೧೦

ಸೂಚನೆ : ಉತ್ತಮರೂ ಶಕ್ತಿಯುತರೂ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕರೂ ಆದ ಪಾಂಡವರು ಏಕಚಕ್ರ ನಗರದಲ್ಲಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರನ್ನು ಕಾಪಾಡಿ ಬಕಾಸುರನನ್ನು ಕೊಂದರು. ನಿರ್ಮಲ ಗುಣಗಳ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ಕೇರಿಯಲ್ಲಿ ಶೋಭಿಸಿದರು.

ವಿಕಟ-ಉತ್ತಮ, ಭುಜಬಲ-ಶಕ್ತಿ, ಅಕುಟಿಲ-ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ, ಅಮಲ-ನಿರ್ಮಲ, ಅಗ್ರಹಾರ-ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ಕೇರಿ

ಬಕಾಸುರ - ನೆಮ್ಮದಿಯಿಂದ ಬಾಳಲು ಬಯಸುವ ನಾಗರಿಕರನ್ನು ತಮ್ಮ ದುಷ್ಟ ಮುಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿಕೊಂಡು ಬಾಳು ಘೋರವೆನಿಸುವಂತೆ ಮಾಡುವ ಭಯೋತ್ಪಾದಕರು ಎಲ್ಲ ಕಾಲಗಳಲ್ಲೂ ವಿಜೃಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬರುವ ಬಕಾಸುರನೇ ಸಾಕ್ಷಿ. ಇವನು ಏಕಚಕ್ರನಗರದ ಹೊರವಲಯದ ಪರ್ವತ ಸೀಮೆಯಲ್ಲಿ ವಾಸಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ಅರಗಿನ ಮನೆಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು ಪಾಂಡವರು ಏಕಚಕ್ರನಗರಕ್ಕೆ ಬಂದು ಒಬ್ಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ ಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದರಷ್ಟೆ. ಒಂದು ದಿನ ಅವಳಿಗೆ ಪಕ್ಕದ ಮನೆಯ ಯಜಮಾನನ ಆರ್ತರವ ಕೇಳಿಸಿತು. ಎಷ್ಟೆಂದರೂ ಅವಳು ಕ್ಷತ್ರಿಯ ಕನ್ಯೆಯಲ್ಲವೆ? ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ ಬಳಿಗೆ ಹೋಗಿ
‘‘ಕುತೊ ಮೂಲಮಿದಂ ದುಃಖಂ ಜ್ಞಾತುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ತತ್ವತಹ’’ ಎಂದು ಸಂಕಟದ ಮೂಲವನ್ನು ಕೆದಕಿದಳು. ಆಗ ಅವಳಿಗೆ ಬಕರಾಕ್ಷಸನ ಕ್ರೌರ್ಯದ ವಿವರಗಳು ದೊರೆತವು. ಊರಿನವರೆಲ್ಲ ಬಕಾಸುರನೊಂದಿಗೆ ಸಂಧಾನ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಪ್ರತಿನಿತ್ಯವೂ ಒಂದೊಂದು ಮನೆಯಿಂದ ಸರದಿಯ ಪ್ರಕರ ಅಪಾರ ಪ್ರಮಾಣದ ಅಡಿಗೆಯನ್ನು ಬಂಡಿಯಲ್ಲಿ ತುಂಬಿ ಆಹಾರದ ಜೊತೆಗೆ ಎತ್ತುಗಳನ್ನೂ, ಬಕನು ಮನುಷ್ಯ ಮಾಂಸಾಪೇಕ್ಷಿಯಾಗಿದ್ದುದರಿಂದ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನೂ ಕಳಿಸುತ್ತಿದ್ದರಂತೆ. ಈಗಿನ ಸರದಿ ಈ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ ಮನೆಯದು, ಬಾಲಕನನ್ನು ಬಲಿಕೊಡಲು ಇಷ್ಟವಿಲ್ಲದೆ ಆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ತಾನೇ ಬಲಿಯಾಗಲು ಹೋಗುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದ. ಕುಂತಿಗೆ ಈ ಮಾತು ಕೇಳಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಂತೋಷವೇ ಆಗಿರಬೇಕು. ದಿನವೂ ಭಿಕ್ಷಾನ್ನದಿಂದ ಬೇಸತ್ತಿರುವ ಭೀಮನಿಗೆ ನಾಳೆಯಾದರೂ ಒಳ್ಳೆಯ ಆಹಾರ ದೊರೆಯುವುದೆಂದು ತಿಳಿದ ಆದ ಸಂತೋಷ ಇದು.
ಅಲ್ಲದೆ ಬಲಶಾಲಿಯಾದ ಭೀಮನು ಆ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಅವಳಿಗೆ ಅನುಮಾನವೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಈ ಪುಣ್ಯಕಾರ್ಯದಿಂದ ಸೂರಿನ ಜನಗಳಿಗೂ ನೆಮ್ಮದಿಯಾಗುತ್ತದೆಂಬ ಭಾವನೆಯೂ ಅವಳಲ್ಲಿ ಸುಳಿಯಿತು. ತನ್ನ ಐವರು ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನನ್ನು ಬಕನ ಬಳಿಗೆ ಕಳಿಸುವುದಾಗಿ ಕುಂತಿ ಹೇಳಿದಾಗ ಆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ ಮನೆಯವರೆಲ್ಲ ಬೆರಗಾದರು. ಕೊನೆಗೆ ಕುಂತಿ ಅವರನ್ನೆಲ್ಲ ಒಪ್ಪಿಸಿದಳು. ಬಕಾಸುರವಧಾ ಪ್ರಕರಣವನ್ನು ವ್ಯಾಸ, ಕುಮಾರವ್ಯಾಸ ಇಬ್ಬರೂ ತುಂಬ ದೀರ್ಘವಾದ ಕಥನದ ಮೂಲಕ ವರ್ಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈಗಾಗಲೇ ಹಿಡಿಂಬನನ್ನು ಕೊಂದಿದ್ದ ಭೀಮನಿಗೆ ಇದು ಎರಡನೆಯ ಸಂಘರ್ಷ. ಮಾಡಿಟ್ಟಿದ್ದ ಆಹಾರವನ್ನೆಲ್ಲಾ ತಾನೇ ಉಂಟು ಮುಗಿಸಿ ಬಳಿಕ ಬಕಾಸುರನನ್ನು ಭೀಮನು ಕೊಂದು ಹಾಕಿದ ಘಟನೆಯನ್ನು ವ್ಯಾಸ-ಕುಮಾರವ್ಯಾಸರು ರೋಚಕವಾಗಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮರದ ಕೊಂಬೆಗಳಿಂದ ಬಡಿದ ಭೀಮನ ಹೊಡೆತಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕಿ ಸಾಯುವ ಮುನ್ನ ಬಕಾಸುರನು ಜೋರಾಗಿ ಕಿರುಚಿಕೊಂಡನಷ್ಟೆ. ಈಗ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದ ರಾಕ್ಷಸರನ್ನೆಲ್ಲ ಭೀಮನು ‘ಆ ಊರಿನವರ ತಂಟೆಗೆ ಬಂದರೆ ನಿಮಗೂ ಬಕಾಸುರನಿಗಾದ U್ಪತಿ ಕಾದಿದೆ’ ಎಂದು ಹೆದರಿಸಿ ಓಡಿಸಿದ್ದು ಇನ್ನೊಂದು ವಿಶೇಷ. ಭೀಮನು ಬಕಾಸುರನ ಹೆಣವನ್ನು ಊರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ನೇತು ಹಾಕಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಅಭಯವನ್ನು ಕೊಟ್ಟ.
ಮುಂದಿನ ಅಜ್ಞಾತವಾಸಕ್ಕೆ ತರಬೇತಿ ಪಡೆಯುವವರ ಹಾಗೆ ಏಕಚಕ್ರನಗರದಲ್ಲಿ ಕೌರವ ಭಯದಿಂದ ಒಂದು ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ಅಜ್ಞಾತರಾಗಿಯೇ ಉಳಿದಿದ್ದ ಪಾಂಡವರು ತಮಗೆ ಭಿಕ್ಷೆಯಿತ್ತು. ಕಾಪಾಡಿದ ಊರೊಟ್ಟಿನವರ ಅನ್ನದ I್ಮಣವನ್ನು ತೀರಿಸಿದ ಬಗೆ ಅನುಕರಣ ಯೋಗ್ಯವಾದದ್ದಲ್ಲವೇ?
ಬಕಾಸುರ : ಏಕಚಕ್ರ ನಗರದ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ವಾಸವಾಗಿದ್ದ ರಾಕ್ಷಸ. ಇವನ ತಮ್ಮ ಕಿಮ್ಮೀರ. ಪಾಂಡವರು ಏಕ ಚಕ್ರನಗರದಲ್ಲಿ ವೇಷ ಮರೆಸಿ ವಿಪ್ರರಾಗಿದ್ದಾಗ ಬಕಾಸುರನನ್ನು ಭೀಮನು ಕೊಂದನು.

