अथकलियुगेकार्याकार्यविवेकः गीतागङ्गातथाविष्णुःकपिलाश्वत्थसेवनम् ।
एकादशीव्रतंचैवसप्तमंनकलौयुगे १ विष्णुंशिवं वाभजतांगुरोःपित्रोश्चसेविनाम् ।
गोवैष्णवमहाशैवतुलसीसोविनामपि २ नस्यात्कलिकृतोदोषःकाश्यांनिवसतामपि ।
कलौगुरूणांभजनमीशभक्त्यधिकंस्मृतम् ३ जपादौयत्रयासंख्याकलौसास्याच्चतुर्गुणा ।
कलौदानंमहाश्रेष्ठंशिवविष्णोश्चकीर्तनम् ४ कृतेयद्दशभिर्वर्षैस्त्रेतायांहायनेनतु ।
द्वापरेतत्तुमासेन अहोरात्रेणतत्कलौ ५ प्रथमस्कन्धे
कुशलान्याशुसिद्ध्यन्तिनेतराणिकृतानियदितिकलौपुण्यकर्मणांसंकल्पेऽपिसिद्धिः
पापानांत्वाचरणादेवेत्युक्तम् स्मृत्यन्तरविरोधेतुकलौपाराशरस्मृतिः ।
ध्यायन्कृतेयजन्यज्ञैस्त्रेतायांद्वापरेऽर्चयन् । यदाप्नोतितदाप्नोतिकलौसंकीर्त्यकेशवम् १
इति हेमाद्रौव्यासवचनम् अत्रकृतयुगाद्यधिकरणध्यानादिफलार्थेकल्यधिकरणंकीर्तनंविधीयत
इति वाक्यार्थःकौस्तुभकर्तृपितामहैर्भक्तिनिर्णयेविस्तरेणनिरूपितः हेमाद्रौ कलिसभाजयन्त्यार्यागुणज्ञाः सारभागिनः ।
यत्रसंकीर्तनेनैवसर्वःस्वार्थोभिलभ्यते १ इति श्रीभागवतवचनमुदाह्रत्यसंकीर्तनेनहरिसंकीर्तने नेत्यर्थ
इति हेमाद्रावेवव्याख्यातम् कृष्णवर्णत्विषाकृष्णंसाङ्गोपाङ्गास्त्रपार्षदम् । यज्ञैःसंकीर्तन प्रायैर्यजन्तिहिसुमेधसः १
यज्ञादिस्वस्वाचारमाचरद्भिरपिकालेषुसंकीर्तननिष्ठौर्भाव्यमित्याशय इति कौस्तुभे
अनेनचतुर्वर्गफलंनारायणाश्रयणमात्रेणभवतीतिसिद्धम् यावैसाधनसंपत्तिः पुरुषार्थचतुश्टये ।
त्याविनातदाप्नोतिनरोनारायणाश्रयः १ इति भारतोक्ते ॥
श्रीभागवतेऽपि धर्मार्थकाममोक्षाख्यय इच्छेच्छ्रेय आत्मनः ।
एकंह्येवहरेस्तत्रकारणंपादसेवनम् १ इति अत्र एकपदावधारणादिपदैरन्यसाधनानपेक्षत्वं भक्तियोगस्योच्यते
ज्ञानयोगादेश्चहरिपादसेवनसापेक्षत्वं ध्वन्यते तथाचस्पष्टमेकादशादौ तस्मान्मद्भक्तियुक्तस्ययोगिनोवैमदात्मनः ।
नज्ञानंनचवैराग्यंप्रायःश्रेयोभेवेदिह १ यत्कर्मभिर्यत्तपसाज्ञानवैराग्यतश्चयत् । योगेनदानधर्मेणश्रेयोभिरितरैरपि २
सर्वमद्भक्तियोगेनमद्भक्तोलभतेञ्जसा । स्वर्गापवर्गमद्धामकथंचद्यदिवाञ्छति ३
इति श्रेयःस्रुतिंभक्तिमुदस्यतेविभोक्लिश्यन्तियेकेवलबोधलब्धये ।
तेषामसोक्लेशल एवशिष्यतेनान्यद्यथास्थूलतुषावघातिनाम् इत्यादिपरसहस्त्रवचनानि
ज्ञानयोगस्यभगवदाराधनंतत्प्रसादंचविनैवसिद्धिरितिक्वापिकेनाप्यनुक्तेश्च
सर्वापेक्षाचयज्ञापिश्रुतेरश्ववदित्यधिकरणेज्ञानोत्पत्तौयज्ञादिसर्वसाधनापेक्षोक्तेश्च
किंचभक्तियोगेदुराचारिनोपिदृढवैराग्यरहितस्याप्यधिकारोगम्यते अपिचेत्सुदुराचारोभजतेमामनन्यभाक् ।
साधुरेवसमंतव्यः सम्यग्व्यवसितोहिसः १ क्षिप्रंभवतिधर्मात्माशश्वच्छांतिनिगच्छति ।
कौन्तेयप्रतिजानीहिनमेभक्तःप्रणश्यति २ ननिर्विण्णोनातिसक्तोभक्तियोगोस्यसिद्धिदः ।
इत्यादिवचनेभ्यःनैवं दुराचारिणापिदृढवैराग्यादिसाधनचतुष्टयसंपत्त्यभावेपि
वेदान्तश्रवणाद्यनुष्ठितौज्ञानोत्पत्तिर्भवतीतिक्वाप्युपलभ्यते नचयथोक्ताधिकारसंपत्ति
विनानुष्ठितंसाधनंकिमपिफलायकल्पते तस्मात्सर्वथासर्वैः
कलौश्रीहरिपादसेवनादिभक्तियोगाश्रयणमेवकर्तव्यमितिसिद्धम् ॥