಹುಟ್ಟಿದವರು ಐದು ಜನರು ಪಾಂಡುಪುತ್ರರು. ಕರ್ಣಾ ! ನಿನ್ನ ವೈಭವಕ್ಕೆ ಯಾರು ಸಮ ? ನಡೆ ನಡೆ ಭೂಪಾಲಕನಾಗು, ನೀನಿರಲು ಎರಡು ಗುಂಪುಗಳಿಗೂ ಹಗೆತನ ಮುಂದೆ ಇಲ್ಲ ಎಂದನು ಕೃಷ್ಣ.

11. ಕೃಷ್ಣನ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿ ಕರ್ಣನ ಕೊರಳ ನರಗಳು ಉಬ್ಬಿದವು. ಕಣ್ಣೀರು ಹರಿದು ಅತಿಯಾಗಿ ವ್ಯಥೆ ಪಟ್ಟನು. ಅಯ್ಯೋ ಕೌರವನಿಗೆ ಕೇಡಾಯಿತೆ ? ಎಂದು ತನ್ನ ಮನದೊಳಗೆ ಅಂದುಕೊಂಡನು. ಕೃಷ್ಣನ ಹಗೆತನವು ಹೊಗೆಯನ್ನು ತೋರಿ ಉರಿಯದೇ ಸುಮ್ಮನೆ ಹೋಗುವುದೆ ? ನನ್ನ ವಂಶವನ್ನು ತಿಳಿಸಿ ಕೊಂದನು. ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾತುಗಳಿಂದೇನು ? ಎಂದು ಕರ್ಣನು ಚಿಂತಿಸಿದನು.

12. ಹೋರಾಡಿ ಕೊಲ್ಲಬೇಕೆಂದರೆ ಪಾಂಡುಪುತ್ರರು ಸಹೋದರರು, ಕೊಲ್ಲುವಂತಿಲ್ಲ, ಕೊಲ್ಲದೆ ಹಾಗೆಯೇ ಹೋರಾಡಿದರೆ ಕೌರವನಿಗೆ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳವಿಲ್ಲ. ಕೃಷ್ಣನು ಭೇದದಲ್ಲಿ ಹೊಕ್ಕು ತಿವಿದನು ‘ಅಯ್ಯೋ’ ಎನ್ನುತ್ತ ಕರ್ಣನು ಚಿಂತೆಯ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿದಂತೆ ಮೌನದಲ್ಲಿದ್ದನು.

13. ‘ಕರ್ಣ ಏನು ಹೇಳು ? ಮನಸ್ಸಿನ ಸಂಕಟವೇನು? ಕುಂತಿಯ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಕೂಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಇಷ್ಟವಿಲ್ಲವೆ? ತೊಂದರೆ ಇಲ್ಲ. ನನ್ನಾಣೆ ಮಾತಾಡು, ಮಾತಾಡು ಮೌನವೇತಕ್ಕೆ ? ಹುಚ್ಚುತನ ಬೇಡ. ನಾನು ನಿನ್ನ ಕೇಡನ್ನು ಬಯಸುವವನಲ್ಲ ಕೇಳು’ ಎಂದನು.

ಬೆಸಕೈ-ಸೇವಿಸು ಸೇರು-ಇಷ್ಟ, ಸೂನು-ಮಗ

14. ‘ಮರುಳು-ಕೃಷ್ಣನೆ ! ಭೂಮಿಯ, ರಾಜ್ಯದ ಸಂಪತ್ತಿಗೆ ನಾನು ಸೋಲುವವನಲ್ಲ. ಕುಂತೀ ಮಕ್ಕಳು, ದುರ್ಯೋಧನರು ನನಗೆ ಸೇವೆ ಮಡಬೇಕೆಂಬುದರಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಮನಸ್ಸಿಲ್ಲ. ನನ್ನನ್ನು ಸಲಹಿದ ಯಜಮಾನನಿಗೆ ಶತ್ರುಗಳ ತಲೆಯನ್ನು ಕಡಿದು ಒಪ್ಪಿಸುತ್ತೇನೆ ಎಂಬ ಉತ್ಸಾಹದಲ್ಲಿದ್ದೆನು. ನೀನು ಕೌರವೇಂದ್ರನನ್ನು ಕೊಂದೆ; ಎಂದನು.

