೧೧

ಸೂ : ರಾಜಸೂಯಯಾಗ ಸಮಾಪ್ತಿಯಾದ ಮೇಲೆ ಜನಾರ್ದನನೇ ಮೊದಲಾದವರನ್ನು ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಬೀಳ್ಕೊಂಡ. ಎಲ್ಲರೂ ಅವರವರ ನಗರಗಳಿಗೆ ಹೋದರು

1. ಯುದ್ಧದ ಗಜಬಜ ಗೋಳಾಗೋಳಿ ಎಲ್ಲಾ ತಣ್ಣಗಾಯಿತು. ರಾಜರುಗಳೆಲ್ಲ ಮತ್ತೆ ಸಾಲುಗಟ್ಟಿ ಯಜ್ಞಶಾಲೆಯನ್ನು ಸೇರಿದರು. ಮೇಲಿನ ಅಂತರ್ವೇದಿಗಳಲ್ಲಿ ಮುನಿಗಳು ಯಜ್ಞ ಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದರು. ಅವರು ಕೊಟ್ಟ ಮಂತ್ರಾಹುತಿಗೆ ಯಜ್ಞಕುಂಡದಲ್ಲಿ ಉರಿಯ ನಾಲಿಗೆಗಳ ಸುಂದರ ವಿನ್ಯಾಸ ಕವಿದುಬಂದವು.

ಲಾವಣಿಗೆ -ಸುಂದರ ವಿನ್ಯಾಸ
ತಣಿತುದು- ತಣ್ಣಗಾಯಿತು
ಹಂತಿಗಟ್ಟು - ಸಾಲುಗಟ್ಟು

2. ಅಗ್ನಿಯ ನಾಲಿಗೆಗಳು ಹವಿಸ್ಸನ್ನು ಸವಿಯಲು ಮೇಲಕ್ಕೆ ನುಗ್ಗಿ ಬಂದು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮಲ್ಲೇ ತಿವಿದಾಡಿದುವು. ಹಿಂತಿರುಗಿ ಮತ್ತೆ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿದವು. ಹೊಗೆ ಸುತ್ತಿ ಸಿಮಿಸಿಮಿ ಎಂದು ರಾಶಿಯಾಗಿ ಮೇಲೆದ್ದಿತು. ಮತ್ತೆ ದಟ್ಟವಾಗಿ ಉರಿ ಮೇಲೆದ್ದು ಭುಗುಭುಗು ಎನ್ನುತ್ತಾ ಸುಳಿಸುಳಿದು ಭೋರೆಂದು ಸಶಬ್ದವಾಗಿ ನುಗ್ಗಿತು. ತುಪ್ಪದ ಧಾರೆಗಳಿಗೆ ಅಗ್ನಿಯ ನಾಲಗೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಮೇಲೆ ನೆಗೆದು ಹರಡಿಕೊಂಡವು.

3. ಶ್ರುತಿವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಬಲ್ಲವರು ನಿರ್ಮಲವಾದ ಪೂರ್ಣಾಹುತಿಯನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಿದರು. ನಿಗಮಾದಿಗಳ ಪಾರಾಯಣ ನಡೆಯಿತು. ಹವಿಸ್ಸಿನ ಪರಿಪೂತ ಪರಿಮಳ ಎಲ್ಲ ದಿಕ್ಕುಗಳಿಗೂ ವ್ಯಾಪಿಸಿತು. ಹೀಗೆ ರಾಜಸೂಯಯಾಗ ಸಮಾಪ್ತಿಗೊಂಡಿತು. ಯಜ್ಞದೀಕ್ಷಿತನಾಗಿದ್ದ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಅವಭೃತ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿದ. ಆ ಪುಣ್ಯಸ್ನಾನ ಉಚಿತವಾಗುವಂತೆ ಸುರನರರುಗಳೆಲ್ಲ ಓಕುಳಿಯಾಡಿ ಹರ್ಷಗೊಂಡು ತೃಪ್ತಿರಾದರು.

ಪರಿಪೂತ-ಪವಿತ್ರವಾದ, ನಿರ್ಮಲವಾದ

4. ಒಂದು ಲಕ್ಷ ಜನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ಭೋಜನ ಮುಗಿಯಿತೆಂದರೆ ಒಮ್ಮೆ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಎಲ್ಲರ ಕಿವಿಗೂ ಬೀಳುವಂತೆ ಶಂಖವನ್ನು ಊದುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದು ಅಲ್ಲಿ ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ್ದ ವ್ಯವಸ್ಥೆ. ರಾಜಸೂಯಯಾಗ ಪ್ರಾರಂಭಗೊಂಡಾಗಿನಿಂದ ಅಂತ್ಯವಾಗುವವರೆಗೆ ಒಂದೇ ಸಮನೆ ಹಗಲೂ ಇರುಳೂ ಶಂಖವನ್ನು ಊದುತ್ತಲೇ ಇದ್ದರು.

ಛಡಾಳ-ಅತಿಶಯತೆ,
ಪರುಠವಣೆ-ವ್ಯವಸ್ಥೆ.

5. ಎಷ್ಟು ಲಕ್ಷವೋ, ಎಷ್ಟು ಕೋಟಿಯೋ, ಎಷ್ಟು ನಿರ್ಬುದವೋ, ಎಷ್ಟು ಖರ್ವವೋ, ಎಷ್ಟು ಪದ್ಮವೋ ಊಟಮಾಡಿದ ದ್ವಿಜರ ಗಣನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿ ತಿಳಿದವರಾರು ? ಇಂದ್ರಪ್ರಸ್ಥ ನಗರಿಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಬಗೆಯ ಭಕ್ಷ್ಯಗಳು, ಅನ್ನದ ಪರ್ವತಗಳ ರಾಶಿ, ಮೊಸರು, ತುಪ್ಪ, ಹಾಲು, ಜೇನುಗಳ ಒಂದೊಂದು ಸಮುದ್ರವೇ ಏರ್ಪಾಟಾಗಿತ್ತು

