न चात्यन्ताभावोऽपि सर्वधर्मरहितः मेयत्वाद्यनुभवात्
अभावपक्षकानुमानस्य आश्रयासिद्धतानिरासः
प्रमाणलक्षणटीका
ये पुनरभावस्य निर्धर्मकत्वात् तदाश्रयत्वम् आश्रयासिद्धि-दूषणं ब्रुवते तन्निरासायाह
प्रमाणलक्षणम्
***न चात्यन्ताभावोऽपि सर्वधर्मरहितः ***
किमुत प्रागभावादिः प्रामाणिकप्रतियोगिक इति शेषः । कुतो न ? इत्यत आह
***प्रमेयत्वाद्यनुभवात् ***
अनुभूयन्ते हि प्रमेयत्वाभिधेयत्वादयो ऽत्यन्ताभावेऽपि धर्माः । कथमन्यथा तस्य सर्वधर्मराहित्यादि जानीयात् ? कथं च शिष्यं प्रत्युपदिशेत् ? अनुपदिष्टश्च कथमसौ जानीयात् ? इति ।
प्रमाणलक्षणटीकाभावदीपः
अपिपदाभिप्रायमाह ॥ किमुतेति ॥ यः प्रामाणिकप्रतियोगकः स प्रागभावादिरिति योजना । य इत्यादि शेषः ॥ कथमन्यथेति ॥ बुद्ध्यनारोह इत्यर्थः ।
प्रमाणलक्षणटीकावाक्यार्थकौमुदी
॥ तदाश्रयत्वमिति ॥ हेतोरिति शेषः । अभावोऽभिधेय इत्याद्यभावपक्षकानुमाने यत्र अभाव आश्रयः पक्ष इति यावत् । तत्कत्वं हेतोरित्यर्थः ॥ दूषणमिति ॥ तथा च अभावस्य निर्धर्मकत्वेन साध्यसाधनधर्माश्रयत्वानुपपत्त्या तदाश्रयहेतोः साधकत्वाभावेन दूषणमिति भावः । अत्यन्ताभावोऽपीति मूलम् । अप्रामाणिकप्रतियोगिकेऽपीत्यर्थः ।
॥अन्यथेति ॥ प्रमेयत्वानङ्गीकार इत्यर्थः ॥ जानीयादिति ॥ ‘सर्वे धर्मा अत्यन्ताभावे न सन्ति’ इति सर्वधर्मराहित्यप्रकारकात्यन्ताभावाधिकरणकज्ञाने अत्यन्ताभावस्यापि अधिकरणत्वेन विषयत्वं प्राप्तमेवेति भावः ।
अत्रेष्टापत्तिपरिहारायाह ॥ कथं चेति ॥ अज्ञातस्योपदेष्टुमशक्यत्वादिति भावः । मास्तूपदेश इत्यत आह ॥ अनुपदिष्टश्चेति ॥