೨೨

ಸೂಚನೆ : ಅರ್ಜುನ ಭೀಮಸೇನರು, ದ್ರೌಪದಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದೆಳೆದ ಜಯದ್ರಥನನ್ನು ಭಂಗಿಸಿ ಅವನ ಸೇನೆಯನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ ಅವನನ್ನು ಬಿಟ್ಟರು.

1. ಜನಮೇಜಯನೇ ಕೇಳು. ಪಾಂಡವರ ವನವಾಸ ಪರ್ಯಟಣೆಯಲ್ಲಿ ಹನ್ನೊಂದು ವರ್ಷ ಕಳೆಯಿತು. ಒಂದರ ಮೇಲೊಂದರಂತೆ ಬರುವ ವಿಪತ್ತುಗಳೆಂಬ ಸಾಗರಗಳನ್ನು ಅವರು ಬೇಸರಿಸದೆ ದಾಟಿದರು.

ಪರಿಯಟಣ - ಸಂಚಾರ

2. ಧರ್ಮರಾಯನು ಸಂಚಾರ ಮಾಡುತ್ತಾ ಸಿಂಧು ದೇಶದ ಒಂದು ಕಾಡಿಗೆ ಬಂದನು. . ದುರ್ಯೋಧನನ ಬಂಧನ ಮತ್ತು ಬಿಡುಗಡೆಯ ಸಂಗತಿಯನ್ನು ಕುರುಡನಾದ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನ ಅಳಿಯನಾದ ಜಯದ್ರಥನು ಕೇಳಿ ತಿಳಿದನು. ಅವನ ಕುರುಡುತನವನ್ನು ಏನು ಹೇಳಲಿ ? ಹೋರಾಟ ಬೇಡವೆಂದರೂ, ಅವರ ಮಾತನ್ನು ನಯವಾಗಿ ಉಪೇಕ್ಷಿಸಿ ಸೇನೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಿಯೇ ಬಿಟ್ಟನು.

ಸೀವರಿಸು - ಉಪೇಕ್ಷಿಸು
ಸಂವರಿಸು - ಸೇರಿಸು

3. ಹದಿನಾರು ಸಾವಿರ ಆನೆಗಳು, ಐವತ್ತು ಸಾವಿರ ಕುದುರೆಗಳು, ಹದಿನಾಲ್ಕು ಸಾವಿರ ರಥಗಳು ಹಾಗೂ ಐದು ಲಕ್ಷ ಸೇನಾಳುಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ದಿಕ್ಕುಗಳೇ ಶಿರವೇ ಒಡೆಯುವಂತೆ ಬಹುವಾದ್ಯ ಧ್ವನಿಗಳು ಮೊಳಗುತ್ತಿರಲು ಸೇನೆಯನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿದನು.

4. ಸೂರ್ಯಕುಜರು ಅಶುಭಸ್ಥಾನದಲ್ಲೂ, ಗುರು ಶನಿಗಳು ವಿಪತ್ಕಾರಿಗಳಾಗಿಯೂ ಬುಧ ಶುಕ್ರ ರಾಹುಗಳು ವಿಪರೀತ ದೆಸೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವುದರಿಂದಲೂ ನಿಮಗೆ ಅಪಜಯವುಂಟಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಜ್ಯೋತಿಷಿಗಳು ಹೇಳಿದರೂ ಅವರ ಮಾತಿನ ಬಲೆಗೆ ನಾನು ಸಿಲುಕುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸೈಂಧವನು ಹೊರಟನು.

ಜವಿವಲೆ - ಒಂದು ಬಗೆಯ ಬಲೆ

5. ಆಗ್ನೇಯ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಹಕ್ಕಿಗಳು ಕೂಗಿದವು. ದಿಕ್ಕು ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ನರಿಗಳು ಊಳಿಟ್ಟು ಕದನ ಭೀತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದವು. ಕೌರವನ ದುಷ್ಟಚತುಷ್ಟಯ ಸಚಿವರ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಗರಡಿಯಲ್ಲಿ ಪಳಗಿದ ಇವನು ಈ ಶಕುನಗಳನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸಿಯಾನೆ?

ಗೋಮಾಯು-ನರಿ

6. ದೊರೆಯೇ ಕೇಳು, ದುರ್ಯೋಧನನ ಮೈದುನನಾದ ಸೈಂಧವನು ತೀವ್ರಗತಿಯಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಮಾಡಿ, ಧರ್ಮರಾಯನ ಆಶ್ರಮವಿರುವ ಕಾಡಿನ ತುದಿಗೆ ಬಂದು , ಆನೆ ಕುದುರೆಗಳಿಗೆ ಲಾಯವನ್ನು ಕಟ್ಟಿ, ಬೀಡು ಬಿಟ್ಟನು. ಎಂದು ವೈಶಂಪಾಯನನು ಹೇಳಿದನು.

ವಿಪಿನೋಪಕಂಠ - ಕಾಡಿನ ಅಂಚು

7. ದುರಾಲೋಚನೆಯ ಯಜ್ಞ ದೀಕ್ಷಿತನಾದ ಅವನು ಯಾವ ದುಷ್ಟ ಆಲೋಚನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದನೋ ? ಕಾಮಾತುರನಾಗಿ ಸೈಂಧವನು ಆಭರಣ ಸುಗಂಧ ದ್ರವ್ಯಗಳನ್ನು ಚಾರರಿಗೆ ನೀಡಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಯಾರೂ ಇಲ್ಲದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅನುನಯಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ದ್ರೌಪದಿಗೆ ನೀಡಬೇಕೆಂದೂ ಮತ್ತು ಅವಳನ್ನು ತನ್ನ ಬಳಿ ಬರುವಂತೆ ಮಾಡಬೇಕೆಂದೂ ಹೇಳಿ ಕಳುಹಿಸಿದನು.

