महाभारते विश्वासटिप्पन्यः

೦೦೮ ಬರಹಕಿಮ್ಮಡಿ ನೂರು ...{Loading}...

ಬರಹಕಿಮ್ಮಡಿ ನೂರು ಮಡಿ ಸಾ
ವಿರದ ಮಡಿ ಪರಿಯಂತವಿಕ್ಕಿತು
ಹರುಷ ನನೆ ಕೊನೆಯಾಯ್ತು ಹೆಚ್ಚಿತು ಕಲಿಮಲಾವೇಶ
ಸ್ಥಿರವೆ ಹಿಂಗಿತು ವಾಸಿ ಪಾಡಿನ
ದುರುಳತನವುಬ್ಬೆದುದಡಿಗಡಿ
ಗರಸನೊಡ್ಡಿದ ಮೇಲೆ ಮೇಲೊಡ್ಡವನು ವಿರಚಿಸಿದ ॥8॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಬರಹಕ್ಕೆ ಎರಡರಷ್ಟು, ನೂರರಷ್ಟು, ಸಾವಿರದಷ್ಟು ಎಂದು ಪರಸ್ಪರ ಪಣವನ್ನು ಏರಿಸುತ್ತ ಹೋದರು. ಕಲಿಮಲಾವೇಶ
ಹೆಚ್ಚಿತು. ಅವರ ಹರ್ಷ ಹೆಚ್ಚಿ ನನೆಕೊನೆಯಾಯ್ತು. ಸ್ಥಿರತೆ ಇಲ್ಲವಾಯಿತು. ಪಟ್ಟುಹಿಡಿವ ಹಟದ ದುರುಳತನ ಅಧಿಕವಾಯಿತು. ಧರ್ಮಜ ಒಡ್ಡದ ಮೇಲೆ ಮೇಲೊಡ್ಡವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಲೇ ಹೋದ.

“ನಿನ್ನ ಹಟಕ್ಕಾಗಿ ನಿನ್ನ ತಮ್ಮನನ್ನು ಒಡ್ಡಿದರೆ ಇಷ್ಟರಿಂದ ನಮಗೆ ಭಯವೇನು ? ನೋಡೇ ಬಿಡೋಣ, ರಾಜಾ, ಹಾಕು ದಾಳಗಳನ್ನು ಹಾಕು !” ಎಂದ. ಧರ್ಮವಿನಾಶಿಯಾದ ಶಕುನಿ ಪೂರ್ವಾರ್ಜಿತದ ಮೋಸವಿದ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ವಿಜೃಂಭಿಸಿ ನಕುಲನನ್ನು ಗೆದ್ದು ಅಬ್ಬರಿಸುತ್ತಾ ಯುಧಿಷ್ಠಿರನನ್ನೇ ಜರೆದ.

ಬೆರಗು ಬೆಳೆಯಿತು, ಮನುಷ್ಯನ ಸಂಕಟದೊಡಗೂಡಿದ ದುಃಖ ಹಣೆಚಾಚಿಕೊಂಡು ಮುಂದೆ ಬಂದಿತು. ಅರಿವಿನ ಉತ್ತರೀಯ ಹಾರಿತು. ತೆರೆದ ಬೀದಿಯಲ್ಲಿ ಲಜ್ಜೆ ಬೆಳಗಿತು. ಅಪಖ್ಯಾತಿ ಹರಡಿತು. ರಾಜ್ಯಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ತುರುಬು ಶತ್ರುಗಳ ಕೈಗೆ ಸಿಕ್ಕಿ ಎಳೆದಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು.
ಯುಧಿಷ್ಠಿರನ ಮನದಲ್ಲಿ ಉದ್ಭವವಾದ ವಿರಸದ ನಾನಾ ಭಾವ ಭಂಗಿಗಳನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಉರುಬಿತು-ಹರಡಿತು, ಕೈದೊಳಸಾಯ್ತು-ಕೈಗೆ ಸಿಕ್ಕಿ ಎಳೆದಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಬೆರಗು ಬೆಳೆದುದು ಮನದ ಮಿಡುಕಿನ
ಮರುಕ ಮುಂದಲೆಗೊಟ್ಟುದರಿವಿನ
ಸೆರಗು ಹಾರಿತು ಲಜ್ಜೆ ಬೆಳಗಿತು ಬಿಟ್ಟ ಬೀದಿಯಲಿ
ಉರುಬಿತಪದೆಸೆ ರಾಜ್ಯಲಕ್ಷ್ಮಿಯ
ತುರುಬು ಕೈದೊಳಸಾಯ್ತು ಹಗೆಗಾ
ನರಿಯೆನರಸನ ವಿರಸ ಚೇತೋಭಾವ ಭಂಗಿಗಳ ॥28॥

೦೨೯ ಮೊಳೆನಗೆಯ ಕಟಕಿಗಳ ...{Loading}...

ಮೊಳೆನಗೆಯ ಕಟಕಿಗಳ ಹದಿರಿನ
ಹಳಿವುಗಳ ಸನ್ನೆಗಳ ಸವಿಬೈ
ಗುಳಿನ ಜಾಣಿನನೋಟಗಳ ಜೊತ್ತಿನ ನವಾಯಿಗಳ
ಒಳದೆಗಹಿನುಬ್ಬುಗಳ ಮೀಸೆಯೊ
ಳಿಳಿವ ಬೆರಳ್ಗಳ ಕರ್ಣ ಸೈಂಧವ
ಖಳತಿಲಕ ದುಶ್ಶಾಸನಾದಿಗಳಿದ್ದರೀಚೆಯಲಿ ॥29॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಅತ್ತ ಕರ್ಣ, ಸೈಂಧವ, ಖಳರಿಗೆ ತಿಲಕ ಪ್ರಾಯನಾದ ದುಶ್ಶಾಸನ ಮೊದಲಾದವರು ನಸುನಗುವನ್ನು ಬೀರುತ್ತಾ, ವ್ಯಂಗ್ಯದ,
ಚಮತ್ಕಾರದ, ಸವಿಬೈಗುಳಿನ ಮಾತುಗಳನ್ನು ತಮ್ಮಲ್ಲೆ ಆಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ, ಜಾಣ್ಮೆಯ ನೋಟವನ್ನು ಬೀರುತ್ತಾ, ಹೊಸ ಬಗೆಯ ಮೋಸಕ್ಕೆ ಆಶ್ರಯ ಕೊಡುತ್ತಾ, ಹುಬ್ಬುಗಳನ್ನು ಒಳಸರಿಸಿಕೊಂಡು ಮೀಸೆಯ ಮೇಲೆ ಬೆರಳಾಡಿಸುತ್ತಾ ಇದ್ದರು.

ಇನ್ನೊಂದು ಕಡೆ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರ ಪರಸ್ಪರ ವಿರುದ್ಧ ಭಾವಗಳಿಂದ, ವಿಕೃತ ಭಾವಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದ. ಒಂದು ಕಡೆ ವಿನೋದದ ಗರ್ವ
ಆದರೆ ಮೌನ, ಸಂತೋಷದ ಗರ್ವ ಆದರೆ ದುಃಖ, ಮಹಾವಿಲಾಸದ ಗರ್ವ ಆದರೆ ಖೇದ, ಮದ ಗರ್ವ ಆದರೆ ಚಿಂತೆ ! ಹಾಗಾಗಿ ಮೋಸದ ಗಣಿಯೆನಿಸಿ, ಕುಟಿಲ ತಂತ್ರ ಹಾಗೂ ಮೀಸಲಳಿಯದ ಕುಹುಕ ವಿದ್ಯೆಯ ವಾಸಗೃಹವೆನಿಸಿದ್ದ.

(ದುರ್ಯೋಧನನ ದುರಹಂಕಾರದ ಮಾತು ಸಹನೆಯಾಗಲಿಲ್ಲ.) ವಿದುರನಿಗೆ ದುಃಖವೂ ಕೋಪವೂ ಬಂದು ಅªನು ಎಚ್ಚರಿಕೆಯ ಮಾತನ್ನಾಡುತ್ತಾನೆ. " ಶಾಖವನ್ನೂ ಕೊಡಲು ಸಿಡಿಲನ್ನು ಪೊಟ್ಟಣ ಕಟ್ಟಿ ಯಾರಾದರೂ ಬಳಸುತ್ತಾರೆಯೆ ? ಹರನ ಹಣೆಗಣ್ಣಿನ ಬೆಂಕಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಂಸವನ್ನು ಸುಡಬೇಕೆಂದು ಬಯಸುತ್ತಾರೆಯೇ ? ಅಯ್ಯೋ ಮೂರ್ಖ ರಾಜ ! ಹಾವಿನ ಹೆಡೆಯಿಂದ ಹೆಡತಲೆಯನ್ನು ಕರೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂದು ಯಾರಾದರೂ ಬಯಸುತ್ತಾರೆಯೇ ? ಅಯ್ಯೋ, ಪಾಂಡುಪುತ್ರರ ಮಡದಿ ನಿನಗೆ ದಾಸಿಯಾಗುವವಳೇ ಶಿವಾ”! ಎಂದು ವ್ಯಥೆಗೊಂಡ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಅಡಬಳ-ಮಾಂಸ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಸಿಡಿಲ ಪೊಟ್ಟಣಗಟ್ಟಿ ಸೇಕವ
ಕೊಡುವರೇ ಹರನೇತ್ರ ವಹ್ನಿಯೊ
ಳಡಬಳವ ಸುಡಬಗೆದಲಾ ಮರುಳೇ ಮಹೀಪತಿಯೆ
ಹೆಡೆತಲೆಯ ತುರಿಸುವರೆ ಹಾವಿನ
ಹೆಡೆಯೊಳಕಟಾ ಪಾಂಡುಪುತ್ರರ
ಮಡದಿ ತೊತ್ತಹಳೇ ಶಿವಾ ಎಂದಳಲಿದನು ವಿದುರ ॥37॥

೦೩೮ ಕಾಳಕೂಟದ ತೊರೆಗಳಲಿ ...{Loading}...

ಕಾಳಕೂಟದ ತೊರೆಗಳಲಿ ಜಲ
ಕೇಳಿಯೇ ಕಾಲಾಂತಕನ ದಂ
ಷ್ಟ್ರಾಳಿಯಲಿ ನವಿಲುಯ್ಯಲೆಯ ನೀವಾಡಲಾಪಿರಲೆ
ಕಾಲರುದ್ರನ ಲಳಿಯ ನಾಟ್ಯದ
ಕೇಳಿಕೆಗೆ ನೀವರ್ತಿಕಾರರೆ
ಹೋಲದೋ ಶಿವಯೆನುತ ಕಂಬನಿದುಂಬಿದನು ವಿದುರ ॥38॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

(ಅಷ್ಟಕ್ಕೆ ತಡೆಯಲಿಲ್ಲ.) “ಕಾಲಕೂಟದ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಜಲಕ್ರೀಡೆಯಾಡುವುದೇ? ಕಾಲ ಯಮನ ದಾಡೆಗಳಲ್ಲಿ ನವಿಲುಯ್ಯಾಲೆಯನ್ನು ಆಡಬಲ್ಲಿರಾ? ಪ್ರಳಯಕಾಲದ ರುದ್ರನ ರಭಸದ ನಾಟ್ಯವನ್ನು ನೀವು ಬಯಸುತ್ತಿರುವಿರಲ್ಲಾ ! ನಿಮಗೆ ಸರಿಹೊಂದುವುದಿಲ್ಲವಪ್ಪಾ , ಶಿವಾ !” ಎಂದು ವಿದುರ ಕಣ್ಣೀರಿಟ್ಟ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಕಾಳಕೂಟದ ತೊರೆಗಳಲಿ ಜಲ
ಕೇಳಿಯೇ ಕಾಲಾಂತಕನ ದಂ
ಷ್ಟ್ರಾಳಿಯಲಿ ನವಿಲುಯ್ಯಲೆಯ ನೀವಾಡಲಾಪಿರಲೆ
ಕಾಲರುದ್ರನ ಲಳಿಯ ನಾಟ್ಯದ
ಕೇಳಿಕೆಗೆ ನೀವರ್ತಿಕಾರರೆ
ಹೋಲದೋ ಶಿವಯೆನುತ ಕಂಬನಿದುಂಬಿದನು ವಿದುರ ॥38॥

೦೩೯ ಬಡಗಲುತ್ತರಕುರು ನರೇನ್ದ್ರರ ...{Loading}...

ಬಡಗಲುತ್ತರಕುರು ನರೇಂದ್ರರ
ನಡುಗಿಸಿದರುದಯಾದ್ರಿ ತನಕವೆ
ನಡೆದು ಮುರಿದರು ಮೂಡಣರಸುಗಳತುಳ ಭುಜಬಲರ
ಪಡುವಲಗಣಿತ ಯವನ ತೆಂಕಲು
ಗಡೆ ವಿಭೀಷಣನೀ ಮಹೀಶರ
ಬಡಿದ ಪಾಂಡವರರಸಿ ತೊತ್ತಹಳೇ ಶಿವಾಯೆಂದ ॥39॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಪಾಂಡವರು ರಾಜಸೂಯಯಾಗದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಉತ್ತರದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ ಕುರು ರಾಜರವರೆಗೆ ಎಲ್ಲ ಕ್ಷತ್ರಿಯರನ್ನು
ನಡುಗಿಸಿದರು. ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಉದಯಾದ್ರಿಯವರೆಗೆ ಇದ್ದ ಮಹಾಬಲಶಾಲಿಗಳಾದ ರಾಜರನ್ನೆಲ್ಲ ಸದೆಬಡಿದರು. ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಯವನರನ್ನು ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ವಿಭೀಷಣನನ್ನೂ ಗೆದ್ದು ಬಂದರು. ಅಂತಹ ಪಾಂಡವರ ರಾಣಿ ನಿನಗೆ ದಾಸಿಯಾಗುವಳೇ ?

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಬಡಗಲು-ಉತ್ತರ, ಪಡುವ-ಪಶ್ಚಿಮ, ತೆಂಕಲು-ದಕ್ಷಿಣ, ತೊತ್ತು-ದಾಸಿ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಬಡಗಲುತ್ತರಕುರು ನರೇಂದ್ರರ
ನಡುಗಿಸಿದರುದಯಾದ್ರಿ ತನಕವೆ
ನಡೆದು ಮುರಿದರು ಮೂಡಣರಸುಗಳತುಳ ಭುಜಬಲರ
ಪಡುವಲಗಣಿತ ಯವನ ತೆಂಕಲು
ಗಡೆ ವಿಭೀಷಣನೀ ಮಹೀಶರ
ಬಡಿದ ಪಾಂಡವರರಸಿ ತೊತ್ತಹಳೇ ಶಿವಾಯೆಂದ ॥39॥

೦೪೦ ತಿರುವ ಕೊರಳಲಿ ...{Loading}...

ತಿರುವ ಕೊರಳಲಿ ತೊಡಿಸಲಾರದೆ
ತೆರಳಿದರು ಚತುರಂಗ ಪೃಥ್ವೀ
ಶ್ವರರು ಮಾಗಧ ಚೈದ್ಯ ಮೊದಲಾದತುಲ ಭುಜಬಲರು
ತಿರುವನೇರಿಸಿ ಧನುವನುಗಿದ
ಬ್ಬರಿಸಿ ಗಗನದ ಯಂತ್ರಮತ್ಸ್ಯವ
ಮುರಿದ ಪಾಂಡವರರಸಿ ತೊತ್ತಹಳೇ ಶಿವಾಯೆಂದ ॥40॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ದ್ರೌಪದಿಯ ಸ್ವಯಂವರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಮತ್ಸ್ಯಯಂತ್ರವನ್ನು ಭೇದಿಸಬೇಕಾದಾಗ ಮಾಗಧ ಚೈದ್ಯ ಮೊದಲಾದ ಭುಜಬಲವುಳ್ಳ
ರಾಜರುಗಳೂ ಚತುರಂಗ ಪೃಥ್ವೀಶ್ವರರೂ ಧನುಸ್ಸಿಗೆ ತಿರುವನ್ನು ಏರಿಸಲು ಕೂಡ ಸಾಧ್ಯವಾಗದೆ ಅಪಮಾನಿತರಾಗಿ ಹಿಂತಿರುಗಿದರು.
ಆಗ ತಿರುವನ್ನೇರಿಸಿ ಎತ್ತಿ ಅಬ್ಬರಿಸಿ ಗಗನದಲ್ಲಿದ್ದ ಯಂತ್ರಮತ್ಸ್ಯವನ್ನು ಭೇದಿಸಿದ ಪಾಂಡವರ ಅರಸಿ ನಿನಗೆ ದಾಸಿಯಾಗುವವಳೇ, ಶಿವಾ!

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ತಿರುವ ಕೊರಳಲಿ ತೊಡಿಸಲಾರದೆ
ತೆರಳಿದರು ಚತುರಂಗ ಪೃಥ್ವೀ
ಶ್ವರರು ಮಾಗಧ ಚೈದ್ಯ ಮೊದಲಾದತುಲ ಭುಜಬಲರು
ತಿರುವನೇರಿಸಿ ಧನುವನುಗಿದ
ಬ್ಬರಿಸಿ ಗಗನದ ಯಂತ್ರಮತ್ಸ್ಯವ
ಮುರಿದ ಪಾಂಡವರರಸಿ ತೊತ್ತಹಳೇ ಶಿವಾಯೆಂದ ॥40॥

೦೪೧ ಬಕನ ಮುರಿದರು ...{Loading}...

ಬಕನ ಮುರಿದರು ವನದಲಿ ಹಿಡಿಂ
ಬಕನ ಹಣಿದರು ಮಾಗಧನ ಸು
ಪ್ರಕಟಬಲನಂಬುಜದ ನಾಳವನಾನೆ ಕೀಳ್ವಂತೆ
ಸಕಲಜನ ನೃಪರರಿಯೆ ಸೀಳಿದ
ರಕಟ ಮಾರಿಯ ಬೇಟವೇ ಪಾ
ತಕವಲಾ ಪಾಂಚಾಲೆ ತೊತ್ತಹಳೆ ಶಿವಾಯೆಂದ ॥41॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಬಕಾಸುರನನ್ನು ಕೊಂದರು, ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಹಿಡಿಂಬನನ್ನು ಕೊಂದರು. ಮಹಾಬಲಶಾಲಿಯೆಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾಗಿದ್ದ ಜರಾಸಂಧನನ್ನು ಆನೆಯು ತಾವರೆಯ ನಾಳವನ್ನು ಸೀಳಿದಂತೆ ಲೀಲಾಜಾಲವಾಗಿ ಸೀಳಿ ಎಸೆದರೆಂಬುದನ್ನು ಸಕಲ ರಾಜರೂ ಬಲ್ಲರು, ! ಅಂಥವg ಪತ್ನಿಯಾದ ಪಾಂಚಾಲೆ ನಿನಗೆ ದಾಸಿಯಾಗುವವಳೆ ? ಮಾರಿಯೊಡನೆ ನಿನ್ನ ಪ್ರಣಯಚೇಷ್ಟೆಯೇ ? ಅದು ಪಾಪ !

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಹಣಿ-ಬಡಿದುಹಾಕು, ಕೊಲ್ಲು

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಬಕನ ಮುರಿದರು ವನದಲಿ ಹಿಡಿಂ
ಬಕನ ಹಣಿದರು ಮಾಗಧನ ಸು
ಪ್ರಕಟಬಲನಂಬುಜದ ನಾಳವನಾನೆ ಕೀಳ್ವಂತೆ
ಸಕಲಜನ ನೃಪರರಿಯೆ ಸೀಳಿದ
ರಕಟ ಮಾರಿಯ ಬೇಟವೇ ಪಾ
ತಕವಲಾ ಪಾಂಚಾಲೆ ತೊತ್ತಹಳೆ ಶಿವಾಯೆಂದ ॥41॥

೦೪೨ ಸೋಲಿಸಿದೆ ನೀನೀಗಲೀ ...{Loading}...

ಸೋಲಿಸಿದೆ ನೀನೀಗಲೀ ನರ
ಪಾಲರನು ಜೂಜಿನಲಿ ಮೇಲಣ
ಕಾಳಗದ ಕಳನೊಳಗೆ ಕವಿತಹ ಕೋಲ ತೋಹಿನಲಿ
ಸೋಲವೊಂದಕೆ ನೂರು ನೂರರ
ಮೇಲೆ ಸಾವಿರ ಸಾವಿರದ ಮೈ
ಸಾಲ ಲಕ್ಷವನಂತವಾಗಿಯೆ ತೆಗೆವರವರೆಂದೆ ॥42॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಈಗ ನೀನು ಈ ನರಪಾಲಕರನ್ನು ಜೂಜಿನಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿದೆ, ನಿಜ. ಆದರೆ ಇದು ಇಷ್ಟಕ್ಕೇ ನಿಲ್ಲುವುದಿಲ್ಲ. ಅನಂತರ ಯುದ್ಧ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ನಡೆವ ಕಾಳಗದಲ್ಲಿ ಅವರ ಬಾಣಗಳು ನಿಮ್ಮ ಮೇಲೆ ಕವಿದು ಬರುವಾಗ ಈಗ ಅವರು ಪಡೆದ ಒಂದೊಂದು ಸೋಲಿಗೂ ನೂರರಂತೆ, ನೂರರ ಮೇಲೆ ಸಾವಿರದಂತೆ, ಸಾವಿರದ ಮೈಸಾಲ ಬಡ್ಡಿ ಬೆಳೆದು ಲಕ್ಷವಾದಂತೆ ಅನಂತವಾಗಿಯೇ ಸೇಡು ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವರು.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಕೋಲ ತೋಹು-ಬಾಣಗಳು ಕವಿದು ಬರುವುದು

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಸೋಲಿಸಿದೆ ನೀನೀಗಲೀ ನರ
ಪಾಲರನು ಜೂಜಿನಲಿ ಮೇಲಣ
ಕಾಳಗದ ಕಳನೊಳಗೆ ಕವಿತಹ ಕೋಲ ತೋಹಿನಲಿ
ಸೋಲವೊಂದಕೆ ನೂರು ನೂರರ
ಮೇಲೆ ಸಾವಿರ ಸಾವಿರದ ಮೈ
ಸಾಲ ಲಕ್ಷವನಂತವಾಗಿಯೆ ತೆಗೆವರವರೆಂದೆ ॥42॥

೦೪೩ ಎಳೆದು ತರಿಸಾ ...{Loading}...

ಎಳೆದು ತರಿಸಾ ದ್ರೌಪದಿಯ ನೀ
ಕಳಕಳಕೆ ಕೈಗೊಟ್ಟವೋಲ
ಸ್ಖಲಿತರಿಹರಕ್ಷಮತೆಯಲಿ ತತ್ಸಮಯ ಪರಿಯಂತ
ಬಳಿಕ ನೂರ್ವರ ಸತಿಯರಕ್ಕೆಯ
ಕಳವಳದ ಬಿಡುಮುಡಿಯ ಬಸುರಿನ
ತಳದ ಬಿರುಪೊಯ್ಲುಗಳ ಭಂಗವ ಕಾಂಬರಿವರೆಂದ ॥43॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಈಗ ನೀನು ಆ ದ್ರೌಪದಿಯನ್ನು ಎಳೆದು ತರಿಸು. ಅವರಿಗೆ ಆ ಸಮಯ ಬರುವವರೆಗೆ ನಿನ್ನ ಈ ಕಳಕಳಕ್ಕೆ ಅವರೇ
ಸಹಾಯಕರಾಗಿ ನಿಂತರೋ ಎಂಬಂತೆ ಅಲುಗಾಡದೆ ಸುಮ್ಮನಿರುತ್ತಾರೆ. ಅನಂತರ ನೀವು ನೂರ್ವರೂ ಹತರಾದಾಗ ನೂರ್ವರ
ಪತ್ನಿಯರೂ ವ್ಯಾಕುಲದಿಂದ ಅಳುತ್ತಾ ತಲೆ ಬಿರಿಹೊಯ್ದುಕೊಂಡು ಅಂಗೈಯಿಂದ ಹೊಟ್ಟೆಯನ್ನು ಬಡಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಭಂಗವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವುದನ್ನು ಕಾಣಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಎಳೆದು ತರಿಸಾ ದ್ರೌಪದಿಯ ನೀ
ಕಳಕಳಕೆ ಕೈಗೊಟ್ಟವೋಲ
ಸ್ಖಲಿತರಿಹರಕ್ಷಮತೆಯಲಿ ತತ್ಸಮಯ ಪರಿಯಂತ
ಬಳಿಕ ನೂರ್ವರ ಸತಿಯರಕ್ಕೆಯ
ಕಳವಳದ ಬಿಡುಮುಡಿಯ ಬಸುರಿನ
ತಳದ ಬಿರುಪೊಯ್ಲುಗಳ ಭಂಗವ ಕಾಂಬರಿವರೆಂದ ॥43॥

೦೪೪ ಇವನವರ ಬಹಿರಙ್ಗ ...{Loading}...

