कल्पान्तरे विश्वासटिप्पन्यः

राजराज्ययोर्व्यसनचिन्ता

विश्वास-प्रस्तुतिः - 01

01 राजा राज्यं इति प्रकृतिसङ्क्षेपः

मूलम् - 01

01 राजा राज्यं इति प्रकृतिसङ्क्षेपः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 02

02 राज्ञोऽभ्यन्तरो बाह्यो वा कोप इति

मूलम् - 02

02 राज्ञोऽभ्यन्तरो बाह्यो वा कोप इति

विश्वास-प्रस्तुतिः - 03

03 अहिभयाद् अभ्यन्तरः कोपो बाह्यकोपात् पापीयान्, अन्तर्ऽमात्यकोपश्चान्तःकोपात्

मूलम् - 03

विश्वास-प्रस्तुतिः - 04

04 तस्मात् कोशदण्डशक्तिं आत्मसंस्थां कुर्वीत

मूलम् - 04

04 तस्मात् कोशदण्डशक्तिं आत्मसंस्थां कुर्वीत

विश्वास-प्रस्तुतिः - 05

05 द्वैराज्यवैराज्ययोर्द्वैराज्यं अन्योन्यपक्षद्वेषानुरागाभ्यां परस्परसङ्घर्षेण वा विनश्यति, वैराज्यं तु प्रकृतिचित्तग्रहणापेक्षि यथास्थितं अन्यैर्भुज्यते इत्याचार्याः

मूलम् - 05

विश्वास-प्रस्तुतिः - 06

06 न इति कौटिल्यः

मूलम् - 06

06 न इति कौटिल्यः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 07

07 पितापुत्रयोर्भ्रात्रोर्वा द्वैराज्यं तुल्ययोगक्षेमं अमात्यावग्रहं वर्तयति

मूलम् - 07

विश्वास-प्रस्तुतिः - 08

08 वैराज्यं तु जीवतः परस्याच्छिद्य न एतन् मम इति मन्यमानः कर्शयति, अपवाहयति, पण्यं वा करोति, विरक्तं वा परित्यज्यापगच्छति इति

मूलम् - 08

विश्वास-प्रस्तुतिः - 09

09 अन्धश्चलितशास्त्रो वा राजा इति अशास्त्रचक्षुरन्धो यत्किञ्चनकारी दृढाभिनिवेशी परप्रणेयो वा राज्यं अन्यायेन उपहन्ति, चलितशास्त्रः तु यत्र शास्त्राच्चलितमतिर्भवति शक्यानुनयो भवति इत्याचार्याः

मूलम् - 09

विश्वास-प्रस्तुतिः - 10

10 न इति कौटिल्यः

मूलम् - 10

10 न इति कौटिल्यः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 11

11 अन्धो राजा शक्यते सहायसम्पदा यत्र तत्र वा पर्यवस्थापयितुम्

मूलम् - 11

11 अन्धो राजा शक्यते सहायसम्पदा यत्र तत्र वा पर्यवस्थापयितुम्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 12

12 चलितशास्त्रः तु शास्त्राद् अन्यथाऽभिनिविष्टबुद्धिरन्यायेन राज्यं आत्मानं च उपहन्ति इति

मूलम् - 12

विश्वास-प्रस्तुतिः - 13

13 व्याधितो नवो वा राजा इति व्याधितो राजा राज्य उपघातं अमात्यमूलं प्राणाबाधं वा राज्यमूलं अवाप्नोति, नवः तु राजा स्वधर्मानुग्रहपरिहारदानमानकर्मभिः प्रकृतिरञ्जन उपकारैश्चरति इत्याचार्याः

मूलम् - 13

विश्वास-प्रस्तुतिः - 14

14 न इति कौटिल्यः

मूलम् - 14

14 न इति कौटिल्यः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 15

15 व्याधितो राजा यथाप्रवृत्तं राजप्रणिधिं अनुवर्तयति

मूलम् - 15

15 व्याधितो राजा यथाप्रवृत्तं राजप्रणिधिं अनुवर्तयति

विश्वास-प्रस्तुतिः - 16

16 नवः तु राजा बलावर्जितं मम इदं राज्यम् इति यथा इष्टं अनवग्रहश्चरति

मूलम् - 16

16 नवः तु राजा बलावर्जितं मम इदं राज्यम् इति यथा इष्टं अनवग्रहश्चरति

विश्वास-प्रस्तुतिः - 17

17 सामुत्थायिकैरवगृहीतो वा राज्य उपघातं मर्षयति

मूलम् - 17

17 सामुत्थायिकैरवगृहीतो वा राज्य उपघातं मर्षयति

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18

18 प्रकृतिष्वरूढः सुखं उच्छेत्तुं भवति इति

मूलम् - 18

18 प्रकृतिष्वरूढः सुखं उच्छेत्तुं भवति इति

विश्वास-प्रस्तुतिः - 19

19 व्याधिते विशेषः पापरोग्यपापरोगी च

मूलम् - 19

19 व्याधिते विशेषः पापरोग्यपापरोगी च

विश्वास-प्रस्तुतिः - 20

20 नवेऽप्यभिजातोऽनभिजात इति

मूलम् - 20

20 नवेऽप्यभिजातोऽनभिजात इति

विश्वास-प्रस्तुतिः - 21

21 दुर्बलोऽभिजातो बलवान् अनभिजातो राजा इति दुर्बलस्याभिजातस्य उपजापं दौर्बल्यापेक्षाः प्रकृतयः कृच्छ्रेण उपगच्छन्ति, बलवतश्चानभिजातस्य बलापेक्षाः सुखेन इत्याचार्याः

मूलम् - 21

विश्वास-प्रस्तुतिः - 22

22 न इति कौटिल्यः

मूलम् - 22

22 न इति कौटिल्यः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 23

23 दुर्बलं अभिजातं प्रकृतयः स्वयं उपनमन्ति, जात्यं ऐश्वर्यप्रकृतिरनुवर्तत इति

मूलम् - 23

विश्वास-प्रस्तुतिः - 24

24 बलवतश्चानभिजातस्य उपजापं विसंवादयन्ति, अनुरागे सार्वगुण्यं इति

मूलम् - 24

24 बलवतश्चानभिजातस्य उपजापं विसंवादयन्ति, अनुरागे सार्वगुण्यं इति

विश्वास-प्रस्तुतिः - 25

25 प्रयासवधात् सस्यवधो मुष्टिवधात् पापीयान्, निराजीवत्वाद् अवृष्टिरतिवृष्टितः

मूलम् - 25

विश्वास-प्रस्तुतिः - 26

26ab द्वयोर्द्वयोर्व्यसनयोः प्रकृतीनां बलाबलम् ।
26chd पारम्पर्यक्रमेण उक्तं याने स्थाने च कारणम् (इति)

मूलम् - 26