ವಾರಾಸಿ-ಸಮುದ್ರ,
ಒಡ್ಡಣೆ-ಏರ್ಪಾಟು,

ನಿರ್ಬುದ, ಖರ್ವ, ಇತ್ಯಾದಿ :
ಭಾರತೀಯ ಗಣಿತದಲ್ಲಿ ಎಣಿಕೆಯ ಕ್ರಮದ ಅಂಕೆ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಅನೇಕ ಪದಗಳನ್ನು ಟಂಕಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವುಗಳ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ಊಹಿಸಲು ಅಸಾಧ್ಯ ಎನಿಸುತ್ತವೆ. ಬೇರೆ ಯಾವ ದೇಶದಲ್ಲಿಯೂ ಇಂತಹ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಅಂದಾಜಿಸಿದಂತಿಲ್ಲ, ಅವುಗಳ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಂತಿಲ್ಲ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಯೂರೋಪಿನಲ್ಲಿ ಬಹುಕಾಲ ಗ್ರೀಕರು ಬಳಸಿದ ಮೈರಾಯಿಡ್ (10^8) ಎಂಬುದೇ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿತ್ತು. ಈಗ ಮಾತ್ರ ಅವರು ಬಿಲಿಯನ್, ಟ್ರಿಲಿಯನ್, ಕ್ವಿಂಟಿಲಿಯನ್ ಮತ್ತು ಈಚೆಗೆ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿ ಸೆಂಟಿಲಿಯನ್ ( 10^300) ಎಂಬ ಅಂಕಿತಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಗೊಗೋಲ್ ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯೆ 10^100 ಎಂಬ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ನೆನಪಿಗೆ ತರುವ ಇನ್ನೊಂದು ಸಂಗತಿ ಎಂದರೆ ಈಗ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿರುವ ಗೂಗಲ್ ಎಂಬ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಂಸ್ಥೆ.
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತಿ ಪ್ರಾಚೀನವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಗೊಂಡಿರುವ ಸಂಖ್ಯೆ ಕ್ವಿಂಟಿಲಿಯನ್‍ಗಿನ್ನ ಬಹುದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ ಎಂಬುದು ಗಮನಾರ್ಹ. ಇಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯರು ಕಂಡುಕೊಂಡು ಬಳಸಿದ ಎಣಿಕೆಯ ಪದಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ.
ಅವುಗಳ ವಿವರಗಳನ್ನು ನೀಡಿರುವವರು : ಪ್ರೊ. ಎಸ್. ಬಾಲಚಂದ್ರರಾವ್, ಬೆಂಗಳೂರು.
ವೇದ ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ರಾಮಾಯಣ ಮಹಾಭಾರತಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಇವು ಉಲ್ಲೇಖಗೊಂಡಿವೆ. ಕುಮಾರವ್ಯಾಸ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾನೆ. (ಸಭಾಪರ್ವ, 11ನೆಯ ಸಂಧಿ, ಐದನೆಯ ಪದ್ಯ) ಆದರೆ ಅವು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಆಕರಗಳಲ್ಲಿ ಬೇರೆಬೇರೆ ಅಂಕಿತಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಾಗಿವೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಇದ್ದಿರಬಹುದಾದ ಅಂಕಿತಗಳನ್ನು ಹೀಗೆ ಪಟ್ಟಿಮಾಡಬಹುದು.

