विश्वास-प्रस्तुतिः
अथ जातकर्म ।
पृथ्वीचन्द्रोदये कार्ष्णाजिनिः ।
प्रादुर्भावे पुत्रपुत्र्योश् चन्द्रसूर्यग्रहे तथा ।
स्नात्वानन्तरम् आत्मीयान् पितॄन् श्राद्धेन तर्पयेत् ॥
कुमारे जाते नाभिच्छेदात् प्राक् पिता सचैलं स्नानं कृत्वा देशकालौ सङ्कीर्त्य अस्य कुमारस्य गर्भाम्बुपातजनितदोषपरिहारद्वारा बीजगर्भसमुद्भवैनोनिबर्हणद्वारा बलायुर्वर्चोऽभिवृद्ध्यर्थं श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थं जातकर्म करिष्ये । इति सङ्कल्प्य, गणेशपूजां पुण्याहवाचनं मातृकापूजां हेम्ना नान्दीश्राद्धं च कृत्वा, आज्यमधुनी हेम्ना घर्षयित्वा, हेम्ना प्राशयित्वा कर्णयोर् निधाय । देवाय सवित्रे नमः । सरस्वत्यै नमः । अश्विभ्यां नमः । इत्य् उक्त्वांसाव् अभिमृश्य इन्द्राय नमः इत्य् उक्त्वा विप्रान् पूजयेत् ।
इति जातकर्म ।
मूलम्
अथ जातकर्म ।
पृथ्वीचन्द्रोदये कार्ष्णाजिनिः ।
प्रादुर्भावे पुत्रपुत्र्योश् चन्द्रसूर्यग्रहे तथा ।
स्नात्वानन्तरम् आत्मीयान् पितॄन् श्राद्धेन तर्पयेत् ॥
कुमारे जाते नाभिच्छेदात् प्राक् पिता सचैलं स्नानं कृत्वा देशकालौ सङ्कीर्त्य अस्य कुमारस्य गर्भाम्बुपातजनितदोषपरिहारद्वारा बीजगर्भसमुद्भवैनोनिबर्हणद्वारा बलायुर्वर्चोऽभिवृद्ध्यर्थं श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थं जातकर्म करिष्ये । इति सङ्कल्प्य, गणेशपूजां पुण्याहवाचनं मातृकापूजां हेम्ना नान्दीश्राद्धं च कृत्वा, आज्यमधुनी हेम्ना घर्षयित्वा, हेम्ना प्राशयित्वा कर्णयोर् निधाय । देवाय सवित्रे नमः । सरस्वत्यै नमः । अश्विभ्यां नमः । इत्य् उक्त्वांसाव् अभिमृश्य इन्द्राय नमः इत्य् उक्त्वा विप्रान् पूजयेत् ।
इति जातकर्म ।
मराठी
आतां जातकर्म साङ्गतो. त्याविषयी पृथ्वीचन्द्रोदयनामक ग्रन्थाम्त कार्णाजिनि ह्मणतो की, “मुलगा किंवा मु लगी उत्पन्न झाली असताम्, आणि चन्द्र किंवा सूर्यग्रहण आले असतां तत्काल स्नान1 करून आपल्या पितराञ्चे श्राद्ध2 करावें.”
पुत्रजन्म होताम्च नालच्छेदनाच्या पूर्वी पित्याने अंगावरील वस्त्रासह थण्ड पाण्याने स्नान करून देशकालसङ्कीर्तन करून,- अस्य कुमारस्य गर्भाबुपानजनितदोषपरिहारद्वारा बीजगर्भसमुद्भवैनोनिबर्हणद्वारा बलायुर्व!भि ड्यर्थ श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थ जातकर्म करिष्ये । असा सङ्कल्प करून गणेशपूना, पुण्याहवा चन, मातकापूजन, व नान्दीश्राद्ध (या प्रसङ्गी नान्दीश्राद्ध करणें तें हिरण्यद्वाराच क रावें )-करून तूप, व मध याम्त सुवर्ण उगाळून सोन्याने (पुतळीने) मुलाच्या तोण्डान्त, व तसेच दोनी कानाम्त घालून-“देवाय सवित्रे नमः । सरस्वत्यै नमः । अश्विभ्यां नमः" असे मन्त्र ह्मणून मुलाच्या खान्द्यास स्पर्श करून “इन्द्राय नमः” ह्मणून नन्तर ब्राह्मणपूजन करावेम्. आणि कर्म ईश्वरार्पण करावेम्.
इति श्रीशूद्रकमलाकरे जातकर्मप्रयोगः॥
-
पुत्रमुख पाहून नदीत उत्तराभिमुख राहून मान करावेम्, अथवा घराम्त थण्ड पाण्यात सोने घालून त्याने स्नान करावे. मूळनक्षत्रादिकांवर मूल झाले असेल तर त्याचे मुख पाहूं नये. ↩︎
-
“हे नाल कापण्याच्या व स्तनप्राशनाच्या पूर्वी करावे” असें बैजवाप ह्मणतो. व असे करणे हेच युक्त आहे. कारण,-“यावन्न छिद्यते नालं तावनामोतिसूतकम्” या वचनावरून नाल कापल्यावर आशौचाम्त श्राद्ध असे करता येईल ? द्रव्यद्वारा अथवा आमानानेच करावें," असें पृथ्वीचन्द्रोदयाम्त आदित्यपुराणवचन आहे. “हे आशौचान्तही करावें,” असे मिताक्षरत प्रजापतीने साङ्गितले आहे; आणि “हे मृताशौचाम्त न करिता शेवटीं करावें,” असे कित्येक झणतात. ↩︎