विश्वास-प्रस्तुतिः
[२६१]
अथ नियोगः1** ।**
कल्पतरौ देवलः ।
नष्टः प्रव्रजितः क्लीबः पतितो राजकिल्बिषी ।
लोकान्तरगतो वापि परित्याज्यः स्त्रिया पतिः ॥
मृते भर्तरि जीवे वा स्त्री विन्देतापरं पतिम् ।
सन्तत्यनाशार्थतया न स्वातन्त्र्येण योषितः ॥
नारदः ।
अष्टौ वर्षाण्य् उदीक्षेत ब्राह्मणी प्रोषितं पतिम् ।
अप्रसूता तु चत्वारि द्वे समे च प्रसूतिका ॥
न शूद्रायाः स्मृतः कालो न च धर्मव्यतिक्रमः ।
विशेषतो प्रसूतायाः स्त्रियाः संवत्सरा स्थितिः ॥
अप्रवृत्तौ स्मृतः काल एषः शेषितयोषितां ।
जीवति श्रूयमाणे तु स्याद् एष द्विगुणो ऽवधिः ॥
प्रजाप्रवृत्तौ नारीणां वृत्तिर् एषा प्रजापतेः ।
अतो ऽन्यगमने स्त्रीणाम् एष दोषो न विद्यते ॥
इति नियोगः
मूलम्
[२६१]
अथ नियोगः1** ।**
कल्पतरौ देवलः ।
नष्टः प्रव्रजितः क्लीबः पतितो राजकिल्बिषी ।
लोकान्तरगतो वापि परित्याज्यः स्त्रिया पतिः ॥
मृते भर्तरि जीवे वा स्त्री विन्देतापरं पतिम् ।
सन्तत्यनाशार्थतया न स्वातन्त्र्येण योषितः ॥
नारदः ।
अष्टौ वर्षाण्य् उदीक्षेत ब्राह्मणी प्रोषितं पतिम् ।
अप्रसूता तु चत्वारि द्वे समे च प्रसूतिका ॥
न शूद्रायाः स्मृतः कालो न च धर्मव्यतिक्रमः ।
विशेषतो प्रसूतायाः स्त्रियाः संवत्सरा स्थितिः ॥
अप्रवृत्तौ स्मृतः काल एषः शेषितयोषितां ।
जीवति श्रूयमाणे तु स्याद् एष द्विगुणो ऽवधिः ॥
प्रजाप्रवृत्तौ नारीणां वृत्तिर् एषा प्रजापतेः ।
अतो ऽन्यगमने स्त्रीणाम् एष दोषो न विद्यते ॥
इति नियोगः
मराठी
आतां नियोग साङ्गतो.
याविषयी कल्पतरूम्त देवल ह्मणतो-" नष्ट ( परदेशी गत असून ज्याचा पत्ता लागत नाहीं तो), सन्न्यासी झालेला, नपुंसक, पतित, राजाचा अपराधी, आणि परलोकी गेलेला अशा पतीचा स्त्रियान्नी त्याग करावा. अशा प्रकारचा पति जीवम्त किंवा मेला असताम्, स्त्रीने वंशरक्षणार्थ पतीच्या किंवा गुरुजनाच्या आज्ञेनें अन्य पति करावा. स्वतन्त्रतेने मात्र करूं नये." नारद ह्मणतो-" सापत्यस्त्रीने प्रवासास गेलेल्या पतीची ८ वर्षे, व अपत्यरहित स्त्रीने ४ वर्षे आणि बाळन्तिणीने २ वर्षे वाट पहावी. शूद्रस्त्रियेस कालावधि नाही. तिने अन्य पति केल्यास धर्मातिक्रम होत नाही. विशेषतः प्रसूत झालेल्या शूद्रीने १ वर्ष वाट पहावी. हा प्रतीक्षाकाल पतीचा कांहीम्च समाचार कळत नसल्याम. कळत असेल तर किंवा नि दान तो जीवम्त आहे अमेहि समजल्यास पूर्वोक्ताच्या दुप्पट ( १६।८ वर्षे ) वाट पहावी. प्रजापतीने सन्ततिवृद्ध्यर्थ स्त्रियाम्स हा धर्म साङ्गितला आहे. याकरितां अन्य पुरुषसङ्गाचा त्याम्स दोष नाही.
इति नियोगविधिः ॥