1. ಎರಡನೇ ಭಾಸ್ಕರನ ಲೀಲಾವತೀ ಗ್ರಂಥ
   ಹತ್ತು ಕೋಟಿ - ಅರ್ಬುದ, ಅಬ್ದ (10^8),
   ನೂರು ಅರ್ಬುದ - ಖರ್ವ (10^10),
   ಹತ್ತು ಖರ್ವ - ನಿಖರ್ವ (10^11),
   ಹತ್ತು ನಿಖರ್ವ- ಮಹಾಪದ್ಮ (10^12),
   ಹತ್ತು ಮಹಾಪದ್ಮ - ಶಂಖ (10^13),
   ಹತ್ತು ಶಂಖ - ಜಲಧಿ (10^14),
   ಹತ್ತು ಜಲಧಿ - ಅಂತ್ಯ (10^15),
   ಹತ್ತು ಅಂತ್ಯ - ಮಧ್ಯ (10^16)
   ಹತ್ತು ಮಧ್ಯ - ಪರಾರ್ಧ (10^17)
   ಗಮನಿಸಿ : ಇಲ್ಲಿಯ ಅಂಕಿತಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಪರಾರ್ಧ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಯಜುರ್ವೇದದ ತೈತ್ತರೀಯ ಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲಿ (10^12),ಎಂಬ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ.
2. ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣ (ಕಪಿಸೈನ್ಯದ ಎಣಿಕೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಈ ಅಂಕಿತಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಯುದ್ಧಕಾಂಡ, ಸರ್ಗ 28)
   ಶಂಖ - (10^12), ( ಒಂದು ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ)
   ಮಹಾಶಂಖ - (10^17),
   ವೃಂದ - (10^22),
   ಮಹಾವೃಂದ - (10^27),
   ಪದ್ಮ- (10^32),
   ಮಹಾಪದ್ಮ - (10^37),
   ಖರ್ವ - (10^42),
   ಮಹಾಖರ್ವ - (10^47),
   ಸಮುದ್ರ - (10^52),
   ಔಘ - (10^57),
   ಮಹೌಘ -(10^62),
3. ಬೌದ್ಧಗ್ರಂಥ ಲಲಿತ ವಿಸ್ತರ
   ಲಲಿತವಿಸ್ತರದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖವಾದಂತೆ ಅರ್ಜುನ ಎಂಬ ಗಣಿತಜ್ಞನು ಗೌತಮ(ಬೋಧಿಸ್ತವ)ನನ್ನು ಕೋಟಿಯ ನಂತರದ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ನೂರರ ಮಡಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಿ ಹೇಳಬಲ್ಲೆಯಾ ಎಂದು ಕೇಳಿದಾಗ ಅವನು ಈ ಮುಂದೆ ಸೂಚಿಸಿರುವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಹೇಳಿದನಂತೆ.
   ನೂರು ಕೋಟಿ - ಆಯತ 10 ^ 9
   ನೂರು ಆಯತ - ನಿಯತ 10 ^ 11
   ನೂರು ನಿಯತ - ಕಂಕರ 10 ^ 13
   ನೂರು ಕಂಕರ - ವಿವರ 10 ^ 15
   ನೂರು ವಿವರ - ಕ್ಷೋಭ್ಯ 10 ^ 17
   ನೂರು ಕ್ಷೋಭ್ಯ - ವಿವಹ 10 ^ 19
   ನೂರು ವಿವಹ - ಉತ್ಸಂಗ 10 ^ 21
   ನೂರು ಉತ್ಸಂಗ- ಬಹುಳ 10 ^ 23
   ನೂರು ಬಹುಳ- ನಾಗಬಲ 10 ^ 25
   ನೂರು ನಾಗಬಲ-ತಿತಿಲಂಬ 10 ^ 27
   ನೂರು ತಿತಿಲಂಬ-ವ್ಯವಸ್ಥನ ಪ್ರಜ್ಞಪ್ತಿ 10 ^ 29
   ನೂರು ವ್ಯವಸ್ಥನ ಪ್ರಜ್ಞಪ್ತಿ- ಹೇತುಹಿಳ 10 ^ 31
   ನೂರು ಹೇತುಹಿಳ- ಕರಹು 10 ^ 33
   ನೂರು ಕರಹು -ಹೇತ್ವಿಂದ್ರಿಯ 10 ^ 35
   ನೂರು ಹೇತ್ವಿಂದ್ರಿಯ- ಸಮಾಪ್ತ ಲಂಬ 10 ^ 37
   ನೂರು ಸಮಾಪ್ತಲಂಬ - ಗಣನಗತಿ 10 ^ 39
   ನೂರು ಗಣನಗತಿ - ನಿರವದ್ಯ 10 ^ 41
   ನೂರು ನಿರವದ್ಯ - ಮುದ್ರಾಬಲ 10 ^ 43
   ನೂರು ಮುದ್ರಾಬಲ - ಸರ್ವಬಲ 10 ^ 45
   ನೂರು ಸರ್ವಬಲ - ವಿಸಂಜ್ಞಾಗತಿ 10 ^ 47
   ನೂರು ವಿಸಂಜ್ಞಾಗತಿ - ಸರ್ವಜ್ಞಾ 10 ^ 49
   ನೂರು ಸರ್ವಜ್ಞಾ - ವಿಭೂತಂಗಮಾ 10 ^ 51
   ನೂರು ವಿಭೂತಂಗಮಾ - ತಲ್ಲಕ್ಷಣ 10 ^ 53
   ಹೀಗೆ ತಲ್ಲಕ್ಷಣವೆಂದರೆ ಒಂದರ ಮುಂದೆ ಐವತ್ಮೂರು ಸೊನ್ನೆಗಳನ್ನು ಬರೆದಾಗ ದೊರೆಯುವ ಒಂದು ಬೃಹತ್ಸಂಖ್ಯೆ.
   ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಗಣಿತಜ್ಞರು ಸಂಖ್ಯೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಹೆಸರುಗಳ ಕುರಿತು ತಮ್ಮ ಕಾಣಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಆಕರ :
   ಮಧ್ಯಯುಗೀನ ಗಣಿತ ಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಕೊಡುಗೆ, ಲೇಖಕರು ವೆಣುಗೋಪಾಲ ಹೇರೂರ, ಸಂಪಾದಕರು, ಸಂ.ಮಧುಸೂದನ ಶಾಸ್ತ್ರೀ ಹಂಪೀಹೊಳಿ
   ಪ್ರಕಾಶಕರು ಸನಾತನ ಜ್ಞಾನ ವಿಜ್ಞಾನ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನ, ಧಾರವಾಡ, ಪ್ರಕಟಣಾ ವರ್ಷ,2003
   ಅವುಗಳ ವಿವರಗಳು ಹೀಗಿವೆ.
   ಶ್ರೀಧರ (750), ಶ್ರೀಪತಿ (1039), ಭಾಸ್ಕರ (1150), ನಾರಾಯಣ (1356)
   ಈ ಎಲ್ಲರು ಹೀಗೆ ಸೂಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.
   ಸಂಖ್ಯಾ ಸ್ಥಾನ ಸ್ಥಾನ ಬೆಲೆ ಸ್ಥಾನ ನಾಮ
   1 10^0 ಏಕ
   2 10^1 ದಶ
   3 10^2 ಶತ
   4 10^3 ಸಹಸ್ರ
   5 10^4 ಆಯುತ
   6 10^5 ಲಕ್ಷ
   7 10^6 ಪ್ರಯುತ
   8 10^7 ಕೋಟಿ
   9 10^8 ಅರ್ಬುದ
   10 10^9 ಅಬ್ಜ, ಪದ್ಮ, ಸರೋಜ
   11 10^10 ಖರ್ವ
   12 10^11 ನಿಖರ್ವ
   13 10^12 ಮಹಾಸರೋಜ,
   ಮಹಾಪದ್ಮ ಮಹಾಬ್ಜ
   14 10^13 ಶಂಕು
   15 10^14 ಸರಿತಾಪತಿ ಜಲಧಿ
   ಪಾರವಾರ
   16 10^15 ಅಂತ್ಯ
   17 10^16 ಮಧ್ಯ
   18 10^17 ಪರಾರ್ಧ
   ಮಹಾವೀರ (850)
   ಸಂಖ್ಯಾಸ್ಥಾನ ಸ್ಥಾನ ಬೆಲೆ ಸ್ಥಾನನಾಮ
   1 10^0 ಏಕ
   2 10^1 ದಶ
   3 10^2 ಶತ
   4 10^3 ಸಹಸ್ರ
   5 10^4 ದಶ ಸಹಸ್ರ
   6 10^5 ಲಕ್ಷ
   7 10^6 ದಶಲಕ್ಷ
   8 10^7 ಕೋಟಿ
   9 10^8 ದಶಕೋಟಿ
   10 10^9 ಶತ ಕೋಟಿ
   11 10^10 ಅರ್ಬುದ
   12 10^11 ನ್ಯರ್ಬುದ
   13 10^12 ಖರ್ವ
   14 10^13 ಮಹಾಖರ್ವ
   15 10^14 ಪದ್ಮ
   16 10^15 ಮಹಾಪದ್ಮ
   17 10^16 ಕ್ಷೋಣಿ
   18 10^17 ಮಹಾಕ್ಷೋಣಿ
   19 10^18 ಶಂಖ
   20 10^19 ಮಹಾಶಂಖ
   21 10^20 ಮಹಾವೀರ
   22 10^21 ಮಹಾಕ್ಷಿತಿ
   23 10^22 ಕ್ಷೋಭ
   24 10^23 ಮಹಾಕ್ಷೋಭ
   ಯಲ್ಲಯ್ಯ (1480)
   ಸಂಖ್ಯಾಸ್ಥಾನ ಸ್ಥಾನ ಬೆಲೆ ಸ್ಥಾನ ನಾಮ
   1 10^0 ಏಕ
   2 10^1 ದಶ
   3 10^2 ಶತ
   4 10^3 ಸಹಸ್ರ
   5 10^4 ಆಯುತ
   6 10^5 ಲಕ್ಷ
   7 10^6 ಪ್ರಯುತ
   8 10^7 ಕೋಟಿ
   9 10^8 ದಶಕೋಟಿ
   10 10^9 ಶತ ಕೋಟಿ
   11 10^10 ಅರ್ಬುದ
   12 10^11 ನ್ಯರ್ಬುದ
   13 10^12 ಖರ್ವ
   14 10^13 ಮಹಾಖರ್ವ
   15 10^14 ಪದ್ಮ
   16 10^15 ಮಹಾಪದ್ಮ
   17 10^16 ಶಂಖ
   18 10^17 ಮಹಾಶಂಖ
   19 10^18 ಕ್ಷೋಣಿ
   20 10^19 ಮಹಾಕ್ಷೋಣಿ
   21 10^20 ಮಹಾವೀರ
   22 10^21 ಮಹಾಕ್ಷಿತಿ
   23 10^22 ಕ್ಷೋಭ
   24 10^23 ಮಹಾಕ್ಷೋಭ
   25 10^24 ಪರಾಧನ
   26 10^25 ಸಾಗರ
   27 10^26 ಅನಂತ
   28 10^27 ಚಿಂತ್ಯ
   29 10^28 ಭೂರಿ
   ಪಾವಳೂರಿ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ (ಸು.ಕ್ರಿ.ಶ. 1100)