ಇವನವರ ಬಹಿರಂಗ ಜೀವ
ವ್ಯವಹರಣೆಯಾತನು ವೃಥಾ ತಾ
ನಿವನ ಕೆಣಕಿದೆನಕಟ ಬೋಧಭ್ರಾಂತಿ ಬಾಹಿರನ
ಇವನಿರಲಿ ಬಾ ಪ್ರಾತಿಕಾಮಿಕ
ಯುವತಿಯನು ಕರೆ ಹೋಗು ನೀನೆನ
ಲವ ಹಸಾದವ ಹಾಯ್ಕಿ ಬಂದನು ದೇವಿಯರಮನೆಗೆ ॥44॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ವಿದುರನಿಗೆ ಹೇಳಿದ್ದೇ ತಪ್ಪಾಯಿತು ಎಂದುಕೊಂಡ ದುರ್ಯೋಧನ. ಇವನು ಈ ಪಾಂಡವರ ಹೊರಗಿನ
ಜೀವದಂತೆ ವ್ಯವಹಾರ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ನಾನು ವ್ಯರ್ಥವಾಗಿ ಇವನನ್ನು ಕೆಣಕಿದಂತಾಯಿತು. ತಾನೇ ಮಹಾ ತಿಳಿದವನೆಂದು ಭ್ರಮೆಗೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ಇವನಿರಲಿ” ಎಂದು, ಪ್ರತಿಕಾಮಿಯನ್ನು ಕರೆದು “ನೀನು ಆ ಯುವತಿಯನ್ನು ಕರೆದು ತಾ, ಹೋಗು” ಎಂದ. ಅವನು “ಹಸಾದ” ಎಂದು ದ್ರೌಪದಿಯಿದ್ದ ಅರಮನೆಗೆ ಬಂದ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಟಿಪ್ಪನೀ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಪ್ರಾತಿಕಾಮಿ - ಪ್ರಾತಿಕಾಮಿ ಎಂದರೆ ಸೇವಕ, ವಾರ್ತಾಹರ ಎಂದರ್ಥ. ಈಗ ಒಬ್ಬ ಸೂತ. ಪಾಂಡವರು ಜೂಜಿನಲ್ಲಿ ದ್ರೌಪದಿಯನ್ನು ಕೂಡ ಪಣಕ್ಕೆ ಒಡ್ಡಿ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾಗ ರಾಜಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಕೌರವನು ಪ್ರಾತಿಕಾಮಿಯನ್ನು ಕರೆದು ‘‘ಪಾಂಡವರ ಭಯಬೇಡ. ನೀನು ಹೋಗಿ ದ್ರೌಪದಿಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಬಾ’’ ಎಂದು ಹೇಳಿದ. ಆತ ದ್ರೌಪದಿಯ ಬಳಿಗೆ ಬಂದು
‘‘ರಾಜಕುಮಾರಿ! ಧರ್ಮರಾಜನು ದ್ಯೋತೋನ್ಮತ್ತನಾಗಿ ಎಲ್ಲ ಸೋತು ಕೊನೆಗೆ ನಿನ್ನನ್ನೂ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಒಡ್ಡಿ ಸೋತಿದ್ದಾನೆ. ಈಗ ನೀನು ಕೌರವನ ದಾಸಿ. ಈ ಕೂಡಲೇ ನಿನ್ನನ್ನು ರಾಜ್ಯಸಭೆಗೆ ಕರೆತರಲು ಅಪ್ಪಣೆಯಾಗಿದೆ’’ ಎಂದು ಹೇಳಿದ. ದ್ರೌಪದಿ ನಂಬಲಿಲ್ಲ.
ಪ್ರಾತಿಕಾಮಿ! ಏನು ಮಾತಾಡುತ್ತಿದ್ದೀ? ಯಾವ ರಾಜನು ತಾನೇ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ಒಡ್ಡಿ ಜೂಜಾಡುತ್ತಾನೆ ಹೇಳು. ಬೇರೆ ಧನ ಇರಲಿಲ್ಲವೆ?
ಪ್ರಾತಿಕಾಮಿ: ಇಲ್ಲ. ಎಲ್ಲ ಕಳೆದುಕೊಂಡ. ಮೊದಲು ಸೋದರರನ್ನು ಅನಂತರ ತನ್ನನ್ನು ಅನಂತರ ನಿನ್ನನ್ನು ಒಡ್ಡಿ ಸೋತ.
ದ್ರೌಪದಿ: ಪ್ರಾತಿಕಾಮಿ ಮೊದಲು ತನ್ನನ್ನು ಸೋತುಕೊಂಡು ಅನಂತರ ನನ್ನನ್ನು ಸೋತನೆ? ಈ ಬಗೆಗೆ ನಿಖರವಾಗಿ ತಿಳಿದು ಬಂದು ಹೇಳು.
ಪ್ರಾತಿಕಾಮಿ ಮತ್ತೆ ರಾಜಸಭೆಗೆ ಬಂದ. ಕೌರವನು ಸಿಟ್ಟಿನಿಂದ, ದ್ರೌಪದಿ ಸಭೆಗೆ ಬಂದು ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಲಿ ಎಂದು ಉತ್ತರಿಸಿದ. ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಬಂದ ಪ್ರಾತಿಕಾಮಿಗೆ ‘ಹೋಗಲಿ ಹಿರಿಯರನ್ನಣಾದರೂ ಕೇಳಿಕೊಂಡು ಬಾ; ಎಂದು ದ್ರೌಪದಿ ಮತ್ತೆ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಕಳಿಸಿದಳು. ಅಲ್ಲಿಂದಿಲ್ಲಿಗೆ ಮತ್ತೆ ಇಲ್ಲಿಂದ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಲಾಳಿಯಾಡಬೇಕಾಗಿ ಬಂದ ಪ್ರಾತಿಕಾಮಿ ಸಭೆಗೆ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಹೇಳಿದ. ಹಿರಿಯರು ತಾನೇ ಏನು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ? ಮತ್ತೆ ಕೌರವನು ಒರಡು ಮಾತುಗಳನ್ನಾಡಿ ದ್ರೌಪದಿಯನ್ನು ಎಳದು ತರುವಂತೆ ಸ್ರಚಿಸಿದ. ಆದರೆ ಪ್ರಾತಿಕಾಮಿ ಮತ್ತೆ ದ್ರೌಪದಿಯ ಬಳಿಗೆ ಹೋಗು ನಿರಾಕರಿಸಿದ. ಅವನಿಗೆ ಮತ್ತೆ ಹೋಗಲು ಹೆದರಿಕೆಯೋ ಅಥವಾ ದ್ರೌಪದಿ ಇನ್ನೇನಾದರೂ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಿ ಮತ್ತೆ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸಿಯಾದಳೆಂಬ ಅನುಮಾನವೋ ಹೇಳುವುದು ಕಷ್ಟ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ದ್ರೌಪದಿಯ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಸತ್ಯಾಂಶವಿದೆ ಎಂಬ ಸಂಗತಿಯೂ ಅವನಿಗೆ ಗೊತ್ತಿತ್ತು. ಎಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ದ್ರೌಪದಿಯ ವಾಕ್‍ಚಾತುರ್ಯದ ಮೋಡಿಗೆ ಎಂಥವನೂ ಮರುಳಾಗಬೇಕಲ್ಲವೇ?
ಪ್ರಾತಿಕಾಮಿ ತನಗೆ ಕೊಟ್ಟ ಕೆಲಸವನ್ನಷ್ಟೆ ಮಾಡಿ ಮುಗಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಅವನ ಮಾತುಗಳಿಂದ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಧರ್ಮರಾಯನು ‘ದ್ಯೂತೋನ್ಮತ್ತ’ನಾಗಿ ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮಾತು ಬರಿಯ ಮಾತಾಗದೆ ವಿಚಾರ ವಿಮರ್ಶೆಯೂ ಆಗುತ್ತದೆ. ಸುದ್ದಿ ಹೇಳಲು ಬಂದ ಪ್ರಾತಿಕಾಮಿಯು ಆ ಬಗೆಗೆ ತನ್ನ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಟೀಕೆಯನ್ನೂ ಸೇರಿಸುವಷ್ಟು ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಚಾರಪರನಾಗಿರುವುದನ್ನು ನೋಡಿ ಬರಿಯ ಸುದ್ದಿ ಹೇಳುವುದರ ಜತೆಗೆ ತನ್ನ ಟೀಕೆಯನ್ನೂ ಸೇರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಅವನ ಮಾತು ಇದು:
‘‘ಮಹಾರಾಣಿ! ಈಗ ಕೌರವರಿಗೆ ವಿನಾಶಕಾಲ ಬಂದಿದೆಯೆಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತೇನೆ. ನಿನನ್ನು ರಾಜಸಭೆಗೆ ಬರಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಷ್ಟು ನೀಚಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿದ್ದಾನೆ.’’
ಇದು ತುಂಬ ತೂಕವಾದ ಮಾತು. ಸೇವಕರಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಇಂಥ ವಿವೇಚನೆ ಬೆಳೆದಿರುವುದು ಅವರ ವೃತ್ತಿಗೇ ಭೂಷಣವನ್ನು ತರುವ ಸಂಗತಿಯಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಮತ್ತೆ ಮೂರನೆಯ ಸಲ ದ್ರೌಪದಿಯನ್ನು ಕರೆಯಲು ತಾನು ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ನಿರಾಕರಿಸುವುದರಲ್ಲೂ ಅವನ ಧೈರ್ಯ ಮನೋಭಾವ ವ್ಯಕ್ತವಾಗುತ್ತದೆ. ‘ಓಲೆಕಾರನಿಗೇಕೆ ತಂದ ಸುದ್ದಿಯ ಚಿಂತೆ’ ಎಂಬ ಮಾತು ಇಂಥವರಿಗೆ ಅನ್ವಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ.

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಇವನವರ ಬಹಿರಂಗ ಜೀವ
ವ್ಯವಹರಣೆಯಾತನು ವೃಥಾ ತಾ
ನಿವನ ಕೆಣಕಿದೆನಕಟ ಬೋಧಭ್ರಾಂತಿ ಬಾಹಿರನ
ಇವನಿರಲಿ ಬಾ ಪ್ರಾತಿಕಾಮಿಕ
ಯುವತಿಯನು ಕರೆ ಹೋಗು ನೀನೆನ
ಲವ ಹಸಾದವ ಹಾಯ್ಕಿ ಬಂದನು ದೇವಿಯರಮನೆಗೆ ॥44॥

೦೪೫ ಬನ್ದು ಬಾಗಿಲ ...{Loading}...

ಬಂದು ಬಾಗಿಲ ಕಾಹಿಗಳ ಕರೆ
ದೆಂದನರಸಿಗೆ ಬಿನ್ನವಿಸಿ ತಾ
ಬಂದ ಹದನನು ಕಾರ್ಯವುಂಟೆನೆ ಹಲವು ಬಾಗಿಲಲಿ
ಬಂದುದಲ್ಲಿಯದಲ್ಲಿಗರುಹಿಸ
ಲಿಂದುಮುಖಿ ಕೇಳಿದಳು ಬರ ಹೇ
ಳೆಂದರಾತನ ಹೊಗಿಸಿದರು ಹೊಕ್ಕನು ಸತೀಸಭೆಯ ॥45॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಪ್ರಾತಿಕಾಮಿ ಬಂದು, ಬಾಗಿಲು ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದವರನ್ನು ಕರೆದು “ಅರಸಿಯ ಬಳಿ ತನ್ನ ಕಾರ್ಯವುಂಟು. ತಾನು ಬಂದಿರುವ ವಿಷಯವನ್ನು ಆಕೆಗೆ ಬಿನ್ನವಿಸಿ” ಎಂದ. ಆ ಬಾಗಿಲು ಕಾಯುವವನಿಂದ ಒಳಗೆ ಹಲವು ಬಾಗಿಲು ಕಾಯುವವರು ಒಬ್ಬರಿಂದೊಬ್ಬರು
ವಿಷಯ ತಿಳಿದು ದ್ರೌಪದಿಗೆ ಸುದ್ದಿ ಮುಟ್ಟಿಸಿದರು. ಅದನ್ನು ತಿಳಿದು ಆಕೆ “ಬರಹೇಳು” ಎಂದಳು. ಸರಿ ಅವನನ್ನು ಒಳಕ್ಕೆ ಬಿಟ್ಟರು. ಅವನು ಸತೀಸಭೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಬಂದು ಬಾಗಿಲ ಕಾಹಿಗಳ ಕರೆ
ದೆಂದನರಸಿಗೆ ಬಿನ್ನವಿಸಿ ತಾ
ಬಂದ ಹದನನು ಕಾರ್ಯವುಂಟೆನೆ ಹಲವು ಬಾಗಿಲಲಿ
ಬಂದುದಲ್ಲಿಯದಲ್ಲಿಗರುಹಿಸ
ಲಿಂದುಮುಖಿ ಕೇಳಿದಳು ಬರ ಹೇ
ಳೆಂದರಾತನ ಹೊಗಿಸಿದರು ಹೊಕ್ಕನು ಸತೀಸಭೆಯ ॥45॥

೦೪೬ ಹೊಳೆವ ಕಙ್ಗಳ ...{Loading}...

ಹೊಳೆವ ಕಂಗಳ ಕಾಂತಿಗಳ ಥಳ
ಥಳಿಪ ವದನಪ್ರಭೆಯ ರತ್ನಾ
ವಳಿಯ ಬಹುವಿಧ ರಶ್ಮಿಗಳ ಲಾವಣ್ಯ ಲಹರಿಗಳ
ಎಳೆನಗೆಯ ಸುಲಿಪಲ್ಲ ಮುಕ್ತಾ
ವಳಿಯ ನಖ ದೀಧಿತಿಯ ಬೆಳಗಿನ
ಬಳಗವೆನೆ ಬಾಲಕಿಯರಿದ್ದರು ಸತಿಯ ಬಳಸಿನಲಿ ॥46॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಒಳಗೆ ಹೋಗಿ ನೋಡುತ್ತಾನೆ, ದ್ರೌಪದಿ ಬಾಲಕಿಯರ ನಡುವೆ ಕುಳಿತಿದ್ದಾಳೆ. ಅವರ ಕಣ್ಣುಗಳು ಕಾಂತಿಯಿಂದ ಹೊಳೆಹೊಳೆಯುತ್ತಿವೆ. ಅವರ ಮುಖ ಕಾಂತಿ ಥಳಥಳಿಸುತ್ತಿದೆ. ಅವರು ಧರಿಸಿದ್ದ ಆಭರಣಗಳ ರತ್ನಾವಳಿಯ ಬಗೆಬಗೆಯ ರಶ್ಮಿಗಳು ಲಾವಣ್ಯಮಯವಾಗಿ ಸುತ್ತಲೂ ಹರಡುತ್ತಿವೆ. ಅವರು ನಸುನಗುವಾಗ ಮುತ್ತಿನ ಸಾಲಿನಂತಿರುವ ಹಲ್ಲುಗಳ, ಹೊಳಪು, ಉಗುರುಗಳ ಕಾಂತಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮುತ್ತಿವೆ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಸುಲಿಪಲ್ಲು-ಸ್ವಚ್ಛವಾದ ಹಲ್ಲು, ದೀಧಿತಿ-ಕಾಂತಿ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಹೊಳೆವ ಕಂಗಳ ಕಾಂತಿಗಳ ಥಳ
ಥಳಿಪ ವದನಪ್ರಭೆಯ ರತ್ನಾ
ವಳಿಯ ಬಹುವಿಧ ರಶ್ಮಿಗಳ ಲಾವಣ್ಯ ಲಹರಿಗಳ
ಎಳೆನಗೆಯ ಸುಲಿಪಲ್ಲ ಮುಕ್ತಾ
ವಳಿಯ ನಖ ದೀಧಿತಿಯ ಬೆಳಗಿನ
ಬಳಗವೆನೆ ಬಾಲಕಿಯರಿದ್ದರು ಸತಿಯ ಬಳಸಿನಲಿ ॥46॥

೦೪೭ ಗಿಳಿಯ ಮೆಲು ...{Loading}...

ಗಿಳಿಯ ಮೆಲು ನುಡಿಗಳ ವಿನೋದದಿ
ಕೆಲರು ವೀಣಾಧ್ವನಿಯ ರಹಿಯಲಿ
ಕೆಲರು ಸರಸ ಸುಗಂಧ ಸಂಗೀತದ ಸಮಾಧಿಯಲಿ
ಕೆಲರು ನೆತ್ತದಲಮಳ ಮುಕ್ತಾ
ವಳಿಯ ಚೆಲುವಿನ ಚದುರೆಯರು ಕಂ
ಗೊಳಿಸಿತಬಲೆಯ ಮಣಿಯ ಮಂಚದ ಸುತ್ತುವಳೆಯದಲಿ ॥47॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ದ್ರೌಪದಿ ಕುಳಿತಿದ್ದ ರತ್ನ ಮಂಚದ ಸುತ್ತಲೂ ನೆರೆದಿದ್ದ ಆ ಬಾಲಿಕೆಯರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ಗಿಳಿಯಂತೆ ವಿನೋದವಾಗಿ ಮೆಲು
ನುಡಿಗಳನ್ನು ಆಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಕೆಲವರು ವೀಣಾಧ್ವನಿ ಮಾಡುತ್ತಾ ಅದರ ಇಂಪಿನಲ್ಲಿ ತಲ್ಲೀನರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಕೆಲವರು ಸರಸ ಸುಗಂಧ ಸಂಗೀತದ ಸಮಾಧಿಯಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ. ಕೆಲವರು ಪಗಡೆಯ ಆಟದಲ್ಲಿ ತಲ್ಲೀನರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಹೀಗೆ ಆ ಚೆಲುವಿನ ಚದುರೆಯರು ಕಂಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ರಹಿ- ಉತ್ಸಾಹ, ಸಂಭ್ರಮ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಗಿಳಿಯ ಮೆಲು ನುಡಿಗಳ ವಿನೋದದಿ
ಕೆಲರು ವೀಣಾಧ್ವನಿಯ ರಹಿಯಲಿ
ಕೆಲರು ಸರಸ ಸುಗಂಧ ಸಂಗೀತದ ಸಮಾಧಿಯಲಿ
ಕೆಲರು ನೆತ್ತದಲಮಳ ಮುಕ್ತಾ
ವಳಿಯ ಚೆಲುವಿನ ಚದುರೆಯರು ಕಂ
ಗೊಳಿಸಿತಬಲೆಯ ಮಣಿಯ ಮಂಚದ ಸುತ್ತುವಳೆಯದಲಿ ॥47॥

೦೪೮ ಸಕಲ ಶಕ್ತಿಪರೀತ ...{Loading}...

ಸಕಲ ಶಕ್ತಿಪರೀತ ವಿಮಳಾಂ
ಬಿಕೆಯವೋಲ್ ವರಮಂತ್ರ ದೇವೀ
ನಿಕರ ಮಧ್ಯದಿ ಶೋಭಿಸುವ ಸಾವಿತ್ರಿಯಂದದಲಿ
ವಿಕಟ ರಶ್ಮಿ ನಿಬದ್ಧ ರತ್ನ
ಪ್ರಕರ ಮಧ್ಯದ ಕೌಸ್ತುಭದವೊಲ್
ಚಕಿತ ಬಾಲಮೃಗಾಕ್ಷಿ ಮೆರೆದಳು ಯುವತಿ ಮಧ್ಯದಲಿ ॥48॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಆ ಯುವತಿಯರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿದ್ದ ದ್ರೌಪದಿ ಸಕಲ ಶಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿಯಲ್ಪಟ್ಟ ವಿಮಳಾಂಬಿಕೆಯಂತೆ, ವರ ಮಂತ್ರ
ದೇವೀನಿಕರದ ನಡುವೆ ಶೋಭಿಸುವ ಸಾವಿತ್ರೀ ದೇವಿಯಂತೆ ನಾನಾ ವಿಧದ ರಶ್ಮಿಗಳನ್ನು ಹೊರ ಚೆಲ್ಲುತ್ತಿರುವ ರತ್ನಗಳ ರಾಶಿಯ ನಡುವೆ ಶೋಭಿಸುವ ಕೌಸ್ತುಭ ರತ್ನದಂತೆ ಬೆಳಗುತ್ತಿದ್ದಳು.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಸಕಲ ಶಕ್ತಿಪರೀತ ವಿಮಳಾಂ
ಬಿಕೆಯವೋಲ್ ವರಮಂತ್ರ ದೇವೀ
ನಿಕರ ಮಧ್ಯದಿ ಶೋಭಿಸುವ ಸಾವಿತ್ರಿಯಂದದಲಿ
ವಿಕಟ ರಶ್ಮಿ ನಿಬದ್ಧ ರತ್ನ
ಪ್ರಕರ ಮಧ್ಯದ ಕೌಸ್ತುಭದವೊಲ್
ಚಕಿತ ಬಾಲಮೃಗಾಕ್ಷಿ ಮೆರೆದಳು ಯುವತಿ ಮಧ್ಯದಲಿ ॥48॥

೦೪೯ ಸುತ್ತಲೆಸೆಯೆ ವಿಲಾಸಿನೀಜನ ...{Loading}...

ಸುತ್ತಲೆಸೆಯೆ ವಿಲಾಸಿನೀಜನ
ಹತ್ತು ಸಾವಿರ ನಡುವೆ ಕಂಡನು
ಮತ್ತಕಾಶಿನಿಯನು ಪತಿವ್ರತೆಯರ ಶಿರೋಮಣಿಯ
ಹತ್ತಿರೈತರಲಂಜಿಸಿದನು ತ
ನ್ನುತ್ತಮಾಂಗಕೆ ಕರಯುಗವ ಚಾ
ಚುತ್ತ ಬಿನ್ನಹ ಮಾಡಿದನು ಪಾಂಚಾಲ ನಂದನೆಗೆ ॥49॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಆ ವಿಳಾಸಿನೀ ಜನರು ಹತ್ತು ಸಾವಿರ ಮಂದಿ ಸುತ್ತಲೂ ಕಂಗೊಳಿಸುತ್ತಿರಲು ಅವರ ನಡುವೆ ಪತಿವ್ರತೆಯರ ಶಿರೋಮಣಿಯಾದ ಈ ಲಾವಣ್ಯವತಿ ದ್ರೌಪದಿ ಕುಳಿತಿರಲು ಪ್ರಾತಿಕಾಮಿ ಹತ್ತಿರ ಹೋಗಲು ಅಂಜಿದ. ದೂರದಿಂದಲೇ ತನ್ನ ಹಣೆಯ ಬಳಿ ಕರಯಗವನ್ನು ಜೋಡಿಸಿ ಆಕೆಗೆ ಬಿನ್ನಹ ಮಾಡಿಕೊಂಡ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಹಿಂದೆಯೇ ನಾರದರೇ ಮೊದಲಾದವರು ಮುಂದೆ ಆಗುವುದನ್ನೆಲ್ಲ ತಿಳಿಸಿದ್ದರು. ಅದು ನಡೆದೇ ಹೋಯಿತೇ ! ಇಂದ್ರಪ್ರಸ್ಥ
ಪುರದ ಲಕ್ಷ್ಮಿಗೆ ನಮ್ಮಿಂದ ವಿಯೋಗವುಂಟಾಯಿತೇ ? ಹೋಗಲಿ ಅದು, ಪ್ರಾತಿಕಾಮಿಕ ಹೇಳು. ಮೊದಲು ಏನನ್ನು ಒಡ್ಡಿದ. ತನ್ನನ್ನೇ ಹೇಗೆ ನೀಗಿದ, ಇದರ ಆಗು ಹೋಗುಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ತಿಳಿಸಿಪ್ಪಾ” ಎಂದಳು.

ಅನಂತರ ತಮ್ಮ ದುಶ್ಯಾಸನನ್ನು ಕರೆದ. ತಮ್ಮ ಬಾರಯ್ಯ ಹೋಗು. ನಿನಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾದರೆ ಅವಳನ್ನು ಎಳೆದು ತಾ. ನಮ್ಮ ದಾಸರಾದ ಈ ಐವರು ರಾಜರುಗಳಿದ್ದು ಏನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಮಾಡಿದ ಕರ್ಮವಿಪಾಕ ಅವರನ್ನೇ ಕೆಡಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಧರ್ಮವೆಂಬುದು ನಮ್ಮ ಕಾರಣದಿಂದ ಆದದ್ದಲ್ಲ. ನೀನು ಹೋಗು” ಎಂದ.

ದ್ರೌಪದಿಯ ಮುಂದೆ ನಿಂತು “ಎಲಗೇ ನಿನ್ನ ದೊಡ್ಡಸ್ತಿಕೆಯೆಲ್ಲ ಹಿಂದೆ ನಡೆಯಿತು. ಇನ್ನು ಕುರು ರಾಜಭವನದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಈಗ ದಾಸಿಯರ ಮುಂದೆ ಮೆರೆಯುವಂತೆ ನಡೆ. ಇಳಿ ಮಂಚದಿಂದ ಎಂದು ಜರೆದ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಬಂದನಿವನಬುಜಾಕ್ಷಿಯಿದಿರಲಿ
ನಿಂದನೆಲೆಗೇ ಗರುವತನವಿದು
ಹಿಂದೆ ಸಲುವುದು ಸಲ್ಲದಿರು ಕುರುರಾಜ ಭವನದಲಿ
ಇಂದು ಮೆರೆ ನಡೆ ನಮ್ಮ ತೊತ್ತಿರ
ಮುಂದೆ ಮೆರೆ ನಡೆ ಮಂಚದಿಂದಿಳಿ
ಯೆಂದು ಜರೆದನು ಕೌರವಾನುಜನಾ ಮಹಾಸತಿಯ ॥63॥

೦೬೪ ಜನಪನನುಜನು ನೀನೆನಗೆ ...{Loading}...

