೧೬

ಸೂಚನೆ : ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ದ್ರೌಪದಿಯು ಭಕ್ತಿ ಪರಾಯಣೆಯಾಗಿರಲು, ದೂರ್ವಾಸರ ಕೋಪವನ್ನು ಉಪಶಮನ ಮಾಡಿ, ಶ್ರೀ ಹರಿಯು ದ್ವಾರಕೆಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದನು.

1. ಜನಮೇಜಯನೇ ಕೇಳು. ಪಾಂಡುರಾಜನ ಮಕ್ಕಳು ಹೀಗೆ ಎಂಟು ವರ್ಷಗಳ ವನವಾಸವನ್ನು ಪೂರೈಸಿದರು. ಬಳಿಕ ಯಮುನಾ ನದೀತೀರದಲ್ಲಿ ಸಕಲ ಮುನಿಗಳೊಂದಿಗೆ ತೀರ್ಥ ಸೇವಾಪರರಾಗಿ ಅವರು ಸಂತಸದಿಂದ ದಿನ ಕಳೆದರು.

2. ದುರ್ಯೋಧನನು ಭೂಮಿಯನ್ನು ಏಕಚ್ಛತ್ರ ವೈಭವದಿಂದ ಪಾಲಿಸುತ್ತಾ ಸುಖವಾಗಿದ್ದನು. ಒಮ್ಮೆ ದೂರ್ವಾಸಮುನಿಯು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಗಡಣ ಸಹಿತ ಹಸ್ತಿನಾಪುರಕ್ಕೆ ಬಂದನು.

3. ದೂರ್ವಾಸನ ಆಗಮನವನ್ನು ತಿಳಿದು ಕೌರವನು ಭೀಷ್ಮ ದ್ರೋಣ ಗೌತಮ ಕರ್ಣ ಅಶ್ವತ್ಥಾಮ ವಿದುರಾದಿಗಳನ್ನು ಒಡಗೂಡಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣರೊಡನೆ, ನಾರೀ ಸಮೂಹದೊಡನೆ ಕಲಶ ಕನ್ನಡಿಗಳೊಂದಿಗೆ ವಾದ್ಯ ಧ್ವನಿ ಸಹಿತ ಅವನನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸಿ, ಕಾಣಿಕೆಗಳನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಿ ನಮಸ್ಕರಿಸಿದನು.

4. ಅವನ ವಂದನೆಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ, ಭೀಷ್ಮರ ಕೈಹಿಡಿದು ಕೃಪ ಕರ್ಣಾದಿಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಅರಮನೆಗೆ ಬಂದನು. ಅಲ್ಲಿ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರ ಭೂಪತಿಯು ಗಾಂಧಾರೀ ಸಹಿತನಾಗಿ ಬಂದು ನಮಿಸಲು, ಅವರಿಗೆ ಆಶೀರ್ವದಿಸಿ, ಸಂತೋಷದಿಂದ ಸಿಂಹಾಸನದಲ್ಲಿ ವಿರಾಜಮಾನನಾದನು.

ಸಿಂಹಪೀಠ - ಸಿಂಹಾಸನ

5. ಹೊನ್ನ ಕಲಶದಲ್ಲಿ ತುಂಬಿದ ನೀರಿನಿಂದ ಮುನಿಯ ಪಾದವನ್ನು ತೊಳೆದು, ಮಧುಪರ್ಕಗಳನ್ನಿತ್ತು ದೂರ್ವಾಸರನ್ನು ಮತ್ತು ಉಳಿದ ಮುನಿಗಳನ್ನು ಉಪಚರಿಸಿ ಕ್ಷೇಮಸಮಾಚಾರವನ್ನು ಕೇಳಿದನು. ಮತ್ತೆ ಮುನಿಯು ಸಂತಸದಿಂದ ಆರೋಗಣೆಗಾಗಿ ತೆರಳಿದನು.

ಮಧುಪರ್ಕ - ಮೊಸರು, ತುಪ್ಪ, ನೀರು, ಜೇನುತುಪ್ಪ ಮತ್ತು ಸಕ್ಕರೆಗಳ ಮಿಶ್ರಣ

6. ಷಡ್ರಸೋಪೇತವಾದ ಭೋಜನ, ದಕ್ಷಿಣೆಗಳಿಂದ ಎಂಬತ್ತೆಂಟು ಸಾವಿರ ಮುನಿಗಳನ್ನು ದೊರೆಯು ಸಂತೃಪ್ತಿ ಪಡಿಸಿದನು. ಈ ಸುಖಾನುಭವದಿಂದ ಪ್ರೀತನಾದ ಸಂನ್ಯಾಸಿ ರೂಪದ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಪರಮೇಶ್ವರನಾದ ದೂರ್ವಾಸನು ಕೌರವನನ್ನು ಮೈದಡವಿ ‘ಮಗನೆ ಮೆಚ್ಚಿದೆ, ನಿನಗೆ ಬೇಕಾದುದನ್ನು ಬೇಡು’ ಎಂದನು.