ಸಂಖ್ಯಾಸ್ಥಾನ ಸ್ಥಾನಬೆಲೆ ಸ್ಥಾನ ನಾಮ
1 10^0 ಏಕ
2 10^1 ದಶ
3 10^2 ಶತ
4 10^3 ಸಹಸ್ರ
5 10^4 ದಶ ಸಹಸ್ರ
6 10^5 ಲಕ್ಷ
7 10^6 ದಶಲಕ್ಷ
8 10^7 ಕೋಟಿ
9 10^8 ದಶಕೋಟಿ
10 10^9 ಶತ ಕೋಟಿ
11 10^10 ಅರ್ಬುದ
12 10^11 ನ್ಯರ್ಬುದ
13 10^12 ಖರ್ವ
14 10^13 ಮಹಾಖರ್ವ
15 10^14 ಪದ್ಮ
16 10^15 ಮಹಾಪದ್ಮ
17 10^16 ಶಂಖ
18 10^17 ಮಹಾಶಂಖ
19 10^18 ಕ್ಷೋಣಿ
20 10^19 ಮಹಾಕ್ಷೋಣಿ
21 10^20 ಮಹಾವೀರ
22 10^21 ಮಹಾಕ್ಷಿತಿ
23 10^22 ಕ್ಷೋಭ
24 10^23 ಮಹಾಕ್ಷೋಭ
25 10^24 ನಿಧಿ
26 10^25 ಮಹಾನಿಧಿ
27 10^26 ಪರಾರ್ಧ
28 10^27 ಪರತ
29 10^28 ಅನಂತ
30 10^29 ಸಾಗರ
31 10^30 ಅವ್ಯಯ
32 10^31 ಅಪ್ರಮೇಯ
33 10^32 ಅತುಲ
34 10^33 ಅಮೇಯ
35 10^34 ಭೂರಿ
36 10^35 ಮಹಾಭೂರಿ
ರಾಜಾದಿತ್ಯ (1190)
ಸಂಖ್ಯಾಸ್ಥಾನ ಸ್ಥಾನ ಬೆಲೆ ಸ್ಥಾನ ನಾಮ
1 10^0 ಎಕ್ಕಂ
2 10^1 ದಾಹಂ
3 10^2 ಶತಂ
4 10^3 ಸಾವಿರ
5 10^4 ದಾ ಸಾವಿರ
6 10^5 ಲಕ್ಷ
7 10^6 ದಾ ಲಕ್ಷ
8 10^7 ಕೋಟಿ
9 10^8 ದಾ ಕೋಟಿ
10 10^9 ಶತ ಕೋಟಿ
11 10^10 ಅರ್ಬುದ
12 10^11 ನ್ಯರ್ಬುದ
13 10^12 ಖರ್ವ
14 10^13 ಮಹಾಖರ್ವ
15 10^14 ಪದ್ಮ
16 10^15 ಮಹಾಪದ್ಮ
17 10^16 ಕ್ಷೋಣಿ
18 10^17 ಮಹಾಕ್ಷೋಣಿ
19 10^18 ಶಂಖ
20 10^19 ಮಹಾಶಂಖ
21 10^20 ಕ್ಷಿತಿ
22 10^21 ಮಹಾಕ್ಷಿತಿ
23 10^22 ಕ್ಷೋಭ
24 10^23 ಮಹಾಕ್ಷೋಭ
25 10^24 ನದಿ
26 10^25 ಮಹಾನದಿ
27 10^26 ನಗ
28 10^27 ಮಹಾನಗ
29 10^28 ರಥ
30 10^29 ಮಹಾರಥ
31 10^30 ಹರಿ
32 10^31 ಮಹಾಹರಿ
33 10^32 ಫಣಿ
34 10^33 ಮಹಾಫಣಿ
35 10^34 ಕ್ರತು
36 10^35 ಮಹಾಕ್ರತು
37 10^36 ಸಾಗರ
38 10^37 ಮಹಾಸಾಗರ
39 10^38 ಪರಿಮಿತ
40 10^39 ಮಹಾಪರಿಮಿತ

6. ಅನ್ನದ ರಾಶಿಯ ಪರ್ವತಗಳನ್ನು ನೋಡಿದವರು ಕ್ಷಣ ಬಿಟ್ಟು ಹಿಂತಿರುಗಿ ನೋಡಿದರೆ ಅವು ಅಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತಲೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಸಾಗರದ ಹಾಗೆ ತುಂಬಿ ಹರಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಮೊಸರು ತುಪ್ಪ ಇವೇ ಮೊದಲಾದುವು. ಆಗಾಗಲೇ ಬತ್ತಿ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದುವು. ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ತುಂಬುತ್ತಿದ್ದುವು. ಯುಧಿಷ್ಠಿರನ ಯಾಗಲಕ್ಷ್ಮಿಯನ್ನು ಅಲ್ಪಮತಿಯಾದವನು ವರ್ಣಿಸಲಾರ.

7. ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಸನ್ಮುನಿವರರ ಸಮೂಹಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಬಿದ್ದು ನಮಸ್ಕರಿಸಿ, “ನಿಮ್ಮ ಕೃಪೆಯಿಂದ ಈ ರಾಜಸೂಯಯಾಗ ನಿರ್ವಿಘ್ನವಾಗಿ
   ನೆರವೇರಿತು. ಎಲ್ಲವೂ ನಿಮ್ಮ ದಯೆ. ನಿಮ್ಮನ್ನು ನಾನು ಹೇಗೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸತ್ಕರಿಸಿಬೇಕೆಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಯೆನು. ಲೋಪದೋಷಗಳು ಏನೇ ನಡೆದಿದ್ದರೂ ಅದನ್ನು ನೋಡಬಾರದು." ಎನ್ನುತ್ತಾ ಕೈಮುಗಿದ.

