प्रयोजनम्

  • For me- like other vaidika ritualists, the main utility of jyotiSha vedAnga is not astrology / phala jyotiSha - but the precise timing of shrauta, smArta, paurANika, Agamika rituals. As such, the ultimate guide to correct practice comes from the associated core pramANa.

पुण्यनक्षत्रम्

  • पुण्याह-नक्षत्रे कर्म स्याद् इति चोदनम् - तैत्तिरीयब्राह्मणे सायणभाष्ये ऽत्र, भट्टभास्करभाष्ये ऽत्र
  • पूण्यनक्षत्रावधेर् ज्ञानस्य विधानम् -
    • तैत्तिरीयब्राह्मणे ऽत्र
    • सम्प्रति चान्द्रनक्षत्रम् एव स्वीक्रियत इति श्रीरमणः - अत्र
    • पुंसवने तिष्यनक्षत्रं स्याद् इत्यापस्तम्बः। तच्च “यत्पुण्य॒न्नक्ष॑त्रम्” इत्यादिना विधिना सर्वेषु मासेषु न सम्भवति। By the time of Apastamba (same as vedAnga jyotiSha) lunar naxatra must have been well established.

सुमुहूर्तनिर्णयः

  • तैत्तिरीयब्राह्मणे सायणभाष्ये ऽत्र, भट्टभास्करभाष्ये ऽत्र
  • अह्नि (सूर्योदयात् सूर्यास्तं यावत्) ५ भागाः - प्रातः, सङ्गवः, मध्याह्नः = मध्यन्दिनः, अपराह्णः, सायाह्नः।
    • प्रत्येकस्मिन् ३ मुहूर्त्ताः। अन्तिमं प्रथमञ्च सन्धिमुहूर्तौ।
    • निर्वीर्य-मुहूर्ताः
      • प्रातः-३, सङ्गवः-१ (=प्रातस्तने तृतीयः, सङ्गवे प्रथमः)
      • सङ्गवः-३, मध्याह्नः-१
      • मध्याह्नः-३, अपराह्णः-१
      • अपराह्णः-३, सायाह्णः-१