7. ಅರಸನೇ ಕೇಳು, ಅಂಗೈಯಲ್ಲಿರುವ ಪರುಷಮಣಿಯನ್ನು ಕಲ್ಲೆಂದು ಭಾವಿಸಿ, ಯಃಕಶ್ಚಿತ್ ಕಲ್ಲಿನ ಹರಳನ್ನು ಕಂಡು ನಲಿಯುವ ಮೂಢ ಮನುಷ್ಯನಂತೆ ಕೌರವನು ‘ದ್ರೌಪದಿ ಊಟ ಮಾಡಿದ ನಂತರ ನೀವೆಲ್ಲರೂ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಅಭ್ಯಾಗತರಂತೆ ಹೋಗಿ ಭೋಜನಾಕಾಂಕ್ಷಿಗಳಾಗಿದ್ದೇವೆಂದು ತಿಳಿಸಿ’ ಎಂದು ಕೇಳಿದನು.

ಟೆಕ್ಕೆ -ಗಾಜಿನ ಮಣಿ
ಪರುಷ - ಸ್ಪರ್ಷಮಣಿ

8. ‘ಭೂಪತಿ, ನೀನು ಹೇಳಿದ ಮೇಲೆ ಆಗದು ಎನ್ನುತ್ತೇವೆಯೇ ? ಅದರಂತೆ ಮಾಡುತ್ತೇವೆ’ ಎಂದು ಮುನಿಯು ಹೊರಡಲು, ನೃಪನ ಪರಿವಾರ ಎದ್ದು ನಿಂತಿತು. ಋಷಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಸಾರ ಬಂಧನದಿಂದ ಮುಕ್ತನಾದ ದೂರ್ವಾಸನು ಭೀಷ್ಮ ದ್ರೋಣಾದಿಗಳನ್ನು ಮನೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಿ ಪಟ್ಟಣದಿಂದ ಹೊರಟನು.

9. ‘ದುಷ್ಟನಾದ ಕೌರವನು ವ್ಯೂಹವನ್ನು ಒಡ್ಡಿದನಲ್ಲಾ, ಮುನಿಯ ಕ್ರೋಧಾಗ್ನಿಗೆ ಪಾಂಡವರು ತುತ್ತಾದರಲ್ಲಾ, ಅಕಟಾ..’ ಎಂದು ಭೀಷ್ಮ ವಿದುರಾದಿಗಳು ಮನೆಯೊಳಗೆ ದುಃಖತಪ್ತರಾದರು. ಇತ್ತ ಕೌರವನು ನಗುತ್ತಾ ಕರ್ಣಾದಿಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಅರಮನೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದನು.

ಅಗಡು - ದುಷ್ಟ
ಸೆಗಳಿಕೆ - ಬಿಸಿ

10. ಮಾರನೆಯ ದಿನ, ದ್ರೌಪದಿಯು ಊಟ ಮಾಡಿದ ನಂತರ, ಸಮಯ ನೋಡಿ ದೂರ್ವಾಸನು ಬರಲು, ಕಪಟವನ್ನು ತಿಳಿಯದ ಧರ್ಮಜನು ಎಲ್ಲರೊಡನೆ ಸ್ವಲ್ಪದೂರ ಬಂದು ಇದಿರುಗೊಂಡು ವಿನಯಶೀಲನಾಗಿ, ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಬಾಗಿ ತಮ್ಮಂದಿರೊಂದಿಗೆ ಮುನಿಗೆ ನಮಸ್ಕರಿಸಿದನು.

11. “ಕ್ಷೇಮವೇ ನಿಮಗೆ ?” ಎಂದು ಕೇಳುತ್ತಾ ಐವರ ನೆತ್ತಿಯನ್ನೂ ಮುಟ್ಟಿ ಎತ್ತಿ, ಧೌಮ್ಯಾದಿ ಋಷಿಗಳನ್ನು ದೂರ್ವಾಸನು ಮನ್ನಿಸಿದನು. ಧರ್ಮರಾಜನು ದೂರ್ವಾಸನನ್ನು ಹೊಸದಾದ ದರ್ಭಾಸನದ ಮೇಲೆ ಕುಳ್ಳಿರಿಸಿ ಅಘ್ರ್ಯಪಾದ್ಯ ಆಚಮನ ಮಧುಪರ್ಕಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಉಪಚರಿಸಿ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದನು.

12. ‘ಕಾಡೇ ರಾಜ್ಯ ನಾರುಡೆಯೇ ಬೆಟ್ಟ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರೇ ಬಂಧುಗಳು, ಪಲಾಶದ ಎಲೆಯೇ ಪಾತ್ರೆ. ಗಡ್ಡೆಗೆಣಸು ಹಣ್ಣುಗಳೇ ಭಕ್ಷ್ಯ ಭೋಜ್ಯಗಳು. ನದೀ ನೀರೇ ಸ್ನಾನ ಪಾನಗಳು. ಗುರುಮನೆಯಲ್ಲೇ ವಾಸ. ಇದು ನಮ್ಮ ರಾಜ್ಯ ವೈಭವ. ಸ್ವಾಮೀ ಚಿತ್ತವಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಧರ್ಮರಾಯನು ಹೇಳಿದನು.

ಪಲಾಶ - ಮುತ್ತುಗ

13. ‘ಧರಣೀಶ, ಉಪಚಾರಕ್ಕೆ ಹೀಗೆ ಹೇಳಬಹುದಷ್ಟೆ. ನಿನ್ನ ರಾಜ್ಯ ವಿಸ್ತಾರವಾದುದು, ನೀನು ರಾಜರ್ಷಿ. ನಿನಗೆ ಹೋಲಿಕೆಯಿಲ್ಲ. ಸಂಜೆಯ ಸಮಯ ಸನ್ನಿಹಿತವಾಯ್ತು. ತೀವ್ರವಾದ ಹಸಿವಿನ ಅಗ್ನಿಯ ವಿದವಿಧವಾದ ಬಾಧೆಗಳಿಗೆ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಉಂಟೇ ?’ ಎಂದು ಧರ್ಮಜನಿಗೆ ದೂರ್ವಾಸನು ಕೇಳಿದನು.