ಮೈಯಿಕ್ಕು-ಬಾಗಿ ನಮಸ್ಕರಿಸು

8. ಅವರುಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ರಾಜ ನಾನಾ ಉಡುಗೊರೆಗಳಿಂದ, ಚಿನ್ನ, ನಾನಾ ಆಭರಣಗಳು, ಹಸುಗಳಿಂದ ಗೌರವಿಸಿದ. ಸನ್ನುತರೂ ಸಂಪನ್ನ ಸತ್ಯರೂ ಆದ ಆ ಮುನಿಶ್ರೇಷ್ಠರು ಉನ್ನತ ಆಶೀರ್ವಾದದಿಂದ ಅವನನ್ನು ಹರಸಿ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದರು. ಯಜ್ಞವನ್ನು ನೆರವೇರಿಸಿದ ಉಲ್ಲಾಸದಿಂದ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಇಂದ್ರನ ವೈಭವದಿಂದ ಶೋಭಿಸುತ್ತಿದ್ದ.

9. ರಾಜವರ್ಗವನ್ನು ಅವರವರ ತೇಜಸ್ಸು ಮಾನ್ಯತೆಗಳಿಗೆ ಉಚಿತವೆನಿಸುವಂತೆ ಗಜ, ರಥ, ವಾಜಿ ಬಗೆಬಗೆಯ ಆಭರಣ, ವಸ್ತ್ರ,
   ವಧೂ ನಿವಹಗಳಿಂದ ಗೌರವಿಸಿದ. ಜಗತ್ಪತಿಯಾದ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನೊಬ್ಬನನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಎಲ್ಲ ರಾಜರನ್ನೂ ತನ್ನ ತಮ್ಮಂದಿರೊಡಗೂಡಿ
   ಗೌರವದಿಂದ ಕಳಿಸಿಕೊಟ್ಟ.

ಕದಂಬ-ನಿವಹ , ಸಮೂಹ

10. ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರ ಭೀಷ್ಮರನ್ನು ಅರ್ಜುನ ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಹೋಗಿ ಕಳಿಸಿಕೊಟ್ಟ. ದ್ರೋಣ ಅಶ್ವತ್ಥಾಮರನ್ನು ಭೀಮ ಜೊತೆಗೂಡಿ ಹೋಗಿ ಬೀಳ್ಕೊಂಡ. ಕೃಪನೊಡನೆ ಸಹದೇವ ಹೋಗಿ ಬೀಳ್ಕೊಂಡ. ಶಕುನಿ, ಸೈಂಧವ, ಶಲ್ಯ, ಕೌಸಲ, ವಿರಾಟರನ್ನು ನಕುಲ ಕಳಿಸಿಕೊಟ್ಟ. ಭಗದತ್ತನನ್ನು ದ್ರುಪದನ ಮಗ ಕಳಿಸಿಕೊಟ್ಟ.

11. ಪಾಂಡ್ಯ ಕಳಿಂಗ ಮೊದಲಾದ ದಕ್ಷಿಣದೇಶಗಳ ರಾಜರೊಡನೆ ಘಟೋತ್ಕಚ ಯೋಜನಾಂತರಗಳವರೆಗೆ ಹೋಗಿ ಬೀಳ್ಕೊಟ್ಟ.
    ಉಳಿದ ಎಲ್ಲ ರಾಜರುಗಳನ್ನು ಪಾಂಡವ ಕುಮಾರರು ಅವರವರನ್ನು ಯಥೋಚಿತವಾಗಿ ಸತ್ಕರಿಸಿ ಬೀಳ್ಕೊಟ್ಟು ಹಿಂತಿರುಗಿದರು.
    ಎಲ್ಲರೂ ಇಂದ್ರಪ್ರಸ್ಥ ನಗರವನ್ನು ಸೇರಿದರು.

12. ಬಂದಿದ್ದ ಅತಿಥಿಗಳೆಲ್ಲರೂ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ನಗರಿಗಳಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದ ಮೇಲೆ, ಹರಿಯು ಅರಸಿಯಾದ ದ್ರೌಪದಿಯೊಡನೆ
    ಪಾಂಡುಪುತ್ರರನ್ನು ಏಕಾಂತಭವನಕ್ಕೆ ಕರೆಸಿ, ಅತಿಶಯವಾದ ಪ್ರೇಮ ರಸದಿಂದ ನೆನೆದ ಮಧುರವಾದ ಮಾತುಗಳಿಂದ “ರಾಜಸೂಯಯಾಗ ಪರಿಪೂರ್ಣವಾಯಿತೇ ? ಉತ್ತಮ ಆಹುತಿಗಳಿಂದ ತೃಪ್ತಿ ಹೊಂದಿದ ದೇವೇಂದ್ರನ ಆಸ್ಥಾನವೈಭವ ಪಾಂಡುರಾಜನಿಗೆ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಯಿತೇ ?” ಎಂದು ಕೇಳಿದ.

13. ಎಲ್ಲರ ಕಿರೀಟಗಳೂ ದೇವನ ಅಂಘ್ರಿಗೆ ಮುಸುಕಿದವು. ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣ ಪಾಂಡವರೈಔರನ್ನು ಮತ್ತು ದ್ರೌಪದಿಯನ್ನು ಕಾರುಣ್ಯಾವಲೋಕನದಿಂದ ನೋಡಿ ನಸು ನಗುತ್ತಾ ಮಧುರೋಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಸಂಭಾಷಿಸಿ ಅವರನ್ನು ಮನ್ನಿಸಿದ. ವೈಶಂಪಾಯನ ಜನಮೇಜಯ ರಾಜನಿಗೆ “ನಿನ್ನವರು ಯಾವ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿ ನಿಷ್ಠೆಯಿಂದ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಪಾದಗಳನ್ನು ಭಜಿಸಿದ್ದರೋ ಇಂತಹ ದಿವ್ಯ ಸನ್ನಿವೇಶ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಯಿತು.” ಎಂದು ಹೇಳಿದನು.

ಓವು-ಕಾಪಾಡು, ರಕ್ಷಿಸು

14. ದೇವ ಯಾರು ನಿಮ್ಮ ಪಾದ ಕಮಲವನ್ನು ಸ್ಮರಿಸುವರೋ ಅವರಿಗೆ ಬ್ರಹ್ಮನೇ ಮೊದಲಾದವರ ಸ್ಥಾನ ಕೂಡ ಅಲ್ಪವಾದುದಲ್ಲವೇ? ಸಾಕ್ಷಾತ್ ನಿನ್ನ ಪವಿತ್ರ ಮೂರ್ತಿಯ ಅಮೃತ ಸಿಂಚನದಿಂದ ನಮ್ಮ ಪಾಪಗಳೆಲ್ಲ ತೊಡೆದು ಹೋದುವು, ಪವಿತ್ರರಾದೆವು. ತಂದೆಯವರಿಗೆ ಇಂದ್ರನ ಪದವಿ ದೊರೆಯುವುದು ಏನು ಮಹಾ ಕಷ್ಟ?

