೦೭

ಸೂಚನೆ : ಪಾಪವೆಂಬ ಕಾಡನ್ನು ಸುಡುವ ಬೆಂಕಿ, ಯದುಕುಲಕ್ಕೆ ಶ್ರೇಷ್ಠನಾದ ವಿಷ್ಣು (ಯದುಕುಲವೆಂಬ ಕಮಲಕ್ಕೆ ಸೂರ್ಯನಂತಿರುವ) ತನ್ನ ಪಾದಗಳಲ್ಲಿ ಶರಣಾದವರಿಗೆ ಕಾಮಧೇನುವಾದ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಹಸ್ತಿನಾಪುರವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದನು.

ದುರಿತ-ಪಾಪ, ವಿಪಿನ-ಕಾಡು, ಕೃಶಾನು-ಬೆಂಕಿ, ಕುಶೇಶಯ-ಕಮಲ/ವಿಷ್ಣು.

1. ದೇವ ! ಗಮನವಿಟ್ಟು ಕೇಳು ! ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಸಂಧಿಯನ್ನು ಮಾಡಬಹುದು. ಆದರೆ ನನಗದು ಒಪ್ಪಿಗೆಯಿಲ್ಲ. ಈ ಸಹದೇವ, ಸಾತ್ಯಕಿ, ಯುಧಾಮನ್ಯು ಉತ್ತಮೌಜಸರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವೇ ನಮ್ಮದು. ಮುಂದೆ ಅರ್ಜುನ, ಧರ್ಮರಾಯ, ನಕುಲರು ಹೇಳಿದುದಕ್ಕೆ ನಾವು ಸ್ಪಂದಿಸುವವರಲ್ಲ ಎಂದನು ಭೀಮಸೇನ.

ಮಿಸುಕು-ಅಲ್ಲಾಡು

2. ಕೆಲವರು ಇತ್ತಕಡೆ ಸಂಧಾನಕ್ಕೆ ಒಲವು ತೋರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೆಲವರು ಯುದ್ಧವನ್ನು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ. ಇದರೊಳಗೆ ಒಂದು ನಿರ್ಣಯವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ರಾಜ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಹೇಗೆ ಮಾಡಬೇಕು. ರಾಜನೇ ! ತಿಳಿಸಿ ಹೇಳು ನಾವು ಶತ್ರುವಿನ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತೇವೆ. ಅದಕ್ಕೆ ನಾವು ಭಯ ಪಡುವವರಲ್ಲ, ಎಂದು ಹೇಳಲು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಧರ್ಮರಾಯನು ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ.

ನಿಶ್ಚಯ - ನಿರ್ಣಯ, ಎಳಸು - ಬಯಸು.

3. ನಿರ್ಧರಿಸಿದಂತೆ ಐದೂರುಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟರೆ ನೆಮ್ಮದಿಯಿಂದಿರುವುದು ಕೋಪಿಸಿಕೊಂಡರೆ ಯುದ್ಧವನ್ನೇ ನಿರ್ಣಯಿಸುವುದು. ಯೋಗ್ಯವಾದುದು ಯಾವುದು ಯೋಗ್ಯವಲ್ಲದ್ದು ಯಾವುದೆಂದು ಸಂದರ್ಭಾನುಸಾರ ತಿಳಿದು ಮಾಡುವುದು. ಅದರ ರೀತಿಯನ್ನು ನೀನೇ ತಿಳಿದಿರುವೆ. ಇನ್ನು ಸಾಕು; ಇದು ನನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ತಿಳಿದು ನೋಡಿದರೆ ನಮ್ಮ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಏಳಿಗೆಗಳು ನಿಮ್ಮ ಅಧೀನದಲ್ಲಿದೆ ಎಂದನು ಧರ್ಮರಾಯ.

ಹದುಳ-ನೆಮ್ಮದಿ, ನಿಧಾನ-ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಅಲೋಚನೆ.
ಅಭ್ಯುಧಯ-ಏಳಿಗೆ.

4. ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡುವುದನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಿ ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಬೀಳ್ಕೊಂಡು ಧರ್ಮರಾಜನು ಪಾಳೆಯದೊಳಗೆ ಹಿರಿಯ ಮಂಡಲಿಕರಿಗೆ ಡಂಗುರವನ್ನು ಹೊಡೆಸಿ ತಿಳಿಸಿದನು. ಮಾರನೆಯ ದಿನ ಮಂಗಳ ಮುಹೂರ್ತದಲ್ಲಿ ವಿನಯದಿಂದ ಜೋಯಿಸರ ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣನು ಹೊರಡಲು ತೊಡಗಿದನು.

ಪಾಳಯ-ಬೀಡಾರ

5. ನಗಾರಿ, ಕಹಳೆ, ಶಂಖ, ಮೃದಂಗ ಮೊದಲಾದವುಗಳು ಅಬ್ಬರವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿರಲು, ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಮತ್ತು ಗೋವುಗಳಿಗೆ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯನ್ನು ಮಾಡಿ ಮೊಸರು, ದರ್ಭೆ, ಅಕ್ಷತೆಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರನ್ನು ಸತ್ಕರಿಸಿ ಅಂಗೈ ಮೂಲಕ ಮೂಗಿನಲ್ಲಿ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿ ಚಂದ್ರನಾಡಿಯಿಂದ ಉಸಿರಾಟವಾಗುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ( ಇದು ಪ್ರಯಾಣಕ್ಕೆ ಶುಭ ಸಮಯ) ಕೃಷ್ಣನು ಹೊರಟನು.

ಮೊರೆ-ಅಬ್ಬರ, ಸುರಭಿ-ಧೇನು/ಹಸು, ಎರಲ-ಗಾಳಿ.