ಕುಧರ - ಬೆಟ್ಟ , ಇಲ್ಲಿ ತುಂಬ ಹಸಿವಾಗಿದೆ ಎಂದರ್ಥ

14. ‘ಯಾವ ಜನ್ಮದ ಪುಣ್ಯಫಲ ಒದಗಿ ಬಂದಿದೆಯೋ ? ಇಲ್ಲವಾದರೆ ನಿಮ್ಮ ಆಗಮನ ಭಾಗ್ಯವನ್ನು ಯಾರು ತಾನೇ ಪಡೆಯಬಲ್ಲರು ? ನೀವು ಅಪೇಕ್ಷಿಸಿದುದನ್ನು ನೀಡುತ್ತೇನೆ.’ ಎಂದು ಧರ್ಮರಾಯನು ಕೈಮುಗಿದು ವಿನಂತಿಸಿಕೊಂಡನು. ಆ ದೂರ್ವಾಸನು ಅನುಷ್ಠಾನಗಳಿಗಾಗಿ ಯಮುನಾ ನದೀ ತೀರಕ್ಕೆ ಹೋಗಲು, ಇತ್ತ ಧರ್ಮಜನು ದ್ರೌಪದಿಯನ್ನು ಕರೆಸಿದನು.

ಅನುಷ್ಠಾನಾವಲಂಬನ - ನಿತ್ಯಕರ್ಮಗಳ ಆಚರಣೆ

15. ಅರಸಿಯು ಊಟ ಮುಗಿಸಿರುವುದನ್ನು ಅವಳು ಬರುವಾಗಿನ ಭಾವನೆಯಿಂದಲೇ ಧರ್ಮರಾಜನು ತಿಳಿದು, ಅವನ ಮನಸ್ಸಿನ ಹರ್ಷವು ಮಾಯವಾಗಿ, ಧೈರ್ಯಗುಂದಿತು. ಕಂಗಳಿಂದ ಬಿಸಿ ಕಂಬನಿ ಸುರಿಯಿತು. ಮುಖವು ಬಿಸಿಲಿಗೆ ಬಾಡಿದ ಕೆಂದಾವರೆಯಂತಾಯಿತು. ಮುಂದೇನು ಮಾಡುವುದೆಂದು ಕೆನ್ನೆಗೆ ಕೈಯಿಟ್ಟು ಅರಸನು ಚಿಂತಿಸಿದ.

ಕರಕುವೊಡೆ - ಶಾಖದಿಂದ ಬಾಡು

ಅರಸನ - ಕರಣದ
ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ಮೈ.ವಿ.ವಿ.

16.‘ಈ ದೂರ್ವಾಸನು ಒಮ್ಮೆ ಖತಿಗೊಂಡು ದೇವೇಂದ್ರನ ಸಂಪತ್ತೆಲ್ಲ ನಾಶವಾಗುವಂತೆ ಶಾಪವಿತ್ತಿದ್ದ. ಸಿಟ್ಟು ಬಂದರೆ ಮೂರ್ಲೋಕವನ್ನು ಸುಟ್ಟು ತಿಲಕವಿಟ್ಟು ಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಸಾಕ್ಷಾತ್ ರುದ್ರನೇ ಕ್ರೋಧದಿಂದ ಶಾಪಕೊಟ್ಟರೂ ನಾನು ಹೆದರೆನು. ಆದರೆ ನನ್ನ ಮಾತಿಗೆ ಸುಳ್ಳುಂಟಾಯಿತಲ್ಲಾ ! ಕೆಟ್ಟೆ’ ಎಂದು ಧರ್ಮರಾಯನು ಚಿಂತಿಸಿದನು.

ಮೃಡ - ಶಿವ
ಅನೃತ - ಸುಳ್ಳು

17. ನೃಪವರ, ಏನಿದು ? ಮನಸ್ಸಿನ ವೇದನೆಯನ್ನು ಬಿಡು. ನಿನ್ನ ಮಾತು ಸುಳ್ಳಗುವುದುಂಟೇ ? ದೇವೇಂದ್ರನ ಸ್ವರ್ಗಲೋಕವನ್ನೇ ಸದೆ ಬಡಿಯುತ್ತೇನೆ. ಅಲ್ಲಿಯ ಕಾಮಧೇನುವನ್ನೇ ದರದರನೆ ಎಳೆತಂದು ನಿಮ್ಮ ಪದತಲಕ್ಕೆ ತರುತ್ತೇನೆ ಬೇಗನೇ ಆಜ್ಞಾಪಿಸಿ ಎಂದು ಭೀಮನು ಗದೆಯನ್ನು ತಿರುಗಿಸುತ್ತಾ ಹೇಳಿದನು.