ಜನಪನನುಜನು ನೀನೆನಗೆ ಮೈ
ದುನನಲೇ ತಪ್ಪೇನು ಯಮ ನಂ
ದನನು ಸೋಲಲಿ ನನ್ನ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಕೊಡಲಿ ಮರುಮಾತ
ಅನುಜ ಕೇಳೈ ಪುಷ್ಪವತಿ ತಾ
ನೆನಗೆ ರಾಜಸಭಾ ಪ್ರವೇಶವ
ದನುಚಿತವಲೇ ಹೇಳೆನಲು ಖಳರಾಯ ಖತಿಗೊಂಡ ॥64॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಅವನು ಅಷ್ಟು ದುಡುಕಿದರೂ ದ್ರೌಪದಿ ತಾಳ್ಮೆಯಿಂದ, ಗೌರವದಿಂದಲೇ ಅವನನ್ನು ಮಾತನಾಡಿಸುತ್ತಾಳೆ. “ಧರ್ಮರಾಜನಿಗೂ
ನೀನು ತಮ್ಮನೇ. ನನಗೆ ಮೈದುನನಲ್ಲವೇ ? ತಪ್ಪೇನು ! ಯಮನಂದನನು ಸೋಲಲಿ ಆದರೆ ನನ್ನ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಉತ್ತರ ಕೊಡಲಿ. ತಮ್ಮ ಕೇಳು ನಾನು ಪುಷ್ಪವತಿಯಾಗಿದ್ದೇನೆ. ರಜಸ್ವಲೆಯಾದವಳು ರಾಜಸಭೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವುದು ಅನುಚಿತವಲ್ಲವೇ ಹೇಳು” ಎಂದಳು. ಆ ಖಳರ ರಾಜ ಕ್ರುದ್ಧನಾಗಿಬಿಟ್ಟ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಪುಷ್ಪವತಿ-ರಜಸ್ವಲೆ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಜನಪನನುಜನು ನೀನೆನಗೆ ಮೈ
ದುನನಲೇ ತಪ್ಪೇನು ಯಮ ನಂ
ದನನು ಸೋಲಲಿ ನನ್ನ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಕೊಡಲಿ ಮರುಮಾತ
ಅನುಜ ಕೇಳೈ ಪುಷ್ಪವತಿ ತಾ
ನೆನಗೆ ರಾಜಸಭಾ ಪ್ರವೇಶವ
ದನುಚಿತವಲೇ ಹೇಳೆನಲು ಖಳರಾಯ ಖತಿಗೊಂಡ ॥64॥

೦೬೫ ಎಲ್ಲಿಯದು ದುಷ್ಪ್ರಶ್ನೆ ...{Loading}...

ಎಲ್ಲಿಯದು ದುಷ್ಪ್ರಶ್ನೆ ಮರು ಮಾ
ತೆಲ್ಲಿಯದು ನೀ ಪುಷ್ಪವತಿಯಾ
ಗಿಲ್ಲಿ ಫಲವತಿಯಾಗು ನಡೆ ಕುರುರಾಯಭವನದಲಿ
ಖುಲ್ಲರೈವರು ತಮ್ಮ ಸೋತರು
ಬಲ್ಲವಿಕೆಯುಚಿತವನು ಮೌಳಿಯ
ನಲ್ಲಿ ತೋರಾಯೆನುತ ತಪ್ಪಿದನಹಹ ಸಿರಿಮುಡಿಗೆ ॥65॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ದುಶ್ಶಾಸನ ತನ್ನ ದುಷ್ಟತನದ ಪರಮಾವಧಿಗೇರುತ್ತಾನೆ. “ಎಲ್ಲಿಯದು ದುಷ್ಪ್ರಶ್ನೆ ? ಮರುಮಾತೆಲ್ಲಿಯದಯಿಲ್ಲಿ ನೀನು ಪುಷ್ಪವತಿಯಾಗಿದ್ದರೆ ಕುರುರಾಜ ಭವನದಲಿ. ಫಲವತಿಯಾಗು ನಡೆ .ಖೂಳರು ಐವರು ತಮ್ಮನ್ನೇ ಸೋತುಕೊಂಡರು. ನಿನ್ನ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯ ಔಚಿತ್ಯವನ್ನು ಅಲ್ಲಿ ತೋರಿಸು. ನಡೆ” ಎಂದು ದ್ರೌಪದಿಯ ಸಿರಿಮುಡಿಗೆ ಕೈಹಾಕಿ ತಪ್ಪು ಮಾಡಿದ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಎಲ್ಲಿಯದು ದುಷ್ಪ್ರಶ್ನೆ ಮರು ಮಾ
ತೆಲ್ಲಿಯದು ನೀ ಪುಷ್ಪವತಿಯಾ
ಗಿಲ್ಲಿ ಫಲವತಿಯಾಗು ನಡೆ ಕುರುರಾಯಭವನದಲಿ
ಖುಲ್ಲರೈವರು ತಮ್ಮ ಸೋತರು
ಬಲ್ಲವಿಕೆಯುಚಿತವನು ಮೌಳಿಯ
ನಲ್ಲಿ ತೋರಾಯೆನುತ ತಪ್ಪಿದನಹಹ ಸಿರಿಮುಡಿಗೆ ॥65॥

೦೬೬ ಆ ಮಹೀಶಕ್ರತುವರದೊಳು ...{Loading}...

ಆ ಮಹೀಶಕ್ರತುವರದೊಳು
ದ್ದಾಮ ಮುನಿಜನರಚಿತ ಮಂತ್ರ
ಸ್ತೋಮ ಪುಷ್ಕಲ ಪೂತ ಪುಣ್ಯಜಲಾಭಿಷೇಚನದ
ಶ್ರೀಮುಡಿಗೆ ಕೈಯಿಕ್ಕಿದನು ವರ
ಕಾಮಿನೀ ನಿಕುರುಂಬವಕಟಕ
ಟಾ ಮಹಾಸತಿ ಶಿವ ಶಿವಾಯೆಂದೊದರಿತಲ್ಲಲ್ಲಿ ॥66॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಆ ಸಿರಿಮುಡಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾದುದಲ್ಲ. ಆ ಮಹಾ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ರಾಜಸೂಯ ಯಾಗದಲ್ಲಿ ಮಹಾಶ್ರೇಷ್ಠರಾದಂತಹ ಋಷಿಗಳಿಂದ ಉಚ್ಚರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮಂತ್ರಗಳಿಂದ ಪವಿತ್ರಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಪುಣ್ಯಜಲದ ಅಭಿಷೇಕದಿಂದ ಪರಿಪೂತವಾದದ್ದು. ಅಂತಹ ಸಿರಿಮುಡಿಗೆ ಕೈಹಾಕಿದ. ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ಎಳೆದ. ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಸ್ತ್ರೀಯರ ಸಮೂಹ ಅಕಟಕಟಾ ! ಮಹಾಸತಿ ! ಶಿವ ಶಿವಾ ! ಎಂದು ಅಲ್ಲಲ್ಲೇ ಕೂಗಿಕೊಂಡರು.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ನಿಕುರುಂಬ-ಸಮೂಹ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಆ ಮಹೀಶಕ್ರತುವರದೊಳು
ದ್ದಾಮ ಮುನಿಜನರಚಿತ ಮಂತ್ರ
ಸ್ತೋಮ ಪುಷ್ಕಲ ಪೂತ ಪುಣ್ಯಜಲಾಭಿಷೇಚನದ
ಶ್ರೀಮುಡಿಗೆ ಕೈಯಿಕ್ಕಿದನು ವರ
ಕಾಮಿನೀ ನಿಕುರುಂಬವಕಟಕ
ಟಾ ಮಹಾಸತಿ ಶಿವ ಶಿವಾಯೆಂದೊದರಿತಲ್ಲಲ್ಲಿ ॥66॥

೦೬೭ ಕೆದರಿದವು ಸೂಸಕದ ...{Loading}...

ಕೆದರಿದವು ಸೂಸಕದ ಮುತ್ತುಗ
ಳುದುರಿದವು ಸೀಮಂತ ಮಣಿಗಳ
ಹೊದರು ಮುರಿದವು ಕರ್ಣಪೂರದ ರತ್ನದೋಲೆಗಳು
ಸುದತಿಯರು ಗೋಳಿಡುತ ಬರೆ ಮೆ
ಟ್ಟಿದನು ತಿವಿದನು ಕಾಲಲಡಬಿ
ದ್ದುದು ಸಖೀಜನವೆಳೆದು ಝಾಡಿಸಿ ಜರೆದು ಝೋಂಪಿಸಿದ ॥67॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಬೈತಲೆಯ ಆಭರಣದ ಗೊಂಚಲಿನ ಮುತ್ತುಗಳೆಲ್ಲ ಉದುರಿದವು. ಸೀಮಂತ ಮಣಿಗಳ ಗುಚ್ಛವೂ ಮುರಿದು ಬಿತ್ತು. ಕಿವಿಯಾಭರಣವಾದ ರತ್ನದ ಓಲೆಗಳೂ ಕಳಚಿಬಿದ್ದುವು. ಸುದತಿಯರು ಗೋಳಿಡುತ್ತ ಅಡ್ಡಬರಲು ಅವರನ್ನು ಅವನು ಮೆಟ್ಟಿದ, ತಿವಿದ. ಸಖೀಜನರು ಅವನ ಕಾಲಿಗೆ ಅಡ್ಡಬಿದ್ದರೆ ಅವರನ್ನು ಝಾಡಿಸಿದ, ಜರೆದ, ಝೋಂಪಿಸಿದ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಸೂಸಕ-ಗೊಂಚಲು, ಹೊದರು-ಕಾಂತಿ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಕೆದರಿದವು ಸೂಸಕದ ಮುತ್ತುಗ
ಳುದುರಿದವು ಸೀಮಂತ ಮಣಿಗಳ
ಹೊದರು ಮುರಿದವು ಕರ್ಣಪೂರದ ರತ್ನದೋಲೆಗಳು
ಸುದತಿಯರು ಗೋಳಿಡುತ ಬರೆ ಮೆ
ಟ್ಟಿದನು ತಿವಿದನು ಕಾಲಲಡಬಿ
ದ್ದುದು ಸಖೀಜನವೆಳೆದು ಝಾಡಿಸಿ ಜರೆದು ಝೋಂಪಿಸಿದ ॥67॥

೦೬೮ ಮಣಿದ ತನುವಿನ ...{Loading}...

ಮಣಿದ ತನುವಿನ ವೇಗಗತಿಯಲಿ
ಝಣಝಣಿಪ ನೂಪುರದ ರವ ಕಂ
ಕಣದ ದನಿ ಕೇವಣದ ಹೊಂಗಿರುಗೆಜ್ಜೆಗಳ ರಭಸ
ಗಣಿಕೆಯರ ಕೆಳದಿಯರ ಹಾಹಾ
ರಣಿತಕಿವು ನೆರವಾದವಾ ಪ
ಟ್ಟಣವ ತುಂಬಿತು ಶೋಕವದನೇನೆಂಬೆನದ್ಭುತವ ॥68॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಕುಸಿದ ದ್ರೌಪದಿಯ ದೇಹವನ್ನು ರಭಸದಿಂದ ಎಳೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಅವಳ ನೂಪುರದ ಧ್ವನಿ ಕಂಕಣಗಳ ಧ್ವನಿ, ಠೇವಣಿಸಿದ ಚಿನ್ನದ ಕಿರುಗೆಜ್ಜೆಗಳ ಧ್ವನಿ ಝಣಝಣಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಜೊತೆಗೂಡಿಬರುತ್ತಿದ್ದ ಗಣಿಕೆಯರ ಗೆಳತಿಯರ ಹಾಹಾ ಎಂಬ ರೋದನಕ್ಕೆ ಅದು ಹಿಮ್ಮೇಳವಾಯಿತು. ಆ ಶೋಕದ ಧ್ವನಿ ಆ ಪಟ್ಟಣವನ್ನೆಲ್ಲ ತುಂಬಿತು.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಕೇವಣದ - ಖಚಿತಗೊಳಿಸಿದ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಮಣಿದ ತನುವಿನ ವೇಗಗತಿಯಲಿ
ಝಣಝಣಿಪ ನೂಪುರದ ರವ ಕಂ
ಕಣದ ದನಿ ಕೇವಣದ ಹೊಂಗಿರುಗೆಜ್ಜೆಗಳ ರಭಸ
ಗಣಿಕೆಯರ ಕೆಳದಿಯರ ಹಾಹಾ
ರಣಿತಕಿವು ನೆರವಾದವಾ ಪ
ಟ್ಟಣವ ತುಂಬಿತು ಶೋಕವದನೇನೆಂಬೆನದ್ಭುತವ ॥68॥

೦೬೯ ಹಡಪಗಿತಿಯರು ಸೀಗುರಿಯ ...{Loading}...

ಹಡಪಗಿತಿಯರು ಸೀಗುರಿಯ ಕ
ನ್ನಡಿಯವರು ಮೇಳದ ವಿನೋದದ
ನುಡಿನಗೆಯ ಸಖಿಯರು ಪಸಾಯ್ತೆಯರಾಪ್ತ ದಾಸಿಯರು
ಒಡನೆ ಬಂದರು ಕಂಬನಿಯ ಬಿಡು
ಮುಡಿಯ ಹಾಹಾರವದ ರಭಸದ
ನಡೆಯಲಖಿಳ ವಿಲಾಸಿನಿಯರು ಸಹಸ್ರ ಸಂಖ್ಯೆಯಲಿ ॥69॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಹಡಪಗಿತ್ತಿಯರು, ಸೀಗುರಿಯವರು, ಕನ್ನಡಿಯವರು, ಮೇಳದ ವಿನೋದದ ನುಡಿನಗೆಯ ಸಖಿಯರು, ಪಸಾಯ್ತೆಯರು, ಆಪ್ತದಾಸಿಯರು ಹೀಗೆ ಸಹಸ್ರಸಂಖ್ಯೆಯ ವಿಳಾಸಿನಿಯರು ಕಣ್ಣೀರನ್ನು ಮಿಡಿಯುತ್ತಾ ತಲೆ ಕೆದರಿಕೊಂಡು ಹಾಹಾ ಎಂದು ರೋದನ ಮಾಡುತ್ತಾ ರಭಸದಿಂದ ಹಿಂಬಾಲಿಸಿ ನಡೆದುಹೋದರು.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಹಡಪಗಿತಿಯರು ಸೀಗುರಿಯ ಕ
ನ್ನಡಿಯವರು ಮೇಳದ ವಿನೋದದ
ನುಡಿನಗೆಯ ಸಖಿಯರು ಪಸಾಯ್ತೆಯರಾಪ್ತ ದಾಸಿಯರು
ಒಡನೆ ಬಂದರು ಕಂಬನಿಯ ಬಿಡು
ಮುಡಿಯ ಹಾಹಾರವದ ರಭಸದ
ನಡೆಯಲಖಿಳ ವಿಲಾಸಿನಿಯರು ಸಹಸ್ರ ಸಂಖ್ಯೆಯಲಿ ॥69॥

೦೭೦ ನಗೆಮೊಗವನೊಮ್ಮೆಯು ಪಯೋಧರ ...{Loading}...

ನಗೆಮೊಗವನೊಮ್ಮೆಯು ಪಯೋಧರ
ಯುಗಳ ನೋಡುವ ಸಖ್ಯದಲಿ ದೃಗು
ಯುಗಳ ಜಲಬಿಂದುಗಳಿಗಾ ಜಲಬಿಂದು ಸುರಿವಂತೆ
ಒಗುವ ಖಂಡಿತ ಹಾರ ಮುಕ್ತಾ
ಳಿಗಳು ಮೆರೆದವು ಮಾನಿನಿಯರು
ಬ್ಬೆಗದ ರೋದನ ರೌರವದೊಳೈತಂದಳಿಂದುಮುಖಿ ॥70॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಸ್ತನಗಳ ಜೋಡಿಗೆ ನಗೆಮುಖವನ್ನು ಒಮ್ಮೆಯೂ ನೋಡುವ ಸಖ್ಯ ಫಲಿಸದಾಗ ಅವು ಸುರಿಸಿದ ಕಣ್ಣೀರ ಹನಿಗಳೋ ಎಂಬಂತೆ ಎದೆಯ ಮೇಲಿನ ಮುತ್ತಿನ ಹಾರ ತುಂಡಾಗಿ ಮುತ್ತುಗಳು ಉದುರಿದುವು. ಕಣ್ಣಿಂದ ಉದುರುತ್ತಿದ್ದ ಜಲಬಿಂದುಗಳಿಗೆ ಅವು
ಸಾಟಿಯಾದುವು. ಮಾನಿನಿಯರು ಉದ್ವೇಗದಿಂದ ರೋದಿಸುತ್ತಿರಲು ಆ ರೋದನದ ರೌರವ ನರಕದಲ್ಲೇ ದ್ರೌಪದಿ ರಾಜಸಭೆ ಸೇರಿದಳು.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಪಯೋಧರ-ಸ್ತನ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ನಗೆಮೊಗವನೊಮ್ಮೆಯು ಪಯೋಧರ
ಯುಗಳ ನೋಡುವ ಸಖ್ಯದಲಿ ದೃಗು
ಯುಗಳ ಜಲಬಿಂದುಗಳಿಗಾ ಜಲಬಿಂದು ಸುರಿವಂತೆ
ಒಗುವ ಖಂಡಿತ ಹಾರ ಮುಕ್ತಾ
ಳಿಗಳು ಮೆರೆದವು ಮಾನಿನಿಯರು
ಬ್ಬೆಗದ ರೋದನ ರೌರವದೊಳೈತಂದಳಿಂದುಮುಖಿ ॥70॥

೦೭೧ ಬೆದರುಗಙ್ಗಳ ಬಿಟ್ಟ ...{Loading}...

ಬೆದರುಗಂಗಳ ಬಿಟ್ಟ ಮಂಡೆಯ
ಹುದಿದ ಹಾಹಾರವದ ತೊಡಕಿದ
ಪದಯುಗದ ಮೇಲುದಿನ ಬೀದಿಯ ಧೂಳಿ ಧೂಸರದ
ವದನಕಮಲದ ಖಳನ ವಾಮಾಂ
ಗದಲಿ ಬಾಗಿದ ತನುಲತೆಯ ವರ
ಸುದತಿ ಬಂದಳು ರಾಜಸಭೆಗೆ ನೃಪಾಲ ಕೇಳ್ ಎಂದ ॥71॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ದುಶ್ಶಾಸನನು ತನ್ನ ಎಡತೋಳಿನಿಂದ ಅದುಮಿಹಿಡಿದು ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ದ್ರೌಪದಿಯನ್ನು ಎಳೆತರುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಅವಳು ಬೆದರುಗಣ್ಣುಗಳನ್ನು
ಬಿಡುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ. ತಲೆಕೂದಲೆಲ್ಲ ಕೆದರಿದೆ. ಹಾಹಾ ಎಂದು ರೋದಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ. ಅವಳ ಮೇಲು ಹೊದಿಕೆ ಜಾರಿ ಕಾಲುಗಳಿಗೆ ತೊಡುಕುತ್ತಿದೆ. ಬೀದಿಯ ದೂಳಿನಿಂದ ಮುಖವೆಲ್ಲ ಧೂಸರವಾಗಿದೆ. ಆ ಖಳನ ಎಡಪಾಶ್ರ್ವದಲ್ಲಿ ಅವಳ ತನುಲತೆ ಬಾಗಿದೆ. ಆ ಅವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಅವಳು ರಾಜಸಭೆಗೆ ಬಂದಳು.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೇಲುದು-ಮೇಲುಹೊದಿಕೆ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಬೆದರುಗಂಗಳ ಬಿಟ್ಟ ಮಂಡೆಯ
ಹುದಿದ ಹಾಹಾರವದ ತೊಡಕಿದ
ಪದಯುಗದ ಮೇಲುದಿನ ಬೀದಿಯ ಧೂಳಿ ಧೂಸರದ
ವದನಕಮಲದ ಖಳನ ವಾಮಾಂ
ಗದಲಿ ಬಾಗಿದ ತನುಲತೆಯ ವರ
ಸುದತಿ ಬಂದಳು ರಾಜಸಭೆಗೆ ನೃಪಾಲ ಕೇಳೆಂದ ॥71॥

೦೭೨ ಅಹಹ ಪಾಣ್ಡವ ...{Loading}...

ಅಹಹ ಪಾಂಡವ ರಾಯ ಪಟ್ಟದ
ಮಹಿಳೆಗೀ ವಿಧಿಯೇ ಮಹಾಕ್ರತು
ವಿಹಿತ ಮಂತ್ರ ಜಲಾಭಿಷಿಕ್ತ ಕಚಾಗ್ರಕಿದು ವಿಧಿಯೆ
ಮಿಹಿರ ಬಿಂಬವ ಕಾಣದೀನೃಪ
ಮಹಿಳೆಗಿದು ವಿಧಿಯೇ ವಿಧಾತನ
ಕುಹಕವೈಸಲೆ ಶಿವ ಶಿವಾಯೆಂದರು ಸಭಾಜನರು ॥72॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಪಾಂಡವ ರಾಜನ ಪಟ್ಟದ ರಾಣಿಗೆ ಇಂತಹ ಸ್ಥಿತಿ ಬಂದಿತೇ ? ರಾಜಸೂಯಯಾಗದಂತಹ ಮಹಾಯಜ್ಞದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಋಷಿಗಳಿಂದ ಜಲಾಭಿಷೇಕವನ್ನು ಪಡೆದ ಕೂದಲುಗಳನ್ನು ಪಡೆದ ದ್ರೌಪದಿಗೆ ಇಂತಹ ಸ್ಥಿತಿ ಬಂದಿತೇ ?
ಅಂತಃಪುರದಲ್ಲಿ ಪತಿವ್ರತೆಯಾಗಿದ್ದುಕೊಂಡು ಹೊರಗೆ ಸೂರ್ಯಬಿಂಬವನ್ನೇ ಕಾಣದ ಈ ಮಹಿಳೆಗೆ ಈ ಅವಸ್ಥೆಯೇ? ಇದು ವಿಧಿಯ ಕುಹಕವೇ ನಿಜ. ಶಿವ ಶಿವಾ!” ಎಂದು ಸಭಾಸದರು ಮಾತನಾಡಿಕೊಂಡರು.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಕಚ-ಕೂದಲು, ಮಿಹಿರಬಿಂಬ-ಸೂರ್ಯಬಿಂಬ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಅಹಹ ಪಾಂಡವ ರಾಯ ಪಟ್ಟದ
ಮಹಿಳೆಗೀ ವಿಧಿಯೇ ಮಹಾಕ್ರತು
ವಿಹಿತ ಮಂತ್ರ ಜಲಾಭಿಷಿಕ್ತ ಕಚಾಗ್ರಕಿದು ವಿಧಿಯೆ
ಮಿಹಿರ ಬಿಂಬವ ಕಾಣದೀನೃಪ
ಮಹಿಳೆಗಿದು ವಿಧಿಯೇ ವಿಧಾತನ
ಕುಹಕವೈಸಲೆ ಶಿವ ಶಿವಾಯೆಂದರು ಸಭಾಜನರು ॥72॥

೦೭೩ ತುಳುಕಿದವು ಕಮ್ಬನಿಗಳಾ ...{Loading}...

ತುಳುಕಿದವು ಕಂಬನಿಗಳಾ ಸಭೆ
ಯೊಳಗೆ ದುಶ್ಯಾಸನ ಸುಯೋಧನ
ಖಳ ಶಿರೋಮಣಿ ಶಕುನಿ ಕರ್ಣ ಜಯದ್ರಥಾದ್ಯರಿಗೆ
ತಳಿತುದದ್ಭುತಹರ್ಷ ಮುಖ ಮಂ
ಡಲಕೆ ಸೀರೆಯನವುಚಿ ನಯನೋ
ದ್ಗಳಿತ ಜಲಧಾರೆಯಲಿ ನೆನೆದುದು ಸಭೆ ವಿಷಾದದಲಿ ॥73॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಆ ಸಭೆಯಲ್ಲಿದ್ದವರ ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದ ನೀರು ಉಕ್ಕಿ ಹರಿಯುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ ಅದರಿಂದ ದುಶ್ಶಾಸನ, ದುರ್ಯೋಧನ, ಶಕುನಿ, ಕರ್ಣ, ಜಯದ್ರಥಾದಿಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಅದ್ಭುತ ಹರ್ಷವುಂಟಾಯಿತು. ಉಳಿದ ಸಭೆಯ ಜನರೆಲ್ಲ ತಮ್ಮ ಮುಖಮಂಡಲಕ್ಕೆ ವಸ್ತ್ರದ ಸೆರಗನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಕೊಂಡು ವಿಷಾದದಿಂದ, ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದ ಉಕ್ಕಿಹರಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಜಲಧಾರೆಯಿಂದ ನೆನೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ತುಳುಕಿದವು ಕಂಬನಿಗಳಾ ಸಭೆ
ಯೊಳಗೆ ದುಶ್ಯಾಸನ ಸುಯೋಧನ
ಖಳ ಶಿರೋಮಣಿ ಶಕುನಿ ಕರ್ಣ ಜಯದ್ರಥಾದ್ಯರಿಗೆ
ತಳಿತುದದ್ಭುತಹರ್ಷ ಮುಖ ಮಂ
ಡಲಕೆ ಸೀರೆಯನವುಚಿ ನಯನೋ
ದ್ಗಳಿತ ಜಲಧಾರೆಯಲಿ ನೆನೆದುದು ಸಭೆ ವಿಷಾದದಲಿ ॥73॥

೦೭೪ ವ್ಯಾಕುಲವನಿದ ಕಾಮ್ಬ ...{Loading}...

ವ್ಯಾಕುಲವನಿದ ಕಾಂಬ ಕಣ್ಣುಗ
ಳೇಕೆ ರಾಜಕುಮಾರಿಯೀಕೆಯ
ಶೋಕ ರಸವನು ಕುಡಿವ ಕರ್ಣದ್ವಯವಿದೇಕೆಮಗೆ
ಏಕೆ ವಿಧಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದನೋ ನಾ
ವೇಕೆ ಸಪ್ರಾಣರೊ ಶಿವಾಯೆಂ
ದಾ ಕುಠಾರರ ಬೈದುದಾ ಸಭೆಯಲಿ ಬುಧವ್ರಾತ ॥74॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಆ ಸಭೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ವಿದ್ವಾಂಸರುಗಳಿಗೆಲ್ಲ ಎಷ್ಟೊಂದು ಸಂಕಟವುಂಟಾಗಿತ್ತೆಂದರೆ ಆ ವಿಧಿ ನಮಗೆ ಈ ರಾಜಕುಮಾರಿಯನ್ನು
ಇಂತಹ ಅವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ನೋಡಲೆಂದೇ ಈ ಕಣ್ಣುಗ¼ನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದನೆ? ? ಈ ಶೋಕರಸವನ್ನು ಕುಡಿಯಲೆಂದು ನಮಗೆ ಕಿವಿಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದನೇ? ಇದನ್ನೆಲ್ಲ ನೋಡಿಯೂ ನಾವೇಕೆ ಇನ್ನೂ ಜೀವಂತವಾಗಿದ್ದೇವೆ ? ಶಿವಾ ! ಎಂದು ಆ ಕುಠಾರರನ್ನು ಬೈಯುತ್ತಿದ್ದರು.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ವ್ಯಾಕುಲ-ವ್ಯಥೆ, ಕುಠಾರ-ದುಷ್ಟ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ವ್ಯಾಕುಲವನಿದ ಕಾಂಬ ಕಣ್ಣುಗ
ಳೇಕೆ ರಾಜಕುಮಾರಿಯೀಕೆಯ
ಶೋಕ ರಸವನು ಕುಡಿವ ಕರ್ಣದ್ವಯವಿದೇಕೆಮಗೆ
ಏಕೆ ವಿಧಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದನೋ ನಾ
ವೇಕೆ ಸಪ್ರಾಣರೊ ಶಿವಾಯೆಂ
ದಾ ಕುಠಾರರ ಬೈದುದಾ ಸಭೆಯಲಿ ಬುಧವ್ರಾತ ॥74॥

೦೭೫ ವನಜಮುಖಿಯಕ್ಕೆಯನು ದುಶ್ಶಾ ...{Loading}...

