೧೭

ಸೂಚನೆ : ಆಕ್ರಮಣದಲ್ಲಿ ಬಂದ ಶತ್ರು ಸೈನ್ಯದ ಗರ್ವವನ್ನು ಮುರಿದು ಸಂಧಿಯಾದ ಮೇಲೆ ಧರ್ಮರಾಜನು ಹಸ್ತಿನಾಪುರಕ್ಕೆ ಬಂದು ಸೇರಿದನು.

ಧಾಳಿ-ಆಕ್ರಮಣ, ಹೆಚ್ಚಾಳುತನ-ಗರ್ವ

1. ಪಾಂಚಾಲನಮಗಳ ಮದುವೆಯ ಸಮಾಚಾರವನ್ನು ಕೌರವರು ಕೇಳಿದರು ಮತ್ತೆ ದುಃಖಿಸಿದರು ಮತ್ತೆ ಹೊರಡಲು, ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಸೇರಿಸಿದರು. ಎಲ್ಲ ಸೈನ್ಯದ ವೈಭವವನ್ನು ನೋಡಿದರು. ಭೂಮೀಪಾಲ ಸಮೂಹದೊಂದಿಗೆ ದ್ರುಪದನ ಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಬಂದರು.

ವಾರ್ತೆ-ಸಮಾಚಾರ, ದೆಖ್ಖಾಳ-ವೈಭವ, ಸಂಕುಲ-ಸಮೂಹ

2. ಪಾಂಡವರ ಗೆಲುವಿನ ಘನತೆಯನ್ನು ಮತ್ತೊಂದು ಗುಂಪಿನ ಮಾನಭಂಗ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಏನೆಂದು ವರ್ಣಿಸುವುದು ! ಸೂರ್ಯನಿಗೂ ಮಂಜಿಗೂ, ಪರ್ವತ ಶಿಖರಕ್ಕೂ ವಜ್ರಕ್ಕೂ, ಹುಲಿಗೂ ಹಸುವಿಗೂ, ನಡೆಯುವ ಹೋರಾಟದ ರೀತಿಯದು.

ಮಾನ-ಘನತೆ, ಪೈಕ-ಗುಂಪು, ಶಿಲೋಚ್ಛಯ-ಕಲ್ಲುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದುದು, ಪರ್ವತ,
ಸಾನು-ಶಿಖರ, ತರಕ್ಷು-ಹುಲಿ

3. ಭೀಮಾರ್ಜುನರ ಬಾಣಗಳ ಬೇಗೆಯಲ್ಲಿ ಕೌರವರು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದ ದೊಡ್ಡ ಪಡೆ ಹಿಂತಿರುಗಿತು. ಸಮರ್ಥರಾದ ಯೋಧರು ಹೊಡೆತದಿಂದ ಮಲಗಿದರು. ಆನೆ ಕುದುರೆಗಳ ಒರತೆ ಬತ್ತಿಹೋಯಿತು. ದೃಢಮನಸ್ಕರು ಕೂಡ ಭಯಗೊಂಡರು. ಆ ಕಡೆಯ ದೊರೆಗಳ ಕೈ ಮೇಲಾಗಿ ಕೀರ್ತಿಗೊಂಡರು. ಇವರುಗಳು ಪರಾಜಯಗೊಳ್ಳಲು ಕೌರವರು ಹಿಂದಿರುಗಿ ಹಸ್ತಿನಾಪುರಕ್ಕೆ ಸರಿದುಹೋದರು.

ವಿಘಾತಿ-ಹೊಡೆತ, ಪಟುಭಟರು-ಸಮರ್ಥರಾದ ಯೋಧರು, ನಿದಾಘ-ಬೇಗೆ, ನಿಚ್ಚಟರು-ದೃಢಮನಸ್ಕರು, ಉರುಕು-ಭಯಗೊಳ್, ವಿಭಾಡಿಸು-ಪರಾಜಯಗೊಳ್ಳು

4. ಬಳಿಕ ಪಾಂಚಾಲರಾಜನ ಹೆದರಿಕೆಯ ಮೊಳಕೆ ಉರಿದು ಹೋಯಿತು. ಸಮುದ್ರ ವಲಯದಲ್ಲಿರುವ ಭೂಮಂಡಲದ ಭೂಪಾಲಕರಲ್ಲಿ ಸಂಭ್ರಮ ಉಕ್ಕಿ ಹರಿಯಿತು. ಹೊಳೆ ಹೊಳೆಯುವ ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣಗಳು ಕಾಂತಿಗೊಳ್ಳುವಂತೆ ಪಾಂಡುನಂದನರ ಪರಾಕ್ರಮದ ಬಿಸಿಲು ದಿಕ್ಕು ದಿಕ್ಕಿಗೆ ಹರಡಿತು.

ಉತ್ಸವ-ಸಂಭ್ರಮ, ಪ್ರಜ್ವಲಿಸು-ಕಾಂತಿಗೊಳ್ಳು, ಉಬ್ಬಟೆ-ಪರಾಕ್ರಮ

5. ಸಕಲ ಯಾದವ ವೃಂದ ಸಮೇತನಾಗಿ ಕೃಷ್ಣನು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದನು. ಕುಂತಿಯ ಮಕ್ಕಳು ಎದುರಿಗೆ ಬರಲು ಉಚಿತ ರೀತಿಯಿಂದ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡನು. ತಾನು ತಂದ ಆನೆ, ಕುದುರೆ ರಥಗಳೇ ಮೊದಲಾದ ಬಹುವಿಧ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು, ಚಂದ್ರಮುಖಿಯರಿಗೆ ವಿಚಿತ್ರ ವಸ್ತ್ರ, ಆಭರಣಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಸನ್ಮಾನಿಸಿದನು.

ಮುರಾರಿ-ಕೃಷ್ಣ (ಮುರ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸನ ಶತ್ರು)

6. “ಮಗನೇ ಧರ್ಮಜಾ ಕೇಳು, ಭೀಮಾದಿಗಳೇ ಕೇಳಿ, ಈ ಕೃಷ್ಣ ನಮ್ಮ ಅಣ್ಣ ವಸುದೇವನ ಮಗ. ವಸುದೇವ ನಿಮಗೆ ಸೋದರ ಮಾವ. ಪರಾಕ್ರಮಿಗಳಾದ ಈ ಯಾದವ ನೃಪರು ನಿಮಗೆ ಬಂಧುಗಳು” ಎಂದು ಪರಿಚಯ ಹೇಳಿ ಕುಂತಿಯು ಐವರನ್ನು ಕೈಹಿಡಿದೆತ್ತಿ ಕಮಲನಾಭನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಳು.

ಹರಿ-ಕೃಷ್ಣ, ವಿಗಡ-ಪರಾಕ್ರಮಿ

7. “ಕುಮಾರರ ಬಾಲ್ಯಕಾಲದಲ್ಲೇ ಇವರ ತಂದೆಯು ತೀರಿಹೋದನು. ಗಂಡ ಇಲ್ಲದಿರುವಾಗ ಇವರನ್ನು ಕಾಪಾಡುವ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ನನ್ನ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದಿತು. ಇಷ್ಟು ಜನರನ್ನು ಹಸ್ತಿನಾಪುರಕ್ಕೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋದೆನು. ಅಲ್ಲಿ ಇವರಿಗೆ ಸುಯೋಧನನಿಂದ ವೈರವು ಹುಟ್ಟಿತು. ನಂತರ ಅರಗಿನಮನೆಯನ್ನು ಸುಡುವುದರಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು” ಎಂದು ಕುಂತಿಯು ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಹೇಳಿದಳು.

ಅಪಗತ-ತೀರಿಹೋದ, ಭಾರ-ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ, ಲಾಕ್ಷಾ ಭವನ-ಅರಗಿನ ಮನೆ, ಪರೋಕ್ಷ-ಇಲ್ಲದಿರುವಾಗ

8. “ನಿಮ್ಮ ಚರಣ ಸ್ಮರಣೆಯ ಬಲದಿಂದ ಅರಗಿನ ಮನೆಯ ಉರಿಗೆ ಸಿಕ್ಕದೆ ಉಳಿದುಕೊಂಡೆವು. ಕಾಡಿನ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅಲೆದಾಡಿದವು. ಹೇಗೋ ಸಾಯದೆ ಈ ಶರೀರಗಳನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡೆವು. ಹೀಗಿರುತ್ತಿರಲು, ಅಧಿಕವಾದ ದುಃಖವನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ದ್ರುಪದ ಕನ್ಯಾವಿವಾಹವೂ, ನಿನ್ನ ಈ ಪಾದಗಳ ದರ್ಶನವೂ ಉಂಟಾಯಿತು. ಎಂದು ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಕುಂತಿಯು ತಿಳಿಸಿದಳು.

ವಿಪಿನಾಂತರ-ಕಾಡಿನ ಮಧ್ಯಭಾಗ, ತೊಳಲು-ಅಲೆದಾಡು

9. ಕುಂತಿಯ ಮಾತಿಗೆ ಕೃಷ್ಣನು “ದೇವೀ, ಮನಸ್ಸಿಗೆ ತಂದುಕೋ, ಈ ಔಪಚಾರಿಕ ಭಾವವೇಕೆ ? ಧರ್ಮಜನೂ, ಭೀಮನೂ ಭಾವನವರು ನನಗೆ, ಧನಂಜಯಾದಿಗಳು ಮೈದುನರು. ಈ ಉಪಾಧಿಯಾದ ಶರೀರದಲ್ಲಿ ನಿಮ್ಮೈವರಿಗೂ ಅಂತರ್ಜೀವನದ ಪ್ರಾಣಾದಿವಾಯುಗಳು ನಾವು” ಎಂದು ಹೇಳಿದನು.

ಚಿತ್ತೈಸು-ಮನಸ್ಸಿಗೆ ತಂದುಕೋ, ಅಸುರಾರಿ-ಕೃಷ್ಣ (ರಾಕ್ಷಸರಿಗೆ ಶತ್ರು)

10. ಕೃಷ್ಣನ ಮಾತು ಕೇಳಿ ದ್ರುಪದನು ಸಂತೋಷಗೊಂಡನು. ಕುಂತಿಯ ಹೆಚ್ಚಾದ ಹರುಷವನ್ನು ಏನೆಂದು ವರ್ಣಿಸುವುದು ? ದ್ರುಪದ ಮತ್ತು ಯಾದವರ ಪರಿವಾರಗಳು ಸಮುದ್ರ ಘೋಷದಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿ ಮಾಡಿದುವು. ದುರ್ದಶೆಯ ಮೋಡವನ್ನು ಸೀಳಿ ಹೊಳೆ ಹೊಳೆದು ಮೇಲೆ ಚಲಿಸುವ ಸೂರ್ಯನಂತೆ ಆ ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಪಾಂಡುವಿನ ಮಕ್ಕಳು ಬಹಳ ತೇಜೋರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಶೋಭಿಸಿದರು.

ಗುಡಿಗಟ್ಟು-ಸಂತೋಷಗೊಳ್ಳು, ವಿಪುಳ-ಬಹಳ, ಅಪದೆಸೆ-ದುರ್ದಶೆ, ಮುಗಿಲು-ಮೋಡ, ಒಡೆ-ಸೀಳಿ, ಉಪರಿಚರ-ಮೇಲೆ ಚಲಿಸುವ, ಎಸೆ-ಶೋಭಿಸು

11. ಎದುರುಗಡೆ ಮಹಾರಾಜ, ಭೀಮನು ಎಡಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ, ಮಾದ್ರೀಸುತರು, ದೇವಕಿ, ಕುಂತಿ ವಸುದೇವನೇ ಮೊದಲಾದ ಯಾದವಸಮೂಹ ಮತ್ತು ಪಾಂಡವರೈವರ ಪತ್ನಿ ದ್ರೌಪದಿಯು ಸಂತೋಷದಲ್ಲಿ ಬಲಪಕ್ಕದಲ್ಲಿಯೂ, ಫಲುಗುಣನು ಕರುಣಾಳುವಿನ ಎಡಪಕ್ಕದಲ್ಲಿಯೂ, ಹೀಗೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿರಲು ಕೃಷ್ಣನು ಪ್ರಕಾಶಿಸುತ್ತಿದ್ದನು.

ವಾಮಾಂಕ-ಎಡಪಕ್ಕ, ರಮಣಿ-ಪತ್ನಿ, ಒಪ್ಪು-ಕಾಣಿಸು, ದಾನವ ಧ್ವಂಸಿ-ಕೃಷ್ಣ (ದಾನವರನ್ನು ನಾಶಮಾಡುವವನು)

12. “ಧರ್ಮಜನ, ಭೀಮನ ಭಾವಶುದ್ಧಿ ಅದೇನೋ ! ಧನಂಜಯನ ಪುಣ್ಯಾಶ್ರಯದ ಸತ್ತ್ವವೆಷ್ಟೋ ! ಶಿವಶಿವ ಮಹಾದೇವ ! ವೇದೋಪನಿಷತ್ತುಗಳು ಓಲೈಸಿದರೂ ಕೃಷ್ಣನ ನೆಲೆಯನ್ನು ಕಾಣವು. ಹಾಗಿರುವಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣನ ಕೃಪಾವಿಲಾಸವನ್ನು ನೋಡಿ !” ಎಂದು ಎಲ್ಲ ದೇವತೆಗಳ ಸಮೂಹ ಕೊಂಡಾಡಿತು.

ಓಲೈಸು-ಓಲಯಿಸು, ಠಾವು-ನೆಲೆ

13. ಆ ದಿವಸದ ರಾಜನ ಸಭೆ ಮುಗಿಯಿತು. ಆ ಕೃಷ್ಣನ ಸೈನ್ಯ ಊರ ಹೊರಗಿನ ಕೈತೋಟಗಳ ಬೀದಿಗಳಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ಹರಡಿ ಬೀಡು ಬಿಟ್ಟಿತು. ಕುರುರಾಜನ ಗುಪ್ತಚಾರರು ಈ ಸಮಾಚಾರವನ್ನು ತಿಳಿದರು. ಹಸ್ತಿನಾಪುರದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಹರಡಿದರು. ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನೂ ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ಕೇಳಿದನು.

ಓಲಗ-ರಾಜನಸಭೆ, ಹರಹು-ವಿಸ್ತಾರ, ಹರಹು-ಹರಡು

14. ಭೀಷ್ಮ, ಕೃಪ, ದ್ರೋಣ, ಸುಯೋಧನ, ಶಲ್ಯ, ಸೈಂಧವ, ಅಶ್ವತ್ಥಾಮ, ಕರ್ಣ, ವಿದುರ, ಕಳಿಂಗ, ಸೌಬಲ-ಇವರನ್ನೆಲ್ಲ ಕರೆಸಿಕೊಂಡನು. “ಗೂಢಚಾರರ ಮೂಲಕ ಪಡೆದ ಈ ವಾರ್ತೆ ಕಿವಿಗಳಿಗೆ ಬಿಸಿ ಮಾಡುವಂಥ ಸುದ್ದಿಯೋ? ಅಮೃತವೋ ಕೇಳಿದಿರೋ” ಎಂದು ಕೇಳಿದನು ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರ.

ಚರ-ಗೂಢಚಾರ, ಪ್ರತಿಪನ್ನ-ಪಡೆದ, ಬಂಧುರ-ಮನೋಹರವಾದ, ವಚನವಿನ್ಯಾಸ-ಮಾತಿನ ರಚನೆ, ಸೌಬಲ-ಸುಬಲರಾಜನ ಮಗ, (ಶಕುನಿ ಮುಂತಾದವರು)

15. “ಕೇಳಿರಿ, ಹೇಳುವೆನು. ಯಾದವರ ಸೈನ್ಯ ಬಂದಿತಂತೆ. ಜನಾರ್ದನನು ಯುಧಿಷ್ಠಿರ, ಭೀಮ, ಪಾರ್ಥರಿಗೆ ವಶವಾಗಿ ಬಿಟ್ಟನಂತೆ. ಗಾಳಿಯು ಸಹಾಯವಾದರೆ ಉರಿಯ ಆಧಿಕ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಬಹುದೆ ? ನಿಮ್ಮ ಉಪಾಯ ತಪ್ಪಿಹೋಯಿತು” ಎಂದನು ಮಹಾರಾಜ.

ಕೋಳುವೋದನು-ವಶವಾದನು, ಛಡಾಳ-ಆಧಿಕ್ಯ, ಗಾರುಡ-ಗರುಡಮಂತ್ರ, ವಿತಾಳಿಸು-ತಪ್ಪಿಹೋಗು

16. ಅದನ್ನು ಕೇಳಿ ಜಯದ್ರಥ ಸೌಬಲಾದಿಗಳು ಗರ್ಜಿಸುತ್ತ “ಅರಸಾ, ಕೃಷ್ಣನು ಮಾತಿನ ಮಳೆಗರೆದರೆ ಬೆಟ್ಟವು ಜಾರಿ ಬೀಳುವುದೇ ? ಯಮಪುತ್ರ, ಭೀಮಾರ್ಜುನರು ಹಿಡಿಯಲು ಹೊರಟರೆ ಆಕಾಶವು ಅವರ ಹಿಡಿಯಲ್ಲಿ ಅಡಗುತ್ತದೆಯೇ ? ಈ ದನುಜರಿಪು ಕೃಷ್ಣನಿಂದ ಏನಾಗುತ್ತದೆ ? ದೇವತೆಗಳೇ ಅವರಿಗೆ ಬೆಂಬಲವಾಗಿ ಬರಲಿ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ, ನೋಡುವೆಯಂತೆ, ಎಂದು ಮರು ನುಡಿದರು.

ಜಿನುಗು-ಮಾತಿನಮಳೆ (?) ಜರಿ-ಜಾರಿಬೀಳು, ದನುಜರಿಪು-ರಾಕ್ಷಸರ ಶತ್ರು, ಕೃಷ್ಣ, ನೆರವು-ಬೆಂಬಲ

17. ಆಗ ಭೀಷ್ಮರು ನಗುತ್ತ, “ಇದು ಕೊರತೆಯಲ್ಲ. ನಿನ್ನೆ ನಾವು ನೋಡಿ ತಿಳಿದಿದ್ದೇವೆ. ಅವರು ಅತಿಶಯ ಶಕ್ತಿವಂತರು. ಕೃಷ್ಣನ ಬರಿಯ ಸಹಾಯದಲ್ಲೇನು ? ಭೀಮಾರ್ಜುನರ ಬಲುಮೆಯೇನು ? ಅವರು ಪರಿಪೂರ್ಣರಾದವರು. ಹೊಕ್ಕು ಹೋರಾಡಿದಾಗ ಹೊಡೆಸಿಕೊಂಡ ಯುದ್ಧದ ಹಸಿ ಆರಿ ಹೋಯಿತೆ ?” ಎಂದು ಕೇಳಿದನು.

ಬಲುಹು-ಬಲುಮೆ, ನೆರವಣಿಗೆ-ಪರಿಪೂರ್ಣ

18. ಭೀಷ್ಮನು ಮುಂದುವರೆದು, “ಇವರ ಪರಾಕ್ರಮ ಹಾಗಿರಲಿ ಸಾಕು, ಇನ್ನು ಅವರನ್ನು ಕರೆಸು. ವೈರ ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡು ವ್ಯವಹರಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಫಲವಿಲ್ಲ. ಬೇರನ್ನು ಕತ್ತರಿಸುವ ಕೆಲಸ ಇದು. ಅವರು ಮೊದಲೇ ಅತಿಬಲರು. ಕೃಷ್ಣನ ಸಾಮಥ್ರ್ಯವನ್ನು ನೀನೇ ಬಲ್ಲೆ. ಇನ್ನು ಈ ಜೋಡಿ ಮಾರಿಗಳ ( ಪಾಂಡವರು ಕೃಷ್ಣ ಇವರಿಬ್ಬರ) ಸ್ಪರ್ಶವು ಒಳ್ಳೆಯದಲ್ಲ” ಎಂದು ಭೀಷ್ಮ ಹೇಳಿದನು.

ವಿರೋಧ-ವೈರ, ಬಂಧ-ಕಟ್ಟು, ವ್ಯವಹೃತಿ-ವ್ಯವಹಾರ, ಮೂಲ-ಬೇರು, ಹವಣ-ಸಾಮಥ್ರ್ಯ, ಸವಡಿ-ಜೋಡಿ, ಸೋಕು-ಸ್ಪರ್ಶ

19. “ವಿದುರನನ್ನು ಕಳಿಸಿ ಅವರನ್ನು ಕರೆಸಿಕೊ. ದಾಯಾದ ಮಾರ್ಗಕ್ಕನುಸಾರವಾಗಿ ಹಸ್ತಿನಪುರದ ರಾಜ್ಯವನ್ನೂ, ಭಂಡಾರವನ್ನೂ ಹಂಚಿಕೊಡು. ಅರ್ಜುನ, ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಭೀಮರನ್ನು ನೀನು ಬರಮಾಡಿಕೊ, ನಿಮ್ಮ ದೋಷಗಳನ್ನು ನೋಡದೆ ಸೇರಿಸಿ ಕೊಡುತ್ತೇವೆ. ನೀವು ಅವರೂ ಕೂಡಿ ಬದುಕುವುದು” ಎಂದು ಹೇಳಿದನು.

ಅವಗುಣ-ದೋಷ, ಬೆರಸು-ಸೇರಿಸು

20. “ಕರೆಸಿಕೊಡಿರಯ್ಯ ನಿಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಸರಿಬರುವಂತೆ ನಡೆಸುವೆನು. ನನ್ನ ಮಕ್ಕಳ ಕೆಟ್ಟತನದಿಂದಾದ ಹಿಂದಿನ ಹುಡುಗಾಟವನ್ನೆಲ್ಲ ಮರೆತು ಬಿಡಲಿ. ಪಾಂಡುವಿನ ಮಕ್ಕಳು ಹೊರಗಿನವರೇ ? ಬಾ, ವಿದುರಾ, ಭೀಷ್ಮನ ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾದ ಅಭಿಪ್ರಾಯವೇ ನನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಾಗಿದೆ. ಹೋಗು, ಅವರನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಬಾ” ಎಂದು ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನು ಹೇಳಿದನು.

ದುರುಳ-ಕೆಟ್ಟ, ಮಕ್ಕಳಾಟಿಕೆ-ಹುಡುಗಾಟ, ಎರವಿಗರೇ-ಹೊರಗಿನವರೇ, ಪರಮ-ಅತ್ಯುತ್ತಮ, ಮತ-ಅಭಿಪ್ರಾಯ

21. ಭೀಷ್ಮಾದಿಗಳು ಹೇಳಬೇಕಾದ ಬುದ್ಧಿಯ ಮಾತುಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ತಿಳಿಯ ಹೇಳಿ ವಿದುರನನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದರು. ಪ್ರಯಾಣದ ಸಿದ್ಧತೆಯನ್ನು ಚೆಲುವಾಗಿ ಮಾಡಿ ಉಡುಗೊರೆಗಳನ್ನು ಸಿದ್ಧಗೊಳಿಸಿದರು. ಬಳಿಕ ಸುಮುಹೂರ್ತದಲ್ಲಿ ವಿಪ್ರ ಸಮೂಹದ ಆಶೀರ್ವಾದದಲ್ಲಿ ಶುಭವು ಅಧಿಕವಾಗಲು ವಿದುರನು ಹಸ್ತಿನಾಪುರದಿಂದ ಹೊರಟನು.

ಸನ್ನಾಹ-ಸಿದ್ಧತೆ,
ಪರುಠವ-ಸಿದ್ಧತೆ
ಪಾವುಡ-ಉಡುಗೊರೆ,
ಮಂಗಳ-ಶುಭ,
ಮಿಗಿಲು-ಅಧಿಕ

22. ಹಲವು ಪಯಣದ ಮೇಲೆ ಪಯಣ ಮಾಡಿ ಪಾಂಚಾಲಪುರವನ್ನು ಸೇರಿದನು. ಬಹು ಸಂತೋಷದಿಂದ ಅರಮನೆಗೆ ಬಂದನು. ಈತನ ಬರವನ್ನು ಕುಂತಿಯ ಮಕ್ಕಳು ಕೇಳಿದರು. ಎದುರು ಹೋಗಿ ವಿದುರನನ್ನು ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಸ್ವಾಗತಿಸಿದರು. ರೋಮಾಂಚನದಲ್ಲಿ ಮೈಮುಳುಗುವಂತೆ ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರೂ ಹರ್ಷದಿಂದ ಅಪ್ಪಿಕೊಂಡರು.

23. ಸಂಬಂಧಿಕರೆಲ್ಲರ ಕ್ಷೇಮ ಕುಶಲವನ್ನು ಕೇಳಿದರು. ತಮ್ಮ ಕ್ಷೇಮ ಕುಶಲವನ್ನೂ, ಹಿಂದುಮುಂದಿನ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಹೇಳಿದರು. ನಂತರ ಸುಂದರನಾದ ಯಾದವೇಂದ್ರ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕೃಷ್ಣನ ಸಖ್ಯವನ್ನು ವಿದುರನಿಗೆ ಹೇಳಿದರು.

ಪೂರ್ವಾಪರ-ಹಿಂದು ಮುಂದಿನ ಸ್ಥಿತಿ, ರಾಮಣೀಯಕ-ಸುಂದರನಾದ, ಶಿರೋಮಣಿ-ಶ್ರೇಷ್ಠ, ಸಂಮೇಳ-ಸಖ್ಯ

24. ವಿದುರನು ತಾನು ತಂದಿದ್ದ ಉಡುಗೊರೆಯಷ್ಟನ್ನು ಯಮಪುತ್ರನಿಗೆ ಒಪ್ಪಿಸಿದನು. ದ್ರುಪದ, ಕೃಷ್ಣ, ಧೃಷ್ಟದ್ಯುಮ್ನ, ಪ್ರದ್ಯುಮ್ನ, ಅನಿರುದ್ಧರಿಗೆ ತಂದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ಸಂತೋಷದಿಂದ ನೀಡಿದನು. ನಗುತ್ತ ಕಮಲನಾಭನ ಚರಣಗಳಿಗೆ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ನಮಸ್ಕರಿಸಿದನು.

ಸಾನಂದ-ಸಂತೋಷ, ಅರವಿಂದ-ಕಮಲ, ಮೈಯಿಕ್ಕು-ನಮಸ್ಕಾರ ಮಾಡು

25. ಆ ಕೃಪಾಸಾಗರನಾದ ಕೃಷ್ಣನು ನಮಸ್ಕರಿಸಿದ ವಿದುರನನ್ನು ಮೇಲಕ್ಕೆತ್ತಿ ಆಲಿಂಗಿಸಿದನು. ಭೀಷ್ಮರೇ ಮೊದಲಾದವರ ಕ್ಷೇಮವನ್ನು ಕೇಳಿದನು. ನಸುನಗುತ್ತ ವಿದುರನ ದೇಹವನ್ನು ನೇವರಿಸಿದನು. “ದುಷ್ಟನಾದ ಆ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನು ಬಂಧುಗಳನ್ನು ನೆನೆಯುತ್ತಾನೆಯೇ ? ಪಾಂಡುವಿನ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸಂತೋಷ ಪಡುವಂತೆ ಮಾಡುವನೆ ? ನೀನು ಬಂದೆ, ಒಳ್ಳೆಯದಾಯಿತು” ಎಂದು ಕೃಷ್ಣನು ಹೇಳಿದನು.

ತಕ್ಕೈಸು-ಆಲಿಂಗಿಸು,
ವಿಗಡ- ದುಷ್ಟ
ಮೈದಡವು-ದೇಹವನ್ನು ನೇವರಿಸು,
ಸೊಗಸು-ಸಂತೋಷಪಡುವಂತೆ ಮಾಡು,
ಲೇಸು-ಒಳ್ಳೆಯದು

26. ಆತನನ್ನು, ಆತನ ಜೊತೆಯ ಪರಿವಾರದವರನ್ನು ಗೌರವಿಸಿ ತಂಗುವಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸಿದನು. ನಂತರ, ಮಾರನೆಯ ದಿನ ಮಂತ್ರ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಸೇರಿಸಿದರು. ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರ ಭೀಷ್ಮರ ಸಮಾಧಾನವಾದ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ವಿದುರನು ಸಭೆಗೆ ತಿಳಿಸಿದನು. ಬಂಧು ವರ್ಗದವರ ಹಳೆಯ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಸಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಎಂದು ವಿನಯದಲ್ಲಿ ವಿದುರ ಕೇಳಿಕೊಂಡನು.

ಬೀಡಾರ-ತಂಗುವ ಸ್ಥಳ, ಸ್ಖಲಿತ-ತಪ್ಪು, ಸೈರಿಸು-ಸಹಿಸಿಕೊಳ್ಳು

27. “ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನು ನಿಮ್ಮನ್ನು ಕರೆಸಿದ್ದಾನೆ. ಆತನ ಚರಣವನ್ನು ಬಂದು ಕಾಣಿರಿ. ಭೀಷ್ಮ, ದ್ರೋಣ, ಕೃಪರು ನಿಮಗೆ ಒಳ್ಳೆಯವರು. ನೀವು ಸಮಗ್ರ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಸರಿಪಾಲು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಿರಿ, ಸೇರುವ ಹಾಗಿದ್ದರೆ ಹಸ್ತಿನಾಪುರದಲ್ಲಿರಬಹುದು. ಇಲ್ಲವಾದರೆ, ನಿಮ್ಮ ಪುರದಲ್ಲಿ, ನೀವು ಸ್ವಂತ ನಿರ್ಮಿಸಿಕೊಂಡ ಸ್ವಂತ ರಾಜಧಾನಿಯಲ್ಲಿ ಇರಬಹುದು” ಎಂದು ವಿದುರ ತಿಳಿಸಿದನು.

28. ವಿದುರನು ಈ ರೀತಿ ನಯವಾಗಿ ಮಾತಾಡಿ ಕೃಷ್ಣನಿಂದ ಹೌದೆನ್ನಿಸಿದನು. ಭೂಮೀಶ್ವರನನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಿದನು. ಭೀಮನ ಮನಸ್ಸು ಹೀಗೆ ಬರುವಂತೆ ಮಾಡಿದನು. ಪಾರ್ಥನನ್ನು ಒಲಿಸಿ, ಮಾದ್ರೀಸುತರನ್ನು ಸಮ್ಮತಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿದನು. ಅರಸಿ ದ್ರೌಪದಿಗೆ ಇಷ್ಟವಾದುದೆನಿಸಿ, ಪಾಂಚಾಲರಿಗೆ ಇದು ಮಾಡಬೇಕಾದದ್ದೆನ್ನಿಸಿದನು. ಕುಂತಿಗೆ ಪೂರ್ಣ ಸಂತೋಷವನ್ನುಂಟುಮಾಡಿ, ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಒಲಿಸಿ ಸಂಧಿಯನ್ನು ಮಾಡಿದನು.

ಮೆಚ್ಚು-ಒಪ್ಪು, ಒಡಬಡಿಸು-ಸಮ್ಮತಿಸು, ಅಭಿಮತ-ಇಷ್ಟವಾದುದು, ಕಾರ್ಯ-ಮಾಡಬೇಕಾದದ್ದು.

29. ವಿದುರನ ಸಂಧಾನದಿಂದ ಬಗ್ಗಡ ತಿಳಿಯಾಯ್ತು. ಮುಂದಿನ ಕರ್ತವ್ಯದ ದಾರಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟರು. ನಂತರ, ಒಳ್ಳೆಯ ಲಗ್ನದಲ್ಲಿ ಪಾಂಚಾಲನ ಸೈನ್ಯ ಸಹಿತ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ಯದುಶ್ರೇಷ್ಠ ಕೃಷ್ಣನೊಂದಿಗೆ ಪಾಂಡವರು ಹಲವು ಪಯಣಗಳಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರಿದು ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ಸಮೀಪಿಸಿದಾಗ ಕೌರವರು ಬಂದು ಎದುರುಗೊಂಡರು. ಕೂಡಲೆ ಹಸ್ತಿನಾಪುರವನ್ನು ಪ್ರವೇಶ ಮಾಡಿದರು.

ಕದಡು-ಬಗ್ಗಡ, ಕಾರ್ಯಗತಿ-ಕರ್ತವ್ಯ, ಆಸ್ಪದ-ಅವಕಾಶ, ಮುಹೂರ್ತ-ಲಗ್ನ

30. ಅರಮನೆಗೆ ಬಂದು ಇವರೈವರೂ ಭೀಷ್ಮ, ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರ, ಗಾಂಧಾರಿ, ದ್ರೋಣ, ಕೃಪ ಮೊದಲಾದವರಿಗೆ ಕಾಣಿಕೆಗೊಟ್ಟು ಸಂತೋಷದಿಂದ ವಂದಿಸಿದರು. ಅವರು ಸಂತೋಷದ ಜಲ ತೊಟ್ಟಿಕ್ಕಿದ ಕಣ್ಣುಗಳ ಸ್ಪಂದನದಿಂದ ಸೂಚಿತವಾದ ಅತ್ಯಂತ ಆನಂದದಲ್ಲಿ ಪಾಂಡವರನ್ನು ತೆಗೆದಪ್ಪಿದರು.

ಪರಿಲುಳಿತ-ತೊಟ್ಟಿಕ್ಕಿದ, ಸ್ಪಂದ-ಸ್ಪಂದನ, ಪರಿತೋಷ-ಅತ್ಯಂತ ಆನಂದ

31. ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನು ತನ್ನ ನೂರ್ವರು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಕರೆಸಿ ಪಾಂಡವರನ್ನು ಕಾಣಿಸಿದನು. ಅವರು ಪರಸ್ಪರ ಅತಿಶಯವಾದ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ತುಂಬು ಆಲಿಂಗನದ ಸಂಭ್ರಮ ಪಡೆದರು. ಭೇಟಿಗೆ ಉಚಿತವಾಗಿ ಗೌರವಸ್ಥರಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಗೌರವ ನೀಡಬೇಕೆಂಬ ಬುದ್ಧಿ ಹೊಳೆದದ್ದರಿಂದ ಸೈಂಧವ, ಅಶ್ವತ್ಥಾಮ, ಕರ್ಣ, ಶಕುನಿಗಳು ಧರ್ಮರಾಜನನ್ನು ಅಪ್ಪಿಕೊಂಡರು.

ನಿಬಿಡ-ತುಂಬು, ಉತ್ಸವ-ಸಂಭ್ರಮ, ಸ್ಫುರಣ-ಹೊಳೆ

32. ಯಾದವರು, ಪಾಂಚಾಲರಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಭಾಷಣೆಗೆ ಪ್ರಯತ್ನವಾಯಿತು. ಸುಖ ಹಾಗೂ ಅತಿಶಯವಾದ ಪ್ರೀತಿ ಎದ್ದು ತೋರಲು ಇಷ್ಟವಾದ ಮಾರ್ಯಾದೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ಉತ್ಸವವಾಯಿತು, ಜನರಲ್ಲಿ ವಿಷಯ ಹಬ್ಬಿ ಉಂಟಾದ ಸಂತೋಷ ಸಾಗರದ ಪ್ರವಾಹದಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿನ ಭೇದದ ಕೆಸರು ಮುಚ್ಚಿಹೋಯಿತು.

ಅನ್ಯೋನ್ಯ-ಪರಸ್ಪರ, ಸಂಪ್ರೀತಿ-ಅತಿಶಯವಾದ ಪ್ರೀತಿ, ಸತ್ಕಾರ-ಮರ್ಯಾದೆ, ಜನಜನಿತ-ಜನರಲ್ಲಿ ವಿಷಯ ಹಬ್ಬಿ, ಹೊನಲು-ಪ್ರವಾಹ, ಕರ್ದಮ-ಕೆಸರು

33. ನಿರ್ಭೀತರಾಗಿ ಪರಸ್ಪರ ಅತಿಪ್ರೀತಿಯ ಬೆಳವಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಭೂತಳಾಧಿಪರು ಐದು ವರ್ಷಕಾಲ ಒಂದಾಗಿ ಬಾಳಿದರು. ಇದು ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯಾಯ್ತು. ಪಾಂಚಾಲ ಪುರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ವರ್ಷ ಕಳೆದು ಹೋಯಿತು. ಹೆದರದ ಧರ್ಮರಾಜನಿಗೆ ಮುವ್ವತ್ತಾರು ವರ್ಷವಾಯ್ತು.

ವೀತಭಯ-ನಿರ್ಭೀತ, ಸಂವತ್ಸರ-ವರ್ಷ, ಖ್ಯಾತ-ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ, ಸಮ-ವರ್ಷ.