18. ಸುಮ್ಮನೆ ಏಕೆ ಮಾತು ? ನಿಮ್ಮನ್ನು ಕೃಷ್ಣನು ಕಾಪಾಡುತ್ತಾನೆ. ಅವನನ್ನು ಮೊರೆ ಹೊಕ್ಕವರಿಗೆ ದಾರಿದ್ರ್ಯ, ಮೃತ್ಯುದೋಷಗಳು ಬಾರವು. ದ್ರೌಪದಿಯ ಸೀರೆಯನ್ನು ಸೆಳೆಯುವಾಗ, ಕೂಗಿ ಕರೆಯಲು ಅವನು ಅಕ್ಷಯಾಂಬರವಿತ್ತುದನ್ನು ಮರೆತಿರಾ ? ಆ ಮಹಿಮಾನ್ವಿತವನ್ನು ಭಜಿಸಿ ಎಂದು ಧೌಮ್ಯನು ಹೇಳಿದನು.

ಹೊರಿಗೆವಾಳ - ರಕ್ಷಕ

19. ‘ನಿಮ್ಮ ಕ್ಷತ್ರಿಯ ತೇಜಸ್ಸಿಗೆ ದೇವೇಂದ್ರನು ಹೆದರುವುದಿಲ್ಲ. ಅಧರ್ಮದ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಹಿಡಿಯಬೇಕೆನಿಸಿದರೆ ಕೌರವನ ಪಟ್ಟಣ ಹತ್ತಿರವೇ ಇದೆ. ಈ ಹಿಂದೆ ನಂದಿನಿಧೇನುವನ್ನು ಬಯಸಿದ ಸತ್ಯಹೀನನಾದ ಕಾರ್ತವೀರ್ಯಾರ್ಜುನನ ಕಥೆಯನ್ನು ಮತ್ತೆ ಹೇಳುತ್ತೇನೆ, ಈಗ ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಭಜಿಸು ಎಂದು ಧರ್ಮರಾಯನಿಗೆ ಧೌಮ್ಯನು ಹೇಳಿದನು.

ಸತ್ಯಮಾರಿ - ಸತ್ಯಹೀನ

20. ‘ಕೃಷ್ಣನ ನಾಮವನ್ನು ನಂಬಿದ ಭಕ್ತರ ಹೆಸರು ಹೇಳಿದವರು ಸಹಾ ಅಭೀಷ್ಟವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ನಿಮ್ಮ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನೀವು ತಿಳಿಯಲಾರಿರಿ. ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ನಿಮ್ಮ ಮೇಲೆ ವಿಶೇಷವಾದ ಕೃಪೆಯಿದೆ. ಅವನು ದ್ರೌಪದಿಗಾಗಿ ಕರಗಿ ಹೋಗುತ್ತಾನೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವಳು ಬೇಗನೇ ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಭಜಿಸಲಿ’ ಎಂದು ಹೇಳಿದನು.

21. ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ಕಳವಳ, ಧರ್ಮರಾಯನ ದುಃಖ, ಭೀಮಸೇನನ ಸಿಟ್ಟು, ಅರ್ಜುನನ ಪರದಾಟ, ಮಾದ್ರೇಯರ ಚಡಪಡಿಕೆ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ದ್ರೌಪದಿಯು ಅತಿಯಾದ ದುಃಖದಿಂದ ನೋಡಿ , ಮುನಿಯಿತ್ತ ಮಂತ್ರೋಪದೇಶದ ಬಲದಿಂದ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನನ್ನು ದುಗುಡದಿಂದ ಸ್ಮರಿಸಿದಳು.

22. ನೀಳವೇಣಿಯಾದ ದ್ರೌಪದಿಯು ನೆಟ್ಟಗೆ ನಿಂತುಕೊಂಡು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ನೋಡುತ್ತಾ, ಕೈಮುಗಿದು, ಕಣ್ಮುಚ್ಚಿ, ಆಕಾಶದ ಕಡೆಗೆ ಮುಖಮಾಡಿ ರೋಮಾಂಚನ ಉಂಟಾಗುತ್ತಿರಲು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಿದಳು.

ಹಿಮ್ಮಡಿಗೊಗುವ ಕುಂತಳ - ಹಿಮ್ಮಡಿಯನ್ನು ಮುಟ್ಟುತ್ತಿರುವ ಕೂದಲು

23. ‘ಶ್ರೀರಮೆಯರಸನೇ, ರಾಕ್ಷಸವಂಶನಾಶನೇ, ಭಕ್ತವತ್ಸಲನೇ, ಭವಬಂಧನಹಾರಿಯೇ, ಚರಾಚರಾತ್ಮಕನೇ, ಕಂಸಾರಿಯೇ, ಸದ್ಗುಣನಿಧಿಯೇ, ದಯಾನಿಧಿಯೇ, ಸುವಿಚಾರಪಾರಾವಾರನೇ, ನಿನ್ನ ರೂಪುದೋರು ಎಂದು ಬೇಡಿಕೊಂಡಳು.

24. ಪರಶಿವನ ನೇತ್ರಾಗ್ನಿಗೆ ಆಹುತಿಯಾದ ಮನ್ಮಥನಂತೆ, ಪಾಂಡವರು ಸಂಕಟಕ್ಕೆ ತುತ್ತಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಸತ್ಯ. ನನ್ನ ಮಾತನ್ನು ಪರಿಪಾಲಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಬೇಗ ಬಾ. ನನ್ನ ಸಂಕಲ್ಪ ಈಡೇರದೇ ಹೋದರೆ ಸರ್ವನಾಶವಾಗುತ್ತದೆ, ಕೃಷ್ಣ… ಬಾ ಎಂದು ಕರೆದಳು.

