कल्पान्तरे विश्वासटिप्पन्यः

Continuance of the kingdom
Continuous sovereignty

विश्वास-प्रस्तुतिः - 01

01 राजव्यसनं एवं अमात्यः प्रतिकुर्वीत

मूलम् - 01

01 राजव्यसनं एवं अमात्यः प्रतिकुर्वीत

विश्वास-प्रस्तुतिः - 02

02 प्राग् एव मरणाबाधभयाद् राज्ञः प्रियहित उपग्रहेण मासद्विमासान्तरं दर्शनं स्थापयेद् देशपीडाऽपहं अमित्रापहं आयुष्यं पुत्रीयं वा कर्म राजा साधयति इत्यपदेशेन

मूलम् - 02

विश्वास-प्रस्तुतिः - 03

03 राजव्यञ्जनं अरूपवेलायां प्रकृतीनां दर्शयेत्, मित्रामित्रदूतानां च

मूलम् - 03

03 राजव्यञ्जनं अरूपवेलायां प्रकृतीनां दर्शयेत्, मित्रामित्रदूतानां च

विश्वास-प्रस्तुतिः - 04

04 तैश्च यथा उचितां सम्भाषां अमात्यमुखो गच्छेत्

मूलम् - 04

04 तैश्च यथा उचितां सम्भाषां अमात्यमुखो गच्छेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 05

05 दौवारिकान्तर्वंशिकमुखश्च यथा उक्तं राजप्रणिधिं अनुवर्तयेत्

मूलम् - 05

05 दौवारिकान्तर्वंशिकमुखश्च यथा उक्तं राजप्रणिधिं अनुवर्तयेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 06

06 अपकारिषु च हेडं प्रसादं वा प्रकृतिकान्तं दर्शयेत्, प्रसादं एव उपकारिषु

मूलम् - 06

06 अपकारिषु च हेडं प्रसादं वा प्रकृतिकान्तं दर्शयेत्, प्रसादं एव उपकारिषु

विश्वास-प्रस्तुतिः - 07

07 आप्तपुरुषाधिष्ठितौ दुर्गप्रत्यन्तस्थौ वा कोशदण्डावेकस्थौ कारयेत्, कुल्यकुमारमुख्यांश्चान्यापदेशेन

मूलम् - 07

विश्वास-प्रस्तुतिः - 08

08 यश्च मुख्यः पक्षवान् दुर्गाटवीस्थो वा वैगुण्यं भजेत तं उपग्राहयेत्

मूलम् - 08

08 यश्च मुख्यः पक्षवान् दुर्गाटवीस्थो वा वैगुण्यं भजेत तं उपग्राहयेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 09

09 बह्व्।आबाधं वा यात्रां प्रेषयेत्, मित्रकुलं वा

मूलम् - 09

09 बह्व्।आबाधं वा यात्रां प्रेषयेत्, मित्रकुलं वा

विश्वास-प्रस्तुतिः - 10

10 यस्माच्च सामन्ताद् आबाधं पश्येत् तं उत्सवविवाहहस्तिबन्धनाश्वपण्यभूमिप्रदानापदेशेनावग्राहयेत्, स्वमित्रेण वा

मूलम् - 10

विश्वास-प्रस्तुतिः - 11

11 ततः सन्धिं अदूष्यं कारयेत्

मूलम् - 11

11 ततः सन्धिं अदूष्यं कारयेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 12

12 आटविकामित्रैर्वा वैरं ग्राहयेत्

मूलम् - 12

12 आटविकामित्रैर्वा वैरं ग्राहयेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 13

13 तत्कुलीनं अपरुद्धं वा भूंय्।एकदेशेन उपग्राहयेत्

मूलम् - 13

13 तत्कुलीनं अपरुद्धं वा भूंय्।एकदेशेन उपग्राहयेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 14

14 कुल्यकुमारमुख्य उपग्रहं कृत्वा वा कुमारं अभिषिक्तं एव दर्शयेत्

मूलम् - 14

14 कुल्यकुमारमुख्य उपग्रहं कृत्वा वा कुमारं अभिषिक्तं एव दर्शयेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 15

15 दाण्डकर्मिकवद् वा राज्यकण्टकान् उद्धृत्य राज्यं कारयेत्

मूलम् - 15

15 दाण्डकर्मिकवद् वा राज्यकण्टकान् उद्धृत्य राज्यं कारयेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 16