ಸುಧಾವಸೇಚನ - ಅಮೃತ ಸಿಂಚನ
ಧೂತ ಕಿಲ್ಬಿಷ- ಕಳೆದ ಕಲ್ಮಶ , ಇಲ್ಲಿ ಪಾಪ

15. ದ್ರೌಪದಿ “ಮಾಗಧನು ಬದುಕಿದ್ದು ಅವನು ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿದ್ದರೆ ನಮ್ಮ ಯಜ್ಞ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತೆ ? ಇಂದು ಆತಂಕವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದ್ದ ಚೈದ್ಯ ನಮ್ಮಿಂದ ಹೋಗಲಾಡಿಸಬಹುದಾಗಿದ್ದ ಪೀಡೆಯೇ ? ಮಗು ಮೊರೆಯಿಟ್ಟ ಮಾತ್ರಕ್ಕೇ ಅವನ
    ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಕಂಬದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡ ಕರುಣಾಸಾಗರ ನೀನು ಪಾಂಡವರನ್ನು ಕಾಪಾಡಿದೆ ಎನ್ನುತ್ತಾ ಅವನ ಪಾದಗಳ ಮೇಲೆ ಹೊರಳಿದಳು.

ಹೆಕ್ಕಳ-ಪೀಡೆ

16. ಏಳು, ಎಂದು ದ್ರೌಪದಿಯನ್ನು ಮೇಲೆಬ್ಬಿಸಿ ಆ ಕರುಣಾಳು ತೆಗೆದಪ್ಪಿಕೊಂಡ. ಹರ್ಷಾಶ್ರುಗಳನ್ನು ಮಿಡಿಯುತ್ತಾ ಆ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷನಾದ ಹರಿ ಆ ತನ್ನ ಬಂಧುಗಳನ್ನು ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ನೋಡಿದ. ಅನಂತರ ದ್ರೌಪದಿಗೆ “ಬಾಲಕಿಯೆ ಬಾ, ತಂಗಿ ಬಾ, ಕಪ್ಪು ಮುಂಗೂದಲುಳ್ಳವಳೇ ಬಾ” ಎಂದು ಬಗೆಬಗೆಯಾಗಿ ಕರೆಯುತ್ತಾ, ಮುಂದೆ ಬುದ್ಧಿವಾದ ಹೇಳತೊಡಗಿದ.

ಪರಿತೋಷ-ಸಂತೋಷ, ನೀಲಾಳಕಿ-ಕಪ್ಪು ಮುಂಗೂದಲುಳ್ಳವಳು

17. ನೀನು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ನಂಬಬೇಡ. ನೀನು ಪತಿವ್ರತೆಯರಿಗೆ ಗುರು. ದುಃಖ ಪರಿಹಾಸ, ಹರ್ಷಗಳು ಪ್ರಾಪ್ತವಾದಾಗ ಸಮಚಿತ್ತತೆಯಿಂದ ಇರು. ತುಂಬುವುದು ಬತ್ತುವುದು ರಾಜ್ಯದ ತೋರಿಕೆ. ಇದು ಇಂದ್ರಜಾಲ ವಿದ್ಯೆಯ ಆಟೋಪ - ಎಂದು ಅವಳಿಗೆ ಹೇಳಿದ.

ಡೊಂಬು-ತೋರಿಕೆ, ಡಂಬರ-ಆಟೋಪ

18. ಅನಂತರ ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಕುರಿತು “ಹಿಂದೆಲ್ಲಾ ಅನೇಕ ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಿದಿರಿ. ವಿಷವನ್ನು ಗೆದ್ದಿರಿ. ಬೆಂಕಿಯ ದೆಸೆಯಿಂದ
    ಉಳಿದಿರಿ. ನಿಮ್ಮ ದಾಯಾದಿಗಳು ದುವ್ರ್ಯಸನವುಳ್ಳವರು. ನಿಮ್ಮ ಏಳಿಗೆ ಅವರಿಗೆ ಅಸಹನೀಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ದುಃಖಕರವಾದುದು. ಕ್ಷತ್ರಿಯ ಜಾತಿಗೆ ಜೂಜು, ಬೇಟೆ ಇವು ಕೆಟ್ಟ ವಿಷಯಗಳು. ನಳದಶರಥಾದಿಗಳು ಇದರಿಂದ ಹಾಳಾದರು.

19. ಹಿರಿಯರ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಸೋತು ನಡೆಯಬೇಕು. ಸುಜನರಲ್ಲಿ ತುಂಬ ಪ್ರೀತಿಯಿಡಬೇಕು. ಪರಿವಾರದವರಲ್ಲಿ, ಪುರಜನರಲ್ಲಿ,
    ನಾಡುಬೀಡುಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಲವಾದ ನೀತಿಯಿಂದ ನಡೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಖ್ಯಾತಿವಂತರಾಗಬೇಕು. ವೈರಿಸಮೂಹದಲ್ಲಿ
    ಪೌರುಷವನ್ನು ಮೆರೆಯಬೇಕು. ಎಲ್ಲ ಜ್ಞಾತಿಗಳ ವಿಷಯದಲ್ಲಿಯೂ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದಿರಬೇಕು.

20. ಹೀಗೆ ಬುದ್ಧಿವಾದವನ್ನು ಹೇಳಿ, ಕೃಷ್ಣ ಅರ್ಜುನನ ಮಗನನ್ನು ತಾಯಿಯೊಡನೆ ಕರೆಸಿ ಅವರಿಗೂ ನಯದಿಂದ ಯಥೋಚಿತ
    ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಹಿತವಚನಗಳನ್ನು ಹೇಳಿದ. ಅನಂತರ ಕುಂತಿಯ ಬಳಿಗೆ ಬಂದು ಸಾರವತ್ತಾಗಿ ನಗೆನುಡಿಯಿಂದ ಮಾತನಾಡಿ
    ವಿನಯದಿಂದ ನಡೆದು, ಪಾಂಡವನಂದನರನ್ನೂ ದಯಾಭಾವದಿಂದ ಆದರಿಸಿದನು.

21. ಯಾದವರೂ ಪಾಂಡವರೂ ತನ್ನವರಾದರು, ಅದೇ ತನ್ನ ಕುಟುಂಬ. ಹಾಗಾದರೆ ಮಹಾದಾದಿ ಸೃಷ್ಟಿಗೆ ಯಾರ ರಕ್ಷೆ? ಯಾರ ಕುಟುಂಬ ಅದು? ಹರಿ ಕೆಲವರನ್ನು ಆದರಿಸಿದನು, ಕೆಲವರು ಹೊರಗಿನವರಾಗಿ ಉಳಿದರು. ಹರಿಮಾಯೆಯ ದುರಾಗ್ರಹ - ಪ್ರವೃತ್ತಿಯೇ ಹೀಗೆ ಎಂದು ವೈಶಂಪಾಯನನು ಹೇಳಿದನು.