1. ಜನಮೇಜಯ ಮಹಾರಾಜನೇ ಕೇಳು, ಶಾಲಿಹೋತ್ರರ ಆಶ್ರಮವನ್ನು ಅಷ್ಟು ಜನರೂ ಬೀಳುಕೊಂಡರು. ಮತ್ತೆ ಬಾದರಾಯಣರನ್ನು ಕಂಡರು. ಮುನಿಯು “ನಿಮಗೆ ಏಕಚಕ್ರನಗರದಲ್ಲಿ ಆರು ತಿಂಗಳು ಕಾಲ ಕಳೆಯಲಿ ಬಳಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದುವಿರಿ” ಎಂದು ಹೇಳಿದನು.

ಸವೆ-ಕಳೆ, ಉತ್ತರೋತ್ತರ-ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಬಳಸು-ಹೊಂದು

ಏಕಚಕ್ರನಗರ-ಒಂದು ಪಟ್ಟಣ, ಬಕಾಸುರ ಇಲ್ಲಿ ವಾಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಅರಗಿನ ಮನೆಯಿಂದ ಹೊರಬಿದ್ದ ಬಳಿಕ ಪಾಂಡವರು ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ವೇಷದಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತಿದ್ದರು. ಭೀಮನು ಇಲ್ಲಿಯೇ ಬಕಾಸುರನನ್ನು ಕೊಂದದ್ದು.

2. ಈ ರೀತಿ ಹೇಳಿ ವ್ಯಾಸಮುನಿ ಮರಳಿದನು. ಕುಂತೀಪುತ್ರರು ತಮ್ಮ ಒಳ್ಳೆಯ ಕ್ಷಾತ್ರ ತೇಜೋರಾಶಿಯನ್ನು ಪವಿತ್ರವಾದ ಬ್ರಹ್ಮ ತೇಜಸ್ಸಿನ ಕಿರಣಗಳಿಂದ ಮರೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ಚೆಲುವಿನ ಗಡ್ಡ, ದರ್ಭೆಗಳು, ನಿರಿಗೆಯ ಉಡುಗೆಯ ಪ್ರದರ್ಶನ, ಹಣೆಯ ಮೇಲೆ ಮೃತ್ತಿಕೆಯ ರಾಶಿ-ಇವುಗಳಿಂದ ದೇಶೀ ರೂಢಿಯಿಂದ ಅವರು ಶೋಭಿಸಿದರು.

ಮುಸುಕು-ಮರೆಮಾಡು, ಮಟ್ಟಿ-ಮೃತ್ತಿಕೆ, ಧಟ್ಟು-ದಪ್ಪವಾಗಿ , ರಾಶಿ, ನೊಸಲು-ಹಣೆ

3. ಮಹಾರಾಜಾ ಕೇಳು, ಏಕಚಕ್ರವನ್ನು ಇವರು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. ಬ್ರಾಹ್ಮಣನೊಬ್ಬನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ವಿನಯದಿಂದ ಸ್ಥಳ ಪಡೆದು ಬಿಡಾರ ಮಾಡಿದರು. ಇವರು ಬೇಡುವ ಉದ್ಯೋಗದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿ ಅಲ್ಲಿನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ಆತಿಥ್ಯವನ್ನು ಕೈಕೊಂಡು ಅಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ದಿನ ಉಚಿತವಾದ ಭಿಕ್ಷಾ ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಲಕಳೆದರು.

ಯಾಚಕ-ಬೇಡುವ,
ಭವನ-ಮನೆ,
ಕತಿಪಯ-ಕೆಲವು,
ವಿಹಿತ-ಉಚಿತವಾದ

4. ತಂದ ಭಿಕ್ಷಾನ್ನವನ್ನು ಐವರು ಮಕ್ಕಳು ತಾಯಿ ಕುಂತಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಲು, ಇಂದುಮುಖಿ ಕುಂತಿಯು ಸಂತೋಷದಿಂದ ಅದನ್ನು ಎರಡು ಭಾಗ ಮಾಡಿ, ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಭೀಮನಿಗಿತ್ತು ಉಳಿದೊಂದು ಭಾಗವನ್ನು ತಾನೂ ಹಾಗೂ ನಾಲ್ವರು ಮಕ್ಕಳು ಊಟ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.

ನಿವೇದಿಸು-ಸಮರ್ಪಿಸು, ಸಾನಂದ-ಸಂತೋಷ, ವೃಕೋದರ-ಭೀಮನ ಹೆಸರು (ತೋಳದಂತೆ ಹೊಟ್ಟೆಯುಳ್ಳವನು) ವಿನಿಯೋಗಿಸು-ಉಪಯೋಗಿಸು

5. ಸಂಪತ್ತಿನ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಹಸ್ತಿನಪುರದ ಅರಸುಗಳ ಸಂತತಿ. ಶೂರತನದ ರೀತಿಯನ್ನು ನೋಡುವುದಾದರೆ ಇಂದ್ರ, ಸೂರ್ಯರ ತೇಜಸ್ಸಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಅತಿಶಯವಾದದ್ದು. ಮಕ್ಕಳು ಭಿಕ್ಷೆ ಬೇಡಿದ ಅನ್ನವನ್ನು ತಾಯಿ ಕುಂತಿಯು ಪಾಲಿನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಭಾಗ ಮಾಡಿ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಕಾಪಾಡಿದಳು. ಇನ್ನು ಉಳಿದವರ ಅವಸ್ಥೆ ಏನು ?

ಸಿರಿ-ಸಂಪತ್ತು, ಸಂತಾನ-ಸಂತತಿ, ಶೌರ್ಯ-ಶೂರತನ, ಪರಿ-ರೀತಿ, ಶಕ್ರ-ಇಂದ್ರ, ಉರೆ-ಹೆಚ್ಚು, ಮಿಗಿಲು-ಅತಿಶಯ, ತಿರಿದ-ಭಿಕ್ಷೆ ಬೇಡಿದ, ಕೂಳು-ಅನ್ನ, ಹಸುಗೆ-ಪಾಲು, ಹೊರೆ-ಕಾಪಾಡು, ಪಾಡು-ಅವಸ್ಥೆ

6. ಸೂರ್ಯೋದಯವಾಗುವುದಕ್ಕೆ ಮೊದಲೇ ಪ್ರಶಾಂತ ಬ್ರಾಹ್ಮೀ ಮುಹೂರ್ತದಲ್ಲಿ ಎದ್ದು ತಾಯಿಯ ಪಾದಗಳೆರಡಕ್ಕೂ ಅಭಿನಮಿಸಿ ಸಂಧ್ಯಾವಿಧಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಏರ್ಪಡಿಸಿದ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ನಡೆಯುವರು. ಅಲ್ಲಿ ಗೊತ್ತಾದ ಸಂಧ್ಯಾನ (ತ್ರಿಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡುವ ಧ್ಯಾನ), ಜಪಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿ, ಪುರಾಣ ಶ್ರವಣ ಮಾಡುವರು. ಮಧ್ಯಾಹ್ನದಲ್ಲಿ ಭಿಕ್ಷಾಟನಕ್ಕೆ ಹೊರಡುವರು. ಇದು ಇವರಿಗೆ ನಿತ್ಯ ನಿಯಮವಾಯ್ತು.

ಸುಬ್ರಾಹ್ಮ್ಯ-ಬ್ರಾಹ್ಮೀ ಮುಹೂರ್ತ (ದಿನದ ಆರಂಭ ಭಾಗ) ಸಂಧ್ಯಾಮಠ-ಸಂಧ್ಯಾವಿಧಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಏರ್ಪಡಿಸಿದ ಸ್ಥಳ, ಸಂಧ್ಯೋಪಾಸ್ಥೆ-ಸಂಧ್ಯಾನ-ತ್ರಿಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡುವ ಧ್ಯಾನ ಅಥವಾ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ, ಸಂಧ್ಯವಂದನೆ
ವಿಧಿ-ನಿಯಮ

7. ಭೋಜನದ ಅನಂತರದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮಹಾಜನಗಳೊಡನೆ ಬೆರೆತು ನೃಪರಾಜ ವಾರ್ತಾ ಕಥನದಿಂದ ವಿನೋದವಾಗಿ ಕಾಲ ಕಳೆಯುವರು. ಈ ರೀತಿ ತಮ್ಮ ರಾಜತನವನ್ನು ಮರೆತರು. ದ್ವಿಜರಾಜತೇಜದಲ್ಲಿ ಶೋಭಿಸಿದರು. ನರರಾಜರು ಅನುಸರಿಸಬೇಕಾದ ನೀತಿಯೇ ಇದು.