6. ಕೃಷ್ಣನ ಸಾರಥಿಯಾದ ದಾರುಕನು ಹಿರಿದಾದ ಬಳಾಹಕ, ಶೈಬ್ಯ, ಸುಗ್ರೀವ ಮತ್ತು ಮೇಘ ಪುಷ್ಪ ಎಂಬ ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಬಂಗಾರದ ರಥಕ್ಕೆ ಕಟ್ಟಿದನು, ‘ಬಿಲ್ಲುಗಳು, ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳು, ಸುದರ್ಶನ ಚಕ್ರ, ಚಿನ್ನದ ಕವಚ, ಕತ್ತಿಗಳನ್ನು ರಥದಲ್ಲಿಡು’ ಎಂದು ಕೃಷ್ಣನು ಸಾತ್ಯಕಿಗೆ ನಿಯಮಿಸಿದನು.

ಅನು-ಕ್ರಮ, ಹೂಡು-ಕಟ್ಟು, ಕೃಪಾಣ-ಕತ್ತಿ , ಸ್ಯಂದನ-ರಥ

7. ಈ ಪಾಂಡವರಿಗೆ ಆ ಕೌರವರು ನೇರವಾಗಿ ಕೋಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವವರು, ನಾವು ಇವರ ಕಡೆಯವರು, ಮತ್ತು ಇವರಿಗೆ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಕೊಡಿಸುವ ಭರವಸೆಯನ್ನು ಉಳ್ಳವರು. ತೊಂದರೆಯಾದರೆ ಕಾದಾಡಬೇಕು. ಕೌರವರು ದುಷ್ಟರು. ಆದಕಾರಣ ರಥದೊಳಗೆ ಆಯುಧವನ್ನು ತುಂಬು ಎಂದು ಕೃಷ್ಣನು ಸಾತ್ಯಕಿಗೆ ನಿಯಮಿಸಿದನು.

ಕೈದು-ಆಯುಧ, ನೇಮಿಸು-ನಿಯಮಿಸು, ಅವಗಡಿಸು-ತೊಂದರೆಮಾಡು

8. ತನ್ನ ವಿದ್ಯಾಪರಿಣತಿಯಿಂದ ಸಾರಥಿ ದಾರುಕನು ಚಿನ್ನದ ರಥವನ್ನು ಆಕಾಶಕ್ಕೆ ಹಾರುತ್ತಿದೆಯೋ ಎಂಬಂತೆ ಓಡಸಿಕೊಂಡು ಬಂದನು. ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಬಿಳಿಯ ಧ್ವಜಗಳು ಹಾರಾಡಿದವು, ಛತ್ರ, ಚಮರಗಳು ಸಹಿತ, ನೆಲವು ನಡುಗುವಂತೆ ಅಕ್ಷೋಹಿಣಿ ಸೈನ್ಯವು ರಥಕ್ಕೆ ಕೂಡಿಕೊಂಡು ನಡೆಯಿತು. ರಾಕ್ಷಸ ಕುಲವನ್ನು ದಿಕ್ಕಾಪಾಲು ಮಾಡುವ ಕೃಷ್ಣನು ಆಸಕ್ತಿಯಿಂದ ಹೊರಟನು.

ಅಭ್ರ-ಆಕಾಶ, ಸಿತಪತಾಕೆ-ಬಿಳಿಯಧ್ವಜ, ಒಲವಿನಲ್ಲಿ-ಆಸಕ್ತಿಯಿಂದ

9. ತನ್ನನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲು ಬಂದ ಪಾಂಡವರ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಲು ಆಜ್ಞೆ ಮಾಡಿ , ಧರ್ಮರಾಜ ಅರ್ಜುನರನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದನು. ಸಹದೇವ, ನಕುಲರನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದನು. ನೀನು ಹಿಂತಿರುಗು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದರೂ ಭೀಮಸೇನನು ಕೃಷ್ಣನ ಹಿಂದೆಯೇ ಬರುತ್ತ ಶತ್ರುಗಳೊಡನೆ ಯುದ್ಧವನ್ನೇ ನಿರ್ಣಯ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಹೇಳಿ ಭರವಸೆಗೊಂಡು ಹಿಂತಿರುಗಿದನು.

ಬೆಂಬಳಿಯಲಿ-ಬೆನ್ನಹಿಂದೆ

10. ‘ದೇವಿಯರೇ ನೀವು ಹಿಂತಿರುಗಿರಿ’ ಎನ್ನಲು ದ್ರೌಪದೀದೇವಿಯು ಕೃಷ್ಣನ ಬಳಿಗೆ ಬಂದಳು. ಅವನ ಪಾದಕಮಲದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಹಣೆಯನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟಳು. ಜಡ-ಚೇತನಗಳಿಗೆ ನೀನೇ ಜೀವ ಪ್ರೇರಕನು. ಅವರ ಅಂತರಂಗದ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ತಿಳಿದು ಸಂಧಿಯಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಮನಸ್ಸು ಮಾಡಬಾರದೆಂದಳು.

ಚೇಷ್ಟಕ-ಪ್ರೇರಕ.

11. ದುಷ್ಟರು ನಮ್ಮ ಏಳಿಗೆಯ ರಥದ ಕಡಾಣಿಯನ್ನು ಕಿತ್ತು ಹಾಕಿದರು. ಅದನ್ನು ಪುನಃ ಸರಿಪಡಿಸಿ ಆರಥವನ್ನು ಓಡಿಸಲು ಇವರು ಭಯಪಟ್ಟು ಹಿಂತೆಗೆದರು. ನನಗೆ ನನ್ನ ಗಂಡಂದಿರೇ ಪರಮ ವೈರಿಗಳು. ನನ್ನ ಕಷ್ಟವನ್ನು ನೀನೇ ತಿಳಿದಿರುವಿ. ನನ್ನ ಉಳಿವನ್ನೂ ನೀನೇ ಬಲ್ಲೆ. ಬಹಳವಾಗಿ ನೊಂದಿರುವೆನು ಕಾಪಾಡೆಂದು ದ್ರೌಪದಿ ಕಣ್ಣೀರನ್ನು ಸುರಿಸಿದಳು.