ವನಜಮುಖಿಯಕ್ಕೆಯನು ದುಶ್ಶಾ
ಸನನ ದುರ್ನೀತಿಯನು ದುರ್ಯೋ
ಧನನ ದುಶ್ಚೇಷ್ಟೆಯನು ಕಂಡೀ ಭೀಮ ಫಲುಗುಣರು
ಮನದೊಳಗೆ ಕೌರವನ ಕರುಳನು
ತನಿ ರಕುತದಲಿ ಕುದಿಸಿದರು ವಾ
ಜನಿಕ ಕರ್ಮಕ್ರಿಯೆಗೆ ನೆನೆವುದನರಿದನಾ ಭೂಪ ॥75॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಕಮಲಮುಖಿಯ ಅಳುವನ್ನು ದುಶ್ಶಾಸನನ ದುರ್ನೀತಿಯನ್ನು ದುರ್ಯೋಧನನ ದುಶ್ಚೇಷ್ಟೆಯನ್ನೂ ನೋಡಿ ಭೀಮಾರ್ಜುನರು
ಮನದಲ್ಲೇ ಆ ಕೌರವನ ಕರುಳನ್ನು ಅವನ ರಕ್ತದಲ್ಲೇ ಹಾಕಿ ಕುದಿಸಿದರು ! ಇವರು ವಾಜನಿಕ ಕರ್ಮಕ್ರಿಯೆಗೆ ಯೋಚಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆಂಬುದನ್ನು ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಗಮನಿಸಿದ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಅಕ್ಕೆ-ಅಳು, ವಾಜನಿಕ-ಯಜ್ಞಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ (ಕ-ಕ. ನಿಘಂಟು. ಕ.ಸ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ವನಜಮುಖಿಯಕ್ಕೆಯನು ದುಶ್ಶಾ
ಸನನ ದುರ್ನೀತಿಯನು ದುರ್ಯೋ
ಧನನ ದುಶ್ಚೇಷ್ಟೆಯನು ಕಂಡೀ ಭೀಮ ಫಲುಗುಣರು
ಮನದೊಳಗೆ ಕೌರವನ ಕರುಳನು
ತನಿ ರಕುತದಲಿ ಕುದಿಸಿದರು ವಾ
ಜನಿಕ ಕರ್ಮಕ್ರಿಯೆಗೆ ನೆನೆವುದನರಿದನಾ ಭೂಪ ॥75॥

೦೭೬ ಹುಬ್ಬಿನಲಿ ನಿಲಿಸಿದನು ...{Loading}...

ಹುಬ್ಬಿನಲಿ ನಿಲಿಸಿದನು ಪವನಜ
ನುಬ್ಬಟೆಯನರ್ಜುನನ ವಿಕೃತಿಯ
ನಿಬ್ಬರಾಲಾಪವನು ಧರ್ಮರಹಸ್ಯ ನಿಷ್ಠೆಯಲಿ
ಹಬ್ಬಿದುದು ಭೀಷ್ಮಂಗೆ ಶೋಕದ
ಮಬ್ಬು ಗುರು ಗೌತಮರು ವಿದುರನು
ಸರ್ಬ ಖೇದಾಂಬುಧಿಯೊಳದ್ದರು ಭೂಪ ಕೇಳ್ ಎಂದ ॥76॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಅದನ್ನರಿತ ಅವನು ತನ್ನ ಹುಬ್ಬಿನ ಸಂಜ್ಞೆಯಿಂದ ಭೀಮನನ್ನು ತಡೆದ. ಅರ್ಜುನನಲ್ಲಾದ ಮನೋವಿಕಾರವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದ. ಧರ್ಮರಹಸ್ಯಪಾಲನೆಯ ನಿಷ್ಠೆಯಿಂದ ಇಬ್ಬರ ಆಲಾಪವನ್ನು ಅಡಗಿಸಿದ. ಭೀಷ್ಮನಿಗೂ ಶೋಕದ ಮಂಕು ಕವಿಯಿತು. ದ್ರೋಣ ಕೃಪ ವಿದುರರು ಅತಿಯಾದ ದುಃಖದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿದರು.

ಬಂದರಿದಿರೊಳು ಕೌರವರ ಕಡೆ
ನಂದನರ ಕಡೆ ಯಾವುದೆನೆ ಸಾ
ವಂದದಲಿ ಹೊಯ್ದಾಡಿ ಹಿಡಿವೆವು ಸುರರ ಸೂಳೆಯರ
ಎಂದು ತಮ್ಮೊಳು ನೆರೆದು ಸೇನಾ
ವೃಂದ ಸಜ್ಜೋಡಿನಲಿ ಕಾಳಗ
ಕಂದು ಮೋಹರಿಸಿದರು ಹಸ್ತಿನಪುರದ ಬಾಹೆಯಲಿ ॥78॥

೦೭೯ ಇತ್ತಲಬಲೆಯ ವಿಧಿಯ ...{Loading}...

ಇತ್ತಲಬಲೆಯ ವಿಧಿಯ ಕೇಳತಿ
ಮತ್ತನೈ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರ ಸುತನೀ
ಮತ್ತಗಜಗಾಮಿನಿಯ ಬಿಡಿಸಿದನವನ ಕೈಯಿಂದ
ನೆತ್ತ ಸೋತುದು ನಿನ್ನನೊಡ್ಡಿ ನೃ
ಪೋತ್ತಮನು ಸಲೆ ಮಾರ ಮಾರಿದ
ನತ್ತಡೇನಹುದೆಲೆಗೆ ತೊತ್ತಿರ ಹಿಂಡ ಹೊಗುಯೆಂದ ॥79॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಈ ಕಡೆ ಮದದಿಂದ ಕೂಡಿದ ಸುಯೋಧನನು ಗಜಗಾಮಿನಿಯಾದ ದ್ರೌಪದಿಯನ್ನು ತಮ್ಮನ ಕೈಯಿಂದ ಬಿಡಿಸಿ “ನಿನ್ನನ್ನು ಒಡ್ಡಿ ಜೂಜಿನಲ್ಲಿ ಸೋಲಲಾಯಿತು. ಯುಧಿಷ್ಠಿರರಾಜ ನಿನ್ನನ್ನು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮಾರಿಬಿಟ್ಟ. ಈಗ ನೀನು ಅತ್ತರೆ ಏನು ಪ್ರಯೋಜನ ?
ಹೋಗಿ ದಾಸಿಯರ ಗುಂಪನ್ನು ಸೇರು” ಎಂದ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಇತ್ತಲಬಲೆಯ ವಿಧಿಯ ಕೇಳತಿ
ಮತ್ತನೈ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರ ಸುತನೀ
ಮತ್ತಗಜಗಾಮಿನಿಯ ಬಿಡಿಸಿದನವನ ಕೈಯಿಂದ
ನೆತ್ತ ಸೋತುದು ನಿನ್ನನೊಡ್ಡಿ ನೃ
ಪೋತ್ತಮನು ಸಲೆ ಮಾರ ಮಾರಿದ
ನತ್ತಡೇನಹುದೆಲೆಗೆ ತೊತ್ತಿರ ಹಿಂಡ ಹೊಗುಯೆಂದ ॥79॥

೦೮೦ ಲಲಿತ ಬುದ್ಧಿಗಳೀಗ ...{Loading}...

ಲಲಿತ ಬುದ್ಧಿಗಳೀಗ ನೋಡಿರಿ
ಲಲನೆಯನು ಸತಿ ದಿಟ್ಟೆಯೆನ್ನದಿ
ರೆಲೆ ಸುಯೋಧನ ರಾಜಸಭೆಯಿದು ದೋಷರಹಿತವಲೆ
ಗೆಲುವಿದೆಂತುಟೊ ತನ್ನ ಸೋಲಿದು
ಬಳಿಕ ಸೋತರೆ ಧರ್ಮಗತಿಯನು
ತಿಳಿದು ಹೇಳಲಿ ತತ್ಸಭಾಸದರೆಂದಳಿಂದುಮುಖಿ ॥80॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಆಗ ದ್ರೌಪದಿ ದಿಟ್ಟತನದಿಂದ ಸಭೆಯನ್ನುದ್ದೇಶಿಸಿ “ಪ್ರಜ್ಞಾವಂತರೆ, ನೀವೇ ನೋಡಿರಿ. ಈ ಸತಿ ದಿಟ್ಟೆ ಎನ್ನಬೇಡಿ. ಎಲೆ ಸುಯೋಧನ, ಈ ರಾಜಸಭೆ ದೋಷರಹಿತವಾದುದಲ್ಲವೇ ? ತನ್ನನ್ನೇ ಸೋತು ಪರಾಧೀನನಾದ ಮೇಲೆ ನನ್ನನ್ನು ಸೋತರೆ ಅದು ಹೇಗೆ ಸೋಲು ಎಂದು ಧರ್ಮಗತಿಯನ್ನು ಈ ಸಭಾಸದರೇ ತಿಳಿದು ಹೇಳಲಿ ಎಂದಳು.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಲಲಿತ ಬುದ್ಧಿಗಳೀಗ ನೋಡಿರಿ
ಲಲನೆಯನು ಸತಿ ದಿಟ್ಟೆಯೆನ್ನದಿ
ರೆಲೆ ಸುಯೋಧನ ರಾಜಸಭೆಯಿದು ದೋಷರಹಿತವಲೆ
ಗೆಲುವಿದೆಂತುಟೊ ತನ್ನ ಸೋಲಿದು
ಬಳಿಕ ಸೋತರೆ ಧರ್ಮಗತಿಯನು
ತಿಳಿದು ಹೇಳಲಿ ತತ್ಸಭಾಸದರೆಂದಳಿಂದುಮುಖಿ ॥80॥

೦೮೧ ಹಿರಿಯರಿಲ್ಲದ ಸಭೆ ...{Loading}...

ಹಿರಿಯರಿಲ್ಲದ ಸಭೆ ಮನುಷ್ಯರ
ನೆರವಿಯದು ಸಭೆಯಲ್ಲ ಮೂರ್ಖರು
ಹಿರಿಯರಲ್ಲ ಯಥಾರ್ಥ ಭಾಷಣ ಭೀತಚೇತನರು
ಹಿರಿಯರಿದೆ ಸಾಮಾಜಿಕರು ಸ
ಚ್ಚರಿತರಿದೆಲಾ ಸ್ತ್ರೀಮತವನು
ತ್ತರಿಸಲಾಗದೆ ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರದೊಳೆಂದಳಿಂದುಮುಖಿ ॥81॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಹಿರಿಯರಿಲ್ಲದ ಸಭೆ ಕೇವಲ ಮನುಷ್ಯರ ಗುಂಪು. ಅದು ಸಭೆಯಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಿರುವ ಮೂರ್ಖರು ಹಿರಿಯರಲ್ಲ. ಇದ್ದದ್ದನ್ನು ಇದ್ದ ಹಾಗೆಯೇ ಹೇಳಲಾರದೆ ಭಯಗೊಂಡ ಚೇತನವುಳ್ಳವರು. ಇಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯರಿದ್ದೀರಿ. ಸಚ್ಚರಿತರಿದ್ದೀರಿ, ಸಾಮಾಜಿಕರಿದ್ದೀರಿ. ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರದಂತೆ ಈ ಸ್ತ್ರೀಯ ಅಭಿಪ್ರಾಯಕ್ಕೆ ಉತ್ತರವನ್ನು ಹೇಳಿ” ಎಂದಳು.

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಹಿರಿಯರಿಲ್ಲದ ಸಭೆ ಮನುಷ್ಯರ
ನೆರವಿಯದು ಸಭೆಯಲ್ಲ ಮೂರ್ಖರು
ಹಿರಿಯರಲ್ಲ ಯಥಾರ್ಥ ಭಾಷಣ ಭೀತಚೇತನರು
ಹಿರಿಯರಿದೆ ಸಾಮಾಜಿಕರು ಸ
ಚ್ಚರಿತರಿದೆಲಾ ಸ್ತ್ರೀಮತವನು
ತ್ತರಿಸಲಾಗದೆ ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರದೊಳೆಂದಳಿಂದುಮುಖಿ ॥81॥

೦೮೨ ಚಪಳೆ ಫಡ ...{Loading}...

ಚಪಳೆ ಫಡ ಹೋಗಿವಳು ಹಲಬರ
ನುಪಚರಿಸುವುದನರಿಯಲಾದುದು
ದ್ರುಪದನಂದನೆ ನಡೆ ವಿಳಾಸಿನಿಯರ ವಿಧಾನದಲಿ
ಕೃಪಣನೇ ಕುರುರಾಯ ನಿನಗಿ
ನ್ನಪದೆಸೆಯ ಹೊಲೆ ಹೋಯ್ತು ರಾಯನ
ವಿಪುಳ ವಿಭವವನನುಭವಿಸು ನಡೆಯೆಂದನಾ ಕರ್ಣ ॥82॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಆಗ ಕರ್ಣ “ಚಪಳೆ ಫಡ, ಹೋಗು ! ಇವಳು ಹಲವು ಪುರುಷರನ್ನು ಉಪಚರಿಸುವವಳು ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿದಿದ್ದೇವಲ್ಲವೆ?
ದ್ರುಪದನಂದನೆ, ದುರ್ಯೋಧನನ ವಿಳಾಸಿನಿಯಾಗು ಹೋಗು. ಕುರುರಾಜನೇನೂ ಕೃಪಣನಲ್ಲ. ನಿನಗಿದ್ದ ಅಪಕೀರ್ತಿ ದೂರವಾಯ್ತು. ಕುರುರಾಜನ ವಿಪುಲ ವೈಭವವನ್ನು ಅನುಭವಿಸು ನಡೆ” ಎಂದ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಚಪಳೆ ಫಡ ಹೋಗಿವಳು ಹಲಬರ
ನುಪಚರಿಸುವುದನರಿಯಲಾದುದು
ದ್ರುಪದನಂದನೆ ನಡೆ ವಿಳಾಸಿನಿಯರ ವಿಧಾನದಲಿ
ಕೃಪಣನೇ ಕುರುರಾಯ ನಿನಗಿ
ನ್ನಪದೆಸೆಯ ಹೊಲೆ ಹೋಯ್ತು ರಾಯನ
ವಿಪುಳ ವಿಭವವನನುಭವಿಸು ನಡೆಯೆಂದನಾ ಕರ್ಣ ॥82॥

೦೮೩ ಅಹುದೆಲೇ ಬಳಿಕೇನು ...{Loading}...

ಅಹುದೆಲೇ ಬಳಿಕೇನು ದಾಸ್ಯಕೆ
ವಿಹಿತವಾಯಿತು ನಿನ್ನ ತನುವಿನ
ಲಹ ಮನೋವ್ಯಥೆಯೇಕೆ ರಾಣೀವಾಸವೀಧಿಯಲಿ
ಮಹಿಳೆಯರ ಸಖ್ಯದಲಿ ಸೌಖ್ಯದ
ರಹಣಿಗೊಡಬಡು ವಾರಕದಲತಿ
ಬಹಳ ಭೂಷಣ ಭಾರದಲಿ ಮೆರೆಯೆಂದನಾ ಶಕುನಿ ॥83॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಶಕುನಿಯೂ ಬಾಯಿ ಹಾಕಿದ. “ಅಹುದಲ್ಲವೇ ? ಬಳಿಕ ಏನು? ನಿನ್ನ ದೇಹದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಇನ್ನು ಮನೋವ್ಯಥೆಯೇಕೆ ? ದಾಸ್ಯಕ್ಕೆ ವಿಹಿತವಾಯಿತು ! ರಾಣೀವಾಸದ ಬೀದಿಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಒಡನಾಟದಲ್ಲಿ ಸುಖವಾಗಿ ಬಾಳುವುದನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊ. ಕುರುರಾಜ ನೀಡುವ ಯಥೇಷ್ಟ ಆಭರಣಗಳ ಭಾರದಿಂದ ಮೆರೆ” ಎಂದ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಅಹ-ಆಗುವ, ವೀಧಿ-ಬೀದಿ, ರಹಣಿ-ಕ್ರಮ, ವಾರಕ-ಉಡುಗೊರೆ, ಭೂಷಣ-ಆಭರಣ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಅಹುದೆಲೇ ಬಳಿಕೇನು ದಾಸ್ಯಕೆ
ವಿಹಿತವಾಯಿತು ನಿನ್ನ ತನುವಿನ
ಲಹ ಮನೋವ್ಯಥೆಯೇಕೆ ರಾಣೀವಾಸವೀಧಿಯಲಿ
ಮಹಿಳೆಯರ ಸಖ್ಯದಲಿ ಸೌಖ್ಯದ
ರಹಣಿಗೊಡಬಡು ವಾರಕದಲತಿ
ಬಹಳ ಭೂಷಣ ಭಾರದಲಿ ಮೆರೆಯೆಂದನಾ ಶಕುನಿ ॥83॥

೦೮೪ ವಾರಕದ ವಿವಿಧಾಭರಣ ...{Loading}...

ವಾರಕದ ವಿವಿಧಾಭರಣ ಶೃಂ
ಗಾರವಂತಿರಲೀಕೆಯಾಡಿದ
ಸಾರ ಭಾಷೆಗೆ ನೆನೆಯರೇ ನಿರ್ವಾಹ ಸಂಗತಿಯ
ಓರೆಪೋರೆಯೊಳಾಡಿ ಧರ್ಮದ
ಧಾರಣೆಯ ಧಟ್ಟಿಸುವದಿದು ಗಂ
ಭೀರರಿಗೆ ಗರುವವಾಯಿಯೇ ಸುಡಲೆಂದನಾ ಭಿಷ್ಮ ॥84॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಇಷ್ಟು ಕಾಲ ಮೌನವಾಗಿಯೇ ಕುಳಿತಿದ್ದ ಭೀಷ್ಮ ಈಗ ಒಂದು ಯಥೋಚಿತ ಮಾತನ್ನು ಆಡುತ್ತಾನೆ. “ಉಡುಗೊರೆಯ ವಿವಿಧ ಆಭರಣ ಶೃಂಗಾರದ ಮಾತು ಹಾಗಿರಲಿ. ಆಕೆ ಆಡಿದ ಸಾರವತ್ತಾದ ಮಾತಿಗೆ ನಿರ್ವಾಹವೇನೆಂಬ ವಿಷಯವನ್ನು ಕುರಿತು ಚಿಂತಿಸಿರಿ. ಅಡ್ಡಾದಿಡ್ಡಿಯ ಮಾತುಗಳನ್ನಾಡಿ ಧರ್ಮಪಾಲನೆಯನ್ನು ಧಟ್ಟಿಸುವುದು ಗಂಭೀರರಾದವರಿಗೆ ಗೌರವವೆನಿಸಿತೇ ?

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಗರುವಾಯಿಯೇ-ಗೌರವವೇ ?

ಮೂಲ ...{Loading}...

ವಾರಕದ ವಿವಿಧಾಭರಣ ಶೃಂ
ಗಾರವಂತಿರಲೀಕೆಯಾಡಿದ
ಸಾರ ಭಾಷೆಗೆ ನೆನೆಯರೇ ನಿರ್ವಾಹ ಸಂಗತಿಯ
ಓರೆಪೋರೆಯೊಳಾಡಿ ಧರ್ಮದ
ಧಾರಣೆಯ ಧಟ್ಟಿಸುವದಿದು ಗಂ
ಭೀರರಿಗೆ ಗರುವವಾಯಿಯೇ ಸುಡಲೆಂದನಾ ಭಿಷ್ಮ ॥84॥

೦೮೫ ತುಟ್ಟಿಸಲಿ ಧನ ...{Loading}...

ತುಟ್ಟಿಸಲಿ ಧನ ಮಾನಗರ್ವದ
ಬೆಟ್ಟ ಮುರಿಯಲಿ ಜೀವವೊಡಲನು
ಬಿಟ್ಟು ಹಿಂಗಲಿ ಬಿಡೆನು ಸತ್ಯವನೆಂದು ಯಮಸೂನು
ನೆಟ್ಟನೇ ನಿಶ್ಚೈಸಿದುದನೊಡ
ಹುಟ್ಟಿದರು ಮನ್ನಿಸಿದರಲ್ಲದೆ
ಹುಟ್ಟಿ ಹೊಂದಲು ಗತಿಯಹುದೆ ನಿನಗೆಂದನಾ ಭೀಷ್ಮ ॥85॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಧನ ಮಾನ ಹೋದರೂ ಚಿಂತೆಯಿಲ್ಲ. ಗರ್ವದ ಬೆಟ್ಟ ಬೇಕಾದರೆ ಮುರಿದುಬೀಳಲಿ. ಜೀವ ಬೇಕಾದರೆ ದೇಹವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗಲಿ. ನಾನೆಂದೂ ಸತ್ಯವನ್ನು ಬಿಡೆನು ಎಂದು ಯಮಸೂನು ನಿಶ್ಚೈಸಿದ. ಅವನ ಒಡಹುಟ್ಟಿದವರೂ ಆ ಸತ್ಯನಿಷ್ಠೆಯನ್ನು
ಮನ್ನಿಸಿದರು. ಹಾಗಲ್ಲದಿದ್ದಲ್ಲಿ ನಿನಗೆ ಜೀವದಿಂದಿರಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿತ್ತೇ ? ಜೀವಿಸಲು ಅವಕಾಶವಾಗುತ್ತಿತ್ತೇ ?

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ತುಟ್ಟಿಸು-ನಾಶವಾಗು

ಮೂಲ ...{Loading}...

ತುಟ್ಟಿಸಲಿ ಧನ ಮಾನಗರ್ವದ
ಬೆಟ್ಟ ಮುರಿಯಲಿ ಜೀವವೊಡಲನು
ಬಿಟ್ಟು ಹಿಂಗಲಿ ಬಿಡೆನು ಸತ್ಯವನೆಂದು ಯಮಸೂನು
ನೆಟ್ಟನೇ ನಿಶ್ಚೈಸಿದುದನೊಡ
ಹುಟ್ಟಿದರು ಮನ್ನಿಸಿದರಲ್ಲದೆ
ಹುಟ್ಟಿ ಹೊಂದಲು ಗತಿಯಹುದೆ ನಿನಗೆಂದನಾ ಭೀಷ್ಮ ॥85॥

೦೮೬ ಅಳಿಯದನ್ತಿರೆ ಸತ್ಯಧರ್ಮದ ...{Loading}...

ಅಳಿಯದಂತಿರೆ ಸತ್ಯಧರ್ಮದ
ನೆಳಲು ನೆಗ್ಗದೆ ಕೀರ್ತಿವಧುವಿನ
ಸುಳಿವು ನೋಯದೆ ತಳಿರು ಬಾಡದೆ ಧೈರ್ಯ ಸುರಕುಜದ
ಹಳಿವಿಗಳುಕದೆ ವೈರಿವರ್ಗದ
ಕಳಕಳಕೆ ಮೈಗೊಡದೆ ನೃಪ ನಿ
ರ್ಮಳದಲಿದ್ದರೆ ನಿನಗೆ ಸದರವೆಯೆಂದನಾ ಭೀಷ್ಮ ॥86॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಸತ್ಯವು ಅಳಿಯದಂತೆ, ಧರ್ಮದ ನೆಳಲು ನೆಗ್ಗದಂತೆ. ಕೀರ್ತಿವಧುವಿನ ಸುಳಿವು ನೋಯದಂತೆ ಧೈರ್ಯವೆಂಬ ಕಲ್ಪವೃಕ್ಷದ ಚಿಗುರು ಬಾಡದಂತೆ, ಅಪಕೀರ್ತಿಗೆ ಅಂಜದೆ, ಶತ್ರುಗಳ ಕಳಕಳಕ್ಕೆ ಗಮನಕೊಡದೆ ಯುಧಿಷ್ಠಿರನು ನಿರ್ಮಲನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಇದನ್ನು ನೋಡಿ ನಿನಗೆ ಸದರವಾಯಿತೇ ?” ಎಂದ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಅರ್ಜುನನ ಮಾತಿನಿಂದ ಭೀಮನಿಗೆ ಸಮಾಧಾನವಾಗಲಿಲ್ಲ. “ಪ್ರಾಣ ನನ್ನ ಶರೀರವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗಲಿ, ರಾಜ್ಯದ
ಸಪ್ತಾಂಗಗಳೂ ಬೆಂದು ಹೋಗಲಿ. ಮನಸ್ಸಿನ ಸಂಕಟ ಹೋಗುವುದೇ ? ಹರ ಹರ, ಧನಂಜಯ ! ಕಾಕ ಬಳಸಿದೆಯಲ್ಲಾ ! ಅಂಗನೆಯನ್ನು ಪಣವಾಗಿ ಒಡ್ಡುವುದೇ ? ಆ ಲಲಿತಾಂಗಿಗೆ ಇಂತಹ ಸ್ಥಿತಿ ಬರಬೇಕೇ ? ನಮಗೆ ಈಗಾಗಲೇ ಆಗಿರುವ ಭಂಗ ಸಾಲದೇ ? ನನ್ನ ತೋಳುಗಳನ್ನೇ ಸುಟ್ಟುಕೊಂಡುಬಿಡುತ್ತೇನೆ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಅಸು-ಪ್ರಾಣ, ಖೋಡಿ-ಸಂಕಟ, ಕಾಕಬಳಸು-ಕೆಟ್ಟದ್ದನ್ನು ಯೋಚಿಸು

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಹಿಂಗಿ ಹೋಗಲಿ ತನುವನಸು ಸ
ಪ್ತಾಂಗ ಬೇಯಲಿ ಖೋಡಿ ಮನದಲಿ
ಹಿಂಗುವದೆ ಹರಹರ ಧನಂಜಯ ಕಾಕ ಬಳಸಿದೆಲ
ಅಂಗನೆಯ ಮೇಲೊಡ್ಡವೇ ಲಲಿ
ತಾಂಗಿಗೀ ವಿಧಿಯೇಕೆ ನಮಗೀ
ಭಂಗ ಸಾಲದೆ ಸುಡುವೆನಾದೊಡೆ ತನ್ನ ತೋಳುಗಳ ॥90॥

೦೯೧ ಈಯವಸ್ಥೆಗೆ ತನ್ದ ...{Loading}...

ಈಯವಸ್ಥೆಗೆ ತಂದ ಕೌರವ
ನಾಯಿಗಳ ನಿಟ್ಟೆಲುವ ಮುರಿದು ನ
ವಾಯಿಯಲಿ ಘಟ್ಟಿಸದೆ ಕೊಬ್ಬಿದ ತನ್ನ ತೋಳುಗಳ
ವಾಯುಸಖನಲಿ ಸುಡುವೆನೀಗಳೆ
ಬೀಯವಾಗಲಿ ದೇಹವಾಚಂ
ದ್ರಾಯತವೆ ಎಂದೊಡನೊಡನೆ ಮಿಡುಕಿದನು ಕಲಿಭೀಮ ॥91॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ನಮ್ಮನ್ನು ಈ ಅವಸ್ಥೆಗೆ ತಂದ ಕೌರವ ನಾಯಿಗಳ ಬೆನ್ನೆಲುಬನ್ನು ಮುರಿದು ಅವರನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬಡಿದು ಹಾಕಲಾಗದಂತೆ ಕೊಬ್ಬಿರುವ ಈ ತೋಳುಗಳನ್ನು ಬೆಂಕಿಯಲ್ಲಿ ಸುಟ್ಟುಬಿಡುತ್ತೇನೆ. ನನ್ನ ದೇಹ ನಾಶವಾಗಲಿ. ಇದೇನು ಆಚಂದ್ರಾರ್ಕವಾಗಿ ಇರುವಂತಹುದೇ ?” ಎಂದು ದುಃಖದಿಂದ ಸಂಕಟಪಟ್ಟ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ನಿಟ್ಟೆಲು-ಬೆನ್ನುಮೂಳೆ, ವಾಯುಸಖ-ಅಗ್ನಿ, ಬೀಯವಾಗಲಿ-ಹೊರಟುಹೋಗಲಿ, ಆಚಂದ್ರಾಯತ-ಚಂದ್ರನಿರುವವರೆಗೆ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಈಯವಸ್ಥೆಗೆ ತಂದ ಕೌರವ
ನಾಯಿಗಳ ನಿಟ್ಟೆಲುವ ಮುರಿದು ನ
ವಾಯಿಯಲಿ ಘಟ್ಟಿಸದೆ ಕೊಬ್ಬಿದ ತನ್ನ ತೋಳುಗಳ
ವಾಯುಸಖನಲಿ ಸುಡುವೆನೀಗಳೆ
ಬೀಯವಾಗಲಿ ದೇಹವಾಚಂ
ದ್ರಾಯತವೆ ಎಂದೊಡನೊಡನೆ ಮಿಡುಕಿದನು ಕಲಿಭೀಮ ॥91॥

೦೯೨ ಅಕಟ ಧರ್ಮಜ ...{Loading}...

ಅಕಟ ಧರ್ಮಜ ಭೀಮ ಫಲುಗುಣ
ನಕುಲ ಸಹದೇವಾದ್ಯರಿರ ಬಾ
ಲಕಿಯನೊಪ್ಪಿಸಿ ಕೊಟ್ಟಿರೇ ಮೃತ್ಯುವಿನ ತಾಳಿಗೆಗೆ
ವಿಕಳರಾದಿರೆ ನಿಲ್ಲಿ ನೀವೀ
ಗಕುಟಿಲರಲಾ ಭೀಷ್ಮ ಗುರು ಬಾ
ಹ್ಲಿಕ ಕೃಪಾದಿಗಳುತ್ತರವ ಕೊಡಿಯೆಂದಳಬುಜಾಕ್ಷಿ ॥92॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ದ್ರೌಪದಿಗೆ ಇತ್ತ ತಡೆಯಲಾಗದಷ್ಟು ಪರಿತಾಪವುಂಟಾಯಿತು. ತನ್ನ ನೆರವಿಗೆ ಬರುವವರಾರೂ ಇಲ್ಲ. “ಅಕಟಾ ! ಧರ್ಮಜ, ಭೀಮ ಫಲುಗುಣ ನಕುಲಸಹದೇವಾದಿಗಳೇ, ಈ ಬಾಲಕಿಯನ್ನು ಮೃತ್ಯುವಿನ ಗಂಟಲಿಗೆ ಒಪ್ಪಿಸಿಬಿಟ್ಟಿರಾ ? ನಿಮಗೆ ಬುದ್ಧಿ ಭ್ರಮಣೆಯಾಯಿತೇ? ನಿಲ್ಲಿ, ನೀವು ಮೋಸವರಿಯದವರಲ್ಲವೇ ? ಭೀಷ್ಮ, ಗುರು ದ್ರೋಣ, ಬಾಹ್ಲಿಕ, ಕೃಪಾದಿಗಳೆ ! ನನ್ನ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ನೀವು ಉತ್ತರ ಕೊಡಿ.” ಎಂದಳು.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಅಕುಟಿಲರು-ಮೋಸ ಅರಿಯದವರು

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಅಕಟ ಧರ್ಮಜ ಭೀಮ ಫಲುಗುಣ
ನಕುಲ ಸಹದೇವಾದ್ಯರಿರ ಬಾ
ಲಕಿಯನೊಪ್ಪಿಸಿ ಕೊಟ್ಟಿರೇ ಮೃತ್ಯುವಿನ ತಾಳಿಗೆಗೆ
ವಿಕಳರಾದಿರೆ ನಿಲ್ಲಿ ನೀವೀ
ಗಕುಟಿಲರಲಾ ಭೀಷ್ಮ ಗುರು ಬಾ
ಹ್ಲಿಕ ಕೃಪಾದಿಗಳುತ್ತರವ ಕೊಡಿಯೆಂದಳಬುಜಾಕ್ಷಿ ॥92॥

೦೯೩ ಕಙ್ಗಳಿನ್ದನುಯೋಗ ನಿಜ ...{Loading}...

ಕಂಗಳಿಂದನುಯೋಗ ನಿಜ ಹ
ಸ್ತಾಂಗುಲಿಯೊಳುತ್ತರ ಲಸದ್ಭ್ರೂ
ಭಂಗದಲಿ ಸಂದೇಹ ಮುಖ ವಿಕೃತಿಯಲಿ ದುರ್ನೀತಿ
ಇಂಗಿತದಲಾಂಗಿಕದ ಭಾವಾ
ಭಂಗ ಪರಿಯನು ಯೋಗಯುಕ್ತ ನ
ಯಂಗಳಲಿ ತಿಳಿದುಸುರದಿರ್ದುದು ಸಭೆ ಸುಭೀತಿಯಲಿ ॥93॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ತಿಳಿಯದವರಾರೂ ಇಲ್ಲ. ಅವರ ಕಣ್ಣುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ತಮ್ಮ ಕೈಬೆರಳುಗಳ ತುದಿಯಲ್ಲೇ ಉತ್ತರವಿತ್ತು. ಹುಬ್ಬು ಗಂಟಿನಲ್ಲಿ ಸಂದೇಹ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಮುಖವಿಕಾರದಲ್ಲಿ ದುರ್ನೀತಿ ಹೊಮ್ಮುತ್ತಿತ್ತು. ಇಂಗಿತದಲ್ಲಿ, ಅಂಗಚೇಷ್ಟೆಗಳಲ್ಲಿ, ಭಾವಭಂಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಯೋಗಯುಕ್ತ ನಯಗಳಲ್ಲಿ ವಿಷಯವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಿದರೂ, ಕೌರವರ ಭೀತಿಯ ಕಾರಣದಿಂದ, ಸಭೆಯಲ್ಲಿದ್ದವರಾರೂ ಉಸಿರದೆ ಇದ್ದರು.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಕಂಗಳಿಂದನುಯೋಗ ನಿಜ ಹ
ಸ್ತಾಂಗುಲಿಯೊಳುತ್ತರ ಲಸದ್ಭ್ರೂ
ಭಂಗದಲಿ ಸಂದೇಹ ಮುಖ ವಿಕೃತಿಯಲಿ ದುರ್ನೀತಿ
ಇಂಗಿತದಲಾಂಗಿಕದ ಭಾವಾ
ಭಂಗ ಪರಿಯನು ಯೋಗಯುಕ್ತ ನ
ಯಂಗಳಲಿ ತಿಳಿದುಸುರದಿರ್ದುದು ಸಭೆ ಸುಭೀತಿಯಲಿ ॥93॥

೦೯೪ ಅರಿದು ಮೌನವೊ ...{Loading}...

ಅರಿದು ಮೌನವೊ ಮೇಣು ಮಾನಿನಿ
ಯೊರಲುತಿರಲೆಂದಾದುಪೇಕ್ಷೆಯೊ
ಮುರಿದು ನುಡಿವುದಸಾಧ್ಯವೋ ಮೇಣಾವುದಿದರೊಳಗೆ
ಅರಿಯಿರೇ ಸಮವರ್ತಿದೂತನ
ಮುರುಕವನು ನೀವೇಕೆ ನಿಮ್ಮನು
ಮರೆದಿರೆಂದು ವಿಕರ್ಣ ಜರೆದನು ತತ್ಸಭಾಸದರ ॥94॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಕೌರವನ ಒಡಹುಟ್ಟಿನವನಾದರೂ ಸಭ್ಯನಾದ ವಿಕರ್ಣನಿಗೆ ಸಭೆಯ ಮೌನ ಅಸಹನೀಯವಾಯಿತು. ಅವನು ಸಭೆಯಲ್ಲಿದ್ದವರನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ “ಅರಿತಿದ್ದೂ ಮೌನವೋ, ಅಥವಾ ಮಾನಿನಿ ಒರಲುತ್ತಿರಲಿ ಎಂಬ ಉಪೇಕ್ಷೆಯೋ ? ಖಂಡಿಸಿ ಮಾತನಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಅಸಾಧ್ಯವೋ ? ಇದರಲ್ಲಿ ಯಾವುದು ಸರಿ ? ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಸಮಾನವಾಗಿ ಕಾಣುವ ಯಮದೂತನ ನಿರ್ದಯೆಯನ್ನು ನೀವರಿಯರಾ ? ನೀವೇಕೆ ಮೈಮರೆತು ಕುಳಿತಿದ್ದೀರಿ ?” ಎಂದು ಜರೆದ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮುರುಕವನು-ನಿರ್ದಯತೆ
ಸಮವರ್ತಿ - ಯಮ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಅರಿದು ಮೌನವೊ ಮೇಣು ಮಾನಿನಿ
ಯೊರಲುತಿರಲೆಂದಾದುಪೇಕ್ಷೆಯೊ
ಮುರಿದು ನುಡಿವುದಸಾಧ್ಯವೋ ಮೇಣಾವುದಿದರೊಳಗೆ
ಅರಿಯಿರೇ ಸಮವರ್ತಿದೂತನ
ಮುರುಕವನು ನೀವೇಕೆ ನಿಮ್ಮನು
ಮರೆದಿರೆಂದು ವಿಕರ್ಣ ಜರೆದನು ತತ್ಸಭಾಸದರ ॥94॥

೦೯೫ ಹುಸಿವಚನ ಪೌರುಷ್ಯ ...{Loading}...

ಹುಸಿವಚನ ಪೌರುಷ್ಯ ಲಲನಾ
ವಿಷಯ ಮೃಗತೃಷ್ಣಾ ಪಿಪಾಸಾ
ವ್ಯಸನಿ ಬಲ್ಲನೆ ಧರ್ಮತತ್ವರಹಸ್ಯನಿಶ್ಚಯವ
ಉಸುರಲಮ್ಮಿರೆ ವೈದಿಕದ ತನಿ
ರಸದ ಸವಿ ನಿಮಗಲ್ಲದಾರಿಗೆ
ಬಸಿದು ಬೀಳ್ತುದು ಭೀಷ್ಮಯೆಂದು ವಿಕರ್ಣ ಗರ್ಜಿಸಿದ ॥95॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಬರಿಯ ಮಾತಿನ ಪೌರಷವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವನು, ವಿಷಯಲಂಪಟನಾಗಿರುವವನಿಗೆ ಧರ್ಮ ತತ್ವದ ರಹಸ್ಯದ
ನಿರ್ಧಾರ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆಯೇ ? ವೈದಿಕ ತತ್ತ್ವಗಳ ತನಿರಸದ ಸವಿ ನಿಮಗಲ್ಲದೆ ಯಾರಿಗೆ ಬಸಿದು ಬೀಳುತ್ತದೆ, ನೀವೂ ಮಾತನಾಡಲಾರಿರಾ ? ಎಂದು ಭೀಷ್ಮನನ್ನು ಕುರಿತು ವಿಕರ್ಣ ಗರ್ಜಿಸಿದ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೃಗತೃಷ್ಣಾ-ಬಿಸಿಲ್ಗುದುರೆಯನ್ನು ನೀರೆಂದು ಭ್ರಮಿಸಿ ಧಾವಿಸುವ ಜಿಂಕೆಯ ದಾಹ
ಪಿಪಾಸಾ-ದಾಹ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಹುಸಿವಚನ ಪೌರುಷ್ಯ ಲಲನಾ
ವಿಷಯ ಮೃಗತೃಷ್ಣಾ ಪಿಪಾಸಾ
ವ್ಯಸನಿ ಬಲ್ಲನೆ ಧರ್ಮತತ್ವರಹಸ್ಯನಿಶ್ಚಯವ
ಉಸುರಲಮ್ಮಿರೆ ವೈದಿಕದ ತನಿ
ರಸದ ಸವಿ ನಿಮಗಲ್ಲದಾರಿಗೆ
ಬಸಿದು ಬೀಳ್ತುದು ಭೀಷ್ಮಯೆಂದು ವಿಕರ್ಣ ಗರ್ಜಿಸಿದ ॥95॥

೦೯೬ ತನ್ನ ಸೋತಾಗಲೆ ...{Loading}...

ತನ್ನ ಸೋತಾಗಲೆ ಮಹೀಪತಿ
ಯನ್ಯನಾದನು ಸತಿಗೆ ತನ್ನಿಂ
ಮುನ್ನ ಸೋತರೆ ತನ್ನ ಧನವೈಸಲೆ ವಿಚಾರಿಸಲು
ಅನ್ಯನನ್ಯಳ ಸೋತ ಗಡ ತಾ
ತನ್ನ ಧನವೆಂದರಸ ಶಕುನಿಯ
ಬಿನ್ನಣಕೆ ಬೆಳ್ಳಾದನೆಂದು ವಿಕರ್ಣ ಖತಿಗೊಂಡ ॥96॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ತನ್ನನ್ನು ಸೋತುಕೊಂಡಾಗಲೇ ತಾನೆಂಬುದನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಅನ್ಯನಾಗಿ ಬಿಟ್ಟ ಸತಿಗೆ. ಅವಳ ಮೇಲೆ ಇವನಿಗೆ
ಅಧಿಕಾರವೆಲ್ಲಿ ಬಂತು ? ತನ್ನನ್ನು ಸೋತುಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೆ ಮೊದಲೇ ಆಗಿದ್ದರೆ ಅವಳು ತನ್ನ ಧನವಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದಳು. ಈಗ ಅನ್ಯನು ಅನ್ಯಳನ್ನು ತನ್ನವಳೆಂದು ಸೋತಂತಾಯಿಲ್ಲವೇ ? ಶಕುನಿಯ ಬಿನ್ನಾಣಕ್ಕೆ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಪೆಚ್ಚಾಗಿಬಿಟ್ಟ” ಎಂದು ಕೋಪಗೊಂಡ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಬಿನ್ನಣ-ಒಯ್ಯಾರ, ಬೆಳ್ಳಾಗು-ಪೆಚ್ಚಾಗು

ಮೂಲ ...{Loading}...

ತನ್ನ ಸೋತಾಗಲೆ ಮಹೀಪತಿ
ಯನ್ಯನಾದನು ಸತಿಗೆ ತನ್ನಿಂ
ಮುನ್ನ ಸೋತರೆ ತನ್ನ ಧನವೈಸಲೆ ವಿಚಾರಿಸಲು
ಅನ್ಯನನ್ಯಳ ಸೋತ ಗಡ ತಾ
ತನ್ನ ಧನವೆಂದರಸ ಶಕುನಿಯ
ಬಿನ್ನಣಕೆ ಬೆಳ್ಳಾದನೆಂದು ವಿಕರ್ಣ ಖತಿಗೊಂಡ ॥96॥

೦೯೭ ಫಡ ವಿಕಾರವೆ ...{Loading}...

ಫಡ ವಿಕಾರವೆ ನಮ್ಮೊಡನೆ ಬಾ
ಯ್ಬಡಿಕತನವೇ ಕುರು ಮಹೀಪತಿ
ಯೊಡನೆ ಹುಟ್ಟಿದೆಯಾದ ಕಾರಣ ಬಿಟ್ಟೆವೀಸರಲಿ
ನುಡಿದರೇ ಭೀಷ್ಮಾದಿಗಳು ನೀ
ನೊಡಬಡಿಸಲೆಂತರಿವೆ ಧರ್ಮದ
ಕಡೆ ಮೊದಲ ಕೈವಾರ ನಿನಗೇಕೆಂದನಾ ಕರ್ಣ ॥97॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಫಡ ವಿಕಾರವೇ ! ನಮ್ಮೊಡನೆಯೇ ಬಾಯಿ ಬಡಿಯುವುದೇ ? ಕುರುಮಹೀಪತಿಯ ಒಡಹುಟ್ಟಿದವನಾದ ಕಾರಣ ಇಷ್ಟಕ್ಕೇ ಬಿಟ್ಟಿದ್ದೇವೆ. ಭೀಷ್ಮಾದಿಗಳೇ ಮಾತನಾಡಲಿಲ್ಲ. ನೀನು ಹೇಗೆ ಒಡಂಬಡಿಸುವೆ ? ಧರ್ಮದ ವಿಸ್ತಾರದ ವಿಷಯ ನಿನಗೇಕೆ” ಎಂದ ಕರ್ಣ

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಕೈವಾರ-ಕೊಂಡಾಟ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಫಡ ವಿಕಾರವೆ ನಮ್ಮೊಡನೆ ಬಾ
ಯ್ಬಡಿಕತನವೇ ಕುರು ಮಹೀಪತಿ
ಯೊಡನೆ ಹುಟ್ಟಿದೆಯಾದ ಕಾರಣ ಬಿಟ್ಟೆವೀಸರಲಿ
ನುಡಿದರೇ ಭೀಷ್ಮಾದಿಗಳು ನೀ
ನೊಡಬಡಿಸಲೆಂತರಿವೆ ಧರ್ಮದ
ಕಡೆ ಮೊದಲ ಕೈವಾರ ನಿನಗೇಕೆಂದನಾ ಕರ್ಣ ॥97॥

೦೯೮ ಏಕಪತಿ ಬಹುಸತಿಯರೆಮ್ಬುದು ...{Loading}...

ಏಕಪತಿ ಬಹುಸತಿಯರೆಂಬುದು
ಲೋಕ ಪದ್ಧತಿಯಾದುದದು ತಾ
ನೇಕಸತಿ ಬಹುಪತಿಗಳಿದು ವೈದಿಕ ವಿರುದ್ಧವಲೆ
ಲೌಕಿಕವ್ಯವಹಿತದ ಕರ್ಮವ
ನೀ ಕುಮಾರ್ಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡೆವು
ನೀ ಕುರುವ್ರಜದೊಳಗೆ ಜನಿಸೆ ವಿಕರ್ಣ ಹೋಗೆಂದ ॥98॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಕರ್ಣ ಮತ್ತೆ ಮುಂದುವರಿಸಿದ. “ಏಕಪತಿ ಬಹುಸತಿಯರೆಂಬುದು ಲೋಕದ ಪದ್ಧತಿ ಏಕ ಸತಿ ಬಹುಪತಿಗಳೆಂಬುದು ವೈದಿಕ ವಿರುದ್ಧವಾದುದು. ಲೌಕಿಕವಾಗಿ ವ್ಯವಹಾರದಲ್ಲಿಲ್ಲದ ಕರ್ಮವನ್ನು ಈ ಕುಮಾರ್ಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡೆವು” ನೀನು ಕೌರವರ ನಡುವೆ ಹುಟ್ಟಿದವನೇ ಅಲ್ಲ ವಿಕರ್ಣ ಹೋಗು” ಎಂದ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಏಕಪತಿ ಬಹುಸತಿಯರೆಂಬುದು
ಲೋಕ ಪದ್ಧತಿಯಾದುದದು ತಾ
ನೇಕಸತಿ ಬಹುಪತಿಗಳಿದು ವೈದಿಕ ವಿರುದ್ಧವಲೆ
ಲೌಕಿಕವ್ಯವಹಿತದ ಕರ್ಮವ
ನೀ ಕುಮಾರ್ಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡೆವು
ನೀ ಕುರುವ್ರಜದೊಳಗೆ ಜನಿಸೆ ವಿಕರ್ಣ ಹೋಗೆಂದ ॥98॥

೦೯೯ ಅಹುದು ಕರ್ಣನ ...{Loading}...

ಅಹುದು ಕರ್ಣನ ನುಡಿ ವಿಕರ್ಣನು
ಬಹುವಚನ ಪಂಡಿತನು ಬಾಹಿರ
ನಹುದಲೇ ಕುರುರಾಜ ವಂಶದೊಳುದಿಸಿ ಫಲವೇನು
ಅಹಿತಹಿತ ವಿಜ್ಞಾನಿಯಲ್ಲದ
ಬೃಹದುದರ ಕಿಂಕರನ ನುಡಿ ಕಿಂ
ಗಹನವೇ ಕಲಿಕರ್ಣಯೆಂದನು ನಗುತ ಕುರುರಾಯ ॥99॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಕರ್ಣ ಹೇಳಿದ ಮಾತು ನಿಜ. ಈ ವಿಕರ್ಣ ಬಹುವಚನ ಪಂಡಿತ ! ಅತಿಯಾಗಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದಾನೆ ! ಇವನು ಹೊರಗಿನವನೇ! ಕುರು ರಾಜ ವಂಶದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ ಪ್ರಯೋಜನವೇನು ? ಯಾವುದು ಅಹಿತ ಯಾವುದು ಹಿತ ಎಂಬುದನ್ನು
ಸರಿಯಾಗಿ ತಿಳಿದವನೇ ಅಲ್ಲ. ತನ್ನ ದೊಡ್ಡ ಹೊಟ್ಟೆಯನ್ನು ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳುವುದರಲ್ಲಿ ಒಳ್ಳೆಯ ಸೇವಕ. ಅವನ ಮಾತು, ಗಹನವೇ, ಕಲಿ ಕರ್ಣ?” ಎಂದು ನಗುತ್ತಾ ಕುರುರಾಜ ಕರ್ಣನನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಕಿಂಗಹನವೇ-ಏನು ಗಹನವೇ?

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಅಹುದು ಕರ್ಣನ ನುಡಿ ವಿಕರ್ಣನು
ಬಹುವಚನ ಪಂಡಿತನು ಬಾಹಿರ
ನಹುದಲೇ ಕುರುರಾಜ ವಂಶದೊಳುದಿಸಿ ಫಲವೇನು
ಅಹಿತಹಿತ ವಿಜ್ಞಾನಿಯಲ್ಲದ
ಬೃಹದುದರ ಕಿಂಕರನ ನುಡಿ ಕಿಂ
ಗಹನವೇ ಕಲಿಕರ್ಣಯೆಂದನು ನಗುತ ಕುರುರಾಯ ॥99॥

೧೦೦ ಹಾರ ಪದಕ ...{Loading}...

ಹಾರ ಪದಕ ಕಿರೀಟ ಮಣಿ ಕೇ
ಯೂರ ಕರ್ಣಾಭರಣವೆಂಬಿವು
ಭಾರವಲ್ಲಾ ತೆಗೆಯ ಹೇಳ್ ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯವೇನಿದಕೆ
ನಾರಿಗೀ ವಸ್ತ್ರಾಭರಣ ಶೃಂ
ಗಾರವೇಕಿನ್ನಿವನು ತೆಗೆ ಕೈ
ವಾರವಿದಕೇಕೆಂದು ದುಶ್ಶಾಸನಗೆ ನೇಮಿಸಿದ ॥100॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಇವರಿಗೆ ಹಾರ ಕಿರೀಟ ಮಣಿ ಕೇಯೂರ ಕರ್ಣಾಭರಣ ಇವೇ ಮೊದಲಾದ ಒಡವೆಗಳು ಭಾರವಲ್ಲವೇ ? ತೆಗೆದು
ಹಾಕುವುದಕ್ಕೆ ಹೇಳು. ಇದರಲ್ಲಿ ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯವೇನು ? ಈ ಹೆಂಗಸಿಗೆ ಇನ್ನು ಈ ವಸ್ತ್ರಾಭರಣ ಶೃಂಗಾರವೇಕೆ ? ತೆಗೆ, ಇದಕ್ಕೇಕೆ ಹೆಚ್ಚಿಗೆ ವಿಚಾರದ್ದೇನಿದೆ ?” ಎಂದು ಕುರುರಾಜ ದುಶ್ಶಾಸನನಿಗೆ ನೇಮಿಸಿದ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಹಾರ ಪದಕ ಕಿರೀಟ ಮಣಿ ಕೇ
ಯೂರ ಕರ್ಣಾಭರಣವೆಂಬಿವು
ಭಾರವಲ್ಲಾ ತೆಗೆಯ ಹೇಳ್ ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯವೇನಿದಕೆ
ನಾರಿಗೀ ವಸ್ತ್ರಾಭರಣ ಶೃಂ
ಗಾರವೇಕಿನ್ನಿವನು ತೆಗೆ ಕೈ
ವಾರವಿದಕೇಕೆಂದು ದುಶ್ಶಾಸನಗೆ ನೇಮಿಸಿದ ॥100॥

೧೦೧ ತೆಗೆದು ಬಿಸುಟರು ...{Loading}...

