सन्ध्याधिकरणम्
**अ- 3, पा-2 - सन्ध्याधिकरणम्
॥ श्रीः ॥
तृतीयोऽध्यायः - द्वितीयः पादः
- सन्ध्याधिकरणम्**
१) अद्वैतमतरीत्या स्वप्नो ऽर्थात्मक उत ज्ञानात्मकः ४२८७
२) स्वप्नस्य अर्थज्ञानात्मकत्वं कथम् ४२८७
३) स्वप्नपदार्थानामनादिनित्यत्वं कुतो न वक्तव्यम् ४२८७
४) स्वप्नपदार्थानां तदैव उत्पत्तिनाशांगीकारे को दोषः ४२८७
५) कर्तृत्वं जीवात्मपरमात्मनोः कुतो नोपपद्यते ४२८७
६) स्वमते संस्काराः कुत्र वर्तन्ते ४२९१
७) मनसः संस्काराश्रयत्वे अनुमानं किम् ४२९१
८) मनः कियत्पर्यन्तं वर्तते जीवस्य ४२९२
९) मनसः नाशो विद्यते न वा ४२९२
१०) मनस उत्पत्तेः सत्वात् कथमनादित्वं ४२९२
११) प्रलये मनसोऽभावे को दोषः ४२९३
१२) संसार ः अविद्याकामकर्माद्यधीन इत्यस्य किमुत्तरम् ४२९३
१३) स्वप्नपदार्थस्य उपादानं किम् ४२९४
१४) संस्कार ः किं गुण उत द्रव्यम् २४९४
१५) संस्कारस्य द्रव्यत्वं कथमुपपादनीयम् २४९४
१६) स्वप्नपदार्थज्ञानस्य स्मृतिरूपत्वे को दोषः २४९४
१७) मनोरथस्वप्नयोः को भेदः २४९४
१८) स्वप्नः पदार्थानुभवविषयक इत्युक्ते को दोषः ४२९७
१९) श्रुतिस्मृत्युदितस्वप्नभ्रान्तित्वं कस्मिन् विषये ४२९७
२०) जाग्रत्वसंस्कारसद्भावात् कथं तस्य भ्रान्तित्वम् ४२९७
२१) एतज्जन्मानुभूतपदार्थानां स्वप्नो भवति न वा ४३००
२२) स्वशिरश्छेदादिस्वप्नः कथम् ४३००
२३) शशविषणादिप्रतीतिः स्वप्ने कथम् उपपद्यते ४३०१
२४) शशविषाणप्रतीतिर् यथार्था उत अयथार्था ४३०१
२५) स्वाप्नपदार्थानां वासनोपादानकत्वं केन प्रमाणेन सिद्धम् ४३०३
२६) परममतानुसारेण सन्ध्ये सृष्टिराह हि । निर्मातारं चैके पुत्रादयश्च । मायामात्रं तु
I कार्त्स्न्येनाभिव्यक्तिस्वरूपत्वाद् इति सूत्राणां कोऽर्थः ४३०४
२७) स्वप्नपदार्थविषये भेदादिविकल्पः कुतो न युज्यते ४३१९
२८) समानधर्मदर्शनात् संशयो भवति न वा ४३१९
२९) सिद्धविषये प्रो न युक्त इत्यस्य कोऽर्थः ४३२५
३०) विकल्प प्रदोषा चत्वारः के अत्र विकल्पप्रपदप्रयोगः कुतः ४३२५
३१) सिद्धार्थताया दोषत्वं कथं वक्तव्यम् ४३२७
३२) वादे स्वव्याहत्यादिरूपनिग्रहस्थानम् अंगीकृतम् उत न ४३३०
३३) वादे कानि निग्रहस्थानानि वक्तव्यानि अवक्तव्यानि च ४३३२
३४) सिद्धार्थविषयत्वस्य दोषानंगीकारे को दोषः ४३३७
३५) असिद्धिः कति विधा ४३३९
३६) आश्रयसिद्धिः कतिविधा ४३४०
३७) असदाश्रयत्वं कुतो न दोषः ४३४५
३८) अभावः कथम् असतो धर्मः भवेत् ४३४६
३९) धर्माः कतिविधाः ४३४६
४०) वंध्यासुतो वक्ता सुतत्वाद् इत्यनुमानं सत्प्रतिपक्षो भवति वा न वा ४३४६
४१) काल्पनिकस्य पक्षत्वमुपपद्यते न वा ४३४८
४२) प्रमाणविरोधस्य कथं दोषत्वम् ४३५१
४३) सर्वानुमानस्य प्रत्यक्षागममूलकत्वं विद्यते उत न ४३५३
४४) साक्षिणैव मानानां मानत्वम् अवसीयते इत्यस्य कोऽर्थः ४३५५
४५) मनसा ज्ञानगतप्रामाण्यं कदा गृह्यते ४३५७
४६) मनः परीक्षाऽभाससहायं प्रामाण्यम् अवधारयति इत्युक्तम् अत्र मनसः परीक्षाभाससहायकत्वं
कुत वक्तव्यं कथं ज्ञायते ४३५७
४७) मनसः प्रामाण्यग्राहकत्वं कुतो वक्तव्यम् ४३५७
४८) कथम्भूतं साध्यसामानाधिकरण्यं हेतोः प्रामाण्योपयोगि ४३६०
४९) कीदृशः व्यभिचारः दोषः ४३६०
५०) सोपाधिकः व्यभिचारो ऽप्रामाण्यकारणम् उत न ४३६१
५१) सन्देहात् प्रवृत्तिर् अस्ति उत न ४३६१
५२) व्यधिकरणस्यापि साधकत्वं कुत्र दृष्टम् ४३५४
५३) कालं पक्षीकृत्य सामानाधिकरण्ये उक्ते को दोषः ४३६४
५४) अविनाभावमात्रं व्याप्ति इत्यत्र मात्रशब्देन व्यावृत्तं किम् ४३६८
५५) अविनाभावः कुत्र कथं प्रतीयते ४३६८
५६) वैयधिकरण्ये प्रदेशादिनियमो अस्ति उत न ४३७६
५७) सर्वत्र अनुगता व्याप्तिः ’ यदा तदा’ इत्यादिरूपा उत ‘यदि इदं तर्हि इदं’ इत्यादिरूपा ४३७०
५८) साध्याविशेषणाप्रसिद्धेर् दूषणत्वे चतुर्धा विकल्पः कृतः सः कः ४३७१
५९) हेतोः पक्षधर्मत्वासिद्धिः कथं वक्तव्यम् ४३७४
६०) सन्दिग्धसाध्यवत्वं पक्षत्वम् इति वक्तव्यम् उत न ४३७४
६१) स्वमते पक्षलक्षणं किम् ४३७४
६२) जीवच्छरीरजातं सात्मकं प्राणादिमत्वाद् इत्यत्र व्याप्तिः कथं समर्थिता ४३७७
६३) केवलं व्याप्तिप्रकारश् चतुर्धा उक्तः सः कः ४३३२
६४) प्रतिज्ञावाक्यस्य अविदितपदार्थकत्वे को दोषः ४३८८
६५) केवलव्यतिरेकि अनुमानं न वा ४३९०
६६) परिशेषादीनाम् अनुमानत्वं कथम् अस्ति ४३९४
६७) पंचावयवनियमे को दोषः ४३९७
६८) वादप्रतिवादिनो एकपक्षेऽपि को हेतुदोषः ४४००
६९) स्वमते दृष्टान्तदूषणं किम् ४४०१
७०) परमतानुसारेण दृष्टान्तदोषा अष्टौ के ४४०१
७१) दृष्टान्तदोष उभयमतानुसारेण वक्तव्यम् उत एकमतानुसारेण ४४०१
७२) अर्थापत्ते अनुमान्तर्गतत्वं कथमुपपद्यते ४४०८
७३) उपमानस्य कुत्र अन्तर्भावः ४४१४
७४) अभावः केवलम् अनुमानेऽन्तर्भवति उत अन्यत्रापि ४४१६
७५) सुखदुःखाद्यभावः केन गृह्यते ४४१९
७६) उपक्रमादीनां कुत्रान्तर्भावः ४४२०
७७) वाक्यादीनामपि कुत्र अन्तर्भावः ४४२०
७८) शाकुनलिप्यक्षरचेष्टानां कुत्र अन्तर्भावः ४४२२
७९) सम्भवस्य कुत्रान्तर्भावः ४४२२
८०) तर्कस्य प्रमाणानुग्राहकत्वं कथम् ४४२४
८१) तर्कः प्रमारूपं प्रमाणम् उत अप्रमारूपम् ४४२८
८२) स्वपक्षसाधनं परपक्षदूषणं च कथं कार्यम् ४४३२
८३) प्रसंगार्थतया प्रोक्ता न सिद्धान्तस्य दूषका इत्यस्य कोऽर्थः ४४५०
८४) तर्कस्य कुत्र अन्तर्भाव उक्तः ४४५०
८५) जातिच्छलयोर् लक्षणं किम् ४४४७
८६) सदसद्वैलक्षण्यविकल्पाः के कथं निराकरणं च ४४५५
८७) ब्रह्मणो निर्धमकत्वे को दोष उक्तः ४४६२
८८) जिज्ञासा धर्मनिर्णय इत्यस्य कोऽर्थः ४४६३
८९) निर्धर्मकत्वे जिज्ञासा कुतो नोपपद्यते ४४६३
९०) ब्रह्मणो निर्धर्मकत्वे अनुमानविरोधः कथमुक्तः ४४६४
९१) ब्रह्मणो निर्धर्मकत्वे कीदृशश्रुतिविरोध उक्तः ४४६६
९२) ब्रह्मणो निर्धर्मकत्वे सूत्रविरोधः कथम् ४४६६
९३) देशकालानपेक्षा सत्ता न दृश्यते इत्यस्य कोऽर्थः ४४६९
९४) ब्रह्मणो शास्त्रविषयत्वानुपपत्तिः कथम् ४४७०
९५) मिथ्याधर्मविधाने को दोषः ४४७४
९६) नेह नाना इति मिथ्याधर्म निषेधे को दोषः ४४७४
९७) तत्वावेदकत्व - अतत्वावेदकत्वरूपविभागे को दोषः ४४७६
९८) निर्धर्मके ब्रह्मणि धर्मारोपः कुतो न वक्तव्यम् ४४८२
९९) ब्रह्मणि धर्मारोपे अनवस्था कथम् ४४८४
१००) प्रत्यक्षस्य तात्कालिकसत्वग्रहणे को दोषः ४४४०
१०१) ऐक्यवाक्यस्य त्रैकालिकाबाध्यत्वे को दोषः ४४९६
१०२) अद्वैतागमस्य स्वतः प्रामाण्ये को दोषः ४४०७
१०२) साक्षिणा प्रत्यक्षस्य प्रामाण्यं तात्कालिकं गृह्यते इत्युक्ते को दोषः ४४९८
१०३) विश्वमिथ्यात्वप्रतिपादकप्रमाणस्य मोक्षसमये अबाधितत्वम् उत बाधितत्वम् ४४९९
१०४) मुक्तेः सत्यत्वे असत्यत्वे वा को दोषः ४५०१
१०५) मोक्षकोले कालोऽस्ति न वा इत्युक्त्वा को दोष उक्तः ४५०४
१०६) प्रत्यक्षस्य प्राबल्यं कथमुपपादितम् ४५०७
१०७) देहात्मत्वप्रत्यक्षम् अनुमागमवाधितम् इत्यस्य किमुत्तरम् ४५११
१०८) देहोऽहम इति प्रतीति अस्ति उत न ४५१२
१०९) कृष्णोऽहमिति व्यवहारः कथम् ४५१४
११०) कृष्णं वस्त्रम् इत्यस्य औपचारिकत्वसमर्थनं कथम् ४५१४
१११) देहादिसंघातस्य असंसर्गः प्रतीयते उत न ४५१९
११२) मृगादीनां पूर्वदेहस्मरणं कथमुपपादयितव्यम् ४५२०
११३) अदृष्टस्य स्मरणे उपयोग अस्ति न वा ४५२०
११४) देहान्तरज्ञानेन किमुक्तम् ४५२३
११५) औपचारिकप्रयोगे सादृश्यसम्बन्धप्रयोजनादिकम् अस्ति उत न ४५२५
११६) वर्तमानमात्रग्रहिणः प्रत्यक्षस्य विरोधः कथं नेह नाना इत्यागमस्य भवति ४५२९
११७) प्रत्यक्षस्य त्रैकालिकाबाध्यत्वग्रहणं कथमुक्तम् ४५३३
११८) पदानां पदार्थज्ञानजनने शक्तिग्रहस्य आवश्यकता केन प्रमाणेन सिद्धा ४५३५
११९) आगमस्य अतीतानागतपदार्थज्ञानजनकत्वम् अस्ति उत न ४५३५
१२०) शब्दस्य अतीतानागतपदार्थेषु शक्तिग्रहः केन प्रमाणेन सिद्धः ४५३८
१२१) सामान्येनैव शक्तिग्रहे को दोषः ४५४०
१२२) पदार्थानां सामान्यविशेषरूपता कथम् १२३) गोत्वादिधर्माणां भेदः केन प्रमाणेन सिद्धः ४५४४
१२४) अतीतानागतधर्मेषु व्याप्तिज्ञानं कथम् ४५४५
१२५) सर्वपदार्थज्ञानं केन प्रकारेण भवति ४५४७
१२६) सर्वपदार्थेषु शब्दस्य शक्तिग्रहः कथं भवति ४५४९
१२७) मानसप्रत्यक्षे अतीतानागतविषयता कथं वर्तते ४५५१
१२८) प्रत्यभिज्ञा स्मृतिर् उत अनुभवः ४५५२
१२९) स्वप्नपदार्थेषु कस्मिन् विषये अयथार्थता
१४२) मात्र शब्दस्य कोऽर्थः ४५७०
१४३) प्रज्ञाशब्देन कथं वासनाग्रहणम् ४५७४
(१४४) संसारे मनः कीदृशं भवति ४५७५
१४५) स्वाप्नपदार्थानां स्पष्टता कुतो नास्ति ४५७६
१४६) स्पष्टता नाम का ४५७६
१४७) स्वप्ने देशकालसम्पत्तिः कथम् ४५७८
१४८) स्वप्नपदार्थानां निर्माता कः ४५७८
॥ इति सन्ध्याधिकरणम् ॥
पराभिध्यानाधिकरणम्
**अ- 3, पा-2 - 2. पराभिध्यानाधिकरणम्
2. पराभिध्यानाधिकरणम्
**1) पराभिध्यानात् - इति सूत्रे किमुच्यते । 4580
2) अस्य सूत्रस्य स्वमतरीत्या अर्थः कः । 4580
3) पराभिमतो ऽर्थः कः (परिमला) । 4581
4) ज्ञानैश्वर्यशक्ती परेण ब्रह्मणस् तात्विकतया नाङ्गीकृत इति कुत उक्तम् । 4581-82
5) देहयोगात् तिरोहितमित्येतावताऽलम् । अन्यदसङ्गतमेव । अत्र असंगतिः कथम् । 4580-81
6) देहयोगस् तिरोधाननिमित्तं चेत् को दोष उक्तः । 4580
7) देहयोगशब्दो ऽविद्याद्युपलक्षकः कुतो न भवति । 4580
8) सृष्ट्वैव - अत्र एवशब्दः कुतः । 4580
9) नीत्वा इत्यस्य कृत्वा इत्यर्थः कुत उक्तः । 4580
10) द्वितीयापत्तिः कुतः कथम् । 4580
11) तस्य (वासनाभिः) नीत्वा इत्यत्र द्वेधा व्याख्यानं कथम् । 4580-82
12) नीत्वा इत्यस्य कृत्वा इत्यर्थः कथम् उक्तः । 4582
13) नयते प्रापणार्थत्वे द्विकर्मकता । तत्र उदाहरणं किम् । (श्री) 4882
॥ इति पराभिध्यानाधिकरणम् ॥