ಉತ್ತರ-ಅನಂತರ, ಮೆರೆ-ಶೋಭಿಸಿ

8. ಹೀಗೆಯೇ ಇರುವಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ತಿಂಗಳು ಕಳೆದ ಮೇಲೆ ಆ ಪಕ್ಕದ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಯಂಕಾಲದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಶೋಕದ ನೋವಿನ ಕೂಗಿನಿಂದ ದೊಡ್ಡ ಗದ್ದಲವೆದ್ದಿತು. ಅದನ್ನು ಕೇಳಿದ ಕುಂತಿ ಆತುರವಾಗಿ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಿ ಮನೆಯ ಯಜಮಾನನನ್ನು ಕಂಡು ವಿನಯದಿಂದ “ವಿಪ್ರಶ್ರೇಷ್ಠನೇ, ವ್ಯಥೆಯಿದೇನು ? ಆಕಸ್ಮಿಕವಾದ ಈ ಅತಿಯಾದ ದುಃಖಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೇನು?” ಎಂದು ಹೇಳಿದಳು.

ಶೋಕಾರ್ತರವ-ಶೋಕದ ನೋವಿನ ಕೂಗು, ಅಬ್ಬರ-ದೊಡ್ಡಗದ್ದಲ, ಭರ-ಆತುರ, ನಿರೋಧ-ವ್ಯಥೆ, ಉತ್ಕರುಷ-ಹೆಚ್ಚು, ಅತಿಶಯ, ಆಕಸ್ಮಿಕ-ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ

9. “ನಾಳೆ ವಿವಾಹೋತ್ಸವದ ಅತಿಶಯ ನಡೆಯಬೇಕು ಎನ್ನುವಾಗ ವಸಂತದ ಬಾಲಿಕೆಯರ ಓಕುಳಿಯ ಮಳೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಡಿಲೆರಗಿತು” ಎಂದನು ಆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು. “ಹೇಳಿ ಸ್ವಾಮಿ, ನಿಮಗೆ ಆದ ಅವಸ್ಥೆಯೇನು ? ಅದನ್ನು ನಾನು ಕೇಳಲಾಗದೇ ?” ಎಂದು ಕುಂತಿ ಕೇಳಲು, ಆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು" ಇದನ್ನು ಕೇಳಿ ಫಲವೇನವ್ವ ?" ಎಂದು ದುಃಖದಲ್ಲಿ ನಿಟ್ಟುಸುರಿಟ್ಟು ಬಿಟ್ಟನು.

ದೆಖ್ಖಾಳ-ಅತಿಶಯ, ಸುಯ್ದು- ನಿಟ್ಟುಸಿರು ಬಿಟ್ಟು, ದುಗುಡ-ದುಃಖ

10. ಕುಂತಿ ಸುಮ್ಮನಾಗದೆ “ತನಗೆ ಆದ ಕೆಡುಕನ್ನು, ಉಪೇಕ್ಷಿಸದ ಸಜ್ಜನರ ಸಮೂಹಕ್ಕೆ ಹೇಳಬೇಕು. ದುಃಖಿತರಾದ ವಿಪ್ರೇಂದ್ರರ ತೊಂದರೆಯನ್ನು ಕೇಳಬೇಕು. ಅಯ್ಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಹೇಳು ಹೇಳು. ಇದನ್ನು ಕೇಳಿ ನಾನು ದುಃಖಿತೆಯಾಗಬಾರದೇನು ? ಐದು ಜನರೊಡನೆ ಹೇಳಿಕೊಂಡ ದುಃಖ, ದುಃಖವಾಗಿ ಉಳಿಯುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ವಚನವಿಲ್ಲವೇ ?” ಎಂದು ಒತ್ತಾಯ ಮಾಡಿ ಕೇಳಿದಳು.

ಅನಿಷ್ಟ-ಕೆಡುಕು, ದೀನ-ದುಃಖಿತ, ಆಳಿಗೊಳ್-ಉಪೇಕ್ಷಿಸು
“ನ ದುಃಖಂ ಪಂಚಭಿಸ್ಸಹ” : ಐದು ಜನರೊಡನೆ ಹೇಳಿಕೊಂಡ ದುಃಖ ದುಃಖವಲ್ಲ (ಐದು ಜನರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿದ್ದರೆ ದುಃಖವು ದುಃಖವಾಗುವುದಿಲ್ಲ)

11. ಆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು ಹೇಳತೊಡಗಿದನು : “ತಾಯೇ ಕೇಳು. ಈ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ನಗರದಲ್ಲಿ ತನಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗಿದೆಯೆಂದು ಒಬ್ಬ ರಕ್ಕಸ ನಾಯಿ ಊರ ಹೊರಗೆ ಇರುವ ಬೆಟ್ಟದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ನೆಲಸಿದ್ದಾನೆ. ಪ್ರತಿದಿನವೂ ಅವನಿಗೆ ಮನೆ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನನ್ನು ಆರಿಸಿ ಮಿಗಿಲಾಗಿ ಎರಡು ಕೋಣಗಳು ಸಹಿತ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹನ್ನೆರಡು ಕಂಡುಗ ಅಕ್ಕಿಯ ಅನ್ನವನ್ನು ಕಳುಹಿಸಬೇಕು”.

ಆಯ-ಅನುಕೂಲ, ಶೈಲ-ಬೆಟ್ಟ, ಶಿಖರ-ತುದಿ, ಆಯಿದು-ಆರಿಸಿ, ಮೇಲಾಯಿ-ಮಿಗಿಲಾಗಿ, ಮಹಿಷದ್ವಯ-ಎರಡು ಕೋಣಗಳು, ನಿರ್ದಾಯ-ಸಂಪೂರ್ಣ, ಕಂಡುಗ-20 ಕೊಳಗದ ಒಂದು ಅಳತೆ, ಓಗರ-ಅನ್ನ, ಕೊಳಗ : ನಾಲ್ಕು ಬಳ್ಳಗಳ ಪರಿಮಾಣ, ಬಳ್ಳ-ನಾಲ್ಕು ಸೇರಿನ ಅಳತೆ (ಎರಡು, ನಾಲ್ಕು ಹತ್ತು ಅಥವಾ ಹನ್ನೆರಡು ಸೇರಿನ ಅಳತೆಗಳು ಬಳ್ಳವೆಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರದಲ್ಲಿದೆ)

12. ಆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು ಮುಂದುವರೆದು “ಇಷ್ಟನ್ನು ಮನೆಮನೆಗೆ ಸರದಿಯ ದಿನಕ್ಕೆ ಕೊಟ್ಟರೆ ತೃಪ್ತನು. ಇಲ್ಲವಾದರೆ ಆ ದಿನ ಊರನ್ನೇ ನುಂಗುವನು. ಈ ರೀತಿ ಹಲವು ಕಾಲದಿಂದ ನಡೆದು ಬಂದಿದೆ. ತಾಯೇ, ನಾಳೆಯ ದಿನದ ಸರದಿ ನನಗೆ ಬಂದಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ನಮ್ಮ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಮಗನೊಬ್ಬ; ನಾನೊಬ್ಬ; ನನಗೆ ಬೇರೆ ಮನುಷ್ಯರು ಯಾರೂ ಇಲ್ಲ” ಎಂದು ಕುಂತಿಗೆ ಹೇಳಿದನು.

ಬಾರಿ-ಸರದಿ, ತೆರು-ಕೊಡು, ತುಷ್ಟನು-ತೃಪ್ತನು, ತನುಜ-ಮಗ, ಮಾನಿಸರು-ಮನುಷ್ಯರು

13. ಮತ್ತೆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು, ಕುಂತಿಗೆ ತಿಳಿಸುತ್ತ “ಮಗನನ್ನು ಕೊಡೋಣವೆಂದರೆ ಪರಲೋಕಗತಿ ಕೆಟ್ಟು ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಇಹಲೋಕಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅಪಕೀರ್ತಿ ನನ್ನನ್ನು ಸೇರುವುದು ಅಲ್ಲದೆ ಈ ನನ್ನ ಪೀಳಿಗೆ ನಿಂತು ಹೋಗುವುದು. ಆದ್ದರಿಂದ ವಿಚಾರ ಮಾಡದೆ ನನ್ನ ಈ ಶರೀರವನ್ನು ರಕ್ಕಸನು ಕೊಲ್ಲವುದಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಆಹುತಿಯಾಗಿ ಕೊಡುವೆನು” ಎಂದು ಹೇಳಲು ಕುಂತೀದೇವಿ ನಗುತ್ತ “ಬ್ರಾಹ್ಮಣನೇ ಕೇಳು” ಎಂದು ನುಡಿದಳು.

ಪಾರಲೌಕಿಕ-ಪರಲೋಕದ ಗತಿ, ಸಂಬಂಧಿಸಿದ, ಅಗಡಾಗು-ಕೆಟ್ಟುಹೋಗು, ಅಪಖ್ಯಾತಿ-ಅಪಕೀರ್ತಿ, ತಗುಹು-ಸೇರು, ಐಹಿಕ-ಇಹಲೋಕಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ, ಸಂತತಿ-ಪೀಳಿಗೆ, ಘಾತ-ಕೊಲ್ಲು, ವಿಭಾಡಿಸು-ಆಹುತಿಯಾಗಿಕೊಡು

14. “ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲವೇ ! ನಿಮಗೆ ಉಂಟಾದ ವ್ಯಥೆಯದು ಅದೆಷ್ಟರ ಕಷ್ಟದ್ದು ? ಹೆದರಬೇಡ. ಆ ದೊಡ್ಡ ರಕ್ಕಸನ ಅಡಿಗೆಯ ಆಹಾರದ ನಾಶಕ್ಕೆ ನನ್ನಲ್ಲಿ ಸಾಮಥ್ರ್ಯವುಂಟು. ಎಷ್ಟು ಕಂಡುಗದಕ್ಕಿಯ ಅನ್ನವಾಗಬೇಕೋ ಅಷ್ಟನ್ನೂ ನೀನು ಸಿದ್ಧ ಮಾಡು. ಇದರ ಮೇಲೆ ಇನ್ನೇನು ಸಾಧನ ಬೇಕೋ ಅದನ್ನೆಲ್ಲಾ ಕಳುಹಿಸು” ಎಂದಳು ಆ ಕುಂತಿ.

ಗಸಣಿ-ವ್ಯಥೆ, ಏಸರು-ಎಷ್ಟು, ಆಪತ್ತು-ಕಷ್ಟ, ಬಾಣಸ-ಅಡಿಗೆ, ಬೀಯ-ಆಹಾರ, ರಪಣ-ಸಾಮಥ್ರ್ಯ, ಅಳವಡಿಸು-ಸಿದ್ಧಮಾಡು, ತೆಗೆಸು-ಕಳುಹಿಸು.

15. ಕುಂತಿಯು ಮುಂದುವರಿಸಿ, “ನಿಮ್ಮ ಊರಿನಲ್ಲಿ ಅಲೆದಾಡಿ, ಅನ್ನವನ್ನು ಬೇಡಿ ತಂದು ನನ್ನ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಸಾಕುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ನನ್ನ ಮಕ್ಕಳು ಭೂಮಿಯನ್ನು ಆಳುವ ಸತ್ಯ ಸಾಹಸಿಗಳಿದ್ದು ಪ್ರಯೋಜನವೇನು ? ಅವರಲ್ಲೊಬ್ಬ ದುಷ್ಟನು. ಅವನನ್ನು ಪೋಷಿಸಲು ತಿಳಿಯದು. ಎರಡು, ಎಂಟರ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ತಿಳಿಯದವನು. ಅವನೊಬ್ಬನ ಹೊಟ್ಟೆಗೆ ಆಹಾರವನ್ನು ಜತೆಗೂಡಿಸಲಾರೆನು” ಎಂದು ನಸುನಗುತ್ತ ಕುಂತಿ ಹೇಳಿದಳು.

ತಿರುಗಿ-ಅಲೆದಾಡಿ, ತಿರಿದು-ಬೇಡಿ, ಸಲಹು-ಸಾಕು, ಫಲ-ಪ್ರಯೋಜನ, ಹೊರೆ-ಪೋಷಿಸು, ದುರುಳ-ದುಷ್ಟ, ಎರಡೆಂಟರಿಯನು-ಎರಡಕ್ಕೂ ಎಂಟಕ್ಕೂ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ತಿಳಿಯದಿರುವವನು, ನೆರಹು-ಜತೆಗೂಡಿಸು

16. “ಆ ಮಗನನ್ನು ಸಾಕಲಾರೆನು. ಆತನನ್ನು ನಿಮ್ಮ ರಾಕ್ಷಸನ ಊಟಕ್ಕೆ ನೂಕುತ್ತೇನೆ. ನನಗೆ ಉಳಿದ ನಾಲ್ವರು ಸಾಕು” ಎಂದಳು. ಅದನ್ನು ಕೇಳಿ ಆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು ಆಶ್ಚರ್ಯಪಟ್ಟು. “ಸಾಕಲಾರದೆ ಮಗನನ್ನು ಬೆಂಕಿಯಲ್ಲಿ ನೂಕಿದವರು ಯಾರಾದರೂ ಉಂಟೆ ? ಮಹಾಸತೀ ! ನಿನ್ನ ದಿಟ್ಟತನಕ್ಕೆ ನಮಿಸಿದೆನು” ಎನುತ್ತ ಕೈಮುಗಿದನು.

ಆಕೆವಾಳತನ-ದಿಟ್ಟತನ

17. “ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ! ಹುಚ್ಚನಯ್ಯಾ ನೀನು ! ಸುಮ್ಮನೆ ವಿವರಣೆಯ ಮಾತೇ ನನ್ನದು ? ಬಂಡಿಯನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸು, ಭಕ್ಷ್ಯ, ಸಾರು, ಕರಿದ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನೂ ಮಾಡಿಸು. ತುಪ್ಪದ ಕೊಡವನ್ನು ತರಿಸು, ಹಾಲು ಮೊಸರುಗಳನ್ನು ತುಂಬಿದ ಪಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸು” ಎಂದು ಮತ್ತೆ ಒತ್ತಾಯ ಮಾಡಿ ನುಡಿದ ಕುಂತಿಗೆ “ಬೇಡಮ್ಮಾ ಬೇಡ” ಎನುತ್ತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು ಕೈಮುಗಿದನು.

ಮರುಳ-ಹುಚ್ಚ, ವೃಥಾ-ಸುಮ್ಮನೆ, ವಿಸ್ತರಣ-ವಿವರಣೆ, ಸಂವರಿಸು-ಸಿದ್ಧಪಡಿಸು, ಸೂಪ-ಸಾರು, ದಂಶಕ-ಕಚ್ಚಿ ತಿನ್ನುವ ಪದಾರ್ಥ, ಹರವಿ-ನೀರು ತುಂಬುವ ಮಣ್ಣಿನ ಪಾತ್ರೆ, ಒದವಿಸು-ಒದಗಿಸು

18. “ಪದಾರ್ಥಗಳ ರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಬೇಡಿ ಪಡೆಯುವುದುಂಟು, ಇಲ್ಲವೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಪದಾರ್ಥಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಕೊಡುವುದುಂಟು, ಯೋಚಿಸಿದರೆ, ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಕಡವಾಗಿ ಕೊಟ್ಟವರುಂಟೆ ? ಅದರಲ್ಲೂ ಮೃತ್ಯುವಿನ ನಾಲಿಗೆಯ ರುಚಿಗಾಗಿ ! ನಮ್ಮನ್ನು ನೋಡಿ ಜನಸಂದಣಿ ನಗುವುದಿಲ್ಲವೇ ? ಕೇಳು, ಇಹ ಪರವೆರಡರಲ್ಲೂ ಕಷ್ಟವಾಗುವುದು. ತಾಯಿ ನೀನು ಹಿರಿಯಳು, ಹೌದು, ನಿಜವಾಗಿಯು ಮನುಷ್ಯಳಲ್ಲ !” ಎಂದನು.

ಎರವು-ಬೇಡಿಪಡೆದಿದ್ದು, ಸಾಲ- ಕq, ಮುಯಿಮುಟ್ಟು-ತೆಗೆದುಕೊಂಡದ್ದಕ್ಕೆ, ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಕೊಡುವುದು. ಭಾವಿಸು-ಯೋಚಿಸು, ವಸ್ತೂತ್ಕರ-ಪದಾರ್ಥಗಳ ರಾಶಿ, ನೆರವಿ-ಜನಸಂದಣಿ, ಗರುವೆ-ಹಿರಿಯಳು, ಮನುಜೆ-ಮನುಷ್ಯಳು.

19. ಏನನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ದಧೀಚಿಯು ಲೋಕದ ಜನರ ತೊಂದರೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿದನು ? ಶಿಬಿ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯು ತಾನೇನು ಕೊಟ್ಟನು ? ಜೀಮೂತವಾಹನನು ಏನು ಮಾಡಿದನೆಂದು ಕೇಳಿ ಬಲ್ಲೆಯಾ ? ನೀನು ಇದು ಯಾವುದನ್ನೂ ಕೇಳಿ ತಿಳಿದಿಲ್ಲವೆಂದು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ನನ್ನ ಮಗನನ್ನು ನಿನ್ನ ಸಂದರ್ಭಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊ ಎಂದು ಕುಂತಿ ಹೇಳಿದಳು.

ಲೋಗರು-ಲೋಕದ ಜನರು, ಮತ್-ನನ್ನ, ಸೂನು-ಮಗ, ಅವಸರ-ಸಂದರ್ಭ

ದಧೀಚಿ-ಸ್ವಾಯಂಭುವ ಮನ್ವಂತರದಲ್ಲಿ, ಬ್ರಹ್ಮಮಾನಸ ಪುತ್ರ ಅಥರ್ವಣ ಮಹರ್ಷಿಯಿಂದ ಕರ್ದಮ ಪುತ್ರಿಯಾದ ಶಾಂತಿಯೆಂಬುವಳಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಮೂವರು ಪುತ್ರರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನು. ಧೃತವ್ರತ, ಅಥರ್ವಶಿರರೆಂಬುವರು ಈತನ ಅಣ್ಣ ತಮ್ಮಂದಿರು. ದೇವತೆಗಳು ಒಮ್ಮೆ ಈತನಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದು ತಮ್ಮ ಅಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ನ್ಯಾಸವಾಗಿಟ್ಟು ಹೋದರು. ಕಾಲಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಅವು ತುಕ್ಕು ಹಿಡಿಯ ಬಂದವು. ಎಷ್ಟು ಕಾಲವಾದರೂ ದೇವತೆಗಳು ಅವುಗಳನ್ನು ಕೊಂಡು ಹೋಗಲಿಲ್ಲ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ದಧೀಚಿ ಆ ಅಸ್ತ್ರಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ಜಲದಲ್ಲಿ ಅಭಿಮಂತ್ರಿಸಿ ಪಾನಮಾಡಿಬಿಟ್ಟನು. ಕೆಲಕಾಲದ ಮೇಲೆ ದೇವತೆಗಳು ಬಂದು ಅಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದರು. ದಧೀಚಿ ನಡೆದ ಸಮಾಚಾರವನ್ನು ಹೇಳಿದ. ದೇವತೆಗಳು ನಿರ್ಬಂಧಪಡಿಸ ತೊಡಗಿದರು. ಆಗ ದಧೀಚಿ “ನಿಮ್ಮ ಅಸ್ತ್ರಗಳೆಲ್ಲವೂ ನನ್ನ ಬೆನ್ನ ಮೂಳೆಯಲ್ಲಿ ಬೆರೆತಿವೆ. ನಾನು ಯೋಗ ಬಲದಿಂದ ದೇಹತ್ಯಾಗ ಮಾಡುತ್ತೇನೆ. ನೀವು ನನ್ನ ಬೆನ್ನು ಮೂಳೆಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ನಿಮಗೆ ಬೇಕಾದ ಅಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಿರಿ” ಎಂದು ಹೇಳಿ ದೇಹ ತ್ಯಾಗ ಮಾಡಿದನು. ದೇವತೆಗಳು ದಧೀಚಿಯ ಮೂಳೆಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ, ವಿಶ್ವಕರ್ಮನ ಮೂಲಕ ತಮತಮಗೆ ಬೇಕಾದ ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಸಿಕೊಂಡರು.
ಶಿಬಿ : ಕಾಶೀ ದೇಶದ ಅರಸನಾದ ವೃಷದರ್ಭರಾಜನ ಮಗ. ಆದ್ದರಿಂದ ವೃಷಾದರ್ಭಿ ಎಂಬುದೂ ಈತನ ಹೆಸರು. ಮರೆ ಹೊಕ್ಕವರನ್ನು ಕಾಪಾಡುವುದು ಈತನ ಮುಖ್ಯ ವ್ರತ. ಒಮ್ಮೆ ಇಂದ್ರನೂ, ಅಗ್ನಿಯೂ ಗಿಡಗ, ಪಾರಿವಾಳಗಳ ರೂಪವನ್ನು ತಳೆದು ಈತನನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಬಂದರು. ಪಾರಿವಾಳ ಮೊದಲು ರಾಜನನ್ನು ಮರೆ ಹೊಕ್ಕಿತು. ಗಿಡಗ ತನ್ನ ಆಹಾರವನ್ನು ತನಗೆ ಒಪ್ಪಿಸಬೇಕೆಂದು ಕೇಳಿತು. ರಾಜ ಪಾರಿವಾಳದ ತೂಕ ತನ್ನ ಶರೀರದ ಮಾಂಸವನ್ನು ಕಡಿದು ತಕ್ಕಡಿಯಲ್ಲಿಟ್ಟ ಆಗ ಇವನ ಶರಣಾಗತ ವ್ರತಕ್ಕೆ ಮೆಚ್ಚಿದ ಇಂದ್ರಾಗ್ನಿಗಳು ಇವನಿಗೆ ಮೈದೋರಿ ಅನೇಕ ವರಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟರು.
ಜೀಮೂತವಾಹನ - ಒಬ್ಬ ವಿದ್ಯಾಧರ. ಜೀಮೂತ ಕೇತುವಿನ ಮಗ. ವಾಸುಕಿ (ಸರ್ಪರಾಜ) ಹಾಗೂ ಗರುಡನಿಗೂ ಆದ ಒಪ್ಪಂದದಂತೆ ಪ್ರತಿದಿನವೂ ಒಬ್ಬೊಬ್ಬನಾಗನನ್ನು ಗರುಡನಿಗೆ ಆಹಾರವಾಗಿ ಒಪ್ಪಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಆ ಪ್ರಕಾರ ಶಂಖಚೂಡ ಎಂಬ ನಾಗನ ಸರದಿ ಬಂತು. ಶಂಖಚೂಡನ ತಾಯಿ ಮುದುಕಿಯ ದುಃಖ ನೋಡಲಾರದೆ, ಶಂಖಚೂಡನನ್ನು ಉಳಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಅವನಿಗೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಜೀಮೂತವಾಹನ ಗರುಡನಿಗೆ ಗ್ರಾಸವಾಗಿ ಸಮರ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು ತ್ಯಾಗ ಮಾಡಿದನು.

20. “ಯಾವನ ಸಂಪತ್ತು ಪರಹಿತದಲ್ಲಿ ಸತ್ತವರನ್ನು ಬದುಕಿಸುವ ಮೂಲಿಕೆಯಾಗುತ್ತದೋ, ಯಾರ ಪರಹಿತ ಕಾರ್ಯದಿಂದ ಒಬ್ಬನ ಪ್ರಾಣ ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೋ ಅವರಿಬ್ಬರೇ ಮೂರು ಲೋಕಗಳಲ್ಲಿ ಆ ಬ್ರಹ್ಮ, ಇಂದ್ರಾದಿ ದೇವತೆಗಳ ಸಮೂಹಕ್ಕೆ ಯೋಗ್ಯರಾದವರು”. ಎಂದು ಮುಂತಾದ ನೀತಿ ವಚನಗಳಿಂದ ಆ ಭೂಸುರನಿಗೆ ಮನದಟ್ಟು ಮಾಡಿದಳು.

ಅರ್ಥ-ಸಂಪತ್ತು, ಪರಾರ್ಥ-ಪರಹಿತ, ನಿರ್ವಾಣ-ಮುಕ್ತಿ, ಸಂಭಾವನೀಯರು-ಯೋಗ್ಯರಾದವರು

21. ಕುಂತಿಯು ಒತ್ತಾಯದಿಂದ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಿಗೆ ಮನದಟ್ಟು ಮಾಡಿ ತಿಳಿಸಿ ಮನೆಗೆ ಬಂದಳು. ಭೀಮನನ್ನು ಪಕ್ಕಕ್ಕೆ ಕರೆದಳು. ಅವನಿಗೆ ಧಾರಾಳವಾದ ಔತಣದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಿದಳು. ಅಬ್ಬರಿಸಿ ಸಂತೋಷದಲ್ಲಿ ಭೀಮನು ಭುಜತಟ್ಟಿದನು. ಯಮನಂದನಾದಿಗಳು ರಕ್ಕಸನ ಜಯಿಸುವ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಸಂಶಯದ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿ ದುಃಖಿಸಿ ನುಡಿದರು.

ಕೆಲ-ಪಕ್ಕ, ಹೇರಾಳ-ಧಾರಾಳ, ಉಲಿದು-ಧ್ವನಿಮಾಡಿ, ಬಾಹಪ್ಪಳಿಸು-ಭುಜತಟ್ಟು, ಅಳಲಿ-ದುಃಖಿಸಿ

22. ಕಲಿಭೀಮನು ಧರ್ಮನಂದನಾದಿಗಳನ್ನು “ಮರುಳುಗಳು ನೀವು” ಎಂದು ಗದರಿಸಿ ನುಡಿದನು. ಆ ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿಯಲ್ಲೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಅಡುಗೆಯ ಸಿದ್ಧತೆ ಭರದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯ್ತು. “ನಮ್ಮ ತಾಯಿ ನನ್ನನ್ನು ಕಾಪಾಡಿದಳು. ಪಾರಣೆಯ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಅವಳನ್ನು ಹರಸುವೆನು. ನಾಳೆ ನಾನು ರಾಜನು” ಎನುತ್ತ ಕಲಿಭೀಮ ಸಂತೋಷಿಸಿದನು.

ರಭಸ-ಭರ, ಹೊರೆ-ಕಾಪಾಡು, ಹಿಗ್ಗು-ಸಂತೋಷಿಸು

23. ವಿಧವಿಧದ ಬಹುಭಕ್ಷ್ಯದ ಅಡುಗೆಯ, ಪರಿಮಳ ಬೀರುವ ಹಲವು ಶಾಕಾದಿಗಳಿಗೆ ಹಾಕುವ ಒಗ್ಗರಣೆಗಳ ಒಳ್ಳೆಯ ಸುವಾಸನೆ ಭೀಮಸೇನನನ್ನು ನಿದ್ರೆಯಿಂದ ಎಚ್ಚರಿಸಿತು. ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿನ ಬೆಟ್ಟದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನು ಸುಳಿದನು. ಕುಂತಿಯನ್ನು ಭೀಮನು ಕರೆದು ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ ಮನೆಗೆ ಬೇಗನೆ ಕಳುಹಿಸಿದನು.

ಪರಿಪರಿ-ವಿಧವಿಧ, ಪಾಕ-ಅಡುಗೆ, ಸೌರಭ-ಸುವಾಸನೆ, ತಿಳಿದುದು-ಎಚ್ಚರವಾದುದು

24. ಕುಂತಿ ಬಂದದ್ದನ್ನು ಕಂಡು ಆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು “ಏನು ಬಂದಿರಿ ? ತಾಯೇ ? ಏನು ಚಂಚಲತೆಯೆ ?” ಎಂದು ಕೇಳಲು, ಕುಂತಿಯು “ತೆಗೆ, ಬಂಡಿಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸು, ಯಾವ ಯೋಚನೆಯೂ ಬೇಡ, ಚೀಲಗಳಲ್ಲಿ ಭಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ತುಂಬು. ಆಗಲೇ ಸೂರ್ಯ ಹುಟ್ಟಿದನು” ಎಂದು ಎಚ್ಚರಿಸಲು, ಬಹಳ ಸಂತೋಷದಿಂದ ಎಲ್ಲ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಮಗನೊಟ್ಟಿಗೆ, ಭಾರಿಯ ಬಂಡಿಯಲ್ಲಿ ಅದರ ವೇಗ ತಗ್ಗುವಷ್ಟು ತಂದು ತಂದು ಒಟ್ಟಿದನು.

ಚಾಪಳ-ಚಂಚಲತೆ, ಕುನಿಕಿಲಲಿ-ಚೀಲಗಳಲ್ಲಿ, ಅಡಕು-ಒಟ್ಟು
ಸೂನು -ಮಗ

25. ಶೋಭಿಸುವ ಬಹು ವಿಧ ಭಕ್ಷ್ಯಗಳ ಸಮೂಹದ ಬುಟ್ಟಿಗಳು ಸಾಲಾಗಿ ವೃತ್ತಾಕಾರವಾಗಿ ಕೂಡಿದ್ದವು. ಹಾಲು ತುಪ್ಪಗಳು ತುಂಬಿದ ಹಲವು ಮಣ್ಣಿನ ಪಾತ್ರೆಗಳು, ಆ ಪಾತ್ರೆಗಳ ಸುತ್ತ ಮುಚ್ಚಳ ಹಾಕಿ ಮುಚ್ಚಿದ ವಿವಿಧ ಶಾಕಾವಳಿಯ ಆಹಾರದ ಪಾತ್ರೆಗಳು, ಚೀಲಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಿದ ಅನ್ನದ ರಾಶಿ - ಇವುಗಳಿಂದ ತುಂಬಿ ಬಂಡಿ ಸಿದ್ಧವಾಗಿ ನಿಂತಿತು.

ನಳನಳಿಪ-ಶೋಭಿಸು, ಹೆಡಗೆ-ಬುಟ್ಟಿ, ಓರಣಿಸಿ-ಸಾಲಾಗಿ, ಮಂಡಳಿಸಿ-ವೃತ್ತಾಕಾರವಾಗಿ, ಹರವಿ-ಮಣ್ಣಿನ ಪಾತ್ರೆಗಳು, ಬೋನ-ಆಹಾರ, ಕುನಿಕಿಲ-ಚೀಲ, ಕಳವೆ-ಬತ್ತ

ಹೆಡೆಗೆ-ಹೆಡಗೆ

26. ಕುಂತಿಯು ಮನೆಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿ ಬಂದಳು. ಭೀಮನನ್ನು ಕರೆದಳು. “ಭೀಮಾ, ಎದ್ದೇಳು. ಪಾರಣೆಗೆ ತವಕ ಪಡಬೇಡ. ದುಷ್ಟನೊಡನೆ ಅವನ ಸತ್ವದ ರೀತಿಯನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಂಡು ಅವನನ್ನು ನಾಶಮಾಡುವುದು. ಬಂದಿರುವ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ವ್ಯರ್ಥವಾಗಿ ಕಳೆದು ಬಿಡಬೇಡ. ಅವನ ರಭಸವನ್ನು ತಿಳಿದು ಎದುರಿಸುವುದು. ದೈತ್ಯನನ್ನು ಸಂಹರಿಸು” ಎಂದು ಮಗನನ್ನು ಹರಸಿದಳು.

ಕಾತರಿಸದಿರು-ತವಕ ಪಡಬೇಡ, ಉರುವಣೆ-ರಭಸ

27. ಭೀಮನು ಬೆರಳಲ್ಲಿ ಧರಿಸಿದ್ದ ದರ್ಭೆಯನ್ನು ಕಿತ್ತು ಎಸೆದು, ಮಡಿ ಮಾಡಿದ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿ ಉಟ್ಟುಕೊಂಡನು. ಕುಂತಿಯ ಪಾದಧೂಳನ್ನು ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಧರಿಸಿಕೊಂಡು ಧರ್ಮರಾಜನ ಪಾದಗಳಿಗೆ ನಮಿಸಿ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಹರುಷದಿಂದ ಓಡಿ ಬಂದು ಬಂಡಿಯ ಶಿರದ ಹಲಗೆಯನ್ನು ಹತ್ತಿ ಕುಳಿತನು. ಹುರಿಯ ಹಗ್ಗವನ್ನು ಹಿಡಿದೆಳೆದು ಹೂಡಿದ ಎತ್ತುಗಳನ್ನು ಮುಂದೆ ನಡೆಸಿದನು.

ಹರಿದು-ಕಿತ್ತು, ಧೌತ-ಮಡಿ ಮಾಡಿದ, ಅಂಬರ-ಬಟ್ಟೆ, ಬಿಗಿದು-ಕಟ್ಟಿ, ರಜ-ಧೂಳು, ಹರಿತಂದು-ಓಡಿಬಂದು, ಅಡರು-ಹತ್ತಿ ಕುಳಿತನು

28. ಈ ಸುದ್ದಿ ಊರಿನಲ್ಲಿ ಹರಡಿತು. “ಈ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಐವರು ಮಹಾಪಂಡಿತರು, ಧನವಿಲ್ಲದವರು ಭಿಕ್ಷಾನ್ನದಿಂದ ಜೀವಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವರೊಳಗೆ ಒಬ್ಬನನ್ನು ನಮ್ಮ ಊರಿನ ರಾಕ್ಷಸನ ಸರದಿಯೂಟಕ್ಕೆ ಆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ ತಾಯಿ ಕೊಟ್ಟಳಂತೆ ; ಏನಾಶ್ಚರ್ಯ ?” ಎಂದು ನೋಡುವವರ ಗುಂಪು ಪವನಜನನ್ನು ಮುತ್ತಿಕೊಂಡಿತು.

ನಿರ್ಧನಪುರುಷರು-ಧನವಿಲ್ಲದವರು, ಪರಿವಿಡಿಯ-ಸರದಿಯ, ಅಚ್ಚರಿ-ಆಶ್ಚರ್ಯ, ನೋಟಕರು-ನೋಡುವವರು, ನೆರವಿ-ಗುಂಪು

29. ಪುರಜನರು ಹಾಗೆಯೆ ಗುಂಪುಗೂಡಿ ಬಂದು ಸೇರಲು ಭೀಮನು ಬಂಡಿಯನ್ನು ಊರ ಹೊರಕ್ಕೆ ಹೊರಡಿಸಿದನು. ಭೀಮನು, ಅವರಿಗೆ “ನೀವೆಲ್ಲಾ ದೂರದಲ್ಲಿರಿ, ದೈತ್ಯನಿಂದ ಸಾಯುವವನೇ ನಾನು ? ಸಾಕು, ಬಿಡಿ, ನೀವು ಹೊರಟು ಹೋಗಿ” ಎಂದು ಹೇಳಿದನು. ಬಳಿಕ ಹೂಡಿದ ಹೋರಿಗಳನ್ನು ಹೊಡೆದು ಅಬ್ಬರಿಸಿ, ರಣಧೀರ ಮಾರುತಿ, ರಾಕ್ಷಸನಿದ್ದ ಕಡೆಗೆ ಬಂಡಿಯನ್ನು ವೇಗವಾಗಿ ಹೊಡೆದುಕೊಂಡು ಹೊರಟನು.

ಹೊರವಂಡಿಸು-ಹೊರಡಿಸು, ಮಾರುತಿ-ಭೀಮ (ವಾಯು ಪುತ್ರರಾದ ಹನುಮಂತನಿಗೂ, ಭೀಮನಿಗೂ ಈ ಹೆಸರು ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ)

30. ದಾರಿಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲೇ ಭಕ್ಷ್ಯಾದಿಗಳು ಖಾಲಿಯಾಗಿ ಬರಿ ಬುಟ್ಟಿಗಳು ಉಳಿದವು. ಅನ್ನದಲ್ಲಿ ಅರ್ಧವನ್ನು ಮುಗಿಸಿ ಬಿಟ್ಟನು. ಸಾಲಾಗಿದ್ದ ಮಡಕೆಗಳಿಂದ ಹಾಲು ತುಪ್ಪಗಳನ್ನು ಸುರಿದುಕೊಂಡನು. ನೀರಿನ ಚೀಲದಿಂದ ನೀರನ್ನು ಕುಡಿದು ಬಂಡಿಯನ್ನು ಮೆಲ್ಲನೆ ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ರಕ್ಕಸನಿದ್ದ ಬಳಿಗೆ ತಂದನು. ಅವನನ್ನು ಕೂಗಿ “ಎಲವೋ ಕುನ್ನಿ ಕೂಳಿದೆ ತಿನ್ನು ಬಾ” ಎಂದು ಕರೆದನು.

ಎಡೆ-ದಾರಿಯ ಮಧ್ಯ,
ಓಜೆ-ಸಾಲು, ಪಕ್ಕಲೆ-ಪಕಾಲಿ-ಎತ್ತಿನ ಮೇಲೆ ನೀರು ಸಾಗಿಸಲು ಉಪಯೋಗಿಸುವ ಚರ್ಮದ ಚೀಲ

ಹೆಡೆಗೆ- ಹೆಡಗೆ

31. ಇದನ್ನು ಕಂಡು ದುಷ್ಟ ರಕ್ಕಸನು ಆಶ್ಚರ್ಯಪಟ್ಟನು. “ಇವನ ದರ್ಪವು ಆಶ್ಚರ್ಯವಲ್ಲಾ ! ಹರಿಹರರೂ ನನ್ನೊಡನೆ ಸೆಣಸುವುದಕ್ಕೆ ಹೆದರುತ್ತಾರೆ. ಬಂಡಿ ತುಂಬಿದ ಅನ್ನವನ್ನು ಇವನು ಈ ದಿನ ಉಂಡು ಬದುಕಲಿ. ಊರ ಹಾರುವರನ್ನೆಲ್ಲಾ ಇವನ ಸಹಿತವಾಗಿ ಹಿಂಡುವೆನು ಎಂದು ಹಲ್ಲು ಕಡಿದು ಗರ್ಜಿಸಿದನು.

ಬೆರಗು-ಆಶ್ಚರ್ಯ, ಉದ್ದಂಡತನ-ದರ್ಪ, ತೊಡಕು-ಸೆಣಸು, ಪಾರ್ವರು-ಹಾರುವರು, ಹಿಂಡು-ಸಂಕಟಪಡಿಸು, ಮೊರೆ-ಗರ್ಜಿಸು, ಖಂಡಪರಶು-ಹರ

32. ಇತ್ತ ಇವನು ರೇಗುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಅತ್ತ ಮಾರುತಿ ಉಳಿದಿದ್ದ ಅನ್ನವನ್ನು ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ತೋರಿಸುತ್ತ ತುತ್ತುಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ತೂಗುತ್ತ ಬಾಯಲ್ಲಿ ಮೆತ್ತಿಕೊಂಡು ಅವನನ್ನು ಬೆರಳಲ್ಲಿ ಅಣಕಿಸ ತೊಡಗಿದನು. ರಕ್ಕಸನು ತನ್ನ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, “ಇತ್ತ ನನ್ನ ಹಸಿವು ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದೆ. ತುತ್ತು ಗಂಟಲೊಳಗೆ ಇಳಿಯುವ ಹಾಗಿಲ್ಲ. ಈಗಲೇ ಇವನೊಡನೆ ಸೆಣಸಾಡಬೇಕಿದೆಯಲ್ಲ ! ಅಯ್ಯೋ ವಿಧಿಯೇ ?” ಎನುತ್ತ ತಿರುಗಿಕೊಂಡು ಎದ್ದನು.

ಶೇಷಾನ್ನ-ಉಳಿದ ಅನ್ನ, ಏಡಿಸು-ಅಣಕಿಸು, ತೊಡಗು-ಸೆಣಸು, ಅಮರಾರಿ-ರಕ್ಕಸ (ದೇವತೆಗಳ ಶತ್ರು)

33. ಎರಡೂ ಕೈಗಳನ್ನು ಬಲವಾಗಿ ಮುಷ್ಟಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ರಕ್ಕಸನು ಭೀಮನ ಬೆನ್ನ ಮೇಲೆ ಗುದ್ದಿದನು. ಬಹಳ ತುತ್ತುಗಳ ನುಂಗುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಇವನಿಗೆ ಅದೇನೆಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ಖಳನು ಮರವನ್ನು ಮುರಿದುಕೊಂಡು ಬಂದು ಮೇಲೆರಗಿದರೆ, ಕಲಿಭೀಮನು ಮತ್ತೆ ಹಿಂದಿರುಗಿ ನೋಡಿ ನಗುತ್ತಾ “ಬರುತ್ತೇನೆ, ತಾಳು, ಉಳಿದಿರುವ ಅರ್ಧಕೆಲಸ ಮುಗಿಯಲಿ” ಎಂದನು.

ಎರಗು-ಮೇಲೆ ಬೀಳು, ತೋಟಿ-ಜಗಳ, ಪುನರಪಿ-ಮತ್ತೆ, ಅರೆ-ಅರ್ಧ, ಪೂರೈಸಲಿ-ಮುಗಿಯಲಿ

34. ಮಹಾರಾಜ ನಿಮ್ಮ ಭೀಮನ ರೀತಿಯನ್ನು ಕೇಳು. ಆ ರೀತಿ ತುಂಬಿದ ಬಂಡಿಯ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಹೊಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಸಂತವಿಸಿ ಬಹಳ ಸಮಾಧಾನದಿಂದ ಕೈತೊಳೆದುಕೊಂಡನು. ತೇಗಿನ ಅಲೆಗಳು ಉಕ್ಕುಕ್ಕಿ ಬರತೊಡಗಿತು. ತೇಗುತ್ತಲೇ ಶತ್ರು ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಯಮನೋಪಾದಿಯಲ್ಲಿರುವ ಭೀಮಸೇನನು ಎದ್ದು ನಿಂತು ಸಿಂಹನಾದ ಮಾಡಿದನು.

ಸರಕು-ಸಾಮಗ್ರಿ, ಪರಬಲಾಂತಕ-ಶತ್ರು ಸೈನ್ಯದ ಯಮ, ತರಂಗ-ಅಲೆಗಳು

35. “ನಾವು ಸಮಾಧಾನ ಚಿತ್ತದಿಂದ ಉಂಡೆವಯ್ಯಾ ! ಬಿಡುವಿನಲ್ಲಿ ನೀವು ಗಾಯಗಳನ್ನು ಉಂಡಿರಿ. ನಮ್ಮ ಸಹಿತವಾಗಿ ಈ ಊರ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರನ್ನು ಹಿಂಡುವಿರಲ್ಲವೇ ? ಹಲವು ಕಾಲಕ್ಕೆ ಇಂದಿನಂಥ ಊಟ ಉಂಡೆವು ! ಇವತ್ತು ಉಂಡದ್ದೀಗ ನಿಜವಾದ ಊಟ ! ಸಾವಕಾಶವು, ಶಿವನ ಮೇಲಾಣೆ” ಎನುತ್ತ ಭೀಮನು ಬೀಗಿದನು.

ಸಮಚಿತ್ತ-ಸಮಾಧಾನ ಚಿತ್ತ, ಎಡೆ-ಬಿಡುವು, ಹಾರುವರು-ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು, ನಿಧಾನ-ಸಾವಕಾಶ, ಮದವೇರು-ಬೀಗು, ಹೆಮ್ಮೆಪಡು
ಖಂಡ ಪರಶು - ಈಶ್ವರ

36. ಭೀಮನು ಕೋಪಗೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆಯೇ ಬಕನು ಮನಸ್ಸು ಗಟ್ಟಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ತನ್ನ ಪೆಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟನು. ಇವನು ಕೋಪಗೊಂಡರೆ ಬಳಿಕ ಏನು ಮಾಡುತ್ತಾನೋ ? ಎಂದು ಎಣಿಸಿರಬೇಕು. ಬಕನ ಏಟು ಬಿದ್ದ ಮೇಲೆ ಈತ ಗರ್ಜಿಸಿ ಎದ್ದು ನಿಂತನು. ಅವನು ಎದುರಾದನು. ಭೀಮ ಬಕರ ಕಾಳಗಕ್ಕೆ ವಾಸುಕಿಯ ಕೊರಳು ಕುಸಿಯಿತು.

ಖಾತಿ-ಕೋಪ, ಹೊಯ್ಗಳು-ಪೆಟ್ಟು, ಮುಳಿ-ಕೋಪಗೊಳ್ಳು , ಸುರಾರಿ-ರಕ್ಕಸ, ವಾತಜ-ವಾಯುಪುತ್ರ (ಭೀಮ), ಹೋರಟೆ-ಕಾಳಗ

37. ಒಬ್ಬರನ್ನೊಬ್ಬರು ಹಿಡಿದರು. ಎದೆಗೆ ಹೊಡೆದು ಹಿಂದೆ ಸರಿದರು. ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಗರ್ಜಿಸುತ್ತ ಹೆಮ್ಮರ ಮುರಿಯುವಂತೆ ಹೊಯ್ದಾಡಿದರು, ತಿವಿದರು. ಕಲಿಭೀಮನು ತೋಳ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಅವನನ್ನು ಕೆಡವಿದನು. ಅವನು “ಉಂಡ ಅನ್ನದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತೋರು” ಎನ್ನುತ್ತ ಅಧಿಕ ಸತ್ತ್ವದಿಂದ ವಾಯು ಪುತ್ರನನ್ನು ಹಿಡಿದನು.

ಉರ-ಎದೆ, ಹಿಂಗು-ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಸರಿ, ಉಡಿ-ಮುರಿ, ಬಲುಹು-ಶಕ್ತಿ, ಕೊಡಹು-ಕೆಡವು, ಉಗ್ಗಡ-ಅಧಿಕ, ಕಡುಹು-ಶಕ್ತಿ

38. ಕಲಿಭೀಮನು ಸಿಕ್ಕಿ ಬಿಟ್ಟನೆನ್ನುವಂತೆ ಕೈಯಿಕ್ಕಿ ಮೈಯನ್ನು ಅವನಿಗೆ ಕೊಟ್ಟನು. ಹಾಗೆ ಮಾಡಿ ಹೊಕ್ಕು ಅಸುರನನ್ನು ತಿವಿದನು. ಆ ತಿವಿತಕ್ಕೆ ಅವನ ಪಕ್ಕೆಯ ಮೂಳೆ ಮುರಿದು ಪುಡಿಪುಡಿಯಾಯ್ತು. ನಾಲಗೆ ಬಿಗಿದು ಬಿಕ್ಕಳಿಕೆ ಮೊದಲಾಯ್ತು. ಮೂಗಿನಲ್ಲಿ ರಕ್ತದ ಧಾರೆ ಹರಿಯ ತೊಡಗಿತು. ದೇಹ ಉಸಿರಾಡದಂತಾಗಿ ಮಾಡಿ ರಕ್ಕಸನ ಪ್ರಾಣ ನಿಮಿಷ ಮಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಮೈಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ತೊಲಗಿ ಹೋಯಿತು.

ನುಗ್ಗುನುಸಿ-ಪುಡಿಪುಡಿಯಾಗು, ಬದಿ-ಪಕ್ಕೆ, ಎಲು-ಮೂಳೆ, ತಾಳಿಗೆ-ನಾಲಗೆ, ರುಧಿರ-ರಕ್ತ, ಅಸು-ಪ್ರಾಣ, ಡೊಕ್ಕರಿಸು-ಉಸಿರಾಡದಂತೆ ಮಾಡು

39. ರಕ್ಕಸನನ್ನು ಕೊಂದು ಅವನ ಹೆಣವನ್ನು ಬಂಡಿಯ ಹಿಂದೆ ಕಟ್ಟಿ ಊರಿನ ಹೊರ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ತಂದು ಬಿಟ್ಟನು. ಜನರ ಸಮೂಹ ತಮತಮಗೆ ಜೊತೆಯಾಗಿ ಬಂದು ಆ ಹೆಣವನ್ನು ನೋಡಿತು. “ಈ ದಿನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಧನ್ಯರು ! ಇನ್ನು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಜಾತಿಗೆ ಗೌರವ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ” ಎಂದು ಸೇರಿದ ಪುರ ಜನರು ಪ್ರಶಂಸಿದರು.

ಬಂಧಿಸು-ಕಟ್ಟು, ಬಾಹೆ-ಹೊರಪ್ರದೇಶ, ಜಾಲ-ಸಮೂಹ, ಅಗ್ಗಳಿಕೆ-ಗೌರವ, ಸಂದು-ಸಂದರ್ಭ

40. “ಈ ಅತಿಮಾನುಷ ಶಕ್ತಿ ದೇವತೆಗಳ ರಾಜನಾದ ದೇವೇಂದ್ರನಿಗೂ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಹೀಗಿರುವಲ್ಲಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವೇ ? ನಮ್ಮ ಅಗ್ರಹಾರವನ್ನು ಇವರು ಕಾಪಾಡಿದರು. ಇವರಿಗೆ ಬ್ರಹ್ಮವಿಷ್ಣು ಮಹೇಶ್ವರರು ಬಹಳ ಶ್ರೇಯಸ್ಸನ್ನು ಕೊಡಲಿ” ಎಂದು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ಸಮೂಹ ಹರಸಿತು.

ಅಮಾನುಷ-ಅತಿಮಾನುಷ, ಅಳವಲ್ಲ-ಸಾಧ್ಯವಲ್ಲ, ನಿಕಾಯ-ಸಮೂಹ, ಪದ್ಮಜ-ಬ್ರಹ್ಮ (ಕಮಲದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದವನು), ಸೋಮಧರ-ಶಿವ (ಚಂದ್ರನನ್ನು ಧರಿಸಿರುವವನು)