ತೆಗೆದು ಬಿಸುಟರು ಹಾರ ಪದಕಾ
ದಿಗಳನಿವರೈವರು ದುಕೂಲವ
ನುಗಿದು ಹಾಯ್ಕಿದರಿದ್ದರಿವರೊಂದೊಂದು ವಸ್ತ್ರದಲಿ
ಹೊಗೆಮೊಗದ ಕಿಡಿಗಣ್ಣ ಕೆಮ್ಮೀ
ಸೆಗಳ ಗುಜುರಿನ ಜುಂಜು ಗೇಶದ
ವಿಗಡನೆದ್ದನು ಬಂದು ಹಿಡಿದನು ದ್ರೌಪದಿಯ ಸೆರಗ ॥101॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಕೂಡಲೇ ಪಾಂಡವರೈವರೂ ತಮ್ಮ ಪದಕಾದಿಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ತೆಗೆದು ಎಸೆದರು. ರೇಶ್ಮೆಯ ವಸ್ತ್ರಗಳೆನ್ನೆಲ್ಲ ಕಿತ್ತು ಹಾಕಿ. ಎಲ್ಲರೂ ಒಂದೊಂದೇ ವಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಉಳಿದರು. ಹೊಗೆಯೇಳುತ್ತಿದ್ದ ಮುಖ, ಕಿಡಿ ಜಾರುತ್ತಿದ್ದ ಕಣ್ಣು, ಕೆಂಪು ಮೀಸೆ, ಜುಂಜು ಕೂದಲು ಇದ್ದ ಆ ದುಷ್ಟ ದುಶ್ಶಾಸನ ಎದ್ದು ಬಂದು ದ್ರೌಪದಿಯ ಸೆರಗನ್ನು ಹಿಡಿದ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಕೇಯೂರ-ತೋಳಿನ ಆಭರಣ, ದುಕೂಲ-ರೇಶ್ಮೆವಸ್ತ್ರ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ತೆಗೆದು ಬಿಸುಟರು ಹಾರ ಪದಕಾ
ದಿಗಳನಿವರೈವರು ದುಕೂಲವ
ನುಗಿದು ಹಾಯ್ಕಿದರಿದ್ದರಿವರೊಂದೊಂದು ವಸ್ತ್ರದಲಿ
ಹೊಗೆಮೊಗದ ಕಿಡಿಗಣ್ಣ ಕೆಮ್ಮೀ
ಸೆಗಳ ಗುಜುರಿನ ಜುಂಜು ಗೇಶದ
ವಿಗಡನೆದ್ದನು ಬಂದು ಹಿಡಿದನು ದ್ರೌಪದಿಯ ಸೆರಗ ॥101॥

೧೦೨ ಮುರುಹಿದರು ಮುಸುಡಗಳ ...{Loading}...

ಮುರುಹಿದರು ಮುಸುಡಗಳ ಮಿಗೆ ನೀ
ರೊರೆವ ಕಂಗಳಲಕಟಕಟ ನಿ
ಷ್ಠುರವಿದೇಕಪಕೀರ್ತಿಯೇಕನುಚಿತವಿದೇಕೆನುತ
ಕರಗಿದರು ಕಂದಿದರು ಮಮ್ಮಲ
ಮರುಗಿದರು ಭೀಷ್ಮಾದಿಗಳು ಜ
ರ್ಝರಿತರಾದರು ತಡೆಯಲಾರದೆ ಖಳನ ದುಷ್ಕೃತವ ॥102॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಆ ದುಷ್ಟನ ದುಷ್ಕೃತ್ಯವನ್ನು ತಡೆಯಲಾರದೆ ಭೀಷ್ಮನೇ ಮೊದಲಾದವರು ಮುಖವನ್ನು ತಿರುಗಿಸಿಕೊಂಡರು, ಕಣ್ಣಲ್ಲಿ ಗಳಗಳ ನೀರು ಸುರಿಯುತ್ತಿತ್ತು, ಅಕಟಕಟಾ, ಈ ನಿಷ್ಠುರವಾದ, ಅಪಕೀರ್ತಿಯ, ಅನುಚಿತವಾದ ಕೆಲಸವೇಕೆ ಎಂದು ಕರಗಿದರು, ಕಂದಿದರು. ಮಮ್ಮಲ ಮರುಗಿದರು, ಜರ್ಝರಿತರಾದರು.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಮುರುಹಿದರು ಮುಸುಡಗಳ ಮಿಗೆ ನೀ
ರೊರೆವ ಕಂಗಳಲಕಟಕಟ ನಿ
ಷ್ಠುರವಿದೇಕಪಕೀರ್ತಿಯೇಕನುಚಿತವಿದೇಕೆನುತ
ಕರಗಿದರು ಕಂದಿದರು ಮಮ್ಮಲ
ಮರುಗಿದರು ಭೀಷ್ಮಾದಿಗಳು ಜ
ರ್ಝರಿತರಾದರು ತಡೆಯಲಾರದೆ ಖಳನ ದುಷ್ಕೃತವ ॥102॥

೧೦೩ ಅಳುಕಿದನೆ ಸುಡಲವನ ...{Loading}...

ಅಳುಕಿದನೆ ಸುಡಲವನ ಮೇಲುದ
ಸೆಳೆದನುನ್ನತ ಕುಚವ ನಳಿತೋ
ಳ್ಗಳಲಿ ಮುಚ್ಚಿದಳಬಲೆ ಬೆಚ್ಚಿದಳವನ ನಿಷ್ಠುರಕೆ
ಕಳವಳಿಸಿದಳು ಬೆರಲಿನಲಿ ದೃಗು
ಜಲವ ಬಿದುರುತ ನೋಡಿದಳು ನೃಪ
ತಿಲಕನನು ಭೀಮಾರ್ಜುನರ ಮಾದ್ರೀಕುಮಾರಕರ ॥103॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಅಳುಕಿದನೇ ಆ ದುಷ್ಟ ? ಸೆರಗನ್ನು ಹಿಡಿದು ಎಳೆದೇ ಬಿಟ್ಟ. ಪಾಪ ಆ ಅಬಲೆ ತನ್ನ ನಳಿತೋಳಿಗಳಿಂದ ಉನ್ನತ ಸ್ತನಗಳನ್ನು
ಮುಚ್ಚಿಕೊಂಡಳು. ಅವನ ನಿಷ್ಠುರನಾದ ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಬೆಚ್ಚಿದಳು. ಕಳವಳಗೊಂಡಳು, ಬೆರಳುಗಳಿಂದ ಕಣ್ಣೀರನ್ನು ಮಿಡಿಯುತ್ತ ಧರ್ಮರಾಜ, ಭೀಮಾರ್ಜುನ ನಕುಲ ಸಹದೇವರನ್ನು ನೋಡಿದಳು.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಬಿದುರುತ-ಮಿಡಿಯುತ್ತ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಅಳುಕಿದನೆ ಸುಡಲವನ ಮೇಲುದ
ಸೆಳೆದನುನ್ನತ ಕುಚವ ನಳಿತೋ
ಳ್ಗಳಲಿ ಮುಚ್ಚಿದಳಬಲೆ ಬೆಚ್ಚಿದಳವನ ನಿಷ್ಠುರಕೆ
ಕಳವಳಿಸಿದಳು ಬೆರಲಿನಲಿ ದೃಗು
ಜಲವ ಬಿದುರುತ ನೋಡಿದಳು ನೃಪ
ತಿಲಕನನು ಭೀಮಾರ್ಜುನರ ಮಾದ್ರೀಕುಮಾರಕರ ॥103॥

೧೦೪ ಮುರಿದವನಿಬರ ಮೋರೆ ...{Loading}...

ಮುರಿದವನಿಬರ ಮೋರೆ ಮಹಿಪನ
ಕೊರಲ ಕೊಂಕಿನಲಿದ್ದರಾ ಸೋ
ದರರು ಸಾರವನಲ್ಲಿ ಕಾಣದೆ ಭೀಷ್ಮ ಗುರು ಕೃಪರ
ಮರಳಿ ನೋಡಿದಳಕಟ ಗಂಗಾ
ವರಕುಮಾರ ದ್ರೋಣ ಕೃಪರೀ
ಸೆರಗ ಬಿಡಿಸಿರೆ ತಂದೆಗಳಿರೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ ॥104॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಎಲ್ಲರೂ ನೋಡಲಾರದೆ ಮುಖ ತಿರುಗಿಸಿಬಿಟ್ಟರು ಧರ್ಮರಾಜನ ಕೊರಳಕೊಂಕಿನಲ್ಲೇ ತಮ್ಮಂದಿರೂ ಸೇರಿಬಿಟ್ಟರು. ಇನ್ನು ಅವರಿಂದ ಯಾವ ಸಾರವನ್ನೂ ಕಾಣಲಾಗದೆ ದ್ರೌಪದಿ ಭೀಷ್ಮ ದ್ರೋಣ ಕೃಪರ ಕಡೆಗೆ ತಿರುಗಿದಳು. “ಅಕಟ ! ಗಂಗಾಕುಮಾರ,
ದ್ರೋಣ ಕೃಪರಿರಾ ದುಷ್ಟನ ಕೈಯಿಂದ ಈ ಸೆರಗನ್ನು ಬಿಡಿಸಿರಿ ತಂದೆಗಳಿರಾ !” ಎಂದು ಒರಲಿದಳು.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಮುರಿದವನಿಬರ ಮೋರೆ ಮಹಿಪನ
ಕೊರಲ ಕೊಂಕಿನಲಿದ್ದರಾ ಸೋ
ದರರು ಸಾರವನಲ್ಲಿ ಕಾಣದೆ ಭೀಷ್ಮ ಗುರು ಕೃಪರ
ಮರಳಿ ನೋಡಿದಳಕಟ ಗಂಗಾ
ವರಕುಮಾರ ದ್ರೋಣ ಕೃಪರೀ
ಸೆರಗ ಬಿಡಿಸಿರೆ ತಂದೆಗಳಿರೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ ॥104॥

೧೦೫ ಕ್ರೂರನಿವ ದುಶ್ಶಾಸನನು ...{Loading}...

ಕ್ರೂರನಿವ ದುಶ್ಶಾಸನನು ಗಾಂ
ಧಾರಿ ಬಿಡಿಸೌ ಸೆರಗ ಸೊಸೆಯ
ಲ್ಲಾರು ಕೇಳೌ ತಂಗಿಯಲ್ಲಾ ನಿಮಗೆ ಭಾನುಮತಿ
ವೀರ ಸೈಂಧವನರಸಿ ರಾಜ ಕು
ಮಾರಿ ನೀ ನಾದಿನಿಯಲಾ ಖಳ
ರೌರವದದೊಳದ್ದುವನು ಬಿಡಿಸೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ ॥105॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಅವರಿಂದ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಕಾಣದೆ ಸಹಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಸ್ತ್ರೀಯರತ್ತ ತಿರುಗಿದಳು. “ಈ ದುಶ್ಶಾಸನನು ಕ್ರೂರಿ, ಗಾಂಧಾರಿ, ಸೆರಗನ್ನು ಬಿಡಿಸಮ್ಮಾ, ನಾನು ನಿಮಗೆ ಸೊಸೆಯಲ್ಲವೇ ? ಭಾನುಮತಿ, ಕೇಳು, ನಾನು ನಿನಗೆ ತಂಗಿಯಲ್ಲವೇ ? ವೀರ ಸೈಂಧವನ ಅರಸಿ, ರಾಜಕುಮಾರಿ, ನೀನು ನನಗೆ ನಾದಿನಿಯಲ್ಲವೇ ? ಈ ದುಷ್ಟ ನನ್ನನ್ನು ರೌರವ ನರಕದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ, ಅಯ್ಯೋ ಬಿಡಿಸಿರಿ ಎಂದು ಒರಲಿದಳು ತರಳೆ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ರೌರವ-ಒಂದು ನರಕ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಕ್ರೂರನಿವ ದುಶ್ಶಾಸನನು ಗಾಂ
ಧಾರಿ ಬಿಡಿಸೌ ಸೆರಗ ಸೊಸೆಯ
ಲ್ಲಾರು ಕೇಳೌ ತಂಗಿಯಲ್ಲಾ ನಿಮಗೆ ಭಾನುಮತಿ
ವೀರ ಸೈಂಧವನರಸಿ ರಾಜ ಕು
ಮಾರಿ ನೀ ನಾದಿನಿಯಲಾ ಖಳ
ರೌರವದದೊಳದ್ದುವನು ಬಿಡಿಸೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ ॥105॥

೧೦೬ ಎಲೆ ವಿಲಾಸಿನಿಯರಿರ ...{Loading}...

ಎಲೆ ವಿಲಾಸಿನಿಯರಿರ ಭೂಪನ
ತಿಳಿಹಿರೌ ತಾಯ್ಗಳಿರ ನೀವಿಂ
ದೆಲೆ ಪಸಾಯ್ತೆಯರಿರ ಸಹೋದರಿಯೆಂದು ಕೌರವನ
ತಿಳುಹಿರೌ ಶರಣಾಗತರ ತಾ
ನುಳುಹಿ ಕೊಂಬುದು ಧರ್ಮವಕಟಾ
ಕಲುಹೃದಯರೌ ನೀವೆನುತ ಹಲುಬಿದಳು ತರಳಾಕ್ಷಿ ॥106॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಎಲೆ ವಿಲಾಸಿನಿಯರಾ, ನೀವು ಹೇಳಿರಿ, ತಾಯಿಗಳಿರಾ, ಪಸಾಯ್ತೆಯರಿರಾ, ನೀವಿಂದು ನನ್ನನ್ನು ನಿಮ್ಮ ಸಹೋದರಿ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿ ಕೌರವನಿಗೆ ತಿಳಿಯ ಹೇಳಿರಿ. ಶರಣಾಗತರಾದವರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಧರ್ಮ, ಅಕಟಾ, ನೀವೂ ಕಲ್ಲು
ಹೃದಯರಾಗಿಬಿಟ್ಟಿರಲ್ಲಾ ! ಎಂದು ಹಲುಬಿದಳು ತರಳಾಕ್ಷಿ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಎಲೆ ವಿಲಾಸಿನಿಯರಿರ ಭೂಪನ
ತಿಳಿಹಿರೌ ತಾಯ್ಗಳಿರ ನೀವಿಂ
ದೆಲೆ ಪಸಾಯ್ತೆಯರಿರ ಸಹೋದರಿಯೆಂದು ಕೌರವನ
ತಿಳುಹಿರೌ ಶರಣಾಗತರ ತಾ
ನುಳುಹಿ ಕೊಂಬುದು ಧರ್ಮವಕಟಾ
ಕಲುಹೃದಯರೌ ನೀವೆನುತ ಹಲುಬಿದಳು ತರಳಾಕ್ಷಿ ॥106॥

೧೦೭ ಧಾರುಣೀಪತಿಗಳಿರ ರಾಜ ...{Loading}...

ಧಾರುಣೀಪತಿಗಳಿರ ರಾಜ ಕು
ಮಾರರಿರ ಮಂತ್ರಿಗಳಿರಾ ಪರಿ
ವಾರಕಿದು ಪಂಥವೆ ವಿಚಾರಿಸಿ ನಿರಪರಾಧಿಯನು
ನಾರಿಯೊಬ್ಬಳನಕಟ ಸಭೆಯಲಿ
ಸೀರೆಯುಡೆಯುರ್ಚುವರು ಕೆಟ್ಟೆನು
ಕಾರಣಿಕರಿಲ್ಲಾ ಶಿವಾಯೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ ॥107॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಅವರಿಂದ ಯಾವ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನೂ ಕಾಣದೆ ರಾಜರುಗಳ ಕಡೆಗೆ ತಿರುಗಿ ರಾಜಕುಮಾರಿರಾ, ಮಂತ್ರಿಗಳಿರಾ, ರಾಜಪರಿವಾರದವರಿಗೆ ಇದು ಸರಿದಾರಿಯೇ ? ಯೋಚಿಸಿ ನೋಡಿ. ನಿರಪರಾಧಿಯಾದ ನಾರಿಯೊಬ್ಬಳ ಸೀರೆಯ ಉಡಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಕೀಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅಯ್ಯೋ ಕೆಟ್ಟೆ. ವಿಮರ್ಶೆ ಮಾಡುವವರು ಯಾರೂ ನೆರವಿಗೆ ಬರುವವರು ಇಲ್ಲವಲ್ಲಾ.
ಶಿವಾ, ಎಂದು ಒರಲಿದಳು ತರಳೆ

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಕಾರಣಿಕ-ವಿಮರ್ಶಕ

ಪಾಠಾನ್ತರ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಸೀರೆಯುಡಿಯುರ್ಚುವರು - ಸೀರೆಯುಡೆಯುರ್ಚುವರು

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಧಾರುಣೀಪತಿಗಳಿರ ರಾಜ ಕು
ಮಾರರಿರ ಮಂತ್ರಿಗಳಿರಾ ಪರಿ
ವಾರಕಿದು ಪಂಥವೆ ವಿಚಾರಿಸಿ ನಿರಪರಾಧಿಯನು
ನಾರಿಯೊಬ್ಬಳನಕಟ ಸಭೆಯಲಿ
ಸೀರೆಯುಡೆಯುರ್ಚುವರು ಕೆಟ್ಟೆನು
ಕಾರಣಿಕರಿಲ್ಲಾ ಶಿವಾಯೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ ॥107॥

೧೦೮ ಪತಿಗಳೆನ್ನನು ಮಾರಿ ...{Loading}...

ಪತಿಗಳೆನ್ನನು ಮಾರಿ ಧರ್ಮ
ಸ್ಥಿತಿಯ ಕೊಂಡರು ಭೀಷ್ಮ ಮೊದಲಾ
ದತಿರಥರು ಪರಹಿತವ ಬಿಸುಟರು ವ್ಯರ್ಥಭೀತಿಯಲಿ
ಸುತನ ಸಿರಿ ಕಡುಸೊಗಸಲಾ ಭೂ
ಪತಿಗೆ ಗಾಂಧಾರಿಗೆ ಅನಾಥೆಗೆ
ಗತಿಯ ಕಾಣೆನು ಶಿವ ಶಿವಾಯೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ ॥108॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ನನ್ನ ಪತಿಗಳು ನನ್ನನ್ನು ಮಾರಿ ಧರ್ಮಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಕೊಂಡರು. ಭೀಷ್ಮ ಮೊದಲಾದ ಅತಿರಥರು ವ್ಯರ್ಥವಾದ ಭಯದಿಂದ ಪರಹಿತವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿದರು. ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರ ಮಹಾರಾಜನಿಗೆ, ಗಾಂಧಾರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮಗ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದು ಸೊಗಸುತ್ತಿದೆಯಲ್ಲವೇ ? ಈ ಅನಾಥೆಗೆ ದಿಕ್ಕಿಲ್ಲದೆ ಹೋಯಿತು. ಶಿವ ಶಿವಾ ಎಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಪತಿಗಳೆನ್ನನು ಮಾರಿ ಧರ್ಮ
ಸ್ಥಿತಿಯ ಕೊಂಡರು ಭೀಷ್ಮ ಮೊದಲಾ
ದತಿರಥರು ಪರಹಿತವ ಬಿಸುಟರು ವ್ಯರ್ಥಭೀತಿಯಲಿ
ಸುತನ ಸಿರಿ ಕಡುಸೊಗಸಲಾ ಭೂ
ಪತಿಗೆ ಗಾಂಧಾರಿಗೆ ಅನಾಥೆಗೆ
ಗತಿಯ ಕಾಣೆನು ಶಿವ ಶಿವಾಯೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ ॥108॥

೧೦೯ ಮೈದೆಗೆದವೀ ಪ್ರಾಣವಾಯುಗ ...{Loading}...

ಮೈದೆಗೆದವೀ ಪ್ರಾಣವಾಯುಗ
ಳೈದು ಬಳಿಕೆನಗಾರು ಮರುಗುವ
ರೈದೆತನವೊಂದುಳಿಯಲುಳಿವುದು ಮಿಕ್ಕ ಮಹಿಮೆಗಳು
ಬೈದು ಫಲವಿನ್ನೇನು ನಿನ್ನಯ
ಮೈದುನರ ಮರುಳಾಟಕೆನ್ನನು
ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳೈ ಕೃಷ್ಣಯೊಂದೊರಲಿದಳು ಲಲಿತಾಂಗಿ ॥109॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ನನ್ನ ಪಂಚಪ್ರಾಣಗಳೂ ಹೊರಟುಹೋಗುತ್ತಿವೆ. ಅನಂತರ ನನಗಾಗಿ ಮರುಗುವವರು ಯಾರಿದ್ದಾರೆ ? ಮುತ್ತೈದೆತನವೊಂದು ಉಳಿದರೆ ಗರತಿಗೆ ಉಳಿದೆಲ್ಲ ಮಹಿಮೆಗಳೂ ಉಳಿಯುತ್ತವೆ. ಇನ್ನು ಇವರನ್ನೆಲ್ಲ ಬೈದು ಫಲವೇನು ? ಅನ್ಯರ ಶರಣನ್ನು ಕಾಣದಾಗ ಕಡೆಗೆ ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಶರಣು ಹೊಕ್ಕಳು. ನಿನ್ನ ಮೈದುನರು ಮಾಡಿದ ಮೂರ್ಖತನಕ್ಕೆ ನೀನಾದರೂ ನನ್ನನ್ನು ಕಾಪಾಡು ಕೃಷ್ಣಾ ಎಂದು ಒರಲಿದಳು ಲಲಿತಾಂಗಿ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಐದೆತನ-ಮುತ್ತೈದೆತನ, ಸೌಮಂಗಲ್ಯ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಮೈದೆಗೆದವೀ ಪ್ರಾಣವಾಯುಗ
ಳೈದು ಬಳಿಕೆನಗಾರು ಮರುಗುವ
ರೈದೆತನವೊಂದುಳಿಯಲುಳಿವುದು ಮಿಕ್ಕ ಮಹಿಮೆಗಳು
ಬೈದು ಫಲವಿನ್ನೇನು ನಿನ್ನಯ
ಮೈದುನರ ಮರುಳಾಟಕೆನ್ನನು
ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳೈ ಕೃಷ್ಣಯೊಂದೊರಲಿದಳು ಲಲಿತಾಂಗಿ ॥109॥

೧೧೦ ಸುಲಿವರೂರೊಳಗುಟ್ಟ ಸೀರೆಯ ...{Loading}...

ಸುಲಿವರೂರೊಳಗುಟ್ಟ ಸೀರೆಯ
ನೆಲೆ ಮುರಾಂತಕ ರಕ್ಷಿಸೈ ಶಶಿ
ಕಳೆಗೆ ಸದರವೆ ರಾಹು ರಚಿಸಿದ ತುಟಿಯ ತೋಟಿಯದು
ಸೆಳೆವರಸುವನು ಖಳರು ಸೀರೆಯ
ಸುಲಿದರುಳಿಯೆನು ಕೃಷ್ಣ ಕರುಣಾ
ಜಲಧಿಯೇ ಕೈಗಾಯಬೇಕೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ ॥110॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಉಟ್ಟ ಸೀರೆಯನ್ನು ಎಲ್ಲರ ಎದುರಿನಲ್ಲಿಯೇ ಸುಲಿಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಎಲೆ ಮುರಾಂತಕ, ರಕ್ಷಿಸಯ್ಯಾ. ರಾಹು ನುಂಗಲೆಂದು ಬಂದು
ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿದರೆ ಚಂದ್ರ ಕಳೆಗೆ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸುಲಭವೇ ? ಈ ದುಷ್ಟರು ನನ್ನ ಸೀರೆ ಸೆಳೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ನನ್ನ ಪ್ರಾಣವನ್ನೇ ಸೆಳೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಕರುಣಾಸಾಗರ ಕೃಷ್ಣ, ನೀನೇ ಕಾಪಾಡಬೇಕು, ಎಂದು ಒರಲಿದಳು ತರಳೆ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಸುಲಿವರೂರೊಳಗುಟ್ಟ ಸೀರೆಯ
ನೆಲೆ ಮುರಾಂತಕ ರಕ್ಷಿಸೈ ಶಶಿ
ಕಳೆಗೆ ಸದರವೆ ರಾಹು ರಚಿಸಿದ ತುಟಿಯ ತೋಟಿಯದು
ಸೆಳೆವರಸುವನು ಖಳರು ಸೀರೆಯ
ಸುಲಿದರುಳಿಯೆನು ಕೃಷ್ಣ ಕರುಣಾ
ಜಲಧಿಯೇ ಕೈಗಾಯಬೇಕೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ ॥110॥

೧೧೧ ಗತಿವಿಹೀನರಿಗಕಟ ನೀನೇ ...{Loading}...