ಉನ್ನತಿ-ಏಳಿಗೆ,
ಹಳಿವ-ಕಷ್ಟ.

12. ‘ತಾಯಿಯೇ ಏಳು ! ಕಮಲ ಮುಖಿ, ನೀನು ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಅತಿಯಾಗಿ ನೊಂದೆ. ನಿನ್ನವರು ನಡೆಸಿಕೊಂಡ ರೀತಿಯನ್ನು ನಾನು ಬಲ್ಲೆನು. ನಿನ್ನ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧವನ್ನೇ ಗಟ್ಟಿಮಾಡಿಕೊಂಡು ತರುತ್ತೇನೆ. ನಿನ್ನವರು ತಿರಸ್ಕಾರ ಮಾಡಿದರೆ ನಾನೇ ಶತ್ರುಗಳನ್ನು ಸೀಳಿ ನಿನ್ನ ಮುಡಿಗೆ ಕರುಳನ್ನು ಮುಡಿಸದೆ ಇರುವೆನೇ ಎಂದು ಕೃಷ್ಣನು ಹೇಳಿದನು.

ಆಳಿಗೊಂಡಂದವನು - ನಡೆಸಿಕೊಂಡ ರೀತಿ, ಏಳಿಲ - ತಿರಸ್ಕಾರ, ಕಬರಿ - ಮುಡಿ.

13. ದೇವಕಿಯ ಮೇಲಾಣೆ, ವಸುದೇವನ ಪಾದಗಳ ಮೇಲಾಣೆ, ಪ್ರದ್ಯುಮ್ನನ ಆಣೆ, ದ್ರೌಪದಿಯೆ ನಿನ್ನಾಣೆ, ನನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಕೇಳು. ನಾವು ಸಂಧಿಯ ನೆವದಿಂದ ಕೌರವರ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಗಟ್ಟಿಮಾಡಿ, ರೋಷವನ್ನು ತುಂಬಿ, ಸಂಧಿಯನ್ನು ಮುರಿದು ಬರುತ್ತೇವೆ. ಇದನ್ನು ನೀನು ನಂಬು ಎಂದು ಕೃಷ್ಣನು ಹೇಳಿದನು.

ನಿಧಾನ-ಉಪಾಯ, ಕಲಿಮಾಡು-ಗಟ್ಟಿಮಾಡು, ತೀವಿ-ತುಂಬಿ

14. ದ್ರೌಪದಿಯು ಹಿಂತಿರುಗಿದಳು. ಕೃಷ್ಣನು ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತ, ಭಾರದ್ವಾಜ ಗೌತಮ, ಕಣ್ವಮುನಿ ಶ್ರೇಷ್ಠರು, ಉರಗಮಾಲಿ, ಮತಂಗ, ಗಾಗ್ರ್ಯ, ಅಂಗೀರಸ, ನಾರದ, ಶುಕ, ಪರಾಶರ, ಪರಶುರಾಮ, ಶ್ವೇತಕೇತು ಮೊದಲಾದ ಪ್ರಮುಖ ಮುನಿ ಶ್ರೇಷ್ಠರನ್ನು ನೋಡಿದನು.