ಹಾಳು ಹೊರು - ಸರ್ವನಾಶವಾಗು

25. ಈ ಹಿಂದೆ ಬಂದ ಅನೇಕ ಇಕ್ಕಟ್ಟಿನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಪಾಡಿದ ಗೋವಿಂದನೇ, ಶರಣಾಗತ ರಕ್ಷಕನೆ, ಮುಕುಂದನೆ, ಗುಣಶೀಲನೇ, ಈಗ ರುದ್ರೂಪಿಯಾದ ದೂರ್ವಾಸನು ನಮ್ಮೊಡನೆ ತಪ್ಪು ಹುಡುಕಿ ಸಾಧಿಸ ಬಂದರೆ ಕಾಪಾಡುವವರು ಯಾರು ? ತಂದೆ ನೀನೇ ಗತಿ ಎಂದು ಬೇಡಿದಳು.

26. ಹುಡುಕೋಣವೆಂದರೆ ನೀನು ಪರಿಪೂರ್ಣ. ನಿನ್ನನ್ನು ಬೇಡೋಣವೆಂದರೆ ನೀನು ಸರ್ವಜ್ಞ. ನಮ್ಮನ್ನು ಕಾಪಾಡು ಎಂದು ನಿನ್ನನ್ನು ನಾವು ಕೇಳಲಾರೆವು. ನೀನು ತಾಯಿ, ನಾವು ನಿನ್ನ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲವೆ? ಭಕ್ತರ ದುಃಖವನ್ನು ತಿಳಿದು ಅದನ್ನು ಪರಿಹಾರ ಮಾಡುವರು ಬೇರೆ ಯಾರಿದ್ದಾರೆ, ಕರುಣೆಯ ಮಳೆಗರೆದು ಬೇಗನೇ ನಿನ್ನ ಕುರುಹು ತೋರು ಎಂದು ಬೇಡಿಕೊಂಡಳು.

ಘರಟ್ಟ - ನಾಶಮಾಡುವವನು

27. ಹಿಂದೆ , ದೂರ್ವಾಸನ ಮುನಿಸಿನಿಂದ ರುದ್ರನೇತ್ರಾಗ್ನಿ ಅಂಬರೀಷನನ್ನು ಬೆನ್ನಟ್ಟಲು, ಅದರಿಂದ ಅವನು ಕಂಗೆಟ್ಟು ಕೃಷ್ಣ, ಹರಿ, ಶೇಷಶಾಯಿ ರಕ್ಷಿಸು, ನೀನೇ ಗತಿ ಎಂದು ಕೂಗಿ ಕರೆದನು.

28. ಅನಂತರ ನಿನ್ನ ಸುದರ್ಶನವು ಕೋಟಿ ಸೂರ್ಯ ಪ್ರಕಾಶವನ್ನು ಬೀರಲು, ಮೂರು ಲೋಕವೂ ಹೊತ್ತಿ ಉರಿಯತೊಡಗಿತು. ನಿನ್ನ ಚಕ್ರದ ಪ್ರತಾಪವೆಂಬ ಬಿರುಬಿಸಲಿನಲ್ಲಿ ಅಡಗಿಹೋದ ಬೆಳದಿಂಗಳಿನಂತೆ ದೂರ್ವಾಸನ ಕೋಪವು ತಣ್ಣಗಾಗಿ ಅವನು ಆಶ್ಚರ್ಯಚಕಿತನಾದನು.

ಬೀತುದು-ನಾಶವಾಗು, ಸಾಯು

29. ಹೀಗೆ ಸುದರ್ಶನ ಚಕ್ರವು ದೂರ್ವಾಸನ ಬೆಂಬತ್ತಿ ಸಾಗಲು, ಅವನು ಮೂರು ಲೋಕಗಳನ್ನೂ ಸುತ್ತಾಡಿ, ಕೊನೆಗೆ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಹರಿಯನ್ನು ವೇದಮಂತ್ರಗಳಿಂದ ಸ್ತುತಿ ಮಾಡಿದನು. ಆಗ ಆಗ ಸುದರ್ಶನ ಚಕ್ರವು ಹಿಂದಿರುಗಿತು. ದೇವತೆಗಳು ಉಘೇ ಎನ್ನುವಂತೆ ಅಂಬರೀಷನ ಭಯವನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಿದ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನೇ ಕಾಪಾಡು ಎಂದಳು.

ಸುತಿ - ಶ್ರುತಿ, ವೇದ
ಬೆಗಡು - ಭಯ

30. ಭೂಪತಿಯೇ ಕೇಳು ಸಕಲ ವೇದಸ್ತುತಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶವೀಯದ ಮಹಾಮಹಿಮನನ್ನು ನಿನ್ನವರು ಎಷ್ಟು ಜನ್ಮಗಳಲ್ಲಿ ಭಜಿಸಿದ್ದಾರೆಯೋ ? ದ್ರೌಪದಿಯ ಮೊರೆಯನ್ನು ಕೇಳಿ ಸೈರಿಸಲಾರದೆ ಯಾದವಶಿರೋಮಣಿಯಾದ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಬಂದನು. ದೂರದಲ್ಲಿ ಅವನ ಗರುಡ ಧ್ವಜವನ್ನು ಪಾಂಡವರು ಕಂಡರು.