8. ಆ ಚಾರರು ವನದೊಳಗೆ ಅಡಗಿಕೊಂಡರು. ಇತ್ತ ದ್ರೌಪದಿ ಮತ್ತು ಧೌಮ್ಯರನ್ನು ಮುನಿಗಳ ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಟ್ಟು ಪಾಂಡವರು ಬೇಟೆಯಾಡುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಬಿಲ್ಲು ಬತ್ತಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿ ವನಗಳೊಳಗೆ ಮೃಗಗಳನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಾ ಹೊರಟರು.

9. ಪಾಂಡವರು ಆ ಕಡೆ ಹೋದ ಮೇಲೆ, ದುಷ್ಟ ಸೈಂಧವನ ಶಿಷ್ಯರ ಸಾಹಸ ಮೊದಲಾಯಿತು. ಅವರು ಪರ್ಣಕುಟೀರಕ್ಕೆ ಬಂದು ದ್ರೌಪದಿ ಮತ್ತು ಮುನಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಆದರದಿಂದಲೇ ಮಾತಾಡಿದರು. ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಹೊರಗಿಟ್ಟ ಅವರು ದೂರದಿಂದಲೇ ದ್ರೌಪದಿಗೆ ವಂದಿಸಿದರು.

10. ‘ದೇವಿ, ಲಾಲಿಸು. ನಿಮ್ಮ ಭಾವನಾದ ಕೌರವನಿಗೆ ದುಶ್ಶಲೆ ತಂಗಿ. ಅವಳ ಗಂಡನಾದ ವೀರಜಯದ್ರಥನು ಈ ಅನೇಕ ವಿಧವಾದ ರತ್ನಾಭರಣಗಳನ್ನು ಸುಗಂಧದ್ರವ್ಯಗಳನ್ನು ವಸನ ವಿಶೇಷಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಬೇಕೆಂದು ಕಳುಹಿಸಿದ್ದಾನೆ ಎಂದು ಅವುಗಳನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟರು.

ಪಾವುಡ-ವಸ್ತ್ರ

11. ‘ದುಶ್ಶಲೆ ಕ್ಷೇಮವೇ ? ಜಯದ್ರಥ ಕುಶಲವೇ ? ನೀವು ಈ ವಸ್ತ್ರಾಭರಣಗಳನ್ನು ಅರಸರಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಿ. ಅವರು ಇಷ್ಟರಲ್ಲೇ ಬರುತ್ತಾರೆ. ಮಕ್ಕಳಂತಿರುವ ನಮಗೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವೆಲ್ಲಿ ? ಅಕಟಾ, ಈ ವಸ್ತುಗಳಾದರೂ ನಮಗೆ ಏಕೆ ? ಎಂದು ದ್ರೌಪದಿ ನಗುತ್ತಾ ಹೇಳಿದಳು.

12. ‘ನಮಗೆ ಉಡುವುದಕ್ಕೆ ನಾರುಸೀರೆ ಸಾಕು. ಆಹಾರಕ್ಕೆ ಗಡ್ಡೆ ಗೆಣಸು ಇದೆ. ಪತಿವ್ರತಾ ಗುಣವೇ ನಮಗೆ ಭೂಷಣ. ಇದಲ್ಲದೆ ಬೇರೆಯದರಲ್ಲಿ ಮನಸ್ಸು ಸೇರದು. ಇದೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಪಾಂಡವರಿಗೆ ತೋರಿಸಿ, ಬೇರೆ ವನದಲ್ಲಿ ಬಿಡಾರ ಹೂಡಿ’ ಎಂದಳು.

13. ‘ತಾಯಿ, ಇವುಗಳನ್ನು ನೀವು ಸ್ವೀಕರಿಸಬೇಕು. ಸೈಂಧವನು ಬಡವನಲ್ಲ, ಪಾಂಡವರಿಗೂ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸುತ್ತಾನೆ. ಇದನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯ ಮಾಡದೆ ಸ್ವೀಕರಿಸಿ’ ಎಂದೆನ್ನಲು, ದ್ರೌಪದಿಯು “ಈ ಮಾತಿನ ನಿರೂಪ ಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ” ಎಂದು ಚರರನ್ನು ಬೈದು ಎಲೆ ಮನೆಯ ಒಳಹೊಕ್ಕಳು.

14. ಇವರ ಮುಖ ಕಂದಿತು. ಕೆಲಸ ಮುರಿಯಿತು. ದ್ರೌಪದಿಯ ಮಾತಿನಲ್ಲಿರುವ ಗಡಸುತನ ತಿಳಿದು ಭಯದಿಂದ ಪಾಳಯಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು - ‘ಜೀಯ, ಹೇಳಲಾರೆವು. ದ್ರೌಪದಿಯು ಸೋಲುವವಳಲ್ಲ. ಉಪಾಯದಿಂದ ಕಾರ್ಯಸಾಧಿಸಬೇಕು. ನಮ್ಮಿಂದಾಗದು’ ಎಂದೆನ್ನಲು, ಸೈಂಧವನು ತಾನೇ ಯತ್ನಿಸುತ್ತೇನೆಂದು ಹೊರಟನು.

15. ಹೆಗಲಿಗೆ ಉಬ್ಬಣಾಯುಧ, ಕಠಾರಿಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟು ರತ್ನಾಭರಣಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿ, ದಿವ್ಯವಾದ ಉಡುಗೆ ಉಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಜವಾಜಿ ಕಸ್ತೂರಿ ಅಗರುಗಳನ್ನು ಲೇಪಿಸಿಕೊಂಡು ಜಯದ್ರಥನು ದ್ರೌಪದಿಯಿರುವ ಆಶ್ರಮವನ್ನು ಹೊಕ್ಕನು.