15. ಒಡಹುಟ್ಟಿದವರೆಂಬ ಕಥೆಯನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪವೂ ಬಿಡದೆ ವಿವರಿಸಿದೆ. ಪಾಂಡವರ ದೇಹವನ್ನು ನನ್ನ ಬಾಣಕ್ಕೆ ಬಲಿಕೊಡುವ ನನ್ನ ¸ಂಕಲ್ಪವನ್ನು ನೀನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದೆ ; ಇನ್ನೂ ಹೇಳಿ ಫಲವೇನು ? ನನ್ನ ಒಡೆಯನಂತೆ ನಾನಿರುತ್ತೇನೆ. ನಾನು ಬರುವುದಿಲ್ಲ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ನಿನ್ನವರನ್ನು ನೀನು ಹರಡಿಕೋ, ನಿಲ್ಲಿಸು ಎಂದನು.

ಬಣ್ಣಿಸು-ವಿವರಿಸು, ವಿಜಯ-ಅರ್ಜುನ

• ಇಲ್ಲಿ ಅಗಡು ಪದವು ಛಂದಸ್ಸನ್ನು ಕ್ರಮತಪ್ಪಿಸುವುದರಿಂದ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣಾ ಜೋಯಿಸರ ಸಂಪಾದಿತ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಪಾಂಡವರಡಗ ಬಾಣಕೆ ಎಂದಿರುತ್ತದೆ.

ವಿಜಯನಗಡು ಬಾಣಕೆ -> ಪಾಂಡವರಡಗ ಬಾಣಕೆ
ಕೃಷ್ಣಜೋಯಿಸ್

16. ನನಗೆ ವೀರ ಕೌರವನೇ ಒಡೆಯನು. ಅವನ ಶತ್ರುಗಳು ನನ್ನ ಶತ್ರುಗಳು. ಅವನು ಮೆಚ್ಚಿದವರನ್ನು ನಾನೂ ಮೆಚ್ಚುತ್ತೇನೆ. ಕುರುರಾಜನಿಗೆ ಆದದ್ದು ನನಗೂ ಆಗಲಿ, ಕೃಷ್ಣನೇ ಕೇಳು ! ನಾಳಿನ ಯುದ್ಧದ ಸತ್ವದಲ್ಲಿ ನನ್ನ ತೋಳು ಬಲದ ಸಂಪನ್ನತೆಯನ್ನು ಪಾಂಡುವಿನ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ತೋರುತ್ತೇನೆ.

17. ಬಹಳ ಮಾತೇನು ? ಎಲ್ಲ ಜನರಿಗೂ ನಾನು ಉಳಿಯುವುದು ಇಷ್ಟವಿಲ್ಲ. ಕೌರವರ ಒಡೆಯನ ಪ್ರೀತಿಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಬೇರೆ ಆಪ್ತ ಜನರಿಲ್ಲ. ಮನ್ನಣೆಯಲ್ಲಿ ನನ್ನನ್ನು ಕಾಪಾಡಿದನು. ನನಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗೌರವದಿಂದಲ್ಲದೇ ಹೀನ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಬಳಸಿ ಎಂದೂ ನಡೆಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ಕೌರವ ರಾಜನನ್ನು ನಾನು ಹೇಗೆ ಮರೆಯಲಿ ?

ಮನ್ನಣೆ-ಗೌರವ

18. ಕೌರವನು ನನ್ನನ್ನು ನೋಡಿ ದಣಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ಬಿರುದನ್ನು ಹೊಗಳಿ ಹಾಡಿಸಿದರೂ ತೃಪ್ತಿಯಿಲ್ಲ, ನಿತ್ಯವೂ ಗೌರವಿಸಿ, ಆದರಿಸಿ ತೃಪ್ತಿ ಪಡೆಯಲಾರನು. ಅಂತಹ ಮಾನನಿಧಿಯನ್ನು ನಾನು ಹೇಗೆ ಮರೆಯಲಿ ? ಕೃಷ್ಣ ನನ್ನನ್ನು ಪೀಡಿಸಬೇಡ. ಕೋಪ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಡ, ನಿನ್ನೊಡನೆ ಬಂದಿದ್ದೇ ಆದರೆ ಲೋಕದ ರೂಢಿ ಮೆಚ್ಚುವುದಿಲ್ಲ. ಕೌರವನ ಶತ್ರು ನನಗೆ ಶತ್ರುವೆಂದು ಕರ್ಣನು ಹೇಳಿದನು.