ಅಕ್ಕೆ - ದುಃಖ
ಖಗರಾಜ - ಗರುಡ

31. ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ನೋಡಿ ಪಾಂಡವರ ಶರೀರಗಳು ಸಂತೋಷದಿಂದ ಉಬ್ಬಿದವು. ಆನಂದಬಾಷ್ಪದಿಂದ ಅವರ ಕಣ್ಣುಗಳು ತುಂಬಿಕೊಂಡವು. ರೋಮಾಂಚನ ಉಂಟಾಗಿ ನಡುಗುತ್ತ , ಪರವಶರಾದ ಪಾಂಡವರು ಮನಸ್ಸಿನ ಚಿಂತೆಗಳಾವುದನ್ನೂ ಗಣಿಸದೆ ಧೌಮ್ಯಾದಿ ಮುನಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ನಮಸ್ಕರಿಸಿದರು.

32. ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ರಥದಿಂದ ಇಳಿದು, ಮನೋರಥವನ್ನು ಈಡೇರಿಸಲು ಬಂದಂತೆ ಕೌಂತೇಯರ ಹೆಗಲಿಗೆ ಕೈ ಹಾಕಿ ಆಲಿಂಗಿಸಿದನು. ಭೂಸುರರ ಆಶೀರ್ವಾದ, ಸ್ತುತಿಗಳಿಗೆ ತಲೆವಾಗುತ್ತ ಹರ್ಷದಿಂದ ಅವನು ದ್ರೌಪದಿಯ ಹತ್ತಿರ ಹೋಗಲು ಸುರರು ಜಯಕಾರವನ್ನು ಮಾಡಿದರು.

ಹೊರೆ - ಸಮೀಪ

33. ದ್ರೌಪದಿಯ ಮನದೊಳಗೆ ಧ್ಯಾನಗೋಚರನೆನಿಸಿದ ಪರಮಾತ್ಮನು ಬಹಿರಂಗದಲ್ಲಿ ಮನುಷ್ಯಾಕೃತಿಯಿಂದ ಕಂಡುಬಂದನು. ಅವಳ ಮೈದಡವಿ ‘ಏನು ಚಿಂತೆ ? ತಂಗಿ, ಹೇಳಮ್ಮಾ, ಮಾತಾಡಬಾರದೆ ?’ ಎಂದೆನ್ನಲು ದ್ರೌಪದಿ ಕಣ್ಣು ತೆರೆದಳು.

34. ದ್ರೌಪದಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಸಂತೋಷವಾಯಿತು. ದುಃಖ ನಾಶವಾಯಿತು. ಕಂಬನಿಯ ಬಿಂದುಗಳು ಪುಳಕ ಸ್ವೇದ ಜಲದಲ್ಲಿ ಕೊಚ್ಚಿಹೋದವು. ಸಭ್ಯತೆ ಎಂಬ ಬಳ್ಳಿಯು ಹೂಬಿಟ್ಟು, ಸುತ್ತಲೂ ಹಬ್ಬಿ ಹಣ್ಣು ನೀಡಿದಂತೆ ಭಗವಂತನ ಪಾದಕಮಲದಲ್ಲಿ ಸಾಷ್ಟಾಂಗ ನಮಸ್ಕರಿಸಿದಳು.

35. ಭೂಮಿಯನ್ನು ಅಳೆದು ಮೀರಿನಿಂತ ಪಾದವಿದು. ಸುರಗಂಗೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ ಪಾದವಿದು. ಕಲ್ಲಾದ ಅಹಲ್ಯೆಯನ್ನು ಉದ್ಧಾರಗೈದ ಪಾದವಿದು. ಕಾಳಿಂಗನನ್ನು ಮರ್ದಿಸಿದ ಪಾದವಿದು. ಶಕಟಾಸುರನನ್ನು ಮೆಟ್ಟಿ ಕೊಂದ ಪಾದವಿದು ಎಂದು ಹರಿಚರಣವನ್ನು ದ್ರೌಪದಿಯು ಕೊಂಡಾಡಿದಳು.

ನಿರುಹರಣ - ವಿಮೋಚನೆ

36. “ಈಗ ಸ್ತೋತ್ರ ಮಾಡಲು ಹೊತ್ತೇ ? ತಂಗಿ, ಈ ಸ್ತುತಿಗಳು ಏಕೆ ? ಮನಸ್ಸಿನ ಆತುರವೇನು ?” ಎಂದು ಕೃಷ್ಣನು ಅವಳ ಶಿರವನ್ನೆತ್ತಿದನು. ಸತ್ತುಹೋದ ಮರವು ಗಿಳಿಗಳಿಗೆ ಫಲನೀಡಬಲ್ಲುದೆ ? ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸಂತೃಪ್ತಿಗೊಳಿಸುವ ಬಗೆಯನ್ನು ನೀನೇ ಬಲ್ಲೆ ಎಂದು ನಗುತ್ತಾ ದ್ರೌಪದಿ ಹೇಳಿದಳು.

ಬೀತ ತರು - ಒಣಗಿದ ಮರ
ತುಷ್ಟಿ - ತೃಪ್ತಿ

37. ಕೃಷ್ಣನೇ, ಶಿವನ ಅವತಾರವಾದ ದೂರ್ವಾಸನು ಪರಿವಾರದೊಂದಿಗೆ ಬರಲು, ಅವನಿಗೆ ಧರ್ಮಜನು ಅಭ್ಯಾಗತೆಯನ್ನು ನೀಡಿದನು. ಅಕ್ಷಯಾನ್ನ ಮುಗಿದಿದೆ. ಮಹರ್ಷಿಯ ಕ್ರೋಧಾವೇಶಕ್ಕೆ ನಿನ್ನ ಮೈದುನನಾದ ಧರ್ಮಜನ ದೇಹವೇ ಉಪಾಹಾರವಾಗುತ್ತದೆ’ ಎಂದಳು.