ಉಬ್ಬಣ-ಲಾಳವಿಂಡಿ, ಒಂದು ಬಗೆಯ ಆಯುಧ

16. ಇವನು ಪರ್ಣಶಾಲೆಯ ಮುಖಮಂಟಪಕ್ಕೆ ಬರಲು, ಮುನಿಗಳೆಲ್ಲರೂ ಅಲ್ಲಿಂದ ಕಾಲ್ತೆಗೆದರು. ದ್ರೌಪದಿಯು ಮನೆಯೊಳಗೆ ಹೊಕ್ಕಳು. ಆಗ ಸೈಂಧವನು ತಾನೂ ಅವಳನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸಿ - ‘ಕಮಲಮುಖಿ, ಬಂದವನು ಜಯದ್ರಥ. ನಿನಗೇಕೆ ಅಂಜಿಕೆ ?’ ಎಂದು ಅಲ್ಲೇ ಕುಳಿತನು.

17. ಆಗ ದ್ರೌಪದಿಯು-‘ಹೆದರಿಕೆ ಏಕೆ ? ನಮ್ಮ ನಾದಿನಿಯಾದ ದುಶ್ಶಲೆಯ ಗಂಡನಲ್ಲವೇ? ನೀನು ಹಾಗಾಗಿ ನನಗೆ ಸಹೋದರನು. ಭಯವಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಈ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಗಂಡಂದಿರಿಲ್ಲ. ಪತಿವ್ರತೆಯರಿಗೆ ಇದು ಉಚಿತವಲ್ಲವೆಂಬುದನ್ನು ನೀನೇ ಬಲ್ಲೆ’ ಎಂದಳು.

18. ‘ಅಹಹ, ಪಾತಿವ್ರತ್ಯ ನಿನ್ನಲ್ಲಿದೆಯೇ ? ಹಲವರು ಗಂಡಂದಿರಿರುವಾಕೆ ಸತಿಯೆನಿಸುತ್ತಾಳೆಯೆ ? ವೇಶ್ಯೆಯರು ಏಕ ಪುರುಷನೊಂದಿಗೆ ಇರುತ್ತಾರೆಯೆ ? ಇದು ಲೋಕಪದ್ಧತಿ. ಇದಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿಗೆ ಇಲ್ಲವೆಂದಾದರೆ ಬಿಡು’ ಎಂದು ಸೈಂಧವನು ಮೈಮುರಿದೆದ್ದನು.

ರಹಣಿ-ರೀತಿ

19. ದ್ರೌಪದಿಯು ತಲ್ಲಣಗೊಂಡು ಎಲೆಮನೆಯ ಒಳನುಗ್ಗಲು, ಅವಳನ್ನು ಬೆನ್ನಟ್ಟಿ ಸೆರಗನ್ನು ಸೆಳೆದು ಮುಡಿಗೆ ಕೈಹಾಕಿ ಎಳೆದನು. ಆಗ ಅವಳು ‘ಅಯ್ಯೋ. ಭೀಮಾ, ಯುಧಿಷ್ಠಿರಾ, ಅರ್ಜುನಾ, ಹಾ….. ’ ಎಂದು ಕೂಗಲು, ಸೈಂಧವನು ಅವಳ ಕೊರಳನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹಿಡಿದು ಹೊರಟನು.

20. ‘ಇವಳು ರಾಣಿ. ಧರ್ಮರಾಯನ ಆಣೆಯಾಗಿಯೂ ಈಕೆಯನ್ನು ಬಿಡು’. ಎಂದು ಮುನಿಗಳು ಅಡ್ಡಗಟ್ಟಲು, ಸೈಂಧವನು ಖಡ್ಗವನ್ನು ಬೀಸಿದನು. ‘ರಾಣಿ, ನಡೆ ಪಾಂಡವರ ಆಣೆಯಿಡುವ ಋಷಿಗಳಿಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ. ಇಲ್ಲಿದ್ದರೆ ಉಪಾಯ ಹಾಳಾಗುತ್ತದೆ’ ಎಂದು ಆಶ್ರಮದಿಂದ ಹೊರಗೆ ಹೊರಟನು.

21. ಆ ಕೂಡಲೇ ಧೌಮ್ಯ ಮುನಿಗಳು ರಕ್ಷೋಘ್ನ ಸೂಕ್ತವನ್ನು ಜಪಿಸುತ್ತಾ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದರು. ‘ಜಯದ್ರಥ, ಹೀಗೆ ಮಾಡಬೇಡ’ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರೂ, ಸೈಂಧವನು ಅದಕ್ಕೆ ಕಿವಿಗೊಡದೆ ಸೇನೆಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ರಥವನ್ನೇರಿ, ಕುದುರೆಗಳ ಬೆನ್ನು ಚಪ್ಪರಿಸಿ ನಡೆದೇ ಬಿಟ್ಟನು.

22. ಋಷಿಗಳ ಗುಂಪು ಚೆಲ್ಲಾಪಿಲ್ಲಿಯಾಯಿತು. ಅದರ ಆರ್ತನಾದ ದಿಕ್ಕುದಿಕ್ಕುಗಳಿಗೆ ವ್ಯಾಪಿಸಿತು. ಅವರು ಹಿಡಿದಿದ್ದ ಸಮಿಧೆ, ದರ್ಭೆಗಳು, ಹೂಬಳ್ಳಿಗಳು ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತವಾದವು. ತೀವ್ರವಾಗಿ ತಲ್ಲಣಿಸುತ್ತಿದ್ದ, ವಿಷಾದದಿಂದ ತುಂಬಿದ್ದ , ಮೇಲುಸಿರು ಬಿಡುತ್ತಿದ್ದ ಮುನಿಜನರನ್ನು ಪಾಂಡವರು ನೋಡಿದರು.

23. ‘ಏನಿದು ಗಲಾಟೆ ? ಮುನಿಗಳಿಗೆ ಏನು ಅಪಾಯ ಉಂಟಾಯಿತು ? ನಮ್ಮ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ರಾಕ್ಷಸರ ಉಪಟಳ ಇಲ್ಲ ತಾನೇ ?’ ಎಂದು ಧರ್ಮರಾಜನು ಮನೋಲ್ಲಾಸಕರವಾದ ಮೃಗ ಬೇಟೆಯನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ ಬಂದು, ‘ಏನು ? ಏನಾಯ್ತು ?’ ಎಂದು ಅವರನ್ನು ಕೇಳಿದನು.

