०७ सीमन्तः

अथ सीमन्तः ।

चतुर्थे षष्ठे ऽष्टमे वा मासि प्राग् वा प्रसवात् पुन्नक्षत्रे भर्ता देशकालौ सङ्कीर्त्य,

ममास्यां भार्यायां जनिष्यमाणसर्वगर्भाणां बीजगर्भसमुद्भवैनोनिरसनद्वारा प्रतिगर्भं संस्कारातिशयद्वारा श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थं सीमन्तोन्नयनं करिष्ये ।

इत्य् उक्त्वा तदङ्गतया गणेशपूजापुण्याहवाचनमातृकापूजानान्दीश्राद्धानि कृत्वालङ्कृतो नववस्त्रधरो दूर्वारसं भार्यादक्षिणनासायाम् । अग्नये नमः । राज्ञे वरुणाय नमः । इति सिञ्चेत् । ततस् त्रिःशुक्लां [९०] शललीं कुशत्रययुताम् उदुम्बरफलगुच्छयुताम् आदाय पश्चात् स्थित्वा । प्रजापतये नम इति भ्रूमध्याद् आरभ्य मूर्ध्नो द्वेधा केशान् कृत्वा त्रिः सीमन्तं कुर्यात् । ततो नीराज्य तदुत्सङ्गे फललड्डुकादि दत्वा विप्रेभ्यो दशामान्नानि दक्षिणां च दद्यात् । नारदः ।

विप्रक्षत्रिययोः कुर्याद् दिवा सीमन्तकर्म तु ।
वैश्यशूद्रकयोस् त्व् एतद् दिवा निश्य् अपि केचन ॥

अत्र विशेषो गर्भिणीतत्पतिधर्माश् च मत्कृते निर्णयसिन्धौ ज्ञेयाः ।

[९१]

इति सीमन्तः ।

अथ सीमन्तः ।

चतुर्थे षष्ठे ऽष्टमे वा मासि प्राग् वा प्रसवात् पुन्नक्षत्रे भर्ता देशकालौ सङ्कीर्त्य,

ममास्यां भार्यायां जनिष्यमाणसर्वगर्भाणां बीजगर्भसमुद्भवैनोनिरसनद्वारा प्रतिगर्भं संस्कारातिशयद्वारा श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थं सीमन्तोन्नयनं करिष्ये ।

इत्य् उक्त्वा तदङ्गतया गणेशपूजापुण्याहवाचनमातृकापूजानान्दीश्राद्धानि कृत्वालङ्कृतो नववस्त्रधरो दूर्वारसं भार्यादक्षिणनासायाम् । अग्नये नमः । राज्ञे वरुणाय नमः । इति सिञ्चेत् । ततस् त्रिःशुक्लां [९०] शललीं कुशत्रययुताम् उदुम्बरफलगुच्छयुताम् आदाय पश्चात् स्थित्वा । प्रजापतये नम इति भ्रूमध्याद् आरभ्य मूर्ध्नो द्वेधा केशान् कृत्वा त्रिः सीमन्तं कुर्यात् । ततो नीराज्य तदुत्सङ्गे फललड्डुकादि दत्वा विप्रेभ्यो दशामान्नानि दक्षिणां च दद्यात् । नारदः ।

विप्रक्षत्रिययोः कुर्याद् दिवा सीमन्तकर्म तु ।
वैश्यशूद्रकयोस् त्व् एतद् दिवा निश्य् अपि केचन ॥

अत्र विशेषो गर्भिणीतत्पतिधर्माश् च मत्कृते निर्णयसिन्धौ ज्ञेयाः ।

[९१]

इति सीमन्तः ।

आतां सीमन्तोन्नयनप्रयोग साङ्गतो.

स्त्री गर्भिणी झाल्यानन्तर ४६८ या मासी किंवा प्रसूति होईपर्यम्त कोणत्याही दिवसीं पुन्नक्षत्रं असतां दिनशुद्धि पाहून भल्ने देशकालादि स्मरण करून -

ममास्यां भार्यायां जनिष्यमाणसर्वगर्भाणां बीजगर्भसमुद्भवैनोनिबर्हणद्वारा प्रतिगर्भे संस्कारातिशयद्वारा श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थं सीमन्तोन्नयनं करिष्ये ।

ह्मणून-पाणि सोडून तदंगतया गणेशपूजनपुण्याहवाचनमातृकापूजननान्दीश्राद्धानि करिष्ये । असें ह्मणून उदक सोडून, नन्तर गणेशादिकाञ्ची पूजा करावी. आणि अलङ्कार, व नवीन वस्त्र इ. त्यादि धारण करून, दूवोरस स्त्रीच्या उजव्या नाकपुडीत “अग्नये नमः । राज्ञे वरुणाय नमः’ हे मन्त्र ह्मणून पिळावा. नन्तर तीन ठिकाणी पाण्ढरा साळिन्दराचा काण्टा, तीन दर्भ, व उम्बराच्या फळाञ्चा घोंस, ह्याम्बरोबर घेऊन आपण स्त्रीच्या मागे उभे राहून “प्रजा पतये नमः” हा मन्त्र ह्मणून त्या काण्ट्याने तिच्या भोवयाञ्च्या मध्यापासून मस्तका पर्यम्त केश द्विधा करून तीन वेळ माङ्ग करावा. नन्तर आरती ओवाळून स्त्रीच्या माण्डी वर फळे, लाडू वगैरे ठेवून, ब्राह्मणाम्स १० आमान्ने व दक्षिणा द्यावी. पृ० ८५ येथे सां गितल्याप्रमाणे कर्म ईश्वरार्पण करावेम्. याविषयीं नारद ह्मणतो की, “हे सीमन्तकर्म ब्राह्मण, व क्षत्रिय यान्नी दिवसा करावेम्. आणि वैश्य, व शूद्र यान्नी दिवसा अथवा रात्री करावे. असे कित्येक ऋषीञ्चे मत आहे.” एतत्सम्बन्धी विशेष, आणि गर्भिणीचे¹, व तिच्या पतीचे² धर्म इत्यादि निर्णयसिन्धूवरून जाणावे.

इति शूद्रकमलाकरे सीमन्तोनयनम्.