ಉಪಾರ - ಉಪಾಹಾರ

38. ‘ದೇವಿ, ನಾವು ಹಸಿದು ಕೊಂಡು ಬಂದರೆ, ಏನೇನೋ ದೂರು ಹೇಳುವುದು ಸೂಕ್ತವೆ ?’ ಎಂದು ಕೃಷ್ಣನು ಹೇಳಲು, ‘ದೇವ, ನಿಮ್ಮ ಹಸಿವನ್ನು ತಣಿಸಲು ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ ಭಕ್ತಿಭಾವ ಬೇಕು. ಆದರೆ ನಾವು ಚಂಚಲ ಮನಸ್ಸಿನವರು’ ಎಂದು ದ್ರೌಪದಿಯು ನಗುತ್ತ ಹೇಳಿದಳು.

39. ‘ಹಸಿವಿನಿಂದ ಬಳಲಿದವರಿಗೆ ಮಾತು ರುಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ತಂಗಿ, ಪ್ರೀತಿಯುಳ್ಳವರು ಏನನ್ನು ಕೊಟ್ಟರೂ, ಅಮೃತ ತುಲ್ಯವೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಏನಾದರೂ ತಂದುಕೊಡು, ತಡವೇಕೆ?’ ಎನ್ನಲು, ದ್ರೌಪದಿಯು ನಡುಗುತ್ತ ಸೂರ್ಯ ದೇವನು ಕೊಟ್ಟ ಪಾತ್ರೆಯನ್ನು ಮೆಲ್ಲನೆ ತಡವಿ ನೋಡಿದಳು.

40. ಅದರೊಳಗೆ ಸ್ವಲ್ಪವೇ ಅನ್ನ ಉಳಿದಿರಲು, ಆಕೆ ಅದನ್ನೇ ತಂದು ನೀಡಿದಳು. ಕೃಷ್ಣನು ಅದನ್ನೇ ಸವಿದು ತಲೆದೂಗುತ್ತಾ ತೃಪ್ತಿಯಿಂದ ತೇಗಿದನು. ಪಾಂಡವರನ್ನು ಸಂತೈಸುತ್ತಾ, ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ ನಾಯಕನಾದ ಶ್ರೀಹರಿಯು ‘ನನ್ನ ಹಸಿವನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಿದೆಯಲ್ಲಾ’ ಎಂದು ದ್ರೌಪದಿಯನ್ನು ಕೊಂಡಾಡಿದನು.

ಪಾಕಶೇಷ - ಉಳಿದ ಅನ್ನ

41. ಅರಸ ಕೇಳು ಇತ್ತ ಮನಸ್ಸು ಮುದಗೊಂಡು ರೋಮಾಂಚನವಾಗಿ, ತೃಪ್ತಿಯ ತೇಗು ಬಂದು, ಅಳ್ಳೆಗಳು ಹಿಗ್ಗಿ ಹೊಟ್ಟೆ ಕೊರಳವರೆಗೆ ಉಬ್ಬಿ ದೂರ್ವಾಸನಿಗೂ, ಅವನೊಂದಿಗೆ ಬಂದ ಎಲ್ಲ ಋಷಿಗಳಿಗೂ ಅಚ್ಚರಿಯುಂಟಾಯಿತು. ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಬಂದನೆಂಬುದು ದೂರ್ವಾಸನಿಗೆ ತಿಳಿಯಿತು.

42. ಗೋವಿಂದ ಬಂದನೇ ? ಅವನು ಭಕ್ತವತ್ಸಲನಲ್ಲವೇ ? ಅವನಿಗೆ ಪ್ರಿಯರಾದವರೊಡನೆ ಯಾರಿಗೆ ತಾನೆ ಸೆಣಸುವುದು ಸಾಧ್ಯ? ಎಂದು ದೂರ್ವಾಸಮುನಿಯು ಪರ್ಣ ಕುಟೀರಕ್ಕೆ ಬಂದು ಪಾಂಡವಸಹಾಯಿಯಾದ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಕಂಡನು.

ಸೆಣಸೆ ಮಾಣಿಪರಾರು -ಸೆಣಸ ಮಾಡುವರಾರು
ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ಮೈ.ವಿ.ವಿ.

43. ಅವನನ್ನು ಕಂಡು ಎದ್ದು ನಿಂತು ಶ್ರೀಹರಿಯು ಕಾಣಿಕೆಗಳನ್ನಿತ್ತು ನಮಸ್ಕರಿಸಿದನು. ಓಹೋಹೋ… ಪರಮೇಶ್ವರನ ಆಗಮನ ಯಾವ ಕಡೆಯಿಂದಾಯಿತು ? ಎಂದು ಕೈಮುಗಿದನು. ‘ಮಾಧವನೇ, ಸಾಕು ಮಾಡು. ಮನುಷ್ಯ ನಾಟಕದ ಈ ಮಾತು ನಿಲ್ಲಿಸು. ನೀನು ಜಾಣನಿದ್ದೀಯ’ ಎಂದು ಮುನಿಯು ಹರಿಯನ್ನು ಆಲಿಂಗಿಸಿದನು.