22. ಆ ಶುಭಗ್ರಹ ಉದಿಸಿದಾಗ, ತಿಥಿ, ರಾಶಿ, ನಕ್ಷತ್ರ ಮೊದಲಾದ ಪುಣ್ಯದಿಂದ ಬೆಳಗುವ ಮುಹೂರ್ತದಲ್ಲಿ, ವಿಪ್ರರು ಸುಸ್ವರವಿಲಾಸದಿಂದ ಆಶೀರ್ವಚನಗಳನ್ನು ಹೇಳಲು ಕೃಷ್ಣ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಬೆಳೆಸಿದ. ಆಗ ಗುಡುಗಿನಂತೆ ಅತಿಶಯವಾಗಿ ಧ್ವನಿಮಾಡುವ ಭೇರಿಗಳು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಶಬ್ದ ಮಾಡಿದವು.

ಆಸುರದಲಿ-ಅತಿಶಯವಾಗಿ
ಘನ - ಮೋಡ

23. ದೇಶದಲ್ಲಿ, ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ದೆಸೆಯಲ್ಲಿ, ರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ತಾರಾಗ್ರಹಾದಿಗಳೆಲ್ಲದರಲ್ಲಿಯೂ ಅವನೇ ವ್ಯಾಪಿಸಿರುವನು. ಅವುಗಳ ವರ್ತನಕ್ಕೆ ಇವನೇ ಕಾರಣ. ಆದರೂ ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ಮಹಿಮೆಯನ್ನೂ ಮರೆಮಾಡಿ. ವಿಲಾಸದಿಂದ ಲೌಕಿಕವಾದ ವರ್ತನೆಗಳನ್ನೇ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡು ನರವೇಷವನ್ನು ಧರಿಸಿ, ತನ್ನ ನಿಜವಾದ ಉನ್ನತಿಯನ್ನು ಅದುಮಿಟ್ಟು ನರರಂತೆಯೇ ನಟಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ ಕೃಷ್ಣ.

24. ಕಲಿ ವಿಡೂರಥ, ಸಾಂಬ, ಸಾತ್ಯಕಿ, ದಳಪತಿಯಾದ ಪ್ರದ್ಯುಮ್ನ, ಯಾದವಕುಲ ಸಚಿವನಾದ ಅಕ್ರೂರ, ಉದ್ಧವ ಕೃತವರ್ಮ
    ಇವರೆಲ್ಲರೂ ಪದಾತಿ, ರಥ, ಅತಿಶಯವಾದ ಗಜ, ಕುದುರೆ - ಈ ಚತುರಂಗ ಸೇನೆಯೊಡನೆ ಕೃಷ್ಣನ ರಥವನ್ನು ಬಳಸಿ ನಿಂತರು.

ಅಗ್ಗಳೆಯ-ಅತಿಶಯವಾದ

25. ಅನುಜರು ತನುಜರ ಸಹಿತ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರದವರೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಿ ಮರಳಿದನು. ಕೃಷ್ಣನ ಅಗಲಿಕೆಯ ದುಃಖ ಅವನನ್ನು ಕಾಡತೊಡಗಿತು. ವೇದವ್ಯಾಸ ಹಾಗೂ ಧೌಮ್ಯ ಮುನಿಗಳ ಬಳಿಗೆ ಹೋಗಿ ತನ್ನನ್ನು ಸುಡುತ್ತಿರುವ ವಿರಹ ವೇದನೆಯನ್ನು ಮೇಲಿಂದ ಮೇಲೆ ಕಣ್ಣೀರು ಸುರಿಸುತ್ತಾ ನಿವೇದಿಸಿಕೊಂಡ.

26. ಕೃಷ್ಣ ಕೃಪೆಯಿಂದ ಈ ಯಜ್ಞವನ್ನು ನೆರವೇರಿಸಿಕೊಟ್ಟ .ಹಿಂದಿನ ರಾಜರಿಗೆ ನೀನು ಸಮಾನ ಎಂದು ನನ್ನನ್ನು ಕೊಂಡಾಡಿದ. ಈಗ ನನ್ನನ್ನು ಅಗಲಿ ಹೊರಟುಹೋದ. ಈ ದುಃಖವನ್ನು ಯಾರಲ್ಲಿ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳಲಿ? ಕೃಷ್ಣನ ಅಗಲಿಕೆಯಿಂದ ಈ ಪಟ್ಟಣ ಹಿಂದೆ ಇದ್ದ ಗೋಕುಲದಂತೆಯೇ ಆಯಿತು ಎಂದ.

ಎಣೆ-ಸಮಾನ

27. ವ್ಯಾಸಮುನಿ ಯುಧಿಷ್ಠಿರನಿಗೆ ಸಮಾಧಾನ ಹೇಳುತ್ತಾ “ದೈತ್ಯ ದಾನವರ ಕಾಟವನ್ನು ಯದುನಾಯಕರು ನಿರ್ವಹಿಸಲಾರರು.
    ಅದಕ್ಕೆ ಕೃಷ್ಣನೇ ಇರಬೇಕು. ಅವನಿಲ್ಲದೆ ದ್ವಾರಕೆಗೆ ಭೀತಿ ಇದ್ದದ್ದೇ. ನಿಮ್ಮ ಮೇಲೆ ಅವನಿಗೆ ಕರುಣೆ ಕಡಮೆಯೇ? ನಿಮ್ಮ ಮೇಲೆ ಪ್ರೀತಿಯಲ್ಲವೆ? ಚಿಂತೆ ಸಾಕು, ಸುಮ್ಮನಿರು” ಎಂದ.

ಉರವಣೆ-ಕಾಟ
ನಿಸ್ತರಿಸು - ನಿಭಾಯಿಸು, ನಿರ್ವಹಿಸು

28. ಆ ಮುಕುಂದನ ಸ್ಮರಣೆ ನಮ್ಮನ್ನು ನಿರಾತಂಕಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ನೀವಿರುವುದರಿಂದ ನಮಗೆ ಚಿಂತೆ ದ್ವೇಷಗಳ ಬಾಧೆ ಪರಿಹಾರವಾಯಿತು. ಅದು ಹಾಗಿರಲಿ. ಈಗ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡವಲ್ಲ ಮಹಾ ಉತ್ಪಾತಗಳು ಅವಕ್ಕೆ ಶಮನಕಾರಕ ಕರ್ಮವೇನೆಂದು ತಿಳಿಸಿ ಎನ್ನಲು ಆ ಮುನೀಶ್ವರ ನಗುತ್ತಾ ಯುಧಿಷ್ಠಿರನಿಗೆ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದ.

ನಿರಾಮಯ-ನಿರಾತಂಕ

29. “ನೋಡಪ್ಪಾ, ಇದು ವಂಶದ ಏಳಿಗೆ ಹಾಗೂ ಯುದ್ಧಗಳಿಗೆ ಪೂರ್ವಸೂಚನೆ. ಕೆಲವು ಕಾಲದವರೆಗೆ ಸುಯೋಧನನಿಗೆ ಸುಖಬೀಜ. ಸಮಸ್ತ ಕ್ಷಾತ್ರಕುಲವೆಂಬ ಮೋಡಗಳ ರಾಶಿಯನ್ನು ಹಾರಿಸಿ ಓಡಿಸುವ ಬಿರುಗಾಳಿ. ಇದರ ಫಲವಾಗಿ ನಿಮಗೆ ಅಪಜಯವುಂಟಾಗುತ್ತದೆ.”

ಕತಿಪಯ-ಕೆಲವು

30. ಇದನ್ನು ತಿಳಿದುಕೋ, ಆಪ್ತವಚನವನ್ನು ಮರೆಯಬೇಡ. ವೇದೋಕ್ತ ಕರ್ಮದ ರಕ್ಷಣೆಯ ಭಾರ ನಿನ್ನದು. ಆಗ ಈ ಕಲಿಯುಗದ ಕಲ್ಮಷ ನಿನಗೆ ಅಂಟುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಕೌರವರು ಹೊಟ್ಟೆಕಿಚ್ಚಿನವರು, ಈ ಯಜ್ಞ ಅದ್ಭುತವಾಗಿ ರಂಜಿಸಿತು. ಕೌರವರು ನಿನ್ನನ್ನು ಹಾಳುಮಾಡಲು ಬಯಸುವರಲ್ಲದೆ ಸೈರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವವರಲ್ಲ.

31. ಅಸತ್ಯವನ್ನು ನುಡಿಯಬೇಡ. ರಾಜ್ಯವನ್ನಾದರೂ ಬಿಡು, ಪರರು ನಿನ್ನ ಪತ್ನಿಯ ಮುಡಿಗೆ ಕೈಹಾಕಿ ಅಪಮಾನಮಾಡಿದರೂ ಅಧರ್ಮದ ದಡವನ್ನೇರಬೇಡ. ಈ ಶರೀರದೊಡನೆ ಸಮಸ್ತ ಸಂಪತ್ತೂ ನಾಶಹೊಂದುವಂತಹದೇ. ಮೋಕ್ಷಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ಮುಡಿಯನ್ನು
    ಸೇರಬೇಕೆಂದಿದ್ದರೆ ನೀನು ಸತ್ಯವೊಂದನ್ನೇ ನಂಬು.

32. “ಕೌರವರು ಅಜ್ಞರು, ನೀವು ಮಹಾ ಸರ್ವಜ್ಞರು, ಅವರು ಅಧರ್ಮನಿರತರು, ನೀವು, ಇಂದು ಜಗತ್ತಿಗೇ ತಿಳಿದಿರುವಂತೆ ಯಜ್ಞ
    ದೀಕ್ಷಿತರಾಗಿದ್ದವರು. ಅವರು ಯಜ್ಞವಿರೋಧಿಗಳು, ಯಾಜ್ಞಿಕರಿಗೂ ಆಚಾರಹೀನರಿಗೂ ಹೊಂದಿಕೆಯಾದೀತೇ ?” ಎಂದು ಮುನಿಯು ಧರ್ಮರಾಯನಿಗೆ ಹೇಳಿದನು.

33. ರೇಖಾಮಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ ಇಷ್ಟೇ. ಸರ್ವಾಂಗದಲ್ಲೂ ನಿನ್ನನ್ನು ನೀನು ಮರೆಯಬೇಡ. ಏನಾದರೂ ತೊಂದರೆ
    ಬಂದರೆ ಅದನ್ನು ಜಯಿಸಲು ಕರುಣಾಸಾಗರ ಕೃಷ್ಣ ನಿನ್ನ ಪಾಲಿಗೆ ಇದ್ದೇ ಇದ್ದಾನೆ. ನಿನ್ನನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುವ ವಿಷಯಗಳ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಹೆದರಬೇಡ. ಎಂದು ವ್ಯಾಸ ಮುನೀಂದ್ರ ಪಾಂಡವರೈವರಿಗೂ ದ್ರೌಪದಿಗೂ ಬುದ್ಧಿವಾದ ಹೇಳಿ ಹೊರಟ.

34. ವ್ಯಾಸಮುನಿ ಬೀಳ್ಕೊಂಡು ಬದರಿಕಾಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಹೊರಟ. ಈ ಕಡೆ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಮಯನಿರ್ಮಿತ ಸಭಾಭವನಕ್ಕೆ ಬಂದ.
    ಇನ್ನೂ ಉಳಿದಿದ್ದ ಮುನಿಗಳನ್ನೂ, ವಿಪ್ರರು ಸಹಿತ ರಾಜರುಗಳನ್ನೂ ಯೋಗ್ಯರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಸತ್ಕರಿಸಿ ಬೀಳ್ಕೊಟ್ಟ.

35. ಅನಂತರ ಯಧಿಷ್ಠಿರ ಕೌರವೇಂದ್ರನನ್ನು ಕರೆಸಿದ. ಅವನು ದುಶ್ಶಾಸನನೇ ಮೊದಲಾದ ತನ್ನ ದುಷ್ಟ ತಮ್ಮಂದಿರು ನೂರ್ವರೊಡನೆ
    ಬಂದು ಅವಮಾನಕ್ಕೆ ಗುರಿಯಾಗಿ ಹಾಸ್ಯದ ಹರಹಿನಲ್ಲಿ ಹಗುರವಾಗಿ, ಪಾಂಡವರನ್ನು ಬೀಳ್ಕೊಂಡು ಹಸ್ತಿನಾಪುರಕ್ಕೆ ಹೊರಟ.

ಹಳು- ಹಗುರ

36. ಭೂಮಿಯಿರುವಷ್ಟು ವಿಸ್ತಾರಕ್ಕೆ ಹರಡಿದ್ದ ರಾಜಸಮೂಹದೊಡನೆ ಸುಯೋಧನನು ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ದ್ವೇಷವನ್ನು ತುಂಬಿಕೊಂಡು,
    ಒಳಗಿನ ರೋಷಾಗ್ನಿಕಾರಣದಿಂದ ಕಪ್ಪಿಟ್ಟ ಮುಖದಲ್ಲಿ ಗಜಪುರದ ಎಲ್ಲೆಗೆ ಬಂದ. ಅಲ್ಲೇ ಬೀಡುಬಿಟ್ಟ. ಮನಸ್ಸು ಕೆಟ್ಟು
    ರಾತ್ರಿಯ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಹಸ್ತಿನಾಪುರವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ.

ಝಾಡಿ-ಆಧಿಕ್ಯ, ಅತಿಶಯತೆ