१६ वेतनस्यानपाकर्म

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६।१

त्रि-भागं पञ्च-भागं वा
गृह्णीयात् सीर-वाहकः।
भक्ताच् छाद-भृतः सीराद्
भागं गृणीत पञ्चमम् ॥ १६।१ ॥

मूलम् - १६।१

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६।२

जात-सस्यात् त्रि-भागं तु
प्रगृह्णीयाद् अथाभृतः ॥ १६।२ ॥

मूलम् - १६।२

जात-सस्यात् त्रि-भागं तु
प्रगृह्णीयाद् अथाभृतः ॥ १६।२ ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६।३

भृतकस् तु न कुर्वीत
स्वामिनः शाठ्यम् अण्व् अपि।
भृति-हानिम् अवाप्नोति
ततो वादः प्रवर्तते ॥ १६।३ ॥

मूलम् - १६।३

१६।१ भृतस्य कर्माकरण-निर्णयः

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६।४

भृतो ऽनार्तो न कुर्याद् यो
दर्पात् कर्म यथेरितम्।
स दण्ड्यः कृष्ण-लानष्टौ
न देयं चास्य वेतनम् ॥ १६।४ ॥

मूलम् - १६।४

१६।२ गृहीत-वेतनस्य दण्डः

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६।५

गृहीत-वेतनः कर्म
न करोति यदा भृतः।
समर्थश् चेद् दमं दाप्यो
द्वि-गुणं तच् च वेतनम् ॥ १६।५ ॥

मूलम् - १६।५

गृहीत-वेतनः कर्म
त्यजन् द्वि-गुणम् आवहेत्।

१६।३ अगृहीत-वेतनस्य दण्डः

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६।६

अगृहीते समं दाप्यो
भृतै रक्ष्य उपस्करः ॥ १६।६ ॥

मूलम् - १६।६

अगृहीते समं दाप्यो
भृतै रक्ष्य उपस्करः ॥ १६।६ ॥

१६।४ प्रतिश्रुत्य्-अकरणे दण्डः

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६।७

प्रतिश्रुत्य न कुर्याद् यः
स कार्यः स्याद् बलाद् अपि।
स चेन् न कुर्यात् तत्-कर्म
प्राप्नुयाद् विंशतिं दमम् ॥ १६।७ ॥

मूलम् - १६।७

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६।८

स दण्ड्यः कृष्णलान्य् अष्टौ
न देयं चास्य वेतनम् ॥ १६।८ ॥

मूलम् - १६।८

स दण्ड्यः कृष्णलान्य् अष्टौ
न देयं चास्य वेतनम् ॥ १६।८ ॥

१६।५ भृत्यदोषाभावः

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६।९

प्रभुणा विनियुक्तः सन्
भृतको विदधाति यत्।
तद्-अर्थम् अशुभं कर्म
स्वामी तत्रापराध्नुयात् ॥ १६।९ ॥

मूलम् - १६।९

१६।६ पालस्य दोषाभाव-समयाः

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६।१०

दैव-राज्ञोस् तथा न्याये
तथा राष्ट्रस्य विभ्रमे।
यत् प्रणष्टं भृतं वा स्यान्
न पालस् तत्र किल्बिषी ॥ १६।१० ॥

मूलम् - १६।१०

१६।७ स्वामिनो दण्ड-समयः

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६।११

कृते कर्मणि यः स्वामी
न दद्याद् वेतनं भृतेः।
राज्ञा दापयितव्यः स्याद्
विनयं चानुरूपतः ॥ १६।११ ॥

मूलम् - १६।११

१६।८ पाल-दोष-दण्डः

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६।१२

पाल-दोषाद् विनाशे तु
पाले दण्डो विधीयते।
अर्ध-त्रयोदश-पणः
स्वामिने द्रव्यम् एव च ॥ १६।१२ ॥

मूलम् - १६।१२

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६।१३

व्याधिता सश्रमा व्यग्रा
राज-कर्म-परायणा।
आमन्त्रिता च नागच्छेत्
अवाच्या बडबा स्मृता ॥ १६।१३ ॥

मूलम् - १६।१३

१६।९ स्वामि-पाल-धर्माः

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६।१४

तथा धेनु-भृतः क्षीरं
लभेतास्याष्टमे ऽखिलम्।
सायं समर्पयेत् सर्वं
॥॥ ॥॥ ॥ १६।१४ ॥

मूलम् - १६।१४

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६।१५

अव्यायच्छन्न् अविक्रोशन्
स्वामिने चानिवेदयन्।
वोढुम् अर्हति गोपस् तां
विनयं चैव राजनि ॥ १६।१५ ॥

मूलम् - १६।१५

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६।१६

कृमि-चोर-व्याघ्र-भयाद्
दरी-श्व-भ्राच् च पालयेत्।
आयच्छेच् छक्तितः क्रोशोत्-
स्वामिने वा निवेदयेत् ॥ १६।१६ ॥

मूलम् - १६।१६

सस्यान् निवारयेद् गास् तु
चीर्णे दोष-द्वयं भवेत्।
स्वामी शत-दमं दाप्यः
पालस् ताडनम् अर्हति \
शदश् च सदमं चीर्णे # समूले कार्ष-भक्षिते ॥ १६।१७ ॥