16 यदि वा कश्चिन् मुख्यः सामन्तादीनां अन्यतमः कोपं भजेत तं एहि, राजानं त्वा करिष्यामि इत्यावाहयित्वा घातयेत्

मूलम् - 16

विश्वास-प्रस्तुतिः - 17

17 आपत्प्रतीकारेण वा साधयेत्

मूलम् - 17

17 आपत्प्रतीकारेण वा साधयेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18

18 युवराजे वा क्रमेण राज्यभारं आरोप्य राजव्यसनं ख्यापयेत्

मूलम् - 18

18 युवराजे वा क्रमेण राज्यभारं आरोप्य राजव्यसनं ख्यापयेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 19

19 परभूमौ राजव्यसने मित्रेणामित्रव्यञ्जनेन शत्रोः सन्धिं अवस्थाप्यापगच्छेत्

मूलम् - 19

विश्वास-प्रस्तुतिः - 20

20 सामन्तादीनां अन्यतमं वाऽस्य दुर्गे स्थापयित्वाऽपगच्छेत्

मूलम् - 20

20 सामन्तादीनां अन्यतमं वाऽस्य दुर्गे स्थापयित्वाऽपगच्छेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 21

21 कुमारं अभिषिच्य वा प्रतिव्यूहेत

मूलम् - 21

21 कुमारं अभिषिच्य वा प्रतिव्यूहेत

विश्वास-प्रस्तुतिः - 22

22 परेणाभियुक्तो वा यथा उक्तं आपत्प्रतीकारं कुर्यात्

मूलम् - 22

22 परेणाभियुक्तो वा यथा उक्तं आपत्प्रतीकारं कुर्यात्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 23

23 एवं एकाइश्वर्यं अमात्यः कारयेद् इति कौटिल्यः

मूलम् - 23

23 एवं एकाइश्वर्यं अमात्यः कारयेद् इति कौटिल्यः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 24

24 न एवम् इति भारद्वाजः

मूलम् - 24

24 न एवम् इति भारद्वाजः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 25

25 प्रम्रियमाणे वा राजन्यमात्यः कुल्यकुमारमुख्यान् परस्परं मुख्येषु वा विक्रमयेत्

मूलम् - 25

विश्वास-प्रस्तुतिः - 26

26 विक्रान्तं प्रकृतिकोपेन घातयेत्

मूलम् - 26

26 विक्रान्तं प्रकृतिकोपेन घातयेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 27

27 कुल्यकुमारमुख्यान् उपांशुदण्डेन वा साधयित्वा स्वयं राज्यं गृह्णीयात्

मूलम् - 27

27 कुल्यकुमारमुख्यान् उपांशुदण्डेन वा साधयित्वा स्वयं राज्यं गृह्णीयात्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 28

28 राज्यकारणाद्द् हि पिता पुत्रान् पुत्राश्च पितरं अभिद्रुह्यन्ति, किं अङ्ग पुनरमात्यप्रकृतिर्ह्येकप्रग्रहो राज्यस्य

मूलम् - 28

विश्वास-प्रस्तुतिः - 29

29 तत् स्वयं उपस्थितं नावमन्येत

मूलम् - 29

29 तत् स्वयं उपस्थितं नावमन्येत

विश्वास-प्रस्तुतिः - 30

30 स्वयं आरूढा हि स्त्री त्यज्यमानाऽभिशपति इति लोकप्रवादः

मूलम् - 30

30 स्वयं आरूढा हि स्त्री त्यज्यमानाऽभिशपति इति लोकप्रवादः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 31

31ab कालश्च सकृद् अभ्येति यं नरं कालकाङ्क्षिणम् ।
31chd दुर्लभः स पुनः तस्य कालः कर्म चिकीर्षतः

मूलम् - 31

विश्वास-प्रस्तुतिः - 32

32 प्रकृतिकोपकं अधर्मिष्ठं अनैकान्तिकं च एतद् इति कौटिल्यः

मूलम् - 32

32 प्रकृतिकोपकं अधर्मिष्ठं अनैकान्तिकं च एतद् इति कौटिल्यः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 33

