१७ संविद्-व्यतिक्रमः

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।१

एषा हि स्वामि-भृत्यानां
वै क्रिया परिकीर्तिता।
संविद्-विधानम् अधुना
समासेन निबोधत ॥ १७।१ ॥

मूलम् - १७।१

१७।१ सद्-ब्राह्मण-स्थापनं कृत्यं च

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।२

वेद-विद्या-विदो विप्राञ्
श्रोत्रियान् अग्निहोत्रिणः।
आहृत्य स्थापयेत् तत्र
तेषां वृत्तिं प्रकल्पयेत् ॥ १७।२ ॥

मूलम् - १७।२

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।३

अनाच्छेद्य-करास् तेषां
प्रदद्याद् गृह-भूमिकाः।
मुक्ता भाव्याश् च नृपतिर्
लेखयित्वा स्व-शासनैः ॥ १७।३ ॥

मूलम् - १७।३

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।४

नित्यं नैमित्तिकं काम्यं
शान्तिकं पौष्टिकं तथा।
पौराणां कर्म कुर्युस् ते
सन्दिग्धे निर्णयं तथा ॥ १७।४ ॥

मूलम् - १७।४

१७।२ सम्भूय धर्म-कार्य-करणम्

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।५

ग्राम-श्रेणि-गणार्थं तु
सङ्केत-समय-क्रिया।
बाधा-काले तु सा कार्या
धर्म-कार्ये तथैव च ॥ १७।५ ॥

मूलम् - १७।५

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।६

चाट-चोर-भयं बाधा
सर्व-साधारणा स्मृता।
तत्रोपशमनं कार्यं
सर्वैर् नैकेन केन चित् ॥ १७।६ ॥

मूलम् - १७।६

१७।३ विश्वासोत्पादनम्

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।७

कोशेन लेख्य-क्रियया
मध्य-स्थैर् वा परस्परम्।
विश्वासं प्रथमं कृत्वा
कुर्युः कार्याण्य् अनन्तरम् ॥ १७।७ ॥

मूलम् - १७।७

विद्वेषिणो व्यसनिनः
शाली-नाल-सभीरवः।

१७।४ नियोज्यानियोज्याः

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।८

लुब्धातिवृद्ध-बालाश् च
न कार्याः कार्य-चिन्तकाः ॥ १७।८ ॥

मूलम् - १७।८

लुब्धातिवृद्ध-बालाश् च
न कार्याः कार्य-चिन्तकाः ॥ १७।८ ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।९

शुचयो वेद-धर्म-ज्ञा
दक्षा दान्ताः कुलोद्भवाः।
सर्व-कार्य-प्रवीणाश् च
कर्तव्यास् तु महत् तमाः ॥ १७।९ ॥

मूलम् - १७।९

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।१०

द्वौ त्रयः पञ्च वा कार्याः
समूह-हित-वादिनः।
कर्तव्यं वचनं तेषां
ग्राम-श्रेणि-गणादिभिः ॥ १७।१० ॥

मूलम् - १७।१०

१७।५ समय-क्रिया

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।११

सभा-प्रपा-देवगृह-
तडाकाराम-संस्कृतिः।
तथानाथ-दरिद्राणां
संस्कारो योजन-क्रिया ॥ १७।११ ॥

मूलम् - १७।११

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।१२

कुलायनं निरोधश् च
कार्यम् अस्माभिर् अंशतः।
यत् त्व् एवं लिखितं पत्रं
धर्म्या सा समय-क्रिया ॥ १७।१२ ॥

मूलम् - १७।१२

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।१३

पालनीयाः समर्थैस् तु
यः समर्थो विसंवदेत्।
सर्वस्व-हरणं दण्डस्
तस्य निर्वासनं पुरात् ॥ १७।१३ ॥

मूलम् - १७।१३

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।१४

तत्र भेदम् उपेक्षां वा
यः कश्चित् कुरुते नरः।
चतुः-सुवर्णाः षण्-णिष्कास्
तस्य दण्डो विधीयते ॥ १७।१४ ॥

मूलम् - १७।१४

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।१५

यस् तु साधारणं हिंस्यात्
क्षिपेत् त्रैविद्यम् एव वा।
संवित्-क्रियां विहन्याच् च
स निर्वास्यः पुरात् ततः ॥ १७।१५ ॥

मूलम् - १७।१५

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।१६

अरुन्तुदः सूचकश् च
भेद-कृत्-साहसी तथा।
श्रेणि-पूग-नृप-द्विष्टः
क्षिप्रं निर्वास्यते ततः ॥ १७।१६ ॥

मूलम् - १७।१६

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।१७

कुल-श्रेणि-गनाध्यक्षाः
पुर-दुर्ग-निवासिनः।
वाग्-धिग्-दमं परित्यागं
प्रकुर्युः पाप-कारिणाम् ॥ १७।१७ ॥

मूलम् - १७।१७

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।१८

तैः कृतं च स्व-धर्मेण
निग्रहानुग्रहं नृणाम्।
तद्-राज्ञो ऽप्य् अनुमन्तव्यं
निसृष्टार्था हि ते स्मृताः ॥ १७।१८ ॥

मूलम् - १७।१८

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।१९

बाधां कुर्युर् यद् एकस्य
सम्भूता द्वेष-संयुताः ॥ १७।१९ ॥

मूलम् - १७।१९

बाधां कुर्युर् यद् एकस्य
सम्भूता द्वेष-संयुताः ॥ १७।१९ ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।२०

मुख्यैः सह समूहानां
विसंवादो यदा भवेत्।
तदा विचारयेत् राजा
स्व-मार्गे स्थापयेच् च तान् ॥ १७।२० ॥

मूलम् - १७।२०

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।२१

॥॥ ॥॥

यः समर्थो विसंवदेत्।
सर्वस्व-हरणं दण्डस्
तस्य निर्वासनं पुरात् ॥ १७।२१ ॥

मूलम् - १७।२१

॥॥ ॥॥

यः समर्थो विसंवदेत्।
सर्वस्व-हरणं दण्डस्
तस्य निर्वासनं पुरात् ॥ १७।२१ ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।२२

सम्भूयैकतमं कृत्वा
राज-भाव्यं हरन्ति ये।
ते तद्-अष्ट-गुणं दाप्या
वणिजश् च पलायिनः ॥ १७।२२ ॥

मूलम् - १७।२२

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।२३

ततो लभेत यत् किञ्चित्
सर्वेषाम् एव तत् समम्।
षाण्मासिकं मासिकं वा
विभक्तव्यं यथांशतः ॥ १७।२३ ॥

मूलम् - १७।२३

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।२४

देयं वा निःस्व-वृद्दान्ध-
स्त्री-बालातुर-रोगिषु।
सान्तानिकादिषु तथा
धर्म एष सनातनः ॥ १७।२४ ॥

मूलम् - १७।२४

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७।२५

यत्नैः प्राप्तं रक्षितं वा
गणार्थे वा पणं कृतम्।
राज-प्रसाद-लब्धं वा
सर्वेषाम् एव तत्-समम् ॥ १७।२५ ॥

मूलम् - १७।२५