०१

षाड्गुण्यसमुद्देशः - क्षयस्थानवृद्धिनिश्चयः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 01

01 षाड्गुण्यस्य प्रकृतिमण्डलं योनिः

मूलम् - 01

01 षाड्गुण्यस्य प्रकृतिमण्डलं योनिः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 02

02 सन्धिविग्रहासनयानसंश्रयद्वैधीभावाः षाड्गुण्यम् इत्याचार्याः

मूलम् - 02

02 सन्धिविग्रहासनयानसंश्रयद्वैधीभावाः षाड्गुण्यम् इत्याचार्याः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 03

03 द्वैगुण्यम् इति वातव्याधिः

मूलम् - 03

03 द्वैगुण्यम् इति वातव्याधिः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 04

04 सन्धिविग्रहाभ्यां हि षाड्गुण्यं सम्पद्यते इति

मूलम् - 04

04 सन्धिविग्रहाभ्यां हि षाड्गुण्यं सम्पद्यते इति

विश्वास-प्रस्तुतिः - 05

05 षाड्गुण्यं एव एतद् अवस्थाभेदाद् इति कौटिल्यः

मूलम् - 05

05 षाड्गुण्यं एव एतद् अवस्थाभेदाद् इति कौटिल्यः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 06

06 तत्र पणबन्धः सन्धिः

मूलम् - 06

06 तत्र पणबन्धः सन्धिः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 07

07 अपकारो विग्रहः

मूलम् - 07

07 अपकारो विग्रहः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 08

08 उपेक्षणं आसनम्

मूलम् - 08

08 उपेक्षणं आसनम्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 09

09 अभ्युच्चयो यानम्

मूलम् - 09

09 अभ्युच्चयो यानम्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 10

10 परार्पणं संश्रयः

मूलम् - 10

10 परार्पणं संश्रयः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 11

11 सन्धिविग्रह उपादानं द्वैधीभावः

मूलम् - 11

11 सन्धिविग्रह उपादानं द्वैधीभावः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 12

12 इति षड्गुणाः

मूलम् - 12

12 इति षड्गुणाः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 13

13 परस्माद्द् हीयमानः सन्दधीत

मूलम् - 13

13 परस्माद्द् हीयमानः सन्दधीत

विश्वास-प्रस्तुतिः - 14

14 अभ्युच्चीयमानो विगृह्णीयात्

मूलम् - 14

14 अभ्युच्चीयमानो विगृह्णीयात्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 15

15 न मां परो नाहं परं उपहन्तुं शक्तः इत्यासीत

मूलम् - 15

15 न मां परो नाहं परं उपहन्तुं शक्तः इत्यासीत

विश्वास-प्रस्तुतिः - 16

16 गुणातिशययुक्तो यायात्

मूलम् - 16

16 गुणातिशययुक्तो यायात्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 17

17 शक्तिहीनः संश्रयेत

मूलम् - 17

17 शक्तिहीनः संश्रयेत

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18

18 सहायसाध्ये कार्ये द्वैधीभावं गच्छेत्

मूलम् - 18

18 सहायसाध्ये कार्ये द्वैधीभावं गच्छेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 19

19 इति गुणावस्थापनम्

मूलम् - 19

19 इति गुणावस्थापनम्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 20

20 तेषां यस्मिन् वा गुणे स्थितः पश्येत् इहस्थः शक्ष्यामि दुर्गसेतुकर्मवणिक्पथशून्यनिवेशखनिद्रव्यहस्तिवनकर्माण्यात्मनः प्रवर्तयितुं, परस्य च एतानि कर्माण्युपहन्तुम् इति तं आतिष्ठेत्

मूलम् - 20

20 तेषां यस्मिन् वा गुणे स्थितः पश्येत् इहस्थः शक्ष्यामि दुर्गसेतुकर्मवणिक्पथशून्यनिवेशखनिद्रव्यहस्तिवनकर्माण्यात्मनः प्रवर्तयितुं, परस्य च एतानि कर्माण्युपहन्तुम् इति तं आतिष्ठेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 21

21 सा वृद्धिः

मूलम् - 21

21 सा वृद्धिः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 22

22 आशुतरा मे वृद्धिर्भूयस्तरा वृद्ध्य्।उदयतरा वा भविष्यति, विपरीता परस्य इति ज्ञात्वा परवृद्धिं उपेक्षेत

मूलम् - 22

22 आशुतरा मे वृद्धिर्भूयस्तरा वृद्ध्य्।उदयतरा वा भविष्यति, विपरीता परस्य इति ज्ञात्वा परवृद्धिं उपेक्षेत

विश्वास-प्रस्तुतिः - 23

23 तुल्यकालफल उदयायां वा वृद्धौ सन्धिं उपेयात्

मूलम् - 23

23 तुल्यकालफल उदयायां वा वृद्धौ सन्धिं उपेयात्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 24

24 यस्मिन् वा गुणे स्थितः स्वकर्मणां उपघातं पश्येन्न इतरस्य तस्मिन्न तिष्ठेत्

मूलम् - 24

24 यस्मिन् वा गुणे स्थितः स्वकर्मणां उपघातं पश्येन्न इतरस्य तस्मिन्न तिष्ठेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 25

25 एष क्षयः

मूलम् - 25

25 एष क्षयः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 26

26 चिरतरेणाल्पतरं वृद्ध्य्।उदयतरं वा क्षेष्ये, विपरीतं परः इति ज्ञात्वा क्षयं उपेक्षेत

मूलम् - 26

26 चिरतरेणाल्पतरं वृद्ध्य्।उदयतरं वा क्षेष्ये, विपरीतं परः इति ज्ञात्वा क्षयं उपेक्षेत

विश्वास-प्रस्तुतिः - 27

27 तुल्यकालफल उदये वा क्षये सन्धिं उपेयात्

मूलम् - 27

27 तुल्यकालफल उदये वा क्षये सन्धिं उपेयात्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 28

28 यस्मिन् वा गुणे स्थितः स्वकर्मवृद्धिं क्षयं वा नाभिपश्येद् एतत्स्थानम्

मूलम् - 28

28 यस्मिन् वा गुणे स्थितः स्वकर्मवृद्धिं क्षयं वा नाभिपश्येद् एतत्स्थानम्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 29

29 ह्रस्वतरं वृद्ध्य्।उदयतरं वा स्थास्यामि, विपरीतं परः इति ज्ञात्वा स्थानं उपेक्षेत

मूलम् - 29

29 ह्रस्वतरं वृद्ध्य्।उदयतरं वा स्थास्यामि, विपरीतं परः इति ज्ञात्वा स्थानं उपेक्षेत

विश्वास-प्रस्तुतिः - 30

30 तुल्यकालफल उदये वा स्थाने सन्धिं उपेयाद् इत्याचार्याः

मूलम् - 30

30 तुल्यकालफल उदये वा स्थाने सन्धिं उपेयाद् इत्याचार्याः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 31

31 न एतद् विभाषितं इति कौटिल्यः

मूलम् - 31

31 न एतद् विभाषितं इति कौटिल्यः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 32

32a यदि वा पश्येत् सन्धौ स्थितो महाफलैः स्वकर्मभिः परकर्माण्युपहनिष्यामि, महाफलानि वा स्वकर्माण्युपभोक्ष्ये, परकर्माणि वा, सन्धिविश्वासेन वा योग उपनिषत्प्रणिधिभिः परकर्माण्युपहनिष्यामि, सुखं वा सानुग्रहपरिहारसौकर्यं फललाभभूयस्त्वेन स्वकर्मणां परकर्मयोगावहं जनं आस्रावयिष्यामि -
32b बलिनाऽतिमात्रेण वा संहितः परः स्वकर्म उपघातं प्राप्स्यति, येन वा विगृहीतो मयासन्धत्ते तेनास्य विग्रहं दीर्घं करिष्यामि, मया वा संहितस्य मद्द्वेषिणो जनपदं पीडयिष्यति -
32ch पर उपहतो वाऽस्य जनपदो मां आगमिष्यति, ततः कर्मसु वृद्धिं प्राप्स्यामि, विपन्नकर्मारम्भो वा विषमस्थः परः कर्मसु न मे विक्रमेत -
32d परतः प्रवृत्तकर्मारम्भो वा ताभ्यां संहितः कर्मसु वृद्धिं प्राप्स्यामि, शत्रुप्रतिबद्धं वा शत्रुणा सन्धिं कृत्वा मण्डलं भेत्स्यामि -
32e भिन्नं अवाप्स्यामि, दण्डानुग्रहेण वा शत्रुं उपगृह्य मण्डललिप्सायां विद्वेषं ग्राहयिष्यामि, विद्विष्टं तेन एव घातयिष्यामि इति सन्धिना वृद्धिं आतिष्ठेत्

मूलम् - 32

32a यदि वा पश्येत् सन्धौ स्थितो महाफलैः स्वकर्मभिः परकर्माण्युपहनिष्यामि, महाफलानि वा स्वकर्माण्युपभोक्ष्ये, परकर्माणि वा, सन्धिविश्वासेन वा योग उपनिषत्प्रणिधिभिः परकर्माण्युपहनिष्यामि, सुखं वा सानुग्रहपरिहारसौकर्यं फललाभभूयस्त्वेन स्वकर्मणां परकर्मयोगावहं जनं आस्रावयिष्यामि -
32b बलिनाऽतिमात्रेण वा संहितः परः स्वकर्म उपघातं प्राप्स्यति, येन वा विगृहीतो मयासन्धत्ते तेनास्य विग्रहं दीर्घं करिष्यामि, मया वा संहितस्य मद्द्वेषिणो जनपदं पीडयिष्यति -
32ch पर उपहतो वाऽस्य जनपदो मां आगमिष्यति, ततः कर्मसु वृद्धिं प्राप्स्यामि, विपन्नकर्मारम्भो वा विषमस्थः परः कर्मसु न मे विक्रमेत -
32d परतः प्रवृत्तकर्मारम्भो वा ताभ्यां संहितः कर्मसु वृद्धिं प्राप्स्यामि, शत्रुप्रतिबद्धं वा शत्रुणा सन्धिं कृत्वा मण्डलं भेत्स्यामि -
32e भिन्नं अवाप्स्यामि, दण्डानुग्रहेण वा शत्रुं उपगृह्य मण्डललिप्सायां विद्वेषं ग्राहयिष्यामि, विद्विष्टं तेन एव घातयिष्यामि इति सन्धिना वृद्धिं आतिष्ठेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 33

33a यदि वा पश्येत् आयुधीयप्रायः श्रेणीप्रायो वा मे जनपदः शैलवननदीदुर्ग एकद्वारारक्षो वा शक्ष्यति पराभियोगं प्रतिहन्तुं, विषयान्ते दुर्गं अविषह्यं अपाश्रितो वा शक्ष्यामि परकर्माण्युपहन्तुं -
33b व्यसनपीड उपहत उत्साहो वा परः सम्प्राप्तकर्म उपघातकालः, विगृहीतस्यान्यतो वा शक्ष्यामि जनपदं अपवाहयितुम् इति विग्रहे स्थितो वृद्धिं आतिष्ठेत्

मूलम् - 33

33a यदि वा पश्येत् आयुधीयप्रायः श्रेणीप्रायो वा मे जनपदः शैलवननदीदुर्ग एकद्वारारक्षो वा शक्ष्यति पराभियोगं प्रतिहन्तुं, विषयान्ते दुर्गं अविषह्यं अपाश्रितो वा शक्ष्यामि परकर्माण्युपहन्तुं -
33b व्यसनपीड उपहत उत्साहो वा परः सम्प्राप्तकर्म उपघातकालः, विगृहीतस्यान्यतो वा शक्ष्यामि जनपदं अपवाहयितुम् इति विग्रहे स्थितो वृद्धिं आतिष्ठेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 34

34 यदि वा मन्येत न मे शक्तः परः कर्माण्युपहन्तुं नाहं तस्य कर्म उपघाती वा, व्यसनं अस्य, श्ववराहयोरिव कलहे वा, स्वकर्मानुष्ठानपरो वा वर्धिष्ये इत्यासनेन वृद्धिं आतिष्ठेत्

मूलम् - 34

34 यदि वा मन्येत न मे शक्तः परः कर्माण्युपहन्तुं नाहं तस्य कर्म उपघाती वा, व्यसनं अस्य, श्ववराहयोरिव कलहे वा, स्वकर्मानुष्ठानपरो वा वर्धिष्ये इत्यासनेन वृद्धिं आतिष्ठेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 35

35 यदि वा मन्येत यानसाध्यः कर्म उपघातः शत्रोः, प्रतिविहितस्वकर्मारक्षश्चास्मि इति यानेन वृद्धिं आतिष्ठेत्

मूलम् - 35

35 यदि वा मन्येत यानसाध्यः कर्म उपघातः शत्रोः, प्रतिविहितस्वकर्मारक्षश्चास्मि इति यानेन वृद्धिं आतिष्ठेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 36

36 यदि वा मन्येत नास्मि शक्तः परकर्माण्युपहन्तुं, स्वकर्म उपघातं वा त्रातुम् इति, बलवन्तं आश्रितः स्वकर्मानुष्ठानेन क्षयात् स्थानं स्थानाद् वृद्धिं चाकाङ्क्षेत

मूलम् - 36

36 यदि वा मन्येत नास्मि शक्तः परकर्माण्युपहन्तुं, स्वकर्म उपघातं वा त्रातुम् इति, बलवन्तं आश्रितः स्वकर्मानुष्ठानेन क्षयात् स्थानं स्थानाद् वृद्धिं चाकाङ्क्षेत

विश्वास-प्रस्तुतिः - 37

37 यदि वा मन्येत सन्धिना एकतः स्वकर्माणि प्रवर्तयिष्यामि, विग्रहेण एकतः परकर्माण्युपहनिष्यामि इति द्वैधीभावेन वृद्धिं आतिष्ठेत्

मूलम् - 37

37 यदि वा मन्येत सन्धिना एकतः स्वकर्माणि प्रवर्तयिष्यामि, विग्रहेण एकतः परकर्माण्युपहनिष्यामि इति द्वैधीभावेन वृद्धिं आतिष्ठेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 38

38ab एवं षड्भिर्गुणैरेतैः स्थितः प्रकृतिमण्डले ।
38chd पर्येषेत क्षयात् स्थानं स्थानाद् वृद्धिं च कर्मसु (इति)

मूलम् - 38

38ab एवं षड्भिर्गुणैरेतैः स्थितः प्रकृतिमण्डले ।
38chd पर्येषेत क्षयात् स्थानं स्थानाद् वृद्धिं च कर्मसु (इति)