24. ‘ಸ್ವಾಮಿ, ಹೇಳುವುದು ಹೇಗೆ ? ಸೈಂಧವನು ರಾವಣನಾದನು. ದ್ರೌಪದಿ ಸೀತೆಯಾದಳು. ಈಗ ಕ್ಷತ್ರಿಯರ ಕರ್ತವ್ಯಕ್ಕೆ ತೊಡಗಿ ನೀವು ರಾಮಚಂದ್ರನಾಗಬೇಕು. ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ನೀವು ತೋರಿಸಬೇಕು’ ಎನ್ನಲು ಧರ್ಮಜನು ಭೀಮಾರ್ಜುನರಿಗೆ ಆದೇಶವಿತ್ತನು. ಭೀಮ ಮತ್ತು ಪಾರ್ಥರು ಹೊರಟರು.

25. ‘ವೈರಿಯನ್ನು ಕೊಲ್ಲಬಲ್ಲ ಆಯುಧ ಮನೆಯಲ್ಲಿದೆ ಹೋಗುವುದು ಹೇಗೆ ? ಕೇವಲ ಬೇಟೆಯ ಆಯುಧಗಳಿವೆ. ಮಹಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಧರಿಸಲು ಕಾಲಾವಕಾಶವಿಲ್ಲ. ಈ ಮೈದುನನೊಡನೆ ಹೋರಾಡಲು ಯಃಕಶ್ಚಿತ್ ಆಯುಧವೇ ಸಾಕು. ತಂಗಿಯಾದ ದುಶ್ಶಲೆಯ ಮುತ್ತೈದೆತನ ಮುಗಿಯಿತು’ ಎಂದು ಅವರು ಸೈಂಧವನನ್ನು ಬೆನ್ನಟ್ಟಿದರು.

26. ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಅವನನ್ನು ಕಂಡು ‘ಎಲಾ ಭಂಡನೇ, ಓಡಬೇಡ ? ಎಂದು ಹಿಂತಿರುಗುತ್ತ್ತಿದ್ದ ಸೈನ್ಯದ ಮೇಲೆ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದರು. ಆಗ ಸೈಂಧವನು - ಇವರು ಭಂಡರು, ಮಹಾಶೂರರು ’ ಎಂದು ತನ್ನ ಸೇನೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದನು.

27. ‘ನಾನು ದ್ರೌಪದಿಯೊಂದಿಗೆ ನನ್ನ ಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತೇನೆ. ನೀವು ಭೀಮಾರ್ಜುನರನ್ನು ತಡೆದು ಹೋರಾಡಿ ನಿಮಗೆ ಈ ಕದನ ಒಂದು ಪರೀಕ್ಷೆ. ಸ್ವಾಮಿಭಕ್ತಿಯುಳ್ಳ ನೀವು ಸಾಹಸದಿಂದ ವೈರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೋರಾಡುವುದು’ ಎಂದು ಸೈಂಧವನು ಸೇನಾಭಟರಿಗೆ ಹೇಳಿದನು.

28. ಹೀಗೆಂದು ಅವನು ಕುದುರೆಗಳ ವಾಘೆಯವನ್ನು ಹಿಡಿದು ರಥವನ್ನು ಮುಂದೆ ಓಡಿಸಿದನು. ಅವನ ಚತುರಂಗ ಸೈನ್ಯ ಅಲ್ಲೇ ನಿಂತಿತು. ‘ದ್ರೌಪದಿಯನ್ನು ಹೊತ್ತ ರಥ ಮುಂದೆ ಹೋಯಿತೆ, ಸೈನಿಕರು ಇಲ್ಲೇ ನಿಂತು ಕಾದಾಡುವರೆ, ತಪ್ಪೇನು? ’ ಎಂದುಕೊಂಡು ಅರ್ಜುನನು ಬಾಣ ಪ್ರಯೋಗವನ್ನು ಮಾಡಿದನು.

ಹೊಲ್ಲೆಹ-ತಪ್ಪು

29. ಭೀಮಸೇನನು ಮರವನ್ನು ಮುರಿದು ಶತ್ರುಗಳ ಮೇಲೆರಗಿದನು. ಆನೆಗಳನ್ನೆದುರಿಸಿ ಬೀಳಿಸಿದನು. ಸೇನಾಭಟರನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿ ಆಕಾಶಕ್ಕೆಸೆದನು. ಆ ಸೈನಿಕರ ಮೆದುಳು, ಕರುಳು, ಮೇದಸ್ಸು ಮರಕ್ಕೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡು, ಆ ಮರವು ಹೂ ಬಿಟ್ಟಂತೆ ಭಾಸವಾಯಿತು.

ನೆಣ-ಮೇದಸ್ಸು
ಅಡಗು - ಮಾಂಸ

30. ನೀನು ಮೃತ್ಯವಿಗೆ ಒಡ್ಡಿದ ನಿನ್ನ ಭಟರ ತಲೆಗಳು ನಾಶವಾದವು. ಈಗ ಯುದ್ದವನ್ನು ಯಾರ ಮೇಲೆ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ತಿಳಿಸು. ಕ್ಷತ್ರಿಯರ ರೀತಿಯನ್ನು ನೀನೇನು ಬಲ್ಲೆ? ಆಯುಧವನ್ನು ತೊಡು, ನಿನ್ನ ಹಿರಿಮೆಯನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವ ಬಾಯಿಗೆ ಮಧುವನ್ನೆರೆಯುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಭೀಮನು ಮುಂದೊತ್ತಿದನು.

31. ಜಯದ್ರಥನು ಬಿಲ್ಲನ್ನು ಹಿಡಿದು ಭೀಮಾರ್ಜುನರ ಮೇಲೆ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದನು. ಜಯದ್ರಥನ ಬೆಂಗಾವಲಿಗಾಗಿ ಬಂದ ಅನೇಕ ಪಟುಭಟರನ್ನು ಪಾರ್ಥನು ಕ್ಷಣಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಸದೆಬಡಿದನು.

32. ‘ಕಮಲಾಕ್ಷಿ, ಹೆದರಬೇಡ. ಧೌಮ್ಯಮುನಿಗಳ ಸೂಕ್ತವು ನಿನಗೆ ವಜ್ರ ಪಂಜರವಾಗಿದೆ’ ಎಂದು ಹೇಳಿ ಭೀಮನು ಸೈಂಧವನ ರಥಕ್ಕೆ ಹಾರಿದನು. ಆನೆಯು ಸೊಂಡಿಲಿಗೆ ಕೊಳದ ಕಮಲವು ಸಿಲುಕುವುದಿಲ್ಲವೆ ? ಭೀಮನ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ಸೈಂಧವ ಎದುರಿಸಬಲ್ಲನೆ ? ಎಂದು ಜನಮೇಜಯನಿಗೆ ವೈಶಂಪಾಯನನು ಹೇಳಿದನು.

33. ಜಯದ್ರಥನು ಆಯುಧವನ್ನು ಸೆಳೆಯಲು, ಭೀಮನು ಅವನನ್ನು ಹೊಯ್ದನು. ಆಗ ಸೈಂಧವನು ಹಾರಿ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು, ಭೀಮನು ಅವನ ಭುಜವನ್ನು ಒದೆದು, ತಲೆಗೂದಲನ್ನು ಎಳೆದು, ಕೊರಳಿಗೆ ಕತ್ತಿಯನ್ನು ಹೂಡಿದನು. ಆಗ ಅರ್ಜುನನು ಭೀಮನಿಗೆ ಹೀಗೆಂದನು.

34. ‘ಭೀಮನೇ, ಅವನ ಕತ್ತನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಬೇಡ. ಈ ದುಷ್ಟನನ್ನು ಎಳೆದೊಯ್ದು ಅಣ್ಣನ ಪಾದದಡಿಗೆ ಕೆಡಹೋಣ. ಅವನು ಕಾಪಾಡಲಿ ಇಲ್ಲವೇ ಕೊಲ್ಲಲಿ, ಈ ಪಾಪಿಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿಹಾಕು’ ಎಂದು ಹೇಳಲು, ಭೀಮನು ನಗುತ್ತಾ ‘ಇವನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಬೇಕೆಂದೇ ಸಂಕಲ್ಪಿಸಿದ್ದೆ. ನನ್ನ ಸಂಕಲ್ಪ ಕೆಡುವುದಿಲ್ಲವೇ’ ಎಂದು ಉತ್ತರಿಸಿದನು.

35. ‘ನಿನ್ನ ಸಂಕಲ್ಪ ಹಾಳಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಬೇಡ. ಅನುಚಿತವಾದುದನ್ನು ಮಾಡಬೇಡ. ದ್ರೌಪದಿ ರಥದಲ್ಲಿಯೇ ಇರಲಿ. ಈ ನಾಯಿಯನ್ನು ರಥದಿಂದ ನೆಲಕ್ಕೆ ದೂಡು. ಧೌಮ್ಯರು ರಥವನ್ನೇರಿ ಸಾರಥ್ಯವಹಿಸಿ, ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ಅಣಿಗೊಳಿಸಿ ಬರಲಿ’ ಎಂದು ಅರ್ಜುನನು ಭೀಮನ ಸಿಟ್ಟನ್ನು ಉಪಶಮಿಸಿದನು.

36. ಶತ್ರುವಿನ ಕೈಗಳೆರಡನ್ನೂ ನಡುಪಟ್ಟಯಿಂದ ಕಟ್ಟಿಹಾಕಿ ‘ನಾರೀಚೋರ ನಡೆನಡೆ, ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ಬಿಲ್ಲಕೊಪ್ಪಿನಿಂದ ತಿವಿದನು. ಇದು ಕೌರವನ ಕುಯುಕ್ತಿಯೋ, ಅಥವಾ ನಿನ್ನ ವಿಕೃತಿಯೋ ? ಸ್ತ್ರೀಯನ್ನು ಅಪಹರಿಸುವ ವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಯಾರು ನಿನಗೆ ಕಲಿಸಿದರು ?’ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ಧರ್ಮಜನಿದ್ದಲ್ಲಿಗೆ ಅವನನ್ನು ತಂದರು.

ಬದ್ದುಗೆ - ನಡುಪಟ್ಟಿ

37. ‘ಹೋ ಇವನು ಜಯದ್ರಥನೇ ! ಇವನ ತೋಳುಗಳಿಗೆ ಕಟ್ಟಿದ ಸೆರೆಯನ್ನು ಬಿಡು. ಭೀಮ, ನೀವು ನಿಷ್ಕರುಣಿಗಳು. ಅವನು ಎಷ್ಟೊಂದು ನೊಂದಿರಬಹುದು. ಶಿವಶಿವಾ’ ಎಂದು ಧರ್ಮರಾಜ ಹೇಳಿದನು. ‘ಇವನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಬೇಕೆಂಬ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ನನ್ನದು. ಈ ಕಾಮಾಂಧನನ್ನು ಉಳಿಸಿದರೆ ನಾನೇ ಹಾರಲು ಅಗ್ನಿಯನ್ನು ಸಿದ್ಧಗೊಳಿಸಬೇಕಷ್ಟೆ’ ಎಂದು ಭೀಮನು ಹೇಳಿದನು.

ಇಂಧನ - ಬೆಂಕಿ

38. ‘ಇದು ಒಳ್ಳೆಯದು. ತಂಗಿಗೆ ವೈಧವ್ಯ ಬರುವುದಿಲ್ಲವೆ ? ಗಾಂಧಾರೀ ಮತ್ತು ಕುಂತಿದೇವಿಯರ ಗರ್ಭ ಒಂದೇ ತಾನೇ ? ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೆರೆ ಸಿಕ್ಕವರನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವುದು ರಾಜಧರ್ಮವಲ್ಲ. ಇದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ನನಗೆ ತಿಳಿಯದು’ ಎಂದು ಯುಧಿಷ್ಠಿರನು ಹೇಳಿದನು.