33 राजपुत्रं आत्मसम्पन्नं राज्ये स्थापयेत्

मूलम् - 33

33 राजपुत्रं आत्मसम्पन्नं राज्ये स्थापयेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 34

34 सम्पन्नाभावेऽव्यसनिनं कुमारं राजकन्यां गर्भिणीं देवीं वा पुरस्कृत्य महामात्रान् सन्निपात्य ब्रूयात् अयं वो निक्षेपः, पितरं अस्यावेक्षध्वं सत्त्वाभिजनं आत्मनश्च, ध्वजमात्रोऽयं भवन्त एव स्वामिनः, कथं वा क्रियताम् इति

मूलम् - 34

विश्वास-प्रस्तुतिः - 35

35 तथा ब्रुवाणं योगपुरुषा ब्रूयुः कोऽन्यो भवत्पुरोगाद् अस्माद् राज्ञश्चातुर्वर्ण्यं अर्हति पालयितुम् इति

मूलम् - 35

विश्वास-प्रस्तुतिः - 36

36 तथा इत्यमात्यः कुमारं राजकन्यां गर्भिणीं देवीं वाऽधिकुर्वीत, बन्धुसम्बन्धिनां मित्रामित्रदूतानां च दर्शयेत्

मूलम् - 36

विश्वास-प्रस्तुतिः - 37

37 भक्तवेतनविशेषं अमात्यानां आयुधीयानां च कारयेत्, भूयश्चायं वृद्धः करिष्यति इति ब्रूयात्

मूलम् - 37

विश्वास-प्रस्तुतिः - 38

38 एवं दुर्गराष्ट्रमुख्यान् आभाषेत, यथाऽर्हं च मित्रामित्रपक्षम्

मूलम् - 38

38 एवं दुर्गराष्ट्रमुख्यान् आभाषेत, यथाऽर्हं च मित्रामित्रपक्षम्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 39

39 विनयकर्मणि च कुमारस्य प्रयतेत

मूलम् - 39

39 विनयकर्मणि च कुमारस्य प्रयतेत

विश्वास-प्रस्तुतिः - 40

40 कन्यायां समानजातीयाद् अपत्यं उत्पाद्य वाऽभिषिञ्चेत्

मूलम् - 40

40 कन्यायां समानजातीयाद् अपत्यं उत्पाद्य वाऽभिषिञ्चेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 41

41 मातुश्चित्तक्षोभभयात् कुल्यं अल्पसत्त्वं छात्रं च लक्षण्यं उपनिदध्यात्

मूलम् - 41

41 मातुश्चित्तक्षोभभयात् कुल्यं अल्पसत्त्वं छात्रं च लक्षण्यं उपनिदध्यात्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 42

42 ऋतौ च एनां रक्षेत्

मूलम् - 42

42 ऋतौ च एनां रक्षेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 43

43 न चात्मार्थं कञ्चिद् उत्कृष्टं उपभोगं कारयेत्

मूलम् - 43

43 न चात्मार्थं कञ्चिद् उत्कृष्टं उपभोगं कारयेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 44

44 राजार्थं तु यानवाहनाभरणवस्त्रस्त्रीवेश्मपरिवापान् कारयेत्

मूलम् - 44

44 राजार्थं तु यानवाहनाभरणवस्त्रस्त्रीवेश्मपरिवापान् कारयेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 45

45ab यौवनस्थं च याचेत विश्रमं चित्तकारणात् ।
45chd परित्यजेद् अतुष्यन्तं तुष्यन्तं चानुपालयेत्

मूलम् - 45

विश्वास-प्रस्तुतिः - 46

46ab निवेद्य पुत्ररक्षाऽर्थं गूढसारपरिग्रहान् ।
46chd अरण्यं दीर्घसत्त्रं वा सेवेतारुच्यतां गतः

मूलम् - 46

विश्वास-प्रस्तुतिः - 47

47ab मुख्यैरवगृहीतं वा राजानं तत्प्रियाश्रितः ।
47chd इतिहासपुराणाभ्यां बोधयेद् अर्थशास्त्रवित्

मूलम् - 47

विश्वास-प्रस्तुतिः - 48

48ab सिद्धव्यञ्जनरूपो वा योगं आस्थाय पार्थिवम् ।
48chd लभेत लब्ध्वा दूष्येषु दाण्डकर्मिकं आचरेत् (इति)

मूलम् - 48