१५ अभ्युपेत्याशुश्रूषा

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।१

अदेयादिकम् आख्यातं
भृतानाम् उच्यते विधिः।
शुश्रूषाम् अभ्यूपेत्यैतत्
पदम् आदौ निगद्यते ॥ १५।१ ॥

मूलम् - १५।१

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।२

अभ्युपेत्य तु शुश्रूषां
यस् तां न प्रतिपद्यते।
अशुश्रूषाभ्युपेत्यैतद्
विवाद-पदम् उच्यते ॥ १५।२ ॥

मूलम् - १५।२

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।३

वेतनस्यानपाकर्म
तद्-अर्थं स्वामि-पालयोः।
क्रमशः कल्प्यते वादो
भृत-भेद-त्रयं त्व् इदम् ॥ १५।३ ॥

मूलम् - १५।३

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।४

अनेकधा त्व् अभिहिता
जाति-कर्मानुरूपतः।
विद्या-विज्ञान-कामार्थ-
निमित्तेन चतुर्-विधा ॥ १५।४ ॥

मूलम् - १५।४

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।५

एकैकः पुनर् एतेषां
क्रिया-भेदात् प्रभिद्यते ॥ १५।५ ॥

मूलम् - १५।५

एकैकः पुनर् एतेषां
क्रिया-भेदात् प्रभिद्यते ॥ १५।५ ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।६

विद्या त्रयी समाख्याता
ऋग्-यजुः-साम-लक्षणा।
तद्-अर्थं गुरु-शुश्रूषां
प्रकुर्याच् च प्रचोदिताम् ॥ १५।६ ॥

मूलम् - १५।६

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।७

विज्ञानम् उच्यते शिल्पं
हेम-रूप्यादि-संस्कृतिः।
नृत्यादिकं च तत्-प्राप्तं
कुर्यात् कर्म गुरोर् गृहे ॥ १५।७ ॥

मूलम् - १५।७

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।८

यो भुङ्क्ते पर-दासीं तु
स ज्ञेयो वडबा-भृतः।
कर्म तत्-स्वामिनः कुर्याद्
यथान्नेन भृतो नरः ॥ १५।८ ॥

मूलम् - १५।८

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।९

बहुधार्थ-भृतः प्रोक्तस्
तथा भाग-भृतो ऽपरः।
हीन-मध्योत्तमत्वं च
सर्वेषाम् एव चोदितम् ॥ १५।९ ॥

मूलम् - १५।९

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।१०

दिन-मासार्ध-षण्-मास-
त्रि-मासाब्द-भृतस् तथा।
कर्म कुर्यात् प्रतिज्ञातं
लभते परिभाषितम् ॥ १५।१० ॥

मूलम् - १५।१०

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।११

भृतकस् त्रिविधो ज्ञेय
उत्तमो मध्यमो ऽधमः।
शक्ति-भक्त्य्-अनुरूपैः स्याद्
एषां कर्माश्रया भृतिः ॥ १५।११ ॥

मूलम् - १५।११

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।१२

उत्तमस् त्व् आयुधीयो ऽत्र
मध्यमस् तु कृषीवलः।
अधमो भार-वाहः स्याद्
इत्य् एष त्रि-विधो भृतः ॥ १५।१२ ॥

मूलम् - १५।१२

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।१३

आयुधी तूत्तमः प्रोक्तो
मध्यमस् तु कृषीवलः।
भार-वाहो ऽधमः प्रोक्तस्
तथा च गृह-कर्म-कृत् ॥ १५।१३ ॥

मूलम् - १५।१३

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।१४

द्वि-प्रकारो भोग-भृतः
कृषि-गोजीविनां स्मृतः।
जात-सस्यात् तथा क्षीरात्
स लभेत न संशयः ॥ १५।१४ ॥

मूलम् - १५।१४

शुभ-कर्म-करा ह्य् एते
चत्वारः समुदाहृताः।
[चत्वारः शिष्यो ऽन्तेवासी
भृतकः कर्म-करश् च] \
जधन्य-कर्म-भाजस् तु # शेषा दासा-स्त्रि-पञ्चकाः ॥ १५।१५ ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।१६

कर्मापि द्वि-विधं प्रोक्तम्
अशुभं शुभम् एव च।
अशुभं दास-कर्मोक्तं
शुभं कर्म-करे स्मृतम् ॥ १५।१६ ॥

मूलम् - १५।१६

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।१७

गृह-द्वाराशुचि-स्थान-
रथ्यावस्कर-शोधनम्।
गृह्याङ्ग-स्पर्शनोच्छिष्ट-
विण्मूत्र-ग्रहणोज्झनम् ॥ १५।१७ ॥

मूलम् - १५।१७

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।१८

गच्छतः स्वामिनः स्वाङ्गैर्
उपस्थानम् अथान्ततः।
अशुभं कर्म विज्ञेयं
शुभम् अन्यद् अतः परम् ॥ १५।१८ ॥

मूलम् - १५।१८

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।१९

ततः प्रभृति वक्तव्यः
स्वाम्य्-अनुग्रह-पालितः।
भोज्यान्नो ऽथ प्रतिग्राह्यो
भवत्य् अभिमतः सताम् ॥ १५।१९ ॥

मूलम् - १५।१९

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।२०

आविद्या-ग्रहणाच् शिष्यः
शुश्रूषेत् प्रयतो गुरुम्।
तद् वृत्तिर् गुरु-दारेषु
गुरु-पुत्रे तथैव च ॥ १५।२० ॥

मूलम् - १५।२०

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।२१

समावृत्तश् च गुरवे
प्रदाय गुरु-दक्षिणाम्।
प्रतियाति गृहान् एषा
शिष्य-वृत्तिर् उदाहृतः ॥ १५।२१ ॥

मूलम् - १५।२१

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।२२

अत्र पुर्वश् चतुर्-वर्गो
दासत्वान् न विमुच्यते।
प्रसादात् स्वामिनो ऽन्यत्र
दास्यम् एषां क्रमागतम् ॥ १५।२२ ॥

मूलम् - १५।२२

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।२३

विक्रीणीते स्वतन्त्रो यः
समात्मानं नराधमः।
स जघन्यतमस् त्व् एषां
सो ऽपि दास्यान् न मुच्यते ॥ १५।२३ ॥

मूलम् - १५।२३

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।२४

दासेनोढा त्व[स्व]-दासी या
सो ऽपि दासीत्वम् आप्नुयात्।
यस्माद् भर्ता प्रभुस् तस्याः
स्वाम्य्-अधीन-प्रभुर् यतः ॥ १५।२४ ॥

मूलम् - १५।२४

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५।२५

दासी-सुताश् च ये जाताः
तस्याः पत्या परेण वा।
उत्पादको यदि स्वामी
न दासीं कारयेत् प्रभुः ॥ १५।२५ ॥

मूलम् - १५।२५