ಗತಿವಿಹೀನರಿಗಕಟ ನೀನೇ
ಗತಿಯಲೈ ಗೋವಿಂದ ರಿಪು ಬಾ
ಧಿತರಿಗಬಲರಿಗಾರ್ತರಿಗೆ ನೀ ಪರಮ ಬಂಧುವಲ
ಸತಿ ಪಶು ದ್ವಿಜ ಬಾಧೆಯಲಿ ಜೀ
ವಿತವ ತೊರೆವರು ಗರುವರದು ಹಿಂ
ಗಿತೆ ಸುಯೋಧನ ಸಭೆಯೊಳೆಂದೊರಲಿದಳು ಲಲಿತಾಂಗಿ ॥111॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಗತಿಯಿಲ್ಲದವರಿಗೆ ಅಕಟಾ, ನೀನೇ ಗತಿಯಲ್ಲವೇ ಗೋವಿಂದ ! ಶತ್ರುವಿನ ಬಾಧೆಗೆ ಒಳಗಾದವರಿಗೆ, ಅಖಿಲರಿಗೆ ಆರ್ತರಿಗೆ ನೀನೇ ಪರಮ ಬಂಧುವಲ್ಲವೇ ? ಸತಿ ಪಶು ದ್ವಿಜರು ಬಾಧೆಗೆ ಒಳಗಾದಾಗ ಅವರ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ತಮ್ಮ ಜೀವಿತವನ್ನಾದರೂ ತೊರೆಯುತ್ತಾರೆ ಉತ್ತಮರಾದವರು, ಈ ಸುಯೋಧನನ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಅದೂ ಇಲ್ಲವಾಯಿತೆ ? ಎಂದು ಒರಲಿದಳು ಲಲಿತಾಂಗಿ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಗತಿವಿಹೀನರಿಗಕಟ ನೀನೇ
ಗತಿಯಲೈ ಗೋವಿಂದ ರಿಪು ಬಾ
ಧಿತರಿಗಬಲರಿಗಾರ್ತರಿಗೆ ನೀ ಪರಮ ಬಂಧುವಲ
ಸತಿ ಪಶು ದ್ವಿಜ ಬಾಧೆಯಲಿ ಜೀ
ವಿತವ ತೊರೆವರು ಗರುವರದು ಹಿಂ
ಗಿತೆ ಸುಯೋಧನ ಸಭೆಯೊಳೆಂದೊರಲಿದಳು ಲಲಿತಾಂಗಿ ॥111॥

೧೧೨ ಕಾಯಿದೈ ಕರುಣದಲಿ ...{Loading}...

ಕಾಯಿದೈ ಕರುಣದಲಿ ದಿವಿಜರ
ತಾಯ ಪರಿಭವವನು ಪಯೋಧಿಯ
ಹಾಯಿದಮರಾರಿಗಳ ಖಂಡಿಸಿ ತಲೆಯ ಚೆಂಡಾಡಿ
ಕಾಯಿದೈ ಜಾನಕಿಯನೆನ್ನನು
ಕಾಯಬೇಹುದು ಹೆಣ್ಣ ಹರಿಬಕೆ
ನೋಯಬಲ್ಲರೆ ಕೆಲಬರೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳಾಕ್ಷಿ ॥112॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಹಿಂದೆ ನೀನು ದೇವತೆಗಳ ತಾಯಿ ಅದಿತಿಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿದೆ. ಸಮುದ್ರವನ್ನು ದಾಟಿ ರಾವಣನೇ ಮೊದಲಾದ ರಾಕ್ಷಸರನ್ನು
ಕೊಂದು ಅವರ ತಲೆಗಳನ್ನು ಚೆಂಡಾಡಿ ಜಾನಕಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿದೆ. ಈಗ ನೀನು ನನ್ನನ್ನು ಕಾಪಾಡಬೇಕು. ಹೆಣ್ಣಿನ ಕಷ್ಟಕ್ಕೆ ನೋಯಬೇಕಾದರೆ ಬೇರೆಯವರಿಂದ ಸಾಧ್ಯವೇ ? - ಎಂದೊರಲಿದಳು ತರಳಾಕ್ಷಿ.

ನೀನೇ ಕೃಪೆಯಿಂದ ದೇವಕಿದೇವಿಯ ಸೆರೆಯನ್ನು ಬಿಡಿಸಿದೆ. ಕರುಣಾವಲಂಬಿಯಾಗಿ ಹದಿನಾರು ಸಾವಿರ ದೇವಕನ್ಯೆಯರ ಬಂಧನವನ್ನು ಕಳಚಿದೆ. ನನ್ನನ್ನು ಅಪಮಾನಗೊಳಿಸುತ್ತಿರುವ ಈ ಕೌರವರನ್ನು ಭಂಗಿಸಿ, ದೇವ, ನನ್ನ ಸೆರಗನ್ನು ಬಿಡಿಸಯ್ಯ - ಎಂದು ಒರಲಿದಳು ಪಾಂಚಾಲೆ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಅಭಿಭಾವಕರು-ಅಪಮಾನಗೊಳಿಸಿದವರು

ಮೂಲ ...{Loading}...

ದೇವಕೀದೇವಿಯರ ಸೆರೆಯನು
ದೇವ ಕೃಪೆಯಲಿ ಬಿಡಿಸಿದೈ ಕರು
ಣಾವಲಂಬದಿ ಕಳಚಿದೈ ಹದಿನಾರು ಸಾವಿರದ
ದೇವಕನ್ಯಾ ಬಂಧನವನಭಿ
ಭಾವಕರ ಕೌರವರ ಭಂಗಿಸಿ
ದೇವ ಬಿಡಿಸೈ ಸೆರಗನೆಂದೊರಲಿದಳು ಪಾಂಚಾಲೆ ॥115॥

೧೧೬ ಶಿಶುವಧೆಗೆ ಸೀವರಿಸದಸುರನ ...{Loading}...

ಶಿಶುವಧೆಗೆ ಸೀವರಿಸದಸುರನ
ಬಸುರ ಹೂಮಾಲೆಯನು ನೀ ತುರು
ಬಿಸಿದೆಲಾ ನಖರಾಜಿಗಬಲನ ಕಾಯ್ದು ಕರುಣದಲಿ
ಶಿಶುವನಯ್ಯಂಗಿತ್ತು ಜಲಧಿಯ
ಮುಸುಕನುಗಿದತಿ ಕರುಣಿಯೇ ಹೆಂ
ಗುಸಿನ ಹರಿಬಕೆ ಕೃಪೆಯ ಮಾಡೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ ॥116॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಶಿಶುವಧೆಗೆ ಅಂಜದಿದ್ದ ಆ ಅಸುರನ ಬಸಿರನ್ನು ಬಗೆದು ಅವನ ಕರುಳನ್ನು ಉಗುರುಗಳ ಸಾಲಿಗೆ ಮುಡಿಸಿದೆಯಲ್ಲವೇ ?
ಆ ಅಬಲನನ್ನು ಕರುಣೆಯಿಂದ ಕಾಪಾಡಿದೆ. ಶಿಶುವನ್ನು ತಂದೆಗೆ( ಸಾಂದೀಪನೀ ಮಹರ್ಷಿ) ಕೊಟ್ಟೆ. ಜಲಧಿಯ ಮುಸುಕನ್ನು ತೆಗೆದು ಹಾಕಿದೆ. ಹೀಗೆಲ್ಲ ಆರ್ತರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿದ ಕರುಣೆಯೇ ಕಷ್ಟದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಹೆಂಗಸಿಗೆ ಕೃಪೆತೋರು. ಎಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಸೀವರಿಸದ-ಬೇಸರಗೊಳ್ಳದ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಶಿಶುವಧೆಗೆ ಸೀವರಿಸದಸುರನ
ಬಸುರ ಹೂಮಾಲೆಯನು ನೀ ತುರು
ಬಿಸಿದೆಲಾ ನಖರಾಜಿಗಬಲನ ಕಾಯ್ದು ಕರುಣದಲಿ
ಶಿಶುವನಯ್ಯಂಗಿತ್ತು ಜಲಧಿಯ
ಮುಸುಕನುಗಿದತಿ ಕರುಣಿಯೇ ಹೆಂ
ಗುಸಿನ ಹರಿಬಕೆ ಕೃಪೆಯ ಮಾಡೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ ॥116॥

೧೧೭ ತುರುವ ನುಙ್ಗಿದ ...{Loading}...

ತುರುವ ನುಂಗಿದ ಫಣಿಯ ಗಂಟಲ
ಮುರಿದು ಕಾಯ್ದೈ ಗೋವುಗಳ ಗಿರಿ
ಮರೆಯಲಿಂದ್ರನ ಖಾತಿಗಳುಕದೆ ಕಾಯ್ದೆ ಗೋಕುಲವ
ಮೆರೆದೆಲಾ ಕೃಪೆಯಲಿ ಗಜೇಂದ್ರನ
ಮುರಿಯಲೀಯದೆ ಖಳನು ಸೋಕಿದ
ಸೆರಗ ಬಿಡಿಸೈ ಕೃಷ್ಣಯೆಂದಳು ಪಾಂಡವರ ರಾಣಿ ॥117॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ದನಗಳನ್ನು ನುಂಗುತ್ತಿದ್ದ ಹಾವಿನ ಗಂಟಲನ್ನು ಮುರಿದು ಗೋವುಗಳನ್ನು ಕಾಯ್ದೆ. ಗಿರಿಯನ್ನು ಮರೆಯಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಇಂದ್ರನ ಕೋಪದಿಂದ ಗೋಕುಲವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿದೆ. ಗಜೇಂದ್ರನು ನಾಶವಾಗದಂತೆ ಕೃಪೆಯಿಂದ ಅವನನ್ನು ಉಳಿಸಿದೆ. ಈ ದುಷ್ಟ
ಹಿಡಿದಿರುವ ಸೆರಗನ್ನು ಬಿಡಿಸಯ್ಯಾ ಕೃಷ್ಣ ಎಂದು ಬೇಡಿದಳು ಪಾಂಡವರ ರಾಣಿ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ತುರುವ ನುಂಗಿದ ಫಣಿಯ ಗಂಟಲ
ಮುರಿದು ಕಾಯ್ದೈ ಗೋವುಗಳ ಗಿರಿ
ಮರೆಯಲಿಂದ್ರನ ಖಾತಿಗಳುಕದೆ ಕಾಯ್ದೆ ಗೋಕುಲವ
ಮೆರೆದೆಲಾ ಕೃಪೆಯಲಿ ಗಜೇಂದ್ರನ
ಮುರಿಯಲೀಯದೆ ಖಳನು ಸೋಕಿದ
ಸೆರಗ ಬಿಡಿಸೈ ಕೃಷ್ಣಯೆಂದಳು ಪಾಂಡವರ ರಾಣಿ ॥117॥

೧೧೮ ಒದೆದೊಡೊಲಿದವರುಣ್ಟೆ ಬೈದೊಡೆ ...{Loading}...

ಒದೆದೊಡೊಲಿದವರುಂಟೆ ಬೈದೊಡೆ
ಪದವನಿತ್ತವರುಂಟೆ ಕರುಣಾ
ಸ್ಪದರ ನಾ ಕೇಳ್ದರಿಯೆನೇ ಕಮಲಾಸನಾದ್ಯರಲಿ
ಪದವ ಸೋಂಕಿದ ಮೂಹೊರಡು ತಿ
ದ್ದಿದುದು ಗಡ ಹೆಂಗುಸಿನ ಹೇರಾ
ಳದ ಕೃಪಾಳುವೆ ಕೃಷ್ಣ ಸಲಹೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ ॥118॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಒದೆದರೆ ಒಲಿದವರಿದ್ದಾರೆಯೇ, ಬೈದರೆ ಪದವಿಯನ್ನಿತ್ತವರು ಇದ್ದಾರೆಯೇ ? ಬ್ರಹ್ಮನೇ ಮೊದಲಾದವರಲ್ಲಿ ಹಾಗೆ ಕರುಣಾಸ್ಪದರಾದವರನ್ನು ನಾ ಕಾಣೆ. ನಿನ್ನ ಪಾದಗಳನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಿಸಿದ ಹೆಂಗಸಿನ ಮೂರು ವಕ್ರತೆಗಳನ್ನೂ ತಿದ್ದಿ ನೇರವಾಗಿಸಿದೆಯಲ್ಲವೆ? ಹೆಂಗಸರನ್ನು ಕಂಡರೆ ಅತಿಶಯ ಕೃಪೆಯುಳ್ಳವನಾದ ಕೃಷ್ಣ, ನನ್ನನ್ನು ಸಲಹು ಎಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಹೊರಡು-ಮೂರು ವಕ್ರತೆಗಳು

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಒದೆದೊಡೊಲಿದವರುಂಟೆ ಬೈದೊಡೆ
ಪದವನಿತ್ತವರುಂಟೆ ಕರುಣಾ
ಸ್ಪದರ ನಾ ಕೇಳ್ದರಿಯೆನೇ ಕಮಲಾಸನಾದ್ಯರಲಿ
ಪದವ ಸೋಂಕಿದ ಮೂಹೊರಡು ತಿ
ದ್ದಿದುದು ಗಡ ಹೆಂಗುಸಿನ ಹೇರಾ
ಳದ ಕೃಪಾಳುವೆ ಕೃಷ್ಣ ಸಲಹೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ ॥118॥

೧೧೯ ಸೊಕ್ಕಿದನ್ತಕದೂತರನು ಸದೆ ...{Loading}...

ಸೊಕ್ಕಿದಂತಕದೂತರನು ಸದೆ
ದೊಕ್ಕಲಿಕ್ಕಿಯಜಾಮಿಳನ ಹಿಂ
ದಿಕ್ಕಿ ಕೊಂಡೆಯಲೈ ದುರಾತ್ಮ ಕ್ಷತ್ರ ಬಂಧದಲಿ
ಸೊಕ್ಕಿದರು ಕೌರವರು ಖಳರಿಗೆ
ಸಿಕ್ಕಿದೆನು ನಿನಗಲ್ಲದಾರಿಗೆ
ಕಕ್ಕುಲಿತೆಬಡುವೆನು ಮುರಾಂತಕಯೆಂದಳಿಂದುಮುಖಿ ॥119॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಸೊಕ್ಕಿದ ಯಮನ ದೂತರನ್ನು ಬಡಿದು ಹಾಕಿ ಅಜಾಮಿಳನನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿ ಬದುಕಿಸಿದೆಯಲ್ಲ್ಲವೇ ? ಈ ದುರಾತ್ಮರಾದ
ಕೌರವರು ಕ್ಷತ್ರಬಂಧದಲ್ಲಿ ಸೊಕ್ಕಿದ್ದಾರೆ. ಈ ದುಷ್ಟರ ಕೈಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಹಾಕಿಕೊಂಡಿದ್ದೇನೆ. ನಿನಗಲ್ಲದೆ ಮತ್ತಾರಿಗೆ ಕಕ್ಕುಲಿತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಲಿ ? ಮುರಾಂತಕ, ಕಾಪಾಡು ಎಂದಳು ಇಂದುಮುಖಿ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಕಕ್ಕುಲಿತೆ-ವ್ಯಾಮೋಹ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಸೊಕ್ಕಿದಂತಕದೂತರನು ಸದೆ
ದೊಕ್ಕಲಿಕ್ಕಿಯಜಾಮಿಳನ ಹಿಂ
ದಿಕ್ಕಿ ಕೊಂಡೆಯಲೈ ದುರಾತ್ಮ ಕ್ಷತ್ರ ಬಂಧದಲಿ
ಸೊಕ್ಕಿದರು ಕೌರವರು ಖಳರಿಗೆ
ಸಿಕ್ಕಿದೆನು ನಿನಗಲ್ಲದಾರಿಗೆ
ಕಕ್ಕುಲಿತೆಬಡುವೆನು ಮುರಾಂತಕಯೆಂದಳಿಂದುಮುಖಿ ॥119॥

೧೨೦ ಚರಣ ಭಜಕರ ...{Loading}...

ಚರಣ ಭಜಕರ ಮಾನ ಹಾನಿಯ
ಹರಿಬವಾರದು ಕೃಷ್ಣ ನಾಮ
ಸ್ಮರಣಧನಿಕರಿಗುಂಟೆ ಘಲ್ಲಣೆ ಘೋರ ಪಾತಕದ
ಪರಮ ಭಕ್ತಕುಟುಂಬಕನು ನೀ
ಕರುಣಿಯಲ್ಲದೊಡೀ ಕುಟುಂಬಕೆ
ಶರಣದಾರೈ ಕೃಷ್ಣ ಸಲಹೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ ॥120॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ನಿನ್ನ ಚರಣಗಳನ್ನು ಭಜಿಸುವವರ ಮಾನಹಾನಿಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಭಾರ ಯಾರದ್ದು ಕೃಷ್ಣ ? ನಿನ್ನ
ನಾಮಸ್ಮರಣೆಮಾಡುವಂತಹ ಸಂಪದ್ಯುಕ್ತರಿಗೆ ಘೋರಪಾಪದ ಕಷ್ಟಗಳು ಬಂದಾವೇ ? ನೀನು ಪರಮಭಕ್ತರ ಕುಟುಂಬಕ. ನೀನೇ
ಕರುಣೆ ತೋರಿಸದಿದ್ದರೆ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಯಾರು ಗತಿ ? ಕೃಷ್ಣಾ, ಸಲಹು ಎಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಘಲ್ಲಣೆ-ಕಷ್ಟ, ದುಃಖ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಚರಣ ಭಜಕರ ಮಾನ ಹಾನಿಯ
ಹರಿಬವಾರದು ಕೃಷ್ಣ ನಾಮ
ಸ್ಮರಣಧನಿಕರಿಗುಂಟೆ ಘಲ್ಲಣೆ ಘೋರ ಪಾತಕದ
ಪರಮ ಭಕ್ತಕುಟುಂಬಕನು ನೀ
ಕರುಣಿಯಲ್ಲದೊಡೀ ಕುಟುಂಬಕೆ
ಶರಣದಾರೈ ಕೃಷ್ಣ ಸಲಹೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ ॥120॥

೧೨೧ ನಾಥರಿಲ್ಲದ ಶಿಶುಗಳಿಗೆ ...{Loading}...

ನಾಥರಿಲ್ಲದ ಶಿಶುಗಳಿಗೆ ನೀ
ನಾಥನೈ ಗೋವಿಂದ ಸಲಹೈ
ಯೂಥಪತಿಗಳು ಬಿಸುಟ ಕರಿಣಿಗೆ ಕೃಪೆಯ ನೀ ಮಾಡೈ
ನಾಥರಿಲ್ಲೆನಗಿಂದು ದೀನಾ
ನಾಥ ಬಾಂಧವ ನೀನಲೈ ವರ
ಮೈಥಿಲೀಪತಿ ಮನ್ನಿಸೆಂದೊರಲಿದಳು ಮೃಗನಯನೆ ॥121॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ನಾಥರಿಲ್ಲದ ಶಿಶುಗಳಿಗೆ ನೀನೇ ನಾಥನಯ್ಯಾ ಗೋವಿಂದ ಕಾಪಾಡಯ್ಯ. ಯೂಥಪತಿಗಳು ಬಿಸಾಡಿದ ಹೆಣ್ಣಾನೆ ನಾನು. ನನಗೆ ಕೃಪೆ ತೋರಿಸು. ಇಂದು ನನಗೆ ನಾಥರಿಲ್ಲ. ನೀನು ದೀನರಿಗೆ ಅನಾಥರಿಗೆ ಬಂಧುವಲ್ಲವೆ ? ನೀನು ವರಮೈಥಿಲೀಪತಿ, ರಕ್ಷಿಸು ನನ್ನನ್ನು ಎಂದು ಒರಲಿದಳು ಮೃಗನಯನೆ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ನಾಥರಿಲ್ಲದ ಶಿಶುಗಳಿಗೆ ನೀ
ನಾಥನೈ ಗೋವಿಂದ ಸಲಹೈ
ಯೂಥಪತಿಗಳು ಬಿಸುಟ ಕರಿಣಿಗೆ ಕೃಪೆಯ ನೀ ಮಾಡೈ
ನಾಥರಿಲ್ಲೆನಗಿಂದು ದೀನಾ
ನಾಥ ಬಾಂಧವ ನೀನಲೈ ವರ
ಮೈಥಿಲೀಪತಿ ಮನ್ನಿಸೆಂದೊರಲಿದಳು ಮೃಗನಯನೆ ॥121॥

೧೨೨ ಹೊಲಬುದಪ್ಪಿದ ಹುಲ್ಲೆ ...{Loading}...

ಹೊಲಬುದಪ್ಪಿದ ಹುಲ್ಲೆ ಬೇಡನ
ಬಲೆಗೆ ಬಿದ್ದಂತಾದೆನೈ ಬಲು
ಹಳುವದಲಿ ತಾಯ್ಬಿಸುಟ ಶಿಶು ತಾನಾದೆನೆಲೆ ಹರಿಯೆ
ಕೊಲುವವೈ ಕಾಗೆಗಳಕಟ ಕೋ
ಗಿಲೆಯ ಮರಿಯನು ಕೃಷ್ಣ ಕರುಣಾ
ಜಲಧಿಯೇ ಕೈಗಾಯಬೇಕೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ ॥122॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ದಾರಿತಪ್ಪಿದ ಹುಲ್ಲೆ ಬೇಡನ ಬಲೆಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಹಾಕಿಕೊಂಡಂತೆ ಆಗಿದ್ದೇನೆ. ದಟ್ಟ ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ತಾಯಿ ಬಿಸಾಡಿದ ಶಿಶುವಿನಂತೆ
ಆಗಿದ್ದೇನೆ. ಎಲೆ ಹರಿಯೆ, ಕಾಗೆಗಳು, ಅಯ್ಯೋ, ಕೋಗಿಲೆಯ ಮರಿಯನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತಿರುವುವು, ಕೃಷ್ಣ, ಕರುಣಾಜಲಧಿ, ಕಾಪಾಡಬೇಕು ಎಂದು ಒರಲಿದಳು ತರಳೆ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಹೊಲಬು-ದಾರಿ, ಹಳುವ-ಕಾಡು

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಹೊಲಬುದಪ್ಪಿದ ಹುಲ್ಲೆ ಬೇಡನ
ಬಲೆಗೆ ಬಿದ್ದಂತಾದೆನೈ ಬಲು
ಹಳುವದಲಿ ತಾಯ್ಬಿಸುಟ ಶಿಶು ತಾನಾದೆನೆಲೆ ಹರಿಯೆ
ಕೊಲುವವೈ ಕಾಗೆಗಳಕಟ ಕೋ
ಗಿಲೆಯ ಮರಿಯನು ಕೃಷ್ಣ ಕರುಣಾ
ಜಲಧಿಯೇ ಕೈಗಾಯಬೇಕೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ ॥122॥

೧೨೩ ಅಕಟ ಹಂಸೆಯ ...{Loading}...

ಅಕಟ ಹಂಸೆಯ ಮರಿಯ ಮೋದುವ
ಬಕನ ತೆಗೆಸೈ ಗಿಡುಗನೆರಗುವ
ಶುಕನ ಶೋಕವ ಮಾಣಿಸೈ ವಾಣಿಯವೆ ಭಕುತರಲಿ
ಪ್ರಕಟಭೂತಗ್ರಹದ ಬಾಧೆಗೆ
ವಿಕಳೆ ನಿನ್ನಯ ಬಿರುದ ತಡೆದೆನು
ಭಕುತವತ್ಸಲನಹರೆ ಸಲಹೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ ॥123॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಅಯ್ಯೋ, ಹಂಸದ ಮರಿಯನ್ನು ಬಕಪಕ್ಷಿ ತಿನ್ನಲು ಬಂದಿದೆ. ಅದನ್ನು ಬಿಡಿಸಯ್ಯ. ಗಿಳಿಮರಿಯನ್ನು ತಿನ್ನಲು ಗಿಡುಗ ಮೇಲೆ
ಬೀಳುತ್ತಿದೆ. ತಪ್ಪಿಸಯ್ಯಾ, ಭಕ್ತರ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಚೌಕಾಶಿ ವ್ಯಾಪಾರವಲ್ಲವೇ ? ಪ್ರಕಟವಾಗಿ ಬಂದು ಕಾಡುತ್ತಿರುವ ಭೂತಗ್ರಹದ ಬಾಧೆಗೆ
ಸಿಕ್ಕಿ ವಿಕಳೆಯಾಗಿದ್ದೇನೆ. ನಾನು ನಿನ್ನ ಬಿರುದನ್ನೇ ನಿನಗೆ ತಡೆಯಾಗಿ ಒಡ್ಡಿದ್ದೇನೆ. ನೀನು ಭಕ್ತ ವತ್ಸಲನಾದರೆ ನನ್ನನ್ನು ಸಲಹು ಎಂದು
ಒರಲಿದಳು ತರಳೆ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಅಕಟ ಹಂಸೆಯ ಮರಿಯ ಮೋದುವ
ಬಕನ ತೆಗೆಸೈ ಗಿಡುಗನೆರಗುವ
ಶುಕನ ಶೋಕವ ಮಾಣಿಸೈ ವಾಣಿಯವೆ ಭಕುತರಲಿ
ಪ್ರಕಟಭೂತಗ್ರಹದ ಬಾಧೆಗೆ
ವಿಕಳೆ ನಿನ್ನಯ ಬಿರುದ ತಡೆದೆನು
ಭಕುತವತ್ಸಲನಹರೆ ಸಲಹೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳೆ ॥123॥

೧೨೪ ಆರಿಗೊರಲುವೆನೈ ಖಳಾಪ ...{Loading}...