ನಿಚ್ಚ-ನಿತ್ಯ, ಹರಿಬ-ಹಗೆ

19. ರಕ್ತ ಜಲವೆಂಬ ತುಪ್ಪದಲ್ಲಿ, ಕರುಳಿನ ಹವಿಸ್ಸು. ಎಲುಬಿನ ರಾಶಿಯೇ ಹೋಮಕ್ಕೆ ಬೇಕಾಗುವ ಬೆರಳ ಸಮಿತ್ತುಗಳು. ಮಾಂಸವೇ ಸಮಸ್ತ ಆಹುತಿ. ಬುರುಡೆಗಳನ್ನೇ ಪಾತ್ರೆಗಳನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು, ಕೋಶಗಳನ್ನೇ ಎಳ್ಳನ್ನಾಗಿ, ಕೂದಲಿನ ರಾಶಿಯನ್ನು ಎಳೆಯ ದರ್ಭೆಗಳನ್ನಾಗಿ, ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಯುದ್ಧವೆಂಬ ಯಜ್ಞಕ್ಕೆ ನಾನು ದೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದೇನೆ ಎಂದನು.

ಅರುಣಜಲ-ರಕ್ತ, ಆಜ್ಯ-ತುಪ್ಪ, ಬಂಬಲು-ತಿರುಳು, ಚರು-ಹವಿಸ್ಸು, ಎಲವು-ಎಲುಬು, ಒಟ್ಟಿಲು-ರಾಶಿ, ದೀಕ್ಷಿತ-ದೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದವನು

20. ‘ನಾಳೆಯ ಭಾರತ ಯುದ್ಧವು ಮಾರಿಗೆ (ಮೃತ್ಯು ದೇವತೆಗೆ) ಭೋಜನವಾಯಿತು. ಚತುರಂಗ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಂಗು ಕಳೆಯುವಂತೆ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ವೀರ ಯೋಧರನ್ನು ಕೊಂದೇ ಒಡೆಯನ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ನನ್ನ ಶರೀರವನ್ನು ದೂಡುವೆನು. ಸೂರ್ಯನಾಣೆಗೂ ನಿನ್ನ ಐದು ವೀರರನ್ನೂ ನೋಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ’ ಎಂದನು.

ಔತಣ-ಭೋಜನ, ಸುಭಟ-ವೀರಯೋಧ, ತೀರಿಸಿ-ಕೊಂದು

21. ಹೀಗೆನ್ನಲು ಕೃಷ್ಣನು ಕರ್ಣನ ಸ್ಥೈರ್ಯತೆಯನ್ನು ಕಂಡನು. ಮನದಲ್ಲಿ ಸಂತೋಷಿಸಿದನು. ಹಾಗಾದರೆ ಐವರು ಮಕ್ಕಳ ಕ್ಷೇಮ ನಿನ್ನದು. ಬಲವಂತ ಮಾಡಿದರೆ ನಿನ್ನ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಕೋಪ, ದುಃಖಗಳಾಗುತ್ತವೆ. ತಿಳಿಸದಿರುವುದು ತನಗೆ ಒಳ್ಳೆಯದಲ್ಲವೆಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಇಷ್ಟನ್ನೂ ಹೇಳಿದೆನು. ನೀನು ಸುಖಿಯಾಗು ಹೋಗು, ಎಂದನು.

ಹದನು-ಕ್ಷೇಮ, ಒಡ್ಡೈಸು-ಹೇಳು

22. ಕರ್ಣ ನೀನು ಬಂದರೆ ಒಳ್ಳೆಯದು, ಬರದಿದ್ದರೆ ಕಂದಾ, ಕೇಳು ಸವಿ ಮಾತುಗಳಿಂದ ದಡ್ಡ ಬುದ್ಧಿಯವನಾದ ನಿನ್ನ ದೊರೆಗೆ ತಿಳಿಸಿ ನಿನ್ನ ತಮ್ಮಂದಿರಿಗೆ ಇಂದು ರಾಜ್ಯವನ್ನು ನೀಡುವುದು ಯೋಗ್ಯ. ಸಂಧಾನಕ್ಕೆ ಇಂದು ಕೌರವನನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸು. ಕೌರವೇಶ್ವರನು ನಿನ್ನ ಮಾತನ್ನು ಅಲ್ಲ ಗೆಳೆಯುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಕೃಷ್ಣನು ಹೇಳಿದನು.