ಸುಬಲ - ಸುಬಲನು ಗಾಂಧಾರಿಯ ಮತ್ತು ಶಕುನಿಯ ತಂದೆ. ಗಾಂಧಾರ ರಾಜ್ಯದ ಒಡೆಯ. ಕುರುವಂಶದ ಯದುವಿನ ಸೋದರನಾದ ಉರ್ವಸುವಿನ ವಂಶದವನು. ಸಿಂಧೂ ನದಿಯಿಂದ ಕಾಬೂಲ್‍ವರೆಗಿನ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಒಡೆಯಾಗಿದ್ದ. ಪುರುಷಪುರ (ಅಥವಾ ಈಗಿನ ಪೆಷಾವರ್) ಈತನ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು. ಇವನ ಒಬ್ಬಳೇ ಮಗಳು ಗಾಂಧಾರಿ ಧರ್ಮಚಾರಿಣಿಯಾಗಿದ್ದಳು. ಶಿವನನ್ನು ಕುರಿತು ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿ ನೂರು ಮಕ್ಕಳಾಗುವಂತೆ ವರವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಳು. ತನ್ನ ಸೋದರ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನಿಗೆ ಹೆಣ್ಣು ಹುಡುಕುತ್ತಿದ್ದ ಭೀಷ್ಮನು ಗಾಂಧಾರಿಯನ್ನು ವಿವಾಹ ಮಾಡಿಕೊಡಬೇಕೆಂದು ಸುಬಲ ಮಹಾರಾಜನಿಗೆ ಹೇಳಿ ಕಳುಹಿಸಿದ. ಆಗ ಸುಬಲ ರಾಜನ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಎದ್ದ ನಾನಾ ಭಾವಗಳನ್ನು ವ್ಯಾಸರು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಅಚಕ್ಷುರಿತಿ ತತ್ರಾಸೀತ್ ಸುಬಲಸ್ಯ ವಿಚಾರಣಾ
ಕುಲಂಖ್ಯಾತಿಂಚ ವೃತ್ತಂಚ ಬುದ್ಧ್ಯಾತು ಪ್ರಸಮೀಕ್ಷ್ಯಸಃ
ದದೌತಾಂ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಾಯ ಗಾಂಧಾರೀಂ ಧರ್ಮಚಾರಿಣೀಂ.
ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನಿಗೆ ಕಣ್ಣಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಸಂಗತಿ ತಿಳಿದು ಮಗಳ ಭವಿಷ್ಯ ಹಾಳಾಗಬಾರದೆಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಈ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುವ ಮನಸ್ಸು ಆತನಿಗೆ. ಆದರೆ ಸೂಕ್ತ ವರನನ್ನು ಹುಡುಕುವಾಗ ಹೆಣ್ಣು ಹೆತ್ತವರು ಗಂಡಿನ ಕುಲಖ್ಯಾತಿ ಮತ್ತು ಶೀಲಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬೆಲೆ ಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗೆ ನೋಡಿದಾಗ ಕೌರವರದು ತನ್ನದೇ ವಂಶದಿಂದ ಕವಲಾಗಿರುವ ಒಂದು ಶ್ರೇಷ್ಠ ವಂಶ ಈ ವಂಶದ ಕೀತಿ ಜಗತ್ತಿಗೇ ಹರಡಿಕೊಂಡಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪ್ರಬಲ ರಾಜನು ಅಳಿಯನಾದರೆ ರಾಜಕೀಯವಾಗಿಯೂ ತನ್ನ ಕೆಲವು ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಪರಿಹಾರವಾಗುತ್ತವೆ. ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಶೀಲ. ಯದು, ಪೂರು, ಕುರು ಈ ಮೂರು ವಂಶ ಶಾಖೆಗಳು ಶೀಲದಲ್ಲಿ ಉನ್ನತಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದ ಕುಲಗಳಲ್ಲವೆ?
ಭೀಷ್ಮನ ಶ್ರೀರಕ್ಷೆಯಿರುವ ಕುರುಕುಲಕ್ಕೆ ಎಂದಿಗೂ ಕೇಡಿಲ್ಲವಲ್ಲ್ಲ. ಹೀಗೆ ನಾಲ್ಕಾರು ದಿಕ್ಕುಗಳಿಂದ ಯೋಚಿಸಿ ಕೊನೆಗೆ ಮದುವೆಗೆ ಒಪ್ಪಿಗೆ ಕೊಟ್ಟ. ತಂದೆಯ ಮಾತನ್ನು ಮೀರಲಾರದ ಪರಮಸಾಧ್ವಿ ಏಕೈಕ ಮಗಳು ಗಾಂಧಾರಿ ಗಂಡನಿಗೆ ಇಲ್ಲದ ನೇತ್ರ ಸಂಪತ್ತು ತನಗೂ ಬೇಡವೆಂದು ತನ್ನ ಕಣ್ನಿಗೂ ಬಟ್ಟೆ ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡಳು. (ಬಬಂಧ ನೇತ್ರೇ ಸ್ವೇ ರಾಜನ್ ಪತಿವ್ರತ ಪರಾಯಣಾ…..).
ಶಕುನಿ ಮಗ. ಗಾಂಧಾರಿ ಒಬ್ಬಳೇ ಮಗಳು ಎಂದು ಕೆಲವು ಪಾಠಗಳಲ್ಲಿ ಆದಿಪರ್ವದ 103ನೇ ಅಧ್ಯಾಯ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಕೆಲವು ಪಾಠಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಸುಬಲನಿಗೆ ಗಾಂಧಾರಿಯೇ ಅಲ್ಲದೆ ಸತ್ಯವ್ರತೆ, ಸತ್ಯಸೇನೆ, ಸುದೇಷ್ಣೆ, ಸಂಹಿತೆ, ತೇಜಶ್ರವೆ, ಸುಶ್ರವೆ, ನಿಕೃತಿ ಶುಭಾ, ಶಂಬರೆ ಮತ್ತು ದಶಾರ್ಣ ಎಂಬ ಹತ್ತು ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದಾರೆಂದು ಸುಬಲನು ಗಾಂಧಾರಿಯ ಜೊತೆಗೆ ಇವರನ್ನೆಲ್ಲ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನಿಗೆ ಮದುವೆ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟನೆಂದೂ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.

39. ಇವನು ಸಾಯದೆ ನನ್ನ ಶಪಥ ಈಡೇರುವುದಿಲ್ಲ. ಇದಕ್ಕೆ ಪರಿಹಾರೋಪಾಯವನ್ನು ಹೇಳಬೇಕೆಂದು ಧೌಮ್ಯರೇ ಮೊದಲಾದ ಮುನಿಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದರು. ಆಗ ಧೌಮ್ಯರು ಇದಕ್ಕೆ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಯೋಚಿಸಿ, ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಧರ್ಮವನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸಿದರು.

40. “ಮಾನವಂತರಿಗೆ ಅವಮಾನವೆ ವಧೆಗೆ ಸಮಾನವೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಇವನು ಮಹಾ ಅಭಿಮಾನಧನನಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಅದನ್ನು ಭಂಗಿಸಿದರೆ ಅದೇ ಮರಣ ಸಮಾನವೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಮಾಡಿದರೆ ಅವಮಾನದಿಂದಲೇ ಹತನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಇದು ಧರ್ಮವೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಏನೂ ಸಂಶಯವಿಲ್ಲ” ಎಂದು ಮುನಿಸ್ತೋಮ ಹೇಳಿತು.

41. ಹೌದು ಎನ್ನುತ್ತಾ ಭೀಮಸೇನನು ಕೈಗೊಂಡ ಕೃತ್ಯವನ್ನು ಏನು ಹೇಳಲಿ ? ಹರಿತವಾದ ಖಡ್ಗದಲ್ಲಿ ಸೈಂಧವನ ತಲೆಯನ್ನು ಹಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಬಾಚಿದಂತೆ ಬಾಚಿದನು. ಗೃಹಿಣಿಯರು ಅವನ ಬೋಳಾದ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಬೆರಳಿನ ಹಿಂಭಾಗದಿಂದ ಮೊಟಕಿದಾಗ ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಜನರೆಲ್ಲರೂ ಗೊಳ್ಳೆಂದು ನಕ್ಕರು.

42. ಅವನ ಸೆರೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು, ಹಿಂಗೈಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಕಳಚಿ ‘ಎಲಾ ನಾಯಿ ಹೋಗು’ ಎನ್ನಲು, ಜಯದ್ರಥನ ದುರವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಏನು ಹೇಳಲಿ?’ ಬೆಟ್ಟದಿಂದ ಕೆಳಗೆ ಹಾರಲೇ ? ಕಲ್ಲನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಮಡುವಿಗೆ ಬೀಳಲೇ ?’ ಎಂದುಕೊಂಡು ಕಲ್ಮಷ ಹೃದಯಿಯಾದ ಸೈಂಧವನು ದುರಂತಮಯವಾದ ಚಿಂತೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಜ್ಜೆಹಾಕಿದನು.

ಹಾಸರೆ-ಕಲ್ಲಿನ ಚಪ್ಪಡಿ

43. ‘ಚಿಂತೆಗೈದು ಫಲವಿಲ್ಲ. ಪರಶಿವನನ್ನೇ ಮೊರೆ ಹೋಗುತ್ತೇನೆ. ಈ ಪಾಂಡವರಿಗೆ ಯಮಸ್ವರೂಪಿ ತಾನೇ ಆಗಿ ಅವರನ್ನು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಗೆಲ್ಲುತ್ತೇನೆ. ಈ ಭ್ರಾಂತಿಬಿಡಲಿ’ ಎಂದು ಸೈಂಧವನು ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಶಿವನನ್ನು ಏಕಾಗ್ರತೆಯಿಂದ ಧ್ಯಾನಿಸುತ್ತಿದ್ದನು.

44. ಸೈಂಧವನ ಭಕ್ತಿಗೆ ಪರಶಿವನು ಮೆಚ್ಚಿ ಮೈದೋರಿದನು. ‘ರಾಜಶ್ರೇಷ್ಠ, ನಿನಗೇನು ಬೇಕೋ ಅದನ್ನು ಬೇಡು, ಅನುಗ್ರಹಿಸುತ್ತೇನೆ’ ಎನ್ನಲು ಸೈಂಧವನು ಕಣ್ಣು ತೆರೆದು ತನ್ನ ಮುಂದಿರುವ ಪರಮೇಶ್ವರನನ್ನು ಕಂಡು, ಜಯ ಜಯ ಮಹೇಶ್ವರ, ನಮಃ ಶಿವಾಯ’ ಎಂದು ಸಾಷ್ಟಾಂಗ ವಂದಿಸಿದನು.

45. ‘ಶಂಭು, ಪ್ರಸನ್ನನಾದೆಯಾ ? ಕರುಣಾಕರನೇ, ಐವರು ಪಾಂಡವರನ್ನೂ ಒಂದೇ ದಿನದಲ್ಲಿ ನಾನು ಗೆಲ್ಲುವಂತೆ ನನಗೆ ವರವನ್ನು ಕೊಡು’ ಎಂದು ಸೈಂಧವನು ಕೇಳಲು, ಪಾರ್ವತಿಯ ಮುಖವನ್ನು ನೋಡಿ ಶಿವನು ‘ವರವಿಶೇಷವೊಂದನ್ನು ಜಯದ್ರಥನು ಕೇಳಿದ್ದಾನೆ’ ಎಂದನು.

46. ‘ಪಾಶುಪತಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಈಗಾಗಲೇ ಪಾರ್ಥನು ಪಡೆದಿದ್ದಾನೆ. ಇಂದ್ರ ಬ್ರಹ್ಮಾದಿಗಳನ್ನೂ ಅದು ಲೆಕ್ಕಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಅವನೊಬ್ಬನನ್ನು ಬಿಟ್ಟು, ಉಳಿದೆಲ್ಲ ಪಾಂಡವರನ್ನು ಒಂದು ದಿವಸದ ಮಟ್ಟಿಗೆ ನೀನು ಸೋಲಿಸಬಲ್ಲೆ ಹೋಗು’ ಎಂದು ಶಿವನು ಹೇಳಿದನು.

47. ‘ಪ್ರಭು, ಧನ್ಯನಾದೆ’ ಎಂದು ಹೇಳಿ ಅವಿವೇಕನಿಧಿಯಾದ ಸೈಂಧವನು ಪರಶಿವನಲ್ಲಿಂದ ಹೊರಟನು. ಪಾಂಡವರು ದುಃಖದಿಂದ ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಧರ್ಮಜನು ‘ಈ ವಿವಿಧ ಆಪತ್ತುಗಳನ್ನು ನಾನೊಬ್ಬನೇ ಎದುರಿಸಬೇಕಾಯಿತಲ್ಲಾ, ಶಿವಶಿವಾ’ ಎಂದು ನಿಟ್ಟುಸಿರಿಟ್ಟನು.

ಆಕೆವಾಳ-ಶೂರ

48. ಆಗ ಬಂದ ಮಾರ್ಕಂಡೇಯ ಮುನಿಗಳಿಗೆ ವಂದಿಸಿ - ‘ಈ ಬ್ರಹ್ಮ ಸೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರವಂಶ - ಸೂರ್ಯವಂಶಗಳಲ್ಲಿ ನಾನಲ್ಲದೆ ಹಿಂದೆ ಹೀಗೆ ಸೋಲನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದವರುಂಟೆ ? ಹೆಂಡಿರನ್ನು ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಳಲಾಡಿಸಿದವರುಂಟೆ ?’ ಎಂದು ಧರ್ಮರಾಯನು ಕೇಳಿದನು.

49. ಹೀಗೆನ್ನಲು ಮುನಿಯು ನಕ್ಕು ಹೇಳಿದನು - ‘ಅರಸ, ಕೇಳು. ನಿಮ್ಮ ಮಡದಿಯನ್ನು ಜಯದ್ರಥನು ಕದ್ದು ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಓಡಲು, ನಿನ್ನ ತಮ್ಮಂದಿರು ಅವನನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸಿ ಅವಳನ್ನು ಮರಳಿ ತಂದರು. ಆ ದುಷ್ಟನಿಗೆ ಮತ್ತೆ ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾರದಂತ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ನೀಡಿದರು.’

50. ‘ದೊರೆಯೆ, ಬೇಸರಿಸಬೇಡ. ನೀವು ಎಷ್ಟರಮಟ್ಟಿಗಿನ ಅರಸರು ? ಭಗವಂತನಾದ ಶ್ರೀಮನ್ನಾರಾಯಣನೇ ಮುನಿಶಾಪದಿಂದ ಮನುಷ್ಯನಾಗಿ ಅವತರಿಸಿ ಸಂಕಟವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದುದನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ನನ್ನಿಂದ ಸಾಧ್ಯವಾಗದು’ ಎಂದನು.

ಕೈಟಭ -

51. ಶ್ರೀರಾಮಚಂದ್ರನು ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿರುವಾಗ, ಅವನ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ರಾವಣಾಸುರನು ಕದ್ದು ರಾಣೀವಾಸಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಿದನು. ಶ್ರೀರಾಮನು ಚಿಂತಿಸುತ್ತಾ ಹುಡುಕಾಡಿದನು. ಕೊನೆಗೆ ಲಂಕಾದ್ವೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಆ ರಾಕ್ಷಸನೊಂದಿಗೆ ಅರಣ್ಯದ ಕಪಿಗಳನ್ನೇ ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಹೋರಾಡ ಬೇಕಾಯಿತು.

ಕೆಡಿಸಿ - ನಡೆದು
ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ಮೈ.ವಿ.ವಿ.

52. ಸಮುದ್ರದ ತೆರೆಗಳಿಗೆ ಪರ್ವತಗಳನ್ನೇ ಇಟ್ಟು, ಸೇತುವೆಯನ್ನು ರಚಿಸಿದನು. ಅದರಲ್ಲಿ ಕಪಿಸೇನೆಯನ್ನು ನಡೆಸಿ, ರಾವಣನನ್ನು ಕೊಂದು ಶ್ರೀರಾಮನು ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿಯ ಸಂಕಟವನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಿದನು. ಈಗಿನ ಮಾನವರ ಪರಿ ಎಂತಹುದು ? ಆ ವಜ್ರಸದೃಶನಾದ ಶ್ರೀರಾಮಚಂದ್ರನಿಗೆ ವಿಧಿಯು ಪಡಬಾರದ ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ತಂದೊಡ್ಡಿತು.’ ಎಂದು ಮುನಿಯು ಧರ್ಮರಾಯನಿಗೆ ವಿವರಿಸಿದನು.

53. ಹೀಗೆ ಮಾರ್ಕಂಡೇಯನು ರಾಮಾಯಣದ ಕಥೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ಹೇಳಲು, ಧರ್ಮಜನ ಮನಸ್ಸಿನ ನೋವು ಮರೆಯಾಗಿ ಸಮಾಧಾನ ಉಂಟಾಯಿತು. ವೀರ ನಾರಾಯಣನ ಕೃಪೆಯಿಂದ ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಸುಖಸಂತೋಷದಿಂದ ಇದ್ದರು.