ಬಟ್ಟೆ-ದಾರಿ

ಶ್ವೇತಕೇತು - ಈ ಹೆಸರಿನವನು ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹಲವರಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಮಹಾಭಾರತದ ಶಾಂತಿಪರ್ವದಲ್ಲಿ ಉಕ್ತನಾಗಿರುವ ಉದ್ಧಾಲಕ ಮುನಿಯ ಮಗನಾದ ಶ್ವೇತಕೇತು ಇವರೆಲ್ಲ ಪ್ರಮುಖನಾದವನು. ಮಾನವ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಮನುಷ್ಯರ ನಡವಳಿಕೆಗಳ ಸದಾಚಾರ ಸಂಹಿತೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿಕೊಟ್ಟವನೆಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಈತ ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಗಂಡುಹೆಣ್ಣುಗಳ ಸ್ವಚ್ಛಂದ ಲೈಂಗಿಕ ಪ್ರವೃತ್ತಿಗೆ ಒಂದು ನೀತಿಯ ಕಡಿವಾಣವನ್ನು ಹಾಕಿದ್ದು ಇವನ ಸಾಧನೆ ಎನ್ನಬಹುದು. ಮದುವೆಯಾದ ಹೆಣ್ಣುಗಂಡುಗಳು ಹೇಗೆ ಒಂದು ಶೀಲಸಂಹಿತೆಗೆ ಒಳಗಾಗಬೇಕೆಂಬ ನಿಯಾಮಕವನ್ನು ಮಡಿದ ಕೀರ್ತಿ ಈತನಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಅಷ್ಟಾವಕ್ರ : ಅಷ್ಟಾವಕ್ರಯೋಗಿಯು ಉದ್ಧಾಲಕನ ಮಗಳ ಮಗ. ಶ್ವೇತಕೇತು ಇವನ ಗೆಳೆಯನಾಗಿದ್ದ. ಈತ ಅಷ್ಟಾವಕ್ರನ ಬಳಿ ‘ಉದ್ಧಾಲಕನು ತನ್ನ ತಂದೆಯಲ್ಲ’ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಉದ್ದಾಲಕನು ತನ್ನ ಶಿಷ್ಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನನ್ನು ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿಯ ಸಂಗ ಮಾಡುವಂತೆ ಮಾಡಿ ಮಗನನ್ನು ಪಡೆದನೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಮೊದಲೇ ತಂದೆಯ ನಡತೆಯಿಂದ ಬೇಸತ್ತಿದ್ದ ಶ್ವೇತಕೇತುವಿಗೆ ಮುಂದೆ ನಡೆದ ಇನ್ನೊಂದು ಘಟನೆ ನಮ್ಮ ಸಮಾಜದ ಕುಟುಂಬ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳನ್ನು ತರಬೇಕೆಂಬ ಬಯಕೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿತು.
ನಡೆದದ್ದು ಇಷ್ಟೆ. ಶ್ವೇತಕೇತು ಅಂದು ಮನೆಯಲ್ಲೇ ಇದ್ದ. ಅಪ್ಪ ಉದ್ದಾಲಕನೂ ಇದ್ದಯ. ಇವರ ಬಳಿಗೆ ಒಬ್ಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಬಂದ. ಉದ್ಧಾಲಕನ ಹೆಂಡತಿ, ಕೈಯನ್ನು ಭದ್ರವಾಗಿ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ‘ನಡಿ ಹೋಗೋಣ’ ಎಂದು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೊರಟ. ಉದ್ದಾಲಕ ಈ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ನೋಡುತ್ತ ಸುಮ್ಮನಿದ್ದ. ಶ್ವೇತಕೇತುವಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಈ ದೃಶ್ಯ ಸಿಟ್ಟು ತರಿಸಿತ್ತು. ಕೆರಳಿದ ಮಗನನ್ನು ಕಂಡು ಉದ್ದಾಲಕ ಹೇಳಿದ.
‘‘ಮಗು, ಕೋಪ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಡ. ಇದು ಆರ್ಯಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಅಂಗೀಕೃತವಾದ ಒಂದು ಪದ್ಧತಿಯಾಗಿದೆ. ಸ್ತ್ರೀಯರು ಸ್ವತಂತ್ರರು, ಯಾವ ಅಡ್ಡಿಯೂ ಇಲ್ಲದವರು.’’ ಮಗನಿಗೆ ಸಹಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ‘ಮಾ ತಾತ ಕೋಪಂ ಕಾರ್ಷಿತ್ವಂ ಏಷ ಧರ್ಮಃ ಸನಾತನಃ’ (ಮಗನೇ, ಕೋಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಡ. ಇದು ಸನಾತನ ಕಾಲದಿಂದ ಬಂದಿರುವ ಧಮ್) ಎಂಬ ಅಪ್ಪನ ಮಾತಿಗೆ ಮಗ ಒಪ್ಪಲಿಲ್ಲ. ಕುಟುಂಬ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನೇ ಹಾಳು ಮಾಡುವ ಈ ದುಷ್ಟಪದ್ಧತಿ ಪಾಣಿ ಲೋಕದ್ದು ಎಂದು ಅವನಿಗನ್ನಿಸಿತು. ಹಾಗಾಗಿ ಅವನು ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಸತಿ-ಪತಿಯರು ನಡೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ವಿಧಿವಿಧಾನಗಳನ್ನು ವಿವರವಾಗಿ ಬರೆದಿಟ್ಟ. ಅಲ್ಲಿಯ ತನಕ ವಿವಾಹಿತ ಗಂಡು-ಹೆಣ್ಣುಗಳು ಪರಪುರುಷ-ಪರಸ್ತೀಯರೊಂದಿಗೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ ಲೈಂಗಿಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳಿಗೆ ಕಡಿವಾಣ ಹಾಕಿದ. ಇವನಿಂದಾಗಿ ಎಲ್ಲ ಹಳೆಯ ಕಂದಾಚಾರದ ಕುಟುಂಬ ಪದ್ಧತಿ ಮಾಯವಾಗಿ ಒಂದು ಹೊಸ ನಡವಳಿಕೆಯ ಸೂತ್ರ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಯಿತು.ಈ ಹೆಸರಿನವನು ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹಲವರಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಮಹಾಭಾರತದ ಶಾಚಿತಿಪರ್ವದಲ್ಲಿ ಉಕ್ತನಾಗಿರುವ ಉದ್ಧಾಲಕ ಮುನಿಯ ಮಗನಾದ ಶ್ವೇತಕೇತು ಇವರೆಲ್ಲ ಪ್ರಮುಖನಾದವನು. ಮಾನವ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಮನುಷ್ಯರ ನಡವಳಿಕೆಗಳ ಸದಾಚಾರ ಸಂಹಿತೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿಕೊಟ್ಟವನೆಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಈತ ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಗಂಡುಹೆಣ್ಣುಗಳ ಸ್ವಚ್ಛಂದ ಲೈಂಗಿಕ ಪ್ರವೃತ್ತಿಗೆ ಒಂದು ನೀತಿಯ ಕಡಿವಾಣವನ್ನು ಹಾಕಿದ್ದು ಇವನ ಸಾಧನೆ ಎನ್ನಬಹುದು. ಮದುವೆಯಾದ ಹೆಣ್ಣುಗಂಡುಗಳು ಹೇಗೆ ಒಂದು ಶೀಲಸಂಹಿತೆಗೆ ಒಳಗಾಗಬೇಕೆಂಬ ನಿಯಾಮಕವನ್ನು ಮಡಿದ ಕೀರ್ತಿ ಈತನಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಅಷ್ಟಾವಕ್ರಯೋಗಿಯು ಉದ್ಧಾಲಕನ ಮಗಳ ಮಗ. ಶ್ವೇತಕೇತು ಇವನ ಗೆಳೆಯನಾಗಿದ್ದ. ಈತ ಅಷ್ಟಾವಕ್ರನ ಬಳಿ ‘ಉದ್ಧಾಲಕನು ತನ್ನ ತಂದೆಯಲ್ಲ’ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಉದ್ದಾಲಕನು ತನ್ನ ಶಿಷ್ಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನನ್ನು ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿಯ ಸಂಗ ಮಾಡುವಂತೆ ಮಾಡಿ ಮಗನನ್ನು ಪಡೆದನೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಮೊದಲೇ ತಂದೆಯ ನಡತೆಯಿಂದ ಬೇಸತ್ತಿದ್ದ ಶ್ವೇತಕೇತುವಿಗೆ ಮುಂದೆ ನಡೆದ ಇನ್ನೊಂದು ಘಟನೆ ನಮ್ಮ ಸಮಾಜದ ಕುಟುಂಬ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳನ್ನು ತರಬೇಕೆಂಬ ಬಯಕೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿತು.
ನಡೆದದ್ದು ಇಷ್ಟೆ. ಶ್ವೇತಕೇತು ಅಂದು ಮನೆಯಲ್ಲೇ ಇದ್ದ. ಅಪ್ಪ ಉದ್ದಾಲಕನೂ ಇದ್ದ. ಇವರ ಬಳಿಗೆ ಒಬ್ಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಬಂದ. ಉದ್ಧಾಲಕನ ಹೆಂಡತಿ, ಕೈಯನ್ನು ಭದ್ರವಾಗಿ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ‘ನಡಿ ಹೋಗೋಣ’ ಎಂದು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೊರಟ. ಉದ್ದಾಲಕ ಈ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ನೋಡುತ್ತ ಸುಮ್ಮನಿದ್ದ. ಶ್ವೇತಕೇತುವಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಈ ದೃಶ್ಯ ಸಿಟ್ಟು ತರಿಸಿತ್ತು. ಕೆರಳಿದ ಮಗನನ್ನು ಕಂಡು ಉದ್ದಾಲಕ ಹೇಳಿದ.
‘‘ಮಗು, ಕೋಪ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಡ. ಇದು ಆರ್ಯಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಅಂಗೀಕೃತವಾದ ಒಂದು ಪದ್ಧತಿಯಾಗಿದೆ. ಸ್ತ್ರೀಯರು ಸ್ವತಂತ್ರರು, ಯಾವ ಅಡ್ಡಿಯೂ ಇಲ್ಲದವರು.’’ ಮಗನಿಗೆ ಸಹಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ‘ಮಾ ತಾತ ಕೋಪಂ ಕಾರ್ಷಿತ್ವಂ ಏಷ ಧರ್ಮಃ ಸನಾತನಃ’ (ಮಗನೇ, ಕೋಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಡ. ಇದು ಸನಾತನ ಕಾಲದಿಂದ ಬಂದಿರುವ ಧಮ್) ಎಂಬ ಅಪ್ಪನ ಮಾತಿಗೆ ಮಗ ಒಪ್ಪಲಿಲ್ಲ. ಕುಟುಂಬ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನೇ ಹಾಳು ಮಾಡುವ ಈ ದುಷ್ಟಪದ್ಧತಿ ಪಾಣಿ ಲೋಕದ್ದು ಎಂದು ಅವನಿಗನ್ನಿಸಿತು. ಹಾಗಾಗಿ ಅವನು ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಸತಿ-ಪತಿಯರು ನಡೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ವಿಧಿವಿಧಾನಗಳನ್ನು ವಿವರವಾಗಿ ಬರೆದಿಟ್ಟ. ಅಲ್ಲಿಯ ತನಕ ವಿವಾಹಿತ ಗಂಡು-ಹೆಣ್ಣುಗಳು ಪರಪುರುಷ-ಪರಸ್ತೀಯರೊಂದಿಗೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ ಲೈಂಗಿಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳಿಗೆ ಕಡಿವಾಣ ಹಾಕಿದ. ಇವನಿಂದಾಗಿ ಎಲ್ಲ ಹಳೆಯ ಕಂದಾಚಾರದ ಕುಟುಂಬ ಪದ್ಧತಿ ಮಾಯವಾಗಿ ಒಂದು ಹೊಸ ನಡವಳಿಕೆಯ ಸೂತ್ರ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಯಿತು.