ಮಧುರ ವಚನ-ಸವಿಮಾತು

23. ಎರಡೂ ಗುಂಪುಗಳಿಗೆ ಅಸಮತೆಯ ಕಿಚ್ಚು ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಬಂದು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ನಿಂತಿದೆ. ಈಗ ನೀತಿಯನ್ನು ಹೇಳಿದರೆ ಕೌರವ ರಾಜನು ಮನಸ್ಸನ್ನು ತಿಳಿಯನೇ ! ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿನ ವೀರ ನಾನು ಜಾಣತನದ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಆಡಲಾಗದು. ಅದರಿಂದ ನನ್ನ ಪರಾಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಮಂಕು ಕವಿದಂತಾಗುತ್ತದೆ. ಕೃಷ್ಣನೇ ! ಸಂಧಿಯು ನನಗೆ ತಿಳಿಯದು ಎಂದನು.

ಸಂಗರ-ಯುದ್ಧ

24. ದೇವಾ ! ನನ್ನನ್ನು ಕಳುಹಿಸಬೇಕು. ಸೂರ್ಯನು ಪಶ್ಚಿಮ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಇಳಿದನು. ಒಪ್ಪಂದವು ಮುರಿದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನೀವು ನೇರವಾಗಿ ಪಾಂಡವರ ಕಡೆಯವರು. ತಿಳಿಯದವರಿಗೆ ಹುತ್ತದ ಬಳಿಯಲ್ಲಿ ಹುಲ್ಲಿನ ಹಗ್ಗವಿದ್ದರೂ ಹಾವು ಎನಿಸುತ್ತದೆ. ಚಾಡಿಕೋರರ ಮಾತು ಕಿವಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವುದು ರೂಢಿ. ನನ್ನನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿಕೊಡು ಎಂದು ಕರ್ಣನು ನಮಸ್ಕರಿಸಿದನು.

ಅಪರಾಂಬುಧಿ-ಪಶ್ಚಿಮಸಮುದ,್ರ ಹುಲುಸರವಿ-ಹುಲ್ಲಿನ ಹಗ್ಗ.

25. ಕರ್ಣನು ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಬೀಳ್ಕೊಂಡನು. ಮನೆಗೆ ಬಂದನು ವಿಶಾಲಮತಿ ಆಲೋಚಿಸಿದನು. ಆ ಕೃಷ್ಣನು ಮಾಡಿದ ಉಪಾಯ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಬೇರೂರಿ ನಟ್ಟಿತು. ‘ಅಕಟ (ಅಯ್ಯೋ!) ಕೇಡು ಮಾಡಿದನು. ದುರ್ಯೋಧನನು ಬಾಳಲು ತಿಳಿಯದೇ ಕೆಟ್ಟನು. ಈ ಗೋಪಾಲನು ಸುಮ್ಮನೆ ಬಿಡುವುದಿಲ್ಲ. ಜೀವವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳದೇ ಇರುವುದಿಲ್ಲ’ ಎಂದುಕೊಂಡನು.

26. ವೀರ ಕರ್ಣನು ಒಂದು ದಿನ ಭಾನುವಾರದಂದು ಅಧಿಕವಾದ ಸಂತೋಷದಿಂದ ಗಂಗಾನದಿಯ ತೀರದಲ್ಲಿ ತಂದೆಯಾದ ಸೂರ್ಯದೇವನಿಗೆ ಅಘ್ರ್ಯವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತ, ಸೌರಮಂತ್ರವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಿರಲು ಕುಂತಿಯು ಉದಾರತೆಯ ಕಲ್ಪವೃಕ್ಷವನ್ನು ಕಾಣಲು ತನ್ನ ಮಗನು ಇದ್ದ ಗಂಗಾನದಿಗೆ ಬಂದಳು.

ಪರಿತೋಷ-ಸಂತೋಷ, ಸುರತರು-ಕಲ್ಪವೃಕ್ಷ, ಔದಾರ್ಯ-ಉದಾರತೆ

27. ಕುಂತಿಯು ಬರಲು ತಾನಿರುವ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಇರದೆ ತಾಯಿಗೆ ಎದುರಾಗಿ ಕರ್ಣನು ಬಂದನು. ದಂಡದಂತೆ ಕುಂತಿಯ ಪಾದದಲ್ಲಿ ಮೈಯ ಚಾಚಿದನು. ಕುಂತಿಯು ಅವನ ಹಣೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿದಳು. ಎಳೆದುಕೊಂಡು ಬಿಗಿದಪ್ಪಿದಳು; ಕಣ್ಣೀರು ಉಕ್ಕಿದವು. ಕೊರಳಿನ ನರಗಳು ಬಿಗಿದು ಕುಂತಿಯು ಅಳುತ್ತ ದುಃಖದ ಕಡಲಿನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿದಳು.

ನೊಸಲು-ಹಣೆ, ಚಾಚು-ಒತ್ತು, ಅಳಲು-ದುಃಖ

ಪಾಠಾಂತರ : ಕೊರಳಿಗೌಕಿ ತಾನಳಲಿನಬುಧಿಯೊಳಳ್ದಳಾ-ಕೊರಳಿಗೌಕಿದುದಳಲಿನಬುಧಿಯೊಳಳ್ದಳಾ

28. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗಂಗೆಯು ಹೆಂಗಸಿನ ವೇಷದಲ್ಲಿ ನಡೆದು ಬಂದಳು. ಎಲೆ ಕುಂತಿ ದೇವಿಯೇ ನಿನ್ನ ಮಗನನ್ನು ನೀನು ಕೈಯಾರೆ ಒಪ್ಪಿಕೊ. ಇಷ್ಟು ದಿನ ಇವನ ಆಗು ಹೋಗಿನ ತೊಂದರೆಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿದೆನು ನನ್ನ ವಚನ ನೆರವೇರಿತು ಎನ್ನುತ್ತ ಮಗನನ್ನು ತಾಯಿಗೆ ಕೊಟ್ಟಳು.

ಗಾಸಿ-ತೊಂದರೆ, ಭಾಷೆ-ವಚನ

29. ಹೀಗಿರಲು ಸೂರ್ಯನು ಬಂದನು, ಕರ್ಣನನ್ನು ರಹಸ್ಯವಾಗಿ ಏಕಾಂತದಲ್ಲಿ ಕರೆದು ಕಿವಿಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಹೇಳಿದನು. ಎಲೆ ಮಗನೆ ನಿನಗೆ ಕುಂತೀದೇವಿ ತಾಯಿ. ಹೌದು, ಕೃಷ್ಣನ ಅಭಿಪ್ರಾಯದಿಂದ ನಿನ್ನಲ್ಲಿರುವ ಬಾಣವನ್ನು ಬೇಡಲು ಬಂದಿರುವಳು. ಅಂದು ದೇವೇಂದ್ರನಿಗೆ ಕವಚವನ್ನು ಕೊಟ್ಟಂತೆ ಮರುಳಾಗಬೇಡ ಎಂದು ಹೇಳಿದನು.

ಎಕ್ಕಟಿ-ಏಕಾಂತ (ರಹಸ್ಯ), ಒರೆ-ಹೇಳು, ಹರಿ-ಇಂದ್ರ

30. ಹೇಳಿದುದಕ್ಕೆ ಕರ್ಣನು ‘ತಿಳಿಯಿತು’ ಎಂದು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದನು. ಇತ್ತ ಕಡೆ ತಾಯಿಯನ್ನು ಭಯ-ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಗೌರವಿಸಿದನು. ‘ತಾಯೆ ಪ್ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ದಯಮಾಡಿಸಿದ ವಿಷಯವನ್ನು ಹೇಳಬೇಕು’ ಎನ್ನಲು ಕುಂತಿಯು ಅಳುತ್ತ ಕರ್ಣನನ್ನು ಬಿಗಿದಪ್ಪಿ ಹೇಳಿದಳು.

ಬೆಸಸು-ಹೇಳು, ಬಿಸಜ ಬಂಧು-ಸೂರ್ಯ, ಒಸೆ-ಪ್ರೀತಿ

31. ಮಗನೆ ತಮ್ಮಂದಿರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸು, ಹಠವನ್ನು ಬಿಡು ನೀನು ಕುರುರಾಜನ ಸೇವೆ ಮಾಡಬಹುದೆ ? ನಿನಗೆ ಎರಡೂ ಪಂಗಡದವರು ಸೋದರರಲ್ಲವೆ? ಹೇಳಿದುದು ಒಳ್ಳೆಯದೆಂಬ ಚಾಡಿಕೋರರ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಕೇಳದಿರು. ಮನಸ್ಸನ್ನು ಬಿಗಿ ಮಾಡದಿರು. ನನ್ನ ಮಾತನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸು ಎಂದು ಕುಂತಿಯು ಹೇಳಿದಳು.

ವಿಗಡತನ-ಹಠ, ಓಲಗಿಸು-ಸೇವೆಯ ಮಾಡು

ನಿನಗವರಿದಿರೆಯಿತ್ತಂಡ -> ನಿನಗಿತ್ತಂಡವನುಜರಲೆ ಕೃಷ್ಣಜೋಯಿಸರ ಪಾಠ ಉದ್ಯೋಗ ಪರ್ವ, ಪ್ರಾಚ್ಯ ಸಂಶೋಧನ ಕೇಂದ್ರ, ಮೈಸೂರು

32. ‘ಅಹುದು ನೀನು ನನ್ನ ತಾಯಿ. ಅದನ್ನು ನಾನು ಬಲ್ಲೆ. ಒಡಹುಟ್ಟಿದ ಪಾಂಡವರು ತಮ್ಮಂದಿರು. ಈ ಎರಡೂ ರಾಜರಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟದ ಹಿರಿಯನು ನಾನು. ಕುರುರಾಜನು ನನ್ನನ್ನು ನಂಬಿ ಸಲಹಿದನು. ನಾನು ಸಾಯಲು ಭಯಪಡುವೆನೆ? ಸುಡು ! ಇದು ಯಾವ ತರಹದ ಬಾಳು. ಕೃತಘ್ನತೆಗೆ ಗತಿ ಎಲ್ಲಿದೆ’ ಎಂದನು.

ಸಂಜಾಯತ-ಒಡಹುಟ್ಟಿದ, ಹೊರೆ-ಸಲಹು

33. ಐದು ಮಕ್ಕಳಿಗೂ ನಾನು ಹಿರಿಯನು ಅದು ಒಪ್ಪತಕ್ಕ ಮಾತು. ತಾಯೆ ಇದರಲ್ಲಿ ಸಂದೇಹಕ್ಕೆ ಆಸ್ಪದವಿಲ್ಲ. ಅದು ಹಾಗಿರಲಿ. ಹಾಗೆಂದು ಭೂಮಿಯನ್ನು ಬಯಸುವುದು ಸರಿಯೆ ? ಒಡೆಯನ ಅರಸಿಯ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಬಾಳುವೆ ಮಾಡಿದರೆ ಯಾರು ಮೆಚ್ಚುವರು ? ಅಕ್ಕ (ತಾಯಿ) ಹೇಳು. ನನಗೆ ಜಯಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅಸಹ್ಯಪಡಲಾರಳೆ ?

ಸಂಜಾಯತ-ಒಡಹುಟ್ಟಿದ, ದಾತಾರ-ಒಡೆಯ, ಹೇಸು-ಅಸಹ್ಯ

34. ಈ ದಿನ ನೀವು ಹೇಳಿದ ಮೇಲೆ ನಾನು ಸೂರ್ಯನ ಪುತ್ರನೆಂದು ತಿಳಿದೆನು. ಈ ಮೊದಲು ದುರ್ಯೋಧನನು ನನ್ನಲ್ಲಿ ಅದೇನನ್ನು ನೋಡಿ ಸಲಹಿದನು ! ಇಂದು ನಾನು ಬಂದು ಪಾಂಡವರೊಡನೆ ಕೂಡಿದರೆ ಲೋಕವು ನಗದಿರುವುದೆ ? ಅದು ಹಾಗಿರಲಿ. ನೀವು ಇಲ್ಲಿಗೆ ದಯಮಾಡಿಸಿದ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಹೇಳಿ ಎಂದು ಕರ್ಣನು ಕೇಳಿದನು.

ಬೆಸಸಿ-ಹೇಳಿ

35. ಹಾಗಾದರೆ ಐದು ಮಕ್ಕಳ ತಲೆ ಕಾಯ್ದು ತೋರಿಸು ಮಗುವೇ. ಇನ್ನು ನಿನಗೆ ಈ ದುರಾಗ್ರಹವು ಕೌರವನ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿರುವಾಗ ಸಾಧ್ಯವೆ? ಒಮ್ಮೆ ಬಿಟ್ಟ ಬಾಣವನ್ನು ಮತ್ತೆ ತೊಡಬೇಡ. ವೈರವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಬಿಡು. ಎನ್ನಲು ಒಪ್ಪಿದೆ ಎಂದು ಕುಂತಿಯನ್ನು ಬೀಳುಕೊಟ್ಟು ಅರಮನೆಗೆ ಬಂದನು.

ದುರಾಗ್ರಹ-ಕೆಟ್ಟಹಠ, ಮಾದು-ಕಳೆ/ಬಿಡು