ಆರಿಗೊರಲುವೆನೈ ಖಳಾಪ
ಸ್ಮಾರವಿದೆ ಸೆರೆವಿಡಿದು ತನ್ನಸು
ವಾರಿಗೆಯು ವೈರಾಗ್ಯ ಗಡ ಮತ್ಪ್ರಾಣ ವಿಭುಗಳಿಗೆ
ಘೋರತರ ಭವದುರಿತ ತರುವಿನ
ಬೇರ ಸುಡುವೀ ನಿನ್ನ ನಾಮಕೆ
ನಾರಿಯಕ್ಕೆಯ ನಿಲಿಸಲೇನರಿದೆಂದಳಿಂದುಮುಖಿ ॥124॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಯಾರಿಗೆ ಹೇಳಿಕೊಂಡು ಒರಲಲಿ ಹೇಳಯ್ಯಾ, ನನ್ನ ಪ್ರಾಣ ಯಾರಿಗೆ ಸೇರಬೇಕೋ ಅವರನ್ನು ಖಳಾಪಸ್ಮಾರ ಸೆರೆಹಿಡಿದುಬಿಟ್ಟದೆ. ನನ್ನ ಪ್ರಾಣದ ಒಡೆಯರಿಗೆ ವೈರಾಗ್ಯ ಬಂದುಬಿಟ್ಟಿದೆಯಯ್ಯಾ ! ಘೋರತರ ಜನ್ಮಾಂತರ ಪಾಪವೆಂಬ ವೃಕ್ಷದ ಬೇರನ್ನೇ ಸುಟ್ಟು ಹಾಕಿಬಿಡುವಂತಹ ನಿನ್ನ ನಾಮಕ್ಕೆ ಈ ನಾರಿಯ ದುಃಖವನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸಿವುದು ಏನು ಮಹಾ ಕಷ್ಟದ ಕೆಲಸ ? ಎಂದಳು ಆ ಇಂದುಮುಖಿ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಅಪಸ್ಮಾರ-ಮೂರ್ಛೆರೋಗ,
ಅಕ್ಕೆ-ಅಳು, ರೋದನ

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಆರಿಗೊರಲುವೆನೈ ಖಳಾಪ
ಸ್ಮಾರವಿದೆ ಸೆರೆವಿಡಿದು ತನ್ನಸು
ವಾರಿಗೆಯು ವೈರಾಗ್ಯ ಗಡ ಮತ್ಪ್ರಾಣ ವಿಭುಗಳಿಗೆ
ಘೋರತರ ಭವದುರಿತ ತರುವಿನ
ಬೇರ ಸುಡುವೀ ನಿನ್ನ ನಾಮಕೆ
ನಾರಿಯಕ್ಕೆಯ ನಿಲಿಸಲೇನರಿದೆಂದಳಿಂದುಮುಖಿ ॥124॥

೧೨೫ ಕರುಣಿ ನೀ ...{Loading}...

ಕರುಣಿ ನೀ ಕಾರುಣ್ಯ ಪಾತ್ರದ
ತರಳೆ ತಾ ದೀನಾರ್ತಿದುಃಖೋ
ತ್ತರಣ ನೀ ದೀನಾರ್ತ ದುಃಖಿತೆಯಾನು ಜಗವರಿಯೆ
ಪರಮ ಪಾಲಕ ನೀನೆ ಗತ್ಯಂ
ತರದ ವಿಹ್ವಲೆ ತಾನಲಾ ನಿ
ಷ್ಠುರವಿದೇನೈ ಕೃಷ್ಣಯೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳಾಕ್ಷಿ ॥125॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಕರುಣಿ ನೀನು, ನಿನ್ನ ಕರುಣೆಗೆ ಪಾತ್ರಳಾದ ಹೆಣ್ಣು ನಾನು. ದೀನರು ಮತ್ತು ಕಷ್ಟದಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿ ಕೊಂಡಿರುವವರ ದುಃಖವನ್ನು
ಕಳೆಯುವವನು ನೀನು ದೀನಾರ್ತದುಃಖಿತೆಯಾಗಿರುವವಳು ನಾನು. ಇದು ಜಗತ್ತಿಗೇ ತಿಳಿದಿದೆ. ಪರಮ ಪಾಲಕ ನೀನು ಗತ್ಯಂತರವಿಲ್ಲದೆ ವಿಹ್ವಲಳಾಗಿರುವವಳು ನಾನು. ಏಕಯ್ಯ ಇಷ್ಟು ನಿಷ್ಠುರವಾಗಿದ್ದೀಯೆ ಕೃಷ್ಣ ಎಂದು ಒರಲಿದಳು ತರಳಾಕ್ಷಿ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಕರುಣಿ ನೀ ಕಾರುಣ್ಯ ಪಾತ್ರದ
ತರಳೆ ತಾ ದೀನಾರ್ತಿದುಃಖೋ
ತ್ತರಣ ನೀ ದೀನಾರ್ತ ದುಃಖಿತೆಯಾನು ಜಗವರಿಯೆ
ಪರಮ ಪಾಲಕ ನೀನೆ ಗತ್ಯಂ
ತರದ ವಿಹ್ವಲೆ ತಾನಲಾ ನಿ
ಷ್ಠುರವಿದೇನೈ ಕೃಷ್ಣಯೆಂದೊರಲಿದಳು ತರಳಾಕ್ಷಿ ॥125॥

೧೨೬ ಮರೆದೆನಭ್ಯುದಯದಲಿ ನೀನೆಂ ...{Loading}...

ಮರೆದೆನಭ್ಯುದಯದಲಿ ನೀನೆಂ
ದರಿವೆನಾಪತ್ತಿನಲಿ ಮದದಲಿ
ಮುರುಕಿಸುವೆನುಬ್ಬಿನಲಿ ಕಳವಳಿಸುವೆನು ಖೋಡಿಯಲಿ
ಅರಿಯದಜ್ಞರ ಗುಣವ ದೋಷವ
ನರಸುವರೆ ನಿನ್ನಡಿಯ ಕೃಪೆಯನು
ಮೆರೆಯಲಾಗದೆ ಕೃಷ್ಣಯೆಂದೊರಲಿದಳು ನಳಿನಾಕ್ಷಿ ॥126॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಅಭ್ಯುದಯದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ನಾನು ನಿನ್ನನ್ನು ಮರೆತೆ, ಆಪತ್ತು ಬಂದಾಗ ನೀನು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಮದದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಗರ್ವದಿಂದ ತಿರಸ್ಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದೆ. ದುಃಖ ಬಂದಾಗ ಕಳವಳಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಅರಿವಿಲ್ಲದ ಈ ಅಜ್ಞತೆಯ ಗುಣದೋಷಗಳನ್ನು ಹುಡುಕುವರೆ,
ನಿನ್ನ ಕೃಪೆಯನ್ನು ಮೆರೆ ಕೃಷ್ಣ ಎಂದೊರಲಿದಳು ನಳಿನಾಕ್ಷಿ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಮರೆದೆನಭ್ಯುದಯದಲಿ ನೀನೆಂ
ದರಿವೆನಾಪತ್ತಿನಲಿ ಮದದಲಿ
ಮುರುಕಿಸುವೆನುಬ್ಬಿನಲಿ ಕಳವಳಿಸುವೆನು ಖೋಡಿಯಲಿ
ಅರಿಯದಜ್ಞರ ಗುಣವ ದೋಷವ
ನರಸುವರೆ ನಿನ್ನಡಿಯ ಕೃಪೆಯನು
ಮೆರೆಯಲಾಗದೆ ಕೃಷ್ಣಯೆಂದೊರಲಿದಳು ನಳಿನಾಕ್ಷಿ ॥126॥

೧೨೭ ಋಷಿಗಳತಿ ತಾರ್ಕಿಕರು ...{Loading}...

ಋಷಿಗಳತಿ ತಾರ್ಕಿಕರು ಕರ್ಮ
ವ್ಯಸನಿಗಳು ಕೋವಿದರು ಮಿಕ್ಕಿನ
ವಿಷಯದೆರೆ ಮೀನುಗಳು ಮೂಢಮನುಷ್ಯರೆಂಬವರು
ಒಸೆದು ನಿನ್ನವರೆಂದು ಬಗೆವರೆ
ಬಸಿದು ಬೀಳುವ ಕೃಪೆಯ ನೀ ತೋ
ರಿಸೆಯಿದೇನೈ ಕೃಷ್ಣಯೆಂದೊರಲಿದಳು ನಳಿನಾಕ್ಷಿ ॥127॥

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

“ಋಷಿಗಳು ಅತಿ ತರ್ಕಬುದ್ಧಿಯುಳ್ಳವರು. ಪಂಡಿತರು ಕರ್ಮವ್ಯಸನವುಳ್ಳವರು. ಉಳಿದ ಮೂಢಮನುಷ್ಯರು ವಿಷಯವಾಸನೆಯಿಂದ ತುಂಬಿದ ಎರೆ ಮೀನುಗಳು. ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ನಿನ್ನವರೆಂದು ಭಾವಿಸಿದರೆ ಅಂಥವರ ಮೇಲೆ ಬಸಿದು ಬೀಳಬೇಕಾದ ನಿನ್ನ ಕೃಪೆಯನ್ನು ನೀನೇಕೆ ತೋರಿಸುವುದಲ್ಲ ಎಂದೊರಲಿದಳು ನಳಿನಾಕ್ಷಿ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ನಂದಗೋಪ ಕುಮಾರ ಗೋಪೀ
ವೃಂದ ವಲ್ಲಭ ದೈತ್ಯಮಥನ ಮು
ಕುಂದ ಮುರಹರ ಭಕ್ತವತ್ಸಲ ಘನ ಕೃಪಾಜಲಧೆ
ನೊಂದೆನೈ ನುಗ್ಗಾದೆನೈ ಗೋ
ವಿಂದ ಕೃಪೆ ಮಾಡಕಟೆನುತ ಪೂ
ರ್ಣೇಂದುಮುಖಿ ಹಲುಬಿದಳು ಬಲು ತೆರದಿಂದಲಚ್ಯುತನ ॥129॥

೧೩೦ ಇತ್ತ ದ್ವಾರಾವತಿಯೊಳಗೆ ...{Loading}...

ಇತ್ತ ದ್ವಾರಾವತಿಯೊಳಗೆ ದೇ
ವೋತ್ತಮನು ಭಕುತರಿಗೆ ತನ್ನನು
ತೆತ್ತು ಬದುಕುವನೆಂಬ ಪರಮ ವ್ರತದ ನಿಷ್ಠೆಯನು
ಚಿತ್ತದಲಿ ನೆಲೆಗೊಳಿಸಿ ರುಕ್ಮಿಣಿ
ಸತ್ಯಭಾಮೆಯರೊಳು ಸಮೇಳದ
ನೆತ್ತ ಸಾರಿಯ ಹರಹಿ ಹಾಸಂಗಿಯನು ದಾಳಿಸುತ ॥130॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಈ ಕಡೆ ದ್ವಾರಾವತಿಯಲ್ಲಿ ಆ ದೇವೋತ್ತಮನು ‘ಭಕ್ತರಿಗೆ ತನ್ನನ್ನು ತೆತ್ತು ಬದುಕುವನು’ ಎಂಬ ಪರಮವ್ರತದ ನಿಷ್ಠೆಯನ್ನು ಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟು ರುಕ್ಮಿಣಿ ಸತ್ಯಭಾಮೆಯರೊಡನೆ ನೆತ್ತಸಾರಿಗಳನ್ನು ಹರಡಿ ದಾಳಗಳನ್ನು ಹೊಸೆಯುತ್ತಿದ್ದ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಟಿಪ್ಪನೀ (ಕ.ಗ.ಪ)

ರುಕ್ಮಿಣಿ - ರುಕ್ಮಿಣಿ ಶ್ರೀದೇವಿಯ ಅಂಶಾವತಾರ ಎಂದು ಮಹಾಭಾರತ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಇವಳು ಭೀಷ್ಮಕರಾಜನ ಮಗಳು. ರುಕ್ಮಿ, ರುಕ್ಮಧರ ರುಕ್ಮಬಾಹು ಮೊದಲಾದ ಐವರು ಈಕೆಯ ಸೋದರರು. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಯದುಕುಲದ ಶಿಶುಪಾಲನಿಗೆ ಇವಳನ್ನು ಕೊಟು ಮದುವೆ ಮಾಡಲು ನಿಶ್ಚಯಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಅದರಂತೆ ಏರ್ಪಾಡುಗಳು ನಡೆದಿದ್ದವು. ಆದರೆ ಸ್ವತಃ ರುಕ್ಮಿಣಿಗೇ ಈ ಮದುವೆ ಇಷ್ಟವಿರಲಿಲ್ಲ. ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನನ್ನು ವರಿಸುವ ಆಸೆ ಅವಳಿಗೆ. ಆದುದರಿಂದ ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಗುಟ್ಟಾಗಿ ಸಂದೇಶ ಕಳಿಸಿ ತನ್ನನ್ನು ಅಪಹರಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುವಂತೆ ಬೇಡಿಕೊಂಡಳು. ಉತ್ಸವದ ದಿನ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಅತಿಕುಶಲತೆಯಿಂದ ಅವಳನ್ನು ಅಪಹರಿಸಿ ರಥದಲ್ಲಿ ಕೂಡಿಸಿಕೊಂಡು ಹೊರಟ. ತಡೆಯಲು ಬಂದವರನ್ನೆಲ್ಲ ಸೋಲಿಸಿ ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸಿದ.
ಸತ್ಯಭಾಮೆ - ಭಾರತ ಭಾಗವತ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲ ಈಕೆ ಕೀರ್ತಿತಳಾಗಿದ್ದಾಳೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಭರತ ಖಂಡದ ಎಲ್ಲ ಭಾಷೆಗಳ ಕಾವ್ಯ, ನಾಟಕ, ಶಿಲ್ಪ ಗೇಯರೂಪಕ ಹರಿಕಥೆ ತೊಗಲಗೊಂಬೆಯಾಟಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲ ಈಕೆಯ ಕಥನವಿದೆ. ‘ಭಾಮಾಕಲಾಪಂ’ ಎಂಬ ನೃತ್ಯ-ಗೀತ ಸಂಪ್ರದಾಯವೇ ಇದೆ.
ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನ ಹೆಂಡತಿಯಾದ ಈಕೆ ಸತ್ರಜಿತನ ಮಗಳಾದ್ದರಿಂದ ಇವಳಿಗೆ ಸತ್ರಜಿತಿ ಎಂಬ ಹೆಸರೂ ಇದೆ. ಸ್ಯಮಂತಕಮಣಿಯನ್ನು ಹುಡುಕಿ ಅದನ್ನು ಸತ್ರಜಿತನಿಗೆ ತಲುಪಿಸಿ ಅಪವಾದದಿಂದ ಮುಕ್ತನಾದ ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಸತ್ರಾಜಿತನು ತನ್ನ ಮಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಮದುವೆ ಮಾಡಿದ. ಕೃಷ್ಣನ ಅಷ್ಟಮಹಿಷಿಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬಳಾದ ಸತ್ಯಭಾಮೆಗೂ ರುಕ್ಮಿಣಿಗೂ ಇದ್ದ ಸ್ಪರ್ದಾ ಮನೋಭವವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಅನೇಕ ಕಥೆಗಳೇ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿವೆ.
ನರಕಾಸುರನನ್ನು ಕೊಂದ ಮೇಲೆ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಸತ್ಯಭಾಮೆಯೊಂದಿಗೆ ದೇವಲೋಕಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ಕೊಟ್ಟ. ಅಲ್ಲಿಂದಬಂದನಂತರ ನರಕಾಸುರ ಬಳಿ ಇದ್ದ ಓಲೆಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ನಿಜವಾದ ಮಾಲಕಿಯಾದ ಅದಿತಿಗೆ ಕೃಷ್ಣ ಸತ್ಯಭಾಮೆಯರು ಕೊಟ್ಟು ಬಂದರು. ಅದಿತಿಗೆ ಸತ್ಯಭಾಮೆಯ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಕಂಡು ಎಷ್ಟು ಸಂತೋಷವಾಯಿತೆಂದರೆ ಅವಳು
‘‘ಸತ್ಯಭಾಮೆ! ನಿನ್ನ ಪತಿ ಮಾನವ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಇರುವವರೆಗೆ ನೀನು ನಿತ್ಯ ಕನ್ಯೆಯಾಗಿಯೇ ರೂಪವತಿಯಾಗಿಯೇ ಇರು. ದಿವ್ಯ ಪರಿಮಳಯುಕ್ತವಾದ ದೇಹ ನಿನ್ನದಾಗಿರಲಿ’’
ಎಂದು ಹರಸಿದಳಂತೆ. ಅನಂತರ ಸತ್ಯಭಾಮೆಯು ಇಂದ್ರಾಣಿಯೊಂದಿಗೂ ಸಲ್ಲಾಪ ನಡೆಸಿದಳಂತೆ. ಹಿಂದಿರುಗಿ ಬಂದ ಮೇಲೆ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಸತ್ಯಭಾಮೆಗಾಗಿ ಒಂದು ಶ್ವೇತವರ್ಣದ ಪ್ರಾಸಾದವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿಕೊಟ್ಟ.
ತುಂಬು ಸಂಸಾರದೊಂದಿಗೆ ಬಹುಕಾಲ ವೈಭವದಿಂದ ಬಾಳಿದ ಸತ್ಯಭಾಮೆ ತನ್ನ ಪತಿ ತೀರಿಕೊಂಡ ಮೇಲೆ ಕಾಡಿಗೆ ಹೋಗಿ ತಪಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ನಿರತಳಾಗಿ ಕೊನೆಯುಸಿರನ್ನು ಎಳೆದಳೆಂದು ಮಹಾಭಾರತದ ಮೌಸಲಪರ್ವ ಹೇಳುತ್ತದೆ.
ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಸತ್ಯಭಾಮೆಯ ವಿಷಯ ಪ್ರಸ್ತಾವಗೊಂಡಿದೆ. ಒಂದು ಮುಖ್ಯವಾದ ಸಚಿವಾದದ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಆಕೆಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಅರಣ್ಯಪರ್ವದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. (183ನೇ ಅಧ್ಯಾಯ) ಸ್ವತಃ ಗಂಡನ ಬಗೆಗೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ತಿಳಿದಿದ್ದ ಸತ್ಯಭಾಮೆ ದ್ರೌಪದಿಯ ಸಂಸಾರದ ಯಶಸ್ಸಿನ ಬಗೆಗೆ ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರವಾದ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಸುತ್ತಾಳೆ. ಅವಳು ದ್ರೌಪದಿಯನ್ನು ಕೇಳಿದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಇವು:
‘‘ದ್ರೌಪದಿ! ನಿನ್ನ ಗಂಡಂದಿರೆಲ್ಲ ನಿನ್ನನ್ನು ಬಹಳ ಇಷ್ಟಪಡುತ್ತಾರಲ್ಲ. ಅವರಿಗೆ ಮದ್ದು ಅರೆದು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದೇಯೇನು? ಅತೌಆ ಮಂತ್ರತಂತ್ರ ಪ್ಯರೋಗ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇಯೇನು? ವ್ರತ ತಪಸ್ಸು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೀಯೇನು?’’
ಅದಕ್ಕೆ ದ್ರೌಪದಿ ಸತ್ಯಭಾಮೆಗೆ ಕೊಡುವ ಉತ್ತರವೂ ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರವಾಗಿದೆ. ‘‘ಸತ್ಯಭಾಮೆ ನನಗೆ ಅಂಥ ಮಾಯಾ ಮೋಹಿನಿ ವಿದ್ಯೆ ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ನಾನು ಸರಳ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಅವರ ಸೇವೆ ಮಾಡುತ್ತೇನೆ’’. ಇಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ಅತ್ತೆಯೊಂದಿಗೆ ಇತರ ಸವತಿಯರೊಂದಿಗೆ ಸಖಿಯರೊಂದಿಗೆ ತಾನು ಹೇಗೆ ನಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದೇನೆಂಬ ಬಗೆಗೂ ಅವಳು ವಿವರವಾದ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುತ್ತಾಳೆ.
ಸತ್ಯವತಿ ದ್ರೌಪದಿಯರ ಸಚಿವಾದ ಕೌಟುಂಬಿಕ ಒಳಸೂಕ್ಷ್ಮಗಳನ್ನು ಕಾಣಿಸುವ ಒಂದು ಸೂಕ್ತ ಚರ್ಚಾವೇದಿಕೆಯಾಗಿದ್ದು ಎಲ್ಲರ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಸೆಳೆಯುವಂತಿದೆ.ರಾಣಿ ರುಕುಮಿಣಿಯಾದಿಯಾದ… ಕೃಷ್ಣನ ಅಷ್ಟ ಮಹಿಷಿಯರೆಂದರೆ ರುಕ್ಮಿಣಿ, ಸತ್ಯಭಾಮೆ, ಜಾಂಬವತಿ, ಕಾಳಿಂದಿ, ಮಿತ್ರವಿಂದ, ಸತ್ಯಕೀರ್ತಿ, ಭದ್ರ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷಣೆ ಕೆಲವು ಪಾಠಗಳಲ್ಲಿ ನಾಗ್ನಜಿತೆಯ ಹೆಸರಿದೆ.

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಇತ್ತ ದ್ವಾರಾವತಿಯೊಳಗೆ ದೇ
ವೋತ್ತಮನು ಭಕುತರಿಗೆ ತನ್ನನು
ತೆತ್ತು ಬದುಕುವನೆಂಬ ಪರಮ ವ್ರತದ ನಿಷ್ಠೆಯನು
ಚಿತ್ತದಲಿ ನೆಲೆಗೊಳಿಸಿ ರುಕ್ಮಿಣಿ
ಸತ್ಯಭಾಮೆಯರೊಳು ಸಮೇಳದ
ನೆತ್ತ ಸಾರಿಯ ಹರಹಿ ಹಾಸಂಗಿಯನು ದಾಳಿಸುತ ॥130॥

೧೩೧ ಕೇಳಿದನು ಮುರವೈರಿ ...{Loading}...

ಕೇಳಿದನು ಮುರವೈರಿ ತನ್ನಯ
ಮೇಳದೈವರ ಸತಿಯ ಹುಯ್ಯಲ
ನಾಳಿನೊಂದಪಮಾನವಾಳ್ದಂಗೆಂಬ ನುಡಿಯಿಂದ
ಕೋಳುಹೋದುವೆ ಪಾಂಡುಪುತ್ರರ
ಬಾಳುವೆಗಳಕಟೆನುತ ಲಕ್ಷ್ಮೀ
ಲೋಲ ಚಿಂತಿಸಿ ನುಡಿದ ರುಕ್ಮಿಣಿದೇವಿಗೀ ಹದನ ॥131॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ತನ್ನ ಮೇಳದ ಆ ಐವರು ಪಾಂಡವರ ಸತಿ ಹುಯ್ಯಲಿಡುತ್ತಿದ್ದುದನ್ನು ಕೇಳಿದ. ಆಳಿಗಾದ ಅಪಮಾನ ಯಜಮಾನನಿಗೇ ಆದ ಅಪಮಾನ ಎಂಬ ನಾಣ್ನುಡಿಯಂತೆ ಪಾಂಡುಪುತ್ರರ ಬದುಕು ಹಾಳಾಯಿತೆ, ಅಕಟಾ, ಎಂದು ಚಿಂತಿಸಿ ಆ ಲಕ್ಷ್ಮೀಲೋಲ ರುಕ್ಮಿಣಿ ದೇವಿಗೆ ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ತಿಳಿಸಿದ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಆಳ್ದ-ಒಡೆಯ, ಕೋಳುಹೋಗು-ನಾಶವಾಗು

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಕೇಳಿದನು ಮುರವೈರಿ ತನ್ನಯ
ಮೇಳದೈವರ ಸತಿಯ ಹುಯ್ಯಲ
ನಾಳಿನೊಂದಪಮಾನವಾಳ್ದಂಗೆಂಬ ನುಡಿಯಿಂದ
ಕೋಳುಹೋದುವೆ ಪಾಂಡುಪುತ್ರರ
ಬಾಳುವೆಗಳಕಟೆನುತ ಲಕ್ಷ್ಮೀ
ಲೋಲ ಚಿಂತಿಸಿ ನುಡಿದ ರುಕ್ಮಿಣಿದೇವಿಗೀ ಹದನ ॥131॥

೧೩೨ ಕ್ರೂರ ದುರ್ಯೋಧನನು ...{Loading}...

ಕ್ರೂರ ದುರ್ಯೋಧನನು ದೃಪದ ಕು
ಮಾರಿ ಪಾಂಚಾಲೆಯನು ಸಭೆಯಲಿ
ಸೀರೆಯನು ಸುಲಿಯಲ್ಕೆ ಕಾಯೈ ಕೃಷ್ಣಯೆಂದೆನುತ
ನಾರಿಯೊರಲುತ್ತಿಹಳು ವುಟ್ಟಾ
ಸೀರೆ ಸೆಳೆಯಲು ಬಳಿಕಲಕ್ಷಯ
ಸೀರೆಯಾಗಲಿಯೆಂದ ಗದುಗಿನ ವೀರ ನಾರಯಣ ॥132॥

ವಾಚನ ...{Loading}...

ಸರ್ವ-ಟೀಕೆಗಳು ...{Loading}...

ಗದ್ಯ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಆ ಕ್ರೂರಿ ದುರ್ಯೋಧನ ದ್ರೌಪದಿಯನ್ನು ಸಭೆಗೆ ಎಳೆತರಿಸಿ ಸೀರೆ ಸುಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಅವಳು ಕಾಯೈ ಕೃಷ್ಣ ಎಂದು ಒರಲುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ ಎಂದು ಹೇಳಿ. “ಸೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಅವಳ ಸೀರೆಯು ಅಕ್ಷಯವಾಗಲಿ” ಎಂದು ಅನುಗ್ರಹಿಸಿದ ಆ ಗದುಗಿನ ವೀರ ನಾರಾಯಣ.

ಪದಾರ್ಥ (ಕ.ಗ.ಪ)

ಮೂಲ ...{Loading}...

ಕ್ರೂರ ದುರ್ಯೋಧನನು ದೃಪದ ಕು
ಮಾರಿ ಪಾಂಚಾಲೆಯನು ಸಭೆಯಲಿ
ಸೀರೆಯನು ಸುಲಿಯಲ್ಕೆ ಕಾಯೈ ಕೃಷ್ಣಯೆಂದೆನುತ
ನಾರಿಯೊರಲುತ್ತಿಹಳು ವುಟ್ಟಾ
ಸೀರೆ ಸೆಳೆಯಲು ಬಳಿಕಲಕ್ಷಯ
ಸೀರೆಯಾಗಲಿಯೆಂದ ಗದುಗಿನ ವೀರ ನಾರಯಣ ॥132॥