15. ಕೃಷ್ಣನು ಮುನಿಶ್ರೇಷ್ಠರನ್ನು ಸತ್ಕರಿಸಿದನು. ಹಸ್ತಿನಾವತಿಗೆ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಬರುವೆವು ಎಂದು ಹೇಳಲು ಎಲ್ಲ ಮಹಾಋಷಿಗಳನ್ನೂ ತನ್ನೊಡನೆ ಬರಹೇಳಿದನು ಕುಶಸ್ಥಳ ನಗರದಲ್ಲಿ ಬೀಡಾರದ ಏರ್ಪಾಟು ಮಾಡಿದನು. ದುರ್ಯೋಧನನ ಬಳಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದ ಸದ್ಗುಣವಂತರಾದ ದೂತರು ಕೃಷ್ಣನ ಆಗಮನವನ್ನು ವಿಜ್ಞಾಪಿಸಿದರು.

ಉಪಚರಿಸು-ಸತ್ಕರಿಸು, ಸಂಗಾತ-ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ, ಬಿನ್ನವಿಸು-ವಿಜ್ಞಾಪಿಸು.

16. ಆಗ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನು ಕರುಣಾಮಯಿಯಾದ ಕೃಷ್ಣನ ಆಗಮನವನ್ನು ಕೇಳಿದನು; ಮನತುಂಬಿ ಹೆಚ್ಚಿದ ಹರ್ಷದಲ್ಲಿ ಮೇಲಿಂದ ಮೇಲೆ ಹಿಗ್ಗಿದನು. ತನ್ನ ಭಂಡಾರದಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಮುತ್ತುಗಳ ಚೀಲವನ್ನು, ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯಿಂದ ಶ್ರೇಷ್ಠರತ್ನಗಳನ್ನು ಆರಿಸೆಂದು ವಿದುರನಿಗೆ ಹೇಳಿದನು.

ಹೂಳಿ-ತುಂಬಿದ, ಉಬ್ಬೆದ್ದು-ಹಿಗ್ಗುತ್ತ, ಕೃಪಾಳು-ಕರುಣೆ, ಮೌಕ್ತಿಕ-ಮುತ್ತು, ಜಾಡಿಗೆ-ಚೀಲ.

17. ಎಲೆ ವಿದುರ ಕೇಳು, ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಧನ್ಯರಾದ ಎಲ್ಲ ಮಹಾಪ್ರಧಾನರೂ ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಎದುರುಗೊಳ್ಳಲಿ, ನಗರವು ಬಾವುಟ, ತೋರಣಗಳಿಂದ ಶೋಭಿಸಲಿ, ಹೆಂಗಸರು ಕಳಸ ಕನ್ನಡಿಗಳೊಡನೆ ಎದುರುಗೊಳ್ಳಲು ನಡಯಲಿ ಎಂದು ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನು ಆಜ್ಞಾಪಿಸಿದನು.

ಕೃತಾರ್ಥರು-ಧನ್ಯರು, ಹೊಳಲು-ನಗರ, ಗುಡಿ-ಬಾವುಟ.

18. ಅತ್ತ ತೆಗೆದಿಡು ಒಳ್ಳೆಯ ಒಡವೆ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಕೊಡದಿರು, ನಮಗೆ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನು ಶತ್ರು ಪಾಂಡವರು ಶತ್ರುಗಳೇ ? ಗೌರವಿಸಿದೆವೆಂದು ನಮ್ಮನ್ನು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಉಳಿಸುವನೇ ? ಅವನು ನಗರಕ್ಕೆ ಬರಲಿ. ಯಾದವನ ಉದ್ಧಟತನಕ್ಕೆ ಔಷಧಿಯು ನನಗೆ ತಿಳಿದಿದೆ. ಅವನನ್ನು ಬಿಗಿದು ಕೆಡವುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ದುರ್ಯೋಧನನು ಹೇಳಿದನು.

ಮನ್ನಿಸು-ಗೌರವಿಸು.

19. ಭೀಷ್ಮನು ಕೋಪಗೊಂಡನು, ಎಲೆ ಕಡುಪಾಪಿಯೇ ! ನೀನು ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಕಟ್ಟಿ ಹಾಕುವವನೆ ? ಮುಂದೇನು ? ನಿನ್ನ ಸಾಹಸವನ್ನು ನಾನು ತಿಳಿದಿರುವೆ. ಇವನು ಹೇಳಿದ ಈ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದರೆ ಪಾಪವು ಬರುವುದು, ಎಂದು ಭೀಷ್ಮನು ಸಭೆಯಿಂದೆದ್ದು ತನ್ನ ಮನೆಗೆ ನಡೆದನು.

ಖಾತಿ-ಕೋಪ/ಸಿಟ್ಟು, ಪಾತಕ-ಪಾಪ

20. ಬೆಳಗಿನಲ್ಲಿಯೆ ನಗರವನ್ನು ಶೃಂಗರಿಸಿದರು, ಬೆಳಗು ಹೆಚ್ಚಿದಂತೆ ಭೀಷ್ಮ, ಕೃಪ, ಗುರುದ್ರೋಣರು, ವಿದುರ, ಶಲ್ಯ, ಮೊದಲಾದ ಸಭ್ಯರು ಎದುರಾಗಿ ಬಂದರು. ಹೆಂಗಸರು ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಂಪಾದ ಚಿಗುರುಗಳ ಕಲಶಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ಠೀವಿಯಿಂದ ನಾನಾ ಬಗೆಯ ಆಡಂಬರದಲ್ಲಿ ಕಮಲನಾಭನಾದ ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಎದುರುಗೊಂಡರು.

ವಿವಿಧವಿಭವ-ನಾನಾ ಬಗೆಯ ಆಡಂಬರ, ಕೆಂದಳಿರು-ಕೆಂಪಾದ ಚಿಗುರು, ಗರುವಾಯಿ-ಠೀವಿ/ದೊಡ್ಡತನ.

21. ಪ್ರಕಾಶವು ಅಧಿಕವಾಗಿ ದೂರದಿಂದಲೇ ಗರುಡನ ಬಾವುಟವನ್ನು ಕಂಡು ಸಮಸ್ತ ಜನರು ಪರಿಶುದ್ಧ ಭಾವದಿಂದ ತಮ್ಮ ಕೈಗಳೆರಡನ್ನೂ ಜೋಡಿಸಿ ಹಣೆಯ ಮೇಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡರು; ಪದ್ಮನಾಭನಾದ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ಸುಂದರ ಮೂರ್ತಿಯ ಮನೋಹರ ಕಾಂತಿಯ ಕಡಲಿನಲ್ಲಿ ನಾಗರಿಕರ ಕಣ್ಮನಗಳು ಒಂದು ನಿಮಿಷದಲ್ಲಿ ತುಂಬಿ ಮುಳುಗಿತು.

ಮಿಗೆ-ಅಧಿಕವಾಗಿ, ಹೊಳಹು-ಪ್ರಕಾಶ, ಹಳವಿಗೆ-ಬಾವುಟ, ದಿವ್ಯ-ಸುಂದರ.

22. ಜನರು ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಅಡ್ಡ ಬಿದ್ದರು ; ಕೃಷ್ಣನು ನಿಂತು ಮನಃಪೂರ್ವಕ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಭೀಷ್ಮ, ದ್ರೋಣ ಮೊದಲಾದವರನ್ನು ಕರುಣೆಯಿಂದ ಎತ್ತಿದನು. ಮನೆಮಂದಿಗಳ ಕುಶಲ ಸಮಾಚಾರಗಳನ್ನು ಕೇಳಿ, ಆ ಜನರಿಗೆ ವೀಳೆಯವನು ಕೊಟ್ಟನು. ಹಸ್ತಿನ ಪುರಕ್ಕೆ ಬಂದನು.

ಮುರಾಂತಕ-ಮುರನನ್ನು ನಾಶಮಾಡಿದವ (ಕೃಷ್ಣ), ಮೈಯಿಕ್ಕು-ನಮಸ್ಕರಿಸು

23. ಹಸ್ತಿನಾಪುರದ ಹೊರಭಾಗದಲ್ಲಿದ್ದ ಉದ್ಯಾನವನದಲ್ಲಿ ಗಿಳಿ, ದುಂಬಿ, ಹಂಸ, ಕೋಗಿಲೆ, ಕೊಕ್ಕರೆ, ಕ್ರೌಂಚಪಕ್ಷಿ, ಕೊಳಲಿನ ಧ್ವನಿಯ ಹಕ್ಕಿ, ಚಕ್ರವಾಕ ಪಕ್ಷಿ ನವಿಲು ಪಾರಿವಾಳ ಇವುಗಳ ಇಂಪಿನ ಧ್ವನಿಯು ಕಿವಿಗೆ ಅಮೃತದ ತಂಪು ಮಳೆಯಂತೆ ಕೃಷ್ಣನ ಬಲಭಾಗದ ಕಿವಿಯಲ್ಲಿ ತುಂಬಿತು/ಸುರಿಯಿತು.

ಕೊಂಚೆ-ಕ್ರೌಂಚ, ಕೊಳಲುಕ್ಕಿ-ಕೊಳಲಿನ ಧ್ವನಿಯ ಹಕ್ಕಿ, ಚಕ್ಕವಕ್ಕಿ-ಚಕ್ರವಾಕ, ತನಿವಳೆ-ತಂಪುಮಳೆ, ಇಭಪುರಿ-ಹಸ್ತಿನಾವತಿ.

24. ಸ್ವಲ್ಪ ಬಿರಿದ ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹಣ್ಣಾದ ದಾಳಿಂಬೆ, ಅಂಗಳದಲ್ಲಿ ಅರವಟ್ಟಿಗೆಯ ಮುಗುಳ ನಗೆಯ ಕಮಲದಿಂದ ಬಿದ್ದ ಹೂವಿನ ರಸದ ಜಲಾಶಯದಲ್ಲಿ, ರಸ ತುಂಬಿದ ಖರ್ಜೂರ ಫಳಗಳ ರಾಶಿಯ ಗುಂಪು ಕೊಡೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ಉಪವನವು ಧಾರ್ಮಿಕನಂತೆ ಯದುರಾಯನಾದ ಕೃಷ್ಣನ ಎದುರಿನಲ್ಲಿ ಶೋಭಿಸಿತು.

ಪರಿಪಕ್ವ-ಪೂರ್ಣವಾದ ಹಣ್ಣು, ಪಸರ-ಅಂಗಳ, ತಟಾಕ-ಜಲಾಶಯ, ಸಂಪ್ರಸರ-ರಾಶಿ, ದರಹಸಿತ-ಮುಗುಳು ನಗೆಯ

25. ಎಳೆಬಳ್ಳಿಯನ್ನು ಬಗ್ಗಿಸುತ್ತ ತಡೆದರೆ ಚಿಗುರೆಲೆಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲಾಡಿಸುತ್ತ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಂಪಿನ ಕಾಣಿಕೆಯನ್ನು ಕೊಂಡು. ಮರಿದುಂಬಿಗಳ ಹಾಡನ್ನು ಕೇಳುತ್ತ ಸೊಗಸಿನಿಂದ ಹಿಗ್ಗುತ್ತ, ಹೂವಿನ ರಸದ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಈಜಾಡುತ್ತ ತಂಗಾಳಿಯು ರಾಜನಂತೆ ವನದಲ್ಲಿ ಸುಳಿಯಿತು.

ಮಲೆ-ತಡೆ, ತಳಿರು-ಚಿಗುರು, ಪರಿಮಳ-ಕಂಪು, ತಳಿತ-ಚಿಗಿತ

26. ಹಸ್ತಿನಾನಗರದ ಉಪವನದಲ್ಲಿ ಸುವಾಸನಾಯುಕ್ತವಾದ ಹೊಂಬಾಳೆಗಳ ರಸಹರಿಯುವ ಮಧುರವಾದ ದ್ರಾಕ್ಷಿಗಳು, ಆಕಾಶವನ್ನು ಮುಟ್ಟುವ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಏರಿರುವ ತೆಂಗಿನ ಗುಂಪು, ಹಣ್ಣಾದ ಹಲಸಿನ . ಹಣ್ಣು ಗೊನೆಗಳಿಂದ ಬಿಗಿದ ಬಾಳೆಗಳು ಸಮೃದ್ಧಿಯಾಗಿರುವ ಕರ್ಪೂರದ ಗಿಡಗಳ ಗುಂಪಿನ ಸೊಗಸು ಮನಸ್ಸನ್ನು ಸೆಳೆಯಿತು.

ಕಾತಪಲಸು-ಹಣ್ಣದ ಹಲಸು, ದ್ರುಮ-ಗಿಡ, ನೆರೆ-ಗುಂಪು, ಓಘ-ಗುಂಪು, ಸೊಂಪು-ಸಮೃದ್ಧಿ.

27. ಸುಂದರವಾದ ಗಿಳಿಗಳ ಹಿಂಡಿನ ಕೊಕ್ಕಿನಿಂದ ತೊಟ್ಟಿಕ್ಕಿದ ನೇರಳೆ ಹಣ್ಣಿನ ರಸದ, ಹೊಸ ಮಕರಂದ ಸವಿಯ ರಭಸದ ಜಲಪಾತದ ಮೇಲೆ ಬೀಸಿಬಂದ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ, ಸಂತೋಷದಿಂದ ಕಿನ್ನರ ಜೋಡಿಯ ಇಂಪುಗೂಡಿದ ಗೀತಶ್ರವಣ ಮಾಡುತ್ತ, ಮಧುರ ಧ್ವನಿಗಳ ಉಲಿತದಲ್ಲಿ ಮಲಗಿದ ಹಂಸ ಹಸ್ತಿನಾವತಿಯ ಉದ್ಯಾನವನದಲ್ಲಿ ಶೋಭಿಸಿತು.

ಶುಕಚಯ-ಗಿಳಿಯಹಿಂಡು, ಚಂಚುಪುಟ-ಕೊಕ್ಕು, ದಳಿತ-ಬಿದ್ದ, ಲುಳಿತ-ತೊಟ್ಟಿಕ್ಕಿದ , ನಿವಾತ-ಬಿರುಗಾಳಿ, ಸನ್ನುತ-ಒಳ್ಳೆಯ, ಮರಾಳ-ಹಂಸ.

28. ಅರರೆ ! ಪಾತಾಳದ ಬೆಡಗಿಯರಿಗೆ ನಡು ಮನೆಯೋ, ಅಥವಾ ಒಳ್ಳೆಯ ದುರ್ಗದ ದೊಡ್ಡ ಕಂದಕವೋ, ದೊಡ್ಡ ಕೋಟೆಯೋ, ಅಥವಾ ತಿರುಗಿ ನೋಡುತ್ತಿರುವ ಹುಲಿಯ ಮುಖದ ಚಿನ್ನದ ತೆನೆಗಳ, ವಜ್ರದಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಅಗಣಿಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಬಾಗಿಲುಗಳಿಂದ ಹಸ್ತಿನಾನಗರ ಶೋಭಿಸುತ್ತಿತ್ತು.

ವಿಲಾಸಿನಿಯರು - ಬೆಡಗಿಯರು (ಚೆಲುವೆಯರು), ಚೌಕಿ-ನಡುಮನೆ, ನಿಚ್ಛಣಿಕೆ-ಏಣಿ, ಕವಾಟ-ಬಾಗಿಲು, ಸ್ಫುಟ-ವ್ಯಕ್ತ, ಅಗಳು-ಕಂದಕ.

29. ದುರ್ಯೋಧನನ ಲೆಕ್ಕವಿಲ್ಲದ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಹೊಗಳುತ್ತ ಮಹಾದೇವ ಎನ್ನುತ್ತ ಸಂತೋಷದಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣನು ಹಸ್ತಿನಾವತಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದನು. ಕಟ್ಟಿದ ಬೀದಿಯ ನಯವಾದ ನೆಲೆಗಟ್ಟುಗಳ ರತ್ನಮಯವಾದ ಚಿನ್ನದ ಸೌಧಗಳ ಕೇರಿಗಳಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣನು ಬರುತ್ತಿದ್ದನು.

ಅಗಣಿತ-ಲೆಕ್ಕವಿಲ್ಲದ, ಉಪ್ಪರಿಗೆ-ಸೌಧ

30. ಮೆಲ್ಲನೆ ಚಲಿಸುವ ಆನೆ-ಕುದುರೆಗಳ ಹಿಂಡು, ಜೋಡಿಸಿದ ರಾಜರ ಪಲ್ಲಕ್ಕಿಗಳು, ಸಾಲು ಸಾಲಾಗಿ, ಕೋಲು ಹಿಡಿದ ಗುಂಪು ಕೆಡದಂತೆ ಬರುತ್ತಿರುವ ಭಂಟರು ಇವುಗಳ ನಡುವೆ ಒಳಗೆ ಹೋಗಲು ಗಾಳಿಗೂ ಸಂಕಟವೆಂದ ಮೇಲೆ ಉಳಿದವರಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವೆ? ಎನ್ನಲು ಕೃಷ್ಣನು ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನ ಮನೆಗೆ ಬಂದನು.

ಉಬ್ಬಸ-ಸಂಕಟ, ಅಂದಣ-ಪಲ್ಲಕ್ಕಿ, ತೆಕ್ಕೆ-ಗುಂಪು, ಅನಿಲ-ಗಾಳಿ, ಸಂದಣಿ-ಹಿಂಡು, ಕೀಲಿಸು-ಜೋಡಿಸು

31. ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನು ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಇದಿರುಗೊಂಡು ಕಾಣಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡಿದನು. ಕುಶಲ ಸಮಾಚಾರವನ್ನು ಕೇಳಿದನು. ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಕೃಷ್ಣನ ಪಾದಗಳಿಗೆ ನಮಸ್ಕರಿಸಿದನು. ಮನೆಯೊಳಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ನಂತರ ಅರ್ಧ ನಿಮಿಷದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿದ್ದವರೆಲ್ಲರನ್ನೂ ಕರುಣೆಯಿಂದ ಗದುಗಿನ ವೀರನಾರಾಯಣ ಸ್ವರೂಪಿಯಾದ ಕೃಷ್ಣನು ಕಳುಹಿಸಿಕೊಟ್ಟನು.

ಸದನ-ಮನೆ-
ಕಾರುಣ್ಯ-ಕರುಣೆ