कल्पान्तरे विश्वासटिप्पन्यः

मित्रहिरण्यभूमिकर्मसन्धयः, तत्र मित्रसन्धिः हिरण्यसन्धिश्च

विश्वास-प्रस्तुतिः - 01

01 संहितप्रयाणे मित्रहिरण्यभूमिलाभानां उत्तर उत्तरो लाभः श्रेयान्

मूलम् - 01

01 संहितप्रयाणे मित्रहिरण्यभूमिलाभानां उत्तर उत्तरो लाभः श्रेयान्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 02

02 मित्रहिरण्ये हि भूमिलाभाद् भवतः, मित्रं हिरण्यलाभात्

मूलम् - 02

02 मित्रहिरण्ये हि भूमिलाभाद् भवतः, मित्रं हिरण्यलाभात्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 03

03 यो वा लाभः सिद्धः शेषयोरन्यतरं साधयति

मूलम् - 03

03 यो वा लाभः सिद्धः शेषयोरन्यतरं साधयति

विश्वास-प्रस्तुतिः - 04

04 त्वं चाहं च मित्रं लभावहे इत्येवं।आदिद्ः समसन्धिः

मूलम् - 04

04 त्वं चाहं च मित्रं लभावहे इत्येवं।आदिद्ः समसन्धिः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 05

05 त्वं मित्रम् इत्येवं।आदिर्विषमसन्धिः

मूलम् - 05

05 त्वं मित्रम् इत्येवं।आदिर्विषमसन्धिः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 06

06 तयोर्विशेषलाभाद् अतिसन्धिः

मूलम् - 06

06 तयोर्विशेषलाभाद् अतिसन्धिः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 07

07 समसन्धौ तु यः सम्पन्नं मित्रं मित्रकृच्छ्रे वा मित्रं अवाप्नोति सोऽतिसन्धत्ते

मूलम् - 07

विश्वास-प्रस्तुतिः - 08

08 आपद्द् हि सौहृदस्थैर्यं उत्पादयति

मूलम् - 08

08 आपद्द् हि सौहृदस्थैर्यं उत्पादयति

विश्वास-प्रस्तुतिः - 09

09 मित्रकृच्छ्रेऽपि नित्यं अवश्यं अनित्यं वश्यं वा इति नित्यं अवश्यं श्रेयः, तद्द् हि अनुपकुर्वद् अपि नापकरोति इत्याचार्याः

मूलम् - 09

विश्वास-प्रस्तुतिः - 10

10 न इति कौटिल्यः

मूलम् - 10

10 न इति कौटिल्यः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 11

11 वश्यं अनित्यं श्रेयः

मूलम् - 11

11 वश्यं अनित्यं श्रेयः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 12

12 यावद् उपकरोति तावन् मित्रं भवति, उपकारलक्षणं मित्रं इति

मूलम् - 12

12 यावद् उपकरोति तावन् मित्रं भवति, उपकारलक्षणं मित्रं इति

विश्वास-प्रस्तुतिः - 13

13 वश्ययोरपि महाभोगं अनित्यं अल्पभोगं वा नित्यं इति महाभोगं अनित्यं श्रेयः, महाभोगं अनित्यं अल्पकालेन महद्।उपकुर्वन् महान्ति व्ययस्थानानि प्रतिकरोति इत्याचार्याः ॥

मूलम् - 13

विश्वास-प्रस्तुतिः - 14

14 न इति कौटिल्यः

मूलम् - 14

14 न इति कौटिल्यः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 15

15 नित्यं अल्पभोगं श्रेयः

मूलम् - 15

15 नित्यं अल्पभोगं श्रेयः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 16

16 महाभोगं अनित्यं उपकारभयाद् अपक्रामति, उपकृत्य वा प्रत्यादातुं ईहते

मूलम् - 16

16 महाभोगं अनित्यं उपकारभयाद् अपक्रामति, उपकृत्य वा प्रत्यादातुं ईहते

विश्वास-प्रस्तुतिः - 17

17 नित्यं अल्पभोगं सातत्याद् अल्पं उपकुर्वन् महता कालेन महद् उपकरोति

मूलम् - 17

17 नित्यं अल्पभोगं सातत्याद् अल्पं उपकुर्वन् महता कालेन महद् उपकरोति

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18

18 गुरुसमुत्थं महन् मित्रं लघुसमुत्थं अल्पं वा इति गुरुसमुत्थं महन् मित्रं प्रतापकरं भवति, यदा च उत्तिष्ठते तदा कार्यं साधयति इत्याचार्याः

मूलम् - 18

विश्वास-प्रस्तुतिः - 19

19 न इति कौटिल्यः

मूलम् - 19

19 न इति कौटिल्यः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 20

20 लघुसमुत्थं अल्पं श्रेयः

मूलम् - 20

20 लघुसमुत्थं अल्पं श्रेयः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 21

21 लगुसमुत्थं अल्पं मित्रं कार्यकालं नातिपातयति दौर्बल्याच्च यथा इष्टभोग्यं भवति, न इतरत् प्रकृष्टभौमम्

मूलम् - 21

विश्वास-प्रस्तुतिः - 22

22 विक्षिप्तसैन्यं अवश्यसैन्यं वा इति विक्षिप्तं सैन्यं शक्यं प्रतिसंहर्तुं वश्यत्वाद् इत्याचार्याः

मूलम् - 22

विश्वास-प्रस्तुतिः - 23

23 न इति कौटिल्यः

मूलम् - 23

23 न इति कौटिल्यः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 24

24 अवश्यसैन्यं श्रेयः

मूलम् - 24

24 अवश्यसैन्यं श्रेयः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 25

25 अवश्यं हि शक्यं सामादिभिर्वश्यं कर्तुं, न इतरत् कार्यव्यासक्तं प्रतिसंहर्तुम्

मूलम् - 25

विश्वास-प्रस्तुतिः - 26

26 पुरुषभोगं हिरण्यभोगं वा मित्रं इति पुरुषभोगं मित्रं श्रेयः, प्रुषभोगं मित्रं प्रतापकरं भवति, यदा च उत्तिष्ठते तदा कार्यं साधयति इत्याचार्याः

मूलम् - 26

विश्वास-प्रस्तुतिः - 27

27 न इति कौटिल्यः

मूलम् - 27

27 न इति कौटिल्यः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 28

28 हिरण्यभोगं मित्रं श्रेयः

मूलम् - 28

28 हिरण्यभोगं मित्रं श्रेयः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 29

29 नित्यो हि हिरण्येन योगः कदाचिद् दण्डेन

मूलम् - 29

29 नित्यो हि हिरण्येन योगः कदाचिद् दण्डेन

विश्वास-प्रस्तुतिः - 30

30 दण्डश्च हिरण्येनान्ये च कामाः प्राप्यन्त इति

मूलम् - 30

30 दण्डश्च हिरण्येनान्ये च कामाः प्राप्यन्त इति

विश्वास-प्रस्तुतिः - 31

31 हिरण्यभोगं भूमिभोगं वा मित्रं इति हिरण्यभोगं गतिमत्त्वात् सर्वव्ययप्रतीकारकरम् इत्याचार्याः

मूलम् - 31

विश्वास-प्रस्तुतिः - 32

32 न इति कौटिल्यः

मूलम् - 32

32 न इति कौटिल्यः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 33

33 मित्रहिरण्ये हि भूमिलाभाद् भवत इत्युक्तं पुरस्ताद्

मूलम् - 33

33 मित्रहिरण्ये हि भूमिलाभाद् भवत इत्युक्तं पुरस्ताद्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 34

34 तस्माद् भूमिभोगं मित्रं श्रेय इति

मूलम् - 34

34 तस्माद् भूमिभोगं मित्रं श्रेय इति

विश्वास-प्रस्तुतिः - 35

35 तुल्ये पुरुषभोगे विक्रमः क्लेशसहत्वं अनुरागः सर्वबललाभो वा मित्रकुलाद् विशेषः

मूलम् - 35

विश्वास-प्रस्तुतिः - 36

36 तुल्ये हिरण्यभोगे प्रार्थितार्थता प्राभूत्यं अल्पप्रयसता सातत्यं च विशेषः

मूलम् - 36

विश्वास-प्रस्तुतिः - 37

37 तत्र एतद् भवति

मूलम् - 37

37 तत्र एतद् भवति

विश्वास-प्रस्तुतिः - 38

38ab नित्यं वश्यं लघु।उत्थानं पितृपैतामहं महत् ।
38chd अद्वैध्यं च इति सम्पन्नं मित्रं षड्गुणं उच्यते

मूलम् - 38

विश्वास-प्रस्तुतिः - 39

39ab ऋते यद् अर्थं प्रणयाद् रक्ष्यते यच्च रक्षति ।
39chd पूर्व उपचितसम्बन्धं तन् मित्रं नित्यं उच्यते

मूलम् - 39

विश्वास-प्रस्तुतिः - 40

40ab सर्वचित्रमहाभोगं त्रिविधं वश्यं उच्यते ।
40chd एकतोभोग्युभयतः सर्वतोभोगि चापरम्

मूलम् - 40

विश्वास-प्रस्तुतिः - 41

41ab आदातृ वा दात्र्ऽपि वा जीवत्यरिषु हिंसया ।
41chd मित्रं नित्यं अवश्यं तद्दुर्गाटव्य्ऽपसारि च

मूलम् - 41

विश्वास-प्रस्तुतिः - 42

42ab अन्यतो विगृहीतं यल्लघुव्यसनं एव वा ।
42chd सन्धत्ते च उपकाराय तन् मित्रं वश्यं अध्रुवम्

मूलम् - 42

विश्वास-प्रस्तुतिः - 43

43ab एकार्थेनाथ सम्बद्धं उपकार्यविकारि च ।
43chd मित्रभावि भवत्येतन् मित्रं अद्वैध्यं आपदि

मूलम् - 43

विश्वास-प्रस्तुतिः - 44

44ab मित्रभावाद् ध्रुवं मित्रं शत्रुसाधारणाच्चलम् ।
44chd न कस्यचिद् उदासीनं द्वयोरुभयभावि तत्

मूलम् - 44

विश्वास-प्रस्तुतिः - 45

45ab विजिगीषोरमित्रं यन् मित्रं अन्तर्धितां गतम् ।
45chd उपकारेऽनिविष्टं वाऽशक्तं वाऽनुपकारि तत्

मूलम् - 45

विश्वास-प्रस्तुतिः - 46

46ab प्रियं परस्य वा रक्ष्यं पूज्यं सम्बद्धं एव वा ।
46chd अनुगृह्णाति यन् मित्रं शत्रुसाधारणं हि तत्

मूलम् - 46

विश्वास-प्रस्तुतिः - 47

47ab प्रकृष्टभौमं सन्तुष्टं बलवच्चालसं च यत् ।
47chd उदासीनं भवत्येतद् व्यसनाद् अवमानितम्

मूलम् - 47

विश्वास-प्रस्तुतिः - 48

48ab अरेर्नेतुश्च यद् वृद्धिं दौर्बल्याद् अनुवर्तते ।
48chd उभयस्याप्यविद्विष्टं विद्याद् उभयभावि तत्

मूलम् - 48

विश्वास-प्रस्तुतिः - 49

49ab कारणाकारणध्वस्तं कारणाकारणागतम् ।
49chd यो मित्रं समुपेक्षेत स मृत्युं उपगूहति

मूलम् - 49

विश्वास-प्रस्तुतिः - 50

50 क्षिप्रं अल्पो लाभश्चिरान् महान् इति वा क्षिप्रं अल्पो लाभः कार्यदेशकालसंवादकः श्रेयान् इत्याचार्याः

मूलम् - 50

विश्वास-प्रस्तुतिः - 51

51 न इति कौटिल्यः

मूलम् - 51

51 न इति कौटिल्यः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 52

52 चिराद् अविनिपाती बीजसधर्मा महाम्ल्लाभः श्रेयान्, विपर्यये पूर्वः

मूलम् - 52

52 चिराद् अविनिपाती बीजसधर्मा महाम्ल्लाभः श्रेयान्, विपर्यये पूर्वः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 53

53ab एवं दृष्ट्वा ध्रुवे लाभे लाभांशे च गुण उदयम् ।
53chd स्वार्थसिद्धिपरो यायात् संहितः सामवायिकैः (इति)

मूलम् - 53