ಸ್ಥಾಣು - ಶಿವ

44. “ಸನ್ಯಾಸಿಗಳು ಬಂದರೆ ಗೃಹಸ್ಥರು ವಂದಿಸಬೇಕು. ಈ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ನೀನು ಮನ್ನಿಸುವುದು ಸಹಜವೇ ಆಗಿದೆ. ಕೃಷ್ಣ ನೀನು ಕುಳಿತುಕೋ ದ್ರೌಪದೀ, ನೀನೂ ಕುಳಿತುಕೋ” ಎಂದು ಮುನಿಪತಿಯು ಪೀಠದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತುಕೊಂಡನು.

ಸತಿಶಿರೋಮಣಿ - ಶ್ರುತಿ ಶಿರೋಮಣಿ
ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ಮೈ.ವಿ.ವಿ.

45. ಋಷಿ ಮುನಿಗಳು ತುಂಬಿದ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ, ದೂರ್ವಾಸನಿಗೆ ದ್ರೌಪದಿಯು ನಮಸ್ಕರಿಸಲು, ‘ಮುತ್ತೈದೆಯಾಗು, ವೇದಶಾಸ್ತ್ರಗಳಿಗೆ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗದ ಗಾಢದೈವವು ನಿನ್ನ ಬೆಂಬಲಕ್ಕಿರಲು ಇನ್ನು ನಿಮಗೆ ಯಾವುದು ಅಸಾಧ್ಯ ?’ ಎಂದನು.

ನಿಕುರುಂಬ -ಸಮೂಹ

46. ಭಗವಂತನನ್ನು ನೀವು ವಶಗೊಳಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದೀರಲ್ಲವೆ? ಕುರುವಂಶದ ಬೇರನ್ನು ಈ ಶ್ರೀಹರಿಯು ಭೀಮಾರ್ಜುನರೆಂಬ ಶಸ್ತ್ರದಿಂದ ಕತ್ತರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಅವನೇ ನಿಮ್ಮೈವರನ್ನೂ ಕಾಪಾಡುತ್ತಾನೆ. ರಾಜ್ಯ ಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ಕೈ ಹಿಡಿಯುವ ಸಂಕಲ್ಪ ಸಿದ್ಧಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದನು.

47. ‘ಹೇ ಮುನಿಪತಿ, ನಿಮ್ಮ ಮಾತು ಖಂಡಿತವಾದುದು. ಇಹಪರಕ್ಕೆ ಸಾಧನವಾದುದು. ನಿಮ್ಮ ಪ್ರೀತಿ, ಕೃಷ್ಣನ ಸ್ನೇಹ ನಮಗಿರುವಾಗ ಯಾವುದು ತಾನೇ ನಮಗೆ ಅಸಾಧ್ಯ ? ಸೂರ್ಯನು ಪಶ್ಚಿಮ ಸಮುದ್ರದ ಕಡೆಗೆ ಧಾವಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಹಸಿದ ಈ ಋಷಿ ಸಮೂಹವೆಲ್ಲಾ ಊಟಕ್ಕೆ ಬರಬೇಕು’ ಎಂದು ಧರ್ಮರಾಯನು ಆಹ್ವಾನಿಸಿದನು.

ಅಸ್ಖಲಿತ - ಖಂಡಿತ
ಕೂಮೆ - ಪ್ರೀತಿ, ಸ್ನೇಹ

48. ಬೇರು ನೀರನ್ನು ಕುಡಿದಾಗ ಮರದ ಕೊಂಬೆರೆಂಬೆಗಳೆಲ್ಲಾ ತಣಿಯುವುದಿಲ್ಲವೆ ? ನಮ್ಮ ದೇಹದ ಅಂಗೋಪಾಂಗಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಿಸಿರುವ ಶ್ರೀಹರಿಯು ಸಂತೃಪ್ತನಾದ ಮೇಲೆ ನಮಗೆ ಬೇರೆ ಭೋಜನದ ಅಗತ್ಯವಿದೆಯೆ ? ಅರಸನೇ ಕೇಳು’ ಎಂದು ದೂರ್ವಾಸನು ಮತ್ತೆ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದನು.

49. ‘ನಾವು ಮೃಷ್ಟಾನ್ನ ಊಟಮಾಡಿ ಸಂತುಷ್ಟರಾಗಿದ್ದೇವೆ. ಬೇಕಾದುದನ್ನು ಬೇಡು’ ಎನ್ನಲು ಕೌರವನು ಧೂರ್ತವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಾ ನಮ್ಮನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕಳುಹಿಸಿದ. ಅವನಿಗೆ ಕಷ್ಟವು ಖಚಿತವಾಯಿತಲ್ಲದೆ ಪಾಂಡವರಿಗೆ ತೊಂದರೆಯಾಯಿತೇ? ನಾರಾಯಣನ ಭಕ್ತರನ್ನು ದುಷ್ಟರು ಮುಟ್ಟಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ’ ಎಂದು ದೂರ್ವಾಸ ಮುನಿಯು ಹೇಳಿದನು.

50. ಹೀಗೆ ಶ್ರೀಹರಿಯನ್ನು ಹೊಗಳಿ, ಪಾಂಡವರಿಗೆ ತಿಳಿವಳಿಕೆ ನೀಡಿ ದೂರ್ವಾಸನು ಸಕಲ ಮುನಿಗಳೊಂದಿಗೆ ತನ್ನ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ತೆರಳಿದನು. ಕೌಂತೇಯರಿಗೆ ಸಂತೋಷ ಸೌಖ್ಯವನ್ನುಂಟುಮಾಡಿ, ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ದ್ವಾರಕಾಪುರವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದನು.