०१ प्रथमः पादः

न च श्रवणाद्यनवृत्त्यापरोक्षज्ञानोदये सर्वेषां सुशक्यत्वमिति गुणः

आवृत्त्यधिकरणं

न च श्रवणाद्यनवृत्त्यापरोक्षज्ञानोदये सर्वेषां सुशक्यत्वमिति गुणः । महाफलत्वात् सर्वेषामशक्यताया एवोपपन्नत्वात् । अन्यथा सर्वसुशक्यस्यैव साधनतया सर्वेषां मोक्षापत्तेः ॥1॥

आत्माधिकरणं

न च शश्वदतिप्रसिद्धत्वाद् आत्मशब्दोदितं स्वामित्वं न नित्यश उपास्यम् । अन्येभ्योधिकफलत्वेन सविशेषत्वादात्मत्वस्य ॥2॥

प्रतीकाधिकरणं

तर्हि विशेषवत्वादेव प्रतीकमपीश्वर इत्युपास्यमिति नास्ति । यत्र सन्धिरुपपत्तिर्विद्यते तस्यैव ग्राह्यत्वात् । अन्यस्येशत्वग्रहणस्य मिथ्याज्ञानत्वादेवानुपपत्तेः ॥3॥

ब्रह्माधिकरणं

न च प्रतिदिनं विविधगुणन्यासेन भगवत्प्रीत्युपपत्तेर्न ब्रह्मतादृष्टिनियम इति वाच्यम् । अशेषगुणान्तर्भावेन तस्यैवाधिकसाधनत्वात् ॥4॥

आदित्याधिकरणं

न च विविधस्थानेष्वादित्यादीनां चरणाद्विष्ण्वङ्गेष्वादित्यादिमतिनियमो नास्तीति वाच्यम् । तत्कृतावेव कृत्यस्याप्त्तवादादित्यादीनाम् ॥5॥

आसीनाधिकरणं

न च ज्ञानस्य सम्यक्तद्विषयत्वमात्रेण पूर्तेरासनादिना न कार्यमिति वाच्यम् । आसनादिना निश्चलत्वादिविशेषकार्योपपत्तेः ॥6॥

आप्रायणाधिकरणं

न चान्यस्यापि साधनस्य कर्तुं शक्यत्वान्न यावन्मुक्ति ध्यानं कार्यमिति वाच्यम् । ध्यानं विनापरोक्षज्ञानाख्यविशेषकार्यानुपपत्तेः ॥7॥

तदधिगमाधिकरणं

न च ज्ञानोदयेशेषकर्मक्षये कृतकृत्यत्वात् तदैव मुक्तिर् न चेत् कर्माक्षय इति वाच्यम् । प्रारब्धस्यैव कृतस्य यावज्ज्ञानं संस्थितेः । कर्माणि क्षपयेद्विष्णुरप्रारब्धानि विद्यया । प्रारब्धानि तु भोगेन क्षपयन् स्वगतिं नयेत् ॥ इति वचनात् ॥8॥

इति श्रीमदानन्दतीर्थभगवत्पादाचार्यविरचिते श्रीमद्ब्रह्मसूत्रनुव्याख्यान्यायविवरणे चतुर्थाध्यायस